Polish

EGZEMPLARZ BEZP ATNY

Zima 2021 | Nr 04/2021 | dzienniklodzki.pl/strefa-biznesu

BRANĹA W K OPOCIE – PANDEMICZNE FERIE ZIMOWE: WERSJA 2.0 S. 34-36 ILE KOSZTUJE POLITYKA I NA CO POLITYCY WYDAJý PIENIýDZE? S. 50-53

FOT. ARCHIWUM LIEDMANN SPÓ KA Z O.O.

ROZMOWA Z OLIVEREM GIERSBERGIEM, CZ ONKIEM ZARZýDU BSH POLSKA S. 26-29

BIZNES ZAMKNIćTY W GRANULKACH Tomasz Liedmann i jego firma Liedmann Sp. z o.o. wyznaczajļ dziť trendy na europejskim rynku producentów ekologicznych nawozów / S.10-13

EDYTORIAL Przez dwa ostatnie lata najwaŹniejszym tematem w mediach by Covid-19. I obawiam siň, Źe ów temat bňdzie obecny w naszym Źyciu jeszcze przez kilka najbliŹszych lat – do czasu wprowadzenia skutecznego leku na chorobň wywo ywanļ przez koronawirusa. Jednak w ostatnich tygodniach pojawi siň temat waŹ# niejszy…

Na poczĻtku grudnia na Twitterze na profilu RzĻdowego Centrum BezpieczeŚstwa pojawi siň nastňpujĻcy wpis: „Czy wiesz co zrobiľ w sytuacji blackout? Latarkň, ŧwiece, apteczkň i dokumenty trzymaj w atwo dostňpnym miejscu. Wyposaż siň w przenoŧna adowarkň – tzw. powerbank. Zabezpiecz zapasy jedzenia, które nie wymaga prĻdu przy przechowywaniu i przygotowywaniu.” I choľ zaledwie szesnaŧcie minut póŻ niej pojawi siň pod nim oficjalny, uspokajajĻcy wpis RCB: „Na chwilň obecnĻ Polska nie jest zagrożona blackout. Post ma charakter dzia aŚ edukacyjnych i prewencyjnych”, to jak to siň mówi – „mleko siň rozla o”. By on bowiem szeroko komentowany – i to już nie tylko w mediach spo ecznoŧciowych, ale również g ówne kana y informacyjne radiowo-telewizyjne, prasň i portale internetowe.

Zastanawiam siň ilu osobom przemknň a wówczas przez g owň myŧli typu: „Czy nie warto jednak sprawdziľ, czy baterie w latarce siň nie roz adowa y?”, albo „Rzeczywiŧcie dokupmy parň konserw”. Muszň przyznaľ, że sam zaczĻ em rozważaľ, czy jednak nie warto kupiľ powerbanku oraz przypomnia em sobie gdzie w domu mam schowane kilka konserw kupionych jeszcze przed pierwszĻ fala koronawirusa.

Nasze dzieci nie wyobrażajĻ sobie ŧwiata bez prĻdu, a przecież nasi dziadkowie w zdecydowanej wiňkszoŧci w dzieciŚstwie znakomicie siň bez tego „wynalazku” obywali. Dlatego gdy s yszň od dzieci, s owa: „Po co mam siň uczyľ, przecież wszystko mogň atwo znaleŻľ w internecie” powtarzam im to, co sam s ysza em od dziadka: „Nie leŚ siň i ucz siň, żebyŧ umia sobie poradziľ w życiu, jak bňdziesz zdany na w asne si y, bez prĻdu, gazu i wody w kranie”. Ale oczywiŧcie w duchu życzň im, by nie musia y żyľ w ŧwiecie „unplugged”.

Jednoczeŧnie warto pamiňtaľ, że biznesowi eksperci podpowiadajĻ, że warto zainwestowaľ w… zielone domy. Ocieplenie budynku, wymiana okien i drzwi, instalacja paneli s onecznych i pomp ciep a to możliwoŧľ skorzystania z obecnych ulg podatkowych oraz znaczĻce ograniczenie wydatków na energie w przysz oŧci. W sytuacji, gdy oprocentowanie lokat jest ŧmiesznie niskie, a inflacja pożera zyski gie dowe może warto o tym pomyŧleľ. A i dzieci na tym też skorzystajĻ.

Miros aw Malinowski redaktor naczelny

Medialnie temat blackoutu trwa oko o tygodnia, póŻniej przes oni y go inne, ważniejsze kwestie m.in. kryzys na granicy polsko-bia oruskiej, wojska rosyjskie zgromadzone na granicy z UkrainĻ, zablokowanie gazociĻgu NordStream2, inflacja, podwyżka cen gazu i prĻdu, rzĻdowe pakiety antyinflacyjne, polityka Unii Europejskiej promujĻca odnawialne Żród a energii i podpisanie przez Orlen umowy z Syntthosem i GE Hitachi umowy o budowie ma ych reaktorów jĻdrowych.

Co Ļczy te tematy, niektóre na pozór odleg e?

Oczywiŧcie kwestia bezpieczeŚstwa energetycznego.

Niemal wszystkie konflikty w dziejach toczy y siň o dostňp do zasobów – a to o tereny myŧliwskie, a to o surowce, a to o niewolników. Energia też jest zasobem. A, że wojny w ostatnich latach zmieni y swój charakter na hybrydowy, to co stoi na przeszkodzie, by i sam zasób sta siň broniĻ?

I to broniĻ coraz potňżniejszĻ, bo zapotrzebowanie na energiň – przede wszystkim elektrycznĻ bňdzie rosnĻľ.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

003

Rozmowa Strefa przedsiŌbiorstw

W najbliƁszych latach powstanie wiele hal.

Ten rynek bŌdzie siŌ szybko rozwija

Zosta pan prezesem firmy Ocmer 1 stycznia 2021 roku, w ūrodku pandemii. W jakiej sytuacji rynkowej przejĿ pan kierowanie przedsiŌbiorstwem?

To by trudny czas, ale na szczňŧcie branża budowlana w pandemii nie napotka a aż tak dużych przeszkód. Prace budowlane mog y iŧľ dalej, choľ oczywiŧcie trzeba by o zachowaľ dodatkowe ŧrodki ostrożnoŧci. Na przyk ad ludzie musieli dojeżdżaľ do pracy wiňkszĻ liczbĻ samochodów, trzeba by o utrzymaľ odpowiednie odleg oŧci miňdzy pracownikami, zapewniľ im możliwoŧľ mycia i dezynfekcji rĻk. Na samym poczĻtku pandemii by oczywiŧcie strach – lockdowny zdezorientowa y nie tylko spo eczeŚstwo, ale też inwestorów. Woleli wstrzymaľ siň z decyzjami i zobaczyľ, co bňdzie dalej. Ale po 4-5 miesiĻcach gospodarka odmrozi a siň. Inwestycje idĻ dobrze, jednak ceny szalejĻ, brakuje ludzi i materia ów.

Sytuacja posz a ca kiem w drugĻ stronň. Gdy w styczniu 2021 roku zaczĻ em kierowaľ firmĻ, powoli normowa o siň. Dopiero w drugiej po owie roku pojawi y siň problemy z materia ami i ludŻmi.

Robert Westland, prezes zarzļdu ódzkiej firmy Ocmer

Jak obecnie wyglĿda sytuacja? Mówi siŌ o braku stali, zerwanych aŞcuchach dostaw. Jaki to ma wp yw na pracŌ firmy Ocmer?

Sytuacja na rynku stali powoli zaczyna siň uspokajaľ, choľ ceny sĻ nadal wysokie – dwa razy wyż sze niż przed pandemiĻ. Ale za to jest k opot z innymi materia ami i aspektami: na przyk ad cement jest prawie niedostňpny, moce produkcyjne sĻ zbyt ma e w stosunku do popytu.

dla inwestora, albo przeciĻga siň, co dla odmiany jest niewygodne dla nas. Mamy na przyk ad zaplanowany czas budowy na szeŧľ miesiňcy, a jeŧli przed uży siň do oŧmiu z przyczyn niezależ nych od nas, to inwestor to zrozumie, ale my musimy wyp aciľ pracownikom pensje za dwa miesiĻce wiňcej.

Jak pan radzi sobie w takiej sytuacji?

W przypadku trudnoŧci konieczna jest otwarta rozmowa z inwestorem. Na szczňŧcie wszystkie media sygnalizujĻ problemy na rynku i inwestorzy zdajĻ sobie sprawň. Ale jest trudno, bo albo budowa zaczyna siň póŻniej, co jest niewygodne

Czy pandemia wp ynŌ a jakoū pozytywnie na rynek hal? MoƁe sĿ „zamawiane” wiŌksze gabarytowo, by zachował dystans spo eczny?

Inwestorzy nie patrzĻ w ten sposób. Zak adajĻ, że ograniczenia sĻ tymczasowe, pandemia wkrót-

004

Strefa Biznesu ZIMA 2021

ce siň skoŚczy i dystans spo eczny nie bňdzie już potrzebny. Widaľ jednak wiňkszy popyt na hale, bo pandemia napňdzi a branżň e-commerce. Ludzie zaczňli czňŧciej kupowaľ z dostawĻ do domu. Potrzebne sĻ wiňksze magazyny, a nasze hale ŧwietnie nadajĻ siň do tego do tego celu. Producenci decydujĻ siň na budowň nowych obiektów lub rozbudowň dotychczasowych hal produkcyjno-magazynowych.

Jak widzi pan przysz oūł swojej branƁy?

Tak jak wspomnia em, branża e-commerce szybko siň teraz rozwija, ale porównujĻc Polskň do innych krajów Unii Europejskiej widaľ, że nasz ry-

FOT. MAGDALENA KACZMAREK

– Sytuacja na rynku stali powoli zaczyna siŌ uspokajał, choł ceny sĿ nadal wysokie: dwa razy wyƁsze niƁ przed pandemiĿ. Jest k opot z innymi materia ami i aspektami: na przyk ad cement jest prawie niedostŌpny, moce produkcyjne sĿ zbyt ma e w stosunku do popytu – mówi ROBERT WESTLAND, prezes zarzĿdu ódzkiej firmy Ocmer, generalnego wykonawcy obiektów przemys owych.

nek nie jest jeszcze zbyt rozwiniňty. To oznacza, że w najbliższych latach bňdzie siň rozwija i powstawaľ bňdzie wiele nowych hal. Ten rynek jest bardzo przysz oŧciowy. Jest jeszcze drugi pozytywny aspekt pandemii. W czasie jej trwania firmy zaczň y zastanawiaľ siň, czy na pewno warto produkowaľ w Chinach lub w Indiach, skoro wystarczy a pandemia, by zerwane zosta y aŚcuchy dostaw. Produkcja w Europie skraca czas transportu. Nie wymaga też kontenerów, które obecnie sĻ bardzo drogie. aduje siň po prostu towary na samochody ciňżarowe i wiezie z Polski do Holandii czy Francji. Można wiňc spodziewaľ siň, że czňŧľ produkcji bňdzie wycofywana z krajów Dalekiego Wschodu i umieszczana w Europie Centralnej, miňdzy innymi w Polsce i na Wň grzech. Spotka em siň z takim zjawiskiem już dwa lata temu, jeszcze przed pandemiĻ. Firma reklamowa przenios a produkcjň z Azji do Polski, bo czas oczekiwania na towar by dla niej zbyt d ugi.

A jakie nowe trendy pojawiajĿ siŌ w konstrukcji hal?

Kierunkiem, w którym chcemy siň rozwijaľ i widzimy dodatkowy potencja sĻ hale drewniane.

Jako jedyni w Polsce należymy do holenderskiej grupy Janssen de Jong i nasza siostrzana spó ka już takie hale buduje, tworzy nawet biurowce z drewna. SĻdzň, że w Polsce też bňdzie na nie popyt. Polska bňdzie musia a przestawiľ siň na gospodarkň zamkniňtego obiegu i budowanie w sposób neutralny dla ŧrodowiska. A pamiňtajmy, że produkcja cementu jest bardzo energoch onna i ŧlad wňglowy jest dużo wiňkszy niż w przypadku budynku z drewna.

Drewniana hala to rzeczywiūcie coū nowego. Jak jest ona wykonana?

Stosowane obecnie kolumny żelbetowe lub stalowe można atwo zamieniľ na drewniane, tak samo jak stalowe dŻwigary. Konstrukcja powstaje wiňc w ca oŧci z drewna. ZostajĻ jeszcze obudowy i dachy, które obecnie trzeba jeszcze wykonywaľ ze stali, ewentualnie na dachu montuje siň membrany PCV. Hale drewniane sĿ adniejsze niƁ tradycyjne?

Uważam, że tak. MajĻ naturalny wyglĻd. By em ostatnio w drewnianym biurze w Holandii. Marzy bym, żeby w takim pracowaľ! Jestem przekonany, że w Polsce takie rozwiĻzania też siň spodobajĻ. Ģwiadomoŧľ ekologiczna bardzo szybko roŧnie. Wystarczy przypomnieľ sobie, jak duże protesty by y w ostatnich latach w sprawie klimatu.

W takim razie czy sĿ jeszcze jakieū inne nowinki ekologiczne?

Kolejne rozwiĻzania to fotowoltaika montowana na dachach hal oraz wyposażanie hal w pompy ciep a. Już to stosujemy. Prawie we wszystkich halach, które obecnie budujemy albo montujemy od razu panele fotowoltaiczne na dachu, albo konstrukcja hali jest tak obliczona, żeby inwestor w przysz oŧci móg jĻ zamontowaľ.

FOT. MAGDALENA KACZMAREK

Rozmowa Strefa przedsiŌbiorstw

Jak pan widzi rozwój firmy na najbliƁsze lata?

Postanowiliŧmy skupiľ siň na dużych inwestycjach. Obecnie minimalna powierzchnia dla hali budowanej przez firmň Ocmer to 2 tys. mkw.

Chcielibyŧmy też byľ pierwszĻ firmĻ, która bň dzie stawiaľ w Polsce hale o konstrukcji drewnianej. Szukamy pierwszego klienta, który bňdzie nastawiony na tyle ekologicznie, że sk onny bň dzie zap aciľ nieco wiňcej, by mieľ przyjaznĻ dla ŧrodowiska halň z drewna. Powstanie wtedy obiekt referencyjny, który można bňdzie pokazaľ kolejnym klientom. KorzystajĻc tylko z wizualizacji i zdjňľ z Holandii trudno przekazaľ zalety takiej konstrukcji. atwiej zaprosiľ potencjalnych klientów do gotowego obiektu, który mogĻ zobaczyľ i przy okazji porozmawiaľ z w aŧcicielem.

Czyli przysz oūł widzi pan w jasnych barwach?

Tak. Generalne wykonawstwo obiektów przemys owych to przysz oŧciowa branża.

W tej sytuacji planuje pan zwiŌkszył zatrudnienie?

Obecnie zatrudniamy 28 osób. To na przysz y rok powinno nam wystarczyľ, ale chcia bym sukcesywnie rozwijaľ firmň i co roku zatrudniaľ nowych ludzi.

Co jest najtrudniejsze w kierowaniu firmĿ, a co w tym pomaga?

Najtrudniej zapanowaľ jest nad sytuacjami, gdy z dnia na dzieŚ zmieniajĻ siň przepisy. W tej sytuacji trzeba iŧľ do przodu i powoli te zmiany wprowadzaľ. Na szczňŧcie mam rewelacyjnĻ kadrň i bardzo dobry zespó . Pracownicy to kapita tej firmy.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Mówi pan kiedyū, Ɓe zatrudnia sporo kobiet...

Tak i to nie tylko w biurze. Nawet na placu budowy na co dzieŚ pracujĻ teraz trzy kobiety. RadzĻ sobie ŧwietnie. Nie dajĻ za wygranĻ, nawet jeŧli jakiŧ mňżczyzna próbuje nie traktowaľ ich poważnie.

Co je przyciĿga do pracy na budowie?

To ŧwietna branża, w której od razu można zobaczyľ efekty swojej pracy. Zaczyna siň budowň na pustym polu, a szeŧľ miesiňcy póŻniej stoi tam fabryka, która produkuje kartony lub samochody. Też mi siň to bardzo podoba. Patrzeľ na coŧ, co tak szybko roŧnie. To niesamowite.

Ocmer IstniejĻca od 1994 roku ódzka firma, zajmujĻca siň generalnym wykonawstwem obiektów przemys owych. Jest czňŧciĻ holenderskiej grupy Janssen de Jong.

Specjalizuje siň w kompleksowej realizacji inwestycji pod klucz, poczĻwszy od projektowania i uzyskania pozwolenia na budowň po oddanie do użytkowania i zagospodarowanie przestrzeni. Ma na koncie kilkaset zbudowanych obiektów. Niedawno zakoŚ czy a budowň kolejnej hali wielkogabarytowej o powierzchni ponad 20 tys. mkw dla firmy VPK Packaging Polska. 53-letni Robert Westland zosta prezesem1 stycznia 2021 roku. Z wykszta cenia jest logistykiem.

W firmie Ocmer pracuje od niemal 20 lat, wczeŧniej by dyrektorem operacyjnym.

005

Spis treřci

FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK

2021 | NR 04 (21)

(16-19) Chcemy finansowaĿ pozytywne projekty Rozmowa z z Kamilem Bileckim, Prezesem Zarzļdu oraz Ewelinļ Kachniarz, Partnerem Wspó zarzļdzajļcym Tier Investment S.A. miňdzy innymi o inwestowaniu w nieruchomoťci.

Parki handlowe i inne pomys y branƁy na pandemiŌ

(34-36) Ferie zimowe w cieniu pandemii Na zimowļ przerwň czeka branŹa turystyczna.

Otwarte pozostaje pytanie, czy uczniowie i ich bliscy bňdļ mogli odpoczļĿ poza domem, a jeťli tak, to gdzie i na jakich zasadach.

(38-41)

(50-53) Ile kosztuje polityka i na co politycy wydajļ pieniļdze?

Polityka to wielki biznes.

Kampanie wyborcze prowadzone sļ niemal na ťmierĿ i Źycie, bo zwyciňstwo daje w adzň. Na pytanie, skļd partie polityczne majļ pieniļdze,odpowiedŸ jest oczywista: g ównie z podatków wp acanych do budŹetu paŚstwa przez podatników.

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

(30-33)

(56-61)

– To by i szef, który mnie opieprza w sposób nieprawdopodobny, i ojciec, który siedzi na szczycie sto u i rozmawiamy o tak zwanej d… pani Maryni – o swoim ojcu opowiada dr Grzegorz Religa

Na zdjňciu: Tomasz Liedmann – za oŹyciel i prezes firmy Liedmann Sp. z o.o.

(64-66)

DuŹy biznes stawia na ma y atom. Modu owe reaktory bňdļ zasila y krajowļ gospodarkň?

REDAKCJA Redaktor naczelny: Miros aw Malinowski Redaktor prowadzļcy: Dariusz Paw owski Zespó redakcyjny: Matylda Witkowska, Alicja ZboiŚska, Micha Meksa, Ryszard M. Perczak, Grzegorz Ga asiŚski, Krzysztof Szymczak

(86-91)

WYDAWCA Polska Press Sp. z o.o. ul. Domaniewska 45, 02-672 Warszawa, tel. 22 201 41 00 www.polskapress.pl Oddzia w odzi ul. Skorupki 17/19, 90-532 ódŸ; tel. 42 665 91 00 dziennik@dziennik.lodz.pl Prezes oddzia u Marcin Polak tel. 42 665 93 00 Wiceprezes oddzia u, Dyrektor Biura Reklamy Micha Frontczak biuroreklamy@dziennik.lodz.pl Strefa Biznesu – Biuro Reklamy Natalia Kostrzewa tel. 509664825 Marketing Krzysztof Druszcz marketing@dziennik.lodz.pl KolportaŹ Grzegorz Szaszkiewicz Projekt graficzny, dyr. artystyczny Tomasz BocheŚski Grafik prowadzļcy Agnieszka GawroŚska

Model EV6 jest dowodem na to, Źe KIA opanowa a juŹ konstruowanie samochodów z napňdem elektrycznym.

Sezon narciarski odbywa siŌ pod „patronatem” koronawirusa

Dyr. zarzļdzajļcy Biura Reklamy: Maciej Kossowski Dzia wydawniczy: Izabela Marciniak Produkcja: Dorota Czerko Public Relations: Adrian Majchrzak FOT. ARCHIWUM POLSKA PRESS

(42-44)

Jak bŌdĿ wyglĿda y nasze miasta w roku 2050?

006

(50-53)

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Reklamy na stronach: 2, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 25, 26, 27, 28, 29, 33, 37, 45, 54, 55, 61, 65, 85, 91, 98, 99, 100 Redakcja nie odpowiada za treťĿ reklam i nie zwraca materia ów niezamówionych. Wszelkie prawa zastrzeŹone. Przedruk i wykorzystywanie w jakiejkolwiek innej formie bez pisemnej zgody zabronione.

ZarzĿdzanie firmĿ Nasz konkurs Wystartowa a XIV edycja konkursu MenedŹer Roku Regionu ódzkiego 2021.

Czekamy na nominacje od naszych Czytelników i od samych menedŹerów. Regulamin konkursu dostňpny jest na stronie: dzienniklodzki.pl/mr2021

XIV EDYCJA KONKURSU MENEDĭER ROKU REGIONU ½ÓDZKIEGO 2021

Konkurs rozgrywany jest w trzech kategoriach: i Duża Firma (zatrudniajĻca od 250 pracowników); i Ģrednia Firma (od 50 do 249 pracowników); i Mikro i Ma a Firma (do 49 pracowników).

W dotychczasowych edycjach konkursu laureatem zostawa menedżer, który wykaza siň najwiňkszĻ skutecznoŧciĻ w zarzĻdzaniu firmĻ, osiĻ gnĻ dobre wyniki ekonomiczne i wykazywa wrażliwoŧľ na potrzeby spo eczne, wspieranie lokalnych inicjatyw. W tej edycji Kapitu a Konkursu bňdzie bra a pod uwagň nie tylko dane finansowe, lecz również podejmowanie przez kandydata dzia aŚ majĻcych z agodziľ lub przezwyciňżyľ skutki pandemii koronawirusa, wysi ki skierowane na utrzymanie miejsc pracy, poszukiwanie nowych nisz itp.

Do kandydatów wskazanych przez Kolegium Elektorskie oraz zg oszonych poprzez nasz formularz zostanĻ rozes ane ankiety konkursowe.

Ostatecznego wyboru laureatów, na podstawie nades anych formularzy zawierajĻcych opis osiĻgniňľ kandydata, dokona Kapitu a Konkursu.

W jej sk ad wchodzĻ: Prezydent Miasta odzi, Wojewoda ódzki, Marsza ek Województwa ódzkiego, Rektor Uniwersytetu ódzkiego, Rektor Politechniki ódzkiej, Redaktor Naczelny „Dziennika ódzkiego”, Prezes ódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, Prezes Polska Press ódŻ, Wiceprezes Polska Press ódŻ, Kanclerz Loży ódzkiej BCC oraz Dyrektor Loży ódzkiej BCC.

i sĻ cenieni przez swój zespó oraz lokalne ŧrodowisko biznesowe, dzia ajĻ w pe ni etycznie, przestrzegajĻc zasad prawnych i regu zdrowej konkurencji; i wykazujĻ wrażliwoŧľ na potrzeby spo eczne, prowadzĻ dzia alnoŧľ charytatywnĻ i wspierajĻ lokalne inicjatywy, szeroko stosujĻ w praktyce zasady Odpowiedzialnego Biznesu (CSR).

