MY WORLD
Nummer 1 / September 2011
Beeld Reuters
vakblad voor actieve wereldburgers
VAN TAXiBUSJE TOT kiPPENHANdEL
Geld verdienen voor uw hulpproject pagina 6
helpen we oprecht? Essay over egoïsme en altruïsme pagina 4
“het kon de directeur niets schelen” vrijwilliger stuit op misstanden pagina 8
MY WORLD SEPTEMBER 2011 01
Beeld Tzenko Stoyanov
redaCTioneel
M
yWorld magazine is nieuw en gemaakt voor ons. Voor wie zich actief inzet voor een fatsoenlijke wereld. Voor vrijwilligers die kleinschalige projecten uitvoeren met mensen in Indonesië. Voor scholieren die actie voeren tegen bloedmobieltjes uit Congo. Voor kerkgroepen die geld inzamelen tegen de honger in Somalië. Voor ondernemers die hun kennis delen met collega’s in Bolivia. Deze tijd lijkt ons niet goed gezind. Lawaaimakers blazen en foeteren op ontwikkelingshulp, op medeleven en op inzet voor mensen elders ter wereld. Maar de lawaaimakers krijgen steeds meer tegenspel. Nederlanders zijn in steeds grotere getale overtuigd dat alle mensen, waar zij ook wonen, recht hebben op een waardig leven. En steeds meer mensen zetten zich voor hen in. Wij blazen en foeteren niet. Wij steken de handen uit de mouwen. En wij verdienen steun, goede informatie en adviezen om ons werk nog beter te doen. Wij verdienen ook een kritische spiegel op ons werk. Want wie zich inzet voor anderen, draagt de verantwoordelijkheid om dat zo goed mogelijk te doen. MyWorld is er voor ons. Zo buigt dit nummer zich over de beschuldiging dat onze inzet voor anderen niet meer is dan verkapt egoïsme. En het onderzoekt hoe we ontwikkelingsprojecten kunnen koppelen aan bedrijvigheid. MyWorld is een uitgave van NCDO en Wilde Ganzen. Wilde Ganzen steunt mensen in ontwikkelingslanden die zelf initiatieven nemen om de armoede te bestrijden. Dat doet zij samen met duizenden betrokken Nederlanders. NCDO zet zich in om het publieke bewustzijn over internationale samenwerking te vergroten en adviseert mensen en organisaties bij het opzetten van activiteiten in Nederland en in het Zuiden. De redactie van MyWorld is in handen van IS en het Wereldpodium. Het blad verschijnt eens per kwartaal bij IS. Vanzelfsprekend is MyWorld te vinden op internet. Praat mee, denk mee en doe mee op www.myworldmagazine.nl. Graag tot ziens! MIRJAM VOSSEN
02 SEPTEMBER 2011 MY WORLD
NiEUWS
(niet) GetReuRD OM sLuitinG sBOs Het subsidieloket voor mondiaal burgerschap, SBOS, sluit voorlopig z’n deuren. Wat betekent deze bezuinigingsmaatregel voor doe-het-zelvers in de hulp? SBOS was hét nieuwe subsidieloket voor organisaties die mensen in Nederland willen betrekken bij internationale samenwerking. Maar op 5 augustus, amper tien maanden na de start, draaide het ministerie van Buitenlandse Zaken de geldkraan dicht. In 2011 en 2012 worden geen subsidie-aanvragen meer behandeld. Ook kleinere stichtingen met projecten in het Zuiden konden bij SBOS aankloppen. Maar dat deden ze nauwelijks. Slechts 25 particuliere initiatieven met een buitenlandproject dienden een aanvraag in, twee van hen kregen subsidie. Bij de voorloper van SBOS, het KPA-loket van NCDO, werden vorig jaar tweehonderd aanvragen gehonoreerd. MOEILIJKE OPGAvE Veel kleine organisaties worstelden met de formulieren en de strenge eisen. Een voorwaarde van SBOS is dat het project mensen aanzet tot ander gedrag, bijvoorbeeld eerlijk consumeren of duurzaam energiegebruik. De aanvrager moet die gedragsverandering bovendien meten. Voor vrijwilligersorganisaties, met of zonder buitenlandproject, bleek dat een moeilijke opgave. Dat ondervond Arjan Helmantel, penningmeester van stichting Mondo. Tot twee keer toe diende zijn stichting een aanvraag in voor stage- en uitwisselingsprogramma’s in India, Zuid-Afrika en Brazilië. Helmantel voerde gesprekken met SBOS, vroeg feedback en
