Music Journal November 2021

PENINSULA MOMENTS At The Peninsula Bangkok, world-class hospitality enriched with compelling Thai cultural experiences creates perfect memorable moments.

Volume 27 No. 3 November 2021

สวั​ัสดี​ีผู้​้�อ่า่ นเพลงดนตรี​ีทุกุ ท่​่าน เมื่​่�อ วั​ันที่​่� ๑ พฤศจิ​ิกายนที่​่�ผ่​่านมา ทางรั​ัฐบาล ได้​้ประกาศเปิ​ิดประเทศอย่​่างเป็​็นทางการ เพื่​่�อต้​้อนรั​ับนั​ักท่​่องเที่​่�ยวจากต่​่างประเทศ โดยไม่​่ต้อ้ งกั​ักตั​ัว หลั​ังจากที่​่�ได้​้ปิดิ ประเทศ ไปเกื​ือบ ๒ ปี​ี จากสถานการณ์​์แพร่​่ระบาด ของเชื้​้�อไวรั​ัสโควิ​ิด-๑๙ ถึ​ึงแม้​้สถานการณ์​์ จะเริ่​่�มดี​ีขึ้​้�น แต่​่เราทุ​ุกคนยั​ังคงต้​้องปฏิ​ิบัติั ิ ตามมาตรการป้​้องกั​ันโรค โดยการรั​ักษา ระยะห่​่าง หมั่​่�นล้​้างมื​ือ และสวมหน้​้ากาก อนามั​ัยอยู่​่�เสมอ เพื่​่�อความปลอดภั​ัยของ ตั​ัวเองและคนรอบข้​้าง ในช่​่วงเดื​ือนพฤศจิ​ิกายน วิ​ิทยาลั​ัย ดุ​ุริ​ิยางคศิ​ิลป์​์ และวง Thailand Phil ได้​้ร่​่วมกั​ับศู​ูนย์​์การค้​้าเซ็​็นทรั​ัลเวิ​ิลด์​์ จั​ัด กิ​ิจกรรมทางดนตรี​ีออนไลน์​์ ผ่​่านจอดิ​ิจิทัิ ลั panOramix หน้​้าศู​ูนย์​์การค้​้าเซ็​็นทรั​ัลเวิ​ิลด์​์ ภายใต้​้ชื่​่�องาน centralwOrld x Thailand Philharmonic Orchestra Music Heals 2021 นำำ�เสนอศิ​ิลปิ​ินนั​ักร้​้อง มากมาย เช่​่น TRINITY JAYLERR x Ice Paris, PP Krit, Billkin และ Zom Marie โดยการแสดงจะเริ่​่�มฉายตั้​้�งแต่​่วันั ที่​่� 18 พฤศจิ​ิกายน เป็​็นต้​้นไป นอกจากนี้​้� ในวั​ันอาทิ​ิตย์​์ที่​่� ๒๘ พฤศจิ​ิกายน ตั้​้�งแต่​่เวลา ๑๐.๐๐-๑๖.๐๐ น. ทางวิ​ิทยาลั​ัยได้​้จั​ัดกิ​ิจกรรม Mahidol Music Open House 2021 สำำ�หรั​ับน้​้อง ๆ ที่​่�สนใจเรี​ียนต่​่อด้​้านดนตรี​ี โดยในปี​ีนี้​้�ได้​้ จั​ัดในรู​ูปแบบออนไลน์​์ผ่า่ น Virtual tour สามารถเข้​้าชมกิ​ิจกรรมต่​่าง ๆ ทั้​้�งการแสดง การแนะนำำ�หลั​ักสู​ูตรการเรี​ียน การพู​ูดคุ​ุย

เจ้าของ

ฝ่​่ายภาพ

วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล

คนึงนิจ ทองใบอ่อน

บรรณาธิ​ิการบริ​ิหาร ดวงฤทัย โพคะรัตน์ศิริ

จรูญ กะการดี นรเศรษฐ์ รังหอม

หัวหน้ากองบรรณาธิการ

พิสูจน์อักษรและรูปเล่ม

ธั​ัญญวรรณ รั​ัตนภพ

ธัญญวรรณ รัตนภพ

ที่ปรึกษากองบรรณาธิการ

เว็บมาสเตอร์

ภรณ์ทิพย์ สายพานทอง

Kyle Fyr

ฝ่ายศิลป์

กั​ับรุ่​่�นพี่​่�และอาจารย์​์จากสาขาต่​่าง ๆ บน ช่​่องทาง ZipEvent ผู้​้�อ่​่านที่​่�ติ​ิดตามบทความเรื่​่�องเล่​่าเบา สมองสนองปั​ัญญา ในฉบั​ับนี้​้�เสนอเพลงไทย สากลเชิ​ิดชู​ูชื่​่�นชมสตรี​ีนารี​ีนาง ตอนที่​่� ๒ ต่​่อ เนื่​่�องจากตอนที่​่�ผ่​่านมา โดยในตอนที่​่� ๒ นี้​้� ได้​้ กล่​่าวถึ​ึงเพลงยอดกั​ัลยาณี​ี ลั​ักษมี​ีเฉิ​ิดโฉม ดาวสั​ังคม ดาวจุ​ุฬา ขวั​ัญโดม และสาว น้​้อยร้​้อยชั่​่�ง แต่​่ละเพลงจะมี​ีเนื้​้�อร้​้อง ความ เป็​็นมาของบทเพลงรวมทั้​้�งการวิ​ิเคราะห์​์ โครงสร้​้ างทางดนตรี​ี ของแต่​่ ละเพลง พร้​้อมโน้​้ตประกอบ สำำ�หรั​ับผู้​้�อ่​่านที่​่�ตามรอยการเดิ​ินทาง ท่​่องยุ​ุโรปของพระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ ในเดื​ือนนี้​้�ได้​้ เดิ​ินทางมาถึ​ึงตอนที่​่� ๕ แล้​้ว โดยในตอนนี้​้� จะเป็​็นการเดิ​ินทางออกจากประเทศอั​ังกฤษ เพื่​่�อไปเยื​ือนประเทศเยอรมนี​ี โดยพำำ�นั​ัก อยู่​่�ที่​่�เมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก สำำ�หรั​ับประสบการณ์​์ทาง กิ​ิจกรรมดนตรี​ีต่​่าง ๆ ที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ ได้​้เข้​้าร่​่วมที่​่�ประเทศเยอรมนี​ี พลิ​ิกไป ติ​ิดตามได้​้ในเล่​่ม ผู้​้�อ่​่านที่​่�ชื่​่�นชอบบทประพั​ันธ์​์ซิ​ิมโฟนี​ี ของเบโธเฟน สามารถพลิ​ิกไปอ่​่านบทความ มื​ือใหม่​่หั​ัดฟั​ัง...ซิ​ิมโฟนี​ีหมายเลข ๑-๙ ของเบโธเฟน ที่​่�จะแนะนำำ�ข้​้อมู​ูลเบื้​้�องต้​้น อย่​่างคร่​่าว ๆ ในแต่​่ละบทประพั​ันธ์​์ เพื่​่�อ ให้​้สามารถฟั​ังเพลงได้​้อย่​่างเพลิ​ิดเพลิ​ิน นอกจากนี้​้�ยั​ังมี​ีบทความที่​่�น่​่าสนใจทั้​้�ง ด้​้านดนตรี​ีวิ​ิทยา ธุ​ุรกิ​ิจดนตรี​ี ดนตรี​ีไทย เรี​ียนต่​่อต่​่างประเทศ และแนะนำำ�นั​ักเปี​ียโน ติ​ิดตามเนื้​้�อหาได้​้ในเล่​่มค่​่ะ ดวงฤทั​ัย โพคะรั​ัตน์​์ศิริ​ิ ิ

สำำ�นั​ักงาน

วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล (วารสารเพลงดนตรี) ๒๕/๒๕ ถนนพุทธมณฑลสาย ๔ ต�ำบลศาลายา อ�ำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ๗๓๑๗๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๘๐๐ ๒๕๒๕-๓๔ ต่​่อ ๓๒๐๕ โทรสาร ๐ ๒๘๐๐ ๒๕๓๐ musicmujournal@gmail.com

กองบรรณาธิการขอสงวนสิทธิ์ในการพิจารณาคัดเลือกบทความลงตีพิมพ์โดยไม่ต้องแจ้งให้ทราบล่วงหน้า ส�ำหรับข้อเขียนที่ได้รับการ พิจารณา กองบรรณาธิการขอสงวนสิทธิ์ที่จะปรับปรุงเพื่อความเหมาะสม โดยรักษาหลักการและแนวคิดของผู้เขียนแต่ละท่านไว้ ข้อเขียน และบทความที่ตีพิมพ์ ถือเป็นทัศนะส่วนตัวของผู้เขียน กองบรรณาธิการไม่จ�ำเป็นต้องเห็นด้วย และไม่ขอรับผิดชอบบทความนั้น

สารบั ญ Contents Music Entertainment

04

“เรื่​่�องเล่​่าเบาสมองสนองปั​ัญญา” เพลงไทยสากลเชิ​ิดชู​ูชื่​่�นชมสตรี​ี นารี​ีนาง (ตอนที่​่� ๒) กิ​ิตติ​ิ ศรี​ีเปารยะ (Kitti Sripaurya)

Musicology

18

มื​ือใหม่​่หั​ัดฟั​ัง...ซิ​ิมโฟนี​ี หมายเลข ๑-๙ ของเบโธเฟน กฤตยา เชื่​่�อมวราศาสตร์​์ (Krittaya Chuamwarasart)

Phra Chenduriyang in Europe

32

ตามรอย พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ ท่​่องยุ​ุโรปกว่​่า ๑๐ เดื​ือน (ตอนที่​่� ๕): พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ ย่ำำ��เยอรมนี​ี จิ​ิตร์​์ กาวี​ี (Jit Gavee)

Music Business

40

Thai and Oriental Music

“Special Project in Music Business” โพรเจกต์​์ที่​่�ไม่​่ง่​่าย... แต่​่เรี​ียนรู้​้�เพี​ียบ เพ็​็ญญาภรณ์​์ เหล่​่าธนาสิ​ิน (Penyarporn Laothanasin)

22

Musician Biography

28

สาระน่​่ารู้​้�จากอั​ัตชี​ีวประวั​ัติ​ิของ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต คลาร์​์ก (ตอนที่​่� ๒) วิ​ิศิ​ิษฏ์​์ จิ​ิตรรั​ังสรรค์​์ (Wisit Chitrangsan)

ต้​้น ท้​้าย ปลาย เพลง ในเพลงไทย เดชน์​์ คงอิ่​่�ม (Dejn Gong-im) ปี่​่�พาทย์​์ไทย-มอญ คณะอนุ​ุรั​ักษ์​์ศิ​ิลป์​์ ดนตรี​ีไทย ธั​ันยาภรณ์​์ โพธิ​ิกาวิ​ิน (Dhanyaporn Phothikawin)

44

Study Abroad

50

ตอนที่​่� ๓: การประกวด กี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกนานาชาติ​ิ แบบลอยฟ้​้า ชิ​ินวั​ัฒน์​์ เต็​็มคำำ�ขวั​ัญ (Chinnawat Themkumkwun)

The Pianist

54

The legendary pianist: Ivo Pogorelich Yun Shan Lee (ยุ​ุน ชาน ลี​ี)

MUSIC ENTERTAINMENT

“เรื่​่อ� งเล่​่าเบาสมองสนองปั​ัญญา”

เพลงไทยสากลเชิ​ิดชู​ูชื่​่�นชมสตรี​ีนารี​ีนาง (ตอนที่​่� ๒) เรื่อง: กิตติ ศรีเปารยะ (Kitti Sripaurya) อาจารย์ประจ�ำสาขาวิชาดนตรีสมัยนิยม วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ มหาวิทยาลัยมหิดล

ผู้​้�หญิ​ิงส่​่วนใหญ่​่ในโลกนี้​้�หนี​ีไม่​่พ้​้นที่​่�จะต้​้องข้​้องเกี่​่�ยวกั​ับความสวยความงาม ในอดี​ีตกาลอาจเป็​็นความงาม ที่​่�มี​ีติ​ิดตั​ัวมาตามธรรมชาติ​ิ ต่​่อมาเมื่​่�อมี​ีความก้​้าวหน้​้าทางวิ​ิทยาการที่​่�ช่​่วยเสริ​ิมเติ​ิมเพิ่​่�มความงามให้​้นวลนาง และสามารถเข้​้าถึ​ึงได้​้สะดวกโดยไม่​่ลำำ�บากยากเย็​็น ภาษิ​ิตดั้​้�งเดิ​ิมที่​่�ว่​่า “ไก่​่งามเพราะขน คนงามเพราะแต่​่ง” ดู​ู จะไม่​่ทั​ันใจ จนกระทั่​่�งถึ​ึงวลี​ีร่​่วมยุ​ุคสมั​ัย “ไม่​่รวยก็​็สวยได้​้” อะไรทำำ�นองนี้​้�ที่​่�มาแรงกว่​่า บทความตอนนี้​้�ขอนำำ�เสนอบทเพลงไทยสากลที่​่�มี​ีเนื้​้�อหาและจุ​ุดประสงค์​์เพื่​่�อชมความงามเหล่​่าสตรี​ีเพศในแง่​่ มุ​ุมต่​่าง ๆ สื​ืบเนื่​่�องกั​ับบทความตอนที่​่�แล้​้ว ทุ​ุกเพลงล้​้วนเป็​็นผลงานจากชาวคณะสุ​ุนทราภรณ์​์ ซึ่​่�งผู้​้�เขี​ียนบทความ นี้​้�ถื​ือว่​่าเป็​็นงานเพลงที่​่�ได้​้มาตรฐานระดั​ับชาติ​ิ พิ​ิสู​ูจน์​์ได้​้ด้​้วยกาลเวลาที่​่�ผลงานเหล่​่านี้​้�ยั​ังคงมี​ีการใช้​้งานอยู่​่�

04

ยอดกั​ัลยาณี​ี (https://www.youtube.com/watch?v=VNvVzo7kq-w)

ผลงานการประพั​ันธ์​์ของ ศรี​ีสวั​ัสดิ์​์� พิ​ิจิติ รวรการ ร่​่วมกั​ับ เอื้​้�อ สุ​ุนทรสนาน บรรเลงดนตรี​ีโดย วงสุ​ุนทราภรณ์​์ ขั​ับร้​้องบั​ันทึ​ึกเสี​ียงครั้​้�งแรกโดย วิ​ินั​ัย จุ​ุลละบุ​ุษปะ ข้​้อเขี​ียนของ นคร พิ​ิจิ​ิตรวรการ จากเว็​็บไซต์​์ “บ้​้านคนรั​ัก สุ​ุนทราภรณ์​์” บั​ันทึ​ึกไว้​้ว่า่ “เพลงนี้​้�เดิ​ิมชื่​่อ� ยอดอั​ัศวเทวี​ี แต่​่งให้​้กับั กองประกวดนางงามอั​ัศวเทวี​ี ในปี​ีที่​่�คุ​ุณผุ​ุสดี​ี วงศ์​์กำำ�แหง (อั​ัครมนตรี​ี) ได้​้รั​ับตำำ�แหน่​่ง” เนื้​้�อร้​้องกล่​่าวพรรณนาถึ​ึงความงามของนางงามอั​ัศวเทวี​ี หรื​ืออี​ีกนั​ัย หนึ่​่�งว่​่า “ยอดกั​ัลยาณี​ี” ดั​ังต่​่อไปนี้​้� งามแสนงามสวรรค์​์วามงามรื่​่�นฤดี​ี โอ้​้ยอดกั​ัลยาณี​ี โฉมศรี​ีสล้​้างพร่​่างราวฟ้​้าประทาน งามไม่​่เคยพบเห็​็นผ่​่องพั​ักตร์​์เพ็​็ญเยิ้​้�มเย็​็นเยื​ือกปราณ นี่​่�นั่​่�นนานาประการ เงื้​้�อมตระหง่​่าน อุ​ุฬารซ่​่านทรวง ถ้​้าเป็​็นได้​้เหมื​ือนใจพิ​ิไลรั​ักเจ้​้า ขอเป็​็นเช่​่นเงาเคล้​้าคลอแนบเนาว์​์ เฝ้​้าของหวง ฟ้​้าหรื​ือดิ​ิน สิ้​้�นสนใจ ทั้​้�งโลกทั้​้�งปวง ไม่​่ห่​่วงเลยแม้​้แดดวง จะห่​่วงแต่​่บวงสรวงเจ้​้าเอย เนื้​้�อร้​้องเพลงนี้​้� ผู้​้�ประพั​ันธ์​์ใช้​้ภาษาไทยในระดั​ับมื​ือโปร ตั​ัวอย่​่างเช่​่น วรรคแรก คำำ�ว่​่า วาม (เป็​็นเลื่​่�อมพราย แวววาว) แทรกอยู่​่�ได้​้อย่​่างน่​่าฉงน ประโยคที่​่� ๔ มี​ีการใช้​้พยั​ัญชนะ “ย” เล่​่นคำำ�สร้​้างวลี​ี เยิ้​้�มเย็​็นเยื​ือก ปิ​ิดท้​้าย ประโยคด้​้วยคำำ�ว่​่า ปราณ (ลมหายใจ) ในแบบลงตั​ัว โดยรวมจะเห็​็นว่​่าคำำ�ร้​้องเพลงนี้​้�ใช้​้คำำ�อย่​่างประหยั​ัดกะทั​ัดรั​ัด ให้​้ความหมายโดยสมบู​ูรณ์​์

05

ผู้​้�เขี​ียนทำำ� transcription เพลงนี้​้�จากไฟล์​์เสี​ียงต้​้นฉบั​ับที่​่�บั​ันทึ​ึกอยู่​่�บน F major scale ลั​ักษณะเพลงเป็​็น แบบ ๔ ท่​่อน ABCA ความยาวท่​่อนละ ๘ ห้​้อง ครู​ูเอื้​้�อ สุ​ุนทรสนาน สร้​้างแนวทำำ�นองเพลงนี้​้�ในลี​ีลาของจั​ังหวะ waltz ใช้​้สัดั ส่​่วนโน้​้ตที่​่�เรี​ียบง่​่ายฟั​ังสบายไร้​้เสี​ียงระคายโสต แต่​่แฝงความน่​่าสนใจสำำ�หรั​ับอนุ​ุชนคนรุ่​่�นหลั​ังได้​้ศึกึ ษา เช่​่น การใช้​้ ๒ บั​ันไดเสี​ียง (F และ C major scale) เชื่​่�อมต่​่อกั​ันอย่​่างไร้​้รอยสะดุ​ุด ดั​ังตั​ัวอย่​่าง

06

นอกจากนี้​้� แนวทำำ�นองของส่​่วนนำำ�เพลง (introduction) ผู้​้�เรี​ียบเรี​ียงฯ สร้​้างขึ้​้�นโดยใช้​้เทคนิ​ิคของการซ้ำำ�� ประโยคเพลง (repeated patterns) จั​ัดกลุ่​่�มเสี​ียงให้​้เหมาะและสื​ืบเนื่​่�องกั​ันทำำ�ให้​้เกิ​ิด introduction ที่​่�น่​่าสนใจ ดั​ังตั​ัวอย่​่าง

ลั​ักษมี​ีเฉิ​ิดโฉม (https://www.youtube.com/watch?v=N8Ygpm8YmjI)

ข้​้อมู​ูลจาก FB: ชมรมคนรั​ักษ์เ์ พลงลู​ูกกรุงุ เพลงสุ​ุขใจ ๒๓ พฤศจิ​ิกายน ๒๐๑๕ พอสรุ​ุปได้​้ว่า่ เป็​็นเพลงที่​่�ครู​ู แก้​้ว อั​ัจฉริ​ิยะกุ​ุล ประพั​ันธ์​์คำำ�ร้​้องให้​้กั​ับรองนางสาวไทย ปี​ี พ.ศ. ๒๔๙๑ “ลั​ักษมี​ี กรรณสู​ูต” เพื่​่�อชมโฉมความ งามของเธอ ส่​่วนทำำ�นองประพั​ันธ์​์โดย ครู​ูเอื้​้�อ สุ​ุนทรสนาน ขั​ับร้​้องบั​ันทึ​ึกเสี​ียงโดย วิ​ินัยั จุ​ุลละบุ​ุษปะ เนื้​้�อร้​้องของ เพลงนี้​้�แค่​่ ๔ บรรทั​ัด พรรณนาถึ​ึงความสวยงามได้​้อย่​่างครบถ้​้วนโดยไม่​่ต้อ้ งใช้​้ถ้อ้ ยใช้​้คำำ�ฟุ่​่ม� เฟื​ือย โปรดพิ​ิจารณา งามลั​ักษมี​ีเฉิ​ิดโฉมโลมพิ​ิลาสทรามสวาทยุ​ุพดี​ีลั​ักษมี​ีเฉิ​ิดฉาย เฉิ​ิดโฉมสวยประโลมใจชาย ลั​ักษมี​ีนารายณ์​์อวตารแปลงกายฤาฉั​ันใดหนอนี่​่� เลอโฉมโลมใจหรื​ือเทพไท้​้องค์​์ใดสรรค์​์สร้​้างเพื่​่�อให้​้นางสุ​ุดสะอางเลิ​ิศล้ำ�น ำ� ารี​ี สวยเอยน่​่ารั​ักเอยทรามเชยผ่​่องศรี​ี ล้ำำ�คำ � ำ�ที่​่�ร้​้อยกวี​ีลั​ักษมี​ีงามเอย

07

เมื่​่�อถอดโน้​้ตจากไฟล์​์เพลงต้​้นฉบั​ับพร้​้อมเนื้​้�อร้​้องทำำ�ในลั​ักษณะของ lead sheet ปรากฏตามภาพต่​่อไปนี้​้�

ลี​ีลาจั​ังหวะจั​ัดอยู่​่�ในประเภทเพลงเต้​้นรำ�� - foxtrot (เกิ​ิดขึ้​้�นประมาณปี​ี ค.ศ. ๑๙๑๐ ได้​้รับั ความนิ​ิยมสู​ูงสุ​ุด ในช่​่วงปี​ี ค.ศ. ๑๙๓๐ ปั​ัจจุ​ุบั​ันยั​ังมี​ีการใช้​้งานอยู่​่�) ฟอร์​์มเพลงเป็​็นแบบ ๔ ท่​่อน ABCA ความยาวท่​่อนละ ๘ ห้​้อง ทั้​้�งเพลงบั​ันทึ​ึกอยู่​่�บนบั​ันไดเสี​ียง C major แนวทางคอร์​์ดถอดความออกมาปรากฏว่​่าเป็​็นไปตามหลั​ักการ ทางดนตรี​ีสากลโดยเฉพาะประเภท popular music แนวทำำ�นองมี​ีการขื​ืนจั​ังหวะ (syncopation) สอดคล้​้อง กั​ับลี​ีลา foxtrot ดั​ังตั​ัวอย่​่าง

08

ดาวสั​ังคม (https://www.youtube.com/watch?v=Im_i92uqIfo)

เพลงนี้​้�ใช้​้จั​ังหวะ tango ซึ่​่�งเป็​็นลี​ีลาเต้​้นรำ��ที่​่�มี​ีมาตรฐานค่​่อนข้​้างสู​ูงจึ​ึงไม่​่ค่​่อยแพร่​่หลายในสั​ังคมทั่​่�วไป (สำำ�นวนชาวบ้​้านว่​่า “เต้​้นยาก”) แต่​่ด้ว้ ยลี​ีลาอั​ันสง่​่างาม tango กลั​ับเป็​็นที่​่�นิ​ิยมในกลุ่​่�มชนชั้​้�นสู​ูง ดาวสั​ังคมเป็​็น ผลงานของ ๒ ยอดขุ​ุนพลเพลงของเมื​ืองไทย - ทำำ�นอง:เอื้​้�อ เนื้​้�อ:แก้​้ว ขั​ับร้​้องบั​ันทึ​ึกเสี​ียงต้​้นฉบั​ับโดย วิ​ินั​ัย จุ​ุลละบุ​ุษปะ ข้​้อมู​ูลจากเว็​็บไซต์​์ “บ้​้านคนรั​ักสุ​ุนทราภรณ์​์” บั​ันทึ​ึกไว้​้โดย “คนยุ​ุค 90” ความว่​่า เพลงนี้​้�สุนทร ุ าภรณ์​์ หมายถึ​ึงบุ​ุตรี​ีคนที่​่� ๖ ของพลตรี​ี พระประศาสน์​์พิ​ิทยายุ​ุทธ (หนึ่​่�งในสี่​่�ทหารเสื​ือของคณะราษฎร์​์) ชื่​่อ� วนิ​ิดา ชู​ูถิ่​่�น สมั​ัยนั้​้�น คุ​ุณวนิ​ิดาเป็​็นกลุ่​่�ม “เซเล็​็บ” นั​ักลี​ีลาศ พระประศาสน์​์อพยพครอบครั​ัวไปอิ​ินโดจี​ีนระยะหนึ่​่�ง ท่​่านที่​่�อยู่​่� ยุ​ุคนั้​้�น คงจำำ�กั​ันได้​้... โปรดพิ​ิจารณาเนื้​้�อร้​้องและโน้​้ตสากลที่​่�ผู้​้�เขี​ียนถอดความจากไฟล์​์เสี​ียงต้​้นฉบั​ับและตรวจสอบกั​ับเว็​็บไซต์​์ “บ้​้านคนรั​ักสุ​ุนทราภรณ์​์” ปรากฏตามภาพต่​่อไปนี้​้� แรกได้​้เห็​็นนงนุ​ุชเด่​่นน่​่าชม รู​ูปเหมาะสมชาวสั​ังคมพานิ​ิยมคอยหวั​ังชมโฉมแม่​่ หยาดเยิ้​้�มเสน่​่ห์​์โลมผ่​่องพรรณโฉมชวนแล เปรี​ียบเที​ียบดวงแขเดื​ือนยั​ังแพ้​้กานดา ชื่​่�อน่​่ะหรื​ือควรสมชื่�อ่ ชาวฟ้​้า เช่​่นเรี​ียกหาเป็​็นสมญาว่​่ายุ​ุพาวนิ​ิดาหรื​ือนั่​่�น เธอแม้​้จะชื่​่�อไหนนางไซร้​้งามกว่​่านั้​้�น รู​ูปโฉมโนมพรรณล้ำำ��ลาวั​ัณย์​์พริ้​้�มเพราพรรณมิ​ิสำำ�คั​ัญชื่�อ่ ใด รู​ูปเฉิ​ิดฉั​ันใครหนอปั้​้�นนางไว้​้ นี่​่�เทพไท้​้คงหมายใจให้​้วิ​ิไลเพี​ียงมิ​ิให้​้ใครข่​่ม งามแท้​้อุ​ุแม่​่เอยสุ​ุดเฉลยคำำ�ชม แต่​่งถ้​้อยคำำ�คมก็​็ไม่​่สมอุ​ุรา เปรี​ียบกั​ับใครนางไหนเที​ียบได้​้หนา ยากจะหาปวงยุ​ุพานางสี​ีดาบุ​ุษบาแพ้​้พ่​่าย นางนั้​้�นถ้​้าอยู่​่�ฟ้​้าชาวฟ้​้าคงวุ่​่�นวาย นางฟ้​้าคงอายแม้​้นารายณ์​์เห็​็นโฉมกายคงไม่​่วายลอบชม

09

ฟอร์​์มเพลงเป็​็นแบบ ๔ ท่​่อน ABAB’ แต่​่ละท่​่อนมี​ีความยาว ๘ ห้​้อง แนวทำำ�นองประกอบด้​้วยสั​ัดส่​่วนโน้​้ต ปกติ​ิสอดคล้​้องกั​ับลี​ีลาจั​ังหวะ tango (ดู​ูตัวั อย่​่างจากภาพด้​้านล่​่าง) เมื่​่�อจั​ัดกลุ่​่�มเสี​ียงที่​่�ประกอบกั​ันขึ้​้�นเป็​็นเพลง นี้​้�พบว่​่าบั​ันทึ​ึกอยู่​่�บน F major scale แนวทางคอร์​์ดเป็​็นไปตามหลั​ักการของดนตรี​ี popular ทั่​่�วไป

10

ดาวจุ​ุฬา (https://www.youtube.com/watch?v=AtXB3VlvQy0)

ข้​้อมู​ูลจาก https://www.chula.ac.th/song/1219/ ระบุ​ุไว้​้อย่​่างชั​ัดเจนว่​่า “ระหว่​่าง พ.ศ. ๒๔๘๐ - พ.ศ. ๒๔๙๐ เป็​็นช่​่วงการเปลี่​่�ยนแปลงทางวั​ัฒนธรรมครั้​้�งสำำ�คั​ัญ วิ​ิถี​ีชี​ีวิ​ิตและความบั​ันเทิ​ิงในรู​ูปแบบของชาวตะวั​ันตก หลั่​่�งไหลเข้​้าสู่​่�การดำำ�เนิ​ินชีวิี ติ ของสั​ังคมชาวเมื​ือง เช่​่น วั​ัฒนธรรมการสวมหมวก วั​ัฒนธรรมในการสนทนา เหล่​่า นี้​้�เป็​็นต้​้น การเต้​้นรำ��นับั เป็​็นส่ว่ นหนึ่​่�งของการเปลี่​่�ยนแปลงรู​ูปแบบความบั​ันเทิ​ิง ซึ่​่�งได้​้รับั ความนิ​ิยมเป็​็นอย่​่างยิ่​่�ง ในสโมสรต่​่าง ๆ ในพระนคร ทั้​้�งระดั​ับผู้​้�บริ​ิหาร ข้​้าราชการ ประชาชน และนิ​ิสิ​ิตนั​ักศึ​ึกษา ในระยะนั้​้�น วงดนตรี​ี สุ​ุนทราภรณ์​์ของครู​ูเอื้​้�อ สุ​ุนทรสนาน จะเป็​็นผู้​้�บรรเลงดนตรี​ีสำำ�หรั​ับการเต้​้นรำ��บอลรู​ูมทั่​่�วไป รวมทั้​้�งงานประจำำ� ปี​ีของจุ​ุฬาลงกรณ์​์มหาวิ​ิทยาลั​ัยด้​้วย ทุ​ุกครั้​้�งที่​่�ครู​ูเอื้​้�อนำำ�วงมาบรรเลงให้​้จุ​ุฬาฯ ท่​่านมั​ักจะประพั​ันธ์​์เพลงขึ้​้�นใหม่​่ เพิ่​่�มเติ​ิม และเพลง “ดาวจุ​ุฬาฯ” นี้​้� ครู​ูเอื้​้�อได้​้แต่​่งขึ้​้�นไว้​้เคี​ียงคู่​่�กั​ับเพลง “ดาวสั​ังคม” ซึ่​่�งเป็​็นเพลงประจำำ�วง สุ​ุนทราภรณ์​์ ซึ่​่�งได้​้กล่​่าวถึ​ึงสุ​ุภาพสตรี​ีที่​่�มี​ีความเด่​่นปรากฏในสั​ังคมยุ​ุคนั้​้�น ในขณะที่​่�สุ​ุภาพสตรี​ีที่​่�มี​ีการศึ​ึกษาใน ระดั​ับมหาวิ​ิทยาลั​ัยก็​็มีปี รากฏเป็​็นจำำ�นวนน้​้อย อี​ีกทั้​้ง� ยั​ังมี​ีมหาวิ​ิทยาลั​ัยที่​่�เปิ​ิดการเรี​ียนการสอนอยู่​่�เพี​ียงไม่​่กี่​่แ� ห่​่ง นิ​ิสิ​ิตหญิ​ิงที่​่�ศึ​ึกษาอยู่​่�ที่​่�จุ​ุฬาฯ จึ​ึงมี​ีความเด่​่นไปด้​้วยในสั​ังคม” เนื้​้�อร้​้องดั​ังต่​่อไปนี้​้� ภายในจุ​ุฬาเขตจามจุ​ุรีรั้​้ี �วสี​ีชมพู​ู เห็​็นนางคนหนึ่​่�งงามหรู​ู สวยเป็​็นดาราที่​่�รู้​้�ทั่​่�วไป แม่​่เป็​็นขวั​ัญตาแก่​่ชาวจุ​ุฬาสมค่​่าพึ​ึงใจ จะมองแห่​่งใดถู​ูกตาถู​ูกใจ ไม่​่มี​ีแห่​่งไหนลวงตา ชวนนิ​ิยมโฉมที่​่�ชมงามข่​่มคำำ�กวี​ี เฉิ​ิดฉวี​ีรั​ัชนี​ีมิ​ิเที​ียมเทวี​ีแม่​่เป็​็นศรี​ีจุ​ุฬา รู​ูปสะอางรู​ูปอย่​่างนางฟ้​้าท่​่านสร้​้างให้​้มา เกิ​ิดเป็​็นดาวจุ​ุฬาเด่​่นดาราเหล่​่าจุ​ุฬาต่​่างก็​็พากล่​่าวว่​่านางสวยเฉิ​ิดฉั​ัน โสภาผ่​่องพรรณแม่​่งามกว่​่าจั​ันทร์​์เหมื​ือนขวั​ัญจุ​ุฬา สวยจนดาวอื่​่�นอิจิ ฉา เย้​้ยปวงดาราหมดฟ้​้ารวมกั​ัน แม่​่งามละมุ​ุนเกิ​ิดมาคู่​่�บุ​ุญเนื้​้�ออุ่​่�นลาวั​ัณย์​์ เหล่​่าชายผู​ูกพั​ัน จุ​ุฬาใฝ่​่ฝันั เพี​ียงยิ้​้�มเท่​่านั้​้�นลานใจ ดาวสั​ังคมนั้​้�นยั​ังงามไม่​่ข่ม่ ดาวจุ​ุฬา งามหนั​ักหนาแม้​้นใครมาเห็​็นดาวจุ​ุฬาตื่​่�นผวาอาลั​ัย กล่​่าวให้​้ซึ้​้�งพร่ำ���รำ��พึ​ึงมิ​ิได้​้ครึ่​่�งทรามวั​ัย ดาวจุ​ุฬาคื​ือใครอยู่​่�ที่​่�ใดเลิ​ิศวิ​ิไลเด่​่นปานใดเหล่​่าจุ​ุฬารู้​้�เท่​่านั้​้�น 11

