MyWorld magazine 2-2013 by MyWorld Magazine

MY WORLD Nummer 2 / Juni 2013

Beeld Robin Hammond / Hollandse Hoogte

Vakblad voor actieve wereldburgers

Ondervoeding als gevolg van de strijd in Oost-Congo (2008).

HOEVEEL GEEF JE VOOR DIT KIND? Zielige beelden leveren nog steeds geld op, maar ontwikkelingsorganisaties zoeken naar alternatieven Pagina 06 De Jasmijnrevolutie op YouTube Pagina 02

Yolanthe Sneijder-Cabau is blij met 17 cent per dag Pagina 03

Ploumen voor MyWorld Particuliere initiatieven zijn goed voor de burgerbetrokkenheid, vindt minister Ploumen. Ze wil hen ondersteunen via MyWorld en belooft ‘vernieuwende initiatieven’ te financieren. Hoe denkt minister Lilianne Ploumen voor Internationale Handel en Ontwikkelingssamenwerking over de rol die burgers kunnen spelen bij ontwikkelingssamenwerking? MyWorld zag vol spanning uit naar haar beleidsnota Wat de Wereld Verdient, die afgelopen april verscheen. Een paar dagen erna lichtte Ploumen haar visie op het particuliere initiatief toe in een

René Grotenhuis: ‘laat arme landen profiteren van hun achterstand’ Pagina 04

Kamerbrief. Die stemt optimistisch. In de Kamerbrief noemt de minister particuliere initiatieven ‘een positief teken van actieve burgerbetrokkenheid over grenzen heen’. Ze zegt toe dat ze hen wil ondersteunen en faciliteren en noemt in dit verband expliciet MyWorld: zowel het platform als het magazine worden, via NCDO, deels door het ministerie bekostigd. In haar nota belooft Ploumen bovendien om ‘vernieuwende en gewaagde voorstellen’ van maatschappelijke organisaties en particuliere initiatieven te financieren. De minister geeft echter nog geen duidelijke visie op de betekenis van burgerinitiatieven voor ontwikkelingssamenwerking en op de bijdrage van kleinschalige projecten in de strijd tegen mondiale armoede. Daar wordt deze zomer wellicht meer over bekend, als de minister met de door haar beloofde uitgebreidere visie op particuliere initiatieven komt.

Pionieren met biorijst en zonnekokers Pagina 04

Kleinschalig keurmerk Brancheorganisaties in de filantropische sector overleggen over een universeel keurmerk voor alle goede doelen. Dat kan kleine ontwikkelingsorganisaties in problemen brengen, vreest belangenbehartiger Partin. Dat er één keurmerk komt voor alle goede doelen in Nederland is zeker. Hoe het eruit gaat zien, weet nog niemand. De Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie (SBF) kregen van de overheid de opdracht om met een voorstel te komen. Dat moet dit najaar klaar zijn. De kans is groot dat het keurmerk grote gevolgen gaat hebben voor goede doelen: zij krijgen

Het dilemma: hoe vind ik een vervanger die er net zo voor gaat als ik? Pagina 08

straks mogelijk geen ANBI-status zonder keurmerk. Een ANBI-status is een verklaring van de Belastingdienst, waarmee giften aan een stichting aftrekbaar worden. Duizenden kleinschalige organisaties hebben een ANBI-status. Die koppeling van de ANBI-status aan een keurmerk baart Partin, branche-organisatie voor kleinschalige particuliere initiatieven, grote zorgen. “Een ANBI-status is gratis, maar een keurmerk zal onvermijdelijk geld kosten”, zegt Partin-voorzitter Lucy Engelen. “Veel kleine stichtingen vinden dat een probleem.” Partin vreest bovendien dat het keurmerk hen opzadelt met hoge verantwoordingseisen. De brancheorganisatie wil zich daarom sterk maken voor een betaalbaar en haalbaar keurmerk voor kleinschalige organisaties. SBF-directeur René Zoutendijk heeft inmiddels toegezegd dat Partin, ook al is het formeel geen SBF-lid, hierover mee mag praten: “We nemen hen absoluut serieus.”

REDACTIONEEL

DE BIJEENKOMST ZAMBIADAG

VIRTUEEL KANTOOR DELEN

oerisme naar ontwikkelingslanden zit in de lift en dat brengt veel MyWorld-leden op ideeën. Met een man of veertig kwamen we onlangs samen in het Tourism Café. Als ervaringsdeskundige mocht ik vertellen hoe ik jarenlang mijn groepsreizen naar Malawi had aangepakt. Vaste prik was een bezoek aan het dorp van mijn vriendin Veronica. ‘Mijn’ reizigers kregen uitleg over de tabaksoogst en keken binnen in de donkere dorpshuizen. De vrouwen kookten een lunch van maïspap en rivierkreeftjes, en de middag eindigde met een potje voetbal tegen het lokale team, dat ons steevast in de pan hakte. De bezoeken waren een feest, althans zo herinner ik het me graag. Maar niet iedereen was onder de indruk van mijn verhaal. Na afloop stapte een jonge studente op me af om te vertellen dat ze het maar niets vond: “Moet je dat wel doen, met toeristen naar zo’n dorp? Wat doet het met de mensen?” Met een smak wierp ze me terug naar de vele gesprekken die ik hierover met dorpsbewoners had gevoerd: zijn we geen indringers? Voelen jullie je niet opgelaten? Hun reactie was altijd dezelfde: waar had ik het over? Het dorp vond het een eer om ons op bezoek te krijgen. Ik maak me geen illusies. Vaak genoeg zag ik de schaduwkanten van het contact tussen Afrikanen en westerlingen. Zo greep Veronica’s broer ieder bezoek aan om te bedelen om schoolgeld voor zijn kinderen. Een verschil in rijkdom geeft spanning. En die spanning is nooit uit te gummen, hoe je je ook gedraagt. Maar wat is het alternatief? Moeten we, om die spanning te vermijden, elkaar maar helemaal mijden? Daar had de studente geen antwoord op. Veronica had het antwoord wel. Tijdens mijn laatste bezoek aan het dorp liet ze me trots het nieuwe gastenverblijf zien. Gebouwd van het geld dat ze als reisleider had verdiend, en bedoeld voor Europeanen die er vrijwilligerswerk wilden doen. De eerste gasten MIRJAM VOSSEN vond ze via internet.

Wat Zambiadag, sinds 2007 een jaarlijkse ontmoetingsplek voor mensen die het land een warm hart toedragen en/of er zelf actief zijn Door Platform Zambia Geleerd Particuliere initiatieven moeten samenwerken Kan beter Manieren aanreiken hoe dat te doen zonder kosten te maken.

et is de eerste Zambiadag zonder ministerie van Buitenlandse Zaken. Omdat Nederland stopt met officiële ontwikkelingssamenwerking met Zambia, treedt het ministerie niet langer op als gastheer. Maar ook zonder ministerie weten 63 deelnemers van 23 kleine stichtingen elkaar te vinden. Vandaag zoeken ze uit wat ze binnen het Platform Zambia aan elkaar hebben. De nadruk ligt op samenwerken: wat levert dat de individuele stichting en haar achterban in Zambia op? Deze vraag staat centraal tijdens de lezing van Lucy Engelen, voorzitter van brancheorganisatie voor het particulier initiatief Partin. Het zaaltje, aangekleed met kleurige Zambiaanse quilts, is gevuld met mensen die zich richten op ziekenhuizen, scholen, waterputten en microfinanciering. Het overgrote deel van het publiek is kaal of lichtgrijzend en gebreide truien voeren de boventoon. Ze luisteren aandachtig naar wat Partin voor hen kan betekenen. Engelen spreekt het publiek toe met lovende woorden: “Als we samenwerken kunnen we net zo’n impact hebben als Cordaid!”