aGenda TRAININGEN EN CURSUSSEN Ondernemen tegen armoede 24 september, 1 en 2 oktober www.sevanetwork.net Evaluatieworkshop onderwijsprojecten 28 september www.impulsis.nl
volgde zelfs een training over mondiaal burgerschap. Het lukte echter niet om genoeg punten te scoren. ZONDE Het is dan ook de vraag of kleinschalige vrijwilligersorganisaties moeten treuren om de opschorting van SBOS. Partin, branchevereniging voor particuliere initiatieven, is er niet erg rouwig om. Volgens Partin legt SBOS onevenredige nadruk op draa�vlakactiviteiten hier ten koste van projecten daar. “Door het zware accent op de meetbaarheid van gedragsverandering kwam het individuele particuliere initiatief er nauwelijks aan te pas”, zegt Partin in een reactie. Partin hoopt dat er nu wordt nagedacht over een betere regeling, die zich vooral richt op het subsidiëren van goede projectvoorstellen uit het Zuiden. Arjan Helmantel noemt het, ondanks twee afwijzingen, toch ‘heel zonde’ dat SBOS we�valt. “Ook al is het voor een vrijwilligersstichting als de onze een bijna onmogelijke aanvraagprocedure, het blijft een kans voor organisaties om een bijdrage te leveren aan mondiaal burgerschap.” Particuliere initiatieven zullen het zwaarder krijgen, denkt Helmantel. “Niet alleen omdat ze geen geld meer krijgen, maar vooral omdat de regering uitstraalt dat betrokkenheid bij de wereld niet zo belangrijk is. Het is heel jammer dat het kabinet daar niet voor gaat staan.”
Fondsenwerving hier & daar 27 en 28 oktober Levensloop van een project 4 november Planning en budgettering 24 en 25 november www.wildeganzen.nl/pi
1%Event 30 september www.onepercentevent.com
EVENEMENTEN Netwerkdag over kinderprojecten 28 september www.bettercarenetwork.nl
Afrikadag 29 oktober www.afrikadag.nl
Water en sanitatiedag 13 oktober www.impulsis.nl
Schrijvende ontwikkelaars
Betrek mensen met een handicap bij uw project
Het lijkt een trend: een boek schrijven over je persoonlijke belevenissen als kleinschalige ontwikkelingswerker. De afgelopen maanden zagen twee ervaringsboeken het levenslicht.
Het Liliane Fonds heeft een praktische gids uitgebracht voor iedereen die betrokken is bij projecten in ontwikkelingslanden: ‘MEEDOEN, open uw project voor kinderen met een handicap’.
Kinderen van Afrika Ton van der Lee, Uitgeverij Balans, 224 pagina’s, € 17,95 Ton van der Lee woonde twaalf jaar in Afrika, schreef al eerder acht boeken en maakte verschillende documentaires. Daarin laat hij zich nogal eens kritisch uit over ontwikkelingshulp. Vooral grootschalige overheidshulp brengt volgens Van der Lee weinig goeds. In zijn nieuwe boek Kinderen van Afrika breekt hij echter een lans voor kleinschalige hulp. In Mali zette Van der Lee met dorpelingen samen een project op om maaltijden te geven aan jonge kinderen. Hij neemt zijn lezers mee in zijn belevenissen als doe-het-zelf ontwikkelingswerker en geeft veel bruikbare tips.
