PROPOSTA DE ACTIVIDADES 1.-Crear mapas con Google Maps e propostas para o seu uso educativo Categorías: Competencia dixital e tratamento da información.
Emprego de tecnoloxía multimedia para obter, recuperar, avaliar, almacenar, producir, presentar e intercambiar información. A comunicación a través de videoconferencias.
Internet: oportunidades para a comunicación.
Uso das TIC para traballar de forma autónoma e en grupos.
Sensibilidade ante un uso responsable e seguro de Internet.
Interese por usar as TIC para relacionarse e ampliar horizontes culturais
Competencia social e cidadá
A linguaxe na educación para a paz e a convivencia: a escoita, a exposición, a argumentación.
Empatía e simpatía cara aos outros. Asertividade* e expresión de ideas e emocións. O respecto a un mesmo e aos demais.
Competencia cultural e artística
Exposición de feitos, coñecementos, emocións e sentimentos sobre arte e cultura.
O respecto polo uso correcto da linguaxe verbal.
Aprender a aprender
Autoconcepto e autoestima.
Habilidades comunicativas e a súa importancia nas relacións.
Habilidades sociais. O traballo en equipo. Cooperación e repartición de tarefas.
Colaboración activa e disposición a axudar a outros en diferentes situacións de aprendizaxe.
Autonomía e iniciativa persoal
Autocoñecemento: imaxe física, social e moral, hábitos e valores, capacidades, nivel de formación. Desexos, medos, necesidades.
As relacións cos outros: escoita activa, diálogo e cooperación. Coloquios e debates.
Empatía
e
simpatía.
Expresión
adecuada
sentimentos, necesidades e proxectos. 1
Plans de acción: obxectivos, prazos, recursos.
de
coñecementos,
emocións,
Mellora da convivencia na aula.
Actuacións e proxectos de participación no centro educativo e en actividades sociais e familiares. Dereitos e deberes. Compromiso, esforzo e colaboración.
Terminoloxía propia relacionada co coñecemento dun mesmo.
Busca de situacións que impliquen e esixan escoitar.
Competencia lingüística
Intercambio comunicativo cos compañeiros e co profesorado no marco escolar
Configuración de mensaxes escritas apropiadas para diversas situacións con diversos propósitos.
Coñecemento e respecto polas modalidades lingüísticas.
Busca e selección de información relevante de acordo con diferentes necesidades, así como para a súa reutilización na produción de textos orais e escritos propios.
Utilización de TIC para a produción e tratamento da información.
Interese e curiosidade polas linguas e pola comunicación intercultural
Emprego da linguaxe como instrumento para favorecer a comunicación e o intercambio de emocións e sentimentos.
Coidado na precisión dos termos utilizados.
Uso e soportes electrónicos na composición de textos. Ferramentas de axuda: sinónimos, ortografía e gramática.
Descrición: con Google Maps poderemos xerar mapas propios e marcalos con punteiros, colocar textos, fotos, vídeos e obter vistas diversas. Relación con outros documentos de centro: Plan de Acollida. Elaboración dunha páxina web ou un blog cun saúdo ou unha mensaxe na súa lingua materna e en galego ou castelán, gravado en vídeo e subido a YouTube, xeolocalizando segundo o país de orixe de cada alumna/o e incrustado nun mapa de Google. *Habilidade para emitir conductas que afirman ou requiren a propia opinión, en situacións interpersoais en que poden darse opinións contrapostas, sen empregar conducta aversiva para os demais, obtendo, polo tanto, un autorreforzo. Asertividade responsable: modo de relación interpersoal que implica a expresión relativamente directa de sentimentos dun xeito socialmente aceptable.
2
2.-Planificación e desenvolvemento dunha auditoría científica en torno ó un bloque de contidos de ciencias: exemplo: diabete e células nai O tema formúlase como un centro de interese. Na fase inicial ou de preauditoría constitúese o equipo auditor procurando a máxima participación e establécense as normas de traballo do grupo. Nesta primeira fase considérase esencial atender á motivación do alumnado, delimitar o alcance da auditoría, recoller información preliminar e establecer un calendario de actuacións. Nunha segunda fase os estudantes, sempre coa colaboración do/a profesor/a, traballan nas distintas actividades propostas no plan de acción. -Recóllese información por parte de todos os membros do equipo auditor (alumnado, profesorado, pais e nais, outros axentes externos) e realízanse as actividades inicialmente propostas (debates, experiencias, visitas, etc.). -Elabóranse, analizan e discuten os informes dos distintos grupos. Na terceira e última fase, revísase o proceso seguido, ponse en marcha o plan de mellora que debe traducirse en actuacións concretas do alumnado que xurdan como consecuencia de aplicar os novos coñecementos. -Iníciase a difusión e comunicación dos resultados da auditoría. -Apúntanse novos plans de mellora derivados das conclusións obtidas e que darían lugar a futuras auditorías. Fase inicial ou de preauditoría Formación do equipo auditor ou comisión científica -Previamente, o/a profesor/a deberá coñecer se algún dos seus estudantes é diabético, en cuxo caso deberá conseguir que se implique especialmente na constitución do equipo auditor. -Ademais do alumnado, o profesorado e as persoas do centro interesadas en participar, é importante conseguir a participación dos pais e nais dos estudantes e de membros da Asociación de Educadores en Diabete local e do Centro de Saúde de Atención Primaria correspondentes á zona onde se atopa o instituto. Motivación do alumnado As empresas farmacéuticas responsables da súa distribución facilitan gratuitamente medidores do nivel de glicosa en sangue capilar para programas educativos. En torno aos aparatos formúlanse as seguintes cuestións: ¿saben os alumnos para que se utiliza o glucómetro? ¿Coñecen persoas do seu contorno que utilicen habitualmente un