แผ่​่นโน้​้ตสากลพร้​้อมเนื้​้�อร้​้องและแนวทางคอร์​์ดผ่​่านการทำำ� transcription โดยผู้​้�เขี​ียนปรากฏตามภาพต่​่อไปนี้​้�

กลุ่​่�มเสี​ียงของเพลง “ดาวจุ​ุฬา” บั​ันทึ​ึกอยู่​่�บนบั​ันไดเสี​ียง Ab major ฟอร์​์มเพลงอยู่​่�ในลั​ักษณะของ ABCD (เพลง ๔ ท่​่อน) ๓ ท่​่อนแรก มี​ีความยาว ๘ ห้​้อง ท่​่อน ๔ ยาว ๑๐ ห้​้อง ไฟล์​์เสี​ียงต้​้นฉบั​ับบรรเลงในจั​ังหวะบี​ีกินิ (ฟั​ังตั​ัวอย่​่างได้​้จากงานเพลงของชาวคณะสุ​ุนทราภรณ์​์) พิ​ิจารณาแนวทำำ�นองโดยรวมพบว่​่ามี​ีการใช้​้ ๒ บั​ันไดเสี​ียง ต่​่อเนื่​่�องกั​ันแต่​่ละท่​่อน (Ab major - Eb major - Eb major - Ab major) ผู้​้�ประพั​ันธ์​์ทำำ�นองสร้​้างเสี​ียงเชื่​่�อม ต่​่อระหว่​่าง ๒ บั​ันไดเสี​ียงนี้​้�ได้​้อย่​่างแนบเนี​ียน (fine modulation) ดั​ังตั​ัวอย่​่าง

12

ขวั​ัญโดม (https://www.youtube.com/watch?v=YTyhYn-LYNo)

เป็​็นเพลงสำำ�คั​ัญที่​่�รวมจิ​ิตวิ​ิญญาณของชาวธรรมศาสตร์​์ในหลายสิ​ิบปี​ีมานี้​้� แม้​้สถานการณ์​์ปัจั จุ​ุบันั ที่​่� “การเมื​ือง” เข้​้ามายุ่​่�งเกี่​่�ยวในกิ​ิจกรรมของนั​ักศึ​ึกษามากมาย ลู​ูกเหลื​ืองแดงส่​่วนใหญ่​่ยั​ังคงให้​้ความสำำ�คั​ัญกั​ับบทเพลงนี้​้� เนื้​้�อ ร้​้องและทำำ�นองเป็​็นผลงานของ แก้​้ว อั​ัจฉริ​ิยะกุ​ุล และ เอื้​้�อ สุ​ุนทรสนาน ตามลำำ�ดั​ับ ออกเผยแพร่​่ครั้​้�งแรกในงาน วั​ันธรรมศาสตร์​์ ๑๐ ธั​ันวาคม พ.ศ. ๒๕๐๘ ครู​ูเอื้​้�อเป็​็นผู้​้�ขั​ับร้​้อง จุ​ุดประสงค์​์แรกของเพลงนี้​้�ใช้​้สำำ�หรั​ับกิ​ิจกรรม ประกวดธิ​ิดาโดมของเหล่​่านั​ักศึ​ึกษา โปรดสั​ังเกตว่​่าในเนื้​้�อร้​้องมี​ีการใช้​้คำำ�ว่​่า โดม อยู่​่� ๗ ครั้​้�ง

13

โอ้​้ยอดเทพี​ีศรี​ีโดมโสภาหนั​ักหนาน่​่าโลมขวั​ัญใจแห่​่งโดมเด่​่นฟ้​้า ขวั​ัญโดมโลมหล้​้าแม่​่งามวิ​ิไลติ​ิดตา ไม่​่เห็​็นใครงามกว่​่าสุ​ุดบู​ูชาสั​ัมพั​ันธ์​์ ฝั่​่�งเจ้​้าพระยาฟ้​้าโดมร้​้อยกรองแซ่​่ซ้​้องประโคมขวั​ัญใจที่​่�โดมใฝ่​่ฝั​ัน พิ​ิศไหนงามนั่​่�นช่​่างชวนหั​ัวใจผู​ูกพั​ันโลกระบื​ือลื​ือลั่​่�น โฉมผ่​่องพรรณต้​้องใจ ร้​้อยทั้​้�งร้​้อยกลอยใจอรทั​ัยสบสม โลกสำำ�เริ​ิงเริ​ิงรมย์​์ แม้​้เพี​ียงได้​้ชมผ่​่านไป หนาวหรื​ือร้​้อนตรอมตรมลื​ืมระทมข่​่มใจ ลื​ืมชื่​่�นชมภิ​ิรมย์​์ลื​ืมวั​ัยลื​ืมจิ​ิตใจเผลอปอง โอ้​้ยอดชี​ีวั​ันขวั​ัญใจสั​ัมพั​ันธ์​์เช่​่นขวั​ัญแห่​่งไทยเย้​้ยนางทั่​่�วไปให้​้หมอง นภาจะผ่​่องโลกจะโสภาน่​่ามองด้​้วยขวั​ัญโดมพราวผ่​่อง รั​ักข้​้าปองแต่​่โดม โน้​้ตสากลพร้​้อมเนื้​้�อร้​้องและทางคอร์​์ดที่​่�ผู้​้�เขี​ียนแกะจากไฟล์​์เสี​ียงต้​้นฉบั​ับ ปรากฏตามภาพต่​่อไปนี้​้�

14

ฟอร์​์มเพลงเป็​็นแบบ AABA ยอดนิ​ิยม ความยาวรวม ๓๒ ห้​้อง ลี​ีลาจั​ังหวะค่​่อนข้​้างช้​้า ทั้​้�งเพลงบั​ันทึ​ึกอยู่​่�บน D major scale ลี​ีลาทำำ�นองประกอบคอร์​์ดที่​่�น่​่าสนใจตรงจั​ังหวะที่​่� ๒ ในห้​้องเพลงแรก และห้​้องที่​่� ๕ จั​ังหวะ ตกที่​่� ๓-๔ ของท่​่อน A มี​ีการใช้​้คอร์​์ดลำำ�ดั​ับที่​่� ๗ ของบั​ันไดเสี​ียงมาแทนคอร์​์ด dominant ปกติ​ิ ดั​ังภาพตั​ัวอย่​่าง

ทำำ�ให้​้เสี​ียงประสานที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นให้​้ความรู้​้�สึ​ึกที่​่�อ่​่อนหวานนุ่​่�มนวลสอดคล้​้องกั​ับเนื้​้�อของเพลงโดยรวม สาวน้​้อยร้​้อยชั่​่�ง (https://www.youtube.com/watch?v=vpLUv1t4dbU)

พจนานุ​ุกรมฉบั​ับราชบั​ัณฑิ​ิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ให้​้นิ​ิยาม “สาวน้​้อยร้​้อยชั่​่�ง” ไว้​้ว่​่า น.(คำำ�นาม) หญิ​ิงที่​่� มี​ีค่​่าตั​ัวสู​ูง มี​ีคุ​ุณสมบั​ัติ​ิและรู​ูปสมบั​ัติ​ิเป็​็นที่​่�ยกย่​่อง. ปั​ัจจุ​ุบั​ันวลี​ีนี้​้�อาจเป็​็นของแปลกหู​ูแปลกตาสำำ�หรั​ับหลายคน เพลงสาวน้​้อยร้​้อยชั่​่�ง ต้​้นฉบั​ับขั​ับร้​้องโดย มั​ัณฑนา โมรากุ​ุล ประพั​ันธ์​์คำำ�ร้​้องโดย แก้​้ว อั​ัจฉริ​ิยะกุ​ุล ประพั​ันธ์​์ ทำำ�นองโดย เอื้​้�อ สุ​ุนทรสนาน แต่​่งให้​้กับั นางสาวไทยคนแรกจากเวที​ีประกวด คื​ือ คุ​ุณลั​ัดดา สุ​ุวรรณสุ​ุภา (ข้​้อมู​ูล จาก เพลงไทยสากลจากอดี​ีต ตอนที่​่� ๗๒ เรื่​่�องเพลงไทยสากลระยะแรกเริ่​่�ม ดำำ�เนิ​ินรายการโดย ศาสตราจารย์​์ นายแพทย์​์พู​ูนพิ​ิศ อมาตยกุ​ุล) เนื้​้�อร้​้องพรรณนาไว้​้ว่​่า สาวน้​้อยร้​้อยชั่​่�งรู​ูปแม่​่งามดุ​ุจดั​ังอั​ัปสรโสภา ผ่​่องพรรณขวั​ัญตานางวิ​ิไลในหล้​้าสุ​ุดที่​่�จะหาเที​ียมนาง สวยเกิ​ินนางแก้​้วผ่​่องพราวพริ้​้�งเพริ​ิศแพร้​้วเลิ​ิศแล้​้วเลอร่​่าง สาวเอยสวยสะอางงามนั​ักงามทุ​ุกอย่​่างรู​ูปนางงามล้ำำ�� ลาวั​ัณย์​์

15

งามทรงพธู​ูดู​ูสมส่​่วน นวลผิ​ิวผ่​่องนวลดั​ังนวลจั​ันทร์​์ มิ่​่�งขวั​ัญชาติ​ิไทยวิ​ิไลวรรณจะหาคำำ�รำ��พั​ันสุ​ุดจะสรรค์​์ประพั​ันธ์​์พา พิ​ิศไหนงามนั่​่�นโอ้​้แม่​่งามผ่​่องพรรณกว่​่าจั​ันทร์​์ในนภา เทพไทสรรค์​์มางามเหนื​ือคำำ�ที่​่�ว่​่าหยาดฟ้​้ามาสู่​่�ดิ​ิน เมื่​่�อถอดความงามของเสี​ียงดนตรี​ีผ่​่านการทำำ� transcription บั​ันทึ​ึกเป็​็นโน้​้ตสากลในรู​ูปแบบของ lead sheet ปรากฏดั​ังภาพต่​่อไปนี้​้�

บทเพลงนี้​้�บั​ันทึ​ึกอยู่​่�บน Bb major scale ฟอร์​์มเพลงเป็​็นแบบ ๔ ท่​่อนยอดนิ​ิยม - AABA หรื​ือ song form อั​ัตราจั​ังหวะนั​ับจั​ับความเร็​็วโดย pulse metronome application ได้​้โน้​้ตตั​ัวดำำ�เท่​่ากั​ับ ๘๐ ช่​่วงเสี​ียง (range) ไม่​่สู​ูงและไม่​่ต่ำำ�� คนส่​่วนใหญ่​่สามารถขั​ับร้​้องตามเสี​ียงเพลงต้​้นฉบั​ับได้​้ โปรดสั​ังเกตว่​่า ๕ บทเพลงชมสตรี​ีฯ ก่​่อนหน้​้านี้​้� ล้​้วนขั​ับร้​้องโดยบุ​ุรุ​ุษเพศ แต่​่เพลงนี้​้�ซึ่​่�งเป็​็นลำำ�ดั​ับสุ​ุดท้​้าย ของบทความ ขั​ับร้​้องโดยสุ​ุภาพสตรี​ีที่​่�เป็​็นนั​ักร้​้องชั้​้�นครู​ูกลุ่​่�มแรกของชาวคณะสุ​ุนทราภรณ์​์ คื​ือ “มั​ัณฑนา โมรากุ​ุล” ศิ​ิลปิ​ินแห่​่งชาติ​ิ สาขาศิ​ิลปะการแสดง (ดนตรี​ีไทยสากล-ขั​ับร้​้อง) ประจำำ�ปี​ี พ.ศ. ๒๕๕๒ ข้​้อน่​่าสั​ังเกตอี​ีกประการของทั้​้�ง ๖ เพลงในบทความตอนนี้​้� ที่​่�คำำ�ร้​้องทุ​ุกเพลงมี​ีเสี​ียงวรรณยุ​ุกต์​์ที่​่�ลงตั​ัวกั​ับ เสี​ียงทำำ�นอง ผู้​้�ขั​ับร้​้องสามารถปฏิ​ิบัติั กิ ารได้​้สะดวกแทบจะไม่​่ต้อ้ งเอื้​้�อนเสี​ียง แสดงถึ​ึงความสามารถอั​ันสู​ูงยิ่​่�งของ ครู​ูเพลงระดั​ับมหาตำำ�นาน (“แก้​้ว อั​ัจฉริ​ิยะกุ​ุล” และ “ศรี​ีสวั​ัสดิ์​์� พิ​ิจิ​ิตรวรการ”) ที่​่�รั​ังสรรค์​์คำำ�อั​ันเหมาะสมตรง กั​ับเสี​ียงโน้​้ตของแนวทำำ�นองติ​ิดหู​ูผู้​้�คนชาวไทยมาร่​่วมค่​่อนศตวรรษ และขอขอบคุ​ุณทุ​ุกข้​้อมู​ูลจาก Google ที่​่�ผู้​้� เขี​ียนฯ นำำ�มากล่​่าวอ้​้างเพื่​่�อประโยชน์​์ของส่​่วนรวม 16

นำำ�เข้​้าและจั​ัดจำำ�หน่​่ายโดยTSH MUSIC www.tshmusic.com (Tel. 02-622-6451-5)

17

MUSICOLOGY

เบโธเฟนมั​ักใช้​้เวลาว่​่างไปกั​ับการเดิ​ินสำำ�รวจธรรมชาติ​ิรอบตั​ัว

มื​ือใหม่​่หั​ัดฟั​ัง...ซิ​ิมโฟนี​ีหมายเลข ๑-๙

ของเบโธเฟน

เรื่​่�อง: กฤตยา เชื่​่�อมวราศาสตร์​์ (Krittaya Chuamwarasart) นั​ักข่​่าวอิ​ิสระ

มี​ีแต่​่คนที่​่�หู​ูหนวกเท่​่านั้​้�นแหละ ที่​่�ไม่​่เคยได้​้ยิ​ินเพลงของเบโธเฟน ต่​่อให้​้คุณ ุ ไม่​่ใช่​่คนที่​่�ชอบฟั​ังเพลง หรื​ือไม่​่รู้​้�จักั ดนตรี​ีคลาสสิ​ิกเลย ย่​่อม ต้​้องเคยได้​้ยินิ ๘ โน้​้ตอั​ันทรงพลั​ังใน ท่​่อนเปิ​ิดของซิ​ิมโฟนี​ีหมายเลข ๕ ที่​่� ถู​ูกนำำ�ไปใช้​้ในวั​ัฒนธรรมพอปอย่​่าง แพร่​่หลาย ทั้​้�งในโฆษณา เกม ภาพยนตร์​์ หรื​ือแม้​้แต่​่เพลงพอป ร่​่วมสมั​ัย เบโธเฟน (Ludwig van Beethoven, 1770-1827) ประพั​ันธ์​์ 18

งานไว้​้หลายประเภท โดยในส่​่วนของ ซิ​ิมโฟนี​ี มี​ีอยู่​่�ด้​้วยกั​ัน ๙ ชิ้​้�น ซึ่​่�งแต่​่ละ ชิ้​้�นต่​่างก็​็มีเี อกลั​ักษณ์​์เฉพาะตั​ัว และ มี​ีคนกล่​่าวไว้​้ว่​่า ผลงานทั้​้�ง ๙ ได้​้ สะท้​้อนความเป็​็นมนุ​ุษย์​์ ที่​่�ต้​้องพบ เจอกั​ับเรื่​่�องราวมากมาย เกิ​ิดห้​้วง อารมณ์​์และความรู้​้�สึ​ึกนึ​ึกคิ​ิดต่​่าง ๆ ทั้​้�งที่​่�อธิ​ิบายได้​้และยากเกิ​ินจะหยั่​่�ง ถึ​ึง และทั้​้�ง ๙ ชิ้​้�นก็​็ทำำ�ให้​้เราเห็​็นว่​่า เหตุ​ุใดเขาจึ​ึงเป็​็นเหมื​ือนสะพานที่​่� เชื่​่�อมช่​่องว่​่างของ “ยุ​ุคคลาสสิ​ิก” กั​ับ “ยุ​ุคโรแมนติ​ิก” เข้​้าด้​้วยกั​ัน

คงเป็​็นเรื่​่�องน่​่าเสี​ียดาย หากเรา ไม่​่ได้​้ฟั​ังชิ้​้�นงานเหล่​่านั้​้�นอย่​่างตั้​้�งใจ สั​ักครั้​้�งในชี​ีวิ​ิต “ความยาก” แรก คื​ือ การฟั​ัง อย่​่างตั้​้�งใจได้​้อย่​่างไร (ไม่​่ให้​้หลั​ับ) ? “ความยาก” ต่​่อมา คื​ือ พอจะ ให้​้ภาพหรื​ือไกด์​์ไลน์​์คร่​่าว ๆ ของงาน แต่​่ละชิ้​้�นได้​้ไหม ? “ความยาก” ที่​่�สาม คื​ือ การ ตอบคำำ�ถามที่​่�ว่​่า ฟั​ังแล้​้วได้​้อะไร ? คำำ�ตอบของข้​้อ ๑ และ ๓ อาจ เป็​็นสิ่​่�งที่​่�คุ​ุณต้​้องหาให้​้เจอด้​้วยตั​ัวเอง

สิ่​่�งที่​่�เราอยากให้​้คำำ�ตอบ (แม้​้คุณ ุ จะ ไม่​่ได้​้ถาม) ก็​็คื​ือข้​้อ ๒ ก่​่อนอื่​่�นก็​็ต้อ้ งยอมรั​ับว่​่าอาจเป็​็น เรื่​่�องไม่​่ง่า่ ยและใช้​้ความพยายามสู​ูง ที​ีเดี​ียว ในการฟั​ังฉบั​ับเต็​็มเพลงทั้​้�ง ๙ ชิ้​้�น หลั​ังจากหาข้​้อมู​ูลมาก็​็พบว่​่า เรา สามารถฟั​ังเฉพาะ “ส่​่วน” ที่​่�สำำ�คั​ัญ ของแต่​่ละชิ้​้�น ก็​็สามารถเข้​้าถึ​ึงแก่​่น และรู้​้�จั​ักเบโธเฟนมากขึ้​้�น *งานเขี​ียนชิ้​้�นนี้​้�จะกล่​่าวถึ​ึงซิ​ิมโฟนี​ี ๙ ชิ้​้�นแรกเท่​่านั้​้�น* Symphony No. 1 in C Major, Op. 21 งานชิ้​้�นนี้​้�ประพั​ันธ์​์เสร็​็จราวปี​ี ค.ศ. ๑๗๙๕ และการแสดงรอบพรี​ีเมี​ียร์​์มี​ี ขึ้​้�นในฤดู​ูใบไม้​้ผลิ​ิ ค.ศ. ๑๘๐๐ งานชิ้​้�นนี้​้�อาจไม่​่ได้​้สะท้​้อนภาพ นั​ักปฏิ​ิวั​ัติ​ิทางดนตรี​ีผู้​้�มี​ีวิ​ิสั​ัยทั​ัศน์​์ และมี​ีเอกลั​ักษณ์​์เฉพาะตั​ัวขนาดนั้​้�น เพราะชิ้​้�นนี้​้�เขาเขี​ียนเสร็​็จเมื่​่�ออายุ​ุได้​้ เพี​ียง ๒๕ ปี​ีเท่​่านั้​้�น จึ​ึงไม่​่ใช้​้เรื่​่�อง แปลกถ้​้าเราจะได้​้ยินิ สไตล์​์เพลงแบบ โมสาร์​์ทและไฮเดิ​ินในเพลงเพลงนี้​้� ซึ่​่�ง ถ้​้าเที​ียบกั​ันแล้​้ว ชิ้​้�นนี้​้�ถื​ือว่​่าเป็​็นงาน ที่​่�หนั​ักแน่​่นกว่​่าไฮเดิ​ิน แต่​่ก็ยั็ งั ถื​ือว่​่า ฉี​ีกแนวน้​้อยกว่​่าซิ​ิมโฟนี​ีชิ้​้�นแรกของ มาห์​์เลอร์​์หรื​ือเอลการ์​์ แต่​่เราเริ่​่�มสั​ัมผั​ัสได้​้ถึงึ กลิ่​่�นอาย การปฏิ​ิวั​ัติ​ิสู่​่�ยุ​ุคโรแมนติ​ิก ด้​้วยการ สอดแทรกความแปลกใหม่​่ คื​ือ ส่​่วน ใหญ่​่แล้​้วซิ​ิมโฟนี​ียุคุ นั้​้�นจะมี​ี ๓ ท่​่อน แต่​่เบโธเฟนเลื​ือกที่​่�จะประพั​ันธ์​์ออก มา ๔ ท่​่อน และเลื​ือกใช้​้เครื่​่�องเป่​่า ได้​้ทำำ�งานอย่​่างอิ​ิสระขึ้​้�น Symphony No. 2 in D Major, Op. 36 David Zinman (ค.ศ. ๑๙๓๖ปั​ัจจุ​ุบั​ัน) วาทยกรและนั​ักไวโอลิ​ิน ชาวอเมริ​ิกันั ยกย่​่องว่​่าเป็​็นซิ​ิมโฟนี​ี สไตล์​์คลาสสิ​ิกที่​่�ดี​ีที่​่�สุดุ ชิ้​้�นหนึ่​่�ง เปรี​ียบ

เหมื​ือนงานที่​่�เบโธเฟนประพั​ันธ์​์ขึ้​้�น เพื่​่�อที่​่�จะก้​้าวต่​่อไป และโดยเฉพาะ ในช่​่วงพั​ัฒนา (Development) ที่​่� ค่​่อนข้​้างพิ​ิเศษและแตกต่​่าง แม้​้ว่า่ จะประพั​ันธ์​์ขึ้​้�นตามแนวทาง ของยุ​ุคคลาสสิ​ิก แต่​่การพรี​ีเมี​ียร์​์ เพลงนี้​้�ในปี​ี ค.ศ. ๑๘๐๓ ก็​็ได้​้ทำำ�ให้​้ ผู้​้�ชมเห็​็นว่​่าเพลงนี้​้�มี​ีความยาวและ แหวกแนวจากชิ้​้�นแรก ทำำ�ให้​้เห็​็น ถึ​ึงจุ​ุดเริ่​่�มต้​้นของการปฏิ​ิวั​ัติ​ิวงการ เอกลั​ักษณ์​์และตั​ัวตนเริ่​่�มชั​ัดเจนขึ้​้�น นั่​่�นหมายความว่​่า เราจะได้​้ยินิ ท่​่อน เปิ​ิดอั​ันหนั​ักแน่​่น น่​่าทึ่​่�ง และทรงพลั​ัง ความหนั​ักหน่​่วงของวงเครื่​่�องสาย ราวสายฟ้​้าฟาดและความโศกสลด ถ่​่ายทอดออกมาในท่​่อนที่​่�สอง ซึ่​่�ง ไม่​่ได้​้สะท้​้อนถึ​ึงชี​ีวิ​ิตที่​่�ตกต่ำำ��ลงของ เขา แต่​่ท่​่อนที่​่�เนิ​ิบช้​้ายาวราว ๑๐ นาที​ีนี้​้� ได้​้เปิ​ิดเผยด้​้านที่​่� “อ่​่อนไหว” ของนั​ักประพั​ันธ์​์คนดั​ัง ดั​ังนั้​้�น เพี​ียงแต่​่คุณุ ปล่​่อยตั​ัวปล่​่อย ใจให้​้สบาย และอาจมี​ีผ้​้าเช็​็ดหน้​้า หรื​ือทิ​ิชชู​ูสำำ�หรั​ับซั​ับน้ำำ��ตาไว้​้ใกล้​้มื​ือ หน่​่อยก็​็คงดี​ี

นั่​่�นเพราะกฎเกณฑ์​์ต่​่าง ๆ ใน การประพั​ันธ์​์ซิ​ิมโฟนี​ีเริ่​่�มเปลี่​่�ยนไป เพราะ “ความเดื​ือดดาลของอั​ัจฉริ​ิยะ หู​ูหนวก” ที่​่�มี​ีต่อ่ สภาพการณ์​์ทางการ เมื​ืองและการปฏิ​ิวัติั ที่​่�ิ เกิ​ิดขึ้​้�นในยุ​ุโรป ขณะนั้​้�น เขาอิ​ินการเมื​ืองมากจนอุ​ุทิศิ เพลงนี้​้�ให้​้ Napoleon Bonaparte (1769-1821) แม่​่ทั​ัพใหญ่​่ผู้​้�ต่​่อสู้​้� เพื่​่�อประชาธิ​ิปไตยในฝรั่​่�งเศส ทว่​่า เบโธเฟนก็​็ต้อ้ งเปลี่​่�ยนชื่​่�อเพลง เพราะ สุ​ุดท้​้ายแล้​้วนโปเลี​ียนแต่​่งตั้​้�งตั​ัวเอง เป็​็นจั​ักรพรรดิ​ิแห่​่งฝรั่​่�งเศส แทบไม่​่ ต่​่างอะไรกั​ับระบบเก่​่าที่​่�เขามี​ีส่ว่ นใน การล้​้มล้​้าง ผู้​้�เชี่​่�ยวชาญบางท่​่านบอกว่​่า เพลง นี้​้�อยู่​่�ในช่​่วง “classic Beethoven” แต่​่งานชิ้​้�นนี้​้�เสมื​ือนหมุ​ุดหมายสำำ�คั​ัญ ของการพั​ัฒนาแนวเพลงยุ​ุคโรแมนติ​ิก เริ่​่�มต้​้นอย่​่างกึ​ึกก้​้องด้​้วยท่​่อนเปิ​ิด Allegro con brio อั​ันชั​ัดเจนและ เคลื่​่�อนไหวอย่​่างฉั​ับไว เหมื​ือนการ ประกาศชั​ัยอั​ันรุ่​่�งเรื​ือง และยั​ังมี​ีกลิ่​่�น อายของโมสาร์​์ทแฝงอยู่​่� และแม้​้คุ​ุณจะสั​ัมผั​ัสได้​้ถึ​ึงจิ​ิต วิ​ิญญาณทางการเมื​ืองของเบโธเฟน Symphony No. 3 in E-flat Major, ในท่​่อนที่​่� ๒ แต่​่ท่​่อนที่​่� ๓ ต่​่างหาก Op. 55 - ‘Eroica’ คื​ือการปฏิ​ิวัติั ทิ างดนตรี​ี โดย Mariss หลายคนอาจมองว่​่า ความน่​่า Ivars Georgs Jansons (1943สนใจในงานซิ​ิมโฟนี​ีของเบโธเฟนเริ่​่�ม 2019) วาทยกรชาวลั​ัตเวี​ีย บอก ต้​้นที่​่�หมายเลข ๓ ว่​่า Scherzo: Allegro vivace ถื​ือ เป็​็นการเปลี่​่�ยนแปลงการประพั​ันธ์​์ ซิ​ิมโฟนี​ีโดยสิ้​้�นเชิ​ิง Symphony No. 4 in B-flat Major, Op. 60 ความกั​ังวลว่​่าผลงานชิ้​้�นใหม่​่ จะดั​ังสู้​้�ชิ้​้�นเก่​่าอย่​่าง ‘Eroica’ ไม่​่ได้​้ ย่​่อมเกิ​ิดขึ้​้�นเป็​็นเรื่​่�องธรรมดา ทว่​่า ทั้​้�งสองชิ้​้�นมี​ีจุ​ุดเด่​่นที่​่�แตกต่​่างกั​ัน เพลงนี้​้�พรี​ีเมี​ียร์​์ครั้​้�งแรกในปี​ี ค.ศ. ภาพเหมื​ือนของอั​ัจฉริ​ิยะคนดั​ังในวั​ัยหนุ่​่�ม ๑๘๐๗ และอาจไม่​่ได้​้ใช้​้เทคนิ​ิคเท่​่า หมายเลข ๓ และ ๕ แต่​่ก็มี็ ลัี กั ษณะ 19

ภาพวาดแสดงช่​่วงสุ​ุดท้​้ายในชี​ีวิ​ิตของเบโธเฟน

เพลงที่​่�ทำำ�ให้​้เราสั​ัมผั​ัสได้​้ถึ​ึงความ เชี่​่�ยวชาญในการประพั​ันธ์​์ของเบโธเฟน ชิ้​้�นที่​่� ๓ นั้​้�นจั​ัดจ้​้านและห้​้าวหาญ ส่​่วน ชิ้​้�นที่​่� ๔ เรี​ียกได้​้ว่า่ เงี​ียบสงั​ัดและเต็​็ม ไปด้​้วยอารมณ์​์ความรู้​้�สึกึ ซึ่​่�งนั่​่�นไม่​่ได้​้ หมายความว่​่าจะไม่​่มีอี ะไรให้​้คนฟั​ัง อย่​่างเราเพลิ​ิดเพลิ​ิน เพราะในความ เป็​็นจริ​ิงแล้​้ว มี​ีท่ว่ งทำำ�นองที่​่�ปวดร้​้าว สะเทื​ือนอารมณ์​์ หากฟั​ังถึ​ึงท่​่อน ๒ อาจด่​่วนสรุ​ุปไปว่​่าเพลงนี้​้�คื​ือด้​้านที่​่� นุ่​่�มนวลของเบโธเฟน เพราะในครึ่​่�ง หลั​ังจะได้​้รู้​้�ว่า่ นี่​่�เป็​็นอี​ีกหนึ่​่�งในงานชิ้​้�น เอกที่​่�ค่​่อนข้​้างโศกเศร้​้า เพราะแต่​่งใน ช่​่วงที่​่�เริ่​่�มมี​ีปัญ ั หาทางการได้​้ยินิ แล้​้ว อย่​่าง Osmo Antero Vänskä (ค.ศ. ๑๙๕๓-ปั​ัจจุ​ุบันั ) วาทยกรชาว ฟิ​ินแลนด์​์ บอกว่​่า สมมติ​ิว่า่ เบโธเฟน ไม่​่ได้​้มีส่ี ว่ นร่​่วมในการประพั​ันธ์​์เพลงนี้​้� เลย ผมก็​็อยากนำำ�เพลงนี้​้�ออกแสดง โดยไม่​่ต้​้องบรรเลงร่​่วมกั​ับงานชิ้​้�น 20