Pomys odawcami i organizatorami konkursu Menedżer Roku Regionu ódzkiego sĻ redakcja „Dziennika ódzkiego” i Loża ódzka Business Centre Club. – Jak co roku, bňdziemy oceniali menadżerów za 3 ostatnie lata ich dzia alnoŧci. Kolejny rok z rzňdu mamy specyficznĻ sytuacjň spowodowana pandemiĻ – podkreŧla Krzysztof T. Borkowski, kanclerz Loży ódzkiej BCC. – Zosta y przerwane aŚcuchy dostaw, by y problemy zdrowotne pracowników. Jednak wielu menadżerów potrafi o w szybkim tempie zwiňkszyľ lub uruchomiľ produkcjň towarów przydatnych w walce z pandemiĻ.

Laureatami poprzedniej edycji Konkursu zostali: Bart omiej Walas, Bartolini Air (Mikro i Ma a Firma); Daniel Katowicz, Starmeat (Ģrednia Firma) i Anna Kňdziora-Szwagrzak, Veolia Energia (Duża Firma ).

Aby zg osił kandydata, trzeba wejūł na stronŌ: dzienniklodzki.pl/mr2021 i wype nił formularz Uczestnikami konkursu mogĻ zostaľ menedżerowie, którzy zarzĻdzajĻ firmĻ minimum 3 lata i: i w 2021 r. osiĻgnňli wyraŻne sukcesy wobec ograniczeŚ i trudnoŧci w funkcjonowaniu firmy spowodowanych pandemiĻ;

ORGANIZATORZY KONKURSU

DANIEL KATOWICZ, STARMEAT Starmeat to polski producent wysokiej jakoťci miňsa drobiowego. Daniel Katowicz swoje pierwsze doťwiadczenie zdoby na stanowisku g ównego technologa, nastňpnie przebywa w Kanadzie, gdzie poszerza swojļ wiedzň.

Doťwiadczenie zdobywa teŹ na Ukrainie oraz otworzy w asnļ mieszalniň przypraw i dodatków funkcjonalnych w Szczecinie. Po dwóch latach, widzļc duŹy potencja w produkcji miňsa drobiowego, otworzy zak ad produkcyjny w woj. ódzkim Starmeat.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

FOT. ARCHIWUM

PARTNER

FOT. ARCHIWUM

PARTNERZY STRATEGICZNI

FOT. ARCHIWUM

ANNA KĉDZIORA-SZWAGRZAK, VEOLIA ENERGIA Veolia Energia ódŸ jest jednym z najwiňkszych przedsiňbiorstw energetycznych w Polsce. Anna Kňdziora-Szwagrzak ukoŚczy a studia ekonomiczno-socjologiczne ze specjalnoťciļ finansowļ na Uniwersytecie ódzkim.

Od 1996 r. jest zwiļzana z ódzkļ energetykļ. Jest licencjonowanym doradcļ podatkowym i ksiňgowym certyfikowanym przez Ministerstwo Finansów w Polsce. Od 2018 r. pe ni funkcjň Prezesa Zarzļdu, Dyrektora Generalnego Veolii Energii ódŸ.

2021

BART OMIEJ WALAS, BARTOLINI AIR Bartolini Air jest grupļ certyfikowanych (wg przepisów EASA) spó ek oferujļcych szkolenia lotnicze, szyte na miarň czartery biznesowe, kompleksowe zarzļdzanie prywatnymi samolotami i obs ugň technicznļ statków powietrznych. Grupa Bartolini rozpoczň a dzia alnoťĿ w 2006 r. od dwóch maszyn, obecnie dysponuje flotļ kilkunastu nowoczesnych samolotów, w tym dwóch odrzutowych. Bart omiej Walas szkoli kandydatów na pilotów i pilotuje loty na prywatne zamówienie.

007

Strefa powitalna Liczby

Mennica Skarbowa sprzeda a w tym roku juŹ 2,7 tony z ota. Popyt na z oto bňdzie w Polsce nadal wysoki, g ównie ze wzglňdu na rosnļcļ grupň inwestorów zainteresowanych tym kruszcem.

29, 2 m. kw. na osobň GUS w 2020 r. odnotowa wzrost ťredniej ogólnopolskiej liczby mieszkaŚ w przeliczeniu na 1000 osób. W ujňciu ogólnopolskim, wzrós takŹe przeciňtny metraŹ na osobň (z 28,7 mkw. do 29,2 mkw.)

230000

W 2021 roku znowu powstanie w Polsce 230 tysiňcy nowych domów i mieszkaŚ. SpodziewaĿ moŹemy siň najlepszego wyniku od ponad 4 dekad.

DETALICZNIE

W pierwszych dziesiňciu miesiļcach roku sprzedaŹ w sektorze handlu detalicznego by a o 11,3% wyŹsza niŹ w analogicznym okresie roku ubieg ego.

Wzrosty sprzedaŹy w paŸdzierniku, w tym roku dane okaza y siň wyŹsze od oczekiwaŚ rynkowych. SprzedaŹ w ujňciu rocznym wzros a we wszystkich analizowanych przez GUS grupach towarów poza samochodami, motocyklami i czňťciami moto, które zanotowa y spadek o 1,8%.

MONETA I BANKNOT Z LECHEM KACZYĎSKIM 20-z otowy banknot i moneta o nominale 500 z otych z wizerunkiem zmar ego tragicznie prezydenta RP Lecha KaczyŚskiego zosta y, w listopadzie br. wyemitowane i wprowadzone do obiegu przez Narodowy Bank Polski.

FOT.123RF

Prawie trzy tony z ota

Praca...

5 dni w tygodniu przepracowuje prawie 54 procent aktywnych zawodowo Polaków. Wiňcej czasu poťwiňca na pracň nieca e 10 procent rodaków. Blisko 26 procent mňŹczyzn i ponad 16 procent kobiet pracuje co najmniej 9 godzin w ciļ# gu dnia. Eksperci komentujļcy wyniki badania stwierdzajļ, Źe Polacy sļ wyjļtkowo zapracowanym narodem w Europie, wyznajļcym etos ciňŹ# kiej pracy.

Geotermia w modzie 70 mln z dla samorzļdów lub ich zwiļzków przeznaczy Narodowy Fundusz Ochrony ĥrodowiska i Gospodarki Wodnej na przedsiňwziňcia w zakresie poszukiwania i rozpoznawania z óŹ wód termalnych. Nabór w ramach drugiego konkursu programu priorytetowego „Udostňpnianie wód termalnych w Polsce” odbňdzie siň w terminie od 3 stycznia do 30 czerwca 2022 roku.

008

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Biznes zamknięty w granulkach = GUREQ\FK JUDQXOHN Z\NLHãNRZDã EL]QHV ] XJUXQWRZDQĎ SR]\FMĎ Z EUDQij\ QDZR]RZHM &HQLRQ\ QD HXURSHMVNLP U\QNX SURGXFHQW JUDQXORZDQ\FK QDZR]yZ PLQHUDOQ\FK Z\]QDF]D WUHQG\ Z VHJPHQFLH QDZR]yZ ZDSQLRZ\FK D MHJR HNRORJLF]QH EH]SLHF]QH GOD ħURGRZLVND SURGXNW\ FLHV]Ď VLē X]QDQLHP UROQLNyZ 6SyãND /LHGPDQQ G]LēNL ZHZQēWU]QHM SROLW\FH RSDUWHM QD ÀODUDFK LQQRZDF\MQRħFL L QDMZ\ijV]\FK VWDQGDUGDFK MDNRħFL ] URNX QD URN NRQW\QXXMH ]DãRijRQĎ VWUDWHJLē UR]ZRMX Sukces skupiony wokół innowacyjności Liedmann Sp. z o.o. to jeden z największych polskich producentów w segmencie granulowanych nawozów wapniowych. Wkomponowany w logotyp firmy amonit nawiązuje do bogatych pokładów wapienia wykorzystywanych przy produkcji nawozów, w pobliżu których zlokalizowany jest zakład. Jego docelowa roczna moc produkcyjna to blisko ćwierć miliona ton innowacyjnych i ekologicznych nawozów. Oferta firmy zawiera kilka rodzajów produktów, które są wytwarzane w sposób przyjazny środowisku i zaspokajają zapotrzebowanie europejskiego rolnika na nawozy mineralne. Co więcej, spółka Liedmann sukcesywnie poszerza asortyment o kolejne wysokiej klasy produkty na bazie naturalnych surowców.

Firma posiada nowoczesny, wielkopowierzchniowy, stale rozbudowywany zakład produkcyjny i potężne zaplecze magazynowe w Krzeczowie w województwie łódzkim, dzięki czemu zapewnia najwyższe standardy produkcji i obsługi klienta. Projekt budynku biurowego wraz z pierwszą halą produkcyjną został zrealizowany w 2019 roku i był współfinansowany z funduszy europejskich.

Wartość projektu szacowana jest na blisko 25 mln złotych. W tym na specjal-

ne zamówienie firmy zostały stworzone zaawansowane technologicznie, automatyczne linie produkcyjne.

Obecny wizerunek marki Liedmann Agro – prężnie i stabilnie rozwijającego się zakładu produkcyjnego zatrudniającego kilkadziesiąt osób – to wynik dziesięciu lat konsekwentnie realizowanej strategii rozwoju firmy rodzinnej, a także efekt osobistych ambicji, odwagi w podejmowaniu decyzji, umiejętnej obserwacji otoczenia oraz otwartości na innowacyjne rozwiązania założyciela firmy, Tomasza Liedmanna.

O renomie i mocnej pozycji marki Liedmann Agro na rynku zarówno lokalnym, jak i międzynarodowym, świadczą liczne nagrody i wyróżnienia przyznawane rokrocznie spółce. Na szczególną uwagę zasługują te w zakresie innowacji i jakości produktów, m.in. Polska Nagroda Innowacyjności czy Złoty Znak Jakości. Nie jest to dziełem przypadku, a konsekwencją przemyślanego wdrożenia i rozwijania marki z segmentu nawozów premium. Stanowi potwierdzenie, że firma zyskała uznanie i prestiż wśród licznego grona odbiorców, co daje jej szerokie perspektywy rozwoju na przyszłość.

Sukcesem firmy nie jest tylko sam jej produkt tworzony według własnych receptur, to również nowatorskie podejście i wielki potencjał, jaki cały czas drzemie w przedsiębiorstwie, które przyciągnęły i nadal przyciągają partnerów biznesowych. Wykorzystując swoją przewagę jakościową i wytwórczą, firma równolegle wciela w życie dewizę „Twój pomysł, nasza realizacja”. Liedmann Agro, bazując na swoim bogatym zapleczu badawczo-rozwojowym, ogromnej wiedzy i doświadczeniu oraz zaawansowanej technologii, którą dysponuje w nowoczesnej fabryce, jest w stanie wyprodukować każdy nawóz. Stworzenie produktu na bazie polskich, naturalnych surowców, który doskonale odpowiada potrzebom wymagających kontrahentów jest dla spółki motywacją i nagrodą za zaangażowanie całego zespołu. Potwierdzeniem tego jest między innymi współpraca z liderem polskiej branży nawozowo-chemicznej Grupą Kapitałową Grupą Azoty – Grupą Azoty Chorzów.

– Współpraca z tak dużym podmiotem, jednym z największych producentów nawozów w Europie, jest bardzo nobilitująca. Prace nad tym projektem trwały blisko rok, udało się spełnić

wszystkie wymagania postawione przez tak dużego producenta, który musi mieć gwarancję wprowadzenia na rynek produktów najwyższej jakości, spełnienia wszystkich norm technicznych i jakościowych – podkreśla Prezes Tomasz Liedmann.

Stabilny fundament i mocne wartości Historia Liedmann Agro sięga 2011 roku, kiedy to jednoosobowa wówczas działalność gospodarcza wpisana została do rejestru polskich przedsiębiorców.

Jednak symboliczny fundament pod przyszłą działalność położony został wcześniej – gdy przyszły założyciel i lider firmy podjął się pracy w jednej z kopalni wapieni. To właśnie tam Tomasz Liedmann zrozumiał potencjał, jaki drzemie w surowcach naturalnych.

Naturalna potrzeba poznania problemów branży i odpowiedzi na najbardziej wymagające potrzeby rolników stała się impulsem do założenia spółki Liedmann. Wizjonerskie usposobienie właściciela spółki otwarło drogę do jej dynamicznego rozwoju w krótkim czasie.

Tworzenie firmy Tomasz Liedmann oparł na swoim dotychczasowym doświadczeniu i umiejętnościach. Od początku wiedział, jakie działania organizacyjne oraz marketingowo-promocyjne pozwolą mu stworzyć dochodowy biznes oraz zagwarantować stabilny i zrównoważony rozwój. Na przestrzeni lat prezes budował także mocny zespół, który teraz wraz z nim jest częścią pierwszych branżowych sukcesów. – Firmę można porównać do drużyny sportowej. Na budowę mocnej, dobrze zgranej kadry potrzeba czasu – tak jak w sportach zespołowych. Ludzie w firmie muszą tworzyć kolektyw i razem dążyć do osiągnięcia wyniku – uzupełniać się, wspierać, motywować wzajemnie oraz ciężko pracować, by w konsekwencji wspólnie cieszyć się ze zwycięstw – podkreśla Tomasz Liedmann.

Jak to się stało, że firma z jednoosobowej działalności staje się silnym dostawcą nawozów mineralnych w Europie? Prezes Zarządu, jak na dobrego menadżera przystało, postawił na cenne wartości. Swoje działania od początku opiera przede wszystkim na otwartości, zaufaniu i budowaniu długotrwałych relacji ze swoimi partnerami w myśl jego zasady „biznes to nie wszystko, liczą

się ludzie”. To gwarantuje stabilność sprzedaży i przychodów. W sprawach firmowych Tomasz Liedmann postawił także na rodzinę. Małżonka Jolanta dba o najdrobniejszy szczegół wizerunkowy firmy. Do branży wprowadził również swoje dzieci. Syn Rafał zaczyna realizować się w dziale logistyki i transportu, a w ostatnim czasie do zespołu dołączyła także córka Aleksandra, zasilając dział administracji. One z kolei, w oparciu o jego porady i doświadczenie, realizują się w zawodowo, tak, aby w przyszłości objąć być może stery w prowadzeniu firmy.

Przełomowe projekty i plan na zrównoważony rozwój Milowy krok na drodze do intensywnego rozwoju firmy stanowiło wprowadzenie w 2013 r. nowych i innowacyjnych rozwiązań marketingowo-sprzedażowych, nawiązanie współpracy z dużymi dystrybutorami zaopatrującymi gospodarstwa rolne w najwyższej jakości środki niezbędne w produkcji rolnej. W tamtym czasie produkcja odbywała się w wynajętych halach i magazynach. Dynamiczny roz-

wój przyczynił się do podjęcia decyzji o budowie własnego zakładu produkcyjnego. W 2018 roku rozpoczęto budowę fabryki, która stała się biznesową wizytówką powiatu wieluńskiego.

Ogromnym wsparciem były i pozostają dotacje unijne, których suma na obecną chwilę wynosi blisko 35 milionów złotych pozyskanych z Centrum Obsługi Przedsiębiorcy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego. Dzięki bardzo dobrej współpracy z COP Łódź spółka płynnie realizuje obecne projekty z nadzieją na pozyskiwanie kolejnych funduszy na dalszy rozwój.

Pozyskane w latach 2017-2020 fundusze zewnętrzne pozwalają na ciągłą rozbudowę zakładu. Obecnie budowana jest przemiałownia, wyposażona w najnowszej generacji młyn misowo-rolowy oraz kolejne linie produkcyjne, a także magazyn o łącznej powierzchni 10 tys. metrów kwadratowych. Ponadto, całość zastosowanej technologii przemysłowej w nowej inwestycji zostanie oparta zgodnie z przyjętym kierunkiem Przemysłu 4.0, aby zapewnić pełną integrację technologii informatycznych i operacyjnych (IT/OT) obejmującą przemysłowy Inter-

TOMASZ LIEDMANN Z MAŁŻONKĄ JOLANTĄ

NAJNOWSZA INWESTYCJA SPÓŁKI – NOWOCZESNA PRZEMIAŁOWNIA

net rzeczy, cyberbezpieczeństwo, automatyzację i robotyzację.

Przy przedsiębiorstwie powstanie również nowoczesny dział badawczo-rozwojowy, z własnym laboratorium, celem którego stanie się poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań do opracowania nowych produktów, budowanie wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know-how oraz innych praw własności intelektualnej. Spółka stara się o przyznanie dofinansowania na ten cel, co pozwoli na jeszcze szybsze i szersze działanie w tym zakresie.

– Rozbudowa i automatyzacja zaplecza produkcyjnego, badawczo-rozwojowego pozwoli nam na stworzenie interesujących, nowych miejsc pracy w naszym regionie dla osób młodych, jak i tych z doświadczeniem, rozwój działu handlowego, wejście w nowe obszary rynków, a także poszerzenie wachlarza innowacyjnych produktów wpisujących się w strategię rolnictwa zrównoważonego – wyjaśnia prezes Tomasz Liedmann.

Projekt rozbudowy zakładu zakończony zostanie na początku roku 2022, a inwestycja umocni pozycję firmy, przynosząc jej znaczące zwiększenie udziałów w rynku nawozowym. Wprowadzenie automatyzacji i robotyzacji do kolejnych etapów produkcji oraz wdra-

żanie nowych rozwiązań technicznych, technologicznych i informatycznych zapewni firmie samowystarczalność i bezpieczny rozwój oraz konkurencyjną pozycję w stosunku do innych firm z branży.

Ambitny cel: wyznaczać trendy rynkowe Z roku na rok zapotrzebowanie na nawozy ekologiczne ciągle wzrasta. Na rynku dostępnych jest wiele środków wykorzystywanych do wapnowania, niestety w większości ich słaba jakość nie pozwala na skuteczne zmniejszenie kwaśnego odczynu gleby. Dlatego ważne jest, aby zapewnienia producentów poparte były świadectwami jakości, które są wynikiem obiektywnych badań nawozu.

W Liedmann Argo posiadanie certyfikatów jest kluczowym elementem finalnego produktu. – Posiadamy certyfikaty na wszystkie produkty, badamy wszystkie kluczowe parametry, aby zapewnić najwyższe standardy jakościowe naszych nawozów. Dzięki regulacjom unijnym i ustalonej metodyce badań, możemy mieć pewność, że certyfikowane produkty charakteryzują się odpowiednią jakością – mówi prezes Tomasz Liedmann.

W branży obserwuje się, że świadomość i wymagania konsumentów stopniowo przyczyniają się do potrzeby wchodzenia na coraz wyższy poziom jakości produktów. Aby stać się pionierem, spółka Liedmann wprowadziła nowatorską metodę granulacji nawozów bez zastosowania jakichkolwiek lepiszczy i dodatków, na którą otrzymała doku-

SYN RAFAŁ KOORDYNUJE DZIAŁANIA W OBSZARZE LOGISTYKI

ZESPÓŁ LIEDMANN AGRO TO OSOBY Z PASJĄ I SPECJALIŚCI W SWOICH DZIEDZINACH

ment patentowy wydanych przez Urząd Patentowy RP. Proces produkcyjny odbywa się w 100% ekologiczny sposób, co wpisuje się w aktualne trendy nawożenia oraz ochrony środowiska.

– W naszej branży innowacyjność to przede wszystkim korzystanie z nowych technologii. Każda inwestycja niesie ryzyko, ale chcemy być niezależni, by samodzielnie tworzyć nowe produkty i w przyszłości wyznaczać rynkowe trendy. Jakością i nowymi inwestycjami podbijemy świat – mówi Tomasz Liedmann.

Jakie jeszcze wymagania stawia branża? Z uwagi zarówno na konkurencję na rynku krajowym, jak i alternatywne oferty spoza granic Polski, Liedmann Agro musi monitorować rynek, by nie dać się wyprzedzić innym dostawcom.

Umiejętność przewidywania ryzyka i tworzenia strategii minimalizujących jego wystąpienie pozwala spółce – nawet w okresie niepewności i globalnych zmian – kontynuować założone działania i wdrażać kolejne projekty ekologicznej produkcji nawozów mineralnych, na które zostały jej przyznane fundusze europejskie. Profil działalności Liedmann Agro idealnie wstrzelił się w unijne polityki rozwojowe, gdyż wszystkie siedem wniosków o dofinansowania złożonych dotychczas przez spółkę zostały pozytywnie ocenione i dofinansowane.

Firma blisko ludzi Sukcesy spółki Liedmann są główną siłą napędową do rozwoju stworzonej

Grupy Liedmann. W jej skład obok wiodącej marki Liedmann Agro wchodzą: spółka Dobre Nawozy, Ośrodek Wypoczynkowy Kamion położony na obszarze Załęczańskiego Parku Krajobrazowego nad rzeką Wartą, oferujący usługi hotelarsko-gastronomiczne, oraz Spółka Workmall – platforma stworzona z myślą o wszystkich osobach szukających pracy, jak i pracodawcach chcących szybko uzupełnić etaty w swoich firmach.

Jednocześnie firma nie zapomina o inicjatywach społecznych i charytatywnych. Z potrzeby serca organizuje wsparcie dla różnych organizacji, biorąc udział w licytacjach na cele charytatywne, czy w akcjach organizacji społecznych, m.in. Szlachetnej Paczki, Stowarzyszenia Integracyjnego „Tacy Sami” i Fundacji Dzieciom „Zdążyć z pomocą”.

Prezes spółki ma świadomość, jak ważna jest pomoc innym i osobiście z chęcią się w nią angażuje. Stawia także na rozwój i wychowanie młodzieży, stąd nawiązanie współpracy z I LO im. T. Kościuszki w Wieluniu i otwarcie szkolnej pracowni chemicznej w 2020 roku.

Duch sportu zespołowego jest obecny nie tylko w modelu budowy potencjału pracowniczego firmy. Spółka położyła duży nacisk na sponsoring sportowy.

Od kilku lat jest oficjalnym sponsorem PGE Skry Bełchatów oraz wieluńskich WKS-u i MKS-u a także partnerem międzynarodowego, charytatywnego turnieju Giganci Siatkówki. Marki klubów sportowych z roku na rok zacieśniają

współpracę z Liedmann Agro. Dzięki temu producent nawozów kompleksowo buduje swój wizerunek.

Tak szeroki zakres działalności Grupy Liedmann daje ogromną satysfakcję. Firma chce być jak najbliżej ludzi, realizując przyjętą misję spójną ze standardami społecznego zaangażowania biznesu.