Een op de vijf mensen in ontwikkelingslanden heeft een handicap. Tijdens het opzetten van ontwikkelingsprojecten wordt echter niet altijd rekening met hen gehouden. Is de nieuwe school ook toegankelijk voor kinderen met een
Over Leven in Kenia Marianne Meijers, Stichting Harambee, te koop via bol.com, € 17,50 Afrika is ook het terrein van Marianne Meijers, die met haar echtgenoot Roel Meijers de drijvende kracht is achter Stichting Harambee. Over leven in Kenia is een prettig geschreven, bezield verslag van tien jaar betrokkenheid bij Kenia, waar het echtpaar enkele maanden per jaar woont. Meijers schrijft niet alleen over de onderwijsprojecten van Harambee, maar vooral over het alledaagse leven en de mensen om haar heen. Met respect en oog voor detail krijgen de tuinman Pius, zijn vrouw Rose, bewaker Francis, directeur Solomon en vele anderen een gezicht. Een feest van herkenning voor Afrika-liefhebbers. Lees over het project in Mali van Ton van der Lee op onze website: myworldmagazine.nl en kijk voor een interview met Ton van der Lee op www.ismagazine.nl
handicap? Kunnen ook vrouwen met een beperking de waterpomp bedienen? En komen dove dorpsbewoners wel naar de voorlichtingsbijeenkomst? Aan de hand van concrete voorbeelden laat MEEDOEN zien hoe organisaties met relatief weinig inspanning veel voor mensen met handicap kunnen betekenen. Het Liliane Fonds stelt MEEDOEN gratis beschikbaar. De gids is te downloaden of te bestellen via www.lilianefonds.nl
NEdeRLAND VS Afrika Waar zou u 10 miljoen overheidsgeld het liefst aan uitgeven? Meer noodhulp aan de Hoorn van Afrika? Of het oplossen van onze eigen problemen? In opdracht van NCDO vroeg onderzoeksbureau Motivaction het aan duizend Nederlanders. Een meerderheid vindt ons eigen onderwijs en gezondheidszorg belangrijker dan noodhulp aan Afrika. We geven daarentegen weer liever geld aan Afrika, dan aan het oplossen van de crisis in Europa of het stimuleren van ons bedrijfsleven.
Gezondheidszorg
onderwijs
europa
bedrijfsleven
Lees de samenvatting van het onderzoek op www.ncdo.nl/Nieuws/Giro_555
MY WORLD SEPTEMBER 2011 03
ESSAY HELPEN WE OPRECHT? Of dOEN WE HET VOORAL VOOR ONSZELf?
Beeld Tammo Schuringa
U bent beter dan u denkt
Mensen die anderen willen helpen, staan bekend om hun daadkracht en doorzettingsvermogen. Maar wat zijn hun innerlijke drijfveren? Cynici weten het: wie goed doet, heeft een verborgen agenda. Altruisme bestaat niet. Maar klopt dit wel? Publicist Ralf Bodelier las twee wetenschappers die er heel anders over denken: bioloog frans de Waal en psycholoog Dale T. Miller.