werken via Worknets, een virtueel kantoor, waar documenten worden gedeeld. Iedereen kan thuis dat gedeelde document bewerken en opslaan en het vervolgens weer delen. Handig om bijvoorbeeld samen subsidie aan te vragen. Het kantoor kan in de toekomst ook met de partners in het ontwikkelingsland worden gebruikt. Gratis is Worknets niet: Partin vraagt een contributie van 5 euro per maand. Dat geld, zo realiseren sommige deelnemers zich, kan dus niet naar de projecten gaan. En dat maakt de tongen los. “We zijn geen vermogensfondsen”, legt een dame met rode konen na afloop van de bijeenkomst uit, “maar doeners die zelf geld nodig hebben. Dat had mevrouw Engelen wel even mogen weten.” ANTJE TILSTRA

Beeld Antje Tilstra

Beeld Tzenko Stoyanov

Er zijn heel wat bijeenkomsten en cursussen voor de actieve wereldburger. MyWorld is erbij. Dit voorjaar waren we in Utrecht te gast bij de Zambiadag voor particuliere initiatieven.

GEEN VERMOGENSFONDS Hoe Partin dat voor zich ziet? Geen bijeenkomsten, zegt Engelen, maar met elkaar skypen en

AGENDA TRAININGEN MyWorld Training: Duurzaamheidsscan 7 juni, Arnhem/Nijmegen 14 juni, Den Bosch www.myworld.nl

Wilde Ganzen: Reframing the Message 8 juni, Rotterdam 15 juni, Amsterdam 19 juni, Utrecht www.wildeganzen.nl

Impulsis, Better Care Network, Wilde Ganzen: Themadag kinderopvang 14 juni, Utrecht www.impulsis.nl

T-week: Technische basisbeginselen voor ontwikkelingswerkers 23-29 juni, Enschede www.wot.utwente.nl

BIJEENKOMSTEN Ondernemen zonder grenzen Take off Event businessplancompetitie 6 juni, Amsterdam www.ondernemenzondergrenzen.nl

MYWORK PHILIP RIZK

Wie Philip Rizk (31) Waar Caïro, Egypte Werkt voor mediacollectief Mosireen Project Brood, Vrijheid en Sociale Rechtvaardigheid

“D

e revolutie in Egypte is nog volop aan de gang. Ruim twee jaar na het begin van de massademonstraties tegen president Mubarak vechten we nog altijd voor de drie eisen waar het allemaal mee begon: Brood, Vrijheid en Sociale Rechtvaardigheid. Want hoewel we een nieuwe regering hebben, is er structureel nog weinig veranderd.” PLATFORM “Tijdens de eerste protesten zijn we begonnen met het documenteren van alles wat er gebeurde. De meesten van ons hadden, net als ik, ervaring met het

02 JUNI 2013 MY WORLD

maken van documentaires. Ik film al jaren. We filmden dus zelf wat er om ons heen gebeurde en we zamelden beelden in die anderen met mobiele telefoons hadden geschoten. Nog altijd nemen we getuigenverklaringen op van mensen die zelf geen platform hebben om hun stem te laten horen. Dat kunnen arbeiders zijn die strijden voor een beter loon, of slachtoffers van politiegeweld. Als er ergens iets gaande is, gaan we ernaartoe met onze camera’s. Als dat niet lukt, vragen we mensen in de buurt om opnames te maken. Ondertussen zijn we een waar mediacollectief met zo’n vijftien mensen. We filmen alles wat met de revolutie te maken heeft, hebben ons eigen YouTube-kanaal en geven workshops. En dat allemaal als collectief, dus niemand is de baas.”

Beeld Dirk Wanrooij

“MET EEN CAMERA IN JE HAND STA JE STERKER”

ACTIVISTEN TRAINEN “Vooral straatkinderen zijn de laatste tijd het slachtoffer van martelingen en geweld door de politie. Onlangs hebben we drie films hierover gemaakt, als onderdeel van een campagne waaraan verschillende maatschappelijke organisaties en graffiti-artiesten meededen. Zo proberen we het publieke debat te stu-

ren. Wat we hier doen, willen we ook doen in Sudan, in de Palestijnse Gebieden, in Tunesië en elders. Niet zo lang geleden hebben we een groep Sudanese activisten getraind. Overal waar onrecht regeert en waar mensen terugvechten, kunnen we misschien iets bijdragen. Want met een camera in je hand sta je sterker.” DIRK WANROOIJ

VRAAG & ANTWOORD YOLANTHE SNEIJDER-CABAU

BLIJ MET 17 CENT PER DAG

Beeld Wereldgasten

NUTTIG NETWERKEN

Beeld Stop Kindermisbruik

EVENT MYWORLD

zijn al veroordeeld. Daardoor denken andere pooiers nu wel drie keer na voor ze weer een minderjarig meisje uitbuiten.”

Welk verhaal is je bijzonder bijgebleven? “In Cambodja sprak ik met een jonge vrouw die op haar tiende door een bordeelhouder werd gedwongen tot prostitutie. Ze zat vast in een hokje en zag geen daglicht. Soms werd ze op een dag door 25 klanten verkracht. Als ze tegenstribbelde, werd ze geslagen met een koekenpan. Nu is ze terug bij haar familie. Alle meisjes die ik spreek hebben er alles voor over om vrij te zijn.” Jullie poster laat zien dat vrijgelaten meisjes heel weinig verdienen. Waarom? “We willen eerlijk zijn. Dankzij de stichting worden meisjes bevrijd en kunnen ze in hun levensonderhoud voorzien, met lonen volgens de lokale maatstaven, en die zijn een stuk lager dan bij ons. Dat maakt de campagne confronterend, JANNEKE JUFFERMANS maar wel reëel.”

WERELDWIJD IN DE BAK Nederland

Benin 75

Kenia 126

Zuid-Afrika

Aantal gevangenen per 100.000 inwoners

286

MyWorld-leden gebruiken de community vooral om berichten te lezen en op de hoogte te blijven van actueel nieuws. Dat blijkt uit een recent onderzoek onder 600 MyWorldgebruikers, van wie er 64 de vragenlijst invulden. Ruim een kwart van hen logt meermalen per week in op het netwerk. Ze waarderen het platform met gemiddeld een 6,5. Het beheer en de nieuwswaarde scoren relatief goed, de functionaliteit en duidelijkheid iets minder. Het onderzoek is uitgevoerd door NCDO, dat het secretariaat van MyWorld voert. Naar aanleiding van het onderzoek wordt MyWorld verbeterd.

Waar ligt jullie kracht? “We zorgen er met invallen in bordelen voor dat pooiers en kinderhandelaren worden gearresteerd. We helpen de slachtoffers getuigen in de rechtbank. Honderden daders

Rwanda

VOLDOENDE VOOR MYWORLD COMMUNITY

Waarom dit doel en geen ander? “Kinderprostitutie vind ik het ergste wat een meisje kan overkomen. Ik heb de ellende in India en Cambodja met eigen ogen gezien, anders zou ik het niet geloven. Meisjes worden op de meest weerzinwekkende manieren in bordelen vastgehouden. Ik zie hoe ze weer opknappen als ze vrij zijn. Daar doe ik het voor, elk leven is er een.”

