IJMUIDEN
HAVENKWARTIER April 2017 Het Havenkwartier is de plek waar stad en haven heel dicht bij elkaar komen. En het is een plek waar veel ontwikkelingen plaats vinden. Soms leidt dit tot conflicten, maar op veel plekken leidt dit ook tot nieuwe kansen.
Rauw aan zee
Ferry, vis, toeristen, trawlers en trailers
Nader tot elkaar, waar het kan
IngrediĂŤnten voor een nieuw evenwicht op de Halkade
Stromen en verblijven
Ruimte voor groei van haven en toerisme
Boter bij de vis!
Gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen
GEBIEDS VISIE voor nu, straks en later
Art at the Harbour 10 & 11 september 2016 Om tot een goede gebiedsvisie te komen zijn het afgelopen jaar veel gesprekken gevoerd door en met ondernemers en belanghebbenden in het Havenkwartier. Tijdens deze gesprekken ontstond bij een aantal ondernemers rondom de Halkade het idee om een foodtruck festival te organiseren in de nazomer van 2016. Dit idee is door alle betrokken partijen enthousiast ontvangen en opgepakt: op 10 en 11 september vond het Art at the Harbour Festival plaats op de Halkade, ter hoogte van de steigers van de dagvissers. Het festival was voor de gemeente Velsen en Zeehaven IJmuiden NV een goede aanleiding om een deel van de Halkade op te ruimen en waar mogelijk een beetje op te knappen. De ondernemers kregen bovendien de vrije hand om de vervallen Vishal F om te toveren tot een levensgroot kunstwerk. Sindsdien zijn de muurschilderingen op deze oude hal een opvallend herkenningspunt in het Havenkwartier.
Voor iedereen die IJmuiden een warm hart toedraagt
08
Stad en haven groeien naar elkaar toe in het Havenkwartier van IJmuiden. De visserij groeit, de ferryterminal wordt drukker en in de aangrenzende wijk Oud-IJmuiden komen steeds meer mensen te wonen. Ook de bezoeker weet het Havenkwartier steeds vaker te vinden. Velen komen er om een vers visje te eten of de sfeer van een echte zeehaven te proeven. Maar inmiddels kan je in het Havenkwartier ook hele bijzondere kaas kopen en vers gebakken ambachtelijk brood. Kortom, de stad en de haven zijn volop in beweging, in en rondom het Havenkwartier.
18
Met deze gebiedsvisie wordt ingezet op strategieĂŤn en ingrepen die stad en haven nader tot elkaar brengen en tegelijkertijd de bewegingsruimte voor beide werelden garandeert. In het Havenkwartier ligt namelijk een grote kans om een omgeving voor bedrijven, ondernemers, bewoners en bezoekers te creĂŤren die recht doet aan de unieke maritieme en rauwe identiteit van IJmuiden. Deze gebiedsvisie, gemaakt in nauwe samenwerking met verschillende belanghebbenden en ondernemers, schets een toekomstbeeld voor het Havenkwartier. Daarbij is dankbaar gebruik gemaakt van de kwaliteiten en krachten die al in het Havenkwartier aanwezig zijn. Veel partijen zijn al actief en zitten boordevol ideeĂŤn. De visie is dus in de eerste plaats bedoeld om deze partijen houvast te bieden bij toekomstige beslissingen. Bijvoorbeeld als het gaat om investeringen in bestaande of nieuwe bouwwerken of onderhoud en aanpassing van de openbare ruimte. Daarnaast is de visie vooral bedoeld om de huidige ondernemers en toekomstige investeerders uit te nodigen om initiatieven te ontplooien in het Havenkwartier. Tenslotte is de gebiedsvisie een agenda voor de Gemeente Velsen en de grondeigenaar Zeehaven IJmuiden NV om investeringen voor het Havenkwartier te synchroniseren. Denk aan de verbetering van de openbare ruimte of de vernieuwing van havenkades en steigers. De gebiedsvisie maakt duidelijk waar de prioriteiten liggen en welke doelen op langere termijn bereikt moeten worden. Wij hopen dat de navolgende gebiedsvisie u inspireert en verleidt om zelf een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van het Havenkwartier. Dit gebied, met een lange historie en grote betekenis voor IJmuiden, verdient namelijk de aandacht van iedereen die deze stad een warm hart toe draagt! Floor Bal en Ronald Vennik (wethouders gemeente Velsen)
24 03 04 06 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36
Introductie Opgave Vier portretten Groepsportret De visie Scharnierpunt Viskade Vier raakvlakken Impressie Viskade Stromen en verblijven Impressies Halkade Aantrekkelijke routes Ruimte om te parkeren Boter bij de vis! Doet u mee?
08 De Visserij
De Vissershaven van IJmuiden groeit. De Visafslag speelt daarbij een cruciale rol
18 Visie
Stad en haven groeien naar elkaar toe in het Havenkwartier van IJmuiden. De Visie zoekt een nieuw evenwicht.
24 Viskade
Scharnierpunt in het Havenkwartier wordt de nieuwe Viskade.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
3
Opgave
Een nieuwe impuls voor het Havenkwartier Het Havenkwartier kent een lange geschiedenis met grote veranderingen. Het is een dynamisch gebied dat altijd in beweging is. En zo nu en dan is er een duwtje nodig om de ontwikkelingen de juiste kant op te krijgen. De Gemeente Velsen schetst met de Visie op Velsen 2025 een toekomstbeeld voor de gehele stad. Om de doelen van de visie sneller dichterbij te brengen zijn er een vijf impulsprojecten aangewezen. Het Havenkwartier is een van deze impulsprojecten. Daarmee wil de gemeente ervoor zorgen dat “het unieke karakter van dit markante Havenkwartier wordt versterkt. Dat karakter draagt immers sterk bij aan de uitstraling van IJmuiden, Velsen en de IJmond.” Om dit te bereiken is samen met alle verantwoordelijke partijen deze gebiedsvisie opgesteld. Stevige basis In het verleden heeft de gemeente al meerdere plannen voor het gebied ontwikkeld. De belangrijkste zijn het Masterplan Spoorwegdelta (2002), het Beeldkwaliteitsplan Spoorwegdelta (2003), het Ruimtelijk Beleidskader (2013 en het Bestemmingsplan Havengebied (2013). Op basis van deze plannen zijn er al een aantal projecten gerealiseerd zoals Kruiten/Perron Zee en Les Halles. De bovengenoemde plannen zijn het resultaat van visies en ambities die nog steeds waarde hebben. Er ligt dus al een stevige basis. 4
IJmuiden Rauw aan Zee Via het project DNA Kust is voor IJmuiden aan Zee onderzocht wat de identiteit en unieke kenmerken voor dat gebied zijn. Er is bekeken hoe IJmuiden aan Zee zich positioneert ten opzichte van andere kust-, en havenplaatsen en welke kansen er zijn in de markt om daar goed op in te spelen. Dit heeft geresulteerd in het merk “IJmuiden Rauw aan Zee”. Daarbij horen vier kernwaarden die ook de ontwikkeling van het Havenkwartier kunnen voeden: 1. Rauw: IJmuiden is wars van mooimakerij. IJmuiden is echt en puur. IJmuiden is Rauw, Rauw is mooi! 2. Niet bang: Wie woont en werkt op de plek waar de zee naar binnen komt moet niet bang zijn aangelegd; 3. Doorzetten: Ruwe zee, tegenwind, tegenslag, kritiek dagen uit tot een extra inspanning; 4. Verhalend: IJmuiden zit vol verhalen. Sommige verhalen blijven onder ons, maar het merendeel van de verhalen is het vertellen waard.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
sla
nd,
ita
lie
dui
t
Het Havenkwartier op de kaart Het Havenkwartier ligt tussen de Kop van de Haven (met het Vissersmonument) en de rotonde op de kruising van de Halkade en de Dokweg (zie het rode kader). De ontwikkeling in dit plangebied kan natuurlijk niet los worden gezien van de ontwikkeling in de gehele haven en de vernieuwing van OudIJmuiden.
