หน่วยที่ 2
ประวัติและวิวัฒนาการของบรรจุภัณฑ์ AJ.Y
ao Pack wanart N Art aging D arintor &A rchi esign P nsorasa r tect k RMU ura ogram TL. Chi l Facu . TEL lty. ang EPH mai (053 O . ) 41 NE 425 0 FAX (053 )414 253
ผู้สอน : อ.เยาวนาถ นรินทร์สรศักดิ์
ความเป็นมา ของบรรจุภัณฑ์
ในยุคหินเมื่อมนุษย์ล่าสัตว์ ได้เขาก็จะใช้หนังสัตว์ หรือใบไม้ ห่อหุ้มสัตว์ที่ล่ามาได้เพื่อป้องกัน พวกแมลง แสงแดดและฝน นอกจากนี ้ ใ นการพกพาอาหาร หรือวัตถุที่ต้องการ สิ่งที่ใช้ในการ ห่อหุ้มจะเป็น ใบไม้ เปลือกไม้ เปลือกหอย กระบอกไม้ กระเพาะ สัตว์ หนังสัตว์ ฯลฯ เป็นต้น การ รู้จักการแก้ปัญหาด้วยการนําเอา วัตถุดิบ (Raw Materials) จาก ธรรมชาติเจ้ามาเป็นอุปกรณ์ช่วย เคลื่อนย้ายวัตถุมวลสาร การกระ ทําดังกล่าวจึงนับว่าเป็นที่มาของ การบรรจุ (Filling) ต่อมามนุษย์ เริ่มรู้จักการประดิษฐ์ คิดค้น ภาชนะบรรจุ ด ้ ว ยการดั ด แปลง คุ ณ สมบั ต ิ ท างกายภาพของวั ส ดุ ธรรมธรรมชาติ ใ ห้ ม ี ร ู ป ร่ า งและ หน้าที่ใช้สอยเพิ่มขึ้นนี่เอง จึงจัด ว่ า เป็ น การออกแบบบรรจุ ภ ั ณ ฑ์ ดั้งเดิม (Primitive Packaging Design) ที่มนุษย์ในสมัยก่อนได้ กระทํ า ขึ ้ น ตามสภาพการเรี ย นรู ้ และการค้นพบวัสดุในแต่ละยุค Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
HISTORY OF PACKAGING
รูปแบบของบรรจุภัณฑ์ในอดีต
ในราว ค . ศ . 1200 รูปแบบของการบรรจุภัณฑ์ ที่ปรากฏเป็นหลักฐาน ได้แก่
วัสด[ุMaterials]
รูปแบบและการใช้ [Package Form And Use]
หนัง[Leather]
การห่อ พับเป็น กระเป๋า ถุง
ผ้า [Cloth]
การห่อ พับเป็น ถุง กระสอบ
ไม้ [Wood]
ถังไม้ หีบ ไม้ ลัง กําปั่น
วัชพืชหรือผลิตภัณฑ์จากไม้ [Grass/Split Wood]
ตะกร้า เสื่อ สิ่งทอ
หิน [Stone]
กาน้ํา คณโฑ
ดิน [Earthenware]
หม้อ ถ้วยชาม ฯลฯ
โลหะ [Metal]
หม้อ ถ้วยชาม กาน้ํา
แก้ว [Glass]
แก้วน้ํา ขวด ชาม คณโฑ
ในสมัยต่อมา เมื่อมีความก้างหน้าทางด้านวิทยาศาสตร์ ด้านศิลปศาสตร์และ เทคโนโลยี เครื่องกลโรงงานต่าง ๆ ถูกคิดค้นพัฒนามากขึ้น โดยเฉพาะในช่วงของการ ปฏิวัติทางอุตสาหกรรม
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
HISTORY OF PACKAGING!