527

VAN HET WEB

Je ziet ze overal: billboards van Stichting Stop Kindermisbruik waarop een meisje de vloer schrobt met daarbij de tekst: ‘Dit is Yaya, ze verdient 17 cent per dag. Daar zijn we trots op’. De stichting, die meisjes bevrijdt uit de prostitutie, is opgericht door Yolanthe Sneijder-Cabau en Arjan Erkel.

Amerika

n totaal waren 224 particuliere initiatieven vertegenwoordigd. Van de bezoekers was 80 procent (zeer) tevreden over de dag, die een 7,6 als rapportcijfer kreeg. Bijna driekwart gaf aan zijn netwerk vergroot te hebben. Hans Heijstek, betrokken bij de workshop ‘sociaal ondernemen’, ontmoette er stichtingen die bezig waren met het opzetten van bedrijfsplannen voor hun kleinschalige project. “Een stichting in Ghana heb ik kunnen helpen met een opzet

van een businessplan”, aldus Heijstek. “En twee andere organisaties kon ik voorzien van contacten in Ethiopië en de Filippijnen.” Ruim 80 procent van de deelnemers ging naar huis met bruikbare informatie. Zo hoorde Corry Musters van stichting Baja over de campagne Fietsen Scoort, die financiering biedt aan ‘klimaatvriendelijke’ projecten in ontwikkelingslanden. “Ik heb inmiddels samen met een MBO-Groen opleiding een plan ingediend om tuinen aan te leggen bij een weeshuis in Kenia”, aldus Musters. Het is de bedoeling dat er vaker MyWorld ‘live’ ontmoetingen komen, maar voorlopig kunnen particuliere initiatieven elkaar via de online community vinden. www.myworld.nl

716

Een online community is handig om contacten op te doen. Maar echte ontmoetingen gaan toch boven alles. Dat bleek weer eens tijdens het MyWorld Event in maart, waar 440 mensen elkaar troffen.

MYWORLD TRAINING MyWorld komt naar je toe deze zomer. Vanaf juni biedt MyWorld regionaal trainingen aan voor iedereen die zich inzet voor mensen en projecten in ontwikkelingslanden. Op vrijdag 7 juni vindt in Elst (GLD) de eerste trainingsworkshop plaats, getiteld ‘MyFuture’. Deelnemers kunnen een ‘duurzaamheidsscan’ van hun project maken, ontwikkeld door Sara Kinsbergen van CIDIN. MyWorld Training is een initiatief van NCDO en MyWorld in samenwerking met MDF, PI Wijzer, 1%CLUB en CIDIN. myworld.nl/training

ONLINE DISCUSSIE: STEREOTYPEN TE LIJF Hoe breng je als kleinschalige organisatie je projecten in beeld? Welke woorden en foto’s gebruik je om donateurs te betrekken? Wat kun je doen om stereotypen te vermijden? Lees het artikel op pagina 6 en 7, en praat mee op myworld.nl

We kennen de foto’s van overvolle Afrikaanse gevangenissen met vijftig gedetineerden in een ruimte zo groot als een huiskamer. Toch zitten in Afrika relatief minder mensen vast dan in het rijke deel van de wereld, zo becijferde het International Centre for Prison Studies. De VS spannen de kroon: daar verblijven 716 van de 100.000 mensen in de bajes.

In Nederland zijn dat er 82. In Afrika heeft vooral Rwanda een twijfelachtige reputatie: 527 van de 100.000 Rwandezen zijn opgesloten – een nasleep van de genocide. De drukste Afrikaanse gevangenissen staan in Benin: per honderd plaatsen worden ruim driehonderd gevangenen vastgehouden. Bron World Prison Brief, International Centre for Prison Studies, 2012.

MY WORLD JUNI 2013 03

IN DE PRAKTIJK

Esther Peereboom (niet haar echte naam) heeft een plan: haar eigen project opzetten in Sierra Leone. Jongeren helpen met beurzen en life skills-trainingen. Deze keer aflevering 7, waarin Esther nog om 30.000 euro verlegen zit.

GESPREKKEN MET JEZELF JE ZIT NOG STEEDS IN NEDERLAND! “Ja, de kogel is nog niet door de kerk. We hebben al ruim 60.000 euro, maar er is nog 30.000 euro nodig om de sprong naar Sierra Leone te maken. Dus als iemand die dit leest zich aangesproken voelt… Sommige fondsen waar we een aanvraag indienen, werken ontzettend traag. Andere hebben eindeloze vragenlijsten.” EN DE BENEFIETLUNCH VAN MAART? “Die was een groot succes. We hebben 3200 euro netto opgehaald. Presentator Bahram Sadeghi heeft de dag geweldig geleid. Een jongen uit Sierra Leone, die hier het conservatorium heeft gedaan, speelde heel mooi piano. We hadden ook goede sponsors zoals Rivièra Maison en Uitgeverij Prometheus.” DE VORIGE KEER ZEI JE DAT MEI JE DEADLINE WAS. “Klopt. Er moet nu wel een mirakel gebeuren om Schooling for Life bij het begin van het schooljaar te laten starten. En ik wil niet met het programma beginnen als de begroting nog niet rond is. Misschien had ik die deadline toen niet zo scherp moeten stellen. Daar maak je jezelf helemaal gek mee.” HET MOET VOOR JOU OOK VREEMD ZIJN. JE STAAT AL MET ÉÉN BEEN DÁÁR. “Ja, ik heb mijn motor al verkocht en wil mijn zaken hier afronden. Het is een behoorlijke beproeving om het vertrek uit te stellen. Ik heb al flinke gesprekken met mezelf gevoerd.” EN NU? “Mensen zeggen dat dit bij ondernemen hoort. Ik zie nog wel kansen. Zo heb ik van een andere organisatie het concept van de Dinner Box geleend. Die doos kun je gratis bij ons aanvragen om er een etentje mee te geven. Er zitten ingrediënten in, recepten uit Sierra Leone, quizvragen; een beetje entertainment voor de avond, zeg maar. Het idee is dat de gasten geen wijntje of bloemetje meenemen, maar een donatie doen voor Schooling for Life.” HANS ARIËNS Info@

DUURZAME DILEMMA’S Aandacht voor duurzaamheid en milieu, hoe krijg je dat voor elkaar in een kleinschalig ontwikkelingsproject? Drie actieve wereldburgers gingen aan de slag. Soms met succes, soms met tegenslag. “We hadden ook de gemeente moeten polsen.” Zonne-energie verkoopt zich niet vanzelf Wie Stichting Solar Cooking Wat Kooktoestellen op zonne-energie Waar Uganda en Ethiopië

ie kookt op zonne-energie, heeft geen brandhout nodig. De Cookit bestaat uit een stuk karton met aluminium binnenwerk en in het midden een zwartgeverfde pan. Wanneer je de aluminium schotel naar de zon richt, ontstaat er genoeg warmte om eten te koken. De voordelen zijn enorm: vrouwen zijn geen tijd en geld meer kwijt aan het kopen of verzamelen van brandhout. Bovendien zijn ze verlost van de schadelijke rook die voor oog- en longproblemen zorgt. Zonnekokers krijgen in heel Afrika steeds meer voet aan de grond. Henk Crietee van Stichting Solar Cooking is aangesloten bij een wereldwijd netwerk. Zelf werkt hij met lokale organisaties in Uganda en Ethiopië aan de introductie van de Cookit. “Dat slaagt alleen als de gebruikers intensief begeleid worden, zo leert de ervaring van andere organisaties. Het is niet zo dat het zich wel verkoopt wanneer je het in de winkel legt”, zegt Crietee. “Er is echt gigantisch veel training nodig.” De Cookit vraagt een andere manier van koken dan