dag
viss
erij
Freezertrawlers Kotters Plangebied Dagvissers
Hotel/restaurant Augusta
Zeehaven IJmuiden De Gebiedsvisie is in nauw overleg met verschillende partners in het gebied opgesteld. De grootste grondeigenaar is Zeehaven IJmuiden NV. Niet alleen de kavels, haventerreinen en kades zijn eigendom van Zeehaven IJmuiden, maar ook de openbaar toegankelijke wegen en straten. Andere grote eigenaren zijn KVSA, BPD en BMG. De eerste exploiteert het vastgoed van de ferry- en cruiseterminal. BPD is een nationaal opererende risico nemende ontwikkelaar, hoofdzakelijk gericht op woningbouw. BPD is een belangrijke private partij bij de vernieuwing van Oud-IJmuiden. Borgeld Magement Groep (BMG) is een private belegger die op verschillende plekken in Nederland unieke projecten realiseert. Het project Les Halles is eigendom van BMG, evenals het nog braakliggende terrein op de westpunt van Les Halles. Ondernemerschap In het Havenkwartier zijn verschillende ondernemers die hun nek durven uit te steken om het gebied een stap vooruit te krijgen. Verschillende vishandelaren hebben bijvoorbeeld geĂŻnvesteerd in nieuwbouw in de nabijheid van de visafslag. Een ondernemend echtpaar greep in1986 al de kans om het hotel en restaurant Augusta nieuw leven in te blazen. Inmiddels hebben zij ook het achterliggende historische Thalia Theater in oude luister hersteld. Anderen volgden, zoals de ondernemers die vanaf 2009 Grand CafĂŠ Kruiten, restaurant Perron Zee en hotel Rauw aan de Kade
realiseerden. De eigenaar van restaurant Kop van de Haven heeft recent zijn gehele interieur vernieuwd en wil binnenkort ook de buitenzijde flink aanpakken. En tenslotte zijn er in het project Les Halles ondernemers gestart die, ondanks de grote leegstand in dit winkelcomplex, toch kansen zien om in een hoog marktsegment levensmiddelen te verkopen. Zowel Fromagerie L’Amuse als Boulangerie Oscar hebben inmiddels een trouwe klantenkring in de gehele regio. Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
5
Rauw aan zee
FERRY, VIS, TOERIST, TRAWLER & TRAILER
In het Havenkwartier komen heel veel verschillende soorten mensen bij elkaar. Toeristen, vishandelaren, bewoners, winkeliers,..... allemaal hebben ze andere wensen. Soms gaat dat heel goed samen, soms niet. Aan de voet van Oud-IJmuiden ligt het Havenkwartier, een plek met geschiedenis. Vroeger stopte hier de trein, Station IJmuiden was het eindpunt van de IJmuiderlijn. De lijn werd in 1899 doorgetrokken naar de haven voor het transport van vis. De spoorlijn heette in de volksmond de Vislijn. De laatste trein stopte hier ruim 25 jaar geleden. Inmiddels is vrijwel alles dat aan de spoorlijn kan herinneren gesloopt. De visserij is er echter nog steeds. De dagvissers en kotters lossen op de kade en brengen hun vis naar de visafslag, net als 100 jaar geleden. De vis wordt nu met koelwagens vervoerd, over de Halkade. Rondom de Vissershaven hebben zich allerlei handelaren, transporteurs, visverwerkers en toeleverende bedrijven gevestigd. Op de uiterste punt van het Havenkwartier, met zicht op open zee, staat het Vissersmonument, voor de vissers die op zee gebleven zijn. Direct achter dit monument vertrekt een keer per dag de ferry naar Newcastle. Net als de visserij leidt de ferryterminal tot veel levendigheid in het Havenkwartier. Iedere dag gaat er een grote stroom goederen en passagiers het schip af en 6
op. Vooral na aankomst, in de ochtend als het schip leegstroomt, is het op de Halkade een drukte van belang. Haven en stad groeien In het Havenkwartier zijn de Vissershaven en de ferryterminal de twee grootste gebruikers. Beide groeien. Vooral de visserij heeft door een voortgaande nationale consolidatie van de visserij en groei in IJmuiden steeds meer ruimte nodig. Maar ook de ferryterminal zal op termijn ruimte moeten bieden voor grotere schepen met vooral meer ruimte voor vracht. Direct ten noorden van het Havenkwartier wordt ook nog eens hard gewerkt aan de vergroting van de zeesluizen om mee te kunnen groeien met de steeds grotere schepen die de haven van Amsterdam aandoen. Hoog en droog, tussen de sluizen en de Vissershaven ligt de wijk Oud-IJmuiden. Door de stedelijke vernieuwing ontstaat hier in rap tempo een aantrekkelijke woonwijk met een uniek maritiem karakter. Het inwoneraantal groeit gestaag. Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Ook aan de voet van Oud-IJmuiden worden steeds meer stedelijke functies gerealiseerd. Op de plek van het voormalige station staat sinds enkele jaren een hotel/restaurant. En aan de Halkade is een complex met bedrijfsruimten gerealiseerd waar zich een aantal speciaalzaken hebben gevestigd, waaronder een bakker en een kaaswinkel. Bovendien streeft de gemeente IJmuiden naar groei van het aantal toeristische bezoekers, het Havenkwartier speelt daarbij een belangrijke rol door de aanwezigheid van de visafslag, de ferryterminal en verschillende winkels en restaurants. Vier portretten In het Havenkwartier komen de wereld van de vissershaven, de ferry, de detailhandel/horeca en de woonwijk Oud-IJmuiden bij elkaar. Maar hoe zien die werelden er eigenlijk uit? Hoe functioneren ze en waar liggen raakvlakken met de andere werelden? Met de navolgende vier portretten is geprobeerd scherper in beeld te krijgen hoe iedere wereld nu eigenlijk werkt. Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
7
Vrijdag en maandag zijn de drukste dagen op de afslag
Tijden visafslag +/4:00
kantine visafslag gaat open
Vangst:
5:30
vissers lossen hun vangst
pelagische vis: haring, makreel, horsmakreel en sardines (weken lang op zee)
7:00
visveiling start
verse plat- en rondvis: schol, tong, tarbot (+/- 1 week op zee)
10:30 visveiling sluit
platvis: tong (staand wantvisserij)
Vrachtwagens laden rest van de ochtend om vis te transporteren. 8:00 +/-
tte
rs
nd
ta ,I
liĂŤ
fre
Du
its
la
ko
hoogetepunt verkeer Halkade 375 voeruigen
eze raw r t
da
gv
iss
er
ij
ler s
Visafslag Diepvries opslag Freezer trawlers Kotters Dagvissers
De visserij De visserij is een van de belangrijkste gebruikers in het Havenkwartier. Er zijn drie vloten. De eerste is die van de dagvissers. Dit is een klein aantal kleine schepen die dagelijks uitvaren om de netten die zijn uitgezet te legen. De dagvissers lossen op de Halkade en leggen aan bij de twee steigers bij de entree van het Havenkwartier. Het oogt allemaal wat rommelig, maar het zijn, door hun dagelijkse activiteit, wel de smaakmakers van de visserijvloot. De tweede vloot zijn kotters. Deze varen verder uit op de Noordzee en vangen vis met sleepnetten. De meeste kotters zijn ongeveer een week op zee. Deze vloot is het best beleefbaar in het weekeinde als de vloot ligt afgemeerd achter de afslag. De derde vloot is van de pelagische visserij. Deze Freezer Trawlers zijn grote moderne schepen waarmee vis wordt gevangen op de wereldzeeĂŤn. De schepen zijn wekenlang op zee. De gevangen vis wordt aan boord ingevroren en wordt gelost in de Vissershaven en Haringhaven bij de vrieshuizen. Voor bezoekers van het Havenkwartier heeft deze visserij de minste belevingswaarde. De Visafslag van IJmuiden staat op de Halkade. Hier wordt de vis verhandeld. De vissers lossen hun vangst vroeg in de ochtend, zodat de veiling kan starten om 7:00 uur. Afhankelijk van de aanvoer sluit de veiling rond 10:30 uur. De drukste dagen op de afslag zijn 8
vrijdagen en maandagen. Na de veiling wordt de vis van de afslag getransporteerd naar de verschillende handelaren en transporteurs in de haven. Een groot aantal is gevestigd in het complex van de visafslag, maar er zijn er ook veel die in andere delen van de haven gevestigd zijn. Dit leidt tot veel verkeer met klein bestelbussen en vorkheftrucks die viskratten rondrijden. Gedurende de hele ochtend worden vrachtwagens klaargemaakt voor transport naar de winkels, restaurants en buitenlandse klanten. Rond 8:00 uur is het op de Halkade het drukst. Dan is ook de parkeerdruk het hoogst. De Vissershaven van IJmuiden is de afgelopen jaren gegroeid en is inmiddels een van de grootste van Nederland. Deze trend zet door omdat in de tijd van visquota veel vissersvloten met Europese subsidie zijn gesaneerd. Nu de visstand weer aantrekt zijn Urk, Scheveningen en IJmuiden eigenlijk nog de enige grote vissersplaatsen die de groei kunnen accommoderen. Omdat de Nederlandse zeevisgroothandel in IJmuiden is geconcentreerd, de achterlandverbindingen goed zijn en Schiphol op steenworp afstand ligt, groeit de vissector in IJmuiden op dit moment het hardst. Dit betekent dat de ruimtebehoefte voor de visserij in de toekomst blijft groeien.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
De hele ochtend worden vrachtwagens klaargemaakt voor transport naar de winkels, restaurants en buitenlandse klanten. Rond 8:00 uur is het op de Halkade het drukst.