Spółka ma w planach wiele kolejnych inicjatyw umacniających swoją fundamentalną działalność, jaką jest produkcja nawozów mineralnych, jak i budujących pozycję otwartego partnera zawsze gotowego do pomocy. – Przed nami kolejne lata ciężkiej pracy. W naszych planach trzymamy się konsekwentnie założonych celów oraz działań zapewniających nam zrównoważony rozwój i stabilną pozycję całej Grupy Liedmann – podsumowuje Tomasz Liedmann.

Już nie tylko samo nazwisko Dziś Liedmann Agro to silna marka, a nie tylko wyszukane nazwisko. Jest rozpoznawalna już w dużej części Europy. Klientom i partnerom kojarzy się z innowacją i dobrą jakością. Mimo młodego wieku spółka ma już ugruntowaną pozycję na rynku. Bazując na osiągniętych do tej pory sukcesach, z ogromną energią i otwartością stawia na doskonalenie się i realizację coraz ambitniejszych celów. Pływa po szerokich wodach i łapie wiatr w żagle, a partnerom biznesowym i klientom pozostaje tylko wyczekiwać jej kolejnych ruchów i nowych produktów.

Strefa powitalna TOP 10 Zestawienie uwzglňdnia wartoŧľ finansowĻ marek i porównuje, jak cenne sĻ te tworzone w ŧwiecie finansów, handlu czy telekomunikacji. Ļczna wycena marek 200 laureatów to niemal 51 mld z otych.

Prezentujemy pierwszĻ dziesiĻtkň.

1

Biedronka

Kategoria: sprzedaż detaliczna żywnoŧci. Wartoŧľ to prawie 4,6 mld z otych. W aŧcicielem jest koncern Jerónimo Martins. Prezes Pedro Soares Dos Santos.

W 1998 r. portugalska firma kupi a od Mariusza Ģwitalskiego 243 sklepy o rodzimej nazwie i postawi a na ich mocny rozwój. Obecnie to 3 tys. 154 sklepy po ożone w ponad 1100 miejscowoŧciach. Firma jest obecna na polskim rynku od 25 lat. Jak podaje na swojej stronie, w 2020 r. Biedronka wspó pracowa a z ponad 1000 polskich dostawców, od których pochodzi o 92 proc. produktów w ofercie sieci. Zatrudnia oko o 70 tys. osób, co oznacza, że jest najwiňkszym prywatnym pracodawcĻ w Polsce.

2

Orlen

TOP10 POLSKICH MAREK

5

mBank

Kategoria: banki. Wartoŧľ marki wynosi ponad 1,5 mld z otych. Prezes Cezary Stypu kowski. Marka powsta a w 2000 roku i by a najwiňkszym bankiem wirtualnym (bankowoŧľ elektroniczna) oraz trzecim pod wzglňdem wielkoŧci bankiem detalicznym w Polsce.

W badaniu brano pod uwagŌ nie tylko marki bŌdĿce w asnoūciĿ polskich firm, ale takƁe te stworzone dla polskiego rynku. Wartoūł liczono w oparciu o ich pozycje i sprzedaƁ osiĿganĿ na lokalnym rynku.

6

ING Bank ǂlƖski

Kategoria banki. Wartoŧľ marki wynosi blisko 1,5 mld z otych. Prezes Brunon Bartkiewicz.

W 1991 roku zosta przekszta cony z banku paŚ stwowego w spó kň akcyjnĻ. Od 1996 r. wiňkszoŧciowym udzia owcem banku jest holenderska ING Groep.

Allegro

7

Kategoria: sprzedaż detaliczna. Wartoŧľ marki to prawie 1, 5 mld z otych. Najwiňksza platforma e-commerce w Polsce. Portal należy do przedsiňbiorstwa Allegro.pl Sp. z o.o., którego w aŧcicielami sĻ trzy fundusze inwestycyjne – Cinven, Permira, Mid Europa Partners.

Kategoria: paliwa. Wartoŧľ to ponad 1,7 mld z otych.

Prezes Daniel Obajtek. Pod uwagň wziňto tylko krajowe przychody ze sprzedaży detalicznej koncernu.

Ma opiniň najsilniejszej z polskich marek paliwowych. Jest też doceniony przez klientów jako najbardziej lubiana marka wŧród stacji benzynowych dzia ajĻcych w Polsce. Na takĻ opiniň firma pracowa a intensywnie, k adĻc nacisk na tň stronň, przez ostatnich kilka lat. Jak podajĻ na swojej stronie, do 2030 roku Grupa Orlen planuje przeznaczyľ na inwestycje Ļcznie 140 mld z otych.

Alior Bank

8

Kategoria: banki. Wartoŧľ marki to blisko 1,4 mld z otych. Prezes Iwona Duda. RozpoczĻ dzia alnoŧľ operacyjnĻ w 2008 r. Stworzy w pe ni internetowy bank i bankowy internetowy kantor walutowy.

Bank Millennium

3

Ostatnie miejsce w pierwszej trójce. Kategoria: banki. Wartoŧľ wynosi blisko 1,7 mld z otych. Prezes Joao Bras Jorge. Bank obs uguje klientów poprzez ogólnopolskĻ sieľ placówek, bankowoŧľ internetowĻ, telefonicznĻ i mobilnĻ. Posiada ofertň dla klientów indywidualnych, osób prowadzĻcych dzia alnoŧľ gospodarczĻ, a także ma ych, ŧrednich i dużych firm.

G ównym akcjonariuszem banku jest Banco Comercial Portugues, najwiňkszy prywatny bank w Portugalii, który od 2004 r. także dzia a pod markĻ Millennium.

9

Santander Bank

FOT. 123RF

Kategoria: banki. Wartoŧľ to blisko 1,4 mld z otych.

Santander Bank Polska SA (w latach 2001–2018 Bank Zachodni WBK SA). Prezesem zarzĻdu banku od listopada 2016 jest Micha Gajewski. Od 2011 należy do hiszpaŚskiej grupy Santander.

PKO BP

4

Powszechna Kasa Oszczňdnoŧci Bank Polski Spó ka Akcyjna to kolejna firma w rankingu kojarzona z finansami. Kategoria: bank. Wartoŧľ marki wynosi ponad 1,6 mld z otych. Od 2021 prezesem banku jest Jan Emeryk Roŧciszewski. Spó ka akcyjna notowana jest też od 2004 na Gie dzie Papierów Warto-

014

Orlen najlepszļ polskļ firmļ ŧciowych w Warszawie. PKO BP zajĻ 845. pozycjň w rankingu najwiňkszych przedsiňbiorstw na ŧwiecie Global 2000 magazynu „Forbes”. Uhonorowany zosta przez Bank Gospodarstwa Krajowego „Lider sprzedaży gwarancji de minimis” (2020).

Strefa Biznesu ZIMA 2021

10

PZU

Kategoria: ubezpieczenia. Wartoŧľ prawie 1,4 mld z otych. Tradycje firmy siňgajĻ roku 1803 r. Prezes Beata Koz owska-Chy azes.

Oprac. na podstawie rankingu TOP 200 najlepszych polskich marek magazynu Forbes we wspó pracy z Minds&Roses; Wikipedia Magdalena Nowacka-Goik

Strefa wydania Patriotyzm gospodarczy

PATRIOTYZM GOSPODARCZY TO NIC TRUDNEGO 11 Listopada oraz 3 Maja w tych dniach chŌtnie i masowo wywieszamy bia o-czerwone flagi. W ten sposób, przy okazji ūwiĿt paŞstwowych, manifestujemy swój patriotyzm. OkazjŌ do tego mamy codziennie, i to przy okazji zwyk ych zakupów. Chodzi oczywiūcie o ūwiadome wybieranie polskich produktów.

Arkadiusz Rogowski Jak rozpoznaľ polskie produkty?

Sposobów jest co najmniej kilka.

Logo Naj atwiejszym z nich jest bia o-czerwone logo PRODUKT POLSKI. Oznacza ono, że produkt jest wyprodukowany z surowców wytworzonych na terenie Polski, zaŧ w przypadku produktu nieprzetworzonego w kraju odby a siň jego uprawa, hodowla czy zbiory. Producenci sami mogĻ stosowaľ ten znak bez żadnego pozwolenia, ale w razie nadużycia karň grzywny lub mandat może na ożyľ Inspekcja Jakoŧci Handlowej Artyku ów Rolno-Spożywczych.

Kod 590

Aplikacja POLA Aby mieľ ca kowitĻ pewnoŧľ, że kupujemy w 100 procentach produkt polski, możemy korzystaľ ze specjalnej aplikacji o nazwie POLA przeznaczonej na telefony komórkowe. Po jej w Ļczeniu, kamera skanuje kod kreskowy, wyŧwietlajĻc najważniejsze informacje dotyczĻce udzia u polskiego kapita u w danym produkcie.

Pola wskazuje, czy firma produkuje w Polsce, czy prowadzi w naszym kraju badania, czy jest u nas zarejestrowana i czy nie jest czňŧciĻ zagranicznego koncernu. Dziňki temu dostajemy informacje, w jak dużym stopniu dany produkt jest polski i na tej podstawie możemy zdecydowaľ, czy wrzuciľ go do koszyka, czy może poszukaľ coŧ bardziej polskiego.

Produkty regionalne Coraz popularniejszĻ formĻ patriotyzmu gospodarczego jest ŧwiadome wybieranie produktów pochodzĻcych z regionu, w którym mieszkamy. W przypadku Podkarpacia mogĻ to byľ na przyk ad: kie basa z Markowej, pierogi z Pilzna czy mas o z Trzebowniska, choľ warto podkreŧliľ, że obecnie już w za-

sadzie pe ne codzienne zakupy możemy oprzeľ na produktach i wyrobach powsta ych w naszym województwie. O ich jakoŧci najlepiej niech ŧwiadczy fakt, iż na liŧcie produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa, obejmujĻcej obecnie już 2031 pozycji, aż 248 pochodzi z Podkarpacia.

Zakupy w polskich sklepach Polskie produkty atwiej odnajdziemy w polskich sklepach i sieciach handlowych. Nie oznacza to jednak, że nie ma ich w ogóle w tych zagranicznych, bo wraz z rosnĻcĻ wŧród Polaków modĻ na patriotyzm gospodarczy, zagraniczne sieci zaczň y walczyľ o klienta również w ten sposób. Wystarczy jednak wybraľ siň na zakupy z aplikacjĻ POLA, by osobiŧcie sprawdziľ, że najwiňcej polskich produktów leży na rega ach w aŧnie w polskich sklepach. # 11 – Aplikacja mobilna POLA skanuje kod kreskowy… # 2 - … pokazuje dane dotyczĻce pochodzenia produktu # 3 – Prefiks kodu kreskowego 590 oznacza, że jego producent jest zarejestrowany w Polsce # 4 – Takie logo oznacza, że produkt jest wyprodukowany z surowców wytworzonych p na terenie Polski

FOT. BARBARA GALAS

Kolejny, bodaj najbardziej znany sposób identyfikacji polskich produktów, to prefiks kodu kreskowego, zaczynajĻcy siň od cyfr 590. Oznaczane sĻ nim wyroby firm zarejestrowanych w Polsce.

W ŧwiatowym systemie oznaczania produktów to w aŧnie liczba 590 jest przypisana naszemu krajowi. W zdecydowanej wiňkszoŧci prefiks 590 oznacza zatem produkt polski, choľ zdarzajĻ siň wyjĻtki od regu y. Przyk adowo może byľ nim oznaczo-

ny wyrób firmy należĻcej do obcego kapita u, ale majĻcej siedzibň w Polsce.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

015

Rozmowa z Kamilem Bileckim, Prezesem ZarzĿdu oraz EwelinĿ Kachniarz, Partnerem Wspó zarzĿdzajĿcym Tier Investment S.A.

CHCEMY REALIZOWAó I FINANSOWAó PROJEKTY, KTÓRE BüDð MIA½Y POZYTYWNY WP½YW NA OTACZAJðCY NAS ĘWIAT FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Nowoczesne inwestowanie Nieruchomoūci PoczĿtki Tier Investment to odwaƁne decyzje, zaczynaliūcie od zakupu Spó ek na doūł duƁym minusie finansowym, teraz natomiast inwestujecie w nowy sektor – rynek mediowy. Co wydarzy o siŌ w tym czasie?

Kamil Bilecki: Tak, przeszliŧmy od etapu odważ nych decyzji: zakupu przez fundusze zarzĻdzane przez Tier Investment dwóch zad użonych spó ek z potencja em, które poprzez wdrożenie odpowiedniej strategii i dofinansowanie wyciĻ gnňliŧmy z k opotów, aż doprowadziliŧmy do wizerunkowej i finansowej stabilizacji. Przez rok by o o nas cicho, robiliŧmy wszystko, by poprawiľ sytuacje spó ek, nie promowaliŧmy siň i nie zwracaliŧmy na siebie uwagi, ale pozostawaliŧmy w sta ej komunikacji z naszymi Inwestorami, informujĻc ich o naszych bieżĻcych poczynaniach.

Wreszcie nadszed grudzieŚ ubieg ego roku, gdy mieliŧmy już rozwiniňte projekty mieszkaniowe w Poznaniu i odzi, a także zainwestowaliŧmy w nowe spó ki, tym razem na rynku mediów.

Efekt d ugofalowej strategii i dzia aŚ prze oży siň na dobre zamkniňcie 2021 roku, co da o nam podwaliny na start w kolejny rok i realizacjň dalszych kroków milowych w rozwoju naszej firmy. Nie chcemy zwalniaľ tempa, mamy ŧwiadomoŧľ, że zawsze może byľ lepiej, dĻżymy do perfekcji.

Ewelina Kachniarz: Patrzymy na naszĻ Spó kň nie tylko jako osoby zarzĻdzajĻce, ale przede wszystkim jako jej akcjonariusze. Budujemy wizerunek Tier Investment na rynku, dbamy o relacjň z Inwestorami, budujemy zaufanie do naszej marki. Filarem naszej firmy sĻ po pierwsze projekty, które rozwijamy w wyjĻtkowy sposób, kreujĻc nieszablonowe rozwiĻzania. Drugi waż ny filar to nasz Zespó , dla którego jesteŧmy liderami. Wiele uwagi przyk adamy do dbania o rozwój osobisty przede wszystkim cz onków naszego zespo u, który przek ada siň na rozwój firmy.

Wspólnie patrzymy na naszĻ spó kň w d ugoterminowej i szerokiej perspektywie. Każdy dzieŚ to dla nas szansa na wdrażanie innowacji. W ubieg ym roku najbardziej zaskakujĻce by o wyjŧcie z naszĻ strategiĻ poza rynek nieruchomoŧci i poczynione inwestycje w dynamicznĻ branżň medialnĻ, co pozytywnie zaskoczy o naszych Inwestorów i ca y rynek inwestycyjny, a dla nas by o realizacjĻ przyjňtych za ożeŚ.

Kamil Bilecki: Teraz, gdy ugruntowaliŧmy pozycjň na rynku, jesteŧmy na dobrej trajektorii do dalszego rozwoju, zdecydowaliŧmy siň wrzuciľ trzeci bieg. Do realizacji strategii podchodzimy jak do dyrygowania orkiestrĻ, ws uchujemy siň w sygna y p ynĻce z otoczenia, analizujemy pojawiajĻce siň propozycje, skupiajĻc uwagň na szczegó ach, nastňpnie wkomponowujemy je w naszĻ wizjň i wykonujemy przemyŧlane, nawet drobne ruchy, aby u ożyľ wszystko w spójnĻ ca oŧľ.

Dlatego tak podeszliŧmy do zbudowania funduszu inwestujĻcego na rynku medialnym, dokonujĻc akwizycji dwóch niezależnych spó ek tworzĻcych kana y telewizyjne o zróżnicowanej tematyce.

SkĿd mieliūcie PaŞstwo przekonanie, Ɓe ten plan siŌ powiedzie? Jak przygotowujecie siŌ na ewentualne niepowodzenia?

Kamil Bilecki: Skupiamy siň na d ugofalowym, strategicznym planowaniu, a nie na jednej transakcji.

Nie podejmujemy decyzji pod wp ywem impulsu, nie inwestujemy w „produkty jednorazowego użytku”. Stawiamy na dywersyfikacjň, trzon dzia alnoŧci naszych funduszy stanowi rynek nieruchomoŧci, czyli sektor stosunkowo stabilny. Trzeba jednak pamiňtaľ, że nieruchomoŧci to inwestycje kapita och onne, które wymagajĻ ponoszenia wydatków zwiĻzanych np. z zakupem gruntów, pracĻ architekta, ekipy budowlanej. Profity pojawiajĻ siň dopiero po zakoŚczeniu budowy, mimo że realizowane dzia ania sukcesywnie podnoszĻ wartoŧľ nieruchomoŧci. Z tego też powodu do naszego portfela inwestycyjnego do Ļczyliŧmy sektor, który przynosi zyski dużo szybciej, tak jest w przypadku rynku medialnego. Analizujemy też inne branże, poszukujĻc firm, które majĻ potencja rozwoju, ale wymagajĻ wsparcia finansowego w celu poprawy jakoŧci us ug czy transformacji cyfrowej. Zainwestowaliŧmy w firmň Astro S.A., która jest notowana na Gie dzie Papierów Wartoŧciowych (na rynku New Connect) i jest m.in. producentem Familiady. Program ma bardzo dużĻ oglĻ dalnoŧľ i cieszy siň popularnoŧciĻ od ponad 25 lat wŧród polskich widzów. Decyzja o rozpoczňciu nowych akwizycji by a poparta analizami przeprowadzonymi przez nasz Departament Analityczny.

92 proc. Polaków oglĻda telewizjň, a 65 proc. z nas zasiada za ekranami telewizyjnymi codziennie.

Za potencjalnym sukcesem finansowym naszego funduszu stojĻ też dane dotyczĻce nak adów reklamowych – blisko 30 mld z przeznaczono na reklamy w telewizji w 2020 roku.

Ewelina Kachniarz: Spó ka Astro S. A. posiada również koncesjň do emitowania 3 kana ów: News24, którego produkcja ma zostaľ uruchomiona do koŚca stycznia, E-sport oraz 13. Nowy kana informacyjny News24 bňdzie konkurencjĻ dla najwiňkszych stacji informacyjnych w Polsce, a wyróżniaľ ma siň rzetelnym przekazem informacji. Pod tym wzglňdem jego treŧľ bňdzie wzorowana na stacji BBC, oparta o fakty, genezň tematu, prezentacjň szerokiego wachlarza poglĻ dów, a nie sensacje. Uzupe niajĻcymi kana ami dystrybucji informacji bňdĻ portal internetowy stacji i media spo ecznoŧciowe, co pozwoli zwiňkszyľ dostňpnoŧľ i oglĻdalnoŧľ, a co za tym idzie przychody i zyski. Zainwestowaliŧmy również w telewizjň Biznes24, której prezesem jest Pan Roman M odkowski. W Polsce potrzebna jest telewizja biznesowa, ważna jest edukacja ekonomiczna. Na co dzieŚ wspó pracujemy z wieloma Inwestorami i co nas cieszy, widzimy, jak na przestrzeni lat zwiňkszy a siň ekonomiczna wiedza i ŧwiadomoŧľ Polaków. Niemniej jednak nadal istnieje duża potrzeba poszerzania wiedzy z zakresu biznesu i inwestycji, zarówno wŧród inwestorów jak i ma ych przedsiňbiorców. Wsparcie kapita owe zapewni wiňksze możliwoŧci poszerzania oferty stacji, co przyciĻgnie szersze grono

Strefa Biznesu ZIMA 2021

017

Nowoczesne inwestowanie Nieruchomoūci widzów, aby znowu z punktu widzenia inwestycyjnego, móc zwiňkszyľ przychody.

Kamil Bilecki: Media podlegajĻ g ňbokim przemianom, dziňki pojawianiu siň nowych technologii, to fascynujĻcy obszar biznesu, w którym na odważnych inwestorów czekajĻ duże wygrane. Jednoczeŧnie jest to biznes niezmiernie waż ny z punktu widzenia funkcjonowania spo eczeŚstwa i gospodarki, co wymaga szczególnej odpowiedzialnoŧci od inwestorów. Cieszň siň, że poprzez tň akwizycjň bňdziemy mogli pomóc zwiňkszyľ dotarcie informacji finansowych do ludzi, którzy majĻ prawo wiedzieľ na czym moż na zarobiľ, a gdzie czai siň ryzyko, którego nie wolno lekceważyľ. To rola edukacyjna, w którĻ kapita powinien siň angażowaľ.

Do tej pory inwestowaliūcie w rynek nieruchomoūci. SkĿd pewnoūł, Ɓe poradzicie sobie na rynku medialnym?

Kamil Bilecki: Firmy medialne, w które zainwestowaliŧmy majĻ w asne Zespo y, ZarzĻd, Pracowników, którzy znajĻ siň na swojej pracy. My zapewniamy wsparcie finansowe, doradcze, ale nie wchodzimy w kompetencje zespo ów. Mamy wyjĻtkowe relacje z ZarzĻdami Astro S.A. oraz Biznes24. Wszyscy postawiliŧmy sobie bardzo ambitne cele zwiĻ zane z budowaniem wartoŧci spó ek i ich rozwojem. Wyrażamy g ňboki szacunek do dorobku obu firm, dlatego do ożymy wszelkich staraŚ, aby efektywnie pomagaľ w realizacji naszych wspólnych za ożeŚ. Postawiliŧmy sobie cele kapita owe, zwiĻ zane z efektywnoŧciĻ prowadzonych biznesów, czy wprowadzaniem spó ek na g ówny parkiet GPW oraz wartoŧciowy – zwiĻzany z tworzeniem wyjĻtkowych kana ów telewizyjnych, po które z radoŧciĻ bňdĻ siňgaľ Polacy. W ramach naszego funduszu zarysowaliŧmy również wiele scenariuszy zwiĻ zanych z synergiĻ spó ek dzia ajĻcych w jednej branży, które w przysz oŧci możemy wdrożyľ, jednak jest za wczeŧnie, aby o tym mówiľ.

Ewelina Kachniarz: Zakup dwóch spó ek medialnych nie jest przypadkowy. Konstrukcja spó ek sprawia, że możliwe jest stworzenie wachlarza us ug dodatkowych, np. biura reklamy. Reprezentujemy ludzkie spojrzenie na firmy. Wiadomo, jakie sĻ stereotypy zwiĻzane z wejŧciem nowego kapita u do firmy. Ludzie spodziewajĻ siň g ňbokich zmian, także dotyczĻcych zatrudnienia. W Tier Investment nie dzia amy szablonowo czy stereotypowo. Pracowników spó ek, w które inwestujĻ fundusze traktujemy z szacunkiem, gdyż to oni poprzez zaangażowanie i d ugoletnie staże pracowali na wartoŧľ firm i ich osiĻgniňcia. W celu wypracowania dobrych relacji i wyjaŧnienia podzia u ról, integrujemy zespo y i dbamy o relacje, aby zacieŧniaľ wspó pracň pomiňdzy Tier Investment a nowymi podmiotami w naszym portfolio. Uważamy, że ma to dobry wp yw na pracowników, a w ich reakcjach obserwujemy pozytywny odbiór – zamiast obaw pojawia siň motywacja do dzia ania. Prezes i ja uwielbiamy zmiany, nie znosimy stagnacji, natomiast zdajemy sobie sprawň z tego, że ludzie nie przepadajĻ za zmianami. Czňsto ŧwiadomie i w sposób

018

kontrolowany wyprowadzamy ludzi z ich strefy komfortu, co przynosi naprawdň dobre efekty. Inwestujemy w spó ki, ale tak naprawdň inwestujemy w ludzi, którzy pracujĻ na ich rozwój.

