Nicky Schwartz: de skater die via de contrabas de cello vond

NICKY SCHWARTZ Nicholas Santangelo Schwartz (Brookline, Massachusetts) behaalde zijn Bachelors Degree of Fine Arts aan de Universiteit van Boston. Hij verhuisde naar Europa om te spelen in de Berliner Philharmoniker. Sinds 2013 is hij contrabassist bij het Koninklijk Concertgebouworkest. Naast contrabas speelt hij op hoog niveau cello, die hij in bruikleen heeft van het NMF. Met zijn vrouw, pianiste Anna Fedorova, vormt hij het Oyster Duo.

‘Ik ben op het moment echt crazy busy’, vertelt Nicky Schwartz vrolijk als ik hem begin juni via Zoom spreek. ‘Nu de coronamaatregelen versoepeld worden, worden er ook meer optredens gepland. De musicus is thuis in Amsterdam, terwijl zijn vrouw – pianiste Anna Fedorova, met wie hij ook het Oyster Duo vormt – meeluistert en af en toe meepraat. De liefde voor de muziek én elkaar spat ervan af. Het afgelopen jaar waren ze veel thuis; normaliter reizen ze de wereld over voor optredens. Schwartz: ‘We voelen ons daardoor overal thuis, maar het afgelopen jaar is onze gemeenschap hier veel hechter geworden. We zijn hier nu echt goed geïntegreerd.’ De Amerikaan verhuisde ooit naar Europa voor de Berliner Philharmoniker. Toen speelde hij nog alleen contrabas op een naar eigen zeggen ‘technische, efficiënte’ manier die hij in Amerika had aangeleerd. ‘In Berlijn ontdekte ik een diepere bewustwording van geluid en meer nadruk in expressie. Bij het Concertgebouworkest leerde ik nog meer kleuren.’ Gevraagd naar hoe het eigenlijk is om een musicus te zijn die door de coronacrisis amper kon optreden, schiet Schwartz in de lach. ‘Dat hangt af van hoe je ernaar kijkt. Optredens zijn uitgesteld of geannuleerd, dat kan deprimerend zijn. Tegelijkertijd biedt deze tijd kansen om nieuwe projecten te starten en inspiratie op te doen. Dat hebben Anna en ik gedaan.’

WAT HEBBEN JULLIE PRECIES ONDERNOMEN? ‘We hebben onze eigen klassiekemuziekvideo’s gemaakt, ook met drones, speciaal voor specifieke muziekstukken. We voegen kunst, poëzie en theater toe. Nu de lockdown voorbij is, kunnen we live meespelen met deze video’s. Zo kunnen we luisteraars nu een nog diepere ervaring bieden, omdat we hen ook visueel meenemen naar de magie van muziek. Tijdens de lockdowns ging de Bethlehemkerk concerten livestreamen. Wij deden daar twee à drie keer per week aan mee. Eerst filmden ze met een telefoon, maar de streams werden steeds professioneler, met goede camera’s. Steeds meer musici gingen meedoen: allemaal mensen die nu opeens “vastzaten” in Nederland. Denk aan violist Daniel Rowland en zijn vrouw, celliste Maja Bogdanovic. ´ Of Olivier Patey, een collega van het Concertgebouworkest.’

DOOR RESTRICTIES GAAT CREATIVITEIT STROMEN? ‘Absoluut. Anna en ik zijn ook begonnen met Quarantine Adventure Shows, waarin we muziek combineren met poëzie en kunst. Dit doen we samen met vrienden in andere steden zoals Parijs. Het zijn multidisciplinaire optredens waarbij we bijvoorbeeld schilderijen in muziek uitbeelden. Het is een heel nieuwe vorm van concerten geven en beleven. Sommige van die stukken staan al online, we hopen er nog meer op te zetten.’ Ondertussen praat Fedorova mee en schuift desgevraagd aan. De twee musici ontmoetten elkaar in 2014 tijdens een muziekfestival in Brazilië. Schwartz: ‘Onderweg raakte mijn bagage kwijt en kwam ik aan zonder contrabas. Midden in de nacht, in een strandtent, ontmoette ik Anna. Zij zag dat ik in de stress was en bood me haar drankje aan.’ Fedorova: ‘Die week waren we veel samen en werden verliefd.’ De van oorsprong Oekraïense Fedorova verhuisde vanuit Londen naar Amsterdam. Onlangs kwam een enthousiast ontvangen cd van het Oyster Duo uit bij Channel Classics: zij op piano, hij op contrabas. Deze is overigens al een paar jaar geleden opgenomen, toen Schwartz nog amper cello speelde.

NICKY HOE BEN JE EIGENLIJK OOIT CONTRABAS GAAN SPELEN? ‘Mijn moeder is een klassiek geschoolde pianist, mijn vader een in muziek geïnteresseerde zakenman. Ze namen mijn zus en mij vaak mee naar concerten. Ik hield toen helemaal niet van klassieke muziek, maar van heavy rock-’n-roll en later ook classic rock, zoals Queen, en jazz. Ik bespeelde van jongs af aan instrumenten: eerst piano, daarna viool, gitaar en saxofoon, vanaf mijn dertiende contrabas. Ik houd van de grootte van het instrument. Het geluid is geweldig, de trilling, en de overgave die je moet hebben om erop te spelen. Het is echt een fysieke ervaring. Als tiener speelde ik vooral jazz en zat ik in bands.’