Een dagvisser met zijn vangst op de Halkade (boven). De vis wordt vanaf de afslag op transport gezet (onder). Een kotter die aan de kade ligt afgemeerd (links).
Cruiseterminal + kade voor schepen tot 200 m Noord-Europa, de Oostzee of Noorwegen
trans ferbu s richti ng Amst erdam centr aal
Feli son Term inal
Ne
wc
as
tle
Du
vertrek
1 7:30
its
lan
d
10:00
aankomst 09:30
+/- 625
+/- 430
15:00
overtocht 15 uur 600 auto’s 100
1.620 passagiers 600.000 per jaar 120.000 auto’s per jaar 30.000 vracht units per jaar
200
4:00
300 400
20:00
500 600
Fe
Piek auto’s Halkade
lis
on
Cr
ui
se
r Te
m
in
al
Transfer Amsterdam Vrachtverkeer Autoverkeer Felison terminal
De ferryterminal De westpunt van het Havenkwartier wordt volledig gedomineerd door de Felison Terminal. Hier vertrekt de dagelijkse ferry naar Newcastle van de rederij DFDS Seaways. De ferry kan 1.620 passagiers vervoeren en 600 auto‘s. Jaarlijks maken ongeveer 600.000 passagiers gebruik van deze verbinding naar Engeland. Daarnaast is de ferry belangrijk voor het transport van goederen. De ferry komt om 9:30 uur aan. Dit betekent dat er om 10:00 uur een piekmoment is op de Halkade als de voertuigen van de ferry afrijden. Om 17:30 uur vertrekt de boot. Dus rond 15:00 uur is er een piek van autoverkeer voor de bevoorrading van het schip en de passagiers, die zich in rijen op de Halkade opstellen om te kunnen inchecken. Daarnaast zijn er transferbussen en touringcars die voetgangers oppikken voor de terminal. Deze bussen gaan meestal over het Sluisplein. Op drukke dagen conflicteert het verkeer dat de ferry verlaat met het verkeer dat rondom de visafslag manoeuvreert. Deze piekbelasting leidt soms tot enig oponthoud. Door de groei in het goederenvervoer werkt DFDS Seaways aan een plan om grotere schepen in te zetten op deze lijn. Dit heeft grote consequenties voor de logistiek op het terminalterrein. Het schip wordt waarschijnlijk aan de andere kant gelost en er is ook 10
meer opstelruimte nodig voor de vracht. Op dit moment verkent Zeehaven IJmuiden samen met Felison Terminal welke aanpassingen op termijn noodzakelijk zijn om de grotere schepen te kunnen faciliteren. De Felison Terminal bedient ook de cruisevaart. Aan de kant van het Sluisplein is een kade waar cruiseschepen met geringere lengte incidenteel aanleggen. De terminal heeft daar een glazen wachthal dat via een loopbrug over het Sluisplein verbonden is met het hoofdgebouw van de terminal. Hoewel veel cruiseschepen doorvaren naar de cruiseterminal van Amsterdam, groeit het aantal cruiseschepen dat in IJmuiden aanlegt gestaag. Daarvoor is een cruiseterminal aangelegd in de IJmondhaven, buiten het Havenkwartier. Op het terrein van de Felison Terminal is ook ruimte voor langparkeren. Dit is voor passagiers die zonder auto op de ferry stappen of meereizen met een cruise. Omdat men hiervoor moet betalen zijn er ook altijd passagiers die ervoor kiezen om de auto gratis te parkeren in de directe omgeving, bijvoorbeeld in Oud-IJmuiden en op de Kop van de Haven.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
De ferry van DFDS Seaways (boven). De verkeersstromen rond 10:00 uur op de Halkade (onder) en bij de terminal (helemaal onder). De Halkade is de entree van Nederland (rechts).
De ferry komt om 9:30 uur aan. Dit betekent dat er om 10:00 uur een piekmoment is op de Halkade als de voertuigen van de ferry afrijden.
De bezoeker „Een kantje pikken” is een bekende IJmuidense uitdrukking voor het maken van een ommetje langs de kades van de Vissershaven. Daarbij hoort ook het bezoek aan een van de vishandelaren of restaurants in het Havenkwartier. Op de Kop van de Haven heeft de bezoeker een prachtig uitzicht over de havenmonding. Hier komen de schepen recht op je afvaren en is de bedrijvigheid van de haven het best beleefbaar. Het Restaurant Kop van de Haven kent een grote schare vaste klanten, vaak voormalig vissers of vishandelaren. Op deze plek staat ook het Vissersmonument ter nagedachtenis aan alle vissers die op zee zijn gebleven. Een nieuwe ontwikkeling is de detailhandel in het project Les Halles. Hier zijn de afgelopen jaren een aantal hoogwaardige winkels geland (kaas, brood en barbecue) die een nieuw publiek trekken. Omdat een groot deel van het complex Les Halles nog leeg staat hebben deze drie winkels nog onvoldoende kritische massa om het hele gebied tot leven te brengen. In het Havenkwartier is recent een hotel geopend: Hotel Rauw aan de Kade. De toeristische markt voor hotelovernachtingen is vrij klein. Het merendeel van de gasten is zakelijk, dit geldt ook
voor de gasten van hotel/restaurant Augusta dat net buiten het plangebied ligt aan de Oranjestraat in Oud-IJmuiden. De eigenaars van Augusta hebben ook het oude Thalia Theater nieuw leven ingeblazen. Hier vinden regelmatig voorstellingen plaats. Het recreatieve netwerk verbindt de belangrijkste attracties met elkaar. Mensen die op weg zijn naar het strand en de Marina passeren het Havenkwartier over de Dokweg. Ze zien de viswinkels aan de Halkade en de vissershaven aan hun rechterhand liggen. De Halkade zelf is een belangrijke route voor auto‘s en fietsers. De verbinding naar de Kop van de Haven ligt verscholen achter parkeerplaatsen, hekwerken en gebouwen van de Felison Terminal. Er is bewegwijzering, maar deze is slecht zichtbaar. Een geheimtip is de wandelroute Ontdek Oud-IJmuiden die aan de hand van informatieborden vertelt over de bewogen geschiedenis van deze wijk en het Havenkwartier. Waar veel mensen komen is ook een grote parkeerbehoefte. Goede parkeerplaatsen ontbreken echter op dit moment. Er zijn op dit moment veel informele en tijdelijke parkeerplaatsen in het Havenkwartier die goed gebruikt worden tijdens evenementen.