A jak inwestycja okaƁe siŌ nie taka, jak siŌ PaŞstwo spodziewaliūcie?

Ewelina Kachniarz: AnalizujĻc każdĻ inwestycjň zak adamy możliwoŧľ realizacji najgorszych scenariuszy i już na wstňpie opracowujemy plany awaryjne, gdyby jakieŧ niepowodzenie siň zmaterializowa o. Przygotowujemy siň na różne scenariusze, by nie dosz o do kryzysu, a jeŧli już tak siň stanie, to by by krótkotrwa y. Dodatkowo wierzymy w ludzi, zarówno w nasz Zespó , jak również w zespo y spó ek, w które inwestujemy. Mamy duże umiejňtnoŧci i doŧwiadczenie w wychodzeniu z k opotów, sytuacji kryzysowych, radzimy sobie z przeciwnoŧciami, co udowodniliŧmy w ubieg ym roku. Potrafimy tworzyľ plany naprawcze, motywowaľ ludzi do dzia ania i poszukiwania rozwiĻ zaŚ. Dbamy o to, by nikt z naszej za ogi nie traci wiary i motywacji do codziennych przeciwnoŧci.

Zaczynaliūcie PaŞstwo od inwestycji w rynek nieruchomoūci. Porzucacie mieszkania i domy na rzecz telewizji?

Kamil Bilecki: Wrňcz przeciwnie, skupiamy siň na rynku nieruchomoŧci w jeszcze wiňkszym zakresie. Zwiňksza siň ŧwiadomoŧľ naszej marki w Polsce, a jako zarzĻdzajĻcy funduszami pokazujemy nasze umiejňtnoŧci zwiĻzane z ratowaniem zagrożonych projektów i rozwijaniem nabywanych Spó ek. Mamy nieszablonowe podejŧcie do naszych inwestycji i nasi Inwestorzy to doceniajĻ. Przygotowujemy siň do kolejnych projektów dotyczĻcych nieruchomoŧci komercyjnych, także w odzi. Niebawem bňdziemy mogli przekazaľ wiňcej informacji na ten temat.

Tier Investement tworzy y trzy osoby, obecnie zespó rozrós siŌ do 24 osób. Jak dzisiaj wyglĿda wasz Zespó ?

Ewelina Kachniarz: Na dodatek panuje u nas parytet: wspó pracuje z nami dwanaŧcie kobiet i dwunastu mňżczyzn. Nasz Zespó jest ma y, ale zgrany, a dużĻ zaletĻ niewielkich zespo ów jest to, że gdy tylko pojawia siň problem, to szybko możemy go zlokalizowaľ i rozwiĻzaľ. Na co dzieŚ dzia amy jak szwajcarski zegarek, ale jak jeden

Ma¾e zespo¾y stwarzajİ moŮliwořij szybkiego, ale i przemyřlanego podejmowania decyzji. To cechuje w¾ařnie nasz zespó¾ Strefa Biznesu ZIMA 2021

trybik zaczyna Żle dzia aľ, to atwo go zlokalizowaľ i naprawiľ, ewentualnie wymieniľ. Nie ma zagrożenia dla ca ego zegarka.

Kamil Bilecki: Z dużymi firmami jest natomiast trochň tak jak z promami kosmicznymi: jeŧli dojdzie do awarii w przestrzeni kosmicznej, to zanim dotrze pomoc z ziemi, prom może wybuchnĻľ. Ma e zespo y stwarzajĻ możliwoŧľ szybkiego, ale i przemyŧlanego podejmowania decyzji.

To cechuje w aŧnie nasz Zespó , który sk ada siň zarówno z m odych talentów, które stawiajĻ u nas pierwsze kroki, ale sĻ ambitni, majĻ otwarte g owy i szybko rozwijajĻ swoje kompetencje. Jak również z bardziej doŧwiadczonych osób, od których m odsi stażem mogĻ siň uczyľ. Panuje u nas rodzinna atmosfera, Ewelina i ja mamy doŧwiadczenie korporacyjne, ale z poprzednich miejsc pracy przejňliŧmy tylko dobre praktyki. Planujemy rozbudowywanie zespo u, w miarň potrzeb.

Ma to zwiĻzek z rozwojem Tier Investment i rozszerzaniem portfolio funduszy. Czňŧľ us ug jest zlecanych sprawdzonym i wiarygodnym partnerom biznesowym. Jeŧli jednak okazuje siň, że zapotrzebowanie w którymŧ obszarze wzrasta, to zatrudnimy specjalistň bezpoŧrednio w naszej firmie. G ównie w celu rozszerzania centrum kompetencji dla spó ek, w które inwestujemy.

Czy sĿ jakieū ograniczenia w inwestowaniu, branƁe lub dziedziny, które znajdujĿ siŌ poza obszarem zainteresowaŞ Tier Investment?

Ewelina Kachniarz: Ograniczeniem tak naprawdň sĻ jedynie wartoŧci, które wyznajemy, którymi siň kierujemy budujĻc nasza firmň. Nigdy nie zainwestujemy w biznes ani spó ki, które sĻ nieetyczne, nawet jeŧli mia oby to przynieŧľ olbrzymie zyski. Bierzemy pod uwagň zarówno aspekty zwiĻzane z prowadzonĻ dzia alnoŧciĻ, jej wp ywem na otoczenie, na spo eczeŚstwo, na ŧrodowisko. Chcemy realizowaľ i finansowaľ projekty, które bňdĻ mia y pozytywny wp yw na otaczajĻcy nas ŧwiat. StĻd miňdzy innymi inwestycje w projekty mieszkaniowe, które majĻ byľ dobrymi miejscami do życia. Nasze osiedle bliŻniaków w odzi bňdzie pierwszym w Polsce osiedlem z zielonym certyfikatem, zaprojektowanym w standardzie energooszczňdnym. Osiedle zosta o zaprojektowane z myŧlĻ o przysz ych mieszkaŚcach i d ugoterminowej eksploatacji domów.

Czy polscy inwestorzy sĿ bardziej sk onni do ryzyka od zagranicznych czy teƁ bardziej zachowawczy? Na czym im zaleƁy?

Ewelina Kachniarz: Polscy inwestorzy majĻ coraz szerszĻ wiedzň z zakresu ekonomii i gospodarki, a także o rodzajach inwestycji, ryzykach i zabezpieczeniach. Czňsto ich wiedza jest już poparta doŧwiadczeniem wynikajĻcym z nietrafionych inwestycji. Z zasady wspó pracujemy tylko ze ŧwiadomymi inwestorami, którzy doceniajĻ to, że inwestujĻc z nami, stajĻ siň wspólnikami naszej firmy.

W miarň bliższego poznania naszych zasad funk-

Kamil Bilecki i Ewelina Kachniarz

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

cjonowania, sukcesywne zwiňkszajĻ zaangażowanie kapita owe w nasze fundusze. Inwestorom dajemy możliwoŧľ wglĻdu w przebieg procesu inwestycyjnego. Niemniej jednak oczekujĻ oni produktu bezobs ugowego, który zaoszczňdzi ich czas i zapewni spokój o zainwestowany kapita . Przejrzyste zasady zarzĻdzania funduszami i partnerskie relacje pomog y nam zdobyľ lojalnych inwestorów, którzy dziňki dywersyfikacji naszego portfolio zyskujĻ stabilizacjň i zróżnicowanie w asnego portfela inwestycyjnego. My odwdziňczamy siň dostňpnoŧciĻ do wyjĻtkowych produktów inwestycyjnych, które sĻ poza zasiňgiem wielu przedsiňbiorców i indywidualnych inwestorów.

Kamil Bilecki: Rynek kapita owy w Polsce w gruncie rzeczy jest dosyľ monoproduktowy. Inwestor indywidualny może zakupiľ akcje lub obligacje, zainwestowaľ w klasyczne fundusze inwestycyjne, wybraľ mniej lub bardziej typowe inwestycje w segmencie rynku nieruchomoŧci. W Polsce na coraz wiňkszĻ skalň dzia ajĻ również fundusze private

equity, które reprezentujĻ niebanalne podejŧcie do inwestowania. Oprócz wsparcia kapita owego dostarczajĻ również know-how i niezbňdnĻ wiedzň merytorycznĻ do rozwoju spó ek, w które inwestujĻ. Ciekawym zjawiskiem w takich inwestycjach jest niska korelacja z rynkiem akcji, co stanowi dobrĻ alternatywň do uzupe nienia portfela inwestycyjnego. Niestety wiňkszoŧľ tego typu funduszy obs uguje tylko inwestorów instytucjonalnych i nie sĻ dostňpne dla inwestorów indywidualnych. Zauważyliŧmy niszň w tym zakresie i spore zainteresowanie wŧród polskich inwestorów tego typu rozwiĻzaniami. Postanowiliŧmy budowaľ firmň inwestycyjnĻ, która nie ma rynkowego benchmarku i bezpoŧredniej konkurencji, a rozwiĻzania, które oferuje wykraczajĻ poza standardowĻ ofertň produktowĻ wiňkszoŧci firm w Polsce. Obs ugujemy stosunkowo ma e grono Inwestorów i zawsze badamy czy dana osoba może ulokowaľ pieniĻdze w naszych funduszach. Obs ugujemy tylko Inwestorów Profesjonalnych, czyli takich którzy

Strefa Biznesu ZIMA 2021

majĻ odpowiedniĻ wiedzň i doŧwiadczenie, ale również wystarczajĻcy kapita do tego typu inwestycji.

Ponieważ lokujemy ŧrodki w ważne dla polskiej gospodarki sektory, postanowiliŧmy do grona naszych Inwestorów zapraszaľ tylko rodzimy kapita , wykluczajĻc jednoczeŧnie inwestorów zza granicy.

Na czym skupicie siŌ PaŞstwo w bliƁszej i dalszej perspektywie?

Kamil Bilecki: Zak adamy dalszy przemyŧlany, a zarazem intensywny rozwój naszych funduszy oraz naszych projektów. Stawiamy na analizy sektorów, które mogĻ okazaľ siň dochodowe, a w nich spó ek z wyjĻtkowym potencja em. Szukamy dalszych inwestycji i projektów, aby ciĻgle zaskakiwaľ naszych Inwestorów dajĻc możliwoŧľ dywersyfikacji ich portfeli. Mamy wiele do zrobienia i wierzň, że nied ugo bňdziemy mogli pochwaliľ siň kolejnymi akwizycjami, nie zamierzamy siň zatrzymywaľ.

019

Nowoczesne inwestycje Nieruchomoūci

W Polsce warto inwestował w nieruchomoūci, ale z g owĿ i pomys em – Mimo pozytywnych nastrojów na rynku nieruchomoūci, nie naleƁy zapominał o czyhajĿcych ryzykach, takich jak wzrost cen materia ów czy rosnĿce ceny gruntów – podkreūla Kamil Bilecki, Prezes ZarzĿdu Tier Investment S.A.

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Alicja ZboiŞska

020

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Nowoczesne inwestycje Nieruchomoūci Tier Investment S.A. to zarzĻdzajĻcy funduszami inwestycyjnymi, który systematycznie podbija rynek nieruchomoŧci mieszkaniowych swoimi pomys ami. Spó ka realizuje wyselekcjonowane projekty w segmencie rynku nieruchomoŧci mieszkaniowych.

– Dok adna analiza otoczenia biznesowego pozwala nam na tworzenie nieszablonowych rozwiĻzaŚ w wyborze i realizacji projektów inwestycyjnych – deklaruje zarzĻd firmy. – Celem strategicznym zespo u Tier Investment jest maksymalizacja wartoŧci projektów przy zachowaniu okreŧlonego poziomu ryzyka inwestycyjnego. Najpierw, w oparciu o otoczenie rynkowe, oceniamy potencja biznesowy projektu, nastňpnie tworzymy optymalny model jego finansowania i rozwoju.

Nad realizacjĻ przedsiňwziňcia czuwa doŧwiadczony zespó , który odpowiada za prawid owy przebieg każdego etapu projektu. Od koncepcji, przez budowň i jej nadzór, nastňpnie komercjalizacjň, aż po wyjŧcie z inwestycji.

Hossa mimo pandemii koronawirusa Zdaniem zarzĻdu spó ki, szczególnie w Polsce warto inwestowaľ na rynku nieruchomoŧci. Polska branża budowlana bowiem od ponad dekady przeżywa hossň, a nieruchomoŧci to obecnie jeden z najprňżniej dzia ajĻcych sektorów polskiej gospodarki, pomimo trwajĻcej pandemii koronawirusa. Nie znaczy to, że pandemia koronawirusa pozosta a bez wp ywu na branżň nieruchomoŧci.

– Mimo pozytywnych nastrojów na rynku nieruchomoŧci, nie należy zapominaľ o czyhajĻcych ryzykach, takich jak wzrost cen materia ów czy rosnĻce ceny gruntów – podkreŧla Kamil Bilecki, Prezes ZarzĻdu Tier Investment. – Dlatego warto inwestowaľ w nieruchomoŧci z g owĻ i pomys em, aby uodporniľ je na dynamicznie zmieniajĻce siň potrzeby użytkowników.

– Pandemia pokaza a, że coraz czňŧciej stajemy siň miastoniezależni: dom staje siň biurem, szko Ļ, kinem, restauracjĻ, wymaga to odpowiedniego planowania przestrzeni, by każdy domownik znalaz miejsce dla siebie – podkreŧla Ewelina Kachniarz, Partner Wspó zarzĻdzajĻcy Tier Investment. – Istotna jest lokalizacja inwestycji, by zapewnia a możliwoŧľ przebywania na ŧwieżym powietrzu, zieleni, ale by a zarazem niezbyt odleg a od centrum miasta, by atwo można by o tam dotrzeľ, gdy zajdzie taka potrzeba. Istotne sĻ również technologie, można budowaľ tradycyjnie, ale w Tier Investment lubimy robiľ rzeczy, które pozytywnie wp ywajĻ nie tylko na zyski naszych inwestorów, ale także na ŧwiat, na spo eczeŚstwo, myŧlimy o przysz ych korzyŧciach. Optymalna inwestycja w rynek nieruchomoŧci uwzglňdnia także rozwiĻzania energooszczňdne, które pozwolĻ obniżaľ wysokoŧľ rachunków.

W Tier Investment zaobserwowano, że w czasie pandemii zmieni y siň nieco oczekiwania klientów: ci, którzy wczeŧniej mieszkali w kawalerce, zdecydowali siň na przeprowadzkň do dwu-

lub trzypokojowego mieszkania, natomiast ci z mieszkania bez balkonu, postawili na lokum z balkonem. Ten z kolei, kto mia balkon, wybra taras, a w aŧciciele wiňkszych mieszkaŚ zdecydowali siň zamieniľ je na dom. Przy czym istnieje spora grupa odbiorców, która jest żywo zainteresowana elastycznymi formami najmu w budynkach oferujĻcych odpowiedni standard i dostňp do czňŧci wspólnych oraz us ug.

– Widaľ, jak istotny sta siň komfort, zmieniajĻ siň zasady projektowania mieszkaŚ i domów, planowane sĻ na przyk ad pokoje do pracy, co ma zwiĻ zek z pracĻ i naukĻ zdalnĻ – zaznacza Kamil Bilecki.

Dom z ogródkiem Możliwoŧľ posiadania niekoniecznie dużego domu z ogródkiem w spokojnej okolicy i nierzadko w sĻsiedztwie zieleni, to dla wielu osób perspektywa o wiele bardziej atrakcyjna niż posiadanie mieszkania w mieŧcie. Do niedawna takie rozwiĻzanie najczňŧciej przyciĻga o rodziny z dzieľ mi oraz osoby o ustabilizowanej sytuacji życiowej i materialnej.

– Pandemia i obostrzenia z niĻ zwiĻzane wygenerowa y dodatkowy popyt na domy i dzia ki budowlane, na których można wygospodarowaľ nawet niewielki ogród – zaznacza zarzĻd Tier Investment. – W wielu badaniach menadżerowie deklarujĻ, że nawet po zakoŚczeniu pandemii i zniesieniu restrykcji w przemieszczaniu siň, ich firmy pozostanĻ przy modelu pracy hybrydowej.

Podobnie ma byľ z zajňciami w szko ach. Oznacza to, że jako spo eczeŚstwo bňdziemy spňdzaľ wiňcej czasu w domu.

Okazuje siň, że w wielu gospodarstwach domowych brakuje miejsca do pracy lub nauki, a jeŧli zostanĻ wydzielone, to kosztem przestrzeni do relaksu i odpoczynku. Bňdzie to generowa o wzrost popytu na domy. Eksperci zauważajĻ, że domy nie tylko zapewniajĻ każdemu mieszkaŚ cowi niezbňdnĻ przestrzeŚ do pracy, nauki i relaksu, ale też pozwalajĻ na zachowanie intymnoŧci.

Nie jest to jedyna zaleta: w asny dom z ogrodem na przedmieŧciach eliminuje problem zakazu opuszczania domostw, który obowiĻzywa wiosnĻ w pierwszym roku pandemii, gdy zosta wprowadzony tzw. ŧcis y lockdown. Taka sytuacja może siň powtórzyľ, także przy okazji kolejnych pandemii, a wówczas prywatna dzia ka wokó budynku staje siň namiastkĻ wolnoŧci i daje swobodň przemieszczania siň. Zwiňksza też bezpieczeŚstwo bawiĻcych siň na niej dzieci.

– Za sprawĻ sukcesywnie rozbudowywanej przez samorzĻdy infrastruktury, ucieczka z miasta nie równa siň dziŧ utracie udogodnieŚ, które ono daje – podkreŧlajĻ eksperci funduszu. – Wraz z budowĻ kolejnych osiedli oraz domów jednorodzinnych pod miastami powstajĻ drogi dojazdowe. Dziňki temu przejazd do centrum i powrót zajmujĻ coraz mniej czasu.

To nie wszystkie zalety mieszkania pod miastem. Te tereny bowiem zaczynajĻ byľ samowystarczalne. Można tu znaleŻľ nie tylko sklepy spożywcze, ale i gabinety lekarskie, fryzjerów, salo-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

ny urody, restauracje, centra kultury, przedszkola i szko y. Coraz czňŧciej mieszkaŚcy majĻ także dostňp do wydajnej sieci telekomunikacyjnej, która odgrywa istotnĻ rolň także w czasie pandemii koronawirusa. Z roku na rok przybywa szybkich linii ŧwiat owodowych. Wiňkszoŧľ us ug i udogodnieŚ w strefach podmiejskich pojawia siň w odpowiedzi na potrzeby i oczekiwania sprowadzajĻcych siň tam osób. To wszystko sprawia, że ludzie wybierajĻcy życie poza miastem nie obawiajĻ siň, że stracĻ na tym wyborze.

– Pandemia mia a również duży wp yw na podejŧcie do rynku mieszkaniowego przez innĻ grupň docelowĻ, czyli singli, którzy mocno docenili elastyczne formy najmu i możliwoŧľ szybkiej zmiany miejsca zamieszkania w celu poszukiwania nowej pracy lub wykonywania pracy zdalnie z dowolnego miejsca – dodaje Ewelina Kachniarz.

– Co wiňcej, obiekty oferujĻce najem na okresy dostosowane do ich potrzeb, dajĻ możliwoŧľ przebywania w samowystarczalnej indywidualnej przestrzeni, ale również na bycie czňŧciĻ spo ecznoŧci. W Tier Investment szybko wychwyciliŧmy zachodzĻce zmiany spo eczne, dlatego portfele naszych funduszy oparte sĻ na trzech sektorach szeroko pojňtego rynku nieruchomoŧci tj. projekty wielorodzinne, osiedla domów z ogrodami i mieszkania na najem.

Duœy potencjaê inwestycyjny na polskim rynku mieszkaniowym Na dodatek dane historyczne oraz prognozy wskazujĻ, że ŧwietnie zlokalizowana i skomunikowana nieruchomoŧľ nie straci na wartoŧci, a wrňcz przeciwnie na niej zyska. Na przestrzeni ponad 60 lat ceny obiektów budowlanych charakteryzowa y siň stabilnym wzrostem.

– To nie oznacza, że sytuacja nie może ulec zmianie, dlatego tak duży nacisk k adziemy na dywersyfikacjň – podkreŧla Kamil Bilecki.

Zdaniem ekspertów Tier Investment w Polsce wciĻż jest duży potencja inwestycyjny na rynku mieszkaniowym, o czym ŧwiadczĻ m.in. ceny nieruchomoŧci w Polsce i krajach Europy Zachodniej.

– Nasz kraj, mimo ciĻg ego rozwoju, nie znajduje siň jeszcze na poziomie zbliżonym do gospodarek takich jak Niemcy, W ochy czy Francja – zaznaczajĻ przedstawiciele spó ki. – Co za tym idzie, ceny mieszkaŚ również sĻ u nas stosunkowo niższe i w zestawieniu stawki w wyżej wymienionych krajach, potrafiĻ byľ nawet kilkukrotnie niższe. Sytuacja wyglĻda odmiennie, jeŧli chodzi o jakoŧľ oferowanych us ug deweloperskich. Pod tym wzglňdem rodzime firmy stojĻ na bardzo wysokim poziomie, przewyższajĻ cym kraje Europy Zachodniej. Te aspekty pokazujĻ, jak atrakcyjnym rynkiem do inwestycji w nieruchomoŧci jest Polska. Dotyczy to zarówno perspektywy inwestora krajowego, jak i zagranicznego.

Spó ka odpowiada za cztery duże projekty na rynku nieruchomoŧci, rozsiane po ca ym kraju i planuje już kolejne.

021

Nowoczesne inwestycje Nieruchomoūci niĻ, by rodziny atwiej mog y spňdzaľ ze sobĻ czas.