B RALF BODELIER
ent u betrokken bij een goed doel? Dan oogst u ongetwijfeld waardering, maar stuit u ook op wantrouwen. Zeker wanneer u zich inspant voor mensen die u niet of nauwelijks kent. Voor kinderen in Burkina Faso, voor asielzoekers in Nederland of voor katoenplukkers in India. Is uw onbaatzuchtigheid wel echt? Of doet u het toch vooral voor uzelf? Scepsis over de motieven van weldoeners voedt de kritiek op ontwikkelingssamenwerking. We doen het alleen maar om van ons schuldgevoel af te komen of om er zelf beter van te worden. De mens is immers egoïstisch. Wie voorgeeft onzelfzuchtig te han-
04 SEPTEMBER 2011 MY WORLD
delen, kan nooit meer zijn dan een hypocriet. Altruïsme, zomaar iets doen voor een ander, dat is egoïsme in vermomming. Is deze ar�waan terecht? Is de mens van nature een zelfzuchtig wezen? Zijn zaken als belangeloosheid en liefdadigheid nooit meer dan een dun laagje vernis, waaronder zich louter eigenbelang verbergt? Deze vraag houdt nogal wat filosofen, psychologen, biologen en economen van de straat. En steeds vaker constateren zij dat deze ar�waan nergens op is gebaseerd. Een van hen is de wereldberoemde Nederlandse bioloog Frans de Waal. Een ander is de Amerikaanse psycholoog Dale T. Miller. SPIJKERHARD Frans de Waal, hoogleraar in Atlanta, is volgens het blad Time een van de meest invloedrijke intellectuelen ter wereld. Ooit dacht ook hij dat alles draait om spijkerhard egoïsme. In zijn boek Chimpanzee Politics uit 1982 legt De Waal nog sterk de nadruk op de bloedige machtsstrijd onder apen en constateert hij dat het er bij mensen niet heel anders aan toe gaat. Alleen verhult de mens die strijd onder een dun laagje moreel vernis. Nu, bijna dertig jaar later, denkt De Waal er heel anders over. Nieuw onderzoek onder mensapen leerde hem dat zij veel meer
“Kwaadaardigheid komt prominent op televisie, doordat zij zó uitzonderlijk is” om goed te doen, als water geneigd is heuvelafwaarts te lopen’. Onze empathie met andere mensen blijkt zelfs een van de krachtigste reacties die er zijn. En dat klopt natuurlijk. We houden deuren voor elkaar open, informeren naar elkaars welzijn, helpen een gevallen fietser overeind en doneren bloed zonder daar een vergoeding voor te krijgen. En wie eenmaal heeft rondgekeken in Afrika of Azië, krijgt sterk de neiging om zich persoonlijk te gaan inzetten voor straat- of weeskinderen. Onze goedheid lijkt zelfs zo vanzelfsprekend, dat we er ons nog maar amper bewust van zijn. Zeker, schrijft De Waal, mensen kunnen kwaadaardig uit de hoek komen. Ze kunnen stelen, bedriegen en moorden. Dat die kwaadaardigheid zo prominent op televisie komt en ons zo schokt, komt echter doordat zij zó uitzonderlijk is. Zou kwaadaardigheid normaal zijn, dan opende het journaal wel met het opmerkelijke nieuws dat een jonge man een oude dame hielp met oversteken. Er klopt dan ook niets van de ‘altruïsme is egoïsme-theorie’. Het is eerder andersom. De mens is van nature altruïstisch, maar die eigenschap verstopt zich onder een laagje egoïstisch vernis. vERMOMMEN Als altruïsme vanzelfsprekend is, waarom vermommen we onze goedheid dan in egoïsme? Over die vraag
buigt zich de sociaal-psycholoog Dale T. Miller, hoogleraar aan de Amerikaanse Stanford University. Het idee dat we egoïsten zijn, is ons simpelweg aangepraat, meent Miller. Generaties van westerse intellectuelen hebben die boodschap erin gehamerd. Van de kerkvaders tot Calvijn, van Thomas Hobbes tot Theodore Dalrymple. En, zegt Miller, wanneer we keer op keer horen dat alles draait om eigenbelang, dan heeft dat enorme invloed op ons denken en handelen. We zijn er zo van overtuigd geraakt dat we slechteriken zijn, dat we zelfs het meest onbaatzuchtige handelen nog wantrouwen en teru�voeren tot egoïstische motieven. Geen wonder dat we trots vertellen dat we een concurrent hebben uitgeschakeld of dat we de Belastingdienst hebben geflest, maar dat we ons generen om te vertellen dat we onze zieke buurman soep brengen of dat we geld overmaken aan een goed doel. En wanneer we daar toch iets over zeggen, doen we dat eerder besmuikt, alsof we een natuurwet overtreden. Niemand wil immers voor Malle Henkie worden uitgemaakt, laat staan voor een hypocriet. Net als De Waal beseft ook Miller hoe contra-intuïtief zijn boodschap is. Toch menen beide wetenschappers dat we een keerpunt naderen. Omdat steeds meer mensen zich steeds vaker inzetten voor onbekenden aan de andere kant van de wereld, valt de ‘altruïsme is egoïsme-theorie’ niet meer vol te houden. De Waals laatste boek heet dan ook The Age of Empathy, vertaald als Een tijd van empathie. En of men hem een Malle Henkie noemt, zal deze wetenschapper waarschijnlijk een zorg zijn.