„Een kantje pikken“ is een bekende IJmuidense uitdrukking voor het maken van een ommetje langs de kades van de Vissershaven.
12
fietsroute:IJmuiden Sluizen
Haven Informatie Centrum
fiets richting beverwijk
ei
de Hav en Res tau ran t Kop van
la
nd
Viss ersm onu men t
Wandelroute: Beleef Oud IJmuiden
1 x per maand te bezoeken op de publieksdagen 400 bezoekers per dag een rondleiding duurt 2 uur
Thalia Theater Hotel Augusta
vis
Hotel Rauw aan de Kade Restaurant Perron Zee
!!!
Bijzondere plekken (historische informatieborden)
Hoofdfietsroute Secundaire fietsroute Recreatieve fietsroute
nd
Wandelroute: Beleef Oud IJmuiden
ra
rt
st
Fo
IJmuider Zee- en Havenmuseum Gemiddeld 7. 000 bezoekers per jaar
Veel plekken zijn moeilijk vindbaar voor bezoekers (links). Tijdens festivals is de Halkade een bruisende plek (linksonder). De Kop van de Haven is een geliefde plek met uitzicht op zee (onder).
De verbindingen tussen het Havenkwartier en Oud-IJmuiden zijn beperkt, mede door het flinke hoogteverschil.
14
De bewoner De eerste bewoners van IJmuiden, de mensen die de sluizen hebben gebouwd, woonden boven op het duin dat nu Oud-IJmuiden heet. Voor de Tweede Wereldoorlog was het een levendig visserstadje. Om de kust goed te kunnen verdedigen heeft de Duitse bezettingsmacht een groot deel van de bebouwing gesloopt zodat er een vrij schootsveld ontstond. Na de oorlog is een groot deel van het gebied in gebruik genomen als industriegebied. Met de plannen voor de herontwikkeling van Oud-IJmuiden is vijftien jaar geleden de eerste stap gezet om van Oud-IJmuiden weer een aantrekkelijke en levendige woonomgeving te maken. Inmiddels wonen er weer bijna 2.500 inwoners. De bevolkingssamenstelling wordt ook steeds gevarieerder door nieuwkomers die aangetrokken worden door de unieke ligging van Oud-IJmuiden in het hart van de haven. Door enkele markante gebouwen heeft Oud-IJmuiden weer een herkenbaar gezicht gekregen, duidelijk zichtbaar vanuit het lager gelegen Havenkwartier. Met als kroonstuk het gerenoveerde pand van hotel/restaurant Augusta. De verbindingen tussen het Havenkwartier en Oud-IJmuiden zijn beperkt, mede door het flinke hoogteverschil. Logische routes ontbreken. Als bewoners de wijk uit willen, gaan ze meestal over de Kanaaldijk of de Julianabrug, maar ook de Halkade wordt hiervoor gebruikt.
De vernieuwing van Oud-IJmuiden gaat nu de laatste fase in. Direct ten noorden van de Spoorwegdriehoek werkt het Woonbedrijf Velsen aan het project Het Nieuwe Vroeger. Aan de westkant van Oud-IJmuiden werkt BPD aan de afronding van Oud-IJmuiden. De vernieuwing heeft tot nu toe een aantrekkelijke leefomgeving opgeleverd met een gevarieerd woningaanbod. Toch ontbreken er wel een aantal basisvoorzieningen in Oud-IJmuiden. De speelruimte voor kleine kinderen is bijvoorbeeld beperkt en er is weinig detailhandel voor de dagelijkse boodschappen. Nu de laatste fasen van de vernieuwing opgestart worden, zal ook de schuifruimte in het gebied snel afnemen. Dit heeft vooral gevolgen voor de ruimte om te parkeren in de wijk. Vooral voor de publieke voorzieningen dreigt er een tekort aan parkeerplaatsen te ontstaan. Tijdens de crisis is de vernieuwing van Oud-IJmuiden doorgegaan, maar is er bezuinigd op de aanleg van gebouwde parkeervoorzieningen. Omdat de straten vrij smal zijn, is er onvoldoende ruimte om meer parkeerplaatsen in de openbare ruimte te realiseren dan de norm strikt eist. Naarmate er meer woningen gebouwd worden, neemt de druk op de beschikbare parkeerplaatsen dus verder toe. Dit leidt nu al tot klachten, zowel bij bewoners als bij ondernemers.
fiets
woo nver keer Oud-IJmuiden heeft 2.380 inwoners 00 15 25 45 65
- 14 jaar: - 24 jaar: - 44 jaar: - 64 jaar: en ouder:
11% 14% 28% 25% 22%
1.040 personenauto's
Woonwijk Hoofdafwikkeling auto Fiets routes OV buslijn 74 IJmuiden - Zeewijk Bushalte
ov
lij
n
74
IJ
m
d ui
en
-
e Ze
w
ijk
Groepsportret
Fo
woo
rt
Ne
ei
la
wc
nd
as
Ko p
va n de ha ve n
tle ko
tte
Thalia Th Ho
rs
fre
Slagader van het Havenkwartier eze
da
s ler raw r t
Als alle stromen van de verschillende gebruikers op elkaar geprojecteerd worden, is gelijk duidelijk waar de grootste druk op de ruimte ligt: de Halkade. Deze ontsluitingsweg is de slagader van het Havenkwartier waar vrijwel iedereen in dit gebied gebruik van maakt. Alleen de bewoners van Oud-IJmuiden maken meer gebruik van andere netwerken. Door alle stromen op elkaar te projecteren, ontstaat er ogenschijnlijk een overvolle Halkade. Dit beeld moet wel genuanceerd worden. Het is een intensief gebruikte ontsluiting voor verschillende gebruikersgroepen, maar het komt niet vaak voor dat ze allemaal tegelijkertijd er gebruik van maken. Eigenlijk is er slechts een piekmoment: in de ochtend als de automobilisten van de ferry afrijden en de vishandelaren nog bezig zijn de transporten voor te bereiden. Verder is het soms druk in het weekeinde met bezoekers, maar dan is de Visafslag gesloten. En het is natuurlijk echt druk als er een groot festival plaatsvindt. Maar dan worden er speciale verkeersmaatregelen genomen. Wel kunnen wij aannemen dat het drukker zal worden. Dit komt door groei van de visserij, de groei van de ferryterminal, de groei van horeca en detailhandel, de groei van het aantal inwoners in Oud-IJmuiden en de gewenste groei van het aantal toeristische bezoekers in het Havenkwartier.