อื่​่�นเพื่​่�อให้​้โปรแกรมนั้​้�นน่​่าสนใจขึ้​้�น แรกกั​ันไปแล้​้ว แต่​่งานชิ้​้�นนี้​้�ยั​ังมี​ีอี​ีก เพราะงานชิ้​้�นนี้​้�ก็​็มีคี วามน่​่าสนใจใน หลายสิ่​่�งให้​้เราค้​้นหา อย่​่างในท่​่อน ตั​ัวเองมากพอแล้​้ว ที่​่� ๔ ที่​่�จะได้​้เจอกั​ับความน่​่าตื่​่�นเต้​้น อย่​่างคาดไม่​่ถึ​ึง Symphony No. 5 in C minor, Op. 67 - ‘The Fate Symphony’ Symphony No. 6 in F Major, Op. คงไม่​่ต้อ้ งพู​ูดอะไรมากกั​ับงานชิ้​้�น 68 - ‘Pastoral’ นี้​้� เพราะ “เรา” ต่​่างทำำ�ให้​้ผลงานชิ้​้�น หากยั​ังสงสั​ัยว่​่าเบโธเฟนเป็​็น นี้​้�ยิ่​่�งใหญ่​่และเป็​็นที่​่�จดจำำ� นั​ักประพั​ันธ์​์แนวโรแมนติ​ิกที่​่�มี​ีหัวั ใจ เพลงนี้​้�เปรี​ียบเสมื​ือนผลงาน ละเอี​ียดอ่​่อนและอ่​่อนไหวหรื​ือไม่​่ ก็​็ ที่​่�พิ​ิสู​ูจน์​์อั​ัจฉริ​ิยภาพทางดนตรี​ีของ อยากให้​้ฟั​ังชิ้​้�นนี้​้� ซึ่​่�งอั​ัดแน่​่นด้​้วยคำำ� เบโธเฟน ถู​ูกนำำ�ออกแสดงครั้​้�งแรก ตอบต่​่อคำำ�ถามนั้​้�น เมื่​่�อปี​ี ค.ศ. ๑๘๐๘ และแทบจะเป็​็น ‘Pastoral’ เป็​็นผลงานที่​่�ได้​้แรง ซิ​ิมโฟนี​ีเพี​ียงชิ้​้�นเดี​ียวในประวั​ัติศิ าสตร์​์ บั​ันดาลใจจากธรรมชาติ​ิและสภาพ ดนตรี​ี ที่​่�ถู​ูกกำำ�หนดด้​้วยโน้​้ต ๘ ตั​ัว แวดล้​้อมรอบ ๆ ตั​ัว ด้​้วยความที่​่� แรก ทว่​่าอี​ีกด้​้านหนึ่​่�งก็​็มีกี ารถกเถี​ียง เขาเป็​็นนั​ักเดิ​ินทางช่​่างสั​ังเกตและ กั​ันถึ​ึง “ความเร็​็ว” ในการบรรเลงโน้​้ต อยากสะท้​้อนสิ่​่�งที่​่�ได้​้พบเห็​็นลงใน ทั้​้�ง ๘ ออกมา ซึ่​่�งการด่​่วนสรุ​ุปดู​ูจะ ซิ​ิมโฟนี​ี การฟั​ังงานชิ้​้�นนี้​้�จึ​ึงเหมื​ือน ไม่​่เหมาะกั​ับงานสร้​้างสรรค์​์ หั​ันกลั​ับ การเดิ​ินทางในเขตชนบทไปพร้​้อม ๆ มาเรื่​่�องการฟั​ัง หลายคนรู้​้�จั​ักท่​่อน กั​ับเบโธเฟน เราจะได้​้ยินิ เสี​ียงลำำ�ธาร

และนกร้​้องในท่​่อนที่​่� ๒ การเต้​้นรำ�� พื้​้�นเมื​ืองในท่​่อนที่​่� ๓ และความรุ​ุนแรง ของพายุ​ุที่​่�ฝนกำำ�ลั​ังโหมกระหน่ำำ��ใน ท่​่อนที่​่� ๔ คุ​ุณต้​้องเข้​้าใจก่​่อนว่​่า เบโธเฟน ประพั​ันธ์​์งานชิ้​้�นนี้​้�ไปพร้​้อมกั​ับหมายเลข ๕ เขาทำำ�สิ่​่�งที่​่�ไม่​่น่า่ เป็​็นไปได้​้ จนเกิ​ิด เป็​็นผลงานยอดเยี่​่�ยม ๒ ชิ้​้�นที่​่� พรี​ีเมี​ียร์​์ปีเี ดี​ียวกั​ัน เบโธเฟนผู้​้�มี​ีความ กระตื​ือรื​ือร้​้นทางการเมื​ืองและยึ​ึดถื​ือ อุ​ุดมการณ์​์การเมื​ืองเหนี​ียวแน่​่น จะ เขี​ียนเพลงที่​่�ถ่​่ายทอดอารมณ์​์ความ รู้​้�สึ​ึกส่​่วนตั​ัว ภาพความสวยงามของ ชนบทและห้​้วงของความคิ​ิดถึ​ึง ไป พร้​้อม ๆ กั​ับหมายเลข ๕ คำำ�ตอบ มี​ีเพี​ียงว่​่า เขาคื​ือคนที่​่�มี​ีบุ​ุคลิ​ิกแบบ ขั​ัดแย้​้งในตั​ัวเอง และการพรี​ีเมี​ียร์​์ในปี​ี ค.ศ. ๑๘๐๘ แบบ programmatic music ก็​็ช่ว่ ย ย้ำำ��ว่​่า ‘Pastoral’ เป็​็นผลงานอั​ัน โดดเด่​่นที่​่�ต้​้องฟั​ังอย่​่างไม่​่ต้​้องสงสั​ัย Symphony No. 7 in A Major, Op. 92 เพลงนี้​้�เขาประพั​ันธ์​์ขึ้​้�นช่​่วงพั​ัก รั​ักษาตั​ัวที่​่�เมื​ือง Teplitz แถบโบฮี​ีเมี​ีย ช่​่วงปี​ี ค.ศ. ๑๘๑๑-๑๘๑๒ แม้​้จะอยู่​่�ในช่​่วงที่​่�ทุ​ุกข์​์ใจจาก การป่​่วย หากแต่​่ผลงานชิ้​้�นนี้​้�เน้​้น ไปที่​่�บรรยากาศของการเฉลิ​ิมฉลอง มากกว่​่าการครุ่​่�นคิ​ิด แก่​่นของเพลง นี้​้�น่​่าจะเป็​็นจิ​ิตวิ​ิญญาณของชี​ีวิ​ิตที่​่� ถ่​่ายทอดผ่​่านจั​ังหวะเพลงเต้​้น และ แม้​้ว่า่ ในชี​ีวิติ จริ​ิงเขาจะเต้​้นไม่​่เก่​่ง แต่​่

เขาก็​็รู้​้�วิธีิ ที่​่�ี จะเขี​ียนเพลงสำำ�หรั​ับช่​่วง เวลาของการเฉลิ​ิมฉลอง ที่​่�ทำำ�ให้​้ เราอยากลุ​ุกขึ้​้�นเต้​้นตามจั​ังหวะอั​ัน รื่​่�นเริ​ิงเหล่​่านั้​้�น ถึ​ึงขนาดที่​่�ในรอบ พรี​ีเมี​ียร์​์เมื่​่�อปี​ี ค.ศ. ๑๘๑๓ เหล่​่าผู้​้� ชมต่​่างเรี​ียกร้​้องให้​้บรรเลงท่​่อนที่​่� ๒ ซ้ำำ��อี​ีกครั้​้�ง นี่​่�จึ​ึงเป็​็นอี​ีกผลงานที่​่�ได้​้รับั ความ นิ​ิยมอย่​่างมาก Symphony No. 8 in F Major, Op. 93 หนึ่​่�งในเพลงโปรดของเบโธเฟน ซึ่​่�ง เขามั​ักเรี​ียกว่​่า ‘my little symphony in F’ ที่​่�ประพั​ันธ์​์เสร็​็จใน ๔ เดื​ือน และบอกว่​่าดี​ีกว่​่าซิ​ิมโฟนี​ีหมายเลข ๗ เสี​ียอี​ีก ผลงานที่​่�เต็​็มไปด้​้วยชี​ีวิติ ชี​ีวาชิ้​้�น นี้​้� เป็​็นเหมื​ือนการเสี​ียดสี​ีความคิ​ิด เห็​็นของนั​ักวิ​ิจารณ์​์ที่​่�มี​ีต่​่อซิ​ิมโฟนี​ี ๗ ชิ้​้�นแรกของเขา ระหว่​่างที่​่�แต่​่ง เพลงนี้​้� เขาอาจกำำ�ลั​ังคิ​ิดว่​่า “โอเค คุ​ุณเคยได้​้ยินิ ซิ​ิมโฟนี​ี ๗ ชิ้​้�นแรกของ ผมไปแล้​้ว และคุ​ุณรู้​้�ว่​่าผมสามารถ ทำำ�อะไรได้​้บ้​้าง ไม่​่ว่​่าจะเป็​็นแนวคิ​ิด เชิ​ิงปรั​ัชญา ศาสนา จิ​ิตวิ​ิญญาณ ธรรมชาติ​ิ และการเมื​ือง มาถ่​่ายทอด ลงในเพลง เอาล่​่ะ ชิ้​้�นที่​่� ๘ นี้​้� จะ ว่​่าด้​้วยดนตรี​ีล้ว้ น ๆ ไม่​่มีหัี วั ข้​้อหรื​ือ ประเด็​็นใด ๆ และนี่​่�คื​ือสิ่​่�งที่​่�ผมทำำ�ได้​้” เพลงนี้​้�แฝงด้​้วยความปี​ีติ​ิยิ​ินดี​ี แต่​่ผลตอบรั​ับในรอบพรี​ีเมี​ียร์​์ในปี​ี ค.ศ. ๑๘๑๔ อาจไม่​่ดีนัี กั คำำ�แนะนำำ� ที่​่�เราอยากบอกคื​ือ ควรปรั​ับเสี​ียงให้​้

ดั​ังขึ้​้�นกว่​่าปกติ​ิระหว่​่างที่​่�ฟั​ังท่​่อนแรก เพื่​่�อจะได้​้ดื่​่�มด่ำำ��กั​ับความกว้​้างของ dynamic range ฝี​ีมือื เบโธเฟน ว่​่า ยิ่​่�งใหญ่​่เพี​ียงใด Symphony No. 9 in D minor, Op. 125 - ‘Choral’ ซิ​ิมโฟนี​ีชิ้​้�นสุ​ุดท้​้ายของเบโธเฟน สอนเราว่​่า หากเราต้​้องการสร้​้างผล งานที่​่�ยิ่​่�งใหญ่​่แล้​้ว ก็​็ควร “เล่​่นใหญ่​่” ให้​้สุดุ แบบที่​่�ไม่​่เคยมี​ีใครทำำ� (ณ ห้​้วง เวลานั้​้�น) ในรอบพรี​ีเมี​ียร์​์เมื่​่�อปี​ี ค.ศ. ๑๘๒๔ นั้​้�น ดึ​ึงดู​ูดคนจากทั่​่�วสารทิ​ิศ ผลงานชิ้​้�นนี้​้�อาจเข้​้าใจยากที่​่�สุ​ุด แต่​่ก็​็ คุ้​้�มค่​่าที่​่�สุ​ุดที่​่�จะฟั​ังเช่​่นกั​ัน เพราะถื​ือ เป็​็นซิ​ิมโฟนี​ีชิ้​้�นแรกที่​่�มี​ีการขั​ับร้​้องโดย คณะประสานเสี​ียง ท่​่อนแรกบรรเลง ไปอย่​่างไร้​้จุดุ หมาย ก่​่อนจะกลายเป็​็น ความยิ่​่�งใหญ่​่เกิ​ินจะคาดเดา หรื​ือจะ เป็​็นการบรรเลงของเครื่​่�องสายในท่​่อน ที่​่� ๒ และการประสานเสี​ียงอั​ันงดงาม ในท่​่อนสุ​ุดท้​้าย ไม่​่ว่​่าจะฟั​ังช่​่วงไหน ก็​็มีสิ่​่�ี งที่​่�ทำำ�ให้​้เราเพลิ​ิดเพลิ​ินได้​้เสมอ และต้​้องไม่​่ลื​ืมว่​่านี่​่�เป็​็นผลงานของ คี​ีตกวี​ีที่​่�หู​ูหนวกสนิ​ิท ... หากลองตั้​้�งใจฟั​ัง จะพบคำำ�ตอบ ว่​่า ทั้​้�ง ๙ เพลง ไม่​่เพี​ียงสะท้​้อน ความรู้​้�สึ​ึกนึ​ึกคิ​ิด สภาพจิ​ิตใจของ ตั​ัวผู้​้�ประพั​ันธ์​์ สภาพสั​ังคมและบ้​้าน เมื​ืองขณะนั้​้�น แต่​่ก็ทำำ� ็ ให้​้เราได้​้สำำ�รวจ จิ​ิตใจของเราเองด้​้วยเช่​่นกั​ัน

อ้​้างอิ​ิง https://www.wfmt.com/2020/01/28/from-1-9-your-guide-to-beethovens-symphonies/ https://www.gramophone.co.uk/other/article/beethoven-s-symphonies-a-complete-guide https://hellomusictheory.com/learn/beethoven-symphonies/ https://www.classicfm.com/composers/beethoven/guides/beethovens-symphonies-where-start/

21

THAI AND ORIENTAL MUSIC

ต้​้น ท้​้าย ปลาย เพลง ในเพลงไทย เรื่​่�อง: เดชน์​์ คงอิ่​่�ม (Dejn Gong-im) ผู้​้�ช่​่วยศาสตราจารย์​์ ประจำำ�สาขาวิ​ิชาดนตรี​ีศึ​ึกษา คณะครุ​ุศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยราชภั​ัฏพิ​ิบู​ูลสงคราม

การให้​้ชื่​่�อเพลงในดนตรี​ีไทย เป็​็นการให้​้ชื่​่�อเพลงที่​่�เป็​็นไปตาม ความต้​้องการของผู้​้�ประพั​ันธ์​์อย่​่าง อิ​ิสระ ไม่​่ได้​้มี​ีกำำ�หนดกฎเกณฑ์​์ใด ๆ เพลงบางเพลงมี​ีชื่​่�อเดี​ียวกั​ันแต่​่ทำำ�นอง คนละทำำ�นองเพลง บางเพลงมี​ีทำำ�นอง เดี​ียวกั​ันแต่​่มีชื่​่�ี อที่​่�ใช้​้เรี​ียกเป็​็นที่​่�หมายรู้​้� คนละชื่​่�อ ซึ่​่�งมี​ีความแตกต่​่างกั​ันเป็​็น ปกติ​ิในวงวิ​ิชาการดนตรี​ีไทยมาตลอด ระยะเวลาเป็​็นร้​้อยปี​ีจนถึ​ึงปั​ัจจุ​ุบั​ัน แต่​่ก็ไ็ ม่​่ได้​้เกิ​ิดเป็​็นข้​้อขั​ัดแย้​้งหรื​ือสร้​้าง ความแตกแยกใด ๆ ในทางกลั​ับกั​ัน ก็​็เป็​็นสิ่​่�งที่​่�ชวนค้​้นคว้​้าหาความรู้​้�ในสิ่​่�ง ที่​่�มี​ีความเหมื​ือนและความแตกต่​่าง ในหมู่​่�นั​ักดนตรี​ีไทยที่​่�มี​ีพื้​้�นนิ​ิสัยั ลั​ักษณะ อย่​่างนี้​้�ก็​็มีมี ากอยู่​่�แล้​้ว ที่​่�ได้​้นำำ�มาเผย แพร่​่เป็​็นวิ​ิทยาทาน เป็​็นองค์​์ความรู้​้� เพื่​่�อให้​้เพื่​่�อนในวงวิ​ิชาชี​ีพเดี​ียวกั​ันได้​้ ทราบ ถื​ือเป็​็นคุ​ุณู​ูปการอย่​่างหนึ่​่�ง จึ​ึงก่​่อให้​้เกิ​ิดให้​้มี​ีทำำ�นองดนตรี​ีที่​่�มี​ี ความหลากหลายซึ่​่�งเป็​็นเอกลั​ักษณ์​์ เป็​็นเพลงของไทยที่​่�ไม่​่มีชี าติ​ิใดในโลก เหมื​ือนได้​้ ครู​ูมนตรี​ี ตราโมท ได้​้ให้​้หลั​ัก การสำำ�หรั​ับการให้​้ชื่​่�อเพลงไทยไว้​้เป็​็น หลั​ักเบื้​้�องต้​้น เป็​็นแนวทางสำำ�หรั​ับ ต่​่อยอดองค์​์ความรู้​้�ที่​่�จะค้​้นคว้​้าหรื​ือ 22

จะสร้​้างสรรค์​์เพลงใหม่​่ก็​็ตาม ท่​่าน ที่​่�สั​ังเกตดู​ู ก็​็พอจะเห็​็นได้​้บ้​้าง ดั​ังนี้​้� ได้​้ให้​้หลั​ักการในการให้​้ชื่​่�อเพลงไทย ๑. ให้​้ชื่​่�อตามสำำ�เนี​ียง เมื่​่�อ ไว้​้ ดั​ังนี้​้� สำำ�เนี​ียงเป็​็นอย่​่างไร จี​ีนหรื​ือแขก มอญ ญวน เขมร ก็​็ให้​้ชื่อ่� ไปตามนั้​้�น ว่​่าด้​้วยหลั​ักการให้​้ชื่​่�อเพลง ๒. ให้​้ชื่​่�อตามทำำ�นอง ทำำ�นอง การให้​้ชื่​่�อสิ่​่�งที่​่�ประดิ​ิษฐ์​์ขึ้​้�นนั้​้�น ดำำ�เนิ​ินไปอย่​่างไร ก็​็ให้​้ชื่อ่� ไปอย่​่างนั้​้�น ไม่​่ว่​่าสิ่​่�งใดผู้​้�ประดิ​ิษฐ์​์ย่​่อมมี​ีอิ​ิสระ เช่​่น ลมพั​ัดชายเขา มี​ีทำำ�นองเย็​็น ๆ ที่​่�จะให้​้ชื่​่�อสิ่​่�งนั้​้�นได้​้ตามความพอใจ เรื่​่�อย ๆ หรื​ือเช่​่น มอญร้​้องไห้​้ มี​ี แต่​่ถึ​ึงจะมี​ีอิ​ิสระอย่​่างไรก็​็ตาม ผู้​้�ให้​้ สำำ�เนี​ียงเป็​็นมอญตามข้​้อ ๑ และมี​ี ชื่​่�อก็​็คงไม่​่ให้​้ไปอย่​่างโคมลอยเป็​็น ทำำ�นองร้​้องโหยหวนโศกเศร้​้า อย่​่าง แน่​่ สำำ�หรั​ับชื่​่�อเพลงก็​็เช่​่นเดี​ียวกั​ัน นี้​้�เป็​็นต้​้น แต่​่ละเพลงมี​ีประโยค วรรค ตอน ๓. ให้​้ชื่อ่� ตามเหตุ​ุ อะไรเป็​็นเหตุ​ุ ที​ีฆะรั​ัสสะ เสี​ียงสู​ูงต่ำำ��และสั​ัมผั​ัส ให้​้เกิ​ิดเพลงนั้​้�นขึ้​้น� ก็​็เอาเหตุ​ุนั้​้นม � าให้​้ เหมื​ือนอย่​่างบทกวี​ี มี​ีความหมาย ชื่​่�อเพลง เช่​่น “เพลงทรงพระสุ​ุบิ​ิน” ไปในตั​ัว ฉะนั้​้�นการให้​้ชื่อ่� เพลงบางที​ี นั​ัยว่​่าพระบาทสมเด็​็จพระพุ​ุทธเลิ​ิศ ก็​็ให้​้ไปตามใจความนั้​้�น ๆ บางที​ีก็​็ หล้​้านภาลั​ัย หรื​ือกษั​ัตริ​ิย์​์พระองค์​์ อาศั​ัยหลั​ักอื่​่�น ๆ จะเที​ียบได้​้อย่​่าง ใดองค์​์หนึ่​่�งในสมั​ัยอยุ​ุธยา ทรงพระ เดี​ียวกั​ับการให้​้ชื่​่�อเรื่​่�องหนั​ังสื​ือหรื​ือ สุ​ุบิ​ินได้​้เพลงนี้​้�มา บทละคร ซึ่​่�งบางที​ีก็​็ให้​้ตามตั​ัวเอก ๔. ให้​้ชื่​่�อตามผล เพลงนั้​้�น ในเรื่​่�อง เช่​่น เรื่​่�อง “ราชมนู​ู” บางที​ี บรรเลงเพื่​่�อประสงค์​์ให้​้บั​ังเกิ​ิดผล ก็​็ให้​้ตามสถานที่​่�ที่​่�สำำ�คั​ัญของเรื่​่�อง อย่​่างไร ก็​็ให้​้ชื่​่�อเช่​่นนั้​้�น เช่​่น เพลง เช่​่น “ศึ​ึกถลาง” หรื​ือ “เลื​ือดสุ​ุพรรณ” “มหาฤกษ์​์” “มหาชั​ัย” บางที​ีก็​็ให้​้ตามคติ​ิของเรื่​่�อง เช่​่น ๕. ให้​้ชื่�อ่ ตามสิ่​่�งซึ่​่�งเป็​็นที่​่�ระลึ​ึก “กุ​ุศโลบาย” บางที​ีก็ใ็ ห้​้ชื่อ่� ตามภาษิ​ิต อะไรเป็​็นสิ่​่ง� ที่​่�จะทำำ�ให้​้เป็​็นสิ่​่ง� ที่​่�ระลึ​ึก ของเรื่​่อ� ง เช่​่น “หนามยอกเอาหนาม ถึ​ึง ซึ่​่�งเป็​็นความต้​้องการของผู้​้�แต่​่ง บ่​่ง” เป็​็นต้น้ เช่​่น ชื่​่�อผู้​้�แต่​่ง สถานที่​่�ที่​่�ผู้​้�แต่​่ง สำำ�หรั​ับเพลงสองชั้​้น� เก่​่า ๆ เท่​่า บทเพลงนั้​้�นให้​้แก่​่ใคร หรื​ือสถานที่​่�

ใด ศาสนาและประวั​ัติ​ิศาสตร์​์ เช่​่น เพลง “เขมรราชบุ​ุรี”ี “พระเจ้​้าลอย ถาด” เป็​็นต้​้น ๖. ให้​้ชื่อ่� ตามกิ​ิริยิ าที่​่�จะประกอบ เพลงนั้​้นสำ � ำ�หรั​ับทำำ�ประกอบอากั​ัปกิ​ิริยิ า อาการอย่​่างไร ก็​็ให้​้ชื่อ่� อย่​่างนั้​้�น เช่​่น “เหาะ” “ลงสรง” เป็​็นต้​้น ๗. ให้​้ชื่อ่� ตามนามตั​ัวที่​่�ประกอบ กั​ับเพลงนั้​้�น เพลงนั้​้�นแต่​่งขึ้​้นสำ � ำ�หรั​ับ บรรเลงประจำำ�กับั ผู้​้�ใด ก็​็ให้​้ชื่อ่� เช่​่นนั้​้น� เช่​่น “ดำำ�เนิ​ินพราหมณ์​์” “พระราม เดิ​ินดง” เป็​็นต้​้น ๘. ให้​้ชื่​่�อเพื่​่�อเป็​็นชุ​ุด เมื่​่�อมี​ี เพลงใดเพลงหนึ่​่�งอยู่​่�แล้​้ว ก็​็แต่​่งขึ้​้�น อี​ีกและให้​้ชื่อ่� เข้​้าเป็​็นชุดุ กั​ับเพลงเก่​่า นั้​้�น เช่​่น “สั​ังข์​์เล็​็ก” “สั​ังข์​์ใหญ่​่” และ “การะเวกตั​ัวผู้​้�” “การะเวกตั​ัวเมี​ีย” เป็​็นต้​้น ๙. ชื่​่�อเลี​ียนตามชื่​่�อเพลงของ ชาติ​ิอื่​่�น เมื่​่�อเห็​็นเพลงของชาติ​ิอื่​่�น มี​ีชื่​่�ออะไร ต้​้องการจะเลี​ียนหรื​ือล้​้อ อย่​่างไรก็​็ตาม ก็​็แต่​่งเพลงขึ้​้นบ้ � า้ ง และ ให้​้ชื่​่�อเช่​่นเดี​ียวกั​ัน เช่​่น “พระทอง” “นางนาค” ซึ่​่�งเลี​ียนชื่​่�อเพลงของ เขมร เป็​็นต้​้น มี​ีเพลงอยู่​่�อี​ีกมาก ซึ่​่ง� ไม่​่แน่​่ใจว่​่าผู้​้� ประดิ​ิษฐ์​์เอาอะไรมาเป็​็นหลั​ักให้​้ชื่อ่� ดั​ัง เพลงที่​่�มีชื่ี อ่� เป็​็นดอกไม้​้และสั​ัตว์​์ต่า่ ง ๆ เป็​็นต้น้ แต่​่อย่​่างไรก็​็ตาม ท่​่านคงจะ อาศั​ัยหลั​ักดังั กล่​่าวมาแล้​้วในข้​้อใดข้​้อ หนึ่​่�งนั่​่�นเอง สำำ�หรั​ับเพลง ๓ ชั้​้น� ซึ่​่�ง แต่​่งขึ้​้นจ � ากเพลง ๒ ชั้​้นอี � กี ครั้​้ง� หนึ่​่�ง นั้​้�น บางที​ีก็ใ็ ช้​้ชื่​่อ� เดิ​ิมของ ๒ ชั้​้�นนั้​้�น เองมาเป็​็นชื่อ่� เช่​่น เพลงต้​้นเพลงฉิ่​่ง� ตวงพระธาตุ​ุ บางที​ีก็​็แปลเป็​็นศั​ัพท์​์ ขึ้​้�นไป เช่​่น เพลงรามั​ัญรั​ันทด แต่​่ง จากมอญร้​้องไห้​้ บางที​ีก็​็แผลงออก ไป แต่​่ไม่​่ให้​้ไกลจากที่​่�เดิ​ิมมากนั​ัก เช่​่น ราตรี​ีประดั​ับดาว (พระราช ประดิ​ิษฐ์​์ในรั​ัชกาลที่​่� ๗ ทรงแต่​่งจาก เพลงมอญดู​ูดาว) และบางที​ีก็ทิ้​้็ ง� ชื่อ่� เดิ​ิมเสี​ียเด็​็ดขาดที​ีเดี​ียว โดยมาให้​้ชื่อ่�

ใหม่​่ตามหลั​ักซึ่​่ง� กล่​่าวมาแล้​้วข้​้างต้​้น นั้​้�นอีกที ี ีหนึ่​่�ง (ดุ​ุริ​ิยางคศาสตร์​์ไทย, ๒๕๔๐, น. ๕๔-๕๖) การให้​้ชื่​่�อเพลงดั​ังที่​่�ยกมา ยั​ัง มี​ีข้​้อที่​่�ไม่​่ทราบเหตุ​ุผลของการให้​้ ชื่​่�อเพลง ซึ่​่�งมี​ีเพลงอี​ีกเป็​็นจำำ�นวน มากเป็​็นเช่​่นนั้​้�น คื​ือ ชื่​่�อเพลงไม่​่มี​ี ความหมาย อ่​่านแล้​้วไม่​่เข้​้าใจ ซ้ำำ�� ร้​้ายเมื่​่�อฟั​ังทำำ�นองเพลงแล้​้วก็​็ไม่​่สื่​่�อ ถึ​ึงความหมายในชื่​่�อเพลงนั้​้�นอี​ีก รวมทั้​้�งมี​ีคำำ�หลั​ัก คำำ�รอง ที่​่�วางไว้​้ ข้​้างหน้​้าบ้​้าง ต่​่อท้​้ายบ้​้าง เช่​่น ต้​้น ท้​้าย ปลาย กลาง ที่​่�ตั้​้�งไว้​้เป็​็นหั​ัวข้​้อ เรื่​่�องแต่​่ต้​้น เพลงต้​้นชุ​ุบ คื​ือ เพลงไทยเพลง หนึ่​่�งที่​่�มี​ีคำำ� ต้​้น กำำ�กั​ับวางไว้​้เบื้​้�องหน้​้า เพลงต้​้นชุ​ุบ หรื​ือที่​่�ส่​่วนใหญ่​่จะรู้​้�จั​ัก กั​ันในชื่​่�อ เพลงต้​้นเข้​้าม่​่าน มี​ีบทบาท อยู่​่�ในเพลงชุ​ุดโหมโรงพิ​ิธี​ีกรรมและ โหมโรงมหรสพ ดั​ังนี้​้� ตามความที่​่� ครู​ูมนตรี​ี ตราโมท (ดุ​ุริยิ างคศาสตร์​์ ไทย, ๒๕๔๐, น. ๕๗) ได้​้ให้​้ความ หมายไว้​้ ดั​ังนี้​้� “ต้​้นชุบุ บางแห่​่งเรี​ียกว่​่าต้​้นเข้​้า ม่​่าน แต่​่เมื่​่�อพิ​ิจารณาเนื้​้�อเพลงก็​็เป็​็น เพลงชุ​ุบ ๒ ชั้​้น� ตอนต้​้นนั้​้น� เอง เพลง นี้​้�น่า่ จะเกี่​่ย� วข้​้องไปในทางเทวดาฝ่​่าย หญิ​ิง ซึ่​่�งสมมติ​ิว่า่ นางเทพธิ​ิดาผู้​้�เป็​็น บริ​ิวาร เข้​้าไปทู​ูลผู้​้�ที่​่เ� ขาอั​ัญเชิ​ิญ เช่​่น พระอุ​ุมา เป็​็นต้​้น” “เข้​้าม่​่านนี้​้� เป็​็นเรื่​่�องติ​ิดต่​่อกั​ัน คื​ือ สมมติ​ิว่า่ เทพยดาเจ้​้านั้​้�น ๆ เข้​้า ในพระวิ​ิสูตู ร์​์ เพื่​่�อเตรี​ียมตั​ัวที่​่�จะไปใน มงคลพิ​ิธี​ี หรื​ือเป็​็นการมาของเทวดา ฝ่​่ายหญิ​ิงก็​็ได้​้” เพลงต้​้นชุ​ุบ เป็​็นเพลงลำำ�ดับั ๔ ในเพลงชุ​ุดโหมโรงเย็​็น ประกอบด้​้วย เพลง ๑. สาธุ​ุการ ๒. ตระโหมโรง ๓. รั​ัว ๓ ลา ๔. ต้​้นชุ​ุบ ๕. เข้​้าม่​่าน ๖. ปฐม ลงลา ๗. เสมอ ๘. รั​ัว ลาเดี​ียว ๙. เชิ​ิด ๒ ชั้​้�น เชิ​ิดชั้​้�น เดี​ียว ๑๐. กลม ๑๑. ชำำ�นาญ ๑๒.