vrouwen gewend zijn. Zo duurt het wel een paar uur voor de maaltijd gaar is. Deskundigen van lokale organisaties demonstreren de apparatuur daarom eerst tijdens publieke bijeenkomsten. Daarna worden in de dorpen vrouwen geselecteerd die als promotor fungeren. “Zij organiseren kooksessies met andere vrouwen”, zegt Crietee. “De trainingen blijven doorgaan tot de vrouwen de werking van de Cookit onder de knie hebben. En dat kan wel een jaar duren.” TERUGVERDIENEN Voor de continuïteit van het project is het essentieel dat de Cookit niet gratis weggegeven wordt, legt Crietee uit: de kostprijs moet worden terugverdiend en vrouwen die de Cookits ter plekke produceren moeten er een inkomen uit halen. Ook de allerarmsten betalen. Een eenvoudige kartonnen Cookit kost 10 euro. Dat heb je er binnen twee maanden uit, zegt Crietee. “Hoe schaarser en duurder het brandhout, hoe sneller het zich terugverdient.”

TIP Geef de gebruikers langdurige begeleiding Beeld Mxxx

EVEN BELLEN MET ESTHER

schoolingforlife.nl

OPINIE

MAAK EEN GROENE KIKKERSPRONG Stroom nodig? Leg geen kabels in de grond, maar begin meteen met zonnepanelen. Kleine initiatieven moeten het voortouw nemen om te laten zien dat duurzame technologie werkt. Dat zegt René Grotenhuis, directeur van Cordaid.

ikkers springen zich een weg door de natuur en het leven. Met een zekere lichtheid zweven ze door de lucht om ineens een paar meter verder op de grond te komen. Bij hen geen geploeter of het omzichtig ontwijken van

04 JUNI 2013 MY WORLD

obstakels. Ze slaan gewoon een paar meter over. Zo wordt in veel ontwikkelingslanden nu de fase van de vaste telefoonlijn overgeslagen. Geen geploeter met het graven van kabels, het installeren van wijkposten en het aansluiten van huizen op de kabels in de grond. Ineens springen landen zich

in het tijdperk van de mobiele telefonie, waar slim geplaatste zendmasten volstaan om overal bereik te hebben. Hetzelfde geldt voor het decentraal opwekken van energie. Waarom zou je nog grote centrales bouwen met enorme hoogspanningsleidingen en dure kabelnetwerken, als je ook met biomassa, zonne- of windenergie een huis, een wijk en een ziekenhuis van energie kunt voorzien? FASES OVERSLAAN Particuliere initiatieven worstelen soms met de vraag of zij eisen van duurzaamheid mogen stellen aan projecten van hun partners in ontwikkelingslanden. Ze vragen zich af of ze vanuit hun comfortabele positie misschien iets opleggen

waar projecten in ontwikkelingslanden niet aan toe zijn. Die vraag verbind ik graag aan het beeld van de kikkersprong: sla fases over van moeizaam en duur geploeter en spring jezelf de toekomst in. De vraag of we eisen mogen stellen is dan geen moreel ethisch dilemma, maar vooral een kans om mensen te helpen om stappen over te slaan en aan te haken bij de technologie van de eenentwintigste eeuw. Waarom zouden we projecten en programma’s laten draaien op tweedekeuzetechnologie, waarvan we allemaal weten dat die uit de negentiende eeuw stamt? Want toen bedachten we de elektriciteitscentrales, de verbrandingsmotor, de vaste telefoon. Die technologie hebben we in de

twintigste eeuw natuurlijk enorm verbeterd en efficiënter gemaakt, maar in essentie blijft het technologie uit het begin van de industriële revolutie. Het is tijd voor de technologie

Laat arme landen profiteren van de wet van de remmende voorsprong van de eenentwintigste eeuw. Ik zie niet in waarom we ontwikkelingslanden niet de kans zouden geven om te profiteren van de wet van de remmende voorsprong: onze

Biorijst levert hoger rendement Wie Brecht Gerbrandy, Stichting Yasap Wat Biologische rijst voor een weeshuis en kleuterschool Waar West-Timor

Senegal werd verscheept. Een watercomité zou het water verkopen en de opbrengst zou ten goede komen aan het dorp. Claessens: “Bij de productie van één liter drinkwater komt ook één liter afvalwater vrij. We wilden een leiding aanleggen van 600 meter om het water terug te laten vloeien naar zee.” De dorpsbewoners waren heel tevreden over de kwaliteit van het drinkwater, maar de milieuvriendelijke afvoer kwam niet van de grond. “Ze lieten het zoute water gewoon over het terrein lopen. Dat is heel vervuilend.”

TIP Vraag alle betrokkenen wat ze willen

De ontzilter was te duur Wie Jean Claessens, Stichting Support Yayème Wat Waterzuivering voor 5000 bewoners van drie dorpen Waar Senegal

Beeld Peter Boer

n het kustdorp Yayème in Senegal staat al vier jaar een ontziltingsinstallatie van 35.000 euro werkloos te kijken. De bedoeling was om de vijfduizend inwoners van drie dorpen van water te voorzien, zowel om te drinken als voor de tuinbouw. Maar het apparaat heeft slechts enkele weken gedraaid. De ontzilter is betaald met donateursgeld van Support Yayème, een kleine stichting die al meer dan twintig jaar wordt gerund door twee echtparen. Voorzitter Jean Claessens vertelt dat ze grootse plannen hadden met de ontzilter, die vanuit Nederland naar

vroegere voorsprong, die nog vastzit aan de oude technologie, verandert in een achterstand. En zij gaan ons voorbij. ROOSKLEURIG Is dat scenario te mooi en te rooskleurig? Ja en nee. Ja, omdat de werkelijkheid veel weerbarstiger is en het introduceren van nieuwe technologie ook eisen stelt aan opleiding en onderhoud. Ja, omdat investeren in nieuwe technologieën aanloopkosten heeft, en omdat nog lang niet alle kinderziekten overwonnen zijn. Nee, omdat voorbeelden als WakaWaka laten zien dat het kan en wel op grote schaal: deze betaalbare led-lamp op zonne-energie voorziet inmiddels in 85 landen in Afrika en Azië mensen van licht.

OVERBODIG Nog voor er een oplossing kon worden gevonden, zette het watercomité de ontzilter stil. Ze vonden de elektriciteitsrekening te hoog. Claessens denkt echter dat onderlinge jaloezie een rol speelde. De drie dorpen zouden beurtelings op de ontzilter worden aangesloten. Het watercomité bestond uit inwoners van de dorpen die niet meteen aan de beurt waren en dus niet direct van het project profiteerden. “Wat er zich precies heeft afgespeeld, daar hebben we nooit de vinger achter kunnen krijgen.” Groot probleem, erkent Claessens, is dat ze vanuit Nederland maar twee keer per drie jaar een bezoek aan Yayème brengen. “Communiceren op afstand is moeilijk. We hebben destijds alleen gesproken met het plaatselijke bestuur en het waterbedrijf, en die waren enthousiast. Maar we hadden misschien ook de gemeente en de dorpsbewoners moeten polsen.” De ontzilter is inmiddels overbodig, want het dorp is aangesloten op het waterleidingnetwerk. Claessens: “We hopen een ander dorp te vinden waar de installatie alsnog van pas komt.”