16
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
gv
iss
er
ij
fiets richting beverwijk
woonverkeer
tran sferb us richt ing Ams terd am Cent raal
Ita , nd
lie
Du
its
la
alia Theater Hotel Augusta
Hotel Rauw aan de Kade Restaurant Perron Zee
!!!
da
gv
iss
ra
nd
ov
st
vis
er
lij
ij
n
74
IJ
m
ui
d
en
-
e Ze
w
ijk
IJmuider Zee- en Havenmuseum
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
17
DE VISIE
18
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Nader tot elkaar, waar het kan Stad en haven groeien in het Havenkwartier. De Gebiedsvisie zet in op strategieĂŤn en ingrepen die stad en haven nader tot elkaar brengen. In het Havenkwartier ligt namelijk een grote kans om een omgeving voor bedrijven, ondernemers, bewoners en bezoekers te creĂŤren die recht doet aan de unieke maritieme identiteit van IJmuiden: Rauw aan Zee. Tegelijkertijd zijn stad en haven gebaat bij voldoende schei-
ding. Immers, de logistiek van de haven moet zo efficiĂŤnt mogelijk zijn en vraagt maximale bewegingsruimte. En de bewoners van Oud-IJmuiden willen zo min mogelijk hinder ondervinden van de bedrijvigheid. De Gebiedsvisie zet daarom in op een beperkt aantal gerichte ingrepen in het Havenkwartier die stad en haven bij elkaar brengen en de kwaliteit van het gehele gebied versterken. Daar profiteert zowel de haven als de stad van!
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
19
DE VISIE
Scharnierpunt Viskade Zeehaven IJmuiden moet zuinig zijn op de beschikbare ruimte. De haven groeit, maar uitbreidingsruimte ontbreekt. De haven is namelijk ingesloten tussen woonwijken, natuurgebieden en het strand. Dit betekent dat ook de beschikbare ruimte in het Havenkwartier vrij gehouden moet worden om de groei van de haven op te vangen. Uitzondering op de regel is het gebied tussen Les Halles en de Dokweg. Hier is in het verleden al een gemengd stedelijk gebied ontstaan dat verder uit kan groeien tot een scharnierpunt in het Havenkwartier en IJmuiden. Dit is de plek waar alle werelden uit het Havenkwartier overlappen en elkaar kunnen versterken. De plek is een schakel in het netwerk van belangrijke regionale recreatieve routes, maar ook voor de vrachtroutes door 20
de haven ĂŠn de passagiersstromen naar de ferryterminal. Het is de plek waar horeca en detailhandel zijn geconcentreerd. En niet onbelangrijk: het is de plek waar de dagvissers hun boten afmeren en hun vis aan wal brengen, dicht bij de Visafslag. De plek zelf is op dit moment echter nog een restruimte zonder een duidelijke bestemming. Daarom zet de Gebiedsvisie in op het activeren, programmeren en inrichten van deze plek, zodat het Havenkwartier het kloppend hart krijgt dat het verdient. Een belangrijke eerste stap is ervoor te zorgen dat deze plek een naam krijgt. Daarom noemen wij deze restruimte tussen Dokweg en Les Halles vanaf nu: de Viskade.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
21
DE VISIE
Plekken en routes De haven is in de eerste plaats een plek waar stromen bij elkaar komen. Het is de plek waar goederen en mensen worden overgeslagen en vervolgens doorgevoerd over land of over zee. Een goede haven kent veel verschillende stromen waardoor er ook een robuust economisch complex ontstaat. Maar, als er teveel stromen door elkaar heen gaan lopen, gaat het systeem haperen. De meeste stromen in het Havenkwartier gaan op dit moment over de Halkade. Omdat de verschillende stromen verschillende piekmomenten hebben, is er nauwelijks congestie. Alleen als de vistrailers vertrekken en de auto’s van de ferry afkomen, kan het soms even erg druk zijn. Vooral het vrachtverkeer vraagt veel manoeuvreerruimte zodat er weinig ruimte overblijft voor fietsers en voetgangers. En de grote verkeersstromen staan ook op gespannen voet met de
22
wens dat er in het Havenkwartier ook plekken moeten zijn om te verblijven. Niet alleen bij de horeca en detailhandel, maar ook bij grote functies zoals de ferryterminal. Om op een prettige manier te kunnen verblijven, moet er ruimte gevonden worden waar mensen zich aan de stromen van de haven kunnen onttrekken. In een logistieke machine is dit niet de meest voor de hand liggende ruimtevraag. De Gebiedsvisie richt zich daarom nadrukkelijk op de plekken waar stad en haven elkaar raken. Hier moet een goede overgang en afstemming tussen de twee verschillende werelden gerealiseerd worden. Het zijn de plekken waar de meeste stromen bij elkaar komen en tegelijkertijd de grootste behoefte aan prettige verblijfsruimten bestaat. In de Gebiedsvisie zijn vier van dit soort plekken aangewezen: de Viskade, het Stationsplein, de IJmuiderpoort en de Kop van de Haven.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Stad Bebouwing in plangebied Bebouwing met publieke functie Gevel met publieke uitstraling
Haven Havengerelateerde bedrijvigheid Ferryterminal
Buitenruimte Bijzondere openbare ruimte Groene duinvoet Muur Halkade met uitzichtpunt Routes naar de omgeving Vissteiger Haventerrein
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
23
Uitwerking visie
Vier raakvlakken tussen stad en haven
Viskade De Viskade, ten zuiden van de Halkade, is de meest levendige en maritieme plek van het Havenkwartier. De dagvissers liggen hier met hun schepen aan een vernieuwde steiger die ook toegankelijk is voor bezoekers die graag een rondje lopen langs de Vissershaven. De dagvissers lossen hier hun vis, dichtbij de visafslag. Het plein is robuust ingericht, passend bij de haven en ook geschikt om evenementen te organiseren. Grote (zit)elementen voorkomen dat het plein gebruikt kan worden als stallingsplaats voor trailers en marktkramen. De winkels en visrestaurants aan de noordzijde van de Halkade kijken uit op de Visserskade. De Halkade is een belangrijke ontsluiting voor het Havenkwartier, maar moet wel goed oversteekbaar worden voor mensen die van de Viskade naar de winkels willen. De bestaande oude Vishal F wordt gesloopt en aan de oostzijde van de Viskade komt een nieuw gebouw met een publieke bestemming. Dit kan bijvoorbeeld een (vis) winkel zijn en/of een restaurant die het bestaande cluster op deze plek versterkt. Door de situering aan de oostzijde wordt de expeditie van vishandelaar Mercuur netjes afgeschermd en krijgt de nieuwbouw een aantrekkelijke en zonnige westgevel die uitkijkt over de Viskade, de haven en de Visafslag. De oostgevel van de Visafslag wordt ook verbeterd, bijvoorbeeld door een publieke voorzieining of een groot raam waardoor de functie van de visafslag duidelijker zichtbaar wordt.