PAGE
วิวัฒนาการของการบรรจุ ในยุคหินเมื่อมนุษย์ล่าสัตว์ได้ ก็จะใช้หนังสัตว์ หรือใบไม้ห่อหุ้มสัตว์ที่ล่า มาได้เพื่อป้องกันพวกแมลง แสงแดด และฝน สิ่งที่ใช้ในการห่อหุ้มจะ เป็นวัสดุธรรมชาติที่สามารถหาได้ เช่น ใบไม้ เปลือกไม้ เปลือกหอย กระบอกไม้ กระเพาะสัตว์ หนังสัตว์ เป็นต้น แรกเริ่มที่มนุษย์อยู่รวมกันเป็นกลุ่มเล็ก ๆ และดํารงชีวิต ง่าย ๆ ด้วยการอาศัยผลิตผลจากการเพาะปลูก หรือการ เลี้ยงสัตว์เพียงจํานวนไม่มาก มีการพึ่งพาอาศัยและติดต่อ กันในกลุ่มใกล้เคียงเท่านั้น การเคลื่อนย้ายสิ่งของเครื่องใช้ที่มีการแลกเปลี่ยน ก็ อาศัยภาชนะตามพื้นบ้านที่ใช้กันอยู่ในครัวเรือนตาม สะดวกแต่ต่อมาเมื่อการแลกเปลี่ยนขยายขอบเขตจนถึง ขนาดมีการซื้อขายและขยายขอบเขตวงกว้างออกไปมาก ๆ บรรจุภัณฑ์ ใหม่ ๆ จึงเริ่มเข้ามามีบทบาท เริ่มมีการคิดค้นและประดิษฐ์บรรจุภัณฑ์ต่าง ๆ เพื่อสนองความต้องการ ในแต่ละกรณี เช่น ใช้ใบไม้มาทํากระทง ห่อขนม เอากิ่งไม้หรือเปลือกไม้ มาสานทํา กระจาด ชะลอม ตะกร้า ฯลฯ ซึ่งบรรจุภัณฑ์เหล่านี้เป็นพื้น ฐานมาจากการคิดค้นจากวัสดุธรรมชาติ และพัฒนามาเป็นบรรจุภัณฑ์ ในยุคต่อมา
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
3
HISTORY OF PACKAGING!
PAGE
Maecenas pulvinar sagittis enim.
4
Rhoncus tempor placerat.
ยุคของบรรจุภัณฑ์ 5000 BC.
วัสดุจาก พืช และ สัตว์ ตะกร้า ถุง กระสอบ ต่อ มามนุษย์เริ่มประยุกต์สิ่งรอบ ตัวเดิม ให้สะดวกต่อการใช้ งานและ มีความทนทานมาก ยิ่งขึ้น เช่น ทํา เครื่องปั้นดินเผาจากดิน หรือ กล่องจากไม้
2500 BC.
ค้นพบเม็ดแก้วแต่ ใช้ทําเป็นเครื่องประดับ
1500 BC.
รู้จักการทําแก้วให้ เป็นภาชนะ
ปลายยุคหิน
เริ่มนําโลหะมาใช้ เป็นภาชนะ
ยุคโรมันถึงศตวรรษที่ 14 – 16 มีการนําเอาวัสดุต่าง ๆ มา ประยุกต์ใช้เป็นภาชนะต่างๆ ไม้ ได้แก่ ถัง ลัง หีบ ตะกร้าหนัง สัตว์ ได้แก่ วัสดุห่อหุ้ม ถุง ขวด ดินเผา ได้แก่ ชาม หม้อ ไห คณโฑ แก้ว ได้แก่ ถ้วย ชาม ขวด หิน ได้แก่ หม้อ ไห กระดาษ ได้แก่ ห่อหุ้มสินค้า ยัง ไม่มีการขึ้นรูป ปลายศตวรรษที่ 19
วัสดุธรรมชาติ เช.น ใบไม3 เปลือกหอย หนังสัตว< เปลือก ผลไม3 ไม3ที่กลวง ในอดีตมนุษย<ยัง ไม.รู3จักการ เพาะปลูก จึงต3อง ออกหาอาหาร ในปGา จึงได3คิดหา สิ่งรอบตัวมาช.วย ในการขนของเพื่อ ให3ได3ของคราวละ มาก ๆ
เกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรม ( Industrial revolution) ทําให้ เกิดกําลังในการซื้อสินค้าอุปโภค บริโภคเพิ่มมากขึ้น จึงต้องพัฒนา บรรจุภัณฑ์ให้ดียิ่งขึ้น
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
HISTORY OF PACKAGING!