กราวใน ๑๓. ต้​้นชุ​ุบ ๑๔. ลา เพลงในลำำ�ดั​ับที่​่� ๔ และ ๕ เป็​็น เพลงที่​่�ทำำ�ติ​ิดต่​่อกั​ัน แล้​้วรวมเรี​ียก เป็​็นเพลงต้​้นเข้​้าม่​่าน ซึ่​่�งทำำ�ให้​้เกิ​ิด ความเข้​้าใจคลาดเคลื่​่�อนอย่​่างมาก อี​ีกทั้​้�งการทำำ�เพลงในชุ​ุดโหมโรง พิ​ิธี​ีกรรมเวลาเย็​็น ก็​็ให้​้ชื่​่�อตามกาล โอกาส เป็​็นเพลงชุ​ุดโหมโรงเย็​็น เป็​็น ช่​่วงเวลาที่​่�มี​ีโอกาสในการทำำ�เพลงได้​้ เป็​็นเวลานาน ๆ ท่​่านผู้​้�คงแก่​่เรี​ียน จึ​ึงได้​้เพิ่​่�มเติ​ิมเพลงเพื่​่�อทำำ�เป็​็นเพลง กลองเข้​้าแทนในเพลงเข้​้าม่​่าน เช่​่น เพลงครอบจั​ักรวาล ๒ ชั้​้�น ชุ​ุดเพลง จี​ีนเข็​็มเล็​็ก จี​ีนขิ​ิมกลาง จี​ีนขิ​ิมใหญ่​่ เพลงจี​ีนล่​่องหน่​่าย เพลงจี​ีนขลุ่​่�ย หรื​ือเพลงที่​่�ได้​้กันั พร้​้อมเพรี​ียง บางที​ี ก็​็นำำ�เพลงอั​ัตรา ๓ ชั้​้�นมาออกแทน ก็​็มี​ี แล้​้วจึ​ึงออกเพลงปฐม ลงลา แต่​่ ก่​่อนที่​่�จะลงลา เมื่​่�อทำำ�เพลงปฐมครบ ๒ เที่​่�ยวแล้​้ว จะต้​้องมี​ีทำำ�นองปิ​ิด ท้​้ายเพลงปฐม ให้​้ชื่​่�อว่​่า “ท้​้ายเข้​้า ม่​่าน” จึ​ึงเป็​็นที่​่�เข้​้าใจหมายรู้​้�ว่​่า ตั้​้�งแต่​่เพลงลำำ�ดั​ับที่​่� ๔ ที่​่� ๕ และที่​่� ๖ เป็​็นเพลงที่​่�จะต้​้องทำำ�ให้​้ครบถ้​้วน กระบวนเพลง แม้​้ว่า่ จะมี​ีเพลงมาทำำ� แทนเพลงเข้​้าม่​่านแล้​้วก็​็ตาม เมื่​่�อ ออกเพลงปฐม ก็​็ต้​้องทำำ�เพลงท้​้าย เข้​้าม่​่าน ซึ่​่�งไม่​่ทำำ�ต่​่อจากเพลงเข้​้า ม่​่าน แต่​่ไปทำำ�ต่​่อเพลงปฐม ข้​้อพิ​ิเคราะห์​์ เพลงปฐมเป็​็นเพลง ในอั​ัตราชั้​้�นเดี​ียว ลงลา ด้​้วยวิ​ิธี​ีทำำ� ติ​ิดต่​่อกั​ัน ไม่​่ถอดแนวลง จึ​ึงเป็​็นที่​่� เข้​้าใจหมายรู้​้�ว่​่า ลา ก็​็เป็​็นอั​ัตราชั้​้�น เดี​ียว และทำำ� เพลงต้​้นชุ​ุบ อี​ีกครั้​้�ง ในลำำ�ดั​ับ ๑๓ และก็​็เป็​็นเช่​่นเดี​ียวกั​ัน คื​ือส่​่วนใหญ่​่เรี​ียก เข้​้าม่​่าน

23

24

25

(ที่​่�มา: เดชน์​์ คงอิ่​่�ม)

26

เพลงในชุ​ุดโหมโรงเย็​็น มี​ีรู​ูปแบบการบรรเลงแบบอวดภู​ูมิ​ิเพลงกั​ัน ดั​ังกรณี​ีที่​่�จะทำำ� เพลงต้​้นชุ​ุบ เข้​้าม่​่าน ปฐม ๒ ชั้​้�น ลงลา ๒ ชั้​้�น เสมอ ๒ ชั้​้�น ด้​้วยภู​ูมิ​ิเพลงที่​่�พร้​้อม เพรี​ียงกั​ันโดยเฉพาะคนตะโพน คนกลองทั​ัด มี​ีความสำำ�คั​ัญยิ่​่�งในการบรรเลงเพลงลั​ักษณะนี้​้� เมื่​่�อทำำ�เพลงปฐม ๒ ชั้​้�น ครบ ๒ เที่​่�ยว จะมี​ีทำำ�นองปิ​ิดท้​้ายก่​่อนลงลา ๒ ชั้​้�น ให้​้ชื่​่�อว่​่า ปลายเข้​้าม่​่าน เพลงปลายเข้​้าม่​่านจึ​ึงเป็​็นเพลงอั​ัตรา ๒ ชั้​้�น มี​ีที่​่�นำำ�ไปใช้​้ทั้​้�งในพิ​ิธี​ีกรรม ไหว้​้ครู​ูและการแสดงโขน ในตอนท้​้ายพิ​ิธี​ีไหว้​้ครู​ู ครู​ูผู้​้�ประกอบพิ​ิธี​ีบางท่​่านได้​้บรรจุ​ุเพลง ปลายเข้​้าม่​่าน ลา ๒ ชั้​้�น เป็​็นเพลงหน้​้าพาทย์​์พิ​ิธี​ี ในการแสดงโขนตอนถวายลิ​ิง เรี​ียก หน้​้าพาทย์​์ ปลายเข้​้าม่​่าน หรื​ือบางที​ีเรี​ียก เข้​้าม่​่าน ในตอนจบท้​้ายของตอนถวายลิ​ิง เพลงต้​้นชุ​ุบ หรื​ือเพลงต้​้นเข้​้าม่​่าน เป็​็นที่​่�หมายรู้​้�ว่​่าเป็​็นเพลงเดี​ียวกั​ัน ยั​ังมี​ีบทบาท การบรรเลงอยู่​่�เพลงชุ​ุดโหมโรงโขน ข้​้างเช้​้า ข้​้างเย็​็น ซึ่​่�งเรี​ียงร้​้อยเป็​็นลำำ�ดั​ับ ดั​ังนี้​้� โหมโรงโขน ข้​้างเช้​้า ๑. ตระสารนิ​ิบาตแล้​้วรั​ัว ๒. เข้​้าม่​่านทำำ� ๖ เที่​่�ยว (แล้​้วลงลา) ๓. เสมอ แล้​้วรั​ัว ๔. เชิ​ิด ๕. กลม ๖. ชำำ�นั​ัน สองท่​่อน ๗. กราวใน ๘. ชุ​ุบ ๙. กราวรำ�� โหมโรงโขน ข้​้างเย็​็น ๑. ตระสารนิ​ิบาตแล้​้วรั​ัว ๒. เข้​้าม่​่านทำำ� ๖ เที่​่�ยว (แล้​้วลงลา) ๓. กราวใน ๔. เชิ​ิด ๕. กราวรำ�� จากรายชื่​่�อเพลงข้​้างต้​้นจะเห็​็นได้​้ว่า่ เพลงเข้​้าม่​่าน ทำำ� ๖ เที่​่�ยว แล้​้วลงลา คำำ� “ทำำ� ๖ เที่​่�ยว” ได้​้รั​ับความรู้​้�นี้​้�จากครู​ูไสว ตาตะวาทิ​ิต ว่​่า เพลงเข้​้าม่​่านในโหมโรงโขน คื​ือ เพลงต้​้นชุ​ุบ ซึ่​่�งมี​ีจั​ังหวะนั​ับ ตามรู​ูปแบบหน้​้าทั​ับหน้​้าพาทย์​์ของตะโพน-กลองทั​ัดได้​้ ๖ ไม้​้กลอง ตะโพนทำำ�อย่​่างหน้​้าทั​ับเพลงลา ๔ ไม้​้ แล้​้วเพิ่​่�มท้​้ายไม้​้ที่​่� ๕ และ ๖ ดั​ังนั้​้�น คำำ� “เที่​่�ยว” น่​่าจะทำำ�ให้​้เข้​้าใจคลาดเคลื่​่�อนไป ซึ่​่�งท่​่านบอกว่​่า น่​่าจะเป็​็น “เที​ียว” มากกว่​่า ซึ่​่�งมี​ีความหมายว่​่าทำำ�ไม้​้กลอง ซ้ำำ��ไปซ้ำำ��มา ๖ ครั้​้�ง แต่​่ถ้​้าใช้​้ “๖ เที่​่�ยว” น่​่าจะเข้​้าใจไป อี​ีกอย่​่างหนึ่​่�ง ข้​้อพิ​ิเคราะห์​์ เพลงต้​้นชุ​ุบ เรี​ียกอี​ีกอย่​่างว่​่า เพลงต้​้นเข้​้าม่​่าน ซึ่​่�งเป็​็นเพลงเดี​ียวกั​ัน แต่​่ทำำ�นองเพลงไม่​่เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับ เพลงเข้​้าม่​่าน ส่​่วน ข้​้อพิ​ิเคราะห์​์ ท้​้ายเข้​้าม่​่าน ปลายเข้​้าม่​่าน นั้​้�น ที่​่�ควรจะเป็​็นคื​ือ ท้​้ายต้​้นชุ​ุบ และ ปลายต้​้นชุ​ุบ มากกว่​่า ซึ่​่�งความสวยงามทางภาษามั​ักจะสื่​่�อสารทำำ�ให้​้เกิ​ิดความเข้​้าใจ ไขว้​้เขว ถ้​้าลองพิ​ิเคราะห์​์ดู​ูแล้​้วอาจเกิ​ิดประโยชน์​์บ้​้างไม่​่มากก็​็น้​้อย ดั​ังนี้​้�แลฯ

อ้​้างอิ​ิง บุ​ุญธรรม ตราโมท. (๒๕๔๐). คำำ�บรรยายวิ​ิชาดุ​ุริ​ิยางคศาสตร์​์ไทย. อั​ัดสำำ�เนา: กองทุ​ุน สมเด็​็จพระเทพรั​ัตนราชสุ​ุดาฯ สยามบรมราชกุ​ุมารี​ี สำำ�นั​ักงานคณะกรรมการส่​่งเสริ​ิม และประสานงานเยาวชนแห่​่งชาติ​ิ (สยช.) สนั​ับสนุ​ุนการพิ​ิมพ์​์เผยแพร่​่. เดชน์​์ คงอิ่​่�ม. (๒๕๖๔). สั​ังคี​ีตลั​ักษณ์​์และการวิ​ิเคราะห์​์ เพลงโหมโรงกลางวั​ัน. อั​ัดสำำ�เนา.

27

THAI AND ORIENTAL MUSIC

ปี่​่�พาทย์​์ ไทย-มอญ คณะอนุ​ุรั​ักษ์​์ศิ​ิลป์​์ ดนตรี​ีไทย เรื่​่�อง: ธั​ันยาภรณ์​์ โพธิ​ิกาวิ​ิน (Dhanyaporn Phothikawin) อาจารย์​์ประจำำ�สาขาวิ​ิชาดนตรี​ีศึ​ึกษา วิ​ิทยาลั​ัยดุ​ุริ​ิยางคศิ​ิลป์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยมหิ​ิดล ภาพ: กั​ัมพล ศรี​ีสุ​ุขเอม

ปี่​่�พาทย์​์คณะอนุ​ุรักั ษ์​์ศิลิ ป์​์ ดนตรี​ีไทย ก่​่อตั้​้�งขึ้​้�นเมื่​่�อ ประมาณ ๑๐๐ กว่​่าปี​ี โดยผู้​้�ใหญ่​่ขุ้​้�ย ศรี​ีสุ​ุขเอม เริ่​่�ม แรกของการก่​่อตั้​้�งคณะ ในสมั​ัยนั้​้�น หลวงพ่​่อหิ่​่�ม เจ้​้า อาวาสวั​ัดบางพระ ได้​้เชิ​ิญครู​ูทองดี​ี เดชชาวนา มา สอนปี่​่�พาทย์​์ จากนั้​้�นจึ​ึงเริ่​่�มตั้​้�งคณะปี่​่�พาทย์​์และใช้​้ชื่​่�อ ว่​่า “ตุ​ุริ​ิยะแก้​้วฟ้​้า” เมื่​่�อตั้​้�งคณะปี่​่�พาทย์​์แล้​้ว ผู้​้�ใหญ่​่ขุ้​้�ย ศรี​ีสุขุ เอม ได้​้เล็​็ง เห็​็นถึ​ึงความสำำ�คั​ัญในเผยแพร่​่ความรู้​้� จึ​ึงได้​้เริ่​่�มถ่​่ายทอด ความรู้​้�ทางดนตรี​ีให้​้แก่​่บุคุ คลในครอบครั​ัว โดยได้​้ถ่า่ ยทอด ความรู้​้�ทางดนตรี​ีให้​้แก่​่ นายชะลอ ศรี​ีสุขุ เอม บุ​ุตรชาย ต่​่อมาเมื่​่�อ ผู้​้�ใหญ่​่ขุ้​้�ย ศรี​ีสุ​ุขเอม เสี​ียชี​ีวิ​ิตลง จึ​ึงให้​้บุ​ุตร ชายดู​ูแลคณะต่​่อ ในตอนนั้​้�นนายชะลอจึ​ึงได้​้เริ่​่�มสร้​้าง ปี่​่�พาทย์​์มอญ และต่​่อมาก็​็ได้​้ขายเครื่​่�องมอญในชุ​ุดนั้​้�นไป ในด้​้านของการถ่​่ายทอดความรู้​้� นายชะลอได้​้ ถ่​่ายทอดความรู้​้�ให้​้นายกั​ัมพล ศรี​ีสุ​ุขเอม บุ​ุตรชาย “ตอนนั้​้�นผมอายุ​ุประมาณ ๑๐ ปี​ีได้​้ พ่​่อเขาก็​็สอนให้​้ หั​ันหน้​้าเข้​้าหากั​ัน แล้​้วก็​็ตี​ี จำำ�เสี​ียง ไม่​่ใช้​้โน้​้ต เครื่​่�อง แรกที่​่�เรี​ียนก็​็คื​ือฆ้​้องวงใหญ่​่ และต่​่อเพลงโหมโรงเช้​้า” จากการถ่​่ายทอดความรู้​้�จากครอบครั​ัว ซึ่​่�งเป็​็นจุ​ุดเริ่​่�ม ต้​้นของการเรี​ียนรู้​้�ทางดนตรี​ีได้​้ดำำ�เนิ​ินไปอย่​่างต่​่อเนื่​่�อง ควบคู่​่�ไปกั​ับการเรี​ียนในระบบโรงเรี​ียน “ในช่​่วงที่​่� อยู่​่�บ้​้าน ตอนนั้​้�นผมก็​็เรี​ียนกั​ับพ่​่อนะ เรี​ียนไปเรื่​่�อย ๆ ออกงานบ้​้าง ต่​่อเพลงบ้​้าง จนมาถึ​ึง ป.๖ ก็​็ย้​้ายไป โรงเรี​ียนวั​ัดพระงาม ไปเรี​ียนเครื่​่�องมอญกั​ับครู​ูสมพร ยิ้​้�มสนิ​ิท ตอนนั้​้�นเขามี​ีโครงการจะสร้​้างเครื่​่�องมอญ ก็​็ เลยได้​้ย้​้ายไปเรี​ียน พอมาต่​่อ ม.๑ ไปเรี​ียนที่​่�โรงเรี​ียน

28

ผู้​้�ใหญ่​่ขุ้​้�ย ศรี​ีสุ​ุขเอม

ศรี​ีวิชัิ ยั จากนั้​้�นตอน ม.๒ ย้​้ายไปโรงเรี​ียนวั​ัดห้​้วยจรเข้​้ เรี​ียนกั​ับอาจารย์​์ณรงค์​์ฤทธิ์​์� โตสง่​่า จนจบ ม.๓ ต่​่อมา ม.๔ ผมย้​้ายมาที่​่�โรงเรี​ียนภั​ัทรญาณ เรี​ียนดนตรี​ีผู้​้�ใหญ่​่ สำำ�ราญ สร้​้อยพวง ซึ่​่�งเป็​็นเพื่​่�อนกั​ับพ่​่อ ก็​็เรี​ียนจนจบ การศึ​ึกษา ม.๖” เมื่​่�อจบการศึ​ึกษาจึ​ึงไปประกอบอาชี​ีพ ในด้​้านอื่​่�น ๆ ต่​่อมาในปี​ี พ.ศ. ๒๕๔๐ นายกั​ัมพลจึ​ึง กลั​ับมาดู​ูแลและพั​ัฒนาคณะใหม่​่ และในปี​ี พ.ศ. ๒๕๔๕ นายชะลอ ศรี​ีสุ​ุขเอม เสี​ียชี​ีวิ​ิตลง จากนั้​้�นนายกั​ัมพล จึ​ึงเป็​็นผู้​้�สื​ืบทอดและดู​ูแลคณะ “พอเรี​ียนจบ ผมก็​็เข้​้า กรุ​ุงเทพฯ ไปประกอบอาชี​ีพอื่​่�น ก็​็ไม่​่ได้​้มาทางดนตรี​ี เลย พอได้​้สักพั ั กก็ ั กลั ็ บั มาบ้​้าน เพราะพ่​่อก็​็เริ่​่ม� อายุ​ุมาก ตอนนั้​้�นก็กลั ็ บั มาฟื้​้นวิ � ชิ าดนตรี​ีของตั​ัวเองก่​่อน จากนั้​้�น พ่​่อเสี​ีย ก็​็รั​ับช่​่วงดู​ูแลต่​่อมา”

การบรรเลงของผู้​้�ใหญ่​่ขุ้​้�ย ศรี​ีสุ​ุขเอม (ระนาดเอกเหล็​็ก) ในวงปี่​่�พาทย์​์ของครู​ูจำำ�นงค์​์ แก้​้วบู​ูชา

นายกั​ัมพลได้​้ให้​้ความสำำ�คั​ัญกั​ับการพั​ัฒนาคณะ จนสามารถรั​ับงานได้​้อย่​่างหลากหลายมากขึ้​้�น ในปี​ี พ.ศ. ๒๕๔๖ จึ​ึงได้​้ซื้​้�อเครื่​่�องปี่​่�พาทย์​์มอญ “ตอนนั้​้�น ผมกลั​ับมาดู​ูแล ก็​็รับั งานทั่​่�วไป คิ​ิดแล้​้วว่​่าเราต้​้องสร้​้าง เครื่​่อ� งมอญเพิ่​่�ม เพื่​่�อให้​้เครื่​่อ� งดนตรี​ีของเรามี​ีครบในทุ​ุก ประเภท สามารถที่​่�จะรั​ับงานได้​้มากขึ้​้�น” และในปี​ี พ.ศ. ๒๕๔๘ จึ​ึงได้​้เปลี่​่�ยนชื่​่�อคณะ โดยใช้​้ชื่​่�อว่​่า “อนุ​ุรักั ษ์​์ศิลิ ป์​์ ดนตรี​ีไทย” ปั​ัจจุ​ุบันั คณะตั้​้�งอยู่​่�บ้​้านเลขที่​่� ๑๗/๒๑ หมู่​่� ๒ ตำำ�บลบางแก้​้วฟ้​้า อำำ�เภอนครชั​ัยศรี​ี จั​ังหวั​ัดนครปฐม ในด้​้านของการถ่​่ายทอดความรู้​้� นอกจากการเป็​็น เจ้​้าของคณะปี่​่�พาทย์​์แล้​้ว นายกั​ัมพลได้​้ถ่า่ ยทอดความรู้​้� ทางดนตรี​ีให้​้แก่​่บุ​ุตรชายทั้​้�งสามคน คื​ือ นายศิ​ิวกร ศรี​ีสุ​ุขเอม นายศุ​ุภากร ศรี​ีสุ​ุขเอม และนายปิ​ิยะวั​ัฒน์​์ ศรี​ีสุ​ุขเอม เพื่​่�อให้​้สื​ืบทอดความรู้​้�ทางดนตรี​ีและดู​ูแล คณะต่​่อไปในอนาคต “ทางดนตรี​ีก็​็ถ่​่ายทอดให้​้ลู​ูก ๆ ก็​็ เป็​็นดนตรี​ีกันทุ ั กุ คน เล่​่นดนตรี​ีได้​้ ส่​่วนคณะก็​็คิดิ ไว้​้แล้​้ว ว่​่าจะให้​้ลูกช ู ายช่​่วยดู​ูแลต่​่อไป” นอกจากนี้​้� นายกั​ัมพล ยั​ังถ่​่ายทอดความรู้​้�ให้​้แก่​่เด็​็ก ๆ ในชุ​ุมชนที่​่�สนใจเข้​้ามา เรี​ียนรู้​้�ทางดนตรี​ี และยั​ังได้​้รับั เชิ​ิญเป็​็นวิ​ิทยากรท้​้องถิ่​่�น ให้​้โรงเรี​ียนวั​ัดบางพระ เพื่​่�อถ่​่ายทอดความรู้​้�ทางดนตรี​ี และเป็​็นการอนุ​ุรั​ักษ์​์ดนตรี​ีให้​้แก่​่ชุ​ุมชนอี​ีกด้​้วย ในด้​้านของนั​ักดนตรี​ี โดยส่​่วนใหญ่​่นั​ักดนตรี​ีของ

คณะเป็​็นนั​ักดนตรี​ีประจำำ� และหากมี​ีงานที่​่�นั​ักดนตรี​ีไม่​่ เพี​ียงพอ ก็​็จะเชิ​ิญนั​ักดนตรี​ีมาบรรเลง ซึ่​่�งส่​่วนใหญ่​่เป็​็น นั​ักดนตรี​ีในจั​ังหวั​ัดนครปฐมและจั​ังหวั​ัดใกล้​้เคี​ียง “นั​ัก ดนตรี​ีของคณะก็​็จะมี​ีคนประจำำ�คณะอยู่​่� เป็​็นเพื่​่�อน พี่​่� น้​้อง ที่​่�เคยเรี​ียน เคยต่​่อเพลงมาด้​้วยกั​ัน แต่​่หากคนไม่​่ พอหรื​ือขาดคนก็​็มีเี ชิ​ิญมาเพิ่​่�มบ้า้ ง เป็​็นนักั ดนตรี​ีที่​่รู้​้�จั � กั กั​ัน นั​ับถื​ือกั​ันเหมื​ือนพี่​่�เหมื​ือนน้​้อง โทรตามก็​็มาช่​่วยกั​ัน”

นายชะลอ ศรี​ีสุ​ุขเอม

29

นายกั​ัมพล ศรี​ีสุ​ุขเอม

ด้​้านของการบรรเลง นายกั​ัมพลยั​ัง คงให้​้ความสำำ�คั​ัญกั​ับบทเพลงดั้​้�งเดิ​ิม แต่​่ในขณะเดี​ียวกั​ัน ยั​ังมี​ีการปรั​ับ บทเพลงเพื่​่�อให้​้ทั​ันกั​ับยุ​ุคสมั​ัยใน ปั​ัจจุ​ุบันั “การบรรเลงบทเพลงของเรา ก็​็เป็​็นบทเพลงดั้​้ง� เดิ​ิม พยายามรั​ักษา ของดั้​้�งเดิ​ิมไว้​้ ถ้​้าเราไม่​่รักั ษา อี​ีกไม่​่ นานก็​็คงสู​ูญหายไป แต่​่คณะก็​็มีเี พลง สมั​ัยใหม่​่บ้า้ ง ตามแต่​่เจ้​้าภาพขอมา เป็​็นเพลงตลาด ลู​ูกทุ่​่�ง ลู​ูกกรุงุ ผสม กั​ันไป” นอกจากนี้​้� คณะยั​ังได้​้มี​ีการ ปรั​ับรู​ูปแบบให้​้มีคี วามทั​ันสมั​ัย เน้​้น ความสวยงาม ความโดดเด่​่น และ ความเป็​็นเอกลั​ักษณ์​์ของคณะอี​ีกด้​้วย “ปี่​่�พาทย์​์เขาก็​็ทำำ�กั​ันหมดนะแบบนี้​้� ไฟ พู่​่� ธง เครื่​่�องเสี​ียง เวลาเห็​็นก็​็ ดู​ูอลั​ังการ ดู​ูสวยงาม เราก็​็ปรั​ับนะ ตามสมั​ัย ตามความนิ​ิยมไป อย่​่าง การบรรเลงสมั​ัยก่​่อนนั่​่�งพื้​้�น ก็​็ปรั​ับ มาเป็​็นนั่​่�งโต๊​๊ะ เครื่​่�องเสี​ียงก็​็มี​ีความ

30

สำำ�คัญ ั มากนะ ในสมั​ัยนี้​้� ไม่​่มีไี ม่​่ได้​้เลย เวลาร้​้อง ไม่​่มี​ีไมค์​์ ไม่​่มี​ีเครื่​่�องเสี​ียง ที่​่�ดี​ี ก็​็ไม่​่ได้​้แล้​้ว ก็​็ต้​้องพั​ัฒนา เอา เทคโนโลยี​ีเข้​้ามาใช้​้ร่​่วมกั​ับดนตรี​ี” จากการพั​ัฒนาและปรั​ับปรุ​ุงอย่​่างต่​่อ เนื่​่�อง ทั้​้�งในด้​้านของนั​ักดนตรี​ี ด้​้าน การบรรเลง ด้​้านรู​ูปแบบของคณะ ทั้​้�งนี้​้� เพื่​่�อให้​้คณะปี่​่�พาทย์​์ได้​้รั​ับการ ยอมรั​ับและมี​ีการจ้​้างงานที่​่�เพิ่​่�มมากขึ้​้�น เพื่​่�อให้​้สามารถดำำ�รงอยู่​่�ได้​้ท่า่ มกลาง การเปลี่​่�ยนแปลงทางสั​ังคมและ วั​ัฒนธรรมในปั​ัจจุ​ุบั​ัน จากการศึ​ึกษาประวั​ัติขิ องคณะ อนุ​ุรักั ษ์​์ศิลิ ป์​์ ดนตรี​ีไทย พบว่​่า เป็​็น คณะดนตรี​ีที่​่�มี​ีประวั​ัติ​ิความเป็​็น อย่​่างยาวนาน มี​ีความเชื่​่�อมโยง ทางรากฐานประวั​ัติศิ าสตร์​์ดนตรี​ีใน จั​ังหวั​ัดนครปฐม โดยมี​ีกระบวนการ ในการสื​ืบทอดวั​ัฒนธรรมดนตรี​ีภายใน ครอบครั​ัวจากรุ่​่�นสู่​่�รุ่​่�นจนถึ​ึงปั​ัจจุ​ุบันั

ซึ่​่�งเป็​็นกระบวนการสำำ�คั​ัญที่​่�ยั​ังส่​่งผล ให้​้คณะดำำ�รงอยู่​่� นอกจากนี้​้� คณะยั​ัง ให้​้ความสำำ�คั​ัญต่​่อการอนุ​ุรักั ษ์​์ดนตรี​ี และมี​ีการพั​ัฒนาปรั​ับปรุ​ุงคณะอย่​่าง ต่​่อเนื่​่�อง จึ​ึงส่​่งผลให้​้เป็​็นคณะปี่​่�พาทย์​์ ที่​่�สามารถดำำ�รงอยู่​่�ได้​้ในสภาพสั​ังคม ที่​่�มี​ีการเปลี่​่�ยนแปลง และมี​ีชื่​่�อเสี​ียง ในจั​ังหวั​ัดนครปฐมอี​ีกคณะหนึ่​่�ง

การแสดงของคณะอนุ​ุรั​ักษ์​์ศิ​ิลป์​์ ดนตรี​ีไทย

อ้​้างอิ​ิง กั​ัมพล ศรี​ีสุ​ุขเอม สั​ัมภาษณ์​์เมื่​่�อวั​ันที่​่� ๑๙ กั​ันยายน พ.ศ. ๒๕๖๔

31

PHRA CHENDURIYANG IN EUROPE

ตามรอย พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ ท่​่องยุ​ุโรปกว่​่า ๑๐ เดื​ือน (ตอนที่​่� ๕)

พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ ย่ำำ��เยอรมนี​ี เรื่​่�อง: จิ​ิตร์​์ กาวี​ี (Jit Gavee) อาจารย์​์ประจำำ�สาขาวิ​ิชาดนตรี​ี คณะมนุ​ุษยศาสตร์​์และสั​ั งคมศาสตร์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยราชภั​ัฏอุ​ุดรธานี​ี

“…๑๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ ...วั​ันนี้​้นำ� ำ�เข้​้าของต่​่าง ๆ ลงหี​ีบ ได้​้นำำ� หี​ีบ ๓ หี​ีบไปมอบไว้​้ที่​่ห้� า้ งบู​ูซี​ี แอนด์​์ ฮ๊​๊อกส์​์ เพื่​่�อเก็​็บรั​ักษาไว้​้ชั่​่ว� คราว และ รอเวลาจั​ัดส่​่งไปยั​ังเมื​ืองมาร์​์เซลใน ต้​้นเดื​ือนธั​ันวาคม เพราะการเดิ​ิน ทางไปคอนตี​ีเน็​็นต์​์คราวนี้​้� ต้​้องโยก ย้​้ายไปหลายแห่​่ง ต้​้องปลดเปลื้​้�อง สิ่​่ง� ของเครื่​่อ� งใช้​้บางอย่​่างและเสื้​้อ� ผ้​้า ซึ่​่�งใช้​้ในประเทศร้​้อน...” (พระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐)

นี้​้� จะขอพาท่​่านผู้​้�อ่​่านทุ​ุกท่​่านติ​ิดตาม พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์เดิ​ินทางไปยั​ังดิ​ินแดน ซึ่​่�งเรี​ียกได้​้ว่​่าเป็​็นอี​ีกหนึ่​่�งจุ​ุดหมาย หลั​ักสำำ�คั​ัญของวงการดนตรี​ีตะวั​ันตก ดิ​ินแดนซึ่​่�งได้​้ชื่​่�อว่​่าเต็​็มไปด้​้วยคี​ีตกวี​ี วงดนตรี​ี ไปจนถึ​ึงคี​ีตนิ​ิพนธ์​์ที่​่�เลอค่​่า มากมายหลายชิ้​้�น ดิ​ินแดนดั​ังกล่​่าว

ที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์กำำ�ลั​ังจะเดิ​ินทาง ไปนั้​้�น คื​ือประเทศเยอรมนี​ี ซึ่​่�งช่​่วง เวลาที่​่�พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์เดิ​ินทางไปถึ​ึง ประเทศเยอรมนี​ีนั้​้�น นั​ับว่​่าเป็​็นช่​่วง จั​ังหวะที่​่�พอดี​ีกับั การจั​ัดกิ​ิจกรรมต่​่าง ๆ ที่​่�สำำ�คั​ัญ ทั้​้�งที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการดนตรี​ี และศิ​ิลปกรรมอื่​่�น ๆ การเดิ​ินทางครั้​้�ง

ข้​้อความข้​้างต้​้นเป็​็นบั​ันทึ​ึกส่​่วน หนึ่​่�งในการเตรี​ียมการเดิ​ินทางออก จากสหราชอาณาจั​ักรของพระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์ ซึ่​่�งท่​่านได้​้พำำ�นั​ักอยู่​่�เป็​็น เวลานานกว่​่า ๓ เดื​ือนแล้​้ว ระหว่​่าง ที่​่�พำำ�นั​ักอยู่​่�ในสหราชอาณาจั​ักรหรื​ือ ประเทศอั​ังกฤษนี้​้� พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ ได้​้เดิ​ินทางไปยั​ังสถานที่​่�ต่​่าง ๆ ที่​่� เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับการดนตรี​ีมากมาย องมิ​ิวนิ​ิก ประเทศเยอรมนี​ี ในศตวรรษปั​ัจจุ​ุบั​ัน (จิ​ิตร์​์ กาวี​ี ถ่​่าย ๑ กรกฎาคม ในการตามรอยพระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ เมื​ื พ.ศ. ๒๕๕๕) ท่​่องยุ​ุโรปกว่​่า ๑๐ เดื​ือน ตอนที่​่� ๕ 32