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Warszawskie Przedwioŭnie

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Pierwszļ zielonļ inwestycjļ w ramach funduszy zarzļdzanych przez Tier Investment jest osiedle bliŸniaków w odzi, które bňdzie nosi o nazwň Aleja Drzew

Budynek w Poznaniu ma pe niĿ funkcjň obiektu zbiorowego zamieszkania dla studentów, m odych profesjonalistów, a okresowo takŹe dla turystów

Pierwsze osiedle w Polsce z zielonym certyfikatem PierwszĻ wyjĻtkowo zielonĻ inwestycjĻ w ramach funduszy zarzĻdzanych przez Tier Investment jest osiedle bliŻniaków w odzi, które bňdzie nosi o nazwň Aleja Drzew. Nazwa nie jest przypadkowa. Nowi w aŧciciele domów bňdĻ samodzielnie wybieraľ i sadziľ drzewa przy zaplanowanej alei biegnĻcej wzd uż osiedla. To element wspólnego gospodarowania przestrzeniĻ i możliwoŧľ wspó tworzenia dziedzictwa, które pozostanie na osiedlu na d ugie lata. Inwestycja mieŧciľ siň bňdzie przy ul. Pomorskiej, spó ka otrzyma a zamienne pozwolenie na budowň. Osiedle bňdzie sk ada o siň z 22 bliŻniaków o bryle nowoczesnej stodo y, w których znajdĻ siň 44 mieszkania o Ļcznej powierzchni użytkowej mieszkalnej 5200 mkw. Ģrednia wielkoŧľ użytkowa mieszkania

022

to ok. 120 mkw. Ca kowita powierzchnia dzia ki to natomiast 30 tys. mkw. co oznacza, że na jedno mieszkanie przypada ponad 650 mkw. dzia ki. Elewacje budynków powstanĻ z naturalnych elementów, zastosowane zostanĻ nowoczesne ekologiczne rozwiĻzania. Bň dzie to zarazem pierwsze w Polsce osiedle z zielonym certyfikatem, wyznaczajĻcym standard budynków energooszczňdnych.

– Ma to byľ dobre miejsce do zamieszkania – deklaruje Ewelina Kachniarz. – Proponujemy ciekawe domy na dużych dzia kach, by przysz ym mieszkaŚcom po prostu siň dobrze ży o. Jestem wielkĻ przeciwniczkĻ tzw. patodeweloperki. Tier Investment i nasze projekty to w aŧnie alternatywa dla tego zjawiska. Szukamy balansu miň dzy ekologiĻ i ekonomiĻ. Stworzenie dobrych miejsc wymaga wiele pracy, trzeba myŧleľ o tym, jak zaaranżowaľ pomieszczenia na parterze i na piňtrze domu. Ważny jest duży salon z kuch-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Fundusz wspó finansowa także dwie inwestycje w Warszawie. Na pograniczu gminy Nieporňt i warszawskiej Bia o ňki powstaje osiedle „Przedwioŧnie”, zgodnie z za ożeniem, że przyjazne do życia osiedle to przede wszystkim komfortowe mieszkania, ale także mĻdrze zaprojektowana przestrzeŚ wspólna, w której nie brakuje zieleni. Przy projektowaniu postawiono na bliskoŧľ z naturĻ, tak by każdy mieszkaniec czu siň jak w ogrodzie. W ramach osiedla powstaje siedem kameralnych budynków, które mieszczĻ 183 mieszkania o zróżnicowanych metrażach. Aż 73 proc. terenu osiedla bňdzie wolne od zabudowy, a garaż podziemny jest podzielony na 195 miejsc parkingowych. Zaplanowano również 1,5 tys. mkw. powierzchni lokali us ugowych, a także aż 8 tys. mkw. zieleni.

W portfelu Tier Investment znalaz a siň również kamienica Chrobrego 20 w dzielnicy Warszawa-W ochy. Za projekt odpowiedzialna by a Alternatywna Spó ka Inwestycyjna, zarzĻdzana i finansowana przez Tier Investment, a projekt dotyczy kameralnej kamienicy z 1939 roku. We wrzeŧniu 2020 roku nastĻpi o przekazanie kluczy nowym w aŧcicielom mieszkaŚ. W budynku znajdujĻ siň klimatyczne i funkcjonalnie zaprojektowane mieszkania, których powierzchnia wynosi od 30 do 60 mkw. Każde mieszkanie ma w asnĻ komórkň lokatorskĻ, która mieŧci siň w piwnicy, a mieszkaŚcy majĻ również prawo do korzystania z miejsc postojowych. Wszyscy inwestorzy, którzy brali udzia przy tym projekcie, zostali sp aceni, można wiňc mówiľ o sukcesie.

Obiekt „dla Was” KolejnĻ inwestycjĻ funduszu jest budynek „Alfa” w Poznaniu, przy ul. ŧw. Marcin 58. To zarazem pierwszy obiekt marki „dla Was”, w ramach której planowana jest budowa wielu takich nieruchomoŧci w kluczowych miastach Polski.

Jest to kultowy, historyczny budynek zlokalizowany w samym centrum Poznania. Jak podkreŧlajĻ w Tier Investment, projekt jest symbolem nowoczesnoŧci i postňpowoŧci Wielkopolski oraz ca ego kraju. Budynek sk ada z 11 kondygnacji, a z ostatniego piňtra rozciĻga siň niesamowity widok na panoramň Poznania. Ma zabytkowĻ elewacjň i bňdzie pe ni funkcjň obiektu zbiorowego zamieszkania dla studentów, m odych profesjonalistów, a okresowo także dla turystów odwiedzajĻcych PoznaŚ.

Koncepcja marki zak ada stworzenie budynku z elastycznĻ formu Ļ najmu zarówno na mikro-apartamenty, ale także na biura i sale konferencyjne, które sĻ zaplanowane na piňtrach 1 i 11.

Dodatkowo na przysz ych mieszkaŚców czekajĻ liczne udogodnienia w czňŧciach wspólnych, zielony taras, studio telewizyjne oraz restauracja z widokiem na ulicň Ģwiňty Marcin.

W chwili obecnej prowadzone sĻ prace zwiĻ zane z rewitalizacjĻ obiektu.

Strefa firmy Rodzinne biznesy

Od kilkudziesiŌciu lat czy ponad 100 lat w rodzinnych rŌkach. Familijne biznesy, które sta y siŌ gigantami Tekst: Jacek Klein odzinna firma czňsto kojarzy siň ze sklepem czy warsztatem samochodowym. Ale czy może mieľ tysiĻce sklepów, a w aŧciwie wielkich hipermarketów, i zatrudniaľ ponad 2 mln pracowników. Może. Taki jest Walmart, najwiňksza rodzinna firma na ŧwiecie z obrotami rocznymi 560 mld dolarów. To kwota porównywalna z wartoŧciĻ polskiego PKB i wyższa od PKB wiňkszoŧci paŚstw na ŧwiecie. Firma dzia ajĻca w tradycyjnej branży handlu na osiĻgniecie takiej pozycji potrzebowa a zaledwie 60 lat. PosiadajĻc w niej po owň udzia ów rodzina Waltonów jest jednĻ z najbogatszych na ŧwiecie.

W Family Business Index 500 nie ma sobie równych. Drugi w rankingu holding inwestycyjny Berkshire Hathaway za ożony przez Warrena Buffetta generuje obroty na poziomie 250 mld dolarów. Rodzina posiada w firmie prawie 40 proc. udzia ów. Co ciekawe, jedna akcja Berkshire kosztuje ponad 400 tys. dolarów. To najdroższy papier gie dowy na ŧwiecie.

Na trzecim miejscu ŧwiatowych rodzinnych biznesów jest europejska firma Exor. Nazwa nic nie mówi. Holding do życia powo a Gioavanni Agnelli, wnuk z rodziny Agnelli, zwiĻzanej z w oskim Fiatem. Dzisiaj familia poprzez ponad 50 proc. udzia ów w Exor jest wspó w aŧcicielem m.in. koncernu Stellantis (Fiat, Chrysler, Citroen, Peugeot, Opel) czy Juventusu Turyn.

Na czwartym miejscu jest niemiecki konglomerat Schwarz Group, do którego należĻ sieci Lidl i Kaufland. Do rodziny Schwarz należy 100 proc. najwiňkszej firmy handlu detalicznego w Europie.

Kolejne miejsca zajmujĻ motoryzacyjny gigant Ford Motor company, w którym potomkowie Henry Forda majĻ 40 proc. udzia ów i zasiadajĻ w zarzĻ dzie. Zaraz za Fordem jest BMW i posiadajĻca prawie 50 proc. udzia ów rodzina Quandt.

Na kolejnym miejscu jest ponownie spó ka zza oceanu, Koch Industries. Nazwa ma o znana, ale to jedna z najwiňkszych grup dzia ajĻcych na rynku ropy naftowej, gazu, chemii, tworzyw sztucznych. Rodzina Koch ma w niej ponad 80 proc. udzia ów.

Trzy ostatnie firmy wŧród 10 najwiňkszych także sĻ z USA. Koncern Cargill jest jednym z najwiňkszych w branży spożywczej na ŧwiecie. Należy do rodziny Cargill-Macmilan. Kolejna jest grupa mediowa Comcast, najwiňkszy dostawca internetu na ŧwiecie. FirmĻ kieruje rodzina Robertsów, majĻca

R

024

FOT.WALMART

Walmart ma swoje muzeum w Bentonville, Arkansas

ponad 30 proc. udzia ów. Na 10 miejscu jest Dell, znany producent sprzňtu komputerowego. FirmĻ od poczĻtku kieruje jej za ożyciel Michael Dell, a rodzina ma 75 proc. udzia ów. Ļcznie 500 rodzinnych ŧwiatowych biznesów generuje obroty ponad 7,2 bln dolarów i zatrudnia ponad 24 mln pracowników. Najwiňcej firm umieszczonych w rankingu wywodzi siň z USA Nie ma w nim żadnej firmy polskiej. Co nie znaczy, że nie mamy siň na tym polu czym pochwaliľ.

Co wiňcej, na Pomorzu siedzibň ma kilka spoŧród najwiňkszych rodzinnych biznesów.

Z informacji opublikowanych przez GUS wynik, że w naszym kraju interesy robi ponad 2 min firm rodzinnych, które stanowiĻ znakomitĻ wiňkszoŧľ sektora ma ych i ŧrednich firm. Jednoczeŧnie firmy rodzinne wypracowujĻ blisko 75 proc. polskiego PKB. Razem dajĻ ponad 8 mln miejsc pracy, co stanowi niemal po owň wszystkich zatrudnionych pracowników w kraju.

Firma Dun & Bradstreet przyjrza a siň, jakie problemy majĻ firmy rodzinne. Pod lupň wziň a ponad 13 tys., badajĻc rokrocznie ich sytuacjň finan-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

sowĻ w okresie od 2010 do koŚca 2020 roku. Nieco ponad 9,1 proc. (1193) z ponad 13 tys. ujňtych w badaniu firm rodzinnych na przestrzeni ostatniej dekady zosta o zlikwidowanych i wykreŧlonych z rzĻdowych rejestrów, blisko po owa z nich (490) po og oszeniu sĻdowej upad oŧci. Kolejne 7,2 proc. (940) jest obecnie w procesie upad oŧci lub likwidacji, a 2,5 proc. (331) zawiesi o swojĻ dzia alnoŧľ.

3,2 proc. (426) z badanych firm w ostatniej dekadzie zmieni o formň prawnĻ lub uleg o przekszta ceniu albo zmieni o w aŧciciela. Jedynie w po owie przypadków (209) dotychczasowi w aŧciciele zdecydowali siň na oddanie firmy w zarzĻdzanie kolejnemu pokoleniu, z czego w 25 proc. przypadków (56) przekazanie firmy nie uda o siň, a ta zosta a zlikwidowana do piňciu lat po sukcesji.

Jak ocenia Dun & Bradstreet, spoŧród 13 tys. ujňtych w analizie podmiotów aż 75 proc. jest w bardzo dobrej i dobrej kondycji finansowej. Poprawia siň ona proporcjonalnie do wielkoŧci firmy i d ugoŧci stażu na rynku. W dużo lepszej sy-

BMW - jednļ z najbardziej znanych firm kieruje rodzina Quandt. tuacji finansowej sĻ podmioty duże i ŧrednie niż te ma e i mikro. Aż 85 proc. z tych najwiňkszych, zatrudniajĻcych powyżej 250 pracowników, jest w bardzo dobrej i dobrej kondycji finansowej, z czego aż 66 proc. w bardzo dobrej. Dla porównania wŧród mikrofirm rodzinnych w bardzo dobrej i dobrej kondycji finansowej jest 65 proc. firm, z czego 36 proc. w bardzo dobrej.

Najwiňksze polskie firmy rodzinne osiĻgajĻ przychody rzňdu 8 mld z , czyli oko o 2 mld

dolarów. JednĻ z najwiňkszych jest LPP z siedzibĻ w GdaŚsku. Jej za ożyciele Marek Piechocki i Jerzy Lubianiec w 1991 roku zaczynali od hurtowni odzieży. Dzisiaj poprzez za ożone przez siebie fundacje majĻ wiňkszoŧľ udzia ów firmie, a w zarzĻdzie i radzie nadzorczej zasiada już drugie pokolenie. LPP przez 30 lat sta a siň najwiňksza firmĻ odzieżowĻ w Polsce i jednĻ z najdynamiczniejszych w Europie Ģrodkowej.

FOT. .DELL

FOT.BMW

Strefa firmy Rodzinne biznesy

Dell - koncernem informatycznym kieruje za oŹyciel Michael Dell Rodzinnym biznesem jest także bytowski Drutex, za ożony przez nadal kierujĻcego firmĻ Leszka Gierszewskiego. To producent stolarki okiennej i drzwiowej. Firma osiĻga przychody rzňdu 1 mld z i jest jednym z najwiňkszych przedsiňbiorstw w branży w Europie.

Inne rodzinne biznesy znane tysiĻcom klientów to Ziaja, Oceanic, Zdunek i setki mniejszych firm, kierowanych przez za ożycieli i kolejne pokolenia.

Rozmowa SprzŌt gospodarstwa domowego

FOT. MATERIA Y PRASOWE

ódƀ bardzo siŌ zmieni a, BSH teƁ dynamicznie siŌ rozwija Rozmowa z Oliverem Giersbergiem, cz onkiem zarzĿdu firmy BSH SprzŌt Gospodarstwa Domowego 026

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Rozmowa SprzŌt gospodarstwa domowego Firma BSH jest juƁ obecna w odzi od 27 lat. PamiŌta pan jak wyglĿda y poczĿtki dzia alnoūci?

Mia em przyjemnoŧľ byľ w odzi już w 1996 roku. W tamtych dniach zak ad znajdowa siň przy ulicy BrzeziŚskiej, w budynku po dawnej fabryce w ókienniczej. Pralki przyjeżdża y do odzi w czňŧciach, niemal gotowe i by y po prostu w odzi sk adane. Produkowaliŧmy 40 sztuk pralek dziennie. W porównaniu do kilku tysiňcy sztuk, które obecnie wychodzĻ, każdego dnia, z naszej fabryki pralek, to ogromna różnica.

Co by o dalej?

Wkrótce potem zapad a decyzja o budowie nowej fabryki, ca kowicie od podstaw. W latach 1997-1998 powsta a fabryka pralek przy ul. Papierniczej w odzi. Skala produkcji od razu wzros a. By o to już 400 tys. sztuk rocznie, choľ w porównaniu z dzisiejszĻ produkcjĻ na poziomie ponad miliona urzĻdzeŚ to wciĻż jeszcze by o niewiele. Tak w skrócie wyglĻdajĻ poczĻtki naszej dzia alnoŧci w Polsce. Z perspektywy czasu widaľ, że decyzja o zainwestowaniu w odzi by a bardzo dobra. ódzka fabryka pralek by a punktem wyjŧcia do naszej póŻniejszej dzia alnoŧci w innych miastach Polski. Jednoczeŧnie ódzki oddzia rozwija siň dalej. Już w 1998 roku obok ódzkiej fabryki pojawi o siň centrum logistyczne, które w roku 2002 roku przebudowane zosta o na fabrykň zmywarek. Potem powsta a fabryka suszarek i centrum badawczo-rozwojowe.

Wiňc w odzi już nie tylko produkujemy, ale też rozwijamy produkty. Do tego niedawno przenieŧliŧmy produkcjň zmywarek do nowego obiektu.

A jak zapamiŌta pan ódƀ z lat 90-tych.

To by dla pana szok?

Nie taki duży, bo moi rodzice pochodzili ze wschodnich Niemiec. Uda o im siň wyjechaľ przed zbudowaniem muru berliŚskiego i mia em szczňŧcie wychowaľ siň w zachodniej czňŧci. Ale regularnie odwiedzaliŧmy naszych krewnych w NRD, wiňc mia em już jakieŧ wyobrażenie, jak Polska może wyglĻdaľ. Przyjecha em już kilka lat po upadku komunizmu. Widaľ już by o spore zmiany, zw aszcza w Warszawie. ZresztĻ te zmiany ca y czas siň dziejĻ. Do dziŧ jestem pod wrażeniem, jak nieprawdopodobnie szybko Polska siň rozwija. Pamiňtam jeszcze jak wyglĻ da nasz pierwszy parking przy ul. Papierniczej i jak wtedy wyglĻda y samochody naszych pracowników. Teraz stojĻ tam już zupe nie inne samochody. Zmiany widaľ w ca ym kraju. Powsta y autostrady, unowoczeŧni a siň kolej. W zesz ym roku by em we wschodniej Polsce, tam też prawie wszystkie domy sĻ już odnowione. Ten kraj bardzo dynamicznie siň rozwija, takiej dynamiki nie widaľ na przyk ad we wschodnich Niemczech.

Jeūli Polska by a tak inna od Niemiec, dlaczego BSH zdecydowa o siŌ na inwestycjŌ w odzi?

Nie by em zaangażowany w proces podejmowania decyzji, wiňc trudno mi precyzyjnie odpowiedzieľ. Na pewno czňŧciowo by o to zwiĻzane z tym, że osoba decyzyjna pochodzi a z odzi.

Ale sama decyzja by a bardzo racjonalna. Z punktu widzenia logistycznego ódŻ jest po ożona perfekcyjnie. Obecnie leży tuż obok skrzyżowania autostrad, ma dobre po Ļczenia z innymi miejscami w Polsce. ódŻ mia a też tradycje przemys owe, mogliŧmy znaleŻľ tu wielu wykszta conych pracowników, w latach 90-tych poszukujĻ cych pracy. To by a dobra kombinacja wielu zalet. Te zalety doceni y też inne firmy. W miňdzyczasie pojawi y siň zarówno konkurencja jak i nowi poddostawcy.

Od lat 90-tych wiele rzeczy siŌ zmieni o.

Na przyk ad ódzki rynek pracy jest diametralnie inny. Jak to wp ywa na dzia alnoūł firmy?

Zaczynaliŧmy w warunkach, gdy wiele osób szuka o pracy. Oczywiŧcie teraz ludzie też szukajĻ możliwoŧci zawodowych. Ale kiedyŧ na og oszenie o pracy mieliŧmy setki chňtnych, teraz pracodawca musi bardziej siň postaraľ. Czasy, gdy móg powiedzieľ „mam pracň, przychodŻcie” dawno już minň y. Dziŧ musimy jasno powiedzieľ ludziom, dlaczego jesteŧmy dobrĻ firmĻ i dlaczego warto z nami pracowaľ. RĻk do pracy jednak nam nie brakuje, jesteŧmy w stanie znaleŻľ potrzebnych pracowników. Mamy mocnĻ markň na rynku, kandydaci aplikujĻ i chcĻ siň z nami zwiĻzaľ.

Tym co siň zmieni o, pomog o nam i ca ej gospodarce, jest duża liczba UkraiŚców. Ich przyjazd to pozytywne zjawisko, Polska ich potrzebuje. Jeŧli nie bňdzie mieľ ludzi do pracy, nie bňdzie mog a siň rozwijaľ. Z punktu widzenia jňzyka czy kultury różnice miňdzy Polakami i UkraiŚcami i Bia orusinami nie sĻ zbyt duże, atwo można je pokonaľ za pomocĻ szkoleŚ. Wielu zatrudnianych przez nas UkraiŚców i Bia orusinów jest bardzo dobrze wykszta conych, awansujĻ i ŧciĻgajĻ rodziny. ódŻ zawsze by a miastem imigrantów, to jest kontynuacja tego procesu.

ZmieniajĿ siŌ teƁ fabryki BSH. Dwa lata temu w odzi zosta otwarty nowy budynek fabryki zmywarek Czym siŌ on wyróƁnia?

Potencjalnie może to byľ jedna z najwiňkszych fabryk w ca ej grupie BSH, może staľ siň wiňksza niż macierzysta fabryka w Niemczech. Jest to fabryka bardzo nowoczesna, ma dwie linie produktów, w przysz ym roku pojawi siň trzecia. Dla odzi powstanie tej fabryki to duże osiĻgniňcie i wspania a inwestycja.

Na czym polega jej nowoczesnoūł?

Zbudowana zosta a już zupe nie inaczej niż pierwsza ódzka fabryka z 1997 roku. Obecnie fabryki planuje siň w zupe nie inny sposób. Nowa fabryka zmywarek by a inwestycjĻ typu greenfield. To oznacza, że budowaliŧmy jĻ od zera i każ dy element mogliŧmy optymalizowaľ. Zaprojektowaliŧmy jĻ też od razu trochň wiňkszĻ, przez co ma duży potencja do rozwoju. Produkcja jest

Strefa Biznesu ZIMA 2021

zautomatyzowana w wiňkszym zakresie niż w starszych fabrykach, zastosowaliŧmy tu wiele specjalnych rozwiĻzaŚ. To obecnie nasze najm odsze dziecko, z najnowszĻ technologiĻ.

Z czego wynika potencja fabryki? ódzka fabryka obecnie jest jedynĻ w grupie BSH produkujĻcĻ zmywarki o szerokoŧľ 45 cm. Wczeŧniej wĻskie zmywarki powstawa y w Niemczech, ale produkcjň przeniesiono do Polski. Polska jest bardzo dużym rynkiem zbytu dla tego produktu. Polacy czňsto wybierajĻ zmywarki o szerokoŧci 45 cm, bo w kuchniach na wiňksze po prostu nie majĻ miejsca. Sam w domu w odzi mam takie urzĻdzenie, wiňksze mi siň nie zmieŧci. ProdukujĻc w odzi mamy wiňc atwy dostňp do polskiego rynku, a także do sĻsiednich krajów takich jak Czechy, S owacja czy Rosja gdzie również mamy silnĻ pozycjň rynkowĻ. Wysy amy też zmywarki do wielu innych krajów.

Czy ódzkie zmywarki moƁna kupił na ca ym ūwiecie?

We wszystkich krajach w których mamy przedstawicieli handlowych, możemy sprzedawaľ nasze produkty.

We wszystkich krajach produkty sĿ takie same?

Zasadniczo sĻ, tak. Ale na przyk ad Stany Zjednoczone majĻ bardzo szczegó owe wymagania dotyczĻce bezpieczeŚstwa i przepisów przeciwpożarowych. Musimy wiňc przeprowadziľ odpowiednie testy, by dowieŧľ, że nasze produkty te wymagania spe niajĻ. Poszczególne kraje czňsto majĻ specjalne wymagania, klienci mówiĻ róż nymi jňzykami, wiňc eksport wymaga też przet umaczenia instrukcji.

W jaki sposób zapada decyzja co produkuje siŌ w odzi?

Za każdym razem gdy chcemy produkowaľ jakieŧ urzĻdzenie w fabryce w odzi, Wroc awiu czy w Rzeszowie, musimy byľ konkurencyjni kosztowo. Centrala musi przyznaľ nam ten produkt, bo przecież sĻ jeszcze fabryki grupy BSH: w Turcji, Hiszpanii, Niemczech, które też chcĻ coŧ produkowaľ. Musimy z nimi konkurowaľ.