PAGE
5
กล่อง Biscuits
ยุคคลาสสิก (ค.ศ. 1880 - 1899) เริ่มมีการแบ่งบรรจุสินค้า มีการบ่ง บอกยี่ห้อและสรรพคุณบนบรรจุ ภัณฑ์ พัฒนากระป๋องบรรจุ ใช้เป็น บรรจุภัณฑ์สําหรับบุหรี่ และขนม ประเภท Biscuits เกิดหลอดบีบ (Collapsible tube) บรรจุภัณฑ์สําหรับยาสีฟัน เริ่มมีการขึ้นรูปของกระดาษ โดยเริ่มแรกมีลักษณะเป็นกล่อง พัฒนาขวดแก้ว และฝาปิด โดยใช้จุกเครื่องเคลือบดินเผา หรือฝาจีบโลหะ
ยุคนูโว (ค.ศ. 1900 - 1919)
ใช้ศิลปะอาร์ตนูโว ซึ่งมีลักษณะ วิจิตรบรรจงนิยมใช้เส้นโค้งเลียน แบบธรรมชาติ สีที่ให้ความนุ่มนวล เช่น เครื่องสําอางเน้นความหรูหรา พัฒนาการเปิดใช้งานของบรรจุ ภัณฑ์ให้สะดวกขึ้น เช่น เจาะรูฝา กระป๋องแป้ง
วัสดุ ธรรมชาติ เช.น ใบไม3 เปลือกหอย หนังสัตว< เปลือก ผลไม3 ไม3ที่กลวง ในอดีตมนุษย<ยัง ไม.รู3จักการ เพาะปลูก จึงต3อง ออกหาอาหาร ในปGา จึงได3คิดหา สิ่งรอบตัวมาช.วย ในการขนของเพื่อ ให3ได3ของคราวละ มาก ๆ
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
HISTORY OF PACKAGING!
PAGE
6
Flexible Packaging : http://multisakaabadi.indonetwork.net/520406/flexible-packaging.htm
ยุคเดคโค (ค.ศ. 1920 - 1939)
ยุคปฏิวัติบริการ (ค.ศ. 1940 – 1959)
นิยมใช้เส้นตรงและรูปทรงเรขาคณิต เกิด บรรจุภัณฑ์ชนิดใหม่ได้แก่ - พลาสติก มีการใช้จริง ๆ ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1907 - Cellophane เป็นฟิล์มบางใส นิยมใช้แพร่ หลาย โดยใช้ในห่อขนม หรือหุ้มรอบซองและ กล่อง
เกิดบรรจุภัณฑ์ชนิดใหม่ได้แก่ กระป๋อง อัดฉีดแอโรซอล จะมีสารขับดันอยู่ภายใน และ จะออกมาพร้อมกับผลิตภัณฑ์ เมื่อกดหัวฉีด เช่น กระป๋องสเปรย์
อลูมิเนียม ใช้ทําหลอดยาสีฟัน กล่องกระดาษ แข็งเคลือบไข สําหรับสินค้าที่ต้องการเก็บไว้ได้ นาน ใช้บรรจุไอศกรีม ครีม นม ( paper bottle) กระป๋อง ใช้บรรจุเบียร์
flexible packaging บรรจุภัณฑ์ที่อ่อนตัว ไม่คงรูป
squeezable bottle ขวดที่บีบได้
blister pack แผ่นพลาสติกที่มีช่องบุ๋มเรียง กัน สําหรับบรรจุผลิตภัณฑ์ เช่น แผงยา
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
HISTORY OF PACKAGING!