นี้​้�จะเป็​็นเช่​่นไร ขอเชิ​ิญท่​่านผู้​้�อ่​่านทุ​ุก จั​ัดแจงข้​้าวของที่​่�ไม่​่จำำ�เป็​็นต้​้องใช้​้ ท่​่านติ​ิดตามได้​้เลยครั​ับ ขณะเดิ​ินทาง อาทิ​ิ เสื้​้�อผ้​้าเขตร้​้อน และข้​้าวของอื่​่�น ๆ นอกจากนี้​้�จะขอ ก่​่อนการออกเดิ​ินทางจากสหราช ยกตั​ัวอย่​่างข้​้อความในบั​ันทึ​ึกของ อาณาจั​ักรของพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ในขณะเตรี​ียมการ ช่​่วงปี​ี พ.ศ. ๒๔๘๐ จนถึ​ึง ต่​่าง ๆ พอให้​้เห็​็นเป็​็นสั​ังเขปดั​ังนี้​้� ปั​ัจจุ​ุบันั นั​ับเป็​็นเวลานานกว่​่า ๘๐ ปี​ี การเดิ​ินทางในยุ​ุคอดี​ีตและยุ​ุคปั​ัจจุ​ุบันั การเตรี​ียมการจองตั๋​๋�วโดยสาร จึ​ึงย่​่อมมี​ีความแตกต่​่างกั​ันโดยสิ้​้�น สำำ�หรั​ับการเดิ​ินทาง เชิ​ิง การที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์จะเดิ​ิน “...วั​ันพฤหั​ัสบดี​ีที่​่� ๑ กรกฎาคม ทางไปยั​ังสถานที่​่�ต่​่าง ๆ จึ​ึงมี​ีความ พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้�ได้​้ไปที่​่�บริ​ิษั​ัท จำำ�เป็​็นอย่​่างยิ่​่�งที่​่�ต้​้องวางแผนการ โทม้​้าศคุ๊​๊�ก แอนด์​์ซันั (Thomas Cook เดิ​ินทางให้​้ชัดั เจน ไม่​่ว่า่ จะเป็​็นเรื่​่�อง & Son) เพื่​่�อชำำ�ระค่​่าโดยสารรถไฟ ของการจองตั๋​๋ว� ยานพาหนะ การแลก และเรื​ือจากลอนดอน อ็​็อสเต็​็นด์​์เงิ​ิน การค้​้นหาที่​่�พั​ัก ไปจนถึ​ึงการ มิ​ิวนิ​ิช รวมทั้​้�งค่​่าโดยสารอื่​่�น ๆ...” ประสานงานกั​ับสถานที่​่�ต่​่าง ๆ ที่​่� (พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐) จะเข้​้าเยี่​่�ยมชม สิ่​่�งต่​่าง ๆ เหล่​่านี้​้� ปรากฏอยู่​่�ในช่​่วงแรกของรายงานฉบั​ับ การประสานงานสำำ�หรั​ับการ ที่​่� ๕ ประจำำ�เดื​ือนกรกฎาคม พ.ศ. เดิ​ินทาง ๒๔๘๐ ที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้บั​ันทึ​ึก “...วั​ันจั​ันทร์​์ที่​่� ๕ กรกฎาคม ไว้​้ โดยได้​้บอกเล่​่ากระบวนการต่​่าง ๆ พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้� เซอร์​์โยซี​ีอา ที่​่�ได้​้ทำำ�เพื่​่�อเตรี​ียมตั​ัวเดิ​ินทางข้​้าม กร๊​๊อซบี​ี ได้​้นัดั พบที่​่�สถานทู​ูต ท่​่านมี​ี ภู​ูมิ​ิภาคไปยั​ังประเทศอื่​่�น ดั​ังที่​่�ยก ความประสงค์​์จะเชิ​ิญไปรั​ับประทาน ตั​ัวอย่​่างไปข้​้างต้​้นแล้​้ว นั่​่�นคื​ือการ อาหารกลางวั​ันที่​่�โรงแรมซาวอย

(Savoy Hotel) พร้​้อมทั้​้�งหลวงกาจฯ กั​ับพระประจนฯ เมื่​่�อได้​้ตกลงแล้​้ว ได้​้ไปที่​่�สถานทู​ูตอ๊​๊อสเตรี​ียตามคำำ� แนะนำำ�ของเจ้​้าคุ​ุณทูตู และได้​้ไปพบ ท่​่านเลขานุ​ุการและท่​่านอั​ัครราชทู​ูต ของสถานทู​ูตนี้​้�ที่​่�เบลเกรฟสแควร์​์ (Belgrave Square) ได้​้รั​ับคำำ� แนะนำำ� และท่​่านทั้​้�งสองได้​้กล่​่าวว่​่า จะได้​้มีจี ดหมายไปเป็​็นทางการจะได้​้ รั​ับความสะดวกทุ​ุกอย่​่าง...” (พระ เจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐) การจั​ัดแจงเรื่​่�องเงิ​ินตรา “...วั​ันพฤหั​ัสบดี​ีที่​่� ๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้�ได้​้ไปที่​่�แน้​้ชเนิ​ิล แอนโปรวิ​ินเชิ​ิลแบงค์​์ (National & Provincial Bank) เพื่​่�อแจ้​้งความ จำำ�นงในการซื้​้�อเงิ​ินเยอรมั​ัน เตรี​ียม ไปใช้​้ในประเทศเยอรมั​ัน เจ้​้าหน้​้าที่​่� ทางธนาคารได้​้นั​ัดให้​้ไปรั​ับตั๋​๋�วดร๊​๊าฟ ในวั​ันพรุ่​่�งนี้​้�...” (พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐)

ห้​้องเลขที่​่� ๑๖ อั​ัคเนสสตราสเซ ห้​้องพั​ักที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์เคยใช้​้เป็​็นที่​่�พำำ�นั​ักเมื่​่�อครั้​้�งมาเยื​ือนเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก (ที่​่�มา: Agnesstraße 16, 80798 München, Germany)

33

การเดิ​ินทางมาพำำ�นั​ักยั​ังประเทศ เยอรมนี​ีของพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ครั้​้�งนี้​้� ใช้​้ระยะเวลาน้​้อยกว่​่าเวลาที่​่�พำำ�นั​ักใน สหราชอาณาจั​ักร และในระหว่​่างที่​่� พำำ�นั​ักอยู่​่�ที่​่�ประเทศเยอรมนี​ีเป็​็นหลั​ัก นั้​้�น พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ยังั มี​ีการจั​ัดสรร เวลาการศึ​ึกษาดู​ูงานไปยั​ังเมื​ืองอื่​่�น ๆ ที่​่�สำำ�คั​ัญทางดนตรี​ีในประเทศข้​้าง เคี​ียงอย่​่างออสเตรี​ียอี​ีกด้​้วย แต่​่ใน ส่​่วนต่​่อไปจะขอเชิ​ิญให้​้ท่​่านผู้​้�อ่​่าน ติ​ิดตามภารกิ​ิจในการศึ​ึกษาดู​ูงาน ทางดนตรี​ีและศิ​ิลปกรรมด้​้านอื่​่�น ๆ พิ​ิธี​ีเปิ​ิดหอศิ​ิลปกรรมแห่​่งเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก มี​ีประธานคื​ือ อดอล์​์ฟ ฮิ​ิตเลอร์​์ หนึ่​่�ง ต่​่อ จากที่​่�ทิ้​้�งค้​้างเติ่​่�งไปอธิ​ิบายถึ​ึง ในเหตุ​ุการณ์​์ที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้มี​ีโอกาสเข้​้าร่​่วม (ที่​่�มา: Bundesarchiv - เรื่​่�องการเตรี​ียมตั​ัวเสี​ียมาก ขอเชิ​ิญ ติ​ิดตามต่​่อได้​้เลยครั​ับ Bundesarchiv, Bild 146-2008-0016) ภายหลั​ังจากการจั​ัดการเรื่​่�อง ราวต่​่าง ๆ เรี​ียบร้​้อยแล้​้ว พระ เจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้เดิ​ินทางออกจาก สหราชอาณาจั​ักรในวั​ันอั​ังคารที่​่� ๑๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ โดย ขึ้​้�นรถไฟจากสถานี​ีวิ​ิกตอเรี​ีย กรุ​ุง ลอนดอน เดิ​ินทางไปยั​ังเมื​ืองโดเวอร์​์ (Dover) เมื​ืองติ​ิดชายฝั่​่ง� เพื่​่�อต่​่อเรื​ือ ข้​้ามเขตแดนทะเลมายั​ังเมื​ืองออสเตนด์​์/ ออสเตนเด (Ostend) ก่​่อนที่​่�จะต่​่อ รถไฟจากที่​่�นั่​่�นมาสู่​่�เมื​ื องมิ​ิ วนิ​ิ ก ประเทศเยอรมนี​ี ในช่​่วงบ่​่ายของวั​ัน พุ​ุธที่​่� ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ บั​ัดนี้​้�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้ย่ำำ��แผ่​่นดิ​ิน เยอรมนี​ีแล้​้ว “...วั​ันพุธุ ที่​่� ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...อยู่​่�ในขะบวนรถไฟมาถึ​ึง เมื​ืองมิ​ิวนิ​ิช เวลา ๑๓.๒๒ น. พบ แฮร์​์ชะแลเมอร์​์ กงสุ​ุลสยาม (Herr Schlemmer) ที่​่�สถานี​ี ขึ้​้นรถ � ยนต์​์มา พั​ักอยู่​่�ที่​่ห้� อ้ งเลขที่​่� ๑๖ อั​ัคเนสสตร๊​๊าสเซ (๑๖ Agnesstrasse)...” (พระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐)

34

“...โดยแฮร์​์ฮิ​ิตเล่​่อร์​์ แสดงสุ​ุนทรพจน์​์มี​ีผู้​้�คนคั​ับคั่​่�ง...” คื​ือข้​้อความที่​่�พระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้บรรยายถึ​ึงเหตุ​ุการณ์​์ครั้​้�งนั้​้�น ภาพถ่​่ายนี้​้�ช่​่วยแสดงให้​้เห็​็นภาพ จากบั​ันทึ​ึกของพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้ชั​ัดเจนยิ่​่�งขึ้​้�น (ที่​่�มา: Bundesarchiv Bundesarchiv, Bild 183-C100)

สำำ�รวจ ตรวจ ช่​่อง ท่​่องมิ​ิวนิ​ิก การมาเยื​ือนเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก ประเทศ เยอรมนี​ี นั​ับเป็​็นการเปลี่​่�ยนบรรยากาศ จากสหราชอาณาจั​ักรที่​่�พระเจน ดุ​ุริยิ างค์​์พำำ�นักั อยู่​่�ถึ​ึง ๓ เดื​ือน มาเป็​็น บรรยากาศใหม่​่ในประเทศเยอรมนี​ี แม้​้จะเป็​็นประเทศในภู​ูมิ​ิภาคยุ​ุโรป เช่​่นเดี​ียวกั​ัน แต่​่ก็​็มี​ีความแตกต่​่าง กั​ันในหลายเรื่​่�อง เช่​่นเรื่​่�องภาษา เงิ​ินตรา ศิ​ิลปวั​ัฒนธรรม ไปจนถึ​ึง เรื่​่�องของดนตรี​ี ทั​ันที​ีที่​่�พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์เดิ​ินทาง มาถึ​ึงเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก ในวั​ันพุ​ุธที่​่� ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐ ช่​่วงเย็​็นวั​ัน เดี​ียวกั​ันนั้​้�นเอง พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ก็เ็ ริ่​่�ม ออกสำำ�รวจพื้​้�นที่​่� มี​ีความตอนหนึ่​่�งใน บั​ันทึ​ึกของพระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ได้​้กล่​่าว ถึ​ึงการต้​้อนรั​ับนั​ักการเมื​ืองเยอรมั​ัน ที่​่�เป็​็นที่​่�รู้​้�จักั ดี​ีในประวั​ัติศิ าสตร์​์โลกใน ฐานะที่​่�เป็​็นผู้​้�นำำ�สู​ูงสุ​ุดเยอรมนี​ีตั้​้�งแต่​่ ช่​่วงก่​่อน-ระหว่​่างสงครามโลกครั้​้�งที่​่� ๒ บุ​ุคคลผู้​้�นั้​้�นคื​ือ อดอล์​์ฟ ฮิ​ิตเลอร์​์ ในช่​่วงเวลาปี​ี พ.ศ ๒๔๘๐ ที่​่� พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ไปเยื​ือนเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก นั้​้�น อดอล์​์ฟ ฮิ​ิตเลอร์​์ ได้​้ขึ้​้�นดำำ�รง ตำำ�แหน่​่งนายกรั​ัฐมนตรี​ีเยอรมนี​ี และ เป็​็นท่​่านผู้​้�นำำ�สู​ูงสุ​ุดแห่​่งเยอรมนี​ีเป็​็น ที่​่�เรี​ียบร้​้อยแล้​้ว โดยพระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ ได้​้ระบุ​ุถึงึ อดอล์​์ฟ ฮิ​ิตเลอร์​์ ในบั​ันทึ​ึก ว่​่า วั​ันที่​่� ๑๖ กรกฎาคมเป็​็นต้​้นไป จะมี​ีพิธีิ เี ปิ​ิดงานเฉลิ​ิมฉลอง และวั​ัน ที่​่� ๑๘ กรกฎาคม จะมี​ีพิ​ิธี​ีเปิ​ิดหอ ศิ​ิลปกรรมแห่​่งใหม่​่ในเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก โดย ทั้​้�ง ๒ วั​ันดั​ังกล่​่าว อดอล์​์ฟ ฮิ​ิตเลอร์​์ (หรื​ือระบุ​ุในบั​ันทึ​ึกว่​่า แฮร์​์ฮิติ เล่​่อร์​์: ผู้​้�เขี​ียน) ได้​้มาเป็​็นประธานหลั​ัก ในการเปิ​ิดงานทั้​้�งสอง พระเจน ดุ​ุริยิ างค์​์ได้​้เรี​ียกการฉลองงานนี้​้�ตาม ภาษาเยอรมั​ันว่​่า ต๊​๊ากเด็​็รดอยซ์​์ เช่​่น กุ๊​๊�นชต์​์ (Tag der Deutschen Kunst) ในงานนี้​้�นอกจากพระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์จะได้​้พบอดอล์​์ฟ ฮิ​ิตเลอร์​์ ผู้​้�เป็​็นประธานแล้​้ว ยั​ังได้​้มีโี อกาสเข้​้า

โปสการ์​์ดที่​่�ระลึ​ึกจากพิ​ิธี​ีเปิ​ิดหอศิ​ิลปกรรมแห่​่งเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก (ที่​่�มา: Digital Kenyon [Kenyon College])

ร่​่วมกิ​ิจกรรมสำำ�คั​ัญที่​่�ถื​ือว่​่าเป็​็นงาน ใหญ่​่ระดั​ับประเทศ มี​ีการนำำ�ผลงาน ชิ้​้�นเอกจากคี​ีตกวี​ีชาวเยอรมั​ันมา จั​ัดแสดงเพื่​่�อการเฉลิ​ิมฉลอง โดย ในวั​ันนั้​้�นพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้ชมการ แสดงอุ​ุปรากรผลงานการประพั​ันธ์​์ ของริ​ิชาร์​์ด วากเนอร์​์ (Richard Wagner) ในเรื่​่�อง ตริ​ิสตั​ัน อุ​ุนด์​์ อิ​ิ ซอลเด (Tristan und Isolde) ใน โรงอุ​ุปรากรแห่​่งกรุ​ุงมิ​ิวนิ​ิก จะขอยก บั​ันทึ​ึกของพระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ที่​่�บรรยาย ถึ​ึงกิ​ิจกรรมเหล่​่านี้​้� โดยได้​้แบ่​่งเป็​็น ๒ ช่​่วง คื​ือ ช่​่วงก่​่อนการจั​ัดงาน และ ในระหว่​่างจั​ัดงาน

ก่​่อนการจั​ัดงาน “...วั​ันพุธุ ที่​่� ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนเย็​็นออกเดิ​ินชมเมื​ืองซึ่​่�ง กำำ�ลังั ประดั​ับธงทิ​ิวและสร้​้างซุ้​้�มประตู​ู ชั​ัยใบไม้​้ เตรี​ียมการต้​้อนรั​ับแฮร์​์ฮิติ เล่​่อร์​์ (Herr Hitler) ซึ่​่�งจะได้​้มาทำำ�พิ​ิธี​ี เปิ​ิดการฉลองงานและฉลองหอ ศิ​ิลปกรรมซึ่​่�งได้​้ก่​่อสร้​้างมา ๔ ปี​ี แล้​้ว เพิ่​่�งมาสำำ�เร็​็จลงในปี​ีนี้​้�ที่​่�ตำำ�บล แองลิ​ิชเชอร์​์ การ์​์เต็​็น (Englischer Garten) การฉลองงานกำำ�หนดตั้​้ง� แต่​่ วั​ันที่​่� ๑๖ กรกฎาคม ถึ​ึงวั​ันที่​่� ๓๑ สิ​ิงหาคม การฉลองงานนี้​้�เรี​ียกว่​่า ต๊​๊ากเด็​็รดอยซ์​์เช่​่น กุ๊​๊�นชต์​์ (Tag der Deutschen Kunst)...” (พระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐) 35

เรี​ียบร้​้อยดี​ียิ่​่�ง ทั้​้�งฉากก็​็งามเลี​ียน แบบธรรมชาติ​ิได้​้สนิ​ิทสนมดี​ี กว่​่าที่​่� ได้​้เคยเห็​็นที่​่กรุ � งุ ลอนดอน...” (พระ เจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐) “...วั​ันอาทิ​ิตย์​์ที่​่� ๑๘ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนเช้​้าวั​ันนี้​้� แฮร์​์ ชะแลเมอร์​์ ได้​้พาไปดู​ูพิ​ิธี​ีการเปิ​ิด หอศิ​ิลปกรรมที่​่�สร้​้างขึ้​้�นใหม่​่ที่​่�แอง ลิ​ิชเชอร์​์ การ์​์เต็​็น โดยแฮร์​์ฮิ​ิตเล่​่อร์​์ แสดงสุ​ุนทรพจน์​์มี​ีผู้​้�คนคั​ับคั่​่�ง...” (พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐)

อาคารของวิ​ิทยาลั​ัยดนตรี​ี สต๊​๊าตลิ​ิเชน อากาเดมี​ี เดร์​์ โทนกุ​ุนซต์​์ โฮ้​้กชู​ูเลอ พี​ียอร์​์ มู​ูสิ​ิก (Staatlichen Akademie der Tonkunst Hochschule fur Musik) หรื​ือ The State Academy of Music University of Music ในช่​่วงปี​ี พ.ศ. ๒๔๘๑ ภายหลั​ังการเยี่​่�ยมเยื​ือนของพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ (ที่​่�มา: Bundesarchiv, Bild 183-H12988 / CC-BY-SA 3.0)

ในระหว่​่างจั​ัดงาน “...วั​ันศุ​ุกร์​์ที่​่� ๑๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้ไ� ด้​้ไปดู​ูการแสดง ละครร้​้อง (Opera) ของวาคเนอร์​์ (Wagner) เรื่​่�อง ตริ​ิสตั​ัน อุ​ุนด์​์ อิ​ิซอลเด (Tristan und Isolde) ที่​่� โรงละครแน้​้ชเนิ​ิลเธี​ียเตอร์​์ (National

Theatre) โดยเหตุ​ุที่​่วั� นนี้​้ ั เ� ป็​็นวันั เปิ​ิด งาน แฮร์​์ฮิติ เล่​่อร์​์ได้​้มาเป็​็นประธาน ของการแสดงละครร้​้องในคื​ืนนี้​้� โรง ละครได้​้รับั การตบแต่​่งด้​้วยช่​่อดอกไม้​้ เป็​็นพิ​ิเศษ ทุ​ุกสิ่​่�งทุ​ุกอย่​่างงดงาม อย่​่างวิ​ิจิติ ร์​์ การแสดงละครร้​้องคราว นี้​้�แนบเนี​ียนที่​่�สุ​ุด วงออร์​์แก๊​๊สตรา

จะเห็​็นได้​้ว่​่า การเดิ​ินทางมา ถึ​ึงเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิกของพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ กล่​่าวได้​้ว่า่ “มาได้​้ถูกู ที่​่�และถู​ูกเวลา” ด้​้วยเพราะพระเจนดุ​ุริยิ างค์​์เดิ​ินทาง มาถึ​ึงในช่​่วงที่​่�มี​ีการจั​ัดงานสำำ�คั​ัญระดั​ับ ประเทศเกิ​ิดขึ้​้�น มี​ีบุคุ คลที่​่�มี​ีชื่​่�ออยู่​่�ใน ประวั​ัติศิ าสตร์​์โลกปรากฏกาย ส่​่วน หนึ่​่�งก็​็อาจเรี​ียกได้​้ว่า่ เป็​็นความโชคดี​ี ผนวกกั​ับการวางแผนการเดิ​ินทางที่​่� ดี​ี เมื่​่�อมาถึ​ึงได้​้ถูกู ที่​่�และถู​ูกเวลาเช่​่น ในกรณี​ีนี้​้� คื​ือมี​ีงานเฉลิ​ิมฉลองใหญ่​่ ประชาชนในพื้​้�นที่​่�และผู้​้�จั​ัดงานก็​็มักั จะนำำ�ศิ​ิลปวั​ัฒนธรรมที่​่�พั​ับเก็​็บไว้​้ออก มานำำ�เสนออย่​่างเต็​็มที่​่� ทำำ�ให้​้ผู้​้�มา เยื​ือนในช่​่วงเวลาดั​ังกล่​่าวได้​้ซึ​ึมซั​ับ

Königsplatz หรื​ือ King’s Squareแห่​่งเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก สถานที่​่�ซึ่​่�งพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้มาชมการฝึ​ึกซ้​้อมและการแสดง บทเพลงโกเริ​ิลซิ​ิมโฟนี​ี โดยลุ​ุดวิ​ิก ฟาน เบโธเฟน (ที่​่�มา: https://www.muenchen.de/sehenswuerdigkeiten/ orte/130668.html)

36

แม้​้ว่​่าช่​่วงที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์มาถึ​ึง นั้​้�นจะเป็​็นช่​่วงพั​ักปิ​ิดเทอมฤดู​ูร้​้อน แต่​่ด้​้วยการประสานงานที่​่�ดี​ีตั้​้�งแต่​่ ก่​่อนเดิ​ินทางมาถึ​ึง ทำำ�ให้​้พระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้พบบุ​ุคคลที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องกั​ับ การศึ​ึกษาดนตรี​ีในประเทศเยอรมนี​ี หลายท่​่าน พร้​้อมทั้​้�งให้​้ความรู้​้�ความ เข้​้าใจในระบบการศึ​ึกษาการดนตรี​ี ของประเทศเยอรมนี​ี มหาวิ​ิทยาลั​ัยการดนตรี​ีที่​่�ท่​่าน ได้​้เยี่​่�ยมชมอั​ันระบุ​ุในบั​ันทึ​ึกการเดิ​ิน ทางฉบั​ับนี้​้�ก็​็คือื สต๊​๊าตลิ​ิเชน อากาเด มี​ีเดร์​์ โทนกุ​ุนซต์​์ โฮ้​้กชู​ูเลอ พี​ียอร์​์ มู​ูสิ​ิก (Staatlichen Akademie der Tonkunst Hochschule fur Musik) หรื​ือ The State Academy of Music University of Music ซึ่​่�ง ต่​่อมาในยุ​ุคสมั​ัยปั​ัจจุ​ุบันั ได้​้เปลี่​่�ยนชื่​่�อ เป็​็น Hochschule für Musik und Theater München หรื​ือ University of Music and Performing Arts Munich มหาวิ​ิทยาลั​ัยการดนตรี​ีแห่​่ง นี้​้�ก่​่อตั้​้�งขึ้​้�นตั้​้�งแต่​่ปี​ี ค.ศ. ๑๘๔๖ (พ.ศ. ๒๓๘๙) พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ได้​้ กล่​่าวถึ​ึงการเยี่​่�ยมเยื​ือนครั้​้�งนั้​้�นว่​่า บทโหมโรงจากอุ​ุปรากรเรื่​่�อง Der fliegende Holländer หรื​ือ The Flying “...วั​ันพฤหั​ัสบดี​ีที่​่� ๑๕ กรกฎาคม Dutchman ที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ระบุ​ุในบั​ันทึ​ึกว่​่าคื​ือเรื่​่�องผู้​้�เหิ​ินชาวฮอลั​ันดา (ที่​่�มา: Library of Congress) พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้ที่​่� พ� บแฮร์​์ชะแลม

เมอร์​์ เพื่​่�อทาบทามถึ​ึงเรื่​่อ� งการดู​ูงาน ในเมื​ืองนี้​้� ทราบว่​่าโรงเรี​ียนอากาเดมี​ี อ๊​๊อฟมิ​ิวสิ​ิค (Academy of Music) ของรั​ัฐและโรงเรี​ียนอื่​่�น ๆ กำำ�ลังั หยุ​ุด พั​ักปิ​ิดเทอมระดู​ูร้​้อน ตั้​้�งแต่​่วั​ันที่​่� ๑ กรกฎาคมมาแล้​้ว แต่​่แฮร์​์ชะแลม เมอร์​์ได้​้จั​ัดการให้​้มี​ีโอกาสพบปะ กั​ันกั​ับ ดร.คนั​ับเป (Dr. Knappe) ที่​่�โรงเรี​ียน ซึ่​่�งเป็​็นรองประธาน ในโรงเรี​ียนนี้​้� เพื่​่�อชี้​้�แจงถึ​ึงวิ​ิธี​ีการ เล่​่าเรี​ียนซึ่​่�งปฏิ​ิบั​ัติ​ิในโรงเรี​ียนนี้​้�...” (พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐)

วั​ัฒนธรรมอั​ันดี​ีงาม มี​ีคุ​ุณค่​่า สร้​้าง จะเป็​็นเรื่​่�องของการดู​ูงานในสถาน ความประทั​ับใจได้​้อย่​่างเต็​็มที่​่�เช่​่น ศึ​ึกษาด้​้านดนตรี​ี การชมการแสดง กั​ัน ดนตรี​ี ไปจนถึ​ึงการเข้​้าชมสถานที่​่� เบ็​็ดเตล็​็ดต่​่าง ๆ เพื่​่�อความรู้​้�ทั่​่�วไป ภารกิ​ิจอื่​่�น ๆ ในมิ​ิวนิ​ิก ช่​่วงครึ่​่�งแรก ในบั​ันทึ​ึกรายงานฉบั​ับที่​่� ๕ ของพระ แม้​้ว่า่ พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์จะมี​ีแผน เจนดุ​ุริยิ างค์​์นี้​้� ได้​้กล่​่าวถึ​ึงภารกิ​ิจใน พำำ�นั​ักอยู่​่�ในประเทศเยอรมนี​ีไม่​่นาน ประเทศเยอรมนี​ีครึ่​่�งแรก คื​ือตั้​้�งแต่​่ (ประมาณ ๑ เดื​ือน) เท่​่ากั​ับช่​่วง ช่​่วงวั​ันที่​่� ๑๔ กรกฎาคม ถึ​ึงวั​ันที่​่� เวลาที่​่�พำำ�นั​ักอยู่​่�ในสหราชอาณาจั​ักร ๓๐ กั​ันยายน ๒๔๘๐ จะขอกล่​่าว (ประมาณ ๓ เดื​ือน) แต่​่กระนั้​้�น ถึ​ึงภารกิ​ิจต่​่าง ๆ โดยสั​ังเขปดั​ังนี้​้� ภารกิ​ิจต่​่าง ๆ ในประเทศเยอรมนี​ี การศึ​ึกษาดู​ู งานด้​้ านสถาน “...วั​ันอังั คารที่​่� ๒๐ กรกฎาคม ก็​็มีคี วามน่​่าสนใจและมี​ีความสำำ�คั​ัญ ศึ​ึกษา เป็​็นภารกิ​ิจที่​่�ต่​่อเนื่​่�องมาเมื่​่�อ พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้แ� ฮร์​์ชะแลมเมอร์​์ ต่​่อพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ไม่​่น้​้อย ไม่​่ว่​่า ครั้​้�งพำำ�นั​ักอยู่​่�ที่​่�สหราชอาณาจั​ักร

37

ได้​้พาไปพบปะกั​ับ ดร.คนั​ับเปแห่​่ง โรงเรี​ียนดนตรี​ีซึ่​่ง� เรี​ียกว่​่า สต๊​๊าตลิ​ิเชน อากาเดมี​ี เดร์​์ โทนกุ​ุนซต์​์ โฮ้​้กชูเู ลอ พี​ียอร์​์ มู​ูสิกิ (Staatlichen Akademie der Tonkunst Hochschule fur Musik) ดร.คนั​ับเป ได้​้ให้​้คำำ�อธิ​ิบาย อย่​่างแจ่​่มแจ้​้ง...” (พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์, ๒๔๘๐) ดร.คนั​ับเป ที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ กล่​่าวถึ​ึงนั้​้�น คื​ือ เฮนริ​ิช คนั​ับเป (Heinrich Knappe) นั​ักดนตรี​ีและ ผู้​้�อำำ�นวยการดนตรี​ีชาวเยอรมั​ัน ผู้​้�มี​ี ชี​ีวิติ อยู่​่�ในช่​่วงปี​ี ค.ศ. ๑๘๘๗-๑๙๘๐ (พ.ศ. ๒๔๓๐-๒๕๒๓) เป็​็นอาจารย์​์ ประจำำ�ที่​่�สต๊​๊าตลิ​ิเชน อากาเดมี​ี เดร์​์ โทนกุ​ุนซต์​์ โฮ้​้กชู​ูเลอ พี​ียอร์​์ มู​ูสิ​ิก (Staatlichen Akademie der Tonkunst Hochschule fur Musik) ตั้​้�งแต่​่ ค.ศ. ๑๙๒๐ (พ.ศ. ๒๔๖๓) หลั​ังจากข้​้อความบั​ันทึ​ึกของพระ เจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ที่​่�ยกมานี้​้� ก็​็ไม่​่ได้​้มี​ีการ ระบุ​ุรายละเอี​ียดเกี่​่�ยวกั​ับการดู​ูงานยั​ัง สถาบั​ันดนตรี​ีดังั กล่​่าวใด ๆ เพิ่​่�มเติ​ิม เข้​้าใจว่​่าด้​้วยข้​้อจำำ�กั​ัดในการเข้​้าชมช่​่วง เวลาการปิ​ิดภาคเรี​ียน ทำำ�ให้​้พระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์ไม่​่สามารถสั​ังเกตการณ์​์ถึ​ึง ระบบระเบี​ียบการเรี​ียนการสอนของ สถาบั​ันแห่​่งนี้​้�ได้​้อย่​่างเต็​็มที่​่� คงได้​้แต่​่ เพี​ียงรายละเอี​ียดของการเรี​ียนการ สอนจากผู้​้�เชี่​่�ยวชาญในสถาบั​ัน คื​ือ จาก ดร.คนั​ับเป จะแตกต่​่างกั​ับเมื่​่�อ ครั้​้�งยั​ังพั​ักอยู่​่�ที่​่�สหราชอาณาจั​ักร ที่​่� ในขณะนั้​้�นสถาบั​ันการดนตรี​ีต่​่าง ๆ ยั​ังคงเปิ​ิดให้​้มีกี ารเรี​ียนการสอน เมื่​่�อ มี​ีการเข้​้าไปศึ​ึกษาดู​ูงาน ย่​่อมมี​ีการ สาธิ​ิตการบรรเลงดนตรี​ีหรื​ือการเรี​ียน การสอนแบบเป็​็นรู​ูปธรรมให้​้เห็​็น ภาพชั​ัดเจนมากยิ่​่�งขึ้​้�น ซึ่​่�งพระเจน ดุ​ุริ​ิยางค์​์มั​ักจะบั​ันทึ​ึกถึ​ึงสิ่​่�งต่​่าง ๆ ที่​่�พบเห็​็นอยู่​่�แล้​้วเป็​็นประจำำ� ต่​่าง จากบทสนทนากั​ับบุ​ุคคลต่​่าง ๆ ที่​่� 38