Jakie sĿ dalsze plany BSH wobec odzi?

Rozwijamy dalej produkcjň w fabryce pralek.

W przysz ym roku wprowadzaľ bňdziemy nowy produkt, to w aŧciwy produkt dla przysz oŧci tej fabryki.

Jak d ugo BSH planuje został w odzi?

Nie ma tu limitu czasu. Nasze inwestycje sĻ zawsze d ugoterminowe. Wystarczy przypomnieľ sobie, że jesteŧmy w Polsce już od 28 lat. Nie robimy krótkoterminowych inwestycji, nie wchodzimy na jakiŧ obszar, by zaraz siň z niego wycofaľ. To nie jest w naszym stylu.

A w jaki sposób pandemia wp ynŌ a na pracŌ firmy?

027

BSH ma w Polsce trzy zak ady produkcyjne, miňdzy innymi w odzi FOT. MATERIA Y PRASOWE

Jednym z pozytywnych efektów jest to, że nauczyliŧmy siň pracowaľ zdalnie, a także w zespo ach, wspó pracujĻc ze sobĻ przez Teams czy Skype. Obecnie stosujemy pracň zdalnĻ na dużĻ skalň, t umaczymy pracownikom, by nie przychodzili do biura, bo to zbyt niebezpieczne. Co zaskakujĻce, praca w tym systemie siň sprawdzi a i firma odnosi duże sukcesy. Dlatego w BSH wiemy już, że czňŧľ tych rozwiĻ zaŚ zostanie zachowanych w przysz oŧci. Nie bňdzie już powrotu do sposobu pracy znanego sprzed pandemii. Oczywiŧcie dotyczy to pracowników biurowych, zespo ów projektowych.

Pracownicy produkcji nie mogĻ pracowaľ zdalnie, wiňc ten rodzaj pracy siň nie zmieni. Zastosowaliŧmy jednak wiele ŧrodków bezpieczeŚ stwa, takich jak dystans spo eczny, przegrody z pleksi przy stanowiskach, pracň na produkcji w maseczkach. Pracownicy majĻ dostňp do bezp atnych testów na COVID-19 nawet codziennie. Staramy siň stworzyľ ŧrodowisko pracy tak bezpieczne jak tylko to możliwe, opierajĻc siň na najnowszych wytycznych. Zachňcamy też do szczepieŚ, chociaż jak wiadomo wiara w szczepionki nie jest tak duża, jak byľ powinna.

A jak pandemia wp ynŌ a na popyt na AGD? Wiele osób, które w czasie pandemii nie wyda o pieniŌdzy na wakacje

028

i rozrywki, zainwestowa o w sprzŌt domowy. Czy BSH odczu o ten trend?

Rzeczywiŧcie, patrzĻc po moich niemieckich znajomych, mogň powiedzieľ, że tak by o. Mieli budżety wakacyjne, których nie mogli wykorzystaľ, wiňc w czasie pandemii zrobili remonty domów, odnowili kuchnie. A gdy remontuje siň kuchniň, kupuje siň też czňsto nowe AGD. Wielu znajomych tak zrobi o, czňsto kupowali też nasze produkty.

dzimy we wszystkich krajach europejskich, te rynki szybko siň rozwijajĻ.

BSH teƁ odczu o wiŌksze zapotrzebowanie na pralki, zmywarki, suszarki?

Tak, ten trend by dla nas bardzo korzystny. Odnotowaliŧmy znaczny wzrost popytu. Zw aszcza rok 2020 by pod tym wzglňdem wyŧmienity. Ale ten rok też jest bardzo dobry. Wzrost popytu wi-

Popyt jest duƁy, tylko czy udaje siŌ go zaspokoił? DuƁo siŌ mówi o braku na rynku surowców i czŌūci. Czy BSH nie odczuwa tych niedoborów?

Braki rynkowe dotyczĻ wszystkich, w tym także nas. Najwiňksze trudnoŧci dotyczĻ elektroniki, jednoczeŧnie sytuacja rynkowa mocno podnosi ceny surowców i do tego wzros y koszty transportu. Zdarza siň, że Chiny czasowo blokujĻ niektóre porty z powodu wybuchu ognisk epidemii.

To Żle wp ywa na aŚcuchy dostaw, zw aszcza w transporcie kontenerowym. Na naszĻ dzia alnoŧľ to wszystko też oczywiŧcie ma wp yw, ale jesteŧmy w stanie ten wp yw zminimalizowaľ.

Nasze inwestycje sİ zawsze d¾ugoterminowe. Wystarczy przypomnieij sobie, Ůe jesteřmy Polsce juŮ od dwudziestu ořmiu lat

Jak bardzo ekologia jest waƁna dla BSH? Nasza spó ka-matka Robert Bosch wyrazi a jasnĻ deklaracjň, że chce osiĻgnĻľ neutralnoŧľ klimatycznĻ do roku 2030. My też pracujemy, by wspólnie osiĻgnĻľ ten cel. Na przyk ad we wszystkich lokalizacjach w Polsce bňdziemy teraz instalowaľ panele s oneczne, co pozwoli nam produkowaľ znacznĻ czňŧľ używanej energii w sposób odnawialny. WciĻż udoskonalamy też nasze produkty, starajĻc siň zwiňkszyľ ich efektywnoŧľ energetycznĻ, używamy też gazów przyjaznych ŧrodowisku. Kupujemy też

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Rozmowa SprzŌt gospodarstwa domowego energiň od dostawców, którzy dostarczajĻ jĻ w sposób jak najbardziej zielony i majĻ na to certyfikaty. Ale oczywiŧcie musimy zrobiľ jeszcze wiňcej. Naszym celem na najbliższe lata jest praca na każdym możliwym polu by szukaľ sposobów na osiĻgniňcie neutralnoŧci klimatycznej. W naszej firmie ta kwestia traktowana jest bardzo poważnie. Nikt nie ma wĻtpliwoŧci, że zmiana klimatu to coŧ jak najbardziej namacalnego. Byľ może to już ostatnia chwila dla ca ego ŧwiata, by zawróciľ zanim bňdzie za póŻno.

Trzeba to zrobiľ, choľby z myŧlĻ o przysz oŧci naszych dzieci.

A propos odzi, jak pan czuje siŌ w tym mieūcie?

Doskonale, kupi em sobie mieszkanie w odzi, mieszkam w centrum miasta, niedaleko Piotrkowskiej. Gdy wracam z pracy do domu, czujň siň w tym miejscu bardzo dobrze. Muszň jednak przyznaľ, że gdy pierwszy raz przyjecha em do odzi w 1996 roku, przeży em szok. Nie tylko z powodu wyglĻdu miasta, także w adze odzi też nie by y wówczas zbyt otwarte. Gdy przyjecha em po raz drugi w 2010 roku, zobaczy em zupe nie inne miasto. ódŻ w ostatnich latach piňknie siň rozwinň a. Wreszcie zrozumiano, że miasto ma piňkne budynki i zaczňto je remontowaľ. Takie miejsca jak Off Piotrkowska czy Manufaktura pokazujĻ, jak duży potencja ma ódŻ.

To m ode miasto, jest w nim wiele pozytywnej energii.

W takim razie jak d ugo planuje pan został odzi?

Jeszcze nie wiem. Ludzie tacy jak ja pracujĻ na kontraktach. BňdĻ jeszcze odbywaľ siň rozmowy, czy kontrakt bňdzie przed użony, czy też bňdň robiľ coŧ innego, w zupe nie innym miejscu. Ale naprawdň mogň wyobraziľ sobie, że zostanň w odzi na d użej. Lubiň Polskň, lubiň pracowaľ z tutejszymi ludŻmi. Nie mam powodów, by żegnaľ siň z PolskĻ.

FOT. MATERIA Y PRASOWE

A jak wyglĿda spo eczna odpowiedzialnoūł biznesu w BSH. Czy firma dzia a na rzecz odzi i jej mieszkaŞców?

Od lat wspieramy wiele lokalnych organizacji spo ecznych, zw aszcza tych dajĻcych opiekň dzieciom. Gdy zaczynaliŧmy gospodarka odzi wciĻż by a w z ej kondycji, wiele osób ży o w biedzie.

Postanowiliŧmy wiňc wspieraľ ŧwietlice podwórkowe, w których dzieci mogĻ w ciĻgu dnia otrzymaľ opiekň, ciep y posi ek i bezpieczne miejsce do zabawy z przyjació mi. Wspieramy ŧwietlice regularnie od wielu lat, a dodatkowo na ŧwiňta nasi pracownicy organizujĻ prezenty dla dzieci.

Dzia amy też na innych polach, wspieramy przedszkola, szpitale, na przyk ad przekazujĻc im produkowane przez nas urzĻdzenia, bo czňsto otrzymujemy tego typu proŧby o wsparcie. Dajemy też naszym pracownikom możliwoŧľ wolontariatu pracowniczego i dzia ania w ten sposób na rzecz mieszkaŚców odzi. Ostatnio na przyk ad nasi pracownicy wspierali Ogród Botaniczny.

Na ca ym ťwiecie w BSH zatrudnionych jest ponad szeťĿdziesiļt tysiňcy osób.

Firma stara siň im stworzyĿ ťrodowisko pracy tak bezpieczne, jak to moŹliwe BSH BSH Bosch und Siemens Hausgeräte powsta a w 1967 roku jako spó ka dwóch niemieckich firm Robert Bosch GmbH i Siemens AG, od 2015 roku jest w asnoŧciĻ Grupy Bosch. BSH jest wiodĻcym producentem sprzňtu gospodarstwa domowego. Na ca ym ŧwiecie zatrudnia 60 tys. osób i posiada trzydzieŧci osiem zak adów produkcyjnych. W Polsce BSH ma fabryki w odzi, Wroc awiu i Rzeszowie, a także centralň w Warszawie. W odzi firma BSH jest obecna od 1997 roku. Obecnie w ódzkim oddziale ma Fabrykň Pralek, Fabrykň Suszarek do UbraŚ, Fabrykň Zmywarek, Centrum BadaŚ i Rozwoju, Centrum Us ug Wspólnych oraz Centrum Logistyczne. We Wroc awiu produkowane sĻ lodówki i piekarniki, zaŧ w Rzeszowie ma e sprzňty AGD.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

029

Strefa handlu Rewolucja w sprzedaƁy

Parki handlowe i automatyczne sklepy, czyli sprzedaŮ w dobie pandemii Tekst: Alicja ZboiŞska ranżň handlowĻ czeka kolejna rewolucja. Przysz oŧľ nie należy bowiem do wielkich centrów zakupowych, a do osiedlowych parków handlowych i autonomicznych sklepów, w których klient jest także sprzedawcĻ. Ponadto to sklep ma docieraľ do klienta, a nie odwrotnie. Parki handlowe sk adajĻ siň z kilku lub kilkunastu sklepów. Do każdego z nich prowadzi osobne wejŧcie. OferujĻ zaku-

B 030

py blisko domu, bezpieczne i szybkie, co w czasach pandemii koronawirusa staje siň bardzo ważne.

W odzi parków handlowych nie brakuje, czňŧľ jest rozbudowywana, powstajĻ nowe. Sporo znajduje siň ich na DĻbrowie, m.in. Squer Park przy ul. KiliŚskiego, którego oferta stale siň poszerza, i Vendo Park przy ul. GojawiczyŚskiej.

Na Chojnach również powsta o kilka takich obiektów, w tym Vendo Park ódŻ-Górna i Park Handlowy Strażacka. Przy ul. Opolczyka dzia a Park Handlowy Olechów, a przy ul. Zgierskiej – Vis-a-Vis.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Sklep spoœywczy, jak automat z kawƖ Zdaniem dr. Paw a Kowalskiego, specjalisty ds. marketingu Uniwersytetu ódzkiego, przysz oŧciĻ handlu sĻ mniejsze obiekty, jak parki handlowe, ale także placówki zautomatyzowane, w których nie ma kasjerów, a robienie zakupów przypomina obs ugň automatów z napojami lub kawĻ.

– Powoli odchodzimy od tradycyjnej obs ugi kasowej. W sklepach jest coraz wiňcej kas samoobs ugowych – mówi dr Kowalski. – W ciĻgu najbliższych piňciu lat zwyk e kasy mogĻ zniknĻľ,

Strefa handlu Rewolucja w sprzedaƁy

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Park handlowy na Widzewie Wschodzie.

Zwykle w takim miejscu jest kilka sklepów: market spoŹywczy, drogeria, do tego sieciowe punkty z agd i rtv, obuwiem, odzieŹļ oraz artyku ami zoologicznymi. Sklepy majļ wspólny parking, ale oddzielne wejťcia

BranƁŌ handlowĿ czeka kolejna rewolucja.

Przysz oūł nie naleƁy bowiem do wielkich centrów zakupowych, a do osiedlowych parków handlowych i autonomicznych sklepów, w których klient jest takƁe sprzedawcĿ. Ponadto, to sklep ma docierał do klienta, a nie odwrotnie. choľ bňdzie to zależa o także od podejŧcia klientów. Czňŧľ osób woli jednak tradycyjnĻ obs ugň, to jest bariera dla handlu. Na rynku bňdĻ siň pojawia y mniejsze formaty sklepów i to nie tylko dlatego, że brakuje miejsca na duże centra. Wynika to ze zmiany zachowaŚ konsumenckich.

Obserwacje dr. Paw a Kowalskiego znajdujĻ potwierdzenie we WskaŻniku Wp ywu Cyfrowego Deloitte, który obrazuje wp yw urzĻdzeŚ cyfrowych na ŧcieżkň zakupowĻ klientów. W Polsce wynosi on aż 61 proc. A to oznacza, że jako klienci jesteŧmy bardzo podatni na wp yw technologii cyfrowych. W praktyce zakupy stacjonar-

ne od dawna sĻ stymulowane technologiami IT, a korzystajĻce z nich sklepy sĻ dostňpne dla konsumentów non stop, nawet w niedziele i ŧwiňta.

Można w nich zrobiľ zakupy bez koniecznoŧci kontaktowania siň ze sprzedawcĻ, samodzielnie skanujĻc towary i p acĻc za nie smartfonem. To kolejny etap cyfrowej edukacji konsumentów.

Inteligentne wózki testowane w êódzkim sklepie W ódzkim sklepie Lewiatan przy ul. Matejki testowane sĻ tzw. inteligentne wózki. Jeŧli siň sprawdzĻ, sieľ wprowadzi je w ca ym kraju.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Inteligentne wózki to nic innego jak sklepowe wózki po Ļczone z kasĻ samoobs ugowĻ.

Klient nie musi jednak staľ w kolejce, mozolnie wyk adaľ towary na kasowĻ wagň i chowaľ ich z powrotem do siatki. Wózek wyposażony jest w skaner, można od razu chowaľ zakupy do w asnej torby. P atnoŧľ odbywa siň przez aplikacjň albo przy stanowisku tuż obok wejŧcia.

Kacper Krzyszczak z produkujĻcej wózki firmy Mago wyjaŧnia, że jest to rozwiĻzanie dla osób robiĻcych ŧrednie zakupy.– Jeŧli klient wchodzi po dwie rzeczy, nie bňdzie bra wózka. Kto raz

031

Strefa handlu Rewolucja w sprzedaƁy spróbowa , korzysta stale, nawet starsi klienci ich używajĻ. A osoby, które w wielkim wózku majĻ setkň towarów, stanĻ do tradycyjnej kasy – t umaczy Kacper Krzyszczak .

Jego zdaniem, wózki pomogĻ roz adowaľ korki przy kasie przed ŧwiňtami. – SprawdzajĻ siň też w czasie epidemii, bo klient może zrobiľ zakupy bez zbliżania siň do innych ludzi – mówi.

To tylko jedna z wielu elektronicznych nowinek pojawiajĻcych siň ostatnio w handlu. W ódzkim Lewiatanie sĻ już też pierwsze „inteligentne” pó ki, które wysy ajĻ sygna o wyprzedaniu siň towarów. Inne sieci też nie zostajĻ w tyle. ķabka uruchomi a w tym roku w Poznaniu ķappka Store – pierwszy w Polsce sklep bez personelu.

Nie ma w nim kas ani obs ugi, klienci wyposażeni w aplikacjň z podpiňtĻ kartĻ p atniczĻ sczytujĻ kod przy drzwiach, biorĻ towar z pó ki i... wychodzĻ. A kamery i sztuczna inteligencja robiĻ za nich resztň.

Kliencie obsêuœ siƌ sam Badania pokazujĻ, że jesteŧmy gotowi na kupowanie w sklepach samoobs ugowych. Chňľ skorzystania z nich deklaruje ponad 50 proc. konsumentów w naszym kraju, a blisko 53 proc. uważa, że sklepy tego rodzaju to przysz oŧľ handlu. To także szansa na rozwiĻzanie problemu kolejek wystňpujĻcych w sklepach tradycyjnych, na co

wskazuje 1/3 ankietowanych. Prawie 7 na 10 osób ma nadziejň na niższe ceny produktów w zwiĻzku z pe nĻ automatyzacjĻ i brakiem obs ugi.

Chociaż platformy pozwalajĻce na zrobienie zakupów spożywczych online z dostawĻ pod drzwi zyska y w ostatnim czasie na popularnoŧci, za co odpowiada pandemia koronawirusa, to jednak w przypadku artyku ów spożywczych, duża grupa konsumentów nie chce rezygnowaľ z zakupów stacjonarnych. Chcemy mieľ kontrolň nad ŧwieżoŧciĻ i jakoŧciĻ produktów, które nabywamy. Za takĻ możliwoŧľ tradycyjny model sprzedaży ceni aż 74 proc. konsumentów.

– Handel, także ten w sektorze convenience, to stosunkowo prosta kwestia – komentuje Andrzej Wojciechowicz ze startupu ATS Technology, który wprowadza bezobs ugowe sklepy w naszym kraju. – Trzeba tanio kupiľ, drożej sprzedaľ. By osiĻgaľ zyski, trzeba również ponosiľ jak najmniejsze koszty. Nasz projekt skupia siň na tym ostatnim elemencie. RozwiĻzanie jest innowacyjne. Chcieliŧmy stworzyľ model sprzedaży, który bňdzie efektywny. Chodzi o o rentowne rozwiĻzanie, które jest taŚsze we wdrożeniu i prowadzeniu, niż tradycyjna sieľ sklepów convenience, a przez to jest atwo skalowalne i umożliwia szybkĻ ekspansjň, a w efekcie zysk – t umaczy Andrzej Wojciechowicz z ATS Technology.

Samoobsêuga, a pandemia koronawirusa Sklepy samoobs ugowe sĻ również odpowiedziĻ na problemy, które przyniós koronakryzys.

– SĻ konsumenci , i jest to niema a grupa, którzy nadal omijajĻ supermarkety i starajĻ siň robiľ zakupy w sklepach osiedlowych poza godzinami szczytu – mówiĻ twórcy startupu. – Sklep autonomiczny, jaki oferuje ATS Technology, w którym dokonamy zakupów bez obecnoŧci sprzedawcy i innych kupujĻcych zapewnia bezpieczeŚstwo sanitarne. Ta kwestia bňdzie stawaľ siň tym bardziej istotna, im bardziej wzrastaľ bňdzie liczba zachorowaŚ na covid.

Nie jest to jedyny wp yw pandemii na handel tradycyjny. Z powodu koronawirusa sieci handlowe prowadzĻce tradycyjne sklepy convenience musia y, i nadal muszĻ, borykaľ siň z brakami kadrowymi. Problem jest na tyle znaczĻcy, że niektóre punkty zosta y zamkniňte. Prawie co drugi konsument dostrzeg , że w okresie pandemii zosta zamkniňty lub zlikwidowany okoliczny sklep. Co druga placówka poszukuje pracowników. A tym, którzy obs ugujĻ już klientów, trzeba zapewniľ ŧrodki bezpieczeŚstwa.

– Nikt nie wie, jak d ugo potrwa pandemia, ale już zdĻży a negatywnie wp ynĻľ na sytuacjň finansowĻ biznesów w naszym kraju i to zjawisko postňpuje – dodaje Krzysztof Grabowski z ATS Technology. – Dlatego sieci handlowe planujĻce dokonaľ niezbňdnych zmian w swoim modelu biznesowym, które pozwoli yby przetrwaľ kryzys, lub przedsiňbiorcy chcĻcy wkroczyľ w nowy wymiar sprzedaży, odporny na pandemiň, powinni zwróciľ swojĻ uwagň ku sklepom samoobs ugowym.

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Mobilny pawilon, czyli sklep podƖœy za klientem

W sklepie Lewiatan w odzi testowane sļ tzw. inteligentne wózki

032

Strefa Biznesu ZIMA 2021

ATS Technology proponuje zupe nie nowy model sprzedaży, tzw. ultra convenience. Jest on oparty na koncepcji mobilnego pawilonu sprzedażowego, co oznacza, że można go dowolnie przenieŧľ w inne miejsce nie ponoszĻc znaczĻ cych kosztów. Jego rozmiary i niewielkie wymagania techniczno-konstrukcyjne – p askie pod oże, powierzchnia 20 mkw. i pod Ļczenie do prĻ du – pozwalajĻ wejŧľ w przestrzeŚ handlowĻ, która do tej pory nie by a zagospodarowana, lub obszar, na którym wystňpuje duże skupienie konsumentów, np. w miejscach festiwali i imprez sportowych. Twórcy tego modelu sprzedaży uważajĻ, że sieci handlowe, które na niego postawiĻ, zyskajĻ znacznĻ przewagň konkurencyjnĻ. BňdĻ mog y zajĻľ niszň rynkowĻ i dos ownie podĻżaľ za klientami.

Autorzy rozwiĻzania szacujĻ, że poczĻtkowy koszt inwestycji jest nawet trzy razy niższy niż w przypadku otwarcia sklepu konwencjonalnego o powierzchni 25-40 mkw. GwarantujĻ też niski koszt utrzymania, co wynika m.in. z tego, że wszystkie procesy zwiĻzane z funkcjonowaniem sklepu mogĻ byľ obs ugiwane przez jednĻ osobň. W zwiĻzku z tym, że jej praca jest wpierana

Strefa handlu Rewolucja w sprzedaƁy przez intuicyjnĻ aplikacjň, a ca y proces jest zautomatyzowany, ta osoba może obs ugiwaľ 10 pawilonów, które tworzĻ jeden klaster. Rozwój takiej sieci także jest zdecydowanie taŚszy niż w przypadku sklepów tradycyjnych, bo postawienie 4 klastrów, czyli 40 pawilonów, w ciĻgu 3 lat to koszt 1,5 mln z (przy finansowaniu za pomocĻ leasingu).

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Personalizowanie asortymentu

Tzw. inteligentne wózki majļ wbudowanļ kasļ samoobs ugowļ

Na dodatek, w takiej placówce atwo dostosowaľ ofertň do klientów. Inny asortyment może byľ w mobilnym pawilonie ustawionym przed wejŧciem na stadion, a inny w sklepie w pobliżu biurowców.

Twórcy sĻ przekonani, że bňdĻ mogli budowaľ z klientami relacje na takim poziomie, na jakim nie udaje siň to sklepom tradycyjnym.