Dat vraagt overigens van alle partijen grondige voorbereiding. Het aanschaffen van een dieselgenerator is veel simpeler dan het aanschaffen van een zonne-energie-installatie: welke technologie is geschikt? Hoe regelen we het onderhoud en welke garanties zijn er voor vervanging van onderdelen? Moeten we iets aan opleiding doen? Misschien zijn de eerste investeringen hoger, maar vervolgens zijn de maandelijkse kosten lager: dat vergt een andere financiële planning. Het betrekken van deskundigen hier en daar is van belang om zo’n nieuwe aanpak goed voorbereid te doen en succesvol te maken. VOORBEELDFUNCTIE Ontwikkelingslanden moeten

recht Gerbrandy van Stichting Yasap ziet hoe boeren op WestTimor gebukt gaan onder de hoge prijzen van zaaizaad, kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Stichting Yasap Kupang, de Indonesische partner, wil het daarom anders aanpakken. Ze verbouwen zelf voedsel voor hun weeshuis en kleuterschool, aan de rand van een gezamenlijk rijstcomplex van ruim vijf hectare. Het tehuis bezit hiervan één stukje van 10 tot 12 are. Biologisch telen is midden in zo’n landbouwcomplex geen optie. “Het watersysteem is gezamenlijk geregeld”, vertelt Gerbrandy. “Kunstmest drijft gewoon met het water mee. En gebruik je geen pesticiden, dan komen alle insecten uit omliggende percelen op jouw stukje af.”

in balans was. Daarom hielden ze ook het perceel in het gezamenlijke rijstcomplex nog in gebruik. Maar een jaar na de start zijn de resultaten verbluffend. Met organische mest komen er zes tot acht scheuten aan een rijstplant, met kunstmest is dat twee tot drie. De opbrengst is voldoende voor de maaltijden op de kleuterschool, maar het biologische rijstveld dient ook als voorbeeld voor de ouders en de rest van het dorp. “Kunstmest en pesticiden worden alleen maar duurder”, zegt Gerbrandy. “Op termijn zullen boeren zien dat deze methode meer oplevert.” Eigenlijk vindt Gerbrandy het wel wrang dat haar Nederlandse stichting nu biologische teelt promoot: “Ooit is kunstmest vanuit het Westen geïntroduceerd. Nu komen wij weer vertellen dat ze de grond vergiftigen.” MARC VAN DER STERREN

VERBLUFFENDE OOGST Daarom werd vorig jaar bij het tehuis een biologisch rijstperceel aangelegd, dat bewerkt wordt met organische mest. De kinderen uit het tehuis, vooral de oudere groep van zestien tot achttien jaar, helpen mee op het land. Twee vaste krachten, ‘ongeschoold maar zeer gemotiveerd’, doen het zwaardere werk zoals ploegen en onkruid wieden. De mest bestaat uit compost gemaakt van bladeren, GFTafval en dierlijke mest die in de omtrek wordt verzameld. De stichting verwachtte dat de oogst in het begin nog niet zo hoog zou zijn, omdat de bodemhuishouding nog niet

de keuze maken voor nieuwe technologie. Als ze daar nu investeren in oude technologie, dan bouwen ze een infrastructuur van kabels, leidingen en systemen die er de komende veertig jaar staat en gebruikt

Juist kleine projecten kunnen laten zien dat het anders kan moet worden om rendabel te zijn. De kans die nieuwe technologie biedt om stappen over te slaan, moeten we niet missen. Dat betekent ook dat nieuwe technologie vanzelf-

TIP Hanteer twee methoden tegelijk, zodat je het verschil ziet

sprekend zou moeten worden op de speerpunten van het Nederlandse beleid, zoals water en landbouw. De inzet van het beleid moet bovendien zijn om nieuwe, aangepaste technologieën te helpen ontwikkelen die nodig zijn voor boeren in Afrika. Open overdracht van kennis, en dus geen bescherming daarvan, moet daarom onderdeel zijn van dat beleid. Kleine initiatieven kunnen een belangrijke voorbeeldfunctie hebben bij de introductie van nieuwe, duurzame technologie. Zolang zonne- en windenergie nog niet kunnen worden toegepast voor een hele stad of een provincie, zijn juist de kleine projecten belangrijk om te laten zien dat het ook anders kan. Dat zijn geen nieuwe

verplichtingen voor lokale partners, maar kansen om mee te doen en een duurzame kikkersprong te maken. RENÉ GROTENHUIS

René Grotenhuis is directeur van Cordaid. Onlangs verscheen zijn nieuwe boek Grenzeloos Eigenbelang – Armoede uitbannen in een veranderende wereld, te bestellen via www.kitpublishers.nl

MY WORLD JUNI 2013 05

ACHTERGROND

ELLENDE loont niet lang(er)

Maya Deepak verdient 2 euro 15 per dag. Daar zijn we trots op.

Hoe overtuig je donateurs ervan dat ze jouw project moeten steunen? Simpel, door ze te laten zien hoe schrijnend de armoede is. Het kind met de vlieg op de neus scoort nog steeds, maar op termijn halen zulke beelden het draagvlak juist onderuit.

e zou verwachten dat ze er bij Wilde Ganzen liever niet meer aan worden herinnerd. Maar voor MyWorld willen ze ‘de discussie’ van eind vorig jaar best nog een keer boven tafel halen. Die discussie ging over een campagnefoto waarop een klein zwart jongetje treurig in de camera blikt. Zijn mondhoek hangt naar beneden en het begin van een uitpuilend buikje is nog net te zien. ‘Honger in Benin! Wilt u er ook iets aan doen?’, zo luidt de tekst naast zijn linkeroor. Financieel was de actie een succes: de opbrengst was voldoende om bijna negenduizend mensen te helpen bij het verbouwen en opslaan van voedsel. Maar de foto oogstte kritiek, onder andere op de website van ontwikkelingsvakblad Vice Versa: zo’n zielig jongetje tonen, dat was not done. Het zou het stereotype beeld bevestigen van ‘honger, kind, Afrika’. Er cirkelden nog nét geen vliegjes rond zijn ogen. Framing, dat is waar deze discussie om draait. Dit begrip, overgewaaid uit de communicatiewetenschap, gaat over het verpakken van een boodschap in strategisch gekozen woorden en beelden, om lezers of kijkers ergens van te overtuigen. Journalisten framen wanneer ze nieuws maken,

reclamemakers gebruiken het om ons een bepaald merk koffie te verkopen en politici zijn kampioenframers met termen als ‘villasubsidie’, ‘linkse hobby’ en ‘stagneerakkoord’. Die woorden hebben een sterke emotionele lading en lokken ons in een bepaald denkraam. Hoe sterker het frame, en hoe vaker het wordt herhaald, hoe groter de impact op het publiek. PERSOONLIJK VERHAAL Ook ontwikkelingsorganisaties, groot en klein, framen er op los. Met beelden en verhalen over kansarme kinderen in India, malariasterfte in Ghana of hongerige jongetjes in Benin vertellen ze ons dat armoede in ontwikkelingslanden een groot probleem is, waar wij iets aan kunnen doen. Móeten doen. Zo motiveren ze mensen om de portemonnee te trekken. Hoe persoonlijker de verhalen, hoe beter dat werkt. Maar de zorg groeit over het langetermijneffect van zulke campagnes, met hun nadruk op misstanden, lijden en gebrek. Britse onderzoekers, onder andere van Oxfam, spreken van het charity frame, waarin het draait om hulpbehoevende mensen die ‘gered’ moeten worden met onze donaties. Volgens