ยุคเทคโนโลยี (ค.ศ. 1960 - 1970) •
ขวดพลาสติก กล่องกระดาษเคลือบไข กล่องกระดาษ เริ่มมีการนําไปประกบกับ ฟิล์มพลาสติก เพื่อใช้แทนขวดแก้วบรรจุ นม
•
กระป๋องโลหะ นํามาบรรจุเครื่องดื่ม
•
มีการใช้อลูมิเนียมฟลอยล์ และฟิล์มโพลิเอ ทธิลีน อย่างแพร่หลายยิ่งขึ้น
•
เริ่มมีการใช้ฝาขวดที่เป็นอลูมิเนียม และฝา ขวดชนิดฝาเกลียว
ยุคนักออกแบบสร้างสรรค์ (ค.ศ. 1980 - 1989) เน้นคํานึงถึงการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ใช้ squeezable bottle แทนขวดแก้ว
PAGE
7
ค.ศ. 1990 - ปัจจุบัน aseptic packaging บรรจุภัณฑ์ ปลอดเชื้อ เพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภค flexible packaging นิยมใช้มากขึ้น เนื่องจากน้ําหนักเบา •
single portion packaging แบ่งการบรรจุ ออกเป็นหน่วยย่อย
•
คํานึงถึงความสะดวกสบาย ความสวยงาม มากขึ้น อีกทั้งยังคํานึงถึงต้นทุนและการนํา กลับมาใช้ใหม่ ค.ศ. 2000 – 2003
•
ความปลอดภัย เน้นสุขภาพของผู้บริโภค
•
รูปแบบ ดึงดูดความสนใจ ใช้กราฟิก และ รูปร่างแปลกใหม่
•
สิ่งแวดล้อม เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ใช้ หลัก 3R (Recycle - Reuse - Reduce)
•
ราคา ต้นทุนการผลิตเหมาะสมกับ ผลิตภัณฑ์ อาจมีของแถมเพื่อดึงดูดผู้ บริโภค
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
บรรจุภัณฑ์ในทศวรรษหน้า
บรรจุภัณฑ์ในปี ค.ศ. 2005 จะเปลี่ยนแปลง ทั้งรูปแบบ วัสดุที่ ใช้ และเทคนิคการตกแต่ง พัฒนาการของการผลิตพลาสติกโดยเฉพาะเท อร์โมฟอร์มจะเปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัด โดย นําไปสู่การผลิตภาชนะบรรจุ ที่ลดต้นทุนลงและ อย่างน้อยที่สุดจะต้องมีพลาสติกชนิดใหม่ 1 ชนิด เข้าสู่วงจรบรรจุภัณฑ์ ซึ่งอาจเป็นพอลิคี โตน ส่วนโฟมจะถูกนําไปประยุกต์ ใช้มากขึ้น อาจมีการพัฒนาใช้กับตัวสกัดเพื่อเพิ่ม ประสิทธิภาพของวัสดุ บรรจุภัณฑ์ ภายในปี ค.ศ. 2005 การใช้เทคโนโลยีร่วมของการพิมพ์และ การตกแต่งในขั้นตอนการผลิตจะมีผลต่อการ ผลิตบรรจุภัณฑ์ อย่างแน่นอน กระดาษ คาดว่าการผลิตกระดาษของยุโรปจะ เพิ่มขึ้นไปพร้อมๆ กับการนํากระดาษเก่ามาเข้า กระบวนการ ผลิตใหม่ ซึ่งการส่งออกกระดาษ ไปยังจีนและอินเดียจะมีการ เติบโต แต่ควร คํานึงถึงปริมาณการจัดเก็บกระดาษเก่า เพื่อเป็น วัตถุดิบต้องให้เพียงพอกับปริมาณความ ต้องการใช้ ของผู้บริโภคสุดท้าย พลาสติก การใช้พอลิสไตรีนในบรรจุภัณฑ์ จะลด ลง เพราะถูกแทนที่ด้วยวัสดุชนิดอื่น ในขณะที่ PVC จะถูกใช้เพิ่มขึ้น แต่ที่จะมีการเติบโตสูงสุดเห็นจะ ได้แก่ พอลิโพรพิลีน และ PET โลหะ ปัจจัยสําคัญที่มีผลต่อการเติบโตของโลหะ ก็คืออัตราการเติบโตของการนํากระป๋องเหล็ก และอะลูมิเนียม มาแปรใช้ใหม่ ซึ่งอาจสูงถึงร้อย ละ 70 ของการผลิตในยุโรปภายในปี ค.ศ. 2005