iK doe Goed, dus iK ben Frans de Waal en Dale T. Miller zijn maar twee wetenschappers die de ‘altruïsme is egoïsme-theorie’ ontrafelen. Ze verkeren in gezelschap van filosoof Peter Singer (‘Darwin was links’), socioloog Natan Szaider (‘Het mondiale kapitalisme maakt nóg betere mensen van ons’), businessgoeroe Dev Patnaik (‘Bedrijven moeten hun altruïsme toegeven’) en anderen. Op www.myworldmagazine.nl elke maand een nieuwe denker over goed doen.
Beeld Tzenko Stoyanov
geneigd zijn tot inleven en samenwerken dan we eerder dachten. De Waal ziet nu iets wat hij eerder niet zag: mensapen zijn van nature altruïstisch. Ook kijkt hij nu anders naar mensen. In zijn laatste boeken constateert hij zelfs dat mensen ‘net zo geneigd zijn
herMan vuijsje
Socioloog, journalist en schrijver. Vuijsje schrijft over verandering in ons land op sociaal, moreel en politiek gebied.
Koop een Kist Het was een zwoele namiddag in Saõ Luís do Maranhao, zo’n dertig jaar geleden. Brazilië was nog lang geen toeristische massabestemming. Alle schoenpoetsertjes in het parkje waar ik in m’n dagboek zat te schrijven, kwamen dan ook hun diensten aanbieden. Dat stelde me voor een probleem. Als rechtgeaard sociaal-democraat had ik het principe van verdelende rechtvaardigheid hoog in het vaandel staan. Voor bedelaars hanteerde ik een vast budget, dat ik over een zo groot mogelijk aantal verdeelde. Maar hoe bedrijf je verdelende rechtvaardigheid onder twintig schoenpoetsers? Ik wenkte twee van de jongens en wees de een mijn linker- en de ander mijn rechterschoen aan. Nog weken later herinnerden de twee kleuren van mijn schoenen me aan dit salomonsoordeel. Maar daarmee waren ze nog niet ten einde, mijn goede daden in Saõ Luís. Een half uurtje later kwam de jongen van mijn linkerschoen terug en klaagde zijn nood. Analfabeet was hij, hij moest buiten slapen en was zo arm dat hij zijn spullen moest bewaren in een doos. Als hij nou maar een kistje had, kon hij meer klanten helpen en wie weet ook naar school! ‘Wat kost dat, zo’n kistje?’ vroeg ik bewogen. ‘100 cruzeiro’, antwoordde hij, zo’n twintig gulden destijds. Een schijntje voor de grote ommekeer in een mensenleven. Ik trok de flappen te voorschijn en toen hij ermee wegliep was het moeilijk te zeggen wie er tevredener was - hij of ik met mezelf. Die avond passeerde ik een café waaruit een wilde feestvreugde opklonk. Naar binnen kijkend zag ik hem, mijn vriend. Hij stond op een barkruk, zwaaide met een fles cachaça en riep: ‘Nog een rondje voor iedereen!’ Hij zag mij niet en dat liet ik maar zo. Grinnikend liep ik door, grinnikend om hem, maar ook om mij. Pas later realiseerde ik me dat dit een dubbele les inhield. Voor mensen, maar ook voor landen die iets moois willen verrichten in de Derde Wereld. Het gaat niet om je eigen nobele bedoelingen, maar om de vraag wat je ermee teweegbrengt. En als je een sloeber wilt helpen, geef dan geen geld, maar koop een kist voor hem.