ไม่​่ค่อ่ ยจะมี​ีการกล่​่าวถึ​ึงรายละเอี​ียด มากนั​ัก ดั​ังตั​ัวอย่​่างบทบั​ันทึ​ึกพระ เจนดุ​ุริยิ างค์​์ที่​่�กล่​่าวถึ​ึงว่​่าได้​้สนทนา กั​ับ ดร.คนั​ับเป แห่​่งวิ​ิทยาลั​ัยดนตรี​ี ในมิ​ิวนิ​ิก ก็​็จะบั​ันทึ​ึกเพี​ียงแค่​่ว่​่า “ดร.คนั​ับเป ได้​้ให้​้คำำ�อธิ​ิบายอย่​่าง แจ่​่มแจ้​้ง” แต่​่เพี​ียงเท่​่านั้​้�น

มี​ีผู้​้�คนมาฟั​ังคั​ับคั่​่�ง มี​ีเครื่​่�องขยาย เสี​ียงตั้​้�งอยู่​่�หลายแห่​่ง ผู้​้�คนแสดง กิ​ิริยิ าเรี​ียบร้​้อยไม่​่มีเี สี​ียงพู​ูดแต่​่เสี​ียง เท้​้าที่​่�คนเดิ​ินไปมาประกอบทั้​้�งการ บรรเลงกระทำำ�อยู่​่�กลางแจ้​้งการฟั​ัง จึ​ึงไม่​่ค่​่อยจะสนิ​ิท ตอนเบา ๆ ก็​็ เงี​ียบหายไป การบรรเลงกิ​ินเวลา ประมาณ ๑ ชั่​่�วโมงเศษเท่​่านั้​้�น...” การเข้​้าชมการแสดงดนตรี​ี (พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐) นอกจากได้​้ชมอุ​ุปรากรเรื่​่�องตริ​ิสตั​ัน อุ​ุนด์​์ อิ​ิซอลเด (Tristan und Isolde) สถานที่​่�ที่​่�ใช้​้ในการแสดงบทเพลง ผลงานการประพั​ันธ์​์ของริ​ิชาร์​์ด ซิ​ิมโฟนี​ีหมายเลข ๙ ของบี​ีโธเฟน วากเนอร์​์ แล้​้ว พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ยังั ตามที่​่�พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์กล่​่าวถึ​ึงก็​็ ได้​้ชมการแสดงดนตรี​ีรู​ูปแบบอื่​่�น ๆ คื​ือ เคอนิ​ิชปลั​ัตซ์​์ แม้​้ว่​่าจะไม่​่ได้​้ การแสดงที่​่�เป็​็นทางการ การแสดง ระบุ​ุชื่​่�อในภาษาเยอรมั​ันแต่​่ก็​็คาด แบบลำำ�ลองในสวนสาธารณะ ไปจนถึ​ึง เดาได้​้ไม่​่ยากว่​่าสถานที่​่�แห่​่งนั้​้�นคื​ือ การสั​ังเกตการณ์​์การซ้​้อมดนตรี​ี และ Königsplatz หรื​ือ King’s Square เบื้​้�องหลั​ังทางการแสดงดนตรี​ีต่า่ ง ๆ เป็​็นจั​ัตุ​ุรั​ัสสำำ�คั​ัญของเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก เช่​่น การไปชมการฝึ​ึกซ้​้อมและแสดง สร้​้างขึ้​้�นตั้​้�งแต่​่ช่ว่ งศตวรรษที่​่� ๑๙ มั​ัก สดบทเพลงโกเริ​ิลซิ​ิมโฟนี​ี โดย ถู​ูกใช้​้เป็​็นเป็​็นที่​่�จั​ัดกิ​ิจกรรมต่​่าง ๆ ลุ​ุดวิ​ิก ฟาน เบโธเฟน (Ludwing van ในช่​่วงฤดู​ูใบไม้​้ผลิ​ิ-ฤดู​ูร้​้อน ไม่​่ใช่​่แต่​่ Beethoven) หรื​ือซิ​ิมโฟนี​ีหมายเลข เพี​ียงการแสดงดนตรี​ีเท่​่านั้​้�น แต่​่ ๙ ในบั​ันไดเสี​ียงดี​ีไมเนอร์​์ ผลงาน ยั​ังรวมถึ​ึงการจั​ัดนิ​ิทรรศการต่​่าง ๆ ลำำ�ดั​ับที่​่� ๑๒๕ (Symphony No. 9 กลางแจ้​้งอี​ีกด้​้วย in d minor, Op. 125) เป็​็นการ นอกจากนั้​้�นพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์ เข้​้าชมการฝึ​ึกซ้​้อมในช่​่วงเช้​้า และ ยั​ั งได้​้ รั​ับชมการแสดงระบำำ�และ การแสดงจริ​ิงในช่​่วงเย็​็น มี​ีการเปิ​ิด ละครใบ้​้ประกอบดนตรี​ี ซึ่​่�งเชื่​่�อว่​่า ให้​้ประชาชนทั่​่�วไปสามารถเข้​้ารั​ับชม เป็​็นการแสดงพื้​้�นบ้​้านของประเทศ รั​ับฟั​ังได้​้โดยไม่​่เสี​ียค่​่าใช้​้จ่​่าย เยอรมนี​ีที่​่�ประยุ​ุกต์​์มาแสดงกั​ับเรื่​่�อง ราวในวรรณกรรมต่​่าง ๆ โดยพระ “...วั​ันเสาร์​์ที่​่� ๑๗ กรกฎาคม เจนดุ​ุริ​ิยางค์​์เรี​ียกการแสดงนี้​้�ว่​่า รำ�� พ.ศ. ๒๔๘๐...ตอนเช้​้าได้​้ไปฟั​ังกั​ัน นั​ักขั​ัตต์​์ฤกษ์​์ ซ้​้อม โกเริ​ิล ซิ​ิมโฟนี​ี ของบี​ีโทเวน (Beethoven’s Choral Symphony) “...วั​ันจันทร์ ั ์ที่​่� ๒๖ กรกฎาคม ที่​่�เคอนิ​ิชป ลั​ัตซ์​์ ตอนค่ำำ��ได้​้ไป ณ พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้�ได้​้ไปที่​่�สวนนิ​ิม ที่​่�แห่​่งเดี​ียวกั​ันเพื่​่�อฟั​ังการแสดงซิ​ิมโฟนี​ี เฟนเบิ​ิกแค้​้สเซิ​ิล (Park of the นี้​้� ซึ่​่ง� ได้​้มีกี ารซ้​้อมแต่​่ตอนเช้​้ามาแล้​้ว Nymphenbire castle) เพื่​่�อสั​ังเกต การแสดงนี้​้�สำำ�หรั​ับให้​้ประชาชนฟั​ัง การแสดงระบำำ�และละครใบ้​้ประกอบ ทั่​่�ว ๆ ไป โดยไม่​่ต้​้องเสี​ียค่​่าผ่​่าน ดนตรี​ีเรี​ียกว่​่า ‘รำ��นั​ักขัตั ต์​์ฤกษ์​์’ การ ประตู​ู ออร์​์แก๊​๊สตราบรรเลงกลาง ระบำำ�แสดงโดยนั​ักระบำำ�ของโรงละคร แจ้​้งมี​ีนั​ักดนตรี​ีประมาณ ๑๒๐ คน รั​ัฐบาลบาเวเรี​ีย การระบำำ�นี้​้แ� สดงใน และนั​ักร้​้องอี​ีกประมาณ ๒๐๐ คน เรื่​่อ� งดอนจวน (Don Juan) และดนตรี​ี

บรรเลงเพลงของคลี​ีก (Glück)...” จะเห็​็นได้​้ว่า่ แม้​้เป็​็นบั​ันทึ​ึกสั้​้�น ๆ (พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐) แต่​่ก็ถื็ อื เป็​็นบั​ันทึ​ึกสำำ�คั​ัญที่​่�ทำำ�ให้​้เรา ได้​้ทราบว่​่า พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์เคยเข้​้า การแสดงอื่​่�น ๆ ที่​่�พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์ ชมการแสดงภายใต้​้การควบคุ​ุมดนตรี​ี ได้​้ชมนอกเหนื​ือจากนี้​้� ที่​่�ปรากฏอยู่​่�ใน ของริ​ิชาร์​์ด สเตราซ์​์ ผู้​้�ได้​้ชื่​่�อว่​่าเป็​็น บั​ันทึ​ึกของท่​่าน เป็​็นการแสดงปลี​ีก นั​ักประพั​ันธ์​์คนสำำ�คั​ัญคนหนึ่​่�งของ ย่​่อยที่​่�ไม่​่ได้​้ระบุ​ุรายละเอี​ียดมากนั​ัก ประเทศเยอรมนี​ี และของโลกดนตรี​ี แต่​่ก็ส็ ะท้​้อนให้​้เห็​็นถึ​ึงบั​ันทึ​ึกประจำำ� ตะวั​ันตก วั​ันของท่​่านว่​่าได้​้ไปเจอกั​ับบุ​ุคคล สำำ�คั​ัญทางดนตรี​ีท่​่านใดบ้​้าง เช่​่น บั​ันทึ​ึกบทท้​้าย พระเจนดุ​ุริยิ างค์​์พำำ�นักั อยู่​่�ในเมื​ือง “...วั​ันอังั คารที่​่� ๒๗ กรกฎาคม มิ​ิวนิ​ิกตั้​้�งแต่​่วันั ที่​่� ๑๔ กรกฎาคม พ.ศ. พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้�ได้​้ไปที่​่�โรงละคร ๒๔๘๐ นอกเหนื​ือจากการศึ​ึกษาดู​ู ปริ้​้นซ์ � ริ์ เิ ยนต์​์ เพื่​่�อสั​ังเกตดู​ูการแสดง งานในเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิก แผนการเดิ​ินทาง ละครร้​้องของวาคเนอร์​์ เรื่​่�องผู้​้�เหิ​ิน ยั​ังครอบคลุ​ุมไปยั​ังเมื​ืองต่​่าง ๆ ชาวฮอลั​ันดา (ชื่​่อ� ว่​่าคื​ือเรื่​่อ� ง Flying บริ​ิเวณโดยรอบ ในท้​้ายบั​ันทึ​ึกของพระ Dutchman: ผู้​้�เขี​ียน) นายริ​ิชาร์​์ด เจนดุ​ุริยิ างค์​์ฉบั​ับนี้​้�จะเห็​็นได้​้ว่า่ พระ สเตร๊​๊าซ์​์ (Richard Strauss) เป็​็น เจนดุ​ุริยิ างค์​์ยังั มี​ีการวางแผนเดิ​ินทาง ผู้​้�ให้​้จั​ังหวะ...” (พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ไปยั​ังเมื​ืองข้​้างเคี​ียงอย่​่างซาลซ์​์บูร์ู ก์ ๒๔๘๐) (Salzburg) (หรื​ื อ ที่​่�พระเจน

ดุ​ุริยิ างค์​์เรี​ียกว่​่า ซาลส์​์เบิ​ิร์ก์ : ผู้​้�เขี​ียน) อั​ันเป็​็นเมื​ืองที่​่�สำำ�คั​ัญทางดนตรี​ีไม่​่ยิ่​่�ง หย่​่อนไปกว่​่าเมื​ืองมิ​ิวนิ​ิกเลย การเดิ​ิน ทางตอนต่​่อไปจะเป็​็นเช่​่นไร พระเจน ดุ​ุริยิ างค์​์จะพบเจอสิ่​่�งใดต่​่อนั้​้�น โปรด ติ​ิดตามตอนต่​่อไปครั​ับ “...วั​ันเสาร์​์ที่​่� ๓๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๐...วั​ันนี้​้�ได้​้ออกไปสื​ืบ ถึ​ึงเรื่​่�องการไปและการพั​ักที่​่�เมื​ือง ซาลส์​์เบิ​ิร์ก์ ทั้​้�งนี้​้�เพื่​่�อไปดู​ูและสั​ังเกต การแสดงละครร้​้องและดนตรี​ีต่า่ ง ๆ ในเมื​ืองนี้​้� ซึ่​่�งได้​้จั​ัดการฉลองเช่​่น เดี​ียวกั​ันกั​ับที่​่�เมื​ืองมิ​ิวนิ​ิช...” (พระ เจนดุ​ุริ​ิยางค์​์, ๒๔๘๐)

เอกสารอ้​้างอิ​ิง Hochschule für Musik und Theater München. (22 September 2021). Von der Central Singschule zur Hochschule für Musik und Theater. เข้​้าถึ​ึงได้​้จาก website.musikhochschule muenchen.de: https://website.musikhochschule-muenchen.de/de/hochschule/geschichte Ines Schlenker. (2 June 2020). Große Deutsche Kunstausstellung (1937-1944). เข้​้าถึ​ึงได้​้ จาก historisches-lexikon-bayerns.de: https://www.historisches-lexikon-bayerns.de/ Lexikon/Große_Deutsche_Kunstausstellung_(1937-1944) muenchen.de. (2021 September 29). Königsplatz in Munich: sights, events and history. เข้​้า ถึ​ึงได้​้จาก muenchen.de: https://www.muenchen.de/int/en/sights/attractions/koenigsplatz. html พระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์. (๒๔๘๐). รายงานการดู​ูงานในต่​่างประเทศของข้​้าราชการซึ่​่�งได้​้รั​ับเงิ​ินช่​่วยเหลื​ือค่​่าใช้​้ จ่​่ายจาก ก.พ. การดู​ูงานดนตรี​ีสากลของพระเจนดุ​ุริ​ิยางค์​์. กรุ​ุงเทพฯ: กรมศิ​ิลปากร.

39

MUSIC BUSINESS

“Special Project in Music Business”

โพรเจกต์​์ที่​่�ไม่​่ง่​่าย...แต่​่เรี​ียนรู้​้�เพี​ียบ เรื่​่�อง: เพ็​็ญญาภรณ์​์ เหล่​่าธนาสิ​ิ น (Penyarporn Laothanasin) หั​ัวหน้​้าสาขาวิ​ิชาธุ​ุรกิ​ิจดนตรี​ี วิ​ิทยาลั​ัยดุ​ุริ​ิยางคศิ​ิลป์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยมหิ​ิดล

Special Project in Music Business คื​ือหนึ่​่�งในรายวิ​ิชาที่​่�ถื​ือว่​่า เป็​็นวิ​ิชาปฏิ​ิบัติั ิที่​่�สำำ�คั​ัญวิ​ิชาหนึ่​่�ง ที่​่� ท้​้าทายความสามารถ ท้​้าทายความรู้​้� สร้​้างเครื​ือข่​่าย และเพื่​่�อเป็​็นการ เตรี​ียมพร้​้อมก่​่อนที่​่�นั​ักศึ​ึกษาสาขาวิ​ิชา ธุ​ุรกิ​ิจดนตรี​ีจะออกไปฝึ​ึกงานในสถาน ประกอบการทางด้​้านอุ​ุตสาหกรรม บั​ันเทิ​ิงชั้​้�นนำำ�ของประเทศ ที่​่�ผ่​่านมา มั​ักมี​ีคำำ�ถามว่​่า ทำำ�ไมต้​้องจั​ัด Special Project? การจั​ัด Special Project จั​ัดรู​ูปแบบไหนได้​้บ้​้าง? Special Project จำำ�เป็​็นต้​้องเป็​็นละครเพลง อย่​่างเดี​ียวหรื​ือไม่​่? โครงสร้​้างของ Special Project เป็​็นอย่​่างไร?

Special Project หาแหล่​่งเงิ​ินทุ​ุน จากทางไหน? บทความนี้​้�ขอนำำ�เสนอ ที่​่�มาของการจั​ัดทำำ� Special Project ของสาขาว่​่ามี​ีขั้​้�นตอนอย่​่างไร และใน ตอนที่​่� ๒ ขอนำำ�เสนอในส่​่วนผลงาน ของ Special Project ที่​่�ผ่​่านมา เพื่​่�อ ให้​้เห็​็นถึ​ึงวิ​ิวั​ัฒนาการกว่​่า ๒๐ ปี​ี Special Project เกิ​ิดจากการ เปิ​ิดโอกาสให้​้นักั ศึ​ึกษาสาขาวิ​ิชาธุ​ุรกิ​ิจ ดนตรี​ี ชั้​้�นปี​ีที่​่� ๓ ระดมความคิ​ิดเพื่​่�อ สร้​้างสรรค์​์ผลงาน ในคอนเซ็​็ปต์​์ที่​่�ว่า่ “นำำ�สิ่​่�งที่​่�รั​ักมาทำำ�ในสิ่​่�งที่​่�ชอบ” เปรี​ียบ เสมื​ือนได้​้ฝึกึ ภาคปฏิ​ิบัติั ิ ได้​้นำำ�ความรู้​้� ในรู​ูปแบบธุ​ุรกิ​ิจ ที่​่�มี​ีการวางแผน กิ​ิจกรรมทั้​้�งหมดเริ่​่�มดำำ�เนิ​ินการ ทั​ักษะ ทั้​้�งทางด้​้านดนตรี​ีและด้​้าน การดำำ�เนิ​ินการผลิ​ิต การหารายได้​้ โดยนั​ักศึ​ึกษาในชั้​้�นปี​ีที่​่� ๓ วิ​ิเคราะห์​์ บริ​ิหารธุ​ุรกิ​ิจ มาสร้​้างสรรค์​์กิจิ กรรม จนถึ​ึงคิ​ิดกำำ�ไรขาดทุ​ุนของโพรเจกต์​์ สถานการณ์​์ภายในและภายนอกธุ​ุรกิ​ิจ 40

ระดม ความคิด

เขียนแผน ธุรกิจ วิเคราะห สถานการณ และความ เปนไปได

ศึ​ึกษาความเป็​็นไปได้​้ของโครงการ ทั้​้�งทางจั​ัดหาแหล่​่งเงิ​ินทุ​ุน รายได้​้ และการหาผู้​้�สนั​ับสนุ​ุน ตลอดจน จั​ัดทำำ�งบทางการเงิ​ิน เพื่​่�อนำำ�มาจั​ัด แผนธุ​ุรกิ​ิจที่​่�สมบู​ูรณ์​์ พร้​้อมนำำ�เสนอ โครงการต่​่อกรรมการสาขา (อั​ัน ประกอบไปด้​้วยหั​ัวหน้​้าสาขาและ อาจารย์​์ทุ​ุกท่​่านในสาขา) จนมี​ีมติ​ิ อนุ​ุญาตให้​้จั​ัดโครงการ ซึ่​่�งมี​ีเกณฑ์​์ ในการประเมิ​ินดั​ังนี้​้� ๑. โครงการมี​ีความเป็​็นได้​้ที่​่� สามารถจั​ัดทำำ�ได้​้ (ทั้​้�งในแง่​่การหา แหล่​่งเงิ​ินทุ​ุน การหารายได้​้ สามารถ ดำำ�เนิ​ินการได้​้จนแล้​้วเสร็​็จ) ๒. การแบ่​่งโครงสร้​้างองค์​์กรที่​่� เหมาะสม แบ่​่งภาระงานได้​้ชั​ัดเจน วางแผนการดำำ�เนิ​ินงานได้​้อย่​่างเป็​็น ระบบ ๓. โครงการต้​้ อ งเป็​็ น การ สร้​้างสรรค์​์กิจิ กรรมทางดนตรี​ีรูปู แบบ ใหม่​่ ๆ ที่​่�มี​ีความแตกต่​่างหรื​ือโดด เด่​่น ส่​่งเสริ​ิมความเป็​็นธุ​ุรกิ​ิจดนตรี​ี วิ​ิทยาลั​ัยดุ​ุริยิ างคศิ​ิลป์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัย มหิ​ิดล ๔. แผนการดำำ�เนิ​ินงานและการ จั​ัดกิ​ิจกรรมต้​้องมี​ีความเหมาะสม และท้​้าทายความสามารถของกลุ่​่�ม นั​ักศึ​ึกษา เพื่​่�อให้​้นั​ักศึ​ึกษาได้​้ฝึ​ึกฝน การเป็​็นผู้​้�ประกอบการ และต้​้องมี​ี แผนสำำ�รองพร้​้อมดำำ�เนิ​ินการ ในขั้​้�นตอนแรก นั​ักศึ​ึกษาชั้​้�นปี​ี ที่​่� ๓ ทั้​้�งรุ่​่�น ต้​้องช่​่วยกั​ันเขี​ียนแผน ธุ​ุรกิ​ิจ วางแผนการดำำ�เนิ​ินงาน การ หาผู้​้�สนั​ับสนุ​ุน และการนำำ�เสนอแบบ

นําเสนอ ไมผาน

นําเสนอ กรรมการ สาขา

กรรมการ สาขา อนุมัติ

วิทยาลัย อนุมัติ

ดําเนินโพรเจกตตามแผน

นําเสนอ ฝาย กิจกรรม วิทยาลัย

มื​ืออาชี​ีพ มี​ีระยะเวลาในการจั​ัดส่​่วน ของแผนและการนำำ�เสนอที่​่�ต้​้องแล้​้ว เสร็​็จภายใน ๓ เดื​ือนเท่​่านั้​้�น เมื่​่�อ ได้​้รับั การอนุ​ุมัติั จิ ากกรรมการสาขา จึ​ึงสามารถดำำ�เนิ​ินการในขั้​้�นต่​่อไป ขั้​้�นตอนที่​่� ๒ นั​ักศึ​ึกษาต้​้องดำำ�เนิ​ิน

การขออนุ​ุมั​ัติ​ิจั​ัดทำำ�โพรเจกต์​์จาก วิ​ิทยาลั​ัย เพื่​่�อเป็​็น ๑ ในโครงการ ประจำำ�ปี​ีของวิ​ิทยาลั​ัย หลั​ังจากที่​่�ได้​้รับั การอนุ​ุมัติั ทั้​้�ิ ง ๒ ส่​่วนเรี​ียบร้​้อยแล้​้ว ก็​็ถึงึ เวลาที่​่�แท้​้จริ​ิง คื​ือการดำำ�เนิ​ินการตามแผนที่​่�วางไว้​้

41

ต้​้องเริ่​่�มจั​ัดหาแหล่​่งเงิ​ินทุ​ุน (ซึ่​่�งเริ่​่�ม จากการระดมทุ​ุนในกลุ่​่�มนั​ักศึ​ึกษาเอง) ต้​้องมี​ีการพู​ูดคุ​ุยและหาที​ีมงานมา ช่​่วยทำำ�โพรเจกต์​์จากน้​้อง ๆ ทุ​ุกชั้​้�น ปี​ีในสาขาวิ​ิชาธุ​ุรกิ​ิจดนตรี​ี เริ่​่�มติ​ิดต่​่อ ฝ่​่ายต่​่าง ๆ ที่​่�เกี่​่�ยวข้​้องตามแผนที่​่�วาง ไว้​้ ซึ่​่�งมี​ีระยะเวลาดำำ�เนิ​ินโพรเจกต์​์ ประมาณ ๗-๘ เดื​ือน (ซึ่​่�งต้​้องเสร็​็จ สิ้​้�นภายในชั้​้�นปี​ีที่​่� ๔ ภาคการศึ​ึกษาที่​่� ๑) ด้​้วยระยะเวลาอั​ันจำำ�กั​ัดและใน หลาย ๆ ครั้​้�งระหว่​่างการดำำ�เนิ​ินการ ประสบปั​ัญหาจากปั​ัจจั​ัยภายนอกที่​่� ไม่​่สามารถควบคุ​ุมได้​้ นั​ักศึ​ึกษาต้​้อง เจอกั​ับทั้​้�งอุ​ุปสรรคและการท้​้าทาย ในการทำำ�งานมากมาย การดำำ�เนิ​ิน งานจะอยู่​่�ภายใต้​้การดู​ูแลและให้​้คำำ� ปรึ​ึกษาโดยอาจารย์​์ประจำำ�รายวิ​ิชา ตลอดระยะเวลากว่​่า ๑๕ ปี​ี สาขาวิ​ิชาธุ​ุรกิ​ิจดนตรี​ีได้​้สร้​้างสรรค์​์ กิ​ิจกรรมทางด้​้านดนตรี​ีมากมาย เช่​่น การประกวดวงดนตรี​ีสไตล์​์พอป การ แสดงดนตรี​ีในรู​ูปแบบโอเปร่​่า ละคร เพลง จนปี​ี พ.ศ. ๒๕๖๒ เกิ​ิดโรค ระบาดโควิ​ิด-๑๙ การจั​ัดละครเพลง ไม่​่สามารถทำำ�ได้​้เนื่​่�องจากมี​ีผู้​้�ร่​่วม งานเป็​็นจำำ�นวนมาก วิ​ิกฤตในครั้​้�ง นี้​้�ทำำ�ให้​้นั​ักศึ​ึกษาต้​้องรี​ีบแก้​้ไข ปรั​ับ

42

เปลี่​่�ยนรู​ูปแบบการจั​ัดกิ​ิจกรรมในรู​ูป แบบออนไลน์​์ ใช้​้ผู้​้�ร่​่วมงานจำำ�นวน น้​้อยและจำำ�กั​ัด จึ​ึงจำำ�เป็​็นต้​้องแตก กิ​ิจกรรมใหญ่​่ออกเป็​็น ๓ กิ​ิจกรรม ย่​่อย ได้​้แก่​่ การแข่​่งขั​ันประกวดกลอง การแข่​่งขั​ันร้​้องเพลง Cover และการ ขนทั​ัพศิ​ิลปิ​ินใน MS จั​ัดแสดงในรู​ูป แบบ live streaming และปี​ีล่​่าสุ​ุด (พ.ศ. ๒๕๖๔) จากสถานการณ์​์ โควิ​ิด-๑๙ ที่​่�ไม่​่สามารถควบคุ​ุมได้​้ ทำำ�ให้​้ Special Project พบอุ​ุปสรรค มากมาย ไม่​่ว่า่ จะเป็​็นการปิ​ิดประเทศ การห้​้ามจั​ัดกิ​ิจกรรม ตลอดจนหา ผู้​้�สนั​ับสนุ​ุนกิ​ิจกรรม โครงการต้​้อง ปรั​ับเปลี่​่�ยนรู​ูปแบบหลายครั้​้�ง จน ในที่​่�สุ​ุดเกิ​ิดโครงการ THROUGH THE RAIN ‘ส่​่งกำำ�ลั​ังใจผ่​่านเสี​ียง

เพลง ให้​้ดนตรี​ีบรรเลงยามฝนพรำ��’ เป็​็นโครงการที่​่�มาจากแนวความคิ​ิด ที่​่�อยากนำำ�เสี​ียงเพลง เสี​ียงดนตรี​ี มาสร้​้างกำำ�ลั​ังใจแก่​่คนไทยให้​้ผ่​่าน พ้​้นวิ​ิกฤตนี้​้�ไปด้​้วยกั​ัน โดยขออนุ​ุญาต ใช้​้เพลง “ฤดู​ูที่​่�แตกต่​่าง” ของบอย โกสิ​ิยพงษ์​์ เป็​็นสื่​่�อในการจั​ัดกิ​ิจกรรม ครั้​้�งนี้​้� ซึ่​่�งได้​้รั​ับการตอบรั​ับจากนั​ัก ดนตรี​ีทั่​่�วประเทศอย่​่างล้​้นหลาม ตลอดระยะเวลากว่​่า ๒๐ ปี​ีที่​่� ผ่​่านมา นั​ักศึ​ึกษาสาขาวิ​ิชาธุ​ุรกิ​ิจ ดนตรี​ี ได้​้รั​ับความรู้​้� ได้​้เพิ่​่�มพู​ูน ทั​ักษะ ทั้​้�งทางด้​้านการจั​ัดการ การ บริ​ิหาร และการบริ​ิหารความเสี่​่�ยง ที่​่�เกิ​ิดขึ้​้�นในโลกธุ​ุรกิ​ิจ ที่​่�สำำ�คั​ัญคื​ือ “ได้​้นำำ�ดนตรี​ีที่​่�รักั มาสร้​้างสรรค์​์ในสิ่​่�ง ที่​่�ชอบ” เปรี​ียบเสมื​ือนได้​้ลองสนาม

จริ​ิงก่​่อนต้​้องเผชิ​ิญกั​ับโลกธุ​ุรกิ​ิจดนตรี​ี ในอนาคต นอกจากนั้​้�นยั​ังเป็​็นการ สร้​้างเครื​ือข่​่ายทั้​้�งภายในวิ​ิทยาลั​ัย และภายนอก สร้​้างชื่​่�อเสี​ียงให้​้แก่​่ วิ​ิทยาลั​ัย ตนเอง และครอบครั​ัว ใน ส่​่วนตอนที่​่� ๒ จะขอกล่​่าวถึ​ึงกิ​ิจกรรม Special Project ในแต่​่ละปี​ี เพื่​่�อให้​้ ผู้​้�อ่​่านได้​้เห็​็นวิ​ิวัฒ ั นาการของโครงการ Special Project อย่​่าลื​ืมมาติ​ิดตาม กั​ันนะคะ

43

MUSICIAN BIOGRAPHY

Jarvis Street Baptist Church (ที่​่�มา: https://live.staticflickr.com/65535/47939098308_f8f9775f2d_o_d.jpg)

สาระน่​่ารู้​้�จากอั​ัตชี​ีวประวั​ัติ​ิของ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต คลาร์​์ก (ตอนที่​่� ๒) เรื่​่�อง: วิ​ิศิ​ิษฏ์​์ จิ​ิตรรั​ังสรรค์​์ (Wisit Chitrangsan) อาจารย์​์ประจำำ�สาขาวิ​ิชาดนตรี​ีศึ​ึกษา วิ​ิทยาลั​ัยดุ​ุริ​ิยางคศิ​ิลป์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยมหิ​ิดล

ความเดิ​ิม เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต ลิ​ินคอล์​์น คลาร์​์ก (Herbert Lincoln Clarke) เป็​็นครู​ู เป็​็นผู้​้�ควบคุ​ุมวง เป็​็นนั​ักคอร์​์เน็​็ต ระดั​ับตำำ�นานชาวอเมริ​ิกันั ในครอบครั​ัว ดนตรี​ี ที่​่�นำำ�โดยบิ​ิดาคื​ือ วิ​ิลเลี​ียม โฮราทิ​ิโอ คลาร์​์ก (William Horatio Clarke) ที่​่�เป็​็นนั​ักออร์​์แกนที่​่�มี​ีชื่​่�อ เสี​ียง ครอบครั​ัวคลาร์​์กเป็​็นครอบครั​ัว ที่​่�ย้​้ายที่​่�อยู่​่�หลาย ๆ ครั้​้�ง ในช่​่วงที่​่� 44

เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตยั​ังมี​ีอายุ​ุน้​้อย เนื่​่�องจาก บิ​ิดารั​ับงานเป็​็นนั​ักออร์​์แกนของ โบสถ์​์ที่​่�อยู่​่�ในเมื​ืองที่​่�แตกต่​่างกั​ัน เครื่​่�องดนตรี​ีชิ้​้�นแรกที่​่�เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตหั​ัด เล่​่นคื​ือไวโอลิ​ิน แต่​่ด้​้วยบรรยากาศ ของดนตรี​ี แ ตรวงช่​่ ว งเวลานั้​้�น เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ อยากร่​่วมเล่​่นอยู่​่�ในแตรวง มากกว่​่า ครอบครั​ัวคลาร์​์กมี​ีพี่​่�น้อ้ งชาย ล้​้วน ๕ คน มี​ีพี่​่�อีกี ๓ คน ที่​่�มี​ีกิจิ กรรม ดนตรี​ีร่​่วมกั​ันตั้​้�งแต่​่เด็​็กคื​ือ วิ​ิลล์​์