PAGE
8
ทําให้ตัวเลข การเติบโตของ อะลูมิเนียมดูดี ขึ้นมากและช่วย ในส่วนของ โลหะชนิดอื่นที่ มีผลการดําเนิน การไม่ดีนัก แก้ว บรรจุภัณฑ์ แก้วมีการเติบโตอย่างช้าๆ ด้วยพัฒนาการด้าน การลดน้ําหนักลง และคาดว่าจะเป็นเช่นนี้ไป เรื่อยๆ สําหรับการทํานายเป็นไปได้ยากเพราะ ขาดข้อมูลการผลิต ฟิล์มอ่อนตัว จากแนวโน้มของพัฒนาการแสดง ให้เห็นว่า บรรจุภัณฑ์ประเภทฟิล์มอ่อนตัวยังคง รูปแบบของการเติบโตต่อไป รวมไปถึงการใช้ liquid crystal polymer ในฟิล์มที่ทําหน้าที่เป็น ตัวสกัดกั้นเพิ่มขึ้น copolyamide แบบใหม่ และ การพัฒนา clayloaded nylon ของญี่ปุ่น วัสดุ ประกอบ polyketone, metallocenebased polyolefin และฟิล์มละลายหรือรับประทานได้จะ มีบทบาทสําคัญในบรรจุภัณฑ์ยุคใหม่ ขณะเดียว กับที่มีการปรับปรุงคุณภาพของฟิล์มบาง ประเภทไปด้วย ตัวอย่างเช่น ฟิล์ม oriented HDPE จาก Mobil Plastic ที่มีความเหนียวสูง เป็นพิเศษ วัสดุแทนฟอยล์ในการประกบและ PVDC จะมีบทบาทมากขึ้นในการใช้งานร่วมกับ ฟิล์มอะลูมิเนียม ซิลิคอนไดออกไซด์และ อะลูมิเนียมออกไซด์ ส่วนแลกเกอร์จะเป็น ประเภท acrylic, EVOH และแลกเกอร์ตัวใหม่ จาก ICI ที่ใช้กับ Melinar PET โดยผู้ผลิตราย เดียวกัน
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
วิวัฒนาการของการออกแบบบรรจุภัณฑ์ !
Maecenas pulvinar sagittis enim.
PAGE
Rhoncus tempor placerat.
การออกแบบการบรรจุภัณฑ์ ซึ่งบทบาทนี้มีผลทําให้รูปแบบ จึงเริ่มเข้ามามีบทบาทสําคัญต่อ ของบรรจุภัณฑ์ (Package Form) การค้าและการบริการ ในฐานะ มีการพัฒนาขึ้นมารับรอง มีการ ของสิ่งที่ช่วยอํานวยความ ออกแบบภาชนะบรรจุแบบปิด สะดวกแก่การขนส่งสินค้า (Aid (Closed Container) เช่น ถังไม้ Transportation) โดยทําหน้าที่ (Barrel) การรู้จักปิดผนึกบรรจุ ขั้นพื้นฐานอันดับแรกคือ ภัณฑ์ (Container Closure) เช่น ปกป้อง คุ้มครองสินค้าให้ มีฝาจุกปิดขวด (Bottle Plug ปลอดภัยจากความเสียหาย อัน Seals) ฯลฯ เป็นต้น เทคนิคและ เนื่องมาจากการกระทบ กรรมวิธีการบรรจุที่พัฒนาขึ้น กระเทือน และป้องกันสิ่งปน ตามหน้าที่ใช้สอยเหล่านี้ จึงเป็น เปื้อนที่ไม่พึงประสงค์ (To ผลทําให้เกิดการพัฒนารูปแบบ Prevent Spillage And บรรจุภัณฑ์ที่หลากหลาย Contamination) ที่อาจจะเกิดขึ้น ลักษณะตามกาลเวลา และการ ในระหว่างการขนส่งสินค้า ค้นพบวัสดุหรือเทคโนโลยีที่นํา ผลิตภัณฑ์จากโรงงานผลิตไปจน มาใช้ กระทั่งถึงมือผู้บริโภค