MY WORLD SEPTEMBER 2011 05
ACHTERGRONd WiNST MAkEN MET EEN ONTWikkELiNGSPROJECT iS GEEN SiNECURE Een kleinschalig ontwikkelingsproject verduurzamen. Hoe doe je dat? Simpel: door te zorgen dat het geld ter plekke wordt verdiend. Ook de stichting van redacteur Mirjam vossen probeerde het, maar bakte er weinig van. Op verkenning bij twee collega’s. Hoe doen zij het?
kapotte bus en leeg kippenhok
MIRJAM VOSSEN
Beeld Bob van der Vlist
Ontwikkelingsprojecten koppelen aan een commerciële activiteit. Dat leek onze stichting wel wat. Al jaren steunden we onderwijsprojecten in Malawi. En die moesten toch eens verder zonder donaties uit Nederland. Onze partner had er wel oren naar. Al snel waren we het eens over de eerste investering: een minibus die commerciële ritten zou gaan rijden in de stad. Met de winst van de bus hoopten we een schooltuin te financieren voor leerlingen van groep acht. Amper een jaar later stortten we ons in een tweede commercieel avontuur: een kippenfokkerij op het schoolterrein, ditmaal gerund door ouders en leerkrachten. De winst zou teru�vloeien in een dagelijks ontbijt voor alle leerlingen. Weer een jaar later waren we twee ervaringen rijker en twee illusies armer. De minibus stond zieltogend onder een boom. Het voertuig had zo vaak pech dat het onderhoud meer kostte dan de bus opbracht. In de kippenhokken viel geen kip meer te bekennen. De verkoop ging trager dan gepland, waardoor er steeds minder geld in kas was om nieuwe kuikens te kopen. Na een jaar was het kapitaal opgedroogd. Geen winst, weg investering. We deden iets verkeerd. Maar wat? Hoog tijd om onze initiatieven eens te vergelijken met die van twee andere doe-hetzelvers. Bijvoorbeeld met SYPO, een Nederlandse organisatie die in Afrika ondernemende projecten opzet. SYPO financierde in Uganda een yoghurtfabriek van hulporganisatie Pat the Child. De winst gaat naar de opvang van weeskinderen bij gezinnen in de buurt. En met Ideas at Work, een organisatie die eigenaar is van een touwpompenfabriek in Cambodja. Deze fabriek levert goedkope drinkwaterpompen aan duizenden dorpen.
Angelique Smit van Ideas at Work: “Ga praten met een succesvolle ondernemer in het dorp.”
06 SEPTEMBER 2011 MY WORLD
COMMERCIEEL TALENT Eerst de kippenfokkerij, bestierd door leraren en ouders. Wat we leren van SYPO en Ideas at Work is dit: zij trokken nieuwe, commerciële mensen aan voor de yoghurten de touwpompenfabriek. “Pat the Child had zelf niet de kennis in huis om een
Dan de minibus. Die was wél in handen van een lokale ondernemer. Een ondernemer die bovendien met succes twee andere minibusjes uitbaatte. Aan kennis en zakelijk inzicht ontbrak het hem niet. Althans, niet wat zijn eigen busjes betrof. Wat we hier kunnen leren van Ideas at Work is dit: Angelique Smit zorgde van meet af aan voor een commercieel belang bij de onderneming. Ze draaide stapsgewijs de donorkraan dicht en dwong haar
“Schoolmeesters en dokters zijn géén verkopers” managers om commercieel te denken. De touwpompenfabriek draait nu voor 75 procent op zelf verdiende inkomsten. “De medewerkers weten niet dat er nog altijd subsidie naar het bedrijf gaat”, zegt Smit. “Ze denken dat de fabriek helemaal zelf het hoofd boven water moet houden. Dat geeft onrust. Maar een betere prikkel om te ondernemen is er niet.” En die prikkel ontbrak bij ‘onze’ Malawiaanse ondernemer. Hij kreeg de minibus als het ware in zijn schoot geworpen. Een deel van de winst mocht hij afromen voor onderhoud en salarissen. De rest zou naar het project gaan. Die ‘rest’ bleef dus uit. Waarom zou hij extra ritten rijden en investeren in onderhoud, wanneer de extra omzet hem niets opleverde? Boven-
Beeld Emma Kandelaars
fabriek op te zetten”, zegt Duko Hopman, directeur van SYPO. Ook Angelique Smit, directeur van Ideas at Work, zocht commercieel talent. Smit woonde acht jaar in Cambodja en hoewel haar fabriek een sociale onderneming is, besefte Smit dat ze geen welzijnswerkers, maar ‘onafhankelijke managers en verkopers’ nodig had. Het leek in Malawi zó logisch dat onderwijzers en ouders zelf de kippenfokkerij beheerden. Maar goed contact en een vertrouwensband bleken niet genoeg. Ze ontbeerden elke ervaring met het benaderen van klanten, het zoeken naar afzetmarkten of het efficiënte gebruik van investeringen. “Het is een fout die ik overal zie”, zegt Smit. “Schoolmeesters, dokters en toeristengidsen zijn géén verkopers. Wanneer je een commercieel project wilt starten, ga dan liever praten met een succesvolle ondernemer in het dorp.”