24
Stationsplein Het Stationsplein ligt op de plek waar vroeger het station heeft gestaan. Dit is nu de plek waar de Stationsstraat, de Margadantstraat, de Kruitenstraat en de Halkade elkaar kruisen. Het is in de Gebiedsvisie de cruciale schakel tussen Oud-IJmuiden en de Viskade. Met de realisatie van het gebouw waar onder andere restaurant Perron Zee in is gevestigd, is de eerste stap gezet om van deze kruising van straten een plein te maken. In de Gebiedsvisie wordt op deze ontwikkeling voortgebouwd. Op het braakliggende terrein op de kop van Les Halles wordt een nieuw gebouw gerealiseerd met een publieke functie op de begane grond, waardoor er een duidelijke en aantrekkelijke route voor voetgangers ontstaat. Ter plekke van de Margadantstraat worden goede oversteekplaatsen gerealiseerd die in het verlengde liggen van de stoepen langs de Oranjestraat. Het plein zelf heeft een glooiend landschappelijk karakter, met veel helmgras, aansluitend op de duinvoet van Oud-IJmuiden. De historische trappen naar het Stationsplein, aan weerszijden van de Oranjestraat worden opgeknapt en vormen belangrijke verbindingen naar Oud-IJmuiden. Aan de westzijde van het Stationsplein is ruimte voor de realisatie van havengebonden bedrijvigheid. Hier moet wel ruimte blijven voor een aantrekkelijke voetgangersroute via de trap naar de Bik- en Arnoldkade.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
IJmuiderpoort Dagelijks maken heel veel mensen gebruik van de Felison Terminal. Het is voor iedereen die aankomt de eerste plek waar men kennis maakt met Nederland of (als Nederlander) thuiskomt. Vertrekkers zitten vaak lang in hun auto te wachten tot ze de boot op mogen rijden. De IJmuiderpoort is het deel van de Halkade en de Ericssonstraat dat direct aan het terrein van de terminal grenst. Er komt een betere scheiding tussen de rijweg van de Halkade en de opstelstroken voor de terminal in de vorm van een stoep/uitstapstrook, zodat het veiliger en aantrekkelijker wordt om even uit te stappen als het mooi weer is. De muur van de Bik- en Arnoldkade is beeldbepalend voor de IJmuiderpoort. Deze muur leent zich goed voor een markante belettering die gelijk duidelijk maakt waar de reiziger zich bevindt. Het idee om in huizenhoge letters de naam .IJMUIDEN op de muur te zetten, past goed in deze visie. Extra aandacht vraagt het hekwerk aan de bovenzijde van de muur. Een goed hekwerk kan de uitstraling aanzienlijk verbeteren. Bovendien is er een kans om kleine balkonnetjes te maken met mooi uitzicht over de haven. Verder is het noodzakelijk om meer ruimte en overzicht in de openbare ruimte te realiseren. Vooral de vele verkeersborden en kleine utilitaire gebouwen, zoals het trafostation en een loods van de Felison Terminal, zorgen voor een onoverzichtelijke situatie. Het trafostation moet opgeknapt worden en bij de uitbreiding van de ferryterminal doet zich de kans voor om de loods een logische plek op het terminalterrein te geven. De Ericssonstraat, tegenover het terminalcomplex, wordt opnieuw ingericht, nadat de woningbouw ontwikkeling langs deze rand van Oud-IJmuiden is voltooid. Met de herprofilering ontstaat er meer ruimte voor brede stoepen en extra parkeerplaatsen in de openbare ruimte.
Kop van de Haven Door het uitzicht is de Kop van de Haven een van de meest maritieme plekken van het Havenkwartier. De gehele haven met zijn industrie, sluizen, forten, vuurtorens, offshore platforms en schepen is vanaf deze plek zichtbaar. Het Vissersmonument herinnert aan alle vissers die op zee zijn gebleven, het visrestaurant is een ontmoetingsplek voor toeristen en een vaste clientèle die in de haven en de visserij heeft gewerkt. Deze plek is echter moeilijk vindbaar voor mensen die voor het eerst in dit deel van het Havenkwartier komen. Om te beginnen moet de bewegwijzering naar de Kop van de Haven verbeterd worden. Nu staan er verschillende losse bordjes. Daarnaast kan de route langs de kade veel beter benut worden. De kade is afgesloten als er schepen afmeren, maar meestal staan de hekken open omdat er geen schepen liggen. Deze route sluit mooi aan op het Sluisplein en kan heel goed doorgetrokken worden langs de waterkant van het restaurant Kop van de Haven. Als deze ontbrekende schakel gerealiseerd wordt, kunnen wandelaars een route lopen die veel aantrekkelijker is dan de huidige route tussen de hekwerken van de terminal.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
25
Het festival ‘Art at the Harbour’ liet in de nazomer van 2016 duidelijk zien dat de Viskade een aantrekkelijke evenementenlocatie is.
Impressie van de nieuwe Viskade
Op de Viskade komt een nieuw gebouw dat ruimte biedt voor een café/restaurant of een (vis)markt of een andere publieke functie die past bij de rauwe identiteit van deze plek.
De Viskade is een nieuw plein met ruimte voor een terras en parkeerplaatsen voor bezoekers. Het plein biedt ruimte om festivals en evenementen te organiseren.
De steiger voor de dagvissers wordt vernieuwd zodat deze groep weer een goede plek in de haven krijgt.
Langs de rand van de Viskade komt een brede rand om op te zitten, een portie kibbeling te eten en te kijken naar de haven. Er komt ook een nieuwe ‘board walk’, zodat bezoekers een stukje kunnen wandelen langs het Havenbekken, tussen de Visafslag en de Dokweg, naar het IJmuider Zee- en Havenmuseum.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
27
Uitwerking visie
Stromen en verblijven op de Halkade 28
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
De Halkade is de slagader van het Havenkwartier. Vrijwel alle verkeersstromen gaan over de Halkade. Er is een piekbelasting in de ochtend, tussen 8 uur en 10 uur. De vishandelaren maken in deze periode de vis klaar voor transport. En om 10:00 uur rijden alle autopassagiers van de ferry over de Halkade om hun reis te vervolgen. Vanaf 12:00 uur wordt het juist drukker rondom de winkels en visrestaurants bij de Viskade. De grote verkeersstromen in de ochtend leveren dus niet zoveel hinder op voor de bezoekers die in de middag willen verblijven rondom de Viskade. Sterker, het verkeer dat de rest van de dag over de Halkade naar de haven en de ferry rijdt, zorgt juist voor de broodnodige reuring. Toch zijn er twee problemen die opgelost moeten worden. Er wordt te hard gereden op de Halkade en er zijn veel te veel ondernemers die de openbare ruimte gebruiken om trailers en handelswagens te stallen. In deze gebiedsvisie stellen wij daarom voor om de Halkade in te richten als 30 km-zone. In het ontwerp voor deze herinrichting zal een antwoord moeten worden gevonden op de vraag hoe je de snelheid van het verkeer kunt afremmen, zonder drempels te gebruiken. Drempels zijn namelijk niet gewenst voor het vrachtverkeer. Een van de mogelijke maatregelen is het versmallen van de rijbaan. Om het stallen van trailers te voorkomen, worden de parkeerplaatsen en opstelplaatsen voor vrachtwagens langs de Halkade duidelijker gemarkeerd en wordt het verder onmogelijk gemaakt om op de stoep of meerdere parkeerplaatsen tegelijk een trailer te parkeren.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
29
Voor de winkels aan de noordzijde van de Halkade worden nieuwe parkeerplaatsen gerealiseerd, goed van elkaar gescheiden zodat er geen trailer in de lengterichting gestald kan worden. Door de bredere stoep ontstaat er ruimte voor een klein terras.
Langs de zuidzijde van de Halkade komt een brede stoep met een hoge stoeprand. Straatmeubilair, zoals straatverlichting, fietsnietjes en afvalcontainers worden zo geplaatst dat het niet mogelijk is om trailers op de stoep te stallen.
De nieuwbouw aan de Viskade staat dicht tegen de Halkade aan zodat het straatbeeld smaller oogt en het verkeer geneigd is om langzamer te rijden.
De rijbaan wordt helder begrensd door hoge stoepranden en duidelijk herkenbare inritten.
Impressies van de nieuwe Halkade 30
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Op de plekken waar geen dock shelters zijn, wordt het voorterrein van de vishallen ingedeeld in een zone waar geparkeerd kan worden, een zone waar vrachtwagens kunnen laden en lossen en een zone waar vrachtwagens opstelruimte hebben om te wachten. Langs de muur van de Bik- en Arnoldkade komt een schrikstrook waar voetgangers veilig kunnen lopen over de Halkade. Door de hoge stoeprand kunnen er geen auto’s op de stoep parkeren. Op de muur komt een nieuw hekwerk met een paar uitzichtbalkons.