Stop Kindermisbruik OP HET VERKEERDE BEEN Nicole Franken, manager communicatie: “Spelend met de bekende beelden van kinderen in ontwikkelingslanden zet deze campagne de kijker op het verkeerde been. Je verwacht een aanklacht tegen de bedroevende werkomstandigheden, maar wij laten in deze campagne eerlijk en realistisch zien wat je van je steun mag verwachten. Daar zijn we trots op. We stellen de zaak niet mooier voor dan hij is. De meisjes in de campagne zijn vooraf goed geïnformeerd en gevraagd om hun medewerking. We hanteren wel schuilnamen ter bescherming van hun privacy.” Zie ook het interview met oprichter Yolanthe SneijderCabau op pagina 3.

de onderzoekers leidt het uiteindelijk tot ‘hulpmoeheid’. Mensen doneren weliswaar nog steeds, maar raken er ook van overtuigd dat al die ontwikkelingshulp weinig heeft uitgehaald. Eén van de respondenten vatte het treffend samen: ‘Ik zat op school tijdens Live Aid (concert in 1985 voor de honger in Ethiopië, red.). Nu ben ik 36 en er is niets veranderd’. Niets is echter minder waar: in grote delen van de wereld daalt de armoede snel en wordt grote vooruitgang geboekt op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg. Veel Afrikaanse economieën groeien als kool en landen worden steeds beter bestuurd. Dat lijkt echter nog maar amper door te dringen bij het grote publiek. Ondernemers in Nederland laten Afrika links liggen omdat ze ervan overtuigd zijn dat die landen te corrupt en instabiel zijn om er zaken te doen. En scholieren vullen schoenendozen met pennen en schriften, omdat ze niet beter weten dan dat hun leeftijdgenootjes in Afrika gebrek hebben aan alles. NABIJE KRING Intussen steken steeds meer ontwikkelingsorganisaties de hand in eigen boezem. Want hebben zij, met

HONGER

IN BENIN! WILT U ER OOK

IETS AAN DOEN?

u rage helpt Met uw bijd t Benin me mensen in aan wen en opsl het verbou l. van voedse Young in Prison (YiP) IN GESPREK BIJ EEN HEK

Elk bedrag mag! Rekening 40 000

06 MAART 2013 MY WORLD

Deze campagnefoto van Wilde Ganzen sprak een testpanel het meeste aan. Hij werd ook bekritiseerd omdat hij het stereotype beeld van Afrika zou bevestigen.

Raoul Nolen, directeur: “Young in Prison zoekt naar vernieuwende manieren om met Nederlandse jongeren in contact te komen. Dat doen we bijvoorbeeld met FenceArt, een campagne die jongeren op festivals de kans geeft om hekwerken om te toveren tot kleurrijke kunstwerken. Het hekwerk is het symbool van opsluiting. Het staat voor de kinderen in gevangenissen in ontwikkelingslanden, waar YiP zich voor inzet. Met het kunstwerk transformeren we het hek tot een symbool van hoop. Het is een manier om met mensen in gesprek te gaan over ons werk, zonder schrijnende beelden te gebruiken.”

COMMUNICATIE-FACELIFT IN VIJF STAPPEN

De nu 17-jarige Maya uit India werkt negen uur per dag op het land. Maar ze is weer terug in haar geboortedorp en ze is vrij, nadat ze door ons rescue team is bevrijd uit het illegale bordeel waar ze werd vastgehouden. Kijk voor de documentaire met het hele verhaal op stopkindermisbruik.nl. Steun onze realistische aanpak. Help ons nog meer jonge meisjes uit de prostitutie te bevrijden.

het jarenlang herhalen van het charity frame, niet bijgedragen aan de ontstane stereotypen? En: hoe moet het dan wél? Want hulpmoeheid of niet, ‘zielige’ verhalen leveren toch steevast het meeste geld op. Wilde Ganzen liet verschillende versies van de ‘Benin-campagne’ testen en daaruit bleek dat het ‘sneue jongetje’ de mensen het meeste aansprak. Tragiek loont, in elk geval op korte termijn. Ook voor kleinschalige ontwikkelings-organisaties speelt dit dilemma. Zij voeren weliswaar geen grote campagnes, maar communiceren met een fijnmazig netwerk van betrokkenen en donateurs, vaak via persoonlijke contacten. De frames die zij bewust of onbewust gebruiken, hebben daardoor wellicht nog meer impact dan de billboards en televisiebeelden. Veel kleine organisaties bedienen zich niet alleen van het charity frame, maar geven zichzelf boven-

“Zielige verhalen leveren het meeste geld op”

Geef jezelf een bescheiden rol in verslagen en nieuwsbrieven. Interview je lokale partners of vraag aan hen om een artikel te schrijven. Houd de woordkeus op je website en in je nieuwsbrief tegen het licht. Formuleer niet in wij-zij-termen.

Zorg voor evenwicht tussen problemen en oplossingen, armoede en welvaart. Wees niet bang dat donateurs afhaken wanneer ze (te veel) positieve verhalen lezen.

NIET DOEN: HONDERD KIEKJES Prachtig dat ontwikkelingsorganisaties nadenken over de ‘frames’ die ze gebruiken. Maar het belang voor de eigen fondsenwerving mag daarbij niet voorop staan. Dat vindt Judith Madigan van BrandOutLoud, een bureau dat non-profits adviseert bij het ontwikkelen van hun merkidentiteit en visuele communicatie. Met partner Mark van Luyk maakte ze campagne- en promotiemateriaal voor organisaties in onder meer Benin, Indonesië en India. “De kern van reframing”, zegt Madigan, “is dat we meer respect Dat zit ‘m in kleine dingen: “Je kunt achteloos een foto

BEDELBEELDEN De beelden over armoede en gebrek hoeven niet rigoureus de deur uit. Maar ze moeten gezelschap krijgen van andere beelden. Diversiteit is het nieuwe toverwoord. Een Afrikaanse ondernemer in een snelle auto. Studenten met puike mobieltjes. Een Indiase dorpsvrouw die is verkozen tot gemeenteraadslid. Beelden die niet alleen misstanden en gebrek presenteren, maar ook optimisme, vooruitgang en onbezorgdheid laten zien. Zo doet Young in Prison volgens directeur Raoul Nolen zijn best om ‘zo weinig mogelijk bedelbeelden te gebruiken’: “Het probleem van jongeren in gevangenissen is heftig. Maar we proberen een goede balans te vinden tussen dramatiek en positiviteit. Wanneer we een presentatie geven over ons werk, dan brengen we vooral de oplossing in beeld. Bijvoorbeeld hoe onze lokale partners via theater, hiphop en schilderen aan het zelfvertrouwen van de jongeren werken. Dat is heel positief. Je hoeft niet altijd de triestheid te benadrukken.” En die campagnefoto van Wilde Ganzen met dat zielige jongetje? Dat was eens en niet meer. “We zetten voortaan weer krachtige mensen in ontwikkelingslanden centraal die zelf het initiatief nemen hun toekomst te verbeteren”, zegt adjunctdirecteur Robert Wiggers. Hij realiseert zich dat zo’n aanpak op korte termijn misschien minder geld opbrengt. “Maar ik ben ervan overtuigd dat het op lange termijn meer betrokkenheid oplevert, dan wanneer organisaties op de oude weg doorgaan.” MIRJAM VOSSEN

HERMAN VUIJSJE

Herman Vuijsje is socioloog, journalist en schrijver. Hij schrijft over veranderingen in ons land op sociaal, moreel en politiek gebied.