– Dziňki temu, że proces zakupowy w naszym sklepie bňdzie w pe ni zautomatyzowany i wiemy, jak wykorzystaľ dane, którymi bň dĻ z nami dzieliľ siň użytkownicy, możemy badaľ i reagowaľ na preferencje zakupowe klientów, w taki sam sposób, jak ma to miejsce w przypadku e-commerce – wyjaŧnia Krzysztof Grabowski.

Sklepy tradycyjne zapewne nie zostanĻ w tyle. A to dobra wiadomoŧľ dla kupujĻcych, w myŧl zasady „Gdzie dwóch siň bije...” p wsp. Matylda Witkowska

Strefa biznesu Wypoczynek

Ferie zimowe w cieniu pandemii koronawirusa

Na zimowĿ przerwŌ czeka branƁa turystyczna.

Otwarte pozostaje pytanie, czy uczniowie i ich bliscy bŌdĿ mogli odpoczĿł poza domem, a jeūli tak, to gdzie i na jakich zasadach.

Tekst: Alicja ZboiŞska o owa stycznia 2022 roku to moment, na który czekajĻ nie tylko uczniowie z piňciu województw, ale i w aŧciciele hoteli, pensjonatów, restauracji, obiektów sportowych, wyciĻgów narciarskich.

Wszystkich trzymajĻcych kciuki za tň datň wymieniaľ można jeszcze d ugo, a Ļczy ich wielka niepewnoŧľ: czy ferie rzeczywiŧcie siň odbňdĻ, a jeŧli tak, to na co bňdzie można sobie pozwoliľ? I nie tyle chodzi o aspekt finansowy, co o pandemiczne ograniczenia.

Tegoroczne ferie zimowe bňdĻ kolejnymi pandemicznymi, choľ w tym roku ma byľ jed-

P 034

nak nieco bardziej „normalnie”, czytaj: bardziej tak jak przed koronawirusem. Wypoczynek znów zosta podzielony na kilka terminów, pierwsi wolnoŧľ od nauczania stacjonarnego, hybrydowego lub zdalnego zyskaľ majĻ uczniowie z województw: kujawsko-pomorskiego, lubuskiego, ma opolskiego, ŧwiňtokrzyskiego i wielkopolskiego. Ich przerwa od nauki zosta a zaplanowana w dniach od 17 do 30 stycznia. Od 24 stycznia w szko ach nie bňdzie uczniów z województw: podlaskiego i warmiŚ sko-mazurskiego, wróciľ majĻ do nich 7 lutego. Na wypoczynek dzieci z województwa dolnoŧlĻskiego, Mazowsza, Opolszczyzny i Zachodniego Pomorza przyjdzie czas miňdzy

Strefa Biznesu ZIMA 2021

31 stycznia a 13 lutego. Na ferie najd użej muszĻ czekaľ uczniowie z odzi i naszego województwa, ich przerwň od nauki zaplanowano w dniach 14 – 27 luty. W takiej samej sytuacji sĻ uczniowie z Lubelszczyzny, Podkarpacia, Pomorza i ĢlĻska.

Ferie na oŭnieœonym stoku, czy w domu?

Otwarte pozostaje pytanie, czy uczniowie i ich bliscy bňdĻ mogli odpoczĻľ poza domem, a jeŧli tak, to gdzie i na jakich zasadach.

W grudniu 2021 roku znów wprowadzono pewne ograniczenia, nie jest wykluczone wprowadzanie kolejnych – lub ich agodzenie

Strefa biznesu Wypoczynek a one zmieniajĻ siň bardzo czňsto. Mam nadziejň, że – jeŧli restrykcje nie przeszkodzĻ – ferie zimowe bňdĻ mia y standardowy przebieg.

Podobne obserwacje majĻ pracownicy GdaŚskiej Organizacji Turystycznej.

– Wszelkie szacunki dotyczĻce wielkoŧci ruchu turystycznego w GdaŚsku w styczniu i lutym 2022 roku (zwiĻzanego z feriami zimowymi) sĻ obarczone dużĻ niepewnoŧciĻ zwiĻzanĻ z sytuacjĻ pandemicznĻ – zaznacza Katarzyna Na ysz-Safuryn, specjalista ds. badaŚ i analiz GdaŚskiej Informacji Turystycznej. – Jednym z efektów pandemii koronawirusa jest zmiana zachowaŚ turystów polegajĻca na rezerwowaniu miejsc noclegowych z niewielkim wyprzedzeniem – tuż przed przyjazdem w miejsce docelowe. Drugim Żród em niepewnoŧci jest rozwój sytuacji pandemicznej i ewentualne ograniczenia wprowadzane przez rzĻd dotyczĻce ob ożenia obiektów noclegowych oraz dostňpnoŧci atrakcji turystycznych – dodaje Katarzyna Na ysz-Safuryn.

Okazuje siň, że w latach 2019 – 2020 ŧrednie ob ożenie hoteli w GdaŚsku w styczniu i lutym wynosi o nieco powyżej 50 proc. Ale to by o przed pandemiĻ...

– W 2021 roku by o to zaledwie 10 proc. w styczniu i 19 proc. w lutym – podaje Katarzyna Na ysz-Safuryn. – Na podstawie zachowaŚ goŧci w okresie letnim spodziewamy siň, że poczĻtek tego roku bňdzie lepszy – z punktu widzenia liczby turystów – niż w roku ubieg ym, jednak nadal s abszy niż w okresie przed pandemiĻ. Ģrednie ob ożenie miejsc noclegowych może siň wahaľ od 30 do 35 proc.

FOT. POLSKAPRESS

Mniej obcokrajowców, wiƌcej Polaków

– w zależnoŧci od rozwoju sytuacji epidemicznej. A ona zmienia siň niczym w kalejdoskopie i trudno przewidzieľ, co wydarzy siň za kilka dni, nie wspominajĻc o tygodniach czy miesiĻ cach. ZwracajĻ na to uwagň osoby zwiĻzane z branżĻ turystycznĻ, nie tylko w województwie ódzkim, ale i w innych regionach Polski.

– ķyjemy w czasach, w których nie wiadomo, co bňdzie jutro, a co dopiero mówiľ o tym, co siň może wydarzyľ za kilka miesiňcy – mówi Tymoteusz Mróz, prezes Made in Zakopane, czyli lokalnej organizacji turystycznej. – Turyŧci rezerwujĻ pobyty, ale ze znacznie krótszym wyprzedzeniem niż przed pandemiĻ.

Wiele zależy od aktualnych ograniczeŚ,

Turyřci rezerwujİ pobyty ze znacznie krótszym wyprzedzeniem. Wiele zaleŮy od ograniczeŎ, a one zmieniajİ siļ bardzo czļsto

Strefa Biznesu ZIMA 2021

W aŧciciele i pracownicy hoteli nad morzem przestali siň już dziwiľ turystom, którzy kontaktujĻ siň w czwartek, by wynajĻľ pokój od piĻtku, a także tym, którzy po prostu pojawiajĻ siň w hotelowej recepcji i proszĻ o natychmiastowĻ rezerwacjň.

Tymoteusz Mróz zauważa, że do Zakopanego przyjeżdża o wiele mniej zagranicznych turystów, co ma zwiĻzek z pandemiĻ koronawirusa, ale za to odpoczywa tu wiňcej naszych rodaków.

– Ludzie sĻ spragnieni wolnoŧci, gór, przestrzeni, dlatego teraz jest wiňcej rezerwacji niż przed rokiem – mówi prezes Made in Zakopane. – Lokalna baza turystyczna jest bardzo szeroka. Można tu znaleŻľ niedrogie miejsca noclegowe, ale i luksusowe apartamenty, coŧ na każdĻ kieszeŚ. Wiadomo, że ceny rosnĻ, ma to zwiĻzek z tym, co obecnie dzieje siň w Polsce i na ŧwiecie.

Okazuje siň, że pandemia koronawirusa nieco zmieni a kalendarz wypoczynku Polaków.

W górach za doŧľ martwy uchodzi tradycyjnie okres od koŚca paŻdziernika do Bożego Narodzenia. W ubieg ym roku jednak w aŧciciele podtatrzaŚskich pensjonatów oraz hoteli nie narzekali na brak goŧci. Okaza o siň, że czňŧľ

035

Strefa biznesu Wypoczynek od 537 z za noc. Cena zawiera nie tylko nocleg, ale i wyżywienie, korzystanie z kompleksu basenowego, krainy zabaw dla dzieci. Uczestnicy ferii spotkajĻ siň także z góralem, mogĻ liczyľ na dostňp do si owni.

Ludzie sİ spragnieni wolnořci, gór, przestrzeni.

Dlatego w Zakopanem jest wiļcej rezerwacji niŮ przed rokiem

Na narty i snowboard z biurem podróœy

FOT. POLSKAPRESS

z nich zdecydowa a siň przyspieszyľ wypoczynek w obawie przed ewentualnym lockdownem.

Nie znaczy to, że brakuje ofert zimowego wypoczynku w czasie ferii, zarówno w kraju jak i poza jego granicami. W Bia ym Dunajcu np. można zarezerwowaľ noclegi ze ŧniadaniami i obiadokolacjami za 95 z za dobň w przypadku osoby doros ej oraz 60 za dobň w przypadku dziecka od 3 do 10 lat. W jednym z hoteli w Karpaczu ceny noclegów zaczynajĻ siň od 250 z za pokój. Czterogwiazdkowy hotel w Szczyrku organizuje ferie w górach w cenie

Oferty zimowego wypoczynku dla dzieci przygotowa y także biura podróży. Można z nimi wyjechaľ i w polskie góry, i poza granice kraju.

Jedno z nich organizuje obozy narciarskie i snowboardowe i w kraju i nieco dalej. Za siedem dni spňdzonych na S owacji na jeŻdzie na snowboardzie trzeba zap aciľ ok. 1650 z , a uczestnicy bňdĻ mogli doskonaliľ jazdň na każdym poziomie zaawansowania. Z odzi można także wyjechaľ z biurem do Austrii, to oferta dla uczniów, którzy skoŚczyli 12 lat. Siedmiodniowy pobyt to koszt ok. 2,5 tys. z .

Niektóre biura oferujĻ wyjazdy na narty dla ca ych rodzin, ale w nieco okrojonej wersji.

Za ich poŧrednictwem można np. wynajĻľ pokój lub apartament w hotelu, ale oferta nie zawiera, ani dojazdu, ani wyżywienia. Siedem noclegów w austriackich Alpach w pierwszym terminie ferii w Polsce kosztuje niespe na 700 z od osoby. W Karyntii cena roŧnie do niemal tysiĻca z otych od osoby za siedem noclegów.

Nieco taniej niż w Austrii jest w Czechach.

Siedem noclegów w okolicach Harrachova – i to ze ŧniadaniem – kosztuje już niespe na 600 z od osoby, niższe sĻ także koszty dojazdu.

Oferty narciarskiego wypoczynku w czasie ferii zimowych przygotowano także we W oszech, przeważnie w popularnym Trentino. Siedem noclegów ze ŧniadaniami i obiadokolacjami można zarezerwowaľ już za niespe na 1,3 tys. z za osobň. Do tego trzeba jednak doliczyľ koszty dojazdu. Pobyt w Trentino można także zarezerwowaľ taniej, za same noclegi przez siedem dni op ata wynosi niespe na 700 z od osoby (nie zawiera także kosztu dojazdu). Siedem noclegów w Livigno kosztuje natomiast nieco ponad 900 z (bez wyżywienia i dojazdu).

FOT. POLSKAPRESS

Rezerwacja to jeszcze nie wyjazd

036

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Trzeba siň jednak liczyľ z tym, że wyjazd może zostaľ odwo any lub przesuniňty, a wp yw na to bňdzie mia a nie tylko sytuacja pandemiczna w Polsce, ale i w kraju, w którym chcemy wypoczywaľ.

Kraje na bieżĻco aktualizujĻ bowiem listň paŚstw, w których zachorowaŚ jest na tyle dużo, że ich mieszkaŚcy sĻ poddawani dodatkowym restrykcjom, np. testom na obecnoŧľ koronawirusa lub obowiĻzkowej kwarantannie.

Może to spotkaľ także osoby w pe ni zaszczepione na koronawirusa.

To wszystko oznacza, że wyjazd na wymarzone narty może przypominaľ grň w rosyjskĻ ruletkň. A w jej trakcie zdarzyľ siň może wszystko... p

King Cross zakończył I etap budowy osiedla „Apartamenty Termalne” w Uniejowie. Kolejny w przygotowaniu.

Do budynków z I etapu Osiedla Apartamentów Termalnych w Uniejowie wkrótce wprowadzą się pierwsi mieszkańcy. Deweloper, firma King Cross, otrzymała właśnie pozwolenie na użytkowanie pierwszej fazy projektu i rozpoczęto przekazywanie lokali właścicielom. Budowa trwała niecałe półtora roku.

Deweloper zapowiada budowę kolejnego etapu. Osiedle jest kontynuacją inwestycji mieszkaniowych realizowanych przez spółkę komunalną „Termy Uniejów”.

W ramach I etapu na nowym osiedlu powstało 5 nowoczesnych, jednoklatkowych budynków mieszkal-

nych z windami. W każdym z bloków na parterze i trzech piętrach znalazło się po 35 mieszkań. Najmniejsze mieszkania to salon połączony z aneksem kuchennym i sypialnia. Największe mają aneks z salonem i trzy pokoje. Większość mieszkań na parterze posiada własne ogródki. - Nasze apartamenty zapewniają komfort użytkowania, dzięki m.in. przestronnemu i dobrze oświetlonemu wnętrzu.

Klienci cenią sobie również dodatkowy kran w łazienkach dostarczający gorącą leczniczą solankę ze źródeł termalnych - mówi Marcin Trybus, członek zarządu

Budowa 5 bloków zlokalizowanych przy ul. Długiej w Uniejowie trwała niecałe 1,5 roku.

Rozpoczęcie drugiego etapu w dużej mierze będzie zależało od zainteresowania potencjalnych nabywców. i dyrektor zarządzający grupy King Cross. W ramach inwestycji powstała również ponadstandardowa liczba naziemnych miejsc parkingowych. Przestrzeń zewnętrzna osiedla została wypełniona zielenią i elementami małej architektury. W ramach inwestycji powstał także plac zabaw dla najmłodszych.

W drugiej części inwestycji powstaną 3 bloki mieszkalne, łącznie planowo 105 mieszkań o zróżnicowanym metrażu, w identycznym standardzie jak w pierwszej części osiedla. - Wszystkie mieszkania z I etapu zostały już sprzedane. Obecnie

trwają przygotowania do rozpoczęcia budowy II etapu. Chcemy, by jeszcze w II kwartale 2022 r. rozpoczęła się budowa - mówi Trybus.

Mieszkania w nowej inwestycji będą miały nasłonecznione, przestronne balkony oraz przydomowe ogródki.

Budynki zostaną wyposażone w windy, komórki. Kompleks zostanie otoczony dużą ilością zieleni.

Grupa King Cross jest jednym z największych deweloperów w Polsce inwestujących w nieruchomości, dawniej głównie centra handlowe, obecnie mieszkania oraz hotele.

Wszystkich zainteresowanych zakupem mieszkania w kolejnym etapie budowy zapraszamy do kontaktu % 506 040 534.

Wstępnie cena zakupu to 6 tys. zł brutto za m2 powierzchni użytkowej mieszkania.

Mapa przedstawia koncepcję całego osiedla z 5 już istniejącymi, świeżo oddanymi blokami w jednej linii 3, które mają zostać wybudowane.

Strefa sportu Na narty

W czasie pandemii branƁa narciarska proponuje powrót do korzeni

Narty biegowe, prze ajowe i skiturowe przeƁywajĿ swój renesans.

Ale dla mi oūników nart zjazdowych rynek teƁ ma kilka nowinek

Tekst: Matylda Witkowska uż drugi rok z rzňdu sytuacja turystyki narciarskiej jest niepewna. Dlatego w czasie pandemii branża narciarska proponuje powrót do korzeni: rezygnacjň z popularnych kurortów i wyciĻgów, pokonywanie samotnie szlaków, a także korzystanie z nart blisko w asnego domu. Narty biegowe, prze ajowe i skiturowe przeżywajĻ swój renesans. Ale dla mi oŧników nart zjazdowych rynek też ma kilka nowinek.

Poprzedni sezon by dla mi oŧników bia ego szaleŚstwa fatalny. W Polsce przez wiňkszĻ czňŧľ sezonu wyciĻgi by y nieczynne, podobnie by o w wielu popularnych narciarskich

J 038

oŧrodkach za granicĻ. Kto chcia jeŻdziľ na nartach, musia robiľ to we w asnym zakresie. Narciarze wybierali biegówki, skitury oraz narty prze ajowe i ruszali samotnie tam, gdzie akurat by ŧnieg. Przedstawiciele branży w regionie ódzkim sĻ pewni, że w tym sezonie trend siň utrzyma. Bo moda ta ma wiele zalet, także na czasy bez pandemii.

Justyna Kowalczyk daêa przykêad Maciej Tracz, ódzki instruktor narciarstwa biegowego Polskiego ZwiĻzku Narciarskiego, rosnĻcĻ popularnoŧľ biegówek zauważy już kil-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

ka lat temu. Na prowadzone przez niego bezp atne zajňcia Zielonej odzi w parku na Zdrowiu potrafi jednorazowo przyjŧľ nawet sto osób. W ocenie Macieja Tracza modň na biegówki zapoczĻtkowa y w Polsce sukcesy Justyny Kowalczyk, a ostatni sezon z pandemiĻ tylko spotňgowa to zjawisko.

– ZimĻ, gdy zamkniňte by y wyciĻgi narciarskie, naturalnym sposobem na korzystanie z nart i aktywnoŧľ na ŧwieżym powietrzu sta y siň w aŧnie narty biegowe – mówi Maciej Tracz.

Zamkniňtym w domach narciarzom pomog a też pogoda. W ubieg ym roku pokrywa

Strefa sportu Na narty Bo ódŻ i jej p askie okolice doskonale nadajĻ siň do biegówek.

– Nie potrzebujemy wyciĻgów narciarskich ani bardzo dobrze przygotowanych tras. Na nartach typu backcountry lub ŧladowych możemy jeŻdziľ po polach, Ļkach i lesie – t umaczy Maciej Tracz.

Jednoczeŧnie to intuicyjny w obs udze i bezpieczny sprzňt. Praktycznie każdy może za ożyľ narty biegowe i bez wczeŧniejszego przygotowania zaczĻľ na nich siň poruszaľ.

– Nie grozi nam, że za ożymy narty, zjedziemy na krechň i siň po amiemy. Na biegówkach, oczywiŧcie, też możemy siň przewróciľ, ale przy dużo mniejszej prňdkoŧci niż na nartach zjazdowych – mówi Maciej Tracz. Osobom zainteresowanym biegówkami radzi jednak wynajĻľ instruktora lub skorzystaľ z bezp atnych zajňľ prowadzonych w odzi w parku na Zdrowiu. – Jeŧli poznamy technikň, bňdzie nam to sprawia o wiňkszĻ przyjemnoŧľ i bňdzie bardziej efektywne – mówi instruktor.

FOT. GRZEGORZ GA ASIĖSKI

Skitury, czyli wejŭƔ na szczyt i zjechaƔ

ŧnieżna zalega a w odzi wyjĻtkowo d ugo. To sprawi o, że ódzkie parki i okoliczne lasy zaroi y siň od narciarzy. Jednoczeŧnie ze sklepów i wypożyczalni zniknĻ sprzňt do uprawiania narciarstwa biegowego, który niekiedy zalega od lat na pó kach. Nowy sprzňt zosta wykupiony co do ostatniej sztuki, a wypożyczenie w ŧnieżne weekendy by o bardzo trudne.

– Nasz ostatni sezon uratowa y w aŧnie biegówki – mówi Rafa Wiŧniewski, kierownik sklepu i wypożyczalni sprzňtu narciarskiego Wierchy w odzi. Dodaje też, że popyt jest obecnie już tak duży, że wciĻż trudno jest znaleŻľ sprzňt do biegówek w niskiej cenie.

Praktycznie kaŮdy moŮe za¾oŮyij narty biegowe i bez wczeřniejszego przygotowania zaczİij na nich jeŭdziij

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Do profesjonalnego przemieszczania siň na nartach po górach s użĻ narty skiturowe, zwane też turowymi. To prawdziwy hit ostatnich lat.

Dziňki takim nartom możliwoŧci zjazdów poza wyznaczonymi trasami ograniczone sĻ jedynie umiejňtnoŧciami ich w aŧciciela. Na takich nartach możemy samodzielnie wejŧľ na szczyt i zjechaľ. Nie ma znaczenia, czy mamy w pobliżu dzia ajĻcy wyciĻg. W czasie pandemii wypożyczalnie takiego sprzňtu przeżywa y oblňżenie.

– Skitury sĻ tak popularne g ównie ze wzglň du na po Ļczenie walorów turystyki pieszej oraz narciarstwa zjazdowego – mówi Robert z wypożyczalni i szko y skiturowej Bjorn to Ski w Korbielowie. – Dziňki temu, że szybciej i atwiej poruszamy siň pod górň, możemy odkrywaľ nowe przestrzenie dla narciarstwa i w wiňkszym stopniu obcowaľ z naturĻ – podkreŧla.

Narty skiturowe sĻ zwykle lżejsze niż narty zjazdowe, majĻ też możliwoŧľ podpiňcia fok, czyli materia u dzia ajĻcego hamujĻco przy podchodzeniu pod górň. MajĻ też zupe nie inne wiĻzania, które trzymajĻ but w palcach, pozwalajĻc na wypiňcie piňty i swobodne poruszanie nogĻ podczas wchodzenia pod górň.

Ten sport wymaga jednak lepszej kondycji, niż gdy korzystamy z wyciĻgów. Na górň trzeba bowiem wejŧľ o w asnych si ach. Trzeba też mieľ umiejňtnoŧci narciarskie i byľ obeznanym ze zjazdówkami.

– Jeŧli ktoŧ zaczyna swojĻ przygodň z narciarstwem, powinien na poczĻtku spróbowaľ swoich si na przygotowanym stoku – mówi przedstawiciel wypożyczalni Bjorn to Ski w Korbielowie.

Trzeba też sprawdziľ lokalne przepisy, bo nie wszňdzie w górach jazda poza wyznaczonymi trasami narciarskimi jest dozwolona.

039

Strefa sportu Na narty

Komu opêaca siƌ kupiƔ, a komu wynajƖƔ?

Kupiľ sprzňt, czy wypożyczyľ? Przed takim dylematem stoi wiňkszoŧľ poczĻtkujĻcych narciarzy. Rafa Wiŧniewski z ódzkich Wierchów wyjaŧnia, że każde rozwiĻzanie ma zalety.

– Jeŧli w roku ma siň wiňcej wyjazdów niż tydzieŚ w sezonie, to lepiej mieľ w asny sprzňt, ponieważ szybko siň zamortyzuje. Ale jeŧli jeŻ dzimy na nartach tylko w ferie, lepiej wypożyczyľ. Możemy wtedy co roku pojeŻdziľ na zupe nie innym modelu – t umaczy Rafa Wiŧniewski .