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
9
HISTORY OF PACKAGING ! The Industrial Revolution ที่เริ่มมา ตั้งแต่ต้น ศตวรรษที่ 17 ทําให้ระบบการ ผลิตกลายเป็นการผลิตแบบขนานใหญ่ (Mass Production) และทําให้เกิดการ พัฒนารูปแบบของบรรจุภัณฑ์ที่มี ประสิทธิภาพ สามารถสนองความสะดวก สบายต่อการขนส่งสินค้า ความต้องการ ด้านความปลอดภัย ความรวดเร็ว ความ ต้องการสินค้าที่มีคุณภาพ และความ ต้องการความหลากหลายของสินค้า ฯลฯ จึงทําให้เกิดการตรากฎหมาย (Legislation) หน่วยบรรจุภัณฑ์ (Unit Packaging) ตราสิน ค้า (Brand Identification) และการโฆษณา (Advertising) - มีการตรากฎหมายขึ้นเพื่อคุ้มครองผู้ บริโภค ให้ผู้ผลิตเคารพในกรรมวิธีการผลิต ที่สะอาดบริสุทธิ์และถูกต้องตามหลัก สุขภาพอนามัย (Respect To Sanitation And Purity) ไม่ปิดป้ายฉลาก หลอกลวงผู้ บริโภคเกินความจริง - หน่วยบรรจุ เกิดขึ้นเพราะให้ความ คุ้มครองผลิตภัณฑ์ได้ดีกว่า - ตราฉลากสินค้าหรือยี่ห้อผลิตภัณฑ์ เริ่มมี ความสําคัญเพราะทําให้ผู้บริโภคสามารถ จดจํา และเลือกผลิตภัณฑ์ที่ต้องการตาม คุณภาพได้ - ผู้บริโภคมีความรู้และประสบการณ์หลาย ด้านเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ หรือเลือกการ บริโภคอย่างแพร่หลาย โดยผ่านวิธีการ โฆษณาและประชาสัมพันธ์
PAGE
10
ปรากฏการณ์เหล่านี้ทําให้ตัวบรรจุภัณฑ์ (Package) เริ่มเข้ามามีบทบาทแทน พนักงานขายมีความสําคัญมากในฐานะ “ ตัวแสดงสินค้า ” (The Representation Of Product) ที่ต้องการแสดงให้ผู้บริโภคเห็นถึง เนื้อในหรือเนื้อหา (Content) ของสินค้าด้วย การให้ข้อมูลรายละเอียดของสินค้าบน หีบห่อ โดยใช้เทคนิควิธีการออกแบบสมัย ใหม่ที่สามารถดึงดูดผู้บริโภคได้ ดังนั้นหลัง สงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นต้นมาจึงมีการ พัฒนากรรมวิธีการผลิตบรรจุภัณฑ์หรือ ภาชนะบรรจุ ความเร็ว ความเข้าใจด้าน ศิลปะ และกราฟิกดีไซน์ ด้วยเหตุและปัจจัยดังที่กล่าวมาแล้ว จึงเป็นผลให้เกิดอาชีพเฉพาะขึ้นในวงการ อุตสาหกรรม คือ อาชีพนักออกแบบบรรจุ ภัณฑ์ (Packaging Designer) ที่เพิ่งเกิดขึ้น ในช่วงไม่กี่สิบปีที่ผ่านมานี้เอง ซึ่งนับว่าเป็น อาชีพใหม่ที่มีความสําคัญต่อวงการธุรกิจ การค้าเป็นอย่างมาก ดังนั้น การออกแบบ บรรจุภัณฑ์จึงเป็นวิทยาการที่เกี่ยวข้องกับ คนหลายวงการ หลายอาชีพ และหลาย วิทยาการ (Multidiscipline Profession) กล่าวคือ นักออกแบบบรรจุภัณฑ์ต้องศึกษา หาความรู้
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
HISTORY OF PACKAGING!