Maak foto’s en films met aandacht en respect. Zorg dat mensen weten met welk doel je beeldmateriaal van hen gebruikt.

tonen voor de mensen die we in beeld brengen.”

dien een nadrukkelijke hoofdrol. Zíj zijn het die op werkbezoek gaan, zij beoordelen hoe het ervoor staat met het project, zij doen verslag in de nieuwsbrief, en zij prijken op foto’s. Vaak ontlenen de projecten nu eenmaal hun bestaansrecht aan de persoonlijke betrokkenheid van initiatiefnemers uit Nederland. Als die zichzelf ‘uitgummen’, dan gummen ze ook de betrokkenheid van hun achterban uit. Alleen geven ze daarmee de impliciete boodschap af dat het project niet draait zonder hun inzet.

Beeld Tzenko Stoyanov

1 2 3 4 5

Denk na over je missie: waar sta je voor als organisatie? Laat deze missie de leidraad zijn in je communicatie.

nemen. Je kunt ook de tijd nemen. Vraag iemand eens na te denken over zijn toekomst en portretteer hem dan met volle aandacht. Aan de foto zie je het verschil.” Respect zit ‘m ook in de manier waarop je met het beeldmateriaal omspringt. Madigan: “Krijgen mensen de foto’s te zien? Kunnen ze kiezen welke beelden jij gaat gebruiken? Zijn het foto’s waar ze zelf trots op zijn?” Nadenken over het gebruik van beelden en teksten begint volgens Madigan met nadenken over je ‘merk’: “Dat is waar je voor staat. De beelden die je gebruikt moeten dat uitdragen.” In plaats van te investeren in sprekende en dragende beelden, vullen veel particuliere initiatieven hun websites met kiekjes, gemaakt tijdens een werkbezoek en met honderden tegelijk op internet gezet. Een aantal van zulke foto’s, zegt Madigan, kun je gebruiken als aanvulling, om te laten zien wat je doet. “Maar de kern moet bestaan uit krachtige beelden die naadloos aansluiten bij je missie.”

TRAININGEN WILDE GANZEN:

Reframing the Message Wilde Ganzen verzorgt dit voorjaar communicatietrainingen voor particuliere initiatieven. In het kader van Reframing the Message, gefinancierd door de EU, kunnen deelnemers praktische en interactieve workshops volgen over thema’s als effectief communiceren, beeldend je verhaal vertellen en het inzetten van (nieuwe) media. Via Reframing the Message wil Wilde Ganzen samen met particuliere initiatieven de uitdaging aangaan om de beeldvorming rond ontwikkelingssamenwerking te verbeteren. Kleinschalige organisaties spelen daarin net zozeer een rol als grote, zegt David Trap, communicatiemanager Reframing the Message: “Het publiek maakt vaak geen onderscheid tussen overheid, gesubsidieerde of particuliere initiatieven. Dus hebben we met z’n allen de taak het publiek weer meer bij armoedebestrijding te betrekken.” De trainingen zijn op 8 juni in Rotterdam, op 15 juni in Amsterdam en op 19 juni in Utrecht. Aanmelden kan op www.wildeganzen.nl/reframing. Dit najaar worden de trainingen herhaald en uitgebreid met het thema online media. Vragen, opmerkingen of suggesties? Ga naar Reframing the Message

De vegende Hollander Het was ‘open dag’ in een Amsterdams kraakpand dat jubileerde. In het donkere onderstuk stonden kraampjes waar je ingelijste graffiti kon kopen, en ander alternatief spul. Zuigen is zilver, vegen is goud las ik op een van de stalletjes. De koopwaar bestond uit kleurig beschilderde bezems in verschillende maten. “Vijftien euro voor een kinderbezem”, zei de jongen achter de kraam. Een echte kraker zo te zien, met lang haar in een staartje. ‘Ik laat ze maken in Sri Lanka. Wil je een Green Roses dessin of een Red Hawaii? Ze zijn ook verkrijgbaar met een kleurige hoes. Kijk maar op de website, hier is mijn kaartje.’ Thuisgekomen googelde ik naar www. devegendehollander.nl en viel van de ene verbazing in de andere. Hergen, zoals hij bleek te heten, is een jongen van goede komaf die international business management studeerde, maar bezems begon te produceren met krakers als arbeidskrachten. Na een tijd dacht hij: waarom de fabricage niet ter hand genomen waar de grondstoffen zijn? Hij reisde naar Sri Lanka, de belangrijkste bezemexporteur ter wereld. Zowel het rubberhout voor de stelen als de kokosvezels voor de bezems zelf zijn daar in overvloed aanwezig. Hergen zette talentvolle schilders en houtsnijders aan het werk om zijn ‘pronkbezems’ te maken en te beschilderen. De meesten behoren tot de laagste kasten. Ze verdienen 6 tot 14 euro per dag, vier maal modaal in Sri Lanka. Hij heeft ook getrouwde vrouwen in dienst, wat daar uitzonderlijk is. Er worden alleen duurzame materialen gebruikt. Op de website kun je de modellen bekijken en bestellen. Ook valt daar te lezen hoe De Vegende Hollander ertoe kwam naar Sri Lanka te trekken: ‘Hierdoor zouden de makers zelfstandig zijn, zou ik de trek naar de steden remmen en kon ik ook mensen aan werk helpen die slecht ter been zijn.’ Hergen stak eigen geld in de zaak, en heeft dat er nog niet uit. “Ik verdien minder dan het minimumloon”, vertelde hij aan dat kraampje. Toch is hij verre van een naïeve idealist. Een serie ijzersterke marketingslogans siert zijn site: ‘Het leven is geven en vegen!’ ‘Na vegen komt zonneschijn’ en ‘Vegen: de op één na oudste beweging ter wereld’. Uit zijn weblog blijkt ook nog iets anders: dat hij zich regelmatig kapot ergert aan de ‘doe maar rustig’ mentaliteit van zijn personeel. Dan wordt hij kwaad. Een ondernemer met ontwikkelingspotentie, die Hergen.

op myworld.nl of mail naar reframing@wildeganzen.nl.

MY WORLD MAART 2013 07

DE OPLOSSING ADVIES VAN LEZERS

HET DILEMMA VRAAG AAN LEZERS

HOE OVERLEEFT DE STICHTING MIJN VERTREK?

VORIGE KEER

HOE KRIJG IK VROUWEN DE TUIN IN?

ADVIES

Harry Peters met inwoonster van Lombok

Anneke Assendelft werd jaren geleden verliefd op Gambia en gaat er sindsdien vaak heen om mensen op allerlei manieren bij te staan. Nu wil ze een groentetuin beginnen met de vrouwen uit een klein dorp. In de vorige MyWorld vroeg ze zich af hoe ze de vrouwen bij dit project kan betrekken.