Het platform voor de visgroothandels krijgt een heldere indeling met opstelplekken voor de dock shelters en parkeerplekken. De rijbaan wordt zo smal mogelijk zodat er maximale ruimte beschikbaar komt voor het platform van de visgroothandels. Tegen de muur ligt een schrikstrook voor voetgangers.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
31
Uitwerking visie
Aantrekkelijke en veilige routes De route over de kade naar de Kop van de Haven wordt verbeterd en doorgetrokken tot aan de punt zodat wandelaars een rondje kunnen lopen.
Op de Bik- en Arnoldkade komt een voetgangersroute met uitkijkpunten over de Vissershaven en de ferryterminal.
Het is niet vanzelfsprekend om door een havengebied te wandelen of te fietsen. Het laden en lossen van schepen is niet zonder risico’s en ook manoeuvrerende vrachtwagens met opleggers zijn gevaarlijk voor voetgangers en fietsers. Daarom moet er in het Havenkwartier een heldere scheiding komen tussen routes voor voetgangers en fietsers en de gebieden waar havenactiviteiten alle ruimte krijgen. De Viskade is de plek waar de voetganger de meeste ruimte krijgt. Hier is alleen ruimte voor doorgaand vrachtverkeer dat vanaf de Dokweg naar de haven rijdt. Vanaf de Viskade komen een aantal aantrekkelijke en veilige routes die de verbinding leggen met de omliggende wijken. De eerste is via de nieuwe kade langs het havenbekken naar de Dokweg, die aansluit op het wandelpad dat het duin op gaat naar het IJmuider Zee- en Havenmuseum. De tweede route loopt via de winkels langs de Halkade naar het Stationsplein en vanaf hier langs de Oranjestraat naar Oud-IJmuiden. Wie een ommetje wil maken kan vanaf deze route links of rechts een trap omhoog nemen. De oostelijke trap is de gerenoveerde stationstrap naar de Wilhelminakade. De westelijke is de
32
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
De route over het Sluizencomplex wordt beter verbonden met Oud- IJmuiden en het Sluisplein waardoor er een logisch recreatief netwerk ontstaat.
De boulevard langs het Sluisplein wordt beter toegankelijk vanuit de omgeving.
De Oranjestraat
Via de gerenoveerde stationstrap kunnen voetgangers van de Wilhelminakade het duin af naar het Stationsplein.
Langs de noordkant van de Halkade ligt een voetgangersroute naar het Stationsplein
Deze nieuwe route langs de kop van het havenbekken verbindt de Viskade met de trap naar het IJmuider Zee- en Havenmuseum (buiten beeld).
vernieuwde trap naar de Bik- en Arnoldkade. Zowel de nog te ontwikkelen kavels aan de Halkade ten westen van het Stationsplein als die aan de Margadantstraat ten oosten van het Stationsplein zijn ingericht voor (havengebonden) bedrijfsactiviteiten. Langs de kademuur op de Bik- en Arnoldkade komt een route met enkele uitzichtpunten over de Vissershaven. De Oranjestraat is een aantrekkelijke straat met brede stoepen dwars door Oud-IJmuiden. Aan de noordkant komt de straat uit op het Sluisplein en de route naar de Zeesluizen. Het deel van het Sluisplein dat richting de Kop van de Haven gaat, is jaren geleden al ingericht als aantrekkelijke promenade. Deze route is echter nog niet goed verbonden met de omgeving. Ter hoogte van het sluizencomplex moet een goede opgang gerealiseerd worden die ook aansluit op de oversteekplaats. Nu staat hier alleen maar een houten trapje. Westwaarts, ter hoogte van de ferryterminal, moet de route naar de Kop van de Haven verbeterd worden, zodat het Sluisplein een duidelijk begin en een duidelijke bestemming krijgt.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
33
Het braakliggende terrein aan de voet van de Bik- en Arnoldkade wordt nu gebruikt als parkeerplaats.
34
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Uitwerking visie
Ruimte om te parkeren Tot voor kort was er voldoende braakliggend terrein in Oud-IJmuiden en het Havenkwartier voor tijdelijke parkeerplaatsen. Door de ontwikkeling van de haven en Oud-IJmuiden neemt deze ruimte snel af en groeit tegelijkertijd de parkeerbehoefte omdat er steeds meer mensen wonen en werken in het gebied en ook steeds meer mensen op bezoek komen. Uitgangspunt is dat iedere ontwikkeling er zorg voor draagt dat wordt voorzien in de eigen parkeerbehoefte. Dus zowel de nieuwe woningen als de nieuwe bedrijven moeten op eigen terrein voldoende parkeerplaatsen realiseren. Toch zijn er plekken in het Havenkwartier die op piekmomenten meer auto’s aantrekken dan er geparkeerd kunnen worden. Dit kan deels opgevangen worden door slim dubbelgebruik van parkeerplaatsen door het benutten van verschillende piek- en dal momenten. De parkeerplaatsen van het Nova College Maritiem kunnen in de avonduren bijvoorbeeld door bezoekers van de sportschool gebruikt worden. Of denk aan het dubbelgebruik van parkeerplaatsen voor woningbouw, theater of restaurants die overdag door bedrijven en bezoekers gebruikt kunnen worden. Desondanks is het onvermijdelijk om ook een aantal grotere parkeerlocaties te realiseren om het tekort in het Havenkwartier en IJmuiden op te lossen. In de gebiedsvisie wordt daarom rekening gehouden met een openbare parkeerplaats op de Viskade. Hier is voldoende ruimte om de parkeerbehoefte van de omliggende winkels en restaurants op te vangen.
Het resterende tekort aan parkeerplaatsen kan opgelost worden door dubbel grondgebruik. Op dit moment zijn er twee kansrijke opties die in het vervolgtraject nader onderzocht moeten worden. De eerste is dubbel grondgebruik op de braakliggende locatie aan de voet van de Bik- en Arnoldkade. Het bedrijfsgebouw dat op deze locatie gerealiseerd mag worden kan een parkeervoorziening op het dak krijgen met ontsluiting vanaf de Halkade. Overdag biedt het ruimte voor bezoekers van de bedrijven in het Havenkwartier en de Visafslag, die direct aan de overzijde van de straat ligt. ’s Avonds en in het weekeinde biedt dit parkeerdak voldoende plek voor eventuele bezoekers van bijvoorbeeld het Thaliatheater en hotel/restaurant Augusta. Belangrijke voorwaarde is dat het zicht op de Vissershaven, vanaf de Bik- en Arnoldkade, zo min mogelijk wordt ingeperkt. Een tweede optie is de realisatie van een gebouwde parkeervoorziening op of in de directe nabijheid van de ferryterminal. Deze parkeervoorziening kan voorzien in parkeerplaatsen voor langparkeerders van de terminal, omwonenden en bezoekers van het Havenkwartier. In ieder geval is het belangrijk dat de parkeerplaatsen die de komende jaren gerealiseerd worden zoveel mogelijk openbaar toegankelijk zijn zodat maximaal flexibel ingezet kunnen worden naar gelang de behoeften vanuit de omgeving.