PAGE
11
วิวัฒนาการ ของ บรรจุภัณฑ์ References : http://allergyadvisor.com/Educational/images/Egg%20and%20Shell.jpg
จากการศึกษาถึงวิวัฒนาการของ บรรจุภัณฑ์ดังกล่าว เราจึงอาจแบ่ง ประเภทของบรรจุภัณฑ์ออกได้ อย่างกว้าง ๆ เป็น 2 ประเภท คือ
สําหรับประเทศไทยเรา คําว่า “ บรรจุภัณฑ์ ” ดูจะเป็นคําใหม่ซึ่งคน ไทยยังไม่คุ้นเคยนัก แต่ในความ เป็นจริงแล้ว คนไทยนับว่าเป็นนัก ออกแบบบรรจุภัณฑ์ที่มีความ 1. บรรจุภัณฑ์ที่เกิดขึ้นเองตาม สามารถยิ่ง จะเห็นได้จากวิธี ธรรมชาติ ธรรมชาติได้สร้างหีบห่อ การนําเอาวัสดุธรรมชาติมาใช้ ขึ้นเพื่อป้องกันและรักษาผลผลิต ประโยชน์ได้อย่างดียิ่ง เช่น การ ทางธรรมชาติได้อย่างดีเยี่ยมและ ใช้ใบกล้วย ใบตาล ทางมะพร้าว ชาญฉลาด โดยสร้างให้มีความ ใบเตย ฯลฯ มาคิดประดิษฐ์เป็นห่อ เหมาะสมกับผลผลิตแต่ละชนิดไป อาหารแบบต่าง ๆ การจักสาน อาทิเช่น เปลือกผลไม้ เปลือกไข่ ภาชนะต่าง ๆ จากไม้ไผ่ หวาย ต้น เป็นต้น หญ้า ปอ ฯลฯ บรรจุภัณฑ์เหล่านี้มี รูปร่างลักษณะสวยงาม แปลกตา 2. บรรจุภัณฑ์ที่มนุษย์สร้างขึ้น เป็น และสามารถสนองประโยชน์ได้ บรรจุภัณฑ์ที่เกิดจากการที่มนุษย์ อย่างดีในแต่ละกรณี เหมาะกับการ เป็นผู้สร้างขึ้น โดยได้คิดประดิษฐ์ บรรจุสิ่งของต่าง ๆ เช่น อาหารทั้ง จากวัสดุต่าง ๆ เพื่อสนอง ที่เป็นของแห้งหรือมีน้ํา หรือ ประโยชน์นานาประการ เช่น เพื่อ สิ่งของที่ต้องการความปลอดภัย คุ้มครองป้องกันผลิตภัณฑ์เพื่อ และความสะดวกในการเคลื่อน ความสะดวกในการขนส่ง เพื่อการ ย้ายอื่น ๆ ส่งเสริมการจําหน่าย ฯลฯ Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
HISTORY OF PACKAGING!
PAGE
12
วิวัฒนาการของการออกแบบบรรจุภัณฑ์ THE EVOLUTION OF PACKAGING DESIGN มนุษย์เรามีวิวัฒนาการจากยุคหนึ่งมาสู่อีก ยุคหนึ่ง เช่นนี้ตลอดมา สิ่งนี้จะส่งผลสะท้อน ต่อปัจจัย หรือองค์ประกอบในการดํารงชีวิต ของมนุษย์เป็นอย่างมาก จากแรกเริ่มที่ มนุษย์อยู่รวมกันเป็นกลุ่มเล็ก ๆ และดํารง ชีวิตง่าย ๆ ด้วยการอาศัยผลิตผลจากการ เพาะปลูก หรือการเลี้ยงสัตว์เพียงจํานวนไม่ มาก มีการพึ่งพาอาศัยและติดต่อกันในกลุ่ม ใกล้เคียงเท่านั้น ต่อมาเมื่อจํานวนประชากร มีมากขึ้น มีการแบ่งกลุ่มอาศัยออกเป็นหมู่ เหล่า การผลิตเฉพาะเพียงบริโภคใน ครอบครัวเริ่มไม่พอเพียง จึงเริ่มมีระบบการ แลกเปลี่ยนที่กว้างขวางขึ้น ในที่สุดระบบการ ผลิตก็เปลี่ยนรูปไปเกิดเป็นการผลิตแบบ อุตสาหกรรม (Mass Production) ขึ้น การ แลกเปลี่ยนสิ่งของเครื่องใช้ หรืออาหาร จึง ขยายวงจากบุคคลใกล้เคียงไปเป็นการแลก เปลี่ยนกับบุคลในกลุ่มอื่น ในอาณาเขตที่ กว้างขวางขึ้น
Maecenas pulvinar sagittis enim.