เอ็​็ดวิ​ิน และเออร์​์เนสต์​์ สำำ�หรั​ับวิ​ิลล์​์ มี​ีบทบาททางดนตรี​ีเกี่​่�ยวข้​้องกั​ับ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตเฉพาะช่​่วงเวลาหนึ่​่�ง ต่​่อ มาทำำ�งานเป็​็นนั​ักธุ​ุรกิ​ิจ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต เป็​็นคนที่​่�สี่​่� และมี​ีอี​ีกคนหนึ่​่�งที่​่�ไม่​่ได้​้ มี​ีกิ​ิจกรรมดนตรี​ีร่​่วมด้​้วย จึ​ึงไม่​่ได้​้ กล่​่าวถึ​ึงเลย ดั​ังนั้​้�น จึ​ึงเหลื​ือพี่​่� ๆ เพี​ียง ๒ คน ที่​่�เติ​ิบโตมาทำำ�งาน ดนตรี​ีต่​่อมา บทความนี้​้�เป็​็นตอนที่​่� ๒ นำำ�

เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต คลาร์​์ก (ยื​ืนกลางหลั​ังกลองใหญ่​่) เป็​็นผู้​้�ควบคุ​ุมวง Reeves' American Band from Providence, Rhode Island in Willow Grove, IL ปี​ี ค.ศ. ๑๙๐๒ (ที่​่�มา: https://archon.library.illinois.edu/?p=digitallibrary/ digitalcontent&id=6841)

เนื้​้�อหามาจากหนั​ังสื​ืออั​ัตชี​ีวประวั​ัติ​ิ ของเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต คลาร์​์ก ที่​่�ได้​้รั​ับการ รวบรวมและตี​ีพิ​ิมพ์​์ครั้​้�งแรกในปี​ี ค.ศ. ๑๙๓๔ และนำำ�มาเรี​ียบเรี​ียง ใหม่​่และตี​ีพิ​ิมพ์​์ในปี​ี ค.ศ. ๒๐๑๑ โดย BrassMusic.com (Clarke, 2011) และได้​้ค้​้นคว้​้าเพิ่​่�มเติ​ิมใน เนื้​้�อหาที่​่�น่​่าสนใจหลายแห่​่ง เนื้​้�อความของหนั​ังสื​ือนี้​้� มี​ีไฟล์​์ ที่​่�เผยแพร่​่เป็​็นสาธารณะ สามารถ ดาวน์​์โหลดได้​้ที่​่� https://www. brasshistory.net/vhClarke.pdf แคนาดา บิ​ิดาของพี่​่�น้​้องคลาร์​์ก คื​ือ วิ​ิลเลี​ียม โฮราทิ​ิโอ คลาร์​์ก (ค.ศ. ๑๘๔๐-๑๙๑๓) นอกจากจะเป็​็น บุ​ุคคลสำำ�คั​ัญที่​่�ทำำ�ให้​้เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ และพี่​่� ๆ

อี​ีก ๒ คน เติ​ิบโตอยู่​่�ในวงการดนตรี​ี วิ​ิลเลี​ียมยั​ังเป็​็นบุ​ุคคลสำำ�คั​ัญของ วงการออร์​์แกนอี​ีกด้​้วย ท่​่านเป็​็นนั​ัก ออร์​์แกนที่​่�มี​ีชื่​่�อเสี​ียง ทำำ�งานเป็​็นนั​ัก ออร์​์แกนประจำำ�โบสถ์​์ที่​่�เมื​ืองเดดแฮม (Dedham) ตั้​้�งแต่​่อายุ​ุ ๑๖ เป็​็นครู​ู เป็​็นนั​ักสร้​้างออร์​์แกนที่​่�มี​ีหุ้​้�นส่​่วนใน บริ​ิษั​ัทที่​่�มี​ีผลงานในหลายเมื​ือง นั่​่�น คื​ือเมื​ืองอิ​ินเดี​ียนาโปลิ​ิส เมื​ืองลุ​ุยส์​์ วิ​ิลล์​์ เมื​ืองเดตั​ัน และเมื​ืองโคโคโม นอกจากนั้​้�นยั​ังเป็​็นนั​ักประพั​ันธ์​์เพลง เป็​็นผู้​้�แต่​่งตำำ�ราการสร้​้างออร์​์แกน (Osborne, n.d.) เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ได้​้บันั ทึ​ึก ไว้​้ว่า่ บิ​ิดาได้​้มาเป็​็นนั​ักออร์​์แกนประจำำ� ที่​่�วั​ัดเทรมอนต์​์ เมื​ืองบอสตั​ัน ในปี​ี ค.ศ. ๑๘๗๘ เป็​็นช่​่วงเวลาที่​่�ครอบ ครั​ัวคลาร์​์กเริ่​่�มสร้​้างกิ​ิจกรรมดนตรี​ี หลายอย่​่างขึ้​้�นที่​่�นั่​่�น ก่​่อนที่​่�จะย้​้าย

ไปอยู่​่�ที่​่�แคนาดาในปี​ี ค.ศ. ๑๘๘๐ ครอบครั​ัวคลาร์​์กย้​้ายตามงาน ของหั​ัวหน้​้าครอบครั​ัว ที่​่�ไปเป็​็นนั​ัก ออร์​์แกนประจำำ�โบสถ์​์แบบติ​ิสต์​์บน ถนนจาร์​์วิสิ (Jarvis Street Baptist Church) ในเมื​ืองโตรอนโต ประเทศ แคนาดา ในปี​ี ค.ศ. ๑๘๘๐ ตอนนั้​้�น เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตอายุ​ุ ๑๒ ปี​ี พี่​่� ๆ สามคนทยอยกั​ันสมั​ัคร เข้​้าวงแตรวงทหารปื​ืนเล็​็กยาวของ สมเด็​็จพระราชิ​ินี​ี (Queen’s Own Rifle Regimental Band) ในขณะ ที่​่�เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตยั​ังไม่​่สามารถเข้​้าวงได้​้ จนถึ​ึงปี​ีถั​ัดมา มี​ีแตรวงที่​่�มี​ีชื่​่�อเสี​ียง อย่​่าง Reeves’ American Band of Providence ที่​่�มี​ีเดวิ​ิด วอลเลส รี​ีฟส์​์ (David Wallace Reeves)๑ เป็​็นผู้​้� ควบคุ​ุมวง ได้​้มาแสดงในโตรอนโต

ในบั​ันทึ​ึกของเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตใช้​้ Wallace ผู้​้�เขี​ียนอ้​้างอิ​ิงจาก Grove Music Online พบว่​่าเป็​็น David Wallis Reeves (Cipolla, 2001) ๑

45

การแสดงมี​ีช่​่วงเดี่​่�ยวคอร์​์เน็​็ตโดย นั​ักคอร์​์เน็​็ตที่​่�มี​ีชื่​่�อเสี​ียงคื​ือ โบเวน เชิ​ิร์​์ช (Bowen R. Church) ทำำ�ให้​้ เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ มี​ีโอกาสเข้​้าชมอย่​่างใกล้​้ชิดิ เป็​็นช่​่วงเวลาที่​่�สร้​้างความตื่​่�นเต้​้น แก่​่เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตมาก จนกลั​ับมาที่​่� บ้​้านแล้​้วไปรื้​้�อเครื่​่�องคอร์​์โนเปี​ียน โบราณของปู่​่�ในห้​้องใต้​้หลั​ังคามาฝึ​ึก อย่​่างจริ​ิงจั​ัง

ตอนนั้​้�นเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตไม่​่ได้​้นึ​ึกฝั​ัน เลยว่​่าท่​่านจะกลายเป็​็นผู้​้�ควบคุ​ุม แตรวงวงนี้​้�ต่​่อจากรี​ีฟ ในปี​ี ค.ศ. ๑๙๐๒ แล้​้วยั​ังเป็​็นเพื่​่�อนสนิ​ิทกั​ับ โบเวนในเวลาต่​่อมาอี​ีกด้​้วย ด้​้วยสภาพที่​่�เก่​่าทรุ​ุดโทรมของ เครื่​่�องดนตรี​ีรุ่​่�นปู่​่� ทำำ�ให้​้ความพยายาม ของเฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ไม่​่ประสบความสำำ�เร็​็จ ในการฝึ​ึกเป่​่าแตรคอร์​์โนเปี​ียนเก่​่า ๆ

ตั​ัวนั้​้�น จนต้​้องล้​้มเลิ​ิกไปในที่​่�สุ​ุด หั​ัน กลั​ับไปเล่​่นไวโอลิ​ินที่​่�บิ​ิดาหั​ัดไว้​้ตั้​้�งแต่​่ เล็​็ก ๆ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตได้​้รั​ับเลื​ือกเป็​็น หั​ัวหน้​้าวงออร์​์เคสตราของโรงเรี​ียน เมื่​่�อได้​้ฝึ​ึกซ้​้อมกั​ันมาสองสามเดื​ือน วงนี้​้�ก็​็ตั​ัดสิ​ินใจว่​่าจะออกงานแสดง งานที่​่�ว่​่านี้​้�คื​ืองานพิ​ิธี​ีการของโบสถ์​์ ซึ่​่�งได้​้รับั ค่​่าตอบแทนเป็​็นอาหารเย็​็น และคำำ�ขอบคุ​ุณ

แตรวงทหารปื​ืนเล็​็กยาวของสมเด็​็จพระราชิ​ินี​ี (The Queen's Own Rifles of Canada Band & Bugles) (ที่​่�มา : https:// upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Queen%27s_Own_Rifles_of_Canada_Band_%26_ Bugles.jpeg/1024px-Queen%27s_Own_Rifles_of_Canada_Band_%26_Bugles.jpeg?1629040480532)

46

การได้​้ร่​่วมฝึ​ึกซ้​้อมในวงอย่​่าง สม่ำำ��เสมอ ทำำ�ให้​้ เ ฮอร์​์ เ บิ​ิ ร์​์ ต มี​ี โอกาสเข้​้าไปเล่​่นในวงอี​ีกวงหนึ่​่�ง นั่​่�นคื​ื อ วงดุ​ุ ริ​ิ ย างค์​์ ข องสมาคม ฟิ​ิ ลฮาร์​์ โมนิ​ิ ก (Philharmonic Society Orchestra) ที่​่�มี​ีนั​ัก ดนตรี​ีสมั​ัครเล่​่นที่​่�เก่​่งขึ้​้�นประมาณ ๕๐ คน และยั​ั ง มี​ี ค ณะขั​ั บ ร้​้ อ ง ประสานเสี​ียงอี​ีก ๖๐๐ คน ภายใต้​้การ กำำ�กั​ับของ ดร.ทอริ​ิงตั​ัน (Dr. F. H. Torrington) วงดุ​ุริ​ิยางค์​์นี้​้�เป็​็นวง สมั​ัครเล่​่นที่​่�มี​ีคุ​ุณภาพสู​ูง หลาย ครั้​้�งที่​่�จะแสดงงานใหญ่​่ ๆ ที่​่�เชิ​ิญ นั​ักแสดงเดี่​่�ยวที่​่�มี​ีชื่​่�อเสี​ียงมาร่​่วม แสดงด้​้วย ก็​็จะมี​ีการจ้​้างนั​ักดนตรี​ี จากวงมื​ืออาชี​ีพมาเสริ​ิมให้​้ถึ​ึง ๗๕ คน หรื​ือมากกว่​่า เพื่​่�อให้​้การแสดง สมบู​ูรณ์​์มากขึ้​้�น เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ เป็​็นเด็​็ก อายุ​ุ ๑๓ ปี​ี ที่​่�มี​ีโอกาสร่​่วมอยู่​่�ในวง ที่​่�เล่​่นเพลงคลาสสิ​ิกระดั​ับมาตรฐาน ของโลก นั​ับเป็​็นเพลงที่​่�ยากสำำ�หรั​ับ เด็​็กอายุ​ุขนาดนี้​้�เป็​็นอย่​่างมาก จึ​ึง จำำ�เป็​็นต้​้องฝึ​ึกซ้​้อมอย่​่างหนั​ักเพื่​่�อ เล่​่นเพลงเหล่​่านั้​้�นให้​้ได้​้ การศึ​ึกษาดนตรี​ีของเฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ได้​้รับั การหล่​่อหลอมขึ้​้�นอย่​่างจริ​ิงจั​ัง ที่​่�นี่​่� ชั้​้�นเรี​ียนที่​่�ดี​ีที่​่�สุดุ คื​ือการได้​้เข้​้าไป นั่​่�งอยู่​่�ในวงภายใต้​้การกำำ�กั​ับของครู​ู ผู้​้�มี​ีความรู้​้�ที่​่�ถู​ูกต้​้อง เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตได้​้ เรี​ียนรู้​้�ที่​่�จะปฏิ​ิบั​ัติ​ิตนให้​้ถู​ูกต้​้อง ทั้​้�ง เวลาที่​่�ต้​้องเล่​่นกั​ับเวลานั่​่�งเฉย ๆ ไม่​่ ได้​้เล่​่น เรี​ียนรู้​้�ที่​่�จะถื​ือเครื่​่�องดนตรี​ี อย่​่างถู​ูกต้​้อง ตลอดจนท่​่านั่​่�ง การ วางเท้​้า ทิ​ิศทางของสายตา สมาธิ​ิ ความตั้​้�งใจ สิ่​่�งต่​่าง ๆ ทุ​ุกสิ่​่�งทุ​ุกอย่​่าง แม้​้แต่​่เรื่​่�องเล็​็ก ๆ น้​้อย ๆ เหล่​่านี้​้� หากได้​้ระมั​ัดระวั​ังเป็​็นอย่​่างดี​ีแล้​้ว จะประหยั​ัดพลั​ังงานในการทำำ�งาน ให้​้บรรลุ​ุเป้​้าหมายอย่​่างมากที​ีเดี​ียว

ของเอ็​็ดวิ​ินและวงของสมาคม แต่​่ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตก็​็ยั​ังอยากเป่​่าคอร์​์เน็​็ต มากกว่​่า จึ​ึงแอบใช้​้คอร์​์เน็​็ตของเอ็​็ดวิ​ิน มาฝึ​ึ ก ด้​้ ว ยตนเอง จนในที่​่�สุ​ุ ด เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ก็​็ได้​้รับั อนุ​ุญาตให้​้ใช้​้คอร์​์เน็​็ต ของเอ็​็ดวิ​ินได้​้ และเข้​้าวงของเอ็​็ดวิ​ิน ที่​่�ตั้​้�งขึ้​้�นก่​่อนหน้​้านั้​้�น เอ็​็ดวิ​ินได้​้หันั ไป จริ​ิงจั​ังกั​ับการเล่​่นไวโอลิ​ินเพื่​่�อมาเป็​็น หั​ัวหน้​้าวง อย่​่างไรก็​็ตาม การเล่​่น ดนตรี​ีของเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตในช่​่วงเวลานี้​้� ยั​ังไม่​่ได้​้ใส่​่ใจในการฝึ​ึกซ้​้อมพื้​้�นฐาน อย่​่างสม่ำำ��เสมอ ยั​ังซ้​้อมเฉพาะช่​่วง เวลาว่​่างกั​ับแบบฝึ​ึกหั​ัดที่​่�ชอบและ ไม่​่เคยคิ​ิดว่​่าจะเป็​็นนั​ักดนตรี​ีอาชี​ีพ ต่​่อมาวงของเอ็​็ดวิ​ินได้​้รั​ับงาน เปิ​ิดภั​ัตตาคารแห่​่งหนึ่​่�ง ซึ่​่�งกลายเป็​็น งานที่​่�ได้​้รับั ค่​่าจ้​้างจากการเล่​่นดนตรี​ี เป็​็นงานแรก ทำำ�ให้​้เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ขยั​ันฝึ​ึก ซ้​้อมมากขึ้​้�น และเอ็​็ดวิ​ินก็​็มี​ีความ ก้​้าวหน้​้ากั​ับไวโอลิ​ินจนสามารถเข้​้า วงดุ​ุริยิ างค์​์ประจำำ�โรงอุ​ุปรากรอย่​่าง Grand Opera House Orchestra ได้​้ในการแสดงในฤดู​ูกาลหนึ่​่�ง เขาจึ​ึง พั​ักการเล่​่นคอร์​์เน็​็ตไปชั่​่�วคราว และ ลาออกจากวงทหารปื​ืนเล็​็กยาวของ สมเด็​็จพระราชิ​ินี​ีด้​้วย ครั้​้�งหนึ่​่�ง วงดุ​ุริยิ างค์​์ของสมาคม ฟิ​ิลฮาร์​์โมนิ​ิกต้​้องเล่​่นเพลงที่​่�ต้​้องการ คนเป่​่าทรั​ัมเป็​็ตพิ​ิเศษเพิ่​่�ม ผู้​้�ควบคุ​ุม วงคื​ือ ดร.ทอริ​ิงตั​ัน เคยได้​้เห็​็นว่​่า เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ สามารถเป่​่าคอร์​์เน็​็ตได้​้ จึ​ึง ได้​้เรี​ียกให้​้เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ รั​ับหน้​้าที่​่�นี้​้� งาน นี้​้�เป็​็นงานแรกที่​่�เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ได้​้เรี​ียนรู้​้� ว่​่ามี​ีแตรที่​่�ใช้​้คี​ีย์​์ D ซึ่​่�งต้​้องมี​ีการทด เสี​ียง (Transpose) ในขณะเล่​่นด้​้วย จึ​ึงต้​้องมี​ีการฝึ​ึกซ้​้อมเพิ่​่�มเติ​ิมเป็​็น พิ​ิเศษ งานนี้​้�เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตทำำ�ได้​้ไม่​่ดี​ี นั​ัก แต่​่ก็ยั็ งั ได้​้รับั ค่​่าจ้​้างเป็​็นเงิ​ินสาม เหรี​ียญ และเงิ​ินนี้​้�เองทำำ�ให้​้อยากเก็​็บ เงิ​ินซื้​้�อแตรคอร์​์เน็​็ตเป็​็นของตั​ัวเอง เริ่​่�มเป่​่าคอร์​์เน็​็ต ช่​่วงเวลานี้​้�เองที่​่�เออร์​์เนสต์​์เลิ​ิก การได้​้เล่​่นไวโอลิ​ินอยู่​่�ทั้​้�งในวง เล่​่นบาริ​ิโทน แล้​้วซื้​้�อทรอมโบนสไลด์​์

มาใช้​้ โดยใช้​้เงิ​ินจากงานประจำำ� การ เปลี่​่�ยนมาหั​ัดทรอมโบนของเออร์​์เนสต์​์ ทำำ�ให้​้เกิ​ิดเสี​ียงที่​่�ไม่​่น่​่าฟั​ังขึ้​้�นในบ้​้าน และยั​ั ง ไม่​่ มี​ี ใ ครสนใจที่​่�จะเรี​ี ย น พื้​้�นฐานจากครู​ูอย่​่างจริ​ิงจั​ัง ซ้​้อมแต่​่ เพลงที่​่�จะเล่​่น บางครั้​้�งก็​็เล่​่นเพลง ยากเกิ​ินไป ทำำ�ให้​้เล่​่นไม่​่ได้​้ และไม่​่รู้​้� ว่​่าเพราะเหตุ​ุใดการฝึ​ึกซ้​้อมดนตรี​ีจึงึ ได้​้ก้​้าวหน้​้าช้​้า เข้​้าวงทหารของสมเด็​็จพระราชิ​ินี​ี ขณะที่​่�ความอยากครอบครอง คอร์​์เน็​็ตของเฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ก็​็ได้​้เพิ่​่�มมาก ขึ้​้�น จนเกิ​ิดความคิ​ิดโลดโผนที่​่�จะ ดำำ�เนิ​ินกลอุ​ุบายให้​้ได้​้เข้​้าไปร่​่วมวง ทหารทั้​้�งที่​่�อายุ​ุยังั ไม่​่ถึงึ เกณฑ์​์ เพื่​่�อจะ ได้​้ใช้​้คอร์​์เน็​็ตดี​ี ๆ ที่​่�เป็​็นของหลวง วั​ันหนึ่​่�ง เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตตั​ัดสิ​ินใจติ​ิดต่​่อ สิ​ิบเอกเดฟ ยั​ัง ซึ่​่�งเป็​็นนั​ักร้​้องเสี​ียง เทเนอร์​์ในคณะขั​ับร้​้องประสานเสี​ียง ของโบสถ์​์ที่​่�พ่​่อทำำ�งานอยู่​่� และเป็​็น สมาชิ​ิกแตรวงทหารปื​ืนเล็​็กยาวของ สมเด็​็จพระราชิ​ินีด้ี ว้ ย เดฟไม่​่ได้​้สงสั​ัย อะไร บอกให้​้เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตมาที่​่�ห้​้อง ซ้​้อมของวงได้​้ และให้​้มาให้​้เนิ่​่�น ๆ ก่​่อนซ้​้อม เดฟจะมาที่​่�วงก่​่อนคน อื่​่�นเพราะเป็​็นเจ้​้าหน้​้าที่​่�ดู​ูแลการ จั​ัดอุ​ุปกรณ์​์ดนตรี​ีต่​่าง ๆ ให้​้วงด้​้วย ในวั​ันนั​ัด เป็​็นวั​ันที่​่�เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต ตื่​่�นเต้​้นมาก เพราะรู้​้�ว่​่าใคร ๆ คง ไม่​่เห็​็นด้​้วยที่​่�จะพยายามเข้​้าวงขณะ อายุ​ุไม่​่ถึงึ เกณฑ์​์ และพี่​่� ๆ ที่​่�เคยเป็​็น สมาชิ​ิกของวงก็​็ได้​้ลาออกไปหมด แล้​้วด้​้วย พอถึ​ึงเวลานั​ัด เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ได้​้บอกแม่​่ว่า่ จะขอไปดู​ูการซ้​้อมของ วงกั​ับสิ​ิบเอกเดฟ ซึ่​่�งก็​็ได้​้รับั อนุ​ุญาต เดฟได้​้แนะนำำ�ตั​ัวเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตให้​้แก่​่ผู้​้� ควบคุ​ุมวงคื​ือ จอห์​์น เบลี​ีย์​์ (John Bayley) และด้​้วยบารมี​ีของชื่​่�อบิ​ิดา ทำำ�ให้​้เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตได้​้รั​ับความเมตตา ได้​้เข้​้าไปร่​่วมวงตั้​้�งแต่​่นั้​้�น กล่​่าวได้​้ ว่​่าความสำำ�เร็​็จครึ่​่�งหนึ่​่�งในชี​ีวิ​ิตของ 47

เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ คลาร์​์ก ได้​้รับั มาจากชาย ที่​่�ชื่​่�อ จอห์​์น เบลี​ีย์​์ ท่​่านนี้​้� เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ คลาร์​์ก เข้​้าพิ​ิธีสี าบาน ตนเพื่​่�อรั​ับราชการในแตรวงทหาร ของสมเด็​็จพระราชิ​ินี​ีเป็​็นเวลาถึ​ึง ๙ ปี​ี (ครั้​้�งละ ๓ ปี​ี ๓ ครั้​้�ง) และ ต่​่อมาเมื่​่�อต้​้องปลดประจำำ�การก็​็ได้​้ รั​ับเอกสารปลดประจำำ�การอย่​่างมี​ี เกี​ียรติ​ิ เป็​็นเอกสารที่​่�เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตมี​ี ความภาคภู​ูมิ​ิใจอย่​่างยิ่​่�งในชี​ีวิ​ิต ประสบการณ์​์ของเด็​็กทหารแตร เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตได้​้รั​ับตำำ�แหน่​่งผู้​้�เล่​่น คอร์​์เน็​็ตคนที่​่� ๑๒ เป็​็นคนสุ​ุดท้​้ายของ กลุ่​่�ม ได้​้รับั แตรคอร์​์เน็​็ตที่​่�เก็​็บไว้​้นาน จนต้​้องนำำ�มาทำำ�ความสะอาดอย่​่าง มโหฬาร ได้​้รับั เครื่​่�องแบบพร้​้อมกั​ับ อุ​ุปกรณ์​์ประกอบอี​ีกจำำ�นวนหนึ่​่�ง เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ได้​้รับั บทเรี​ียนหลายเรื่​่�อง จากการเดิ​ินแถวงานแรกที่​่�เป็​็นพิ​ิธีเี ปิ​ิด รั​ัฐสภาแคนาดาในเดื​ือนกุ​ุมภาพั​ันธ์​์ มี​ีการเดิ​ินแถวกลางแจ้​้งท่​่ามกลาง อากาศที่​่�หนาวจั​ัด แตรวงต้​้องเดิ​ิน แถวบนถนนที่​่�ปกคลุ​ุมด้​้วยหิ​ิมะที่​่�ลื่​่�น ยากต่​่อการทรงตั​ัวและการเป่​่า นิ้​้�ว กดของแตรก็​็ติดิ ขั​ัด ไม่​่สามารถกดได้​้ และการจรดปากกั​ับกำำ�พวดเย็​็นจั​ัดก็​็ จะทำำ�ให้​้ริ​ิมฝี​ีปากบาดเจ็​็บจากการ จั​ับแน่​่นของผิ​ิวหนั​ังที่​่�จรดกั​ับกำำ�พวด โลหะ สถานการณ์​์เหล่​่านี้​้�ต้​้องรู้​้�ตัวั และ มี​ีการเตรี​ียมการล่​่วงหน้​้าอย่​่างมาก เพื่​่�อป้​้องกั​ันไม่​่ให้​้เกิ​ิดอั​ันตราย การ แสดงสะดุ​ุดหรื​ือล้​้มเหลว การได้​้ซ้​้อมกั​ับอย่​่างสม่ำำ��เสมอ ทุ​ุกวั​ันจั​ันทร์​์ พุ​ุธ ศุ​ุกร์​์ ทำำ�ให้​้เรี​ียนรู้​้� ว่​่า ไม่​่สามารถเป่​่าอะไรได้​้เลยเมื่​่�อ ริ​ิมฝี​ีปากอ่​่อนล้​้า เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ จึ​ึงจั​ัดการ ฝึ​ึกซ้​้อมของตนเองครั้​้�งละสิ​ิบนาที​ี และพั​ักสองสามนาที​ีจนกว่​่าปาก จะคื​ืนตั​ัวจึ​ึงเป่​่าใหม่​่ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตเริ่​่�ม ตั้​้�งใจฝึ​ึกซ้​้อมแบบฝึ​ึกหั​ัดพื้​้�นฐานอย่​่าง ระมั​ัดระวั​ัง และซ้​้อมแบบฝึ​ึกหั​ัดพื้​้�น

48

ฐานเป็​็นประจำำ�ทุ​ุกวั​ันก่​่อนที่​่�จะซ้​้อม เพลงที่​่�ต้​้องเล่​่น ทั้​้�งนี้​้�ได้​้พยายามเป่​่า เพลงตั้​้�งแต่​่ต้น้ จนจบโดยไม่​่หยุ​ุด ใน เวลานั้​้�นเฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ เป่​่าแนวคอร์​์เน็​็ต แนวที่​่�สาม ซึ่​่�งเป็​็นเสี​ียงอยู่​่�กลาง ๆ และเป็​็นแนวที่​่�เรี​ียกว่​่า “จั​ังหวะยก” (After Beats) ทำำ�ให้​้กระหายที่​่�จะ เลื่​่�อนอั​ันดั​ับไปเป่​่าในแนวที่​่�หนึ่​่�ง ซึ่​่�ง มี​ีเสี​ียงทำำ�นองเพลงอยู่​่� แต่​่ตอนนั้​้�น เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตยั​ังเป่​่าเสี​ียงสู​ูงไม่​่ได้​้ และ เป่​่าได้​้ไม่​่ทน จึ​ึงยั​ังเปลี่​่�ยนไม่​่ได้​้ ชี​ีวิ​ิตในโรงเรี​ียน ช่​่วงเวลานี้​้� ก็​็ได้​้ช่ว่ ยงานโรงเรี​ียน ในวั​ันอาทิ​ิตย์​์โดยการเป่​่าคอร์​์เน็​็ต นำำ�เสี​ียงคณะนั​ักร้​้อง และยั​ังได้​้ฝึ​ึก ทดเสี​ียงให้​้สูงู ขึ้​้�น ๑ เสี​ียงให้​้กับั โน้​้ต เพลงสวด และได้​้กลายเป็​็นเรื่​่�องง่​่าย เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ จึ​ึงได้​้ขยายการฝึ​ึกไปทดเสี​ียง ในบั​ันไดเสี​ียงอื่​่�น ๆ เพิ่​่�มเติ​ิม ทำำ�ให้​้ ได้​้ฝึ​ึกบั​ันไดเสี​ียงยาก ๆ อื่​่�น ๆ เพิ่​่�ม ขึ้​้�น โดยเริ่​่�มจากการเป่​่าช้​้า ๆ อย่​่าง ระมั​ัดระวั​ัง ทำำ�เช่​่นนี้​้�จนสามารถเป่​่า ได้​้แทบทุ​ุกบั​ันไดเสี​ียง และจากการ เล่​่นเพลงสวดที่​่�จั​ังหวะช้​้าและต้​้อง เล่​่นซ้ำำ��หลายเที่​่�ยว ทำำ�ให้​้รู้​้�ว่​่าต้​้อง ถนอมแรงเป่​่าเที่​่�ยวแรก ๆ ไว้​้ก่​่อน เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ เรี​ียนรู้​้�ที่​่�จะเป่​่าให้​้เสี​ียงเบา ลงเพื่​่�อผ่​่อนแรง ได้​้ประโยชน์​์ในการ ฝึ​ึกซ้​้อมเรื่​่�องอื่​่�น ๆ ได้​้นานมากขึ้​้�น และควบคุ​ุมความดั​ังของเสี​ียงได้​้ใน การเล่​่นกั​ับวง การได้​้เป่​่าคอร์​์เน็​็ต ให้​้โรงเรี​ียนทุ​ุกวั​ันอาทิ​ิตย์​์ ทำำ�ให้​้ เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตมี​ีความมั่​่�นใจในการเล่​่น ต่​่อหน้​้าชุ​ุมนุ​ุมชนมากขึ้​้�น ช่​่วงเวลาปิ​ิดเทอมเป็​็นช่​่วงเวลาที่​่� เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ คิ​ิดที่​่�จะทำำ�งานเพื่​่�อเก็​็บเงิ​ิน เพราะอยากซื้​้�อโน้​้ตเพลงและแบบ ฝึ​ึกหั​ัดเป็​็นของตั​ัวเอง จึ​ึงได้​้สมั​ัคร เข้​้าเป็​็นพนั​ักงานเดิ​ินเอกสารในโรง พิ​ิมพ์​์แห่​่งหนึ่​่�ง ได้​้ค่​่าจ้​้างสั​ัปดาห์​์ละ ๑.๕๐ เหรี​ียญ ต้​้องเข้​้างานเจ็​็ดโมง