3
medidor de glicosa? ¿E a relación que hai entre o nivel de azucre en sangue e a diabete? -Utilizando o medidor de glicosa, comprobar o nivel de azucre en sangue de toda a clase. -Pedir aos estudantes que relacionen en cada caso os datos obtidos coa súa dieta correspondente: tempo que transcorreu dende a última ingesta, tipo de alimentos inxeridos, etcétera. -Organizar todos os datos obtidos (nivel de glicosa, tempo de xaxún, tipo de alimento) nunha táboa. -Debate en torno aos resultados obtidos. ¿Cal é o problema? ¿Fáltanos glicosa?¿Estamos ben? ¿Somos hiperglucémicos? ¿Como poderiamos modificar estes resultados? ¿Que relación ten o nivel de azucre coa insulina? ¿E co páncreas? ¿E con as células beta dos illotes de Langerhans? ¿E coas células nai? Delimitación do alcance da auditoría -As ideas xurdidas tras o debate deben agruparse en torno a algún dos tópicos que figuran no bloque temático da proposta de contidos. -Deseño e elaboración de instrumentos para a recollida de datos e información: enquisas, entrevistas e fichas de observación. -Selección e preparación do soporte teórico e práctico inicial: bibliografía, documentos, informes, páxinas web, etc. Posibles recursos fóra do centro: ciclos de conferencias e cursos afines dende unha perspectiva científica, visitas a institucións e organismos relacionados coa promoción de saúde, participación en foros de debate, etcétera. -Temporalización e secuenciación: elaboración dun calendario de actuacións Fase de auditoría Na fase de auditoría desenvolveranse as actuacións planificadas na fase anterior, comprobarase o grao de cumprimento das distintas tarefas asignadas, os estudantes traballan nas actividades do plan de acción coa colaboración do/a profesor/a. Discutiranse os informes dos distintos grupos, examinarase o alcance das propostas e proporanse as medidas correctoras dentro dun plan de viabilidade. Os grupos de traballo realizan as actividades en torno aos tópicos seleccionados. Fase de postauditoría Posta en marcha a proposta dun plan de viabilidade mediante distintas formas de actuación, buscando recursos dentro e fóra do centro. Como elemento fundamental do programa deben promoverse actividades e accións de comunicación que difundan no instituto, no barrio, na cidade, etc. os resultados do traballo realizado.
4
14.-Transferencia das aprendizaxes: role playing ou xogo de roles. Incorporar o traballo de aula actividades non convencionais. TEMA: ¿Crear vida no laboratorio? Esta actividade parte dunha noticia científica aparecida nun xornal. -Toma a forma dun xogo de roles, que é unha actividade que permite aos estudantes asumir roles diferentes e argumentar, contribuíndo ao debate conxunto entre os participantes, cos criterios propios e modos de razoar do personaxe ao que representan. -A súa importancia radica en que asumir un rol obrígalles a estudar a fondo a temática elixida e a formular a discusión asumindo modos de pensar moi diferentes sobre o tema. Documentación: hemeroteca do diario El Mundo http://www.elmundo.es/elmundo/2008/01/24/ciencia/1201194350.html UN PASO CRUCIAL HACIA LA CREACION DE VIDA SINTÉTICA El científico de EEUU Craig Venter crea el primer genoma artificial de la Historia El padre del genoma humano ha sintetizado el ADN completo de una bacteria El hallazgo puede servir para crear bacterias que 'limpian' el medio ambiente En manos equivocadas, también podría servir para fabricar armas biológicas http://www.elmundo.es/elmundo/2008/05/05/ciencia/1210010649.html ENTREVISTA AL PADRE DEL GENOMA HUMANO Craig Venter: 'Confiamos en crear la primera forma de vida artificial este año'
Roles a sumir polos estudantes O propio Craig Venter: defende a ultranza as súas investigacións. Representante do Comité Internacional de Ética Científica: mostra a súa preocupación polos resultados e a súa transferencia aos seres humanos. Ministro de Finanzas: pregúntase pola rendibilidade económica destas investigacións. Un home ou muller da rúa: queren saber en que os afecta persoalmente. Mostran medo cara ao descoñecido.
5
Bibliografía e webgrafía
Marco Stiefel, Berta. “Competencias Básicas. Hacia un nuevo paradigma educativo”. Narcea, S.A. De Ediciones, Madrid, 2008
TIC-IDEAS para desenvolver a competencia dixital. Espazo do CEP de Toledo para a información e intercambio de experiencias para a integración efectiva das TIC nos Centros educativos: http://edu.jccm.es/cpr/toledo/blog/index.php/tic/
Ciencias para el mundo contemporáneo. Aproximaciones didácticas. Edita: Fundación Española para la Ciencia y la Tecnología (FECYT), 2008. Esta publicación, complementada con fichas de actividades para desenvolver na aula, está dispoñible gratuitamente, en formato pdf, no apartado de publicacións da páxina web: http://www.fecyt.es, co fin de facilitar o seu acceso á comunidade educativa.
6