ในระยะแรกของการแลกเปลี่ยน การเคลื่อน ย้ายสิ่งของเครื่องใช้ที่มีการแลกเปลี่ยน ก็ อาศัยภาชนะตามพื้นบ้านที่ใช้กันอยู่ในครัว เรือนตามสะดวกแต่ต่อมาเมื่อการแลก เปลี่ยนขยายขอบเขตจนถึงขนาดมีการซื้อ ขายและขยายขอบเขตวงกว้างออกไปมาก ๆ บรรจุภัณฑ์ใหม่ ๆ จึงเริ่มเข้ามามีบทบาท เริ่ม มีการคิดค้นและประดิษฐ์บรรจุภัณฑ์ต่าง ๆ เพื่อสนองความต้องการในแต่ละกรณี เช่น ใช้ใบไม้มาทํากระทง ห่อขนม เอากิ่งไม้หรือ เปลือกไม้มาสานทํากระจก ชะลอม ตะกร้า ฯลฯ ซึ่งบรรจุภัณฑ์เหล่านี้เป็นพื้นฐานมาจาก การคิดค้นจากวัสดุธรรมชาติ และพัฒนามา เป็นบรรจุภัณฑ์ในยุคต่อ มา ซึ่งได้มีการ คิดค้นวัสดุชนิดอื่น ๆ ที่จะสามารถตอบสนอง ประโยชน์ในการบรรจุภัณฑ์ได้กว้างขวาง และมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
Rhoncus tempor placerat.
Packaging Design 1, Packaging Design Program | Art & Arch Faculty | Rajamangala University of Technology Lanna
History of Packaging
จากการที่มนุษย์ได้คิดนําวัสดุที่มีตามธรรมชาติมาประดิษฐ์เป็นบรรจุภัณฑ์ใช้ในชีวิต ประจําวันดังที่ได้กล่าวมาแล้ว ความพยายามและความคิดสร้างสรรของมนุษย์ก็ยังไม่สิ้นสุด เมื่อเกิดความต้องการขยายให้กว้างขึ้น เช่น การขยายขนาด และจํานวนของสินค้า การ เคลื่อนย้ายของใหญ่ ๆ จํานวนมากต้องการบรรจุภัณฑ์ที่เหมาะสม และแม้เมื่อความเจริญ ก้าวหน้าทางด้านการตลาดมากขึ้น บรรจุภัณฑ์ก็เข้ามามีบทบาทใช้เป็นเครื่องมือในทางการ ตลาดด้วย เช่น ใช้เป็นเครื่องช่วยในด้านการส่งเสริมการจําหน่าย ดังนั้นจึงได้มีการค้นคว้าคิด ประดิษฐ์บรรจุภัณฑ์แบบใหม่ ๆ ตลอดจนปรับปรุง และค้นหาวัสดุที่ใช้ในการบรรจุให้มี คุณภาพดียิ่งขึ้น จนในที่สุดปัจจุบันเรามีวัสดุที่ใช้เพื่อการบรรจุภัณฑ์มากมายหลายชนิด อาทิ เช่น กระดาษชนิดต่าง ๆ แผ่นโลหะ ใยสังเคราะห์ แก้ว พลาสติก ไม้ ฯลฯ
References ความเป็นมาของบรรจุภัณฑ์. [Online] Available. http://www.mew6.com/composer/package/ package_0.php. [18/พ.ค./2549 บุษกร ประดิษฐากูร, “บทบาทและความสําคัญของภาชนะบรรจุ”.[ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.tistr.or.th/t/publication/page_area_show_bc.asp?i1=85&i2=2&noshow=1. (10 เมษายน 2552) ศิริวรรณ แสงนิกรเกียรติ, บรรจุภัณฑ์ในทศวรรษหน้า, วารสารอุตสาหกรรมสาร ฉบับเดือน กรกฎาคม - สิงหาคม 2546 [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.perfumes.com/eng/bottles.htm [8/ม.ค./2549] [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.freepatentsonline.com [12/มี.ค./2548] [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://multisakaabadi.indonetwork.net/520406/flexiblepackaging.htm [4 ธ.ค./2551] [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://buy.ecplaza.net/search/3s1nf20sell/pvdc.html. [10/ก.ย./ 2548] [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://buy.ecplaza.net/search/3s1nf20sell/pvdc.html. [10/ก.ย./ 2548] [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.jupiterimages.com/ [10/ก.ย./2548] [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.fei-online.com/index.php?id=2425 [28/ก.พ./2550] [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.junkfoodblog.com/ [28/ก.พ/2550]