EN TEGELIJKERTIJD WAS JE EEN SKATER? ‘Ik houd van sporten met boards: wakeboarden en snowboarden deed ik al, nu ik in Nederland woon ook kitesurfen. Van mijn negende tot mijn achttiende was ik een fanatiek skater. We hadden twee halfpipes thuis die ik zelf bouwde met een vriend. Ik deed ook mee aan lokale wedstrijden en won er enkele.’

HEBBEN SKATERS EN MUSICI IETS GEMEEN? ‘Het skatewereldje draait om vrijheid, om vriendschap. Skaters steunen elkaar: als je op je voeten landt na een sprong, klapt de rest. Dat aanmoedigen miste ik soms bij musici, vandaar dat ik inmiddels een groep heb opgebouwd met supportive en bevriende musici. Wat beide werelden gemeen hebben, is dat je doorzettingsvermogen moet hebben: om goed te kunnen skaten en musiceren, moet je gedisciplineerd zijn en veel oefenen. Het kan lastig zijn jezelf te blijven vernieuwen. Ik houd zowel bij skaten als in de muziek van mensen met originele invalshoeken.’

OVER ORIGINALITEIT GESPROKEN: JE SPEELT MOMENTEEL OOK CELLO? ‘Als jonge bassist interesseerde de cello me al, maar ik wilde op één ding focussen om daarin te excelleren. Nu wil ik laten zien dat het mogelijk is twee instrumenten op professioneel niveau te bespelen. Ik vroeg eerst aan het Concertgebouworkest of ik er één mocht lenen, als zomerproject. Vervolgens

kocht ik zelf een goedkope cello op Marktplaats, daarop oefende ik de Franse greep met de strijkstok die je moet hebben voor cello – ik speel met de Duitse greep op mijn contrabas. Inmiddels heb ik een Cuypers-cello van het NMF in bruikleen. Ik ben heel dankbaar dat ze in mij en mijn cellospel geloven.’

HOE IS HET OM OP ZO’N ACHTTIENDE-EEUWS INSTRUMENT TE SPELEN? ‘Wat het speciaal maakt, is dat je een stuk Nederlands erfgoed vasthoudt. Als je zo’n instrument voor het eerst bespeelt, is het een beetje alsof je op een glazen vloer staat. Je bent voorzichtig,maar vertrouwt erop dat het kan. En zoals op een glazen vloer, staar je opeens in een enorme diepte: een enorme geschiedenis in dit geval. Net als met een boom met gigantische wortels leun je als het ware op een enorm verleden. Ik waardeer het instrument zielsveel en ben blij dat ik nu steeds meer cello kan spelen, bijvoorbeeld op het Delft Chamber Music Festival en het Stift International Chamber Music Festival.’

WAT HEBBEN JULLIE NOG MEER OP DE PLANNING STAAN? Schwartz: ‘Ons laatste album was heel succesvol, het kreeg bijvoorbeeld een vijfsterrenrecensie in NRC Handelsblad. Volgende keer willen we ons ook verdiepen in de meerdere geluiden van contrabas en cello. Daarnaast willen we doorgaan met het maken van video’s en met onze Oyster Duo-concerten: we denken aan dynamische, multidisciplinaire optredens met livemuziek en projecties van video’s waarbij we schilderijen uitbeelden, als een soort acteurs.’ Fedorova: ‘Mijn vader is ook pianist. Tijdens de lockdown is hij begonnen met componeren. Momenteel schrijft hij stukken voor ons, samen met Daniel Rowland en Maja Bogdanovic. ´ Het zijn klassieke, experimentele muziekstukken die hij componeert met onze karakters in gedachten, een soort muziektheater. Ik heb zelf ook een theatraal concertstuk geschreven, zo willen we innoveren en een nieuw publiek bereiken.’

WAT ZIJN JULLIE TOEKOMSTDROMEN? Schwartz: ‘Ons nieuwe idee is het starten van een eigen muziekschool, de Davidsbündler Music Academy. We hebben een prachtig art-nouveauhuis in Den Haag gevonden en hebben inmiddels een lening van iemand gekregen om ons idee daar te realiseren.’ Fedorova: ‘We willen getalenteerde musici juist op jonge leeftijd helpen met intensieve lessen van geweldige leraren. Mijn ouders zijn allebei muziekdocent, zij zullen vanuit Kiev naar Nederland verhuizen om op onze school les te geven. Naast allerlei vrienden van ons: allemaal top notch-musici.’ Schwartz: ‘Het moet een community worden waarbij we ons laten inspireren door de Davidsbündler: een fictieve samenleving die Robert Schumann creëerde in zijn artikelen. Het staat voor een vrije geest en buiten de gebaande paden van muziekonderwijs gaan. Zo realiseren we onze eigen droom.’

CELLO Cello gebouwd door Johannes Theodorus Cuypers in Den Haag, 1788. Aangekocht in 2020. Opvallend is de mooie staat van het achterblad en de krul, maar ook het unieke feit dat de originele hals en het etiket nog aanwezig zijn.

Tekst: Lisa Goudsmid Fotografie: Lars van den Brink