Bestuurslid van een SYPO-basisschool in Uganda in gesprek met Duko Hopman. Het gesprek ging over een lening om een kippenbroedmachine te kopen om met de winst daarvan de salarissen van leraren te betalen.
dien, wanneer de bus geen winst maakte, dan had niet hij, maar onze stichting een probleem. SPANNING Tussen doneren en winst maken zit een spanningsveld. Zonder donorgeld komen veel commerciële activiteiten nu eenmaal niet van de grond. Wanneer het donorgeld echter als vangnet blijft fungeren, dan is het bedrijf evenmin levensvatbaar. Het is een dilemma waar SYPO ook vandaag nog mee worstelt. Ondanks het feit dat de yoghurtfabriek winst maakt, is die prikkel er volgens Duko Hopman onvoldoende. “De scheiding tussen de fabriek en het hulpproject is niet ver genoeg doorgevoerd”, zegt hij. “Het management overlapt en heeft vooral een sociaal hart. Daardoor worden niet altijd de beste zakelijke beslissingen genomen. Ze vinden het moeilijk om geld opzij te zetten voor afschrijvingen, wanneer er iedere dag weeskinderen op de stoep staan. De fabriek zou veel meer winst kunnen maken dan nu het geval is.” Stichting SYPO zet geen commerciële projecten meer op met ideële organisaties, maar werkt uitsluitend met leningen aan particuliere ondernemers. “Mensen moeten helemaal zelf verantwoordelijk zijn voor de risico’s”, zegt Hopman. En onze stichting? De kans is klein dat wij ons nog aan een nieuw commercieel avontuur wagen. Het ontbreekt onze partner
niet aan nieuwe ideeën, maar de kapotte bus en de lege kippenhokken liggen nog te vers in ons geheugen. Als we de sprong ooit nog eens wagen, zullen we ons huiswerk beter doen dan de afgelopen keren. Ook dat is winst. Meer lezen over de kruisbestuiving tussen sociale en commerciële activiteiten? Lees het artikel van Ton van der Lee, auteur van Kinderen van Afrika, op www.myworldmagazine.nl. In een dorp in Mali moeten een moestuin, viskwekerij en camping inkomsten opleveren voor maaltijden op school.
ViJf iJZEREN REGELS OM GELd TE VERdiENEN MET UW PROJECT 1 Maak de toeristengids, onderwijzer of verpleger niet verantwoordelijk voor een commercieel project. Zoek aansluiting bij lokale ondernemers.
2 3 4 5
Houd de commerciële activiteiten strikt gescheiden van het project. Geef het bedrijf niet cadeau. Vraag de ondernemer een vaste afdracht per maand. Waak voor oneerlijke concurrentie. Stoot geen lokale ondernemers uit de markt. Verwacht niet dat álle winst naar het project kan vloeien.
MY WORLD SEPTEMBER 2011 07
HET diLEMMA
“MaG ik Me Met MisstanDen BeMOeien?”