Tekst Janneke Juffermans

ssendelfts vraag leverde tientallen lezersreacties op. Variërend van heel praktische tips over hoe ze de tuin moet ommuren tot strategische adviezen over traditionele man- en vrouwrollen en hoe je daar bij zo’n plan rekening mee kunt houden. Sommige reacties waren vrij kritisch. Zo werd Assendelft een ‘typisch geval van een buitenlander die iets verzint voor lokale mensen’ genoemd. Ook werd haar aangeraden om ‘te stoppen met het helpen van zielige mensen en te zoeken naar de werkelijke oorzaken van het probleem’. Een aantal van deze opmerkingen legde ze naast zich neer. Zoals het advies om het probleem ‘bij de wortels aan te pakken’. “Wat zijn de wortels?”, vraagt ze zich af. “Moet ik president van Gambia worden? Dat kan niet, dus help ik mensen die het nodig hebben.” Over de meeste reacties is Assendelft echter heel tevreden. Zo adviseerde een vrouw, die ze al bleek te kennen uit Gambia, om het bestemmingsplan van de grond voor de moestuin te laten vastleggen bij de overheid. De grond kan dan nooit door de familie van de alkalo (burgemeester) worden geclaimd na diens overlijden. Nu staat de grond namelijk op zijn naam. Ook het veelgehoorde advies om de wensen van de dorpsbewoners eerst goed te onderzoeken, heeft ze ter harte genomen. Ze had de burgemeester al bezocht. Met de vrouwen die de moestuin gaan beheren, had ze informeel contact. Tijdens haar volgende reis heeft ze een uitgebreide vergadering met hen gepland. Ze denkt dat het nog minstens een jaar duurt voor de groentetuin er werkelijk is, maar de tips inspireren haar om door te zetten.

COLOFON MyWorld is een uitgave van Wilde Ganzen en NCDO. De redactie van MyWorld werkt samen met het Wereldpodium. Het blad verschijnt vier keer per jaar als bijlage bij tijdschrift OneWorld. Meningen en standpunten in MyWorld worden niet noodzakelijkerwijs door Wilde Ganzen en NCDO onderschreven. Wilde Ganzen is de expert op het gebied van concrete projecten in ontwikkelingslanden. Wij stellen mensen in staat om initiatieven ter

08 JUNI 2013 MY WORLD

Kleuterschool in het dorp Orong op Lombok

Op het strand van Lombok raken Harry Peters en zijn vrouw Lineke in gesprek met jongens die armbandjes verkopen. Wat volgt is een uitnodiging in het dorp, een vriendschap en een project. Er moet water komen, stroom, en onderwijs. Na veertig jaar als elektrotechnicus bij KPN is Peters net met de VUT. Hij gaat aan de slag. Nu, twaalf jaar later is hij nog steeds de spil van Stichting VLOK. Maar hij wil met pensioen.

“M

bestrijding van armoede zelf uit te voeren. Hiervoor werven we fondsen en leveren we kennis en begeleiding. Samen met betrokken Nederlanders doen wij dit al bijna 55 jaar. Zo zijn er inmiddels ruim 10.000 projecten succesvol afgerond. Cordaid wordt gesteund door 316.000 donateurs en is een van de grootste ontwikkelingsorganisaties van Nederland. We werken al bijna een eeuw aan het bestrijden van armoede en uitsluiting in ’s werelds meest kwetsbare samenlevingen en conflictgebieden. Sinds 1998 zetten we onze fondsen, ervaring en expertise ook in

ijn werk voor stichting VLOK is mooi maar intensief. Ik ben gemiddeld zo’n drie uur per dag bezig met mailen, vergaderen en Skypen. Ieder jaar wonen mijn vrouw en ik een maand op Lombok. Daar zetten we in drie dorpen op het eiland met de bewoners projecten op. Ze hebben een lijst samengesteld met zaken die voor hen het belangrijkst zijn en daar werken we aan. Waterputten. Fruitbomen. Een kliniek. In vijftig woningen is stroom aangelegd. In een van de dorpen staat nu een multifunctioneel gebouw waar leerlingen les krijgen en peuters worden opgevangen. VLOK heeft fantastische vrijwilligers. Toch ben ik de spil waar alles om draait. Contacten met Lombok en in Nederland lopen grotendeels via mij. Als studenten aankloppen met de vraag of ze op Lombok onderzoek kunnen doen naar waterhuishouding, leg ik de verbinding met onze lokale partners. Vorige maand werd ik gebeld door een jonge verpleegkundige, net afgestudeerd, die graag op Lombok in een ziekenhuis wilde werken. Met zo iemand voer ik dan een lang en persoonlijk gesprek.”

KRUIWAGEN “Ik heb niet het eeuwige leven. Ik ben nu 68 jaar en er kan mij iets overkomen. Maar sowieso wil ik niet eindeloos doorgaan. Soms voel ik me net iemand die een kruiwagen duwt. Als ik er niet ben, blijft die kruiwagen staan. Ik maak me zorgen dat de continuïteit verdwijnt als ik wegga. Ik ben bang dat dan de projecten op Lombok tot stilstand komen. Dat zou verschrikkelijk jammer zijn. Hoe kan ik op een goede manier stoppen met mijn werk voor VLOK? Dat hoeft niet van de ene dag op de andere. Maar binnen enkele jaren wil ik een forse stap terugzetten. Ik realiseer me dat er ook op Lombok iets moet veranderen. Mensen moeten meer verantwoordelijkheid nemen: zelf met een jaarplanning komen, zelf sponsors zoeken, zelf subsidies aanvragen bij de overheden en een partij worden waarmee overheden rekening houden. Daar wil ik de komende jaren aan werken. Maar dat kost tijd en intussen gaat het gewone werk door. Het liefst zou ik een vervanger vinden die het helemaal van mij overneemt. Ik betwijfel echter of dat realistisch is. Wie heeft diezelfde inzet en praktische kennis? Wie wil er twintig uur per week in stoppen? Vrijwilligers zoals ik, we zijn een uitstervend ras. Tegelijkertijd weet ik dat mijn situatie niet uniek is. Sommige kleinschalige organisaties zijn al tientallen jaren actief. De mensen die er ooit mee begonnen, zijn er al lang niet meer. Het kan dus wel, maar hoe? Ik wil de lezers van MyWorld graag vragen om daarover mee te denken.”

Tekst Mirjam Vossen

Anneke Assendelft in Gambia.

Beeld Stichting Vlok

Beeld Anneke Assendelft

VRAAG NAAR DE WENSEN VAN DE BETROKKENEN

Heeft u advies of wilt u reageren? Heeft u zelf een dilemma? Ga naar www.myworldmagazine.nl of mail redactie@myworld.nl

voor particulier initiatief. We hebben reeds duizenden projecten ondersteund van serviceclubs, stichtingen, parochies en migrantenorganisaties. Redactie: Mirjam Vossen, Hans Ariëns, Lonneke van Genugten Redactieraad: David Trap (Wilde Ganzen), Renata Ranchor (Cordaid), ErnstJan Stroes (NCDO) Aan dit nummer werkten mee: Peter Boer, Trisha Goossens, Janneke Juffermans, Michel Knapen, Anja Koelstra, Marc van der Sterren, Tzenko Stoyanov, Antje Tilstra, Herman Vuijsje, Dirk Wanrooij Basisontwerp & Vormgeving: Bouwe van der Molen

Uitgevers: Wilde Ganzen Heuvellaan 36 1217 JN Hilversum www.wildeganzen.nl Cordaid Postbus 16440 2500 BK Den Haag www.cordaid.nl

NCDO Postbus 94020 1090 GA Amsterdam www.ncdo.nl Contact: redactie@myworld.nl

Abonneren, opzeggen of wijzigen: www.oneworld.nl/magazine