เช้​้า มี​ีพั​ักเที่​่�ยง และเลิ​ิกงานหกโมง เย็​็น งานนี้​้�ทำำ�ลายชี​ีวิ​ิตการฝึ​ึกซ้​้อม ดนตรี​ี ทำำ�ให้​้ได้​้เรี​ียนรู้​้�ว่​่างานประจำำ� ทางธุ​ุรกิ​ิจไปด้​้วยกั​ันไม่​่ได้​้กับั การเล่​่น ดนตรี​ี จึ​ึงตั​ัดสิ​ินใจล้​้มเลิ​ิกงานประจำำ� นั้​้�นไป กลั​ับไปฝึ​ึกซ้​้อมคอร์​์เน็​็ต อย่​่างจริ​ิงจั​ัง ช่​่วงหน้​้าร้​้อนนั้​้�นพอดี​ี กั​ับที่​่�แตรวงทหารที่​่�เล่​่นอยู่​่�ได้​้งาน แสดงคอนเสิ​ิร์ต์ ที่​่� Hanlans’ Point สั​ัปดาห์​์ละครั้​้�ง ได้​้รั​ับค่​่าเล่​่นครั้​้�งละ ๑ เหรี​ียญ ครั้​้�งหนึ่​่�ง เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตป่​่วยหนั​ัก จากการเล่​่นฟุ​ุตบอลที่​่�โรงเรี​ียน แล้​้วนอนบนสนามที่​่�เย็​็นจั​ัด ทำำ�ให้​้ ต้​้องหยุ​ุดเป่​่าคอร์​์เน็​็ตตั้​้�งแต่​่เดื​ือน ธั​ันวาคมจนถึ​ึงเดื​ือนเมษายนของปี​ี ถั​ัดมา แล้​้วยั​ังต้​้องคื​ืนแตรให้​้วงทหาร อี​ีกด้​้วย ความจริ​ิงการป่​่วยหนั​ักนี้​้� เกื​ือบทำำ�ลายปอดของเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตไป แต่​่ด้​้วยความอยากกลั​ับมาเป่​่าแตร เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตได้​้รั​ับอนุ​ุญาตให้​้เป่​่าแตร อั​ัลโตฮอร์​์นที่​่�มี​ีอยู่​่�ที่​่�บ้​้านได้​้ จึ​ึงได้​้ ค่​่อย ๆ กลั​ับมาซ้​้อมใหม่​่ และการ ที่​่�ได้​้กลั​ับมาเป่​่านี้​้�เองที่​่�ทำำ�ให้​้ปอด ของเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตคื​ืนกลั​ับมาแข็​็งแรง ในเวลาต่​่อมา หลั​ังจากหายป่​่วย เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต ได้​้กลั​ับเข้​้าเรี​ียนในโรงเรี​ียน จากนั้​้�น ด้​้วยความรั​ักที่​่�มี​ีต่อ่ การเล่​่นคอร์​์เน็​็ต ทำำ�ให้​้เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตขอใช้​้คอร์​์เน็​็ตของ เอ็​็ดวิ​ิน ที่​่�ได้​้หันั ไปเล่​่นไวโอลิ​ินเต็​็มตั​ัว ในวงของโรงอุ​ุปรากร เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ก็​็ยังั คิ​ิดหาเงิ​ินเพื่​่�อซื้​้�อคอร์​์เน็​็ตเป็​็นของ ตั​ัวเอง ได้​้สมั​ัครเข้​้าทำำ�งานในบริ​ิษัทั จั​ัดจำำ�หน่​่ายยาแห่​่งหนึ่​่�ง ได้​้ค่​่าจ้​้าง สั​ัปดาห์​์ละ ๔ เหรี​ียญ จึ​ึงคิ​ิดจะเก็​็บ เงิ​ินนั้​้�นอย่​่างจริ​ิงจั​ังเพื่​่�อซื้​้�อคอร์​์เน็​็ต ให้​้ได้​้ ต่​่อมาเอ็​็ดวิ​ินที่​่�ได้​้กลายไปเป็​็น หั​ัวหน้​้าวงก็​็กำำ�ลังั หานั​ักดนตรี​ีที่​่�จะให้​้ วงไปรั​ับงานแสดงที่​่�เมื​ืองบั​ัฟฟาโล โดยเป็​็นแตรวงเดิ​ินแถวช่​่วงกลางวั​ัน และเล่​่นเป็​็นวงออร์​์เคสตราในตอน

กลางคื​ืน พี่​่�อี​ีกคนหนึ่​่�งคื​ือเออร์​์เนสต์​์ รั​ับสองตำำ�แหน่​่ง คื​ือ ทรอมโบนกั​ับ ไวโอลิ​ิน พอดี​ีมี​ีนั​ักคอร์​์เน็​็ตคนหนึ่​่�ง ของวงเกิ​ิดขั​ัดข้​้องกะทั​ันหั​ันก่​่อนออก เดิ​ินทาง ทำำ�ให้​้เฮอร์​์เบิ​ิร์ต์ ถู​ูกเรี​ียกให้​้ รั​ับหน้​้าที่​่�นี้​้�แทนด้​้วยความจำำ�เป็​็น ขณะที่​่�เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตเดิ​ินทางไป บั​ั ฟ ฟาโลกั​ั บ พี่​่�ทั้​้�งสองคนนั้​้�น เฮอร์​์เบิ​ิร์​์ตเป็​็นเด็​็กหนุ่​่�มอายุ​ุน้​้อย ที่​่�สุ​ุดของวง ออกเดิ​ินทางไปทำำ�งาน

ในฐานะนั​ักดนตรี​ีอาชี​ีพร่​่วมกั​ับเพื่​่�อน ร่​่วมวงที่​่�มี​ีอายุ​ุมากกว่​่าทั้​้�งหมด ต้​้อง เป่​่าแตรทุ​ุกวั​ัน เป็​็นการทำำ�งานที่​่� เป็​็นงานของผู้​้�ใหญ่​่เต็​็มวั​ัย แล้​้วยั​ัง เป็​็นการออกจากบ้​้านห่​่างพ่​่อห่​่าง แม่​่เป็​็นเวลานานเป็​็นครั้​้�งแรก ช่​่าง เป็​็นประสบการณ์​์ที่​่�น่​่าตื่​่�นเต้​้นและ แปลกใหม่​่อย่​่างมากสำำ�หรั​ับเด็​็กหนุ่​่�ม วั​ัยเพี​ียง ๑๕ ปี​ี ผู้​้�ซึ่​่�งไม่​่ได้​้มี​ีความ คิ​ิดว่​่าจะเป็​็นนั​ักดนตรี​ีอาชี​ีพจริ​ิงจั​ัง

เลยแม้​้แต่​่น้​้อย ชี​ีวิ​ิตของเฮอร์​์เบิ​ิร์​์ต คลาร์​์ก คลุ​ุกคลี​ีกั​ับอาชี​ีพนั​ักดนตรี​ี ต่​่อมาจนได้​้รั​ับยกย่​่องให้​้เป็​็นแบบ อย่​่างของนั​ักดนตรี​ีอาชี​ีพที่​่�มี​ีเกี​ียรติ​ิ เชื่​่�อถื​ือได้​้ ได้​้ผ่า่ นประสบการณ์​์ดนตรี​ี มากมาย จากจุ​ุดเริ่​่�มต้​้นการเป็​็นนั​ัก ดนตรี​ีอาชี​ีพแบบจำำ�เป็​็นที่​่�บั​ัฟฟาโลนี้​้�

อ้​้างอิ​ิง

Frank J. Cipolla. (20 January 2001). Reeves, David Wallis. Grove Music Online. doi:https://doi. org/10.1093/gmo/9781561592630.article.46754 Herbert L. Clarke. (2011). How I became a cornetist : The autobiography of a cornet-playing pilgrim's progress. BrassMusician.com.

William Osborne. (n.d.). Clarke, William H(oratio). เรี​ียกใช้​้เมื่​่�อ 14 August 2021 จาก Grove Music Online: https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/ gmo/9781561592630.001.0001/ omo-9781561592630-e-1002087941

49

STUDY ABROAD

ตอนที่​่� ๓: การประกวดกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิก นานาชาติ​ิแบบลอยฟ้​้า เรื่​่�อง: ชิ​ินวั​ัฒน์​์ เต็​็มคำำ�ขวั​ัญ (Chinnawat Themkumkwun) ศิ​ิลปิ​ินกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิ กชาวไทยในระดั​ับนานาชาติ​ิ ศิ​ิษย์​์เก่​่าวิ​ิทยาลั​ัยดุ​ุริ​ิยางคศิ​ิลป์​์ มหาวิ​ิทยาลั​ัยมหิ​ิดล

The 1st online competition at the beginning of the lockdown

ตั้​้�งแต่​่การแพร่​่ระบาดของโรคโควิ​ิด-๑๙ ส่​่งผลให้​้ เทศกาลกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกนานาชาติ​ิถู​ูกยกเลิ​ิกไปอย่​่าง กะทั​ันหั​ัน หลาย ๆ งานต้​้องปรั​ับเปลี่​่�ยนเป็​็นรู​ูปแบบ ออนไลน์​์ บางงานเลื​ือกที่​่�จะเลื่​่�อนหรื​ือยกเลิ​ิกการแข่​่งขั​ัน แต่​่สุดุ ท้​้ายก็​็ต้อ้ งกลั​ับมาจั​ัดแบบออนไลน์​์อยู่​่�ดี​ี เนื่​่�องจาก โควิ​ิด-๑๙ เป็​็นสถานการณ์​์ที่​่�กินิ เวลาค่​่อนข้​้างยาวนาน หากยกเลิ​ิกการจั​ัดงานไปอย่​่างไม่​่มี​ีกำำ�หนดก็​็จะเกิ​ิดผล 50

เสี​ียต่​่อวงการกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกโลก ศิ​ิลปิ​ินขาดรายได้​้จาก การแสดงคอนเสิ​ิร์​์ต ผู้​้�เข้​้าประกวดขาดโอกาสในการ แสดงผลงานของตั​ัวเอง และผู้​้�จั​ัดงานก็​็จะขาดรายได้​้ จากผลกำำ�ไรของการจั​ัดงาน ระบบเศรษฐกิ​ิจของวงการ กี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกก็​็จะไม่​่หมุ​ุนเวี​ียน วงการกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกก็​็ จะซบเซาและค่​่อย ๆ เสื่​่�อมความนิ​ิยมลงไปในที่​่�สุ​ุด การประกวดแบบออนไลน์​์นั้​้�นเป็​็นการทลายข้​้อจำำ�กั​ัด

ทางด้​้านการเดิ​ินทางในช่​่วงที่​่�มวลมนุ​ุษยชาติ​ิไม่​่สามารถ มี​ีอิ​ิสระในการเดิ​ินทางมาพบปะกั​ันได้​้ ผมได้​้มี​ีโอกาส ประกวดกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกออนไลน์​์ในช่​่วงตลอดระยะเวลา เกื​ือบสองปี​ี แม้​้กระทั่​่�งหนึ่​่�งในงานประกวดกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิก ที่​่�ใหญ่​่ที่​่�สุดุ ในโลกอย่​่าง Guitar Foundation of America International Concert Artist Competition (GFA) ก็​็ได้​้ปรั​ับเปลี่​่�ยนมาใช้​้ระบบการแข่​่งขั​ันแบบออนไลน์​์ งาน Koblenz International Guitar Competition ที่​่�ใหญ่​่ ที่​่�สุ​ุดในเยอรมนี​ีก็​็เปลี่​่�ยนมาใช้​้ระบบออนไลน์​์ในปี​ี ค.ศ. ๒๐๒๐ มี​ีเพี​ียงสองงานใหญ่​่ที่​่�สเปนและอิ​ิตาลี​ีที่​่�ยกเลิ​ิก จั​ัดในปี​ี ค.ศ. ๒๐๒๐ แต่​่ภายหลั​ังก็​็เปลี่​่�ยนมาใช้​้ระบบ ออนไลน์​์ เพราะไม่​่สามารถยกเลิ​ิกงานประกวดติ​ิด ๆ กั​ัน ๒ ปี​ีได้​้ อย่​่างไรก็​็ตาม เมื่​่�อสถานการณ์​์ดีขึ้​้�ี น งานต่​่าง ๆ ก็​็พยายามกลั​ับมาจั​ัดในสถานที่​่�จริ​ิง เนื่​่�องจากการประกวด แบบออนไลน์​์มีบี างสิ่​่�งบางอย่​่างที่​่�ไม่​่สามารถทดแทนการ ประกวดแบบสถานที่​่�จริ​ิงได้​้ โดยเฉพาะอย่​่างยิ่​่�งในทวี​ีป ยุ​ุโรปที่​่�การเดิ​ินทางสามารถทำำ�ได้​้อย่​่างอิ​ิสระมากขึ้​้�นด้​้วย ระบบ Vaccine Passport (Green pass) โดยที่​่�ไม่​่ ต้​้องแสดงผลตรวจเชื้​้�อหรื​ือกั​ักตั​ัว การประกวดออนไลน์​์มี​ีมากมายหลายรู​ูปแบบที่​่� แตกต่​่างกั​ันออกไป จากประสบการณ์​์ที่​่�ผ่​่านมาของผม ผมได้​้รวบรวมทุ​ุกรู​ูปแบบที่​่�ผมได้​้พบเจอมาตลอดระยะ เวลาเกื​ือบสองปี​ีดั​ังนี้​้� ๑. ประกวดออนไลน์​์แบบส่​่งวิ​ิดี​ีโออะไรก็​็ ได้​้ การประกวดออนไลน์​์รู​ูปแบบนี้​้�มั​ักมี​ีจำำ�นวนผู้​้�เข้​้า แข่​่งขั​ันมากที่​่�สุ​ุด เนื่​่�องจากสามารถส่​่งวิ​ิดี​ีโอการแสดง แบบไหนก็​็ได้​้โดยไม่​่จำำ�เป็​็นต้​้องบั​ันทึ​ึกภาพและเสี​ียงใหม่​่ ผู้​้�เข้​้าประกวดอาจจะส่​่งการแสดงของตั​ัวเองเมื่​่�อหลายปี​ี ที่​่�ผ่​่านมาแล้​้วได้​้ สามารถเลื​ือกวิ​ิดี​ีโอการแสดงที่​่�ดี​ีที่​่�สุ​ุด ตามความพึ​ึงพอใจของผู้​้�สมั​ัคร ข้​้อดี​ีของการประกวด ประเภทนี้​้�คื​ือสะดวกสบายต่​่อผู้​้�เข้​้าประกวด ผู้​้�จั​ัดงาน ก็​็ได้​้รับั วิ​ิดีโี อการแสดงที่​่�หลากหลายจำำ�นวนมาก แต่​่ข้อ้ เสี​ียคื​ือการประกวดรู​ูปแบบนี้​้�จะไม่​่มีคี วามเป็​็นปั​ัจจุ​ุบันั ผู้​้�เข้​้าประกวดสามารถเลื​ือกใช้​้วิ​ิดี​ีโอที่​่�เล่​่นดี​ีที่​่�สุ​ุดในช่​่วง ระยะเวลาหนึ่​่�ง ใช้​้วิ​ิดี​ีโอเดี​ียวในการสมั​ัครหลายงานได้​้ ไม่​่มีคี วามจำำ�เป็​็นที่​่�จะต้​้องรั​ักษาความฟิ​ิต ซ้​้อมครั้​้�งเดี​ียว ส่​่งได้​้ทุ​ุกงาน อั​ัดครั้​้�งเดี​ียวส่​่งได้​้ทุ​ุกงาน

1st prize of the RC Strings Guitar Contest

แสดงในอดี​ีตมาส่​่งได้​้ ยกตั​ัวอย่​่างเช่​่น การแปะโปสเตอร์​์ ของงานให้​้เห็​็นชั​ัดเจนอยู่​่�ภายในเฟรมตลอดช่​่วงที่​่�แสดง อาจแปะบนกำำ�แพงหรื​ือวางบน Music stand หรื​ือ การพู​ูดแนะนำำ�ตั​ัวเองก่​่อนที่​่�จะบรรเลงโดยต้​้องบอกจุ​ุด ประสงค์​์ของวิ​ิดี​ีโอชิ้​้�นนี้​้� ยกตั​ัวอย่​่างเช่​่น My name is Chinnawat Themkumkwun. I’m a classical guitarist from Thailand and this video is exclusively for the ABC International Guitar Competition 2021 Final round. Today I’m going to perform Gran Sonata Eroica, Op. 150 by Mauro Giuliani and Shou Chang by Chen Yi.

๒. ประกวดออนไลน์​์แบบส่​่งวิ​ิดี​ีโอเฉพาะเจาะจง การประกวดรู​ูปแบบนี้​้�จะคล้​้าย ๆ กั​ับรู​ูปแบบแรก GFA Competition Poster แต่​่มีข้ี อ้ กำำ�หนดที่​่�จะทำำ�ให้​้ผู้​้�เข้​้าประกวดไม่​่สามารถใช้​้การ 51

กี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกบางคนอาจจะไม่​่โปรดปราน ปั​ัจจุ​ุบั​ัน การประกวดออนไลน์​์ในลั​ักษณะนี้​้�ได้​้รั​ับความนิ​ิยมมาก ที่​่�สุ​ุด แต่​่ด้ว้ ยช่​่องโหว่​่ดังั กล่​่าวจึ​ึงทำำ�ให้​้เกิ​ิดการประกวด ออนไลน์​์อี​ีก ๒ แบบ ที่​่�ผมจะพู​ูดถึ​ึงต่​่อไปนี้​้�

Live recording for GFA Competition

๓. ประกวดออนไลน์​์แบบ Video Conference การประกวดรู​ูปแบบนี้​้�มี​ีความสมจริ​ิงมากที่​่�สุ​ุด ความ รู้​้�สึ​ึกนึ​ึกคิ​ิดทุ​ุกอย่​่างจะเหมื​ือนการแสดงจริ​ิง ไม่​่ว่า่ จะเป็​็น อั​ัตราการเต้​้นของหั​ัวใจและปั​ัจจั​ัยอื่​่�น ๆ ที่​่�แตกต่​่าง กั​ันออกไปในผู้​้�เข้​้าแข่​่งขั​ันแต่​่ละคน แต่​่มี​ีข้​้อเสี​ียที่​่�เป็​็น จุ​ุดบอดจุ​ุดใหญ่​่คื​ือ เรื่​่�องของระบบอิ​ินเทอร์​์เน็​็ตที่​่�เป็​็น ปั​ัจจั​ัยภายนอก หากอิ​ินเทอร์​์เน็​็ตเกิ​ิดขั​ัดข้​้องระหว่​่าง แสดงก็​็จะเป็​็นความโชคร้​้ายของผู้​้�เข้​้าประกวดแบบที่​่� ไม่​่สามารถควบคุ​ุมได้​้ หรื​ือแม้​้กระทั่​่�งในเรื่​่�องของระบบ ไฟฟ้​้าและปั​ัจจั​ัยภายนอกอื่​่�น ๆ รวมถึ​ึงการจั​ัดตาราง เวลาที่​่�ยากผ่​่าน Time Zone ที่​่�แตกต่​่างทั่​่�วโลก ด้​้วย ปั​ัญหาต่​่าง ๆ นานามากมายเหล่​่านี้​้� จึ​ึงทำำ�ให้​้เกิ​ิดระบบ การแข่​่งขั​ันออนไลน์​์แบบข้​้อต่​่อไป

จะสั​ังเกตได้​้ว่า่ ก่​่อนที่​่�จะเริ่​่�มบรรเลง ผมจะต้​้องบอก ข้​้อมู​ูลทุ​ุกอย่​่างและจุ​ุดประสงค์​์ วิ​ิดีโี อที่​่�บั​ันทึ​ึกจึ​ึงสามารถ ส่​่งได้​้งานต่​่องาน หากแข่​่ง ๒ งาน ก็​็ต้​้องอั​ัดใหม่​่ ๒ รอบ หากแข่​่ง ๑๐ งาน ก็​็ต้​้องอั​ัดใหม่​่ ๑๐ รอบ หาก แข่​่ง ๑๐๐ งาน ก็​็ต้อ้ งอั​ัดใหม่​่ ๑๐๐ รอบ ข้​้อดี​ีของการ แข่​่งขั​ันแบบนี้​้�คื​ือได้​้ความเป็​็นปั​ัจจุ​ุบันั มากที่​่�สุ​ุด ข้​้อเสี​ีย คื​ือผู้​้�เข้​้าประกวดสามารถอั​ัดกี่​่�รอบก็​็ได้​้จนกว่​่าจะพอใจ ไม่​่มี​ีความตื่​่�นเต้​้น กดดั​ัน แบบการแสดงจริ​ิง แต่​่อาจ ๔. ประกวดออนไลน์​์แบบระบบ Time Token (One มี​ีความกดดั​ันจากการบั​ันทึ​ึกเสี​ียงต่​่อหน้​้ากล้​้อง ที่​่�นั​ัก chance recording) การประกวดด้​้วยระบบ Time Token เป็​็นเสมื​ือน การหยอดเหรี​ียญเพื่​่�อนั​ับเวลาถอยหลั​ัง ผู้​้�เข้​้าแข่​่งขั​ันจะ ต้​้องเข้​้าไปในเว็​็บไซต์​์ที่​่�ทางงานจั​ัดไว้​้ และแจ้​้งเวลาที่​่�จะ ทำำ�การบั​ันทึ​ึกภาพและเสี​ียง ผู้​้�เข้​้าแข่​่งขั​ันจะต้​้องตั้​้�งกล้​้อง และไมโครโฟนให้​้พร้​้อม เมื่​่�อพร้​้อมแล้​้วจึ​ึงเข้​้าไปหยอด เหรี​ียญ ผ่​่านการกดนาฬิ​ิกานั​ับถอยหลั​ัง ต้​้องใส่​่ code และแสดงรหั​ัสลั​ับหน้​้ากล้​้อง บั​ันทึ​ึกเสี​ียงตามเวลาที่​่� กำำ�หนด เมื่​่�อเล่​่นหลุ​ุดหรื​ือเกิ​ิดข้​้อผิ​ิดพลาดทางการ แสดงก็​็ไม่​่สามารถกลั​ับไปแก้​้ไขได้​้เนื่​่�องจากเวลาถู​ูกนั​ับ ถอยหลั​ัง หากเริ่​่�มใหม่​่ก็จ็ ะไม่​่มีเี วลาเพี​ียงพอ อั​ัดได้​้ครั้​้�ง เดี​ียว โอกาสมี​ีแค่​่ครั้​้�งเดี​ียวตั้​้�งแต่​่โน้​้ตตั​ัวแรกจนถึ​ึงโน้​้ต ตั​ัวสุ​ุดท้​้าย การแข่​่งขั​ันรู​ูปแบบนี้​้�ถู​ูกใช้​้ขึ้​้�นครั้​้�งแรกในการ แข่​่งขั​ันกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกนานาชาติ​ิ GFA ซึ่​่�งเป็​็นหนึ่​่�งในงาน กี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกที่​่�ใหญ่​่ที่​่�สุ​ุดในโลก ข้​้อดี​ีคื​ือ ได้​้ความรู้​้�สึ​ึก จริ​ิงเสมื​ือนการแสดงสด ความตื่​่�นเต้​้น กดดั​ัน มื​ือสั่​่�น ใจสั่​่�นจะมี​ีอยู่​่�ครบถ้​้วน ขึ้​้�นอยู่​่�กั​ับความสามารถในการ รั​ับมื​ือต่​่อความรู้​้�สึกึ ของผู้​้�เข้​้าประกวดแต่​่ละคน ข้​้อเสี​ียอาจ จะเป็​็นในเรื่​่�องของการทำำ� Platform อั​ันเป็​็น Website เฉพาะเจาะจง ที่​่�ทางผู้​้�จั​ัดจะต้​้องเป็​็นผู้​้�รั​ับผิ​ิดชอบ Recording Session รวมถึ​ึงยั​ังไม่​่สามารถแก้​้ปัจั จั​ัยภายนอกที่​่�สามารถควบคุ​ุม ได้​้บางอย่​่าง (ไฟดั​ับ เพื่​่�อนบ้​้านกดกริ่​่�ง แมวร้​้อง หมา

52

Video Editing

1st prize of the Rhode Island International Guitar Competition 2021

เห่​่า และอื่​่�น ๆ อี​ีกมากมาย) และนี่​่�ก็​็เป็​็นเรื่​่�องราวประสบการณ์​์การแข่​่งขั​ันกี​ีตาร์​์ คลาสสิ​ิกนานาชาติ​ิของผมในยุ​ุคโควิ​ิด ผมสามารถประกวด ได้​้หลายสิ​ิบงานต่​่อเดื​ือน เนื่​่�องจากไม่​่จำำ�เป็​็นต้​้องเดิ​ิน ทางไปยั​ังที่​่�ต่​่าง ๆ ซึ่​่�งต้​้องเสี​ียค่​่าใช้​้จ่​่ายเพิ่​่�มเติ​ิมนอก เหนื​ือจากค่​่าสมั​ัครแข่​่งขั​ัน หรื​ือแม้​้กระทั่​่�งการประกวด หลาย ๆ งานพร้​้อม ๆ กั​ัน ในช่​่วงระยะเวลาเดี​ียวกั​ัน ก็​็สามารถทำำ�ได้​้ อย่​่างไรก็​็ตาม สถานการณ์​์ปั​ัจจุ​ุบั​ัน ในยุ​ุโรปมี​ีแนวโน้​้มที่​่�ค่​่อนข้​้างจะเป็​็นไปในทิ​ิศทางดี​ีขึ้​้�น แต่​่เชื้​้�อไวรั​ัสก็​็ยั​ังมี​ีแนวโน้​้มที่​่�จะกลายพั​ันธุ์​์�ขึ้​้�นเรื่​่�อย ๆ ไม่​่มี​ีใครรู้​้�เลยว่​่าวิ​ิกฤตนี้​้�จะจบลงเมื่​่�อไหร่​่ การประกวด ออนไลน์​์จึ​ึงไม่​่ใช่​่เพี​ียงแค่​่ทางเลื​ือก แต่​่เป็​็นทางรอดที่​่� จะทำำ�ให้​้เทศกาลกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกนานาชาติ​ิยังั คงสามารถ 1st prize of the Transylvania International Guitar เกิ​ิดขึ้​้�นได้​้ต่อ่ ไป ศิ​ิลปวั​ัฒนธรรมก็​็จะยั​ังคงอยู่​่�ต่​่อไป และ Competition 2021 จรรโลงจิ​ิตใจให้​้แก่​่ผู้​้�คนในช่​่วงเวลาที่​่�ยากลำำ�บาก ผม ในฐานะนั​ักกี​ีตาร์​์คลาสสิ​ิกอาชี​ีพ ก็​็เฝ้​้ารอวั​ันที่​่�ศิ​ิลปิ​ิน อย่​่างเราจะได้​้มี​ีโอกาสแสดงดนตรี​ีแบบสด ๆ อี​ีกครั้​้�ง ถึ​ึงแม้​้ว่​่าการแสดงแบบออนไลน์​์จะเกิ​ิดขึ้​้�นมากมาย ตลอดช่​่วงระยะเวลาเกื​ือบสองปี​ีที่​่�ผ่​่านมา การแสดง ดนตรี​ีแบบสดก็​็ยั​ังคงมี​ีเสน่​่ห์​์และกลิ่​่�นอายบางอย่​่างที่​่� การแสดงแบบออนไลน์​์ไม่​่สามารถทดแทนได้​้ ในตอน ต่​่อไปผมจะมาเขี​ียนบทความเรื่​่�องอะไรนั้​้�น สามารถ ติ​ิดตามได้​้เร็​็ว ๆ นี้​้�นะครั​ับ

53

THE PIANIST

Ivo Pogorelich in 1986

The legendary pianist:

Ivo Pogorelich Story: Yun Shan Lee (ยุ​ุน ชาน ลี​ี) 3rd Year Bachelor of Music Student College of Music, Mahidol University

It had been said that his performance was not only deviant, but also rampant. Some critics said, “Here is an immense talent gone tragically astray. What went wrong?”

These criticisms come from his unique sense of musicianship. His unique musical talent and innovative approach have placed him among the most original musical minds of today. That’s why audiences who vowed not to go back to hear his performance always came to

54

listen to his performances again and again.

Childhood

Ivo Pogorelich was born in 1958. Pogorelich’s initial motivation for learning the piano was very simple: his parents wanted him to have something to do in his spare time. He showed his talent for music at a very young age and soon became a popular young prodigy in Yugoslavia. At the

age of eleven, he was sent to the Moscow Music Academy for a better education.

He thought he would be outstanding in Moscow because he had won plenty of prizes in his home country, and even performed on a TV show at the age of nine.

However, when he arrived in Moscow, he found out that he was merely an average student in the Moscow Pre-Music academy.

Some of the most difficult piano

pieces were already being played by students in the Pre-Music academy.

Pogorelich realized that he was nothing special; and it stimulated his ambition. Pogorelich considers the training he received while living in Moscow to be one of the most influential and precious experiences of his playing career.

Flash point

It happened in Warsaw in 1980, at the time of The Tenth International Fryderyk Chopin Piano Competition. At the end of the competition, the juries were discussing the list of finalists. It was the contestant, Ivo Pogorelich, who turned out to be the trigger of a dispute between the well-known pianist Martha Argerich and the other judges. Most of the reviews at the time decided that Pogorelich was not qualified to enter the final since his personal style was too much; it was far removed from the tradition and he was suspected of being a crowd pleaser. At that time, Argerich had a strong opinion which was opposite from the other judges. However, the protest from Martha Argerich didn’t work and Pogorelich failed to make the finals. Argerich left the competition and gave up the arguing process in protest. Afterwards, Argerich declared that Ivo Pogorelich was a virtuoso. An uproar ensued. This extreme action made Pogorelich become the spotlight during the competition.

Although the original determination stood, which prevented Pogorelich from winning the first prize, the overwhelming support from the visiting public and from outside critics made the juries feel breathless. In the end, Pogorelich was reluctantly awarded the “Best Chopin Interpretation” prize by the critics. “The Warsaw Music Organization” also intervened and gave Pogorelich a consolation prize of a concert featuring all of

Ivo Pogorelich’s profile Chopin’s compositions, which temporarily put the issue to rest.

After the competition

Following this dramatic story, Pogorelich’s music career took off in spectacular fashion. Four months prior to the Warsaw competition, Pogorelich had already won the first prize in the Montreal Competition in Canada. Although the ending of The Chopin Competition was incredible and provided him with an excellent publicity opportunity, he was deeply saddened by the loss of the first prize.

Pogorelich has always felt that his exclusion from the final was due to Moscow’s policy. The juries commented that he had an “odd” interpretation. Given the support from the critics and the audience at the time, he believed such a statement was simply a cover-up, a tacit agreement between the former Soviet Union and the juries. Therefore, Pogorelich felt that the Chopin Competition was a political scandal. Of course, this is what Pogorelich said about the whole incident after he proved his strength in the years after the competition. As for the truth,

outsiders really have no idea.

One of the ways which Pogorelich maintains his playing standards is to make sure to include two types of pieces in his practice. One is a showcase piece with difficult technique, and the other is a polyphonic piece. The first type of music trains the head to be sensitive. During practice, he often plays each section carefully, listening daily to all the elements and combinations of the music until he is completely familiar with the piece. The most obvious and direct manifestation of his personality is the speed of the piece. His violent speed has almost made him “infamous” in the music industry.

Marriage

Pogorelich’s style is different from those of other people in many ways, and his marriage is one of them. He married Aliza Kezeradze, his piano teacher from the Moscow Academy, who was a few dozen years older than him. Kezeradze was an excellent pianist in her own right, and when necessary, she was able to demonstrate her own ideas on the piano to Pogorelich.

55

pants on stage was described as a “freak like David Robert Jones” by critics, but no matter how arrogant and condescending he may be criticized, there is no denying that he has a superb, pure musicality.

Even one of the leading music critical outlets, the New York Times, had to admit, “No matter what kind of freak he’s from, this guy is a real genius”.

Ivo Pogorelich in 2014 In other ways, Kezeradze is “the other ear” of Pogorelich. It is no wonder that Pogorelich has always declared that having Kezeradze as his wife is one of the luckiest things in his life.

Conclusion

Pogorelich disappeared for a while after the death of Kezeradze from liver cancer. He spent ten years in silence and rediscovered his life. The pianist who wears leather

Ivo Pogorelich played in the concert

56

57

58

59