“D
aar zit ik dan, in een half afgebouwde hal in Kigali, Rwanda. Tussen een dozijn jonge mensen worstelend met herinneringen die te gruwelijk zijn om over te praten. Allen verloren ze hun ouders tijdens de genocide van 1994. En nu, zeventien jaar later, heeft nog geen van hen zijn draai gevonden. Het is mijn taak om ze een week lang de beginselen van het tekenen bij te brengen. Uit Nederland nam ik veertig kilo tekenmateriaal mee, gesponsord door vrienden en bekenden. De hal staat op het terrein van een Rwandese organisatie die zich bekommert om wezen van de genocide. Via een kleine Nederlandse ontwikkelingsorganisatie, die deze Rwandese partner ondersteunt, kwam ik in contact met de directeur. Ik vroeg of ik iets voor zijn jongeren kon betekenen. Hij reageerde direct enthousiast. Nu buigen de jongeren zich over vellen papier, tong tussen
Colofon MyWorld is een uitgave van Wilde Ganzen en NCDO. De redactie van MyWorld werkt samen met het Wereld-
de lippen, kleurpotloden stevig tussen de vingers. ONGEMAKKELIJK Tekenles geven, dat kan ik, want dat doe ik als docent op een Nederlandse middelbare school. Maar met les geven aan mensen die zo gekwetst zijn, heb ik geen enkele ervaring. Nu was het ook niet mijn bedoeling om therapeutisch te handelen. Ik wilde ze gewoon iets leren over bladvulling, perspectief, kleurgebruik. Een aantal technieken waarmee ze beter in staat zijn om op papier te krijgen wat in hun hoofd zit. Ik moet echter méér doen. De directeur draagt me op om de jongeren over hun ervaringen met de genocide te laten tekenen. Ik voel me er ongemakkelijk bij. Wat moet ik doen met de emoties die dan naar boven komen? De directeur reageert schouderophalend. Ik krijg het gevoel dat het hem niet echt interesseert. HONGER Dat zal niet de laatste keer zijn. Wanneer ik op mijn eerste werkdag ga lunchen, merk ik dat de meeste jongeren niet eten. Ze hebben ook niet ontbeten. En avondeten is er
podium. Het blad verschijnt vier keer per jaar met het tijdschrift IS. Redactie: Mirjam Vossen, Hans Ariëns, Lonneke van Genugten. Redactieraad: Mariken de Bruijn (Wilde Ganzen), ErnstJan Stroes (NCDO).
08 SEPTEMBER 2011 MY WORLD
Aan dit nummer werkten mee: Ralf Bodelier, Tammo Schuringa, Bob van der Vlist, Mirjam Vossen, Herman Vuijsje, Tzenko Stoyanov. Vormgeving: Bouwe van der Molen Contact: NCDO, Postbus 94020, 1090 GA Amsterdam
waarschijnlijk ook niet. Ze hebben honger. Ik vraag de directeur, die veel geld ontvangt uit Nederland, of hij geen maaltijden voor de leerlingen kan regelen. Opnieuw haalt hij zijn schouders op. Er is meer dat me opvalt. Met de jongeren zit ik in een stoffige, schemerige hal, zonder fatsoenlijke tafels en stoelen. Rondom de hal heeft de directeur prachtige gastenverblijven laten neerzetten. Die verhuurt hij tegen commerciële prijzen aan de vrijwilligers en toeristen. Ze zitten dan ook tjokvol met hippe jongeren achter laptops. De leerlingen mogen daar niet komen. Ik verbijt mijn ergernis over de situatie waarin ik verzeild ben geraakt. Een club die geen echte betrokkenheid toont bij deze jongeren en die zich meer lijkt interesseren voor de gasten in hun luxe kamers. Vertwijfeld vraag ik me af wat ik kan doen. De directeur aanspreken? De Nederlandse subsidiegever op de hoogte stellen? Of kan ik me, als buitenstaander, hier beter niet mee bemoeien?” Wat zou u doen in Cora’s situatie? Reageer op www.myworldmagazine.nl. Worstelt u ook met een dilemma? Mail naar is@ncdo.nl en wie weet wordt de volgende keer uw vraag gepubliceerd.
Tekst Ralf Bodelier
Tekendocente Cora Westerink geeft een week les aan jongeren in Rwanda. Na enkele dagen stuit ze op misstanden bij de organisatie waarvoor ze werkt.