Op dit moment zijn er in het Havenkwartier en Oud-IJmuiden plekken waar je zonder problemen je auto kunt parkeren. Deze vrije ruimte zal snel verdwijnen. Tegelijkertijd komen er steeds meer mensen die in het gebied hun auto willen parkeren. De ruimte om te parkeren wordt dus steeds schaarser.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
35
Boter bij de vis! 36
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Terwijl er hard gewerkt werd aan de Gebiedsvisie voor het Havenkwartier ontstond er al beweging in het gebied. Dus nog voordat de visie was afgerond is er op een aantal punten al gestart. Vishal F is tijdelijk omgetoverd in een levensgroot schilderij om het gebied zichtbaarder te maken. Verschillende ondernemers hebben de handen ineengeslagen en een festival georganiseerd op de toekomstige Viskade. Zeehaven IJmuiden en de Gemeente Velsen hebben gezamenlijk een braakliggend terrein met grond opgevuld, ingeplant met helmgras en een wandelpad aangelegd. Hierdoor zijn de winkels langs de Halkade nu ook te voet bereikbaar vanaf de Oranjestraat. Van geheel andere orde, maar minstens zo belangrijk, is de regulering van de stalling van trailers in het gebied rondom de Margadantstraat. Geparkeerde trailers en kamperende chauffeurs leidde tot veel overlast voor omwonenden. Zeehaven IJmuiden heeft nu een alternatieve stallingsplek in de haven gerealiseerd en het terrein langs de Margadantstraat afgezet met hekken. In de gebiedsvisie willen wij de energie die bij verschillende partijen leeft zoveel mogelijk benutten. Dus de visie biedt alle ruimte voor nieuwe initiatieven die passen binnen de doelstelling van de visie. Op basis van de vele gesprekken die gevoerd zijn door en met bewoners, ondernemers en belanghebbenden, is een lijst van opgaven en kansrijke projecten opgesteld: het Uitvoeringsprogramma Havenkwartier; Nu en Straks. Sommige kunnen vrijwel direct gerealiseerd worden, andere vragen wat meer tijd en er zijn ook opgaven die pas op langere termijn aan bod zullen komen. Daarom hanteren wij in de gebiedsvisie de navolgende driedeling in tijd: 1. Nu Dit zijn kleine impulsprojecten die door partijen in het gebied geĂŻnitieerd worden en ondersteund kunnen worden door Zeehaven IJmuiden en de Gemeente Velsen. Doel van deze kleine projecten is het aanwakkeren van het vuurtje en het stopzetten
van eventuele verloedering in het Havenkwartier. Het festival Art at the Harbour is een prachtig voorbeeld. Het zijn kleine impulsprojecten waarvan de kosten laag blijven en de voorbereidingstijd kort is. 2. Straks De grotere projecten in het Havenkwartier kunnen niet zonder grondige voorbereiding gerealiseerd worden. Van sommige projecten is echter nu al duidelijk dat de voorbereiding gestart kan worden op het moment dat de Gebiedsvisie is vastgesteld. Denk bijvoorbeeld aan de herprofilering van de Halkade, de vernieuwing van de steigers voor de dagvissers, de aanleg van de Viskade, de belettering en renovatie van de muur van de Bik- en Arnoldkade, het beter toegankelijk en vindbaar maken van de Kop van de Haven. Deze projecten vragen een forse investering, maar zijn zo urgent dat ze de komende vijf jaar gerealiseerd moeten worden. De Gemeente Velsen en Zeehaven IJmuiden zijn voor deze projecten meestal de trekkende partij. 3. Later In deze categorie vallen alle projecten waarvan wij nu al weten dat ze gerealiseerd zullen worden, maar waarvan op dit moment nog onduidelijk is wanneer dit zal gebeuren en in welke vorm. Denk bijvoorbeeld aan de uitbreiding van de ferryterminal die afhankelijk is van de wensen en eisen van DFDS Seaways of de nieuwbouw die in het westelijke deel van Oud-IJmuiden gerealiseerd zal worden. Ook de termijn waarop de nieuwbouw op de Viskade, de kop van Les Halles en de bedrijfshal aan de voet van de Bik- en Arnoldkade gerealiseerd zal worden is onzeker. Door ontwikkelingen die wij nu nog niet kunnen voorzien is het natuurlijk goed mogelijk dat een aantal van deze projecten uiteindelijk toch eerder gerealiseerd zullen worden, maar vooralsnog gaan wij er in de gebiedsvisie vanuit dat deze projecten pas in een later stadium gerealiseerd zullen worden, dat wil zeggen over meer dan vijf jaar.
Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
37
Soms leidde een bijeenkomst tot spontane vervolgacties, zoals een bezoek aan de Visafslag onder leiding van de directeur van Zeehaven IJmuiden.
DOET U MEE? Bij het opstellen van deze gebiedsvisie hebben wij de tijd genomen om veel goede gesprekken te voeren over de toekomst van het Havenkwartier. Nu wordt het hoog tijd om deze toekomst gezamenlijk te realiseren.
Deze Gebiedsvisie is tot stand gekomen op basis van heel veel gesprekken met mensen uit het Havenkwartier. Er zijn drie klankborden georganiseerd in het Thaliatheater waar bewoners, ondernemers en belanghebbenden de ruimte hebben gekregen om met ons mee te denken over de toekomst van dit bijzonder stukje IJmuiden. Daarnaast zijn er voor verschillende deelgebieden en specifieke vraagstukken kleinere stamtafels georganiseerd. Voor de omgeving Viskade zijn wij met ondernemers vijf keer om tafel gegaan om plannen te concretiseren en afspraken te maken over activiteiten en ingrepen die nu al gedaan kunnen worden om meer reuring in het gebied te krijgen. Met de eigenaar van de ferryterminal, BPD, ondernemers en belanghebbenden uit westpunt van Oud-IJmuiden hebben wij twee keer gesproken over de ontwikkeling van de terminal, de realisatie van woningbouw en de verbetering van de openbare ruimte. Met verschillende bewoners en ondernemers uit het Havenkwartier en Oud-IJmuiden is in detail doorgepraat over de verbetering van de routes door het 38
gebied. En tenslotte is er met de grootste belanghebbenden uit het Havenkwartier en Oud-IJmuiden uitvoerig nagedacht over de oplossing van de grote parkeerdruk op sommige plekken in het gebied. Daarnaast is er meerdere malen uitvoerig overleg geweest met experts van de gemeente Velsen en Zeehaven IJmuiden. De uitkomsten van al deze gesprekken zijn geland in deze Gebiedsvisie. Maar daarmee is het gesprek over de toekomst van het Havenkwartier nog lang niet ten einde. Het is pas het begin! De ontwikkeling van het Havenkwartier ligt namelijk niet alleen in de handen van Zeehaven IJmuiden en de gemeente Velsen. De ontwikkeling van het gebied komt pas echt op gang als er ook concrete plannen en projecten zijn die door ondernemers, bewoners en andere initiatiefnemers aangedragen worden. Wij hopen dat deze visie u prikkelt om ook mee te denken over het Havenkwartier en u een inspirerend kader biedt om samen met ons mooie projecten te realiseren. Doet u mee? Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
Stamtafels (onder) Voor de stamtafels werden de meest betrokken ondernemers, bewoners en belanghebbenden uitgenodigd. Dit waren intensieve sessies over een specifiek onderwerp. Vaak leidde een stamtafel tot concrete afspraken of acties. De stamtafels vonden altijd plaats bij een van de ondernemers in het gebied.
Klankbord (rechts) Iedereen was welkom om deel te nemen aan de drie Klankbordbijeenkomst. Om goed door te kunnen praten over de toekomst van het Havenkwartier werd er tijdens deze bijeenkomsten altijd gewerkt in meerdere kleine groepjes.
Concrete acties (links) Tijdens de stamtafels kwamen vaak ideeĂŤn op tafel die concreet gerealiseerd konden worden. De meest opvallende was het initiatief van een aantal ondernemers om een festival te organiseren en Vishal F te beschilderen. Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden - april 2017
39
De Gebiedsvisie Havenkwartier IJmuiden is opgesteld door MUST in opdracht van de gemeente Velsen in samenwerking met Zeehaven IJmuiden NV en alle andere betrokkenen uit het Havenkwartier. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Gemeente Velsen Telefoon: 0255 567755 E-mail: amulder@velsen.nl
April 2017