Zak ada siň, że także osoby dopiero rozpoczynajĻce przygodň z nartami powinni zaczĻľ od wypożyczenia i odkrycia, jaki sprzňt bňdzie im odpowiada .

PoczĻtkujĻcy powinni zdecydowaľ siň na narty o jak najszerszym zastosowaniu, póŻ niej decydujĻc siň na sprzňt bardziej specjalistyczny. Sprzňt trzeba też dobraľ do umiejňtnoŧci.

– Dobieram nartň zawsze o oczko wyżej niż umiejňtnoŧci, żeby pos uży a d użej. Nie moż na jednak przesadzaľ i kupowaľ nart przeznaczonych dla osoby, która jeŻdzi o kilka poziomów lepiej – mówi Rafa Wiŧniewski.

Skitury sİ zwykle lŮejsze niŮ narty zjazdowe, majİ teŮ moŮliwořij podpiļcia fok dzia¾ajİcych hamujİco przy podchodzeniu pod górļ Ceny sprzňtu sĻ bardzo różne. NajtaŚsze oczywiŧcie sĻ narty używane. NadajĻcy siň wciĻż do jazdy zestaw używanych nart zjazdowych, butów i kijów można kupiľ już za oko o 600 – 800 z .

Nowe buty do rekreacyjnej jazdy kosztujĻ od tysiĻca do 2 – 2,5 tys. z , narty z wiĻzaniami od 800 z do ponad 5 tys. NajtaŚsze sĻ kije, które znajdziemy już za 50 z , choľ nie brakuje modeli do rekreacyjnej jazdy w cenie zbliżajĻcej siň do 500 z . Ceny sprzňtu dla profesjonalistów sĻ, oczywiŧcie, dużo wyższe, granicĻ jest jedynie zasobnoŧľ portfela.

Narty biegowe sĻ nieco taŚsze, za nowe trzeba zap aciľ od 300 z , ale sĻ też i modele po 2,5 tys. Narty tego typu czňsto sprzedawane sĻ razem z wiĻzaniami. Buty do biegówek kosztujĻ od 350 – 500 z do prawie 2 tys. z , kije od kilkudziesiňciu z otych do prawie tysiĻca.

Rekreacyjny narciarski zestaw skiturowy z ożony z nart, wiĻzaŚ i fok kosztuje od ok.

Rafa Wiťniewski ze sklepu i wypoŹyczalni sprzňtu narciarskiego Wierchy w odzi

040

Strefa Biznesu ZIMA 2021

2,5 do 4 tys. z . Do tego trzeba jeszcze mieľ narciarskie buty skiturowe, to wydatek od tysiĻca z otych w górň.

Kto decyduje siň na zakup w asnego sprzň tu, może przebieraľ w nowoŧciach. Co roku pojawiajĻ siň nowe rozwiĻzania i kolejne mody.

Niektóre wchodzĻ do szerokiego kanonu, inne na lata zostajĻ jako produkty niszowe.

Narty przeêajowe i trekkingowe Gdzieŧ poŧrodku miňdzy tradycyjnymi biegówkami a nartami skiturowymi plasujĻ siň coraz popularniejsze narty prze ajowe, czyli tzw. backcountry. MajĻ podobne wiĻzania i kszta t jak narty biegowe, sĻ jednak nieco szersze i majĻ ostre krawňdzie. To pozwala na jazdň po nieprzygotowanych trasach, a także zjeżdżanie po bardziej stromych stokach niż na zwyk ych biegówkach.

Jednym z mniej znanych rozwiĻzaŚ sĻ narty trekkingowe. To krótkie, szerokie narty s użĻce g ównie do chodzenia po ŧniegu, ale pozwalajĻce też zjechaľ z pokonanych nierównoŧci terenu. ĻczĻ cechy tradycyjnych nart i rakiet ŧnieżnych, minimalizujĻc zapadanie siň w g ňbokim ŧniegu. Dodatkowo narty te majĻ wiĻzania, przypominajĻce nieco rozwiĻzania znane ze starych nart dzieciňcych, które pozwalajĻ na przypinanie ich do zwyk ych butów trekkingowych. Za takie narty z wiĻzaniami trzeba jednak zap aciľ co najmniej tysiĻc z otych.

Mi oŧnicy nart zjazdowych też mogĻ znaleŻľ nowoŧci. Obecny kanon to narty carvingo-

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Narciarstwo skiturowe ma wiele odmian: od popularnej skiturystyki po ĻczĻcy narty ze wspinaczkĻ ski aplinizm, w którym narty wnosimy na w asnych plecach. Podobnie jak w narciarstwie zjazdowym do każdego rodzaju aktywnoŧci możemy użyľ przeznaczonego do niej sprzňtu.

Strefa sportu Na narty we z rockerem, czyli taliowane narty uniesione do góry przy czubkach, a czasem też i na koŚcach. Od kilku lat ta konstrukcja siň nie zmienia. Sporo dzieje siň jednak w dodatkach.

Nowym rozwiĻzaniem sĻ buty zjazdowe z tzw. gripwalkiem. MajĻ podeszwy gumowe, a specjalne podciňcie obcasów ma u atwiaľ chodzenie. Pojawi y siň też buty narciarskie pozwalajĻce na indywidualne dopasowanie skorupy do stopy za pomocĻ promieniowania podczerwonego.

W zjazdówkach też możemy znaleŻľ produkty niszowe, takie jak narty typu snowblade. To bardzo krótkie nartki o d ugoŧci od 90 do 120 cm, które z ty u uniesione sĻ tak samo jak na czubach i na których można zjeżdżaľ w obu kierunkach.

– Narty typu snowblade sĻ krótkie, atwo siň na nich jeŻdzi, sĻ bardzo skrňtne – zachňca Zbigniew Kubacki, w aŧciciel serwisu narciarskiego i wypożyczalni Nart-Pol w odzi.

Bogaty jest też rynek akcesoriów. W tym sezonie króluje kolor. – Nie tylko narty, ale wszystkie dodatki powinny byľ w tym sezonie kolorowe – podkreŧla Rafa Wiŧniewski z Wierchów.

Kolorowe sĻ m.in. gogle, zw aszcza te z lustrzanĻ pow okĻ revo. Pow oka ta z ożona jest z kilkunastu warstw i jak lustro odbija s oŚce, które na naŧnieżonym stoku czňsto przeszkadza narciarzom.

– Nie widaľ też naszych oczu i dziňki temu mamy na stoku trochň intymnoŧci – podkreŧla Rafa Wiŧniewski. Zalety tzw. lustrzanki to także możliwoŧľ wyprodukowania ich w bajecznych kolorach. Standardem stajĻ siň też gogle dajĻce możliwoŧľ zak adania na okulary korekcyjne.

Zamiast gogli można wybraľ kask z blendĻ czyli zintegrowanymi goglami. Blendň opuszcza siň tylko na moment zjazdu, znika wiňc możliwoŧľ zgubienia gogli i walki ze zsuwajĻ cĻ siň gumkĻ. W kaskach coraz popularniejsza jest opcja odpinania ocieplenia. Dziňki temu atwiej jest utrzymaľ higienň.

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Waœne, œeby byêo bardzo kolorowo

– O narty trzeba dbaĿ, wtedy pos uŹļ d uŹej – podkreťla Zbigniew Kubacki, w aťciciel serwisu narciarskiego i wypoŹyczalni Nart-Pol w odzi

Kto jednak decyduje siň na w asny sprzňt, musi też o niego zadbaľ i wykonaľ czynnoŧci które robi za klienta wypożyczalnia.

– Najważniejsze jest smarowanie, bo przecież, kto nie smaruje, ten nie jedzie – podkreŧla Zbigniew Kubacki. – Narty trzeba też ostrzyľ, bo – jeŧli narta bňdzie tňpa – nie bňdzie mieľ przyczepnoŧci, na lodzie bňdzie siň ŧlizga a.

Ważne jest też, żeby po powrocie z wyjazdu wytrzeľ narty dok adnie do sucha, bo inaczej bňdĻ korodowa y. Nie ma potrzeby ostrzenia nart po jednym wyjeŻdzie. Ale jeŧli narty skorodujĻ lub pojawiĻ siň na nich wżery, trzeba zanieŧľ je do serwisu – dodaje w aŧciciel serwisu narciarskiego oraz wypożyczalni Nart-Pol w odzi. p

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Kto nie smaruje, nie jedzie,a kto nie ostrzy...

Kto decyduje siň na zakup w asnego sprzňtu, moŹe przebieraĿ w nowoťciach.

Ograniczeniem jest tylko zasobnoťĿ portfela

Strefa Biznesu ZIMA 2021

041

Strefa urbanistyczna Miasta przyszloūci 2050

Rok 2050.

Jak bŌdĿ wyglĿda y miasta i jak bŌdziemy w nich Ɓyli?

Warszawa wygra a ranking miast przysz oťci w prawie wszystkich kategoriach

Tekst: Mateusz Tkarski Ģcieżki, jakimi mogĻ podĻżaľ miasta, kreujĻc, jakie bňdĻ w przysz oŧci, to efekt zaangażowania specjalistów z firmy konsultingowej 4CF, specjalizujĻcej siň w strategicznym foresight i d ugoterminowej strategii rozwoju. Rezultatem ich badaŚ jest pierwszy w historii Polski foresight (badanie nt. prawdopodobnych ŧcieżek d ugoterminowego rozwoju), dziňki któremu okreŧlono trzy najbardziej prawdopodobne scenariusze rozwoju polskich miast.

Scenariusze zasadniczo odmienne, tak pod wzglňdem funkcji pe nionych przez miasta, warunków życia, jak i roli mieszkaŚców aglomeracji przysz oŧci. MajĻ jednak wspólny

042

FOT. POLSKA PRESS

W najbliƁszych 30 latach Ɓycie w miastach potoczy siŌ wed ug jednego z trzech scenariuszy.

W zaleƁnoūci, który siŌ ziūci, Ɓycie w aglomeracjach miejskich moƁe był atwiejsze albo trudniejsze niƁ obecnie.

Które polskie miasta sĿ najbliƁej siŌgniŌcia statusu miasta przysz oūci?

mianownik, na jaki zwrócili uwagň autorzy raportu.

- Niezależnie od scenariuszy rozwoju polskich miast w przysz oŧci jest pewne, że dużĻ czňŧľ naszego czasu bňdziemy spňdzaľ w budynkach. Do ich budowy stosowanych bňdzie szereg nowoczesnych rozwiĻzaŚ, m.in. lżejsze, cieŚsze szk o z w aŧciwoŧciami termoizolacyjnymi, które można przyciemniľ lub rozjaŧniľ wedle potrzeb. Poznamy też, co znaczĻ pojňcia design biofiliczny, czy Human Centric Lighting i wiele innych rozwiĻzaŚ niedalekiej już przysz oŧci – podsumowuje Joanna Czynsz-Piechowiak, prezes zarzĻdu Saint-Gobain Polska.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

„WolnoŭƔ na kwarantannie” To nazwa pierwszego prawdopodobnego scenariusza. Zak ada, że dziňki powszechnej automatyzacji tylko 20 proc. z nas bňdzie musia o pracowaľ. Ģwietnie p atne zatrudnienie znajdzie wyspecjalizowana elita. Bňdzie dominowa a praca zdalna, która jednak nie bňdzie już przywilejem.

Zdalnie bňdĻ uczy y siň również nasze dzieci. Ryzyka sanitarne zwiĻzane z kolejnymi epidemiami sprawiĻ, że ma o kto w ogóle bňdzie uczestniczy w spotkaniach towarzyskich. W miejscach publicznych bňdziemy pojawiaľ siň, ale tylko wirtualnie – najpewniej za pomocĻ awatarów.

W zwiĻzku ze zmniejszajĻcĻ siň rolĻ pracy, rów-

Strefa urbanistyczna Miasta przyszloūci 2050 gowych i carpoolingowych, napňdzanych elektrycznie, energiĻ pochodzĻcĻ z akumulatorów lub z paliwa wodorowego przekszta canego w ogniwie paliwowym.

Katowice znalaz y siň na podium w trzech kategoriach, m.in. biurowej

„Taki mamy klimat”

FOT.POLSKAPRESS

To ostatni z przewidywanych przez autorów firmy konsultingowej 4CF scenariuszy dla miast. Betonowe, zanieczyszczone, wielkie, rozgrzane wskutek ocieplenia klimatu miasta bňdĻ wprawdzie nadal oferowa y nam najlepszĻ pracň, ale spo eczny wymiar życia w mieŧcie - miejski styl życia i kultura spňdzania czasu wolnego bňdĻ w ciĻg ym kryzysie. Nawet ci z nas, którzy pozostanĻ w miastach, 90 procent czasu wolnego spňdzaľ bňdĻ poza ich granicami. Wspólnota lokalna w dużych miastach rozpadnie siň, a odrodzi w dziesiĻtkach tysiňcy ma ych oŧrodków. Dla żyjĻcych w miastach wprowadzona zostanie m.in. reglamentacja wody.

FOT.POLSKA PRESS

PoznaŚ czwarte miejsce zawdziňcza polityce transportowej miasta

nież model finansowania funkcjonowania miast i inwestycji ulegnie zmianie. G ównym Żród em pieniňdzy w miejskiej kasie bňdĻ subwencje z budżetu paŚstwa, których wysokoŧľ zależna bňdzie od liczby ludnoŧci.

„Pod kloszem” W zielonych i czystych miastach bňdziemy pracowaľ bardzo dużo, nawet 12 godzin dziennie - to druga ŧcieżka. Nie bňdzie w nich zbyt wiele miejsca na samorealizacjň w czasie wolnym.

To koszt drogiej modernizacji miast. Ten scenariusz dotyczy wiňkszoŧci z nas, bo transformacja potrzebna do realizacji celów ŧrodowiskowych

Unii Europejskiej, zwana potocznie dyscyplinĻ klimatycznĻ, sprawi, że miasta stanĻ siň nowoczesnymi centrami życia spo ecznego bez innej alternatywy, a mieszkaľ w nich bňdzie ponad 80 procent Polek i Polaków. Poza wielkimi aglomeracjami, w których energetyka i us ugi komunalne zostanĻ zoptymalizowane dziňki zastosowaniu sztucznej inteligencji i wielkiej gňstoŧci zaludnienia, koszty energii elektrycznej, gazu, wody i wywozu ŧmieci bňdĻ wysokie.

Jak piszĻ autorzy foresight dla polskich miast w wiňkszoŧci pozbňdziemy siň aut, a bňdziemy korzystaľ ze ŧrodków transportu zbiorowego i pojazdów dostňpnych w ramach us ug carsharin-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Miasta sƖ przygotowane na przyszêoŭƔ, niezaleœnie do ŭcieœki, jakƖ podƖœƖ?

Przedstawione scenariusze dla przysz oŧci nie napawajĻ optymizmem. Obecnym mieszkaŚ com trudno sobie zapewne wyobraziľ, że mogliby tak funkcjonowaľ. W każdym scenariuszu ich życie pozbawione zostaje jakiejŧ czňŧci, która odgrywa obecnie istotnĻ rolň. Z kolei inne aspekty, niekoniecznie te najbardziej pożĻdane, zyskajĻ na znaczeniu, a nawet zdominujĻ codziennĻ egzystencjň.

Jak miasta odnajdĻ siň w przysz oŧci? Jeŧli chcĻ byľ tymi, gdzie bňdziemy chcieli mieszkaľ, muszĻ postawiľ na energooszczňdne rozwiĻzania, przyjazny transport publiczny, dogodne strefy mieszkalne z dostňpem do us ug i handlu.

Dzisiejsze najwiňksze aglomeracje zosta y poddane ocenie. BazĻ pozwalajĻcĻ na zbudowanie kryteriów ocennych w rankingu by opisany wyżej pierwszy foresight, a konkretnie trzy scenariusze, jakie siň w nim wy oni y. Na ich podstawie można by o okreŧliľ pozycjň wyjŧciowĻ zajmowanĻ przez najwiňksze polskie miasta na starcie ku przysz oŧci. Tak powsta pierwszy ranking Polskich Miast Przysz oŧci 2050, opracowany przez Grupň Saint-Gobain i Polskie Towarzystwo Studiów nad Przysz oŧciĻ.

Stolica Pomorza na wysokiej pozycji GdaŚsk zajĻ czwarte miejsce wŧród polskich najwiňkszych aglomeracji, które majĻ szansň najszybciej uzyskaľ status miasta przysz oŧci i okaza siň najlepszy w podrankingu „mieszkalnictwo”. Na podium znalaz y siň Warszawa, Wroc aw i Katowice. To wyniki pierwszego rankingu Polskich Miast Przysz oŧci 2050, opracowanego przez Grupň Saint-Gobain i Polskie Towarzystwo Studiów nad Przysz oŧciĻ.

Jak by y oceniane miasta?

Autorzy raportu wziňli pod ocenň cztery g ówne obszary funkcjonowania miast i ich mieszkaŚ ców. SĻ to:

043

Strefa urbanistyczna Miasta przyszloūci 2050 i przedstawiciele firm, które bňdĻ mia y udzia w transformacji miast w perspektywie kolejnych trzech dekad. GdaŚsk ma ambicje i predyspozycje, by staľ siň miastem przysz oŧci, jednak obecnie ustňpuje liderom zestawienia – mówi Henryk Kwapisz, dyrektor ds. relacji instytucjonalnych w Grupie Saint-Gobain, która jest inicjatorem rankingu „Polskie Miasta Przysz oŧci 2050”.

Wysoka pozycja drugiego w rankingu Wroc awia w każdej kategorii wskazuje, zdaniem autorów, na zrównoważony rozwój miasta – a brakujĻce do uzupe nienia tego wyniku inwestycje mieszkaniowe certyfikowane wielokryterialnie sĻ już w realizacji. Stolica Górnego ĢlĻska jest najmniej zaludnionym miastem z rankingowej ligi i zawdziňcza swoje miejsce na podium trzeciej pozycji w trzech z czterech podrankingów: biurowym, mieszkalnym i „po godzinach”. Stolica Wielkopolski punktowa a dziňki swojej polityce transportowej, która wynosi miasto ponad niżej znajdujĻce siň w rankingu ódŻ i Kraków, choľ w podrankingach mieszkaniowym, biurowym i „po godzinach” nie wypada od nich dużo lepiej.

Punkty GdaŹska Pod wzglňdem pracy w mieŧcie i certyfikowanej powierzchni biurowej GdaŚsk znalaz siň na czwartym miejscu. Ocena infrastruktury i rozwiĻzaŚ w zakresie transportu da a miastu odleg e szóste miejsce. Pod wzglňdem atrakcji czasu wolnego miasto jest piĻte, a szkolnictwa czwarte.

Inwestycja Doki jest przyk adem nowoczesnego budownictwa mieszkalnego i biurowego

044

Zdecydowanie wygra o za to kategoriň życie w mieŧcie. GdaŚsk ma najwiňcej w Polsce certyfikowanej wielokryterialnie powierzchni mieszkaniowej w przeliczeniu na mieszkaŚca, a wiňc takiej spe niajĻcej najwyższe standardy. JednĻ z najciekawszych, zdaniem autorów raportu, inwestycji mieszkaniowych w GdaŚsku jest projekt DOKI, w którego sk ad wchodzi również kompleks mieszkaniowy DOKI Living. Projekt realizowany przez deweloperów Euro Styl i Torus przewiduje aktywne wykorzystanie rozwiĻzaŚ inteligentnych budynków (smart) zarówno w budynkach biurowych, jak i mieszkalnych i handlowych.

Wszystkie obiekty powstajĻ zgodnie z za ożeniem miasta 15-minutowego. Ważnym za ożeniem inwestycji jest również uwzglňdnienie infrastruktury rowerowej, jak również zielonych nasadzeŚ w obszarach wspólnych, jak również „ogrodów deszczowych”, wspierajĻcych strategicznĻ retencjň, zgodnie z za ożeniami radzenia sobie ze skutkami ocieplenia klimatycznego w przysz oŧci.

Inwestycja DOKI już zdoby a wiele nagród, m.in. zosta a nagrodzona w miňdzynarodowym konkursie European Property Awards. Otrzyma a tytu Five Star w kategorii Mixed Use Development, czyli zosta a uznana za najlepszĻ inwestycjň w Polsce w tej klasyfikacji. Tym samym, zdoby y prawo ubiegania siň o miano najlepszej inwestycji typu „mixed use” w 2021 roku w ca ej Europie.

Mateusz Tkarski

FOT.MATERIA Y PRASOWE

- praca w mieŧcie (budynki biurowe), - mieszkanie w mieŧcie (budynki mieszkalne) - infrastruktura miejska zwiĻzana ze spňdzaniem wolnego czasu - transport.

Oddzielnie przygotowany zosta też podranking miast przysz oŧci w kategorii szkolnictwo.

GdaŚsk ostatecznie czwartĻ lokatň dzieli z Poznaniem. Oba miasta wyprzedzi y w zestawieniu ódŻ i ostatni Kraków. GdaŚsk jest ewenementem na skalň krajowĻ, jeŧli chodzi o certyfikowanĻ wielokryterialnie (kwalifikacja wskazujĻ ca inwestycje zaawansowane technologicznie i ŧrodowiskowo) powierzchniň mieszkalnĻ.

W tej kategorii wygrywa nawet z WarszawĻ, zwyciňzcĻ rankingu g ównego, pozosta e miasta zostawiajĻc pod tym wzglňdem daleko w tyle. Miasto jest także jednym z uczestników europejskiej inicjatywy Ruggedised*, której celem jest tworzenie miast przysz oŧci. Do tej inicjatywy należĻ również Parma, Brno, czy Glasgow.

- Najprawdopodobniej wiňkszoŧľ z nas do 2050 roku bňdzie mieszkaľ w miastach. PrzygotowujĻc ranking polskich miast przysz oŧci, zależa o nam na zdiagnozowaniu stanu gotowoŧci naszych aglomeracji do sprostania wyzwaniom, które niesie przysz oŧľ. A te, okazuje siň, nie sĻ wcale tak optymistyczne, jak moglibyŧmy siň spodziewaľ. Czeka nas wiele wyzwaŚ, którym sprostaľ mogĻ jedynie wspó pracujĻce ze sobĻ i ŧwiadome problemu w adze, organizacje spo eczne

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Po fuzji to teraz największa firma w Polsce

Twierdza Inter Group GRUPA KAPITAŁOWA

OCHRONA

UTRZYMANIE

Ochrona fizyczna obiektów przemysłowych, komercyjnych.

Monitoring systemów alarmowych.

Monitoring wizyjny.

Zabezpieczenia techniczne.

Grupy interwencyjne.

Sprzątanie pomieszczeń biurowych, nieruchomości przemysłowych, hal produkcyjnych, pomieszczeń sanitarnych oraz hoteli.

Prace gospodarcze terenów zewnętrznych.

Usługi doczyszczania, specjalistyczne pranie wykładzin.

Mycie okien - czyszczenie elewacji.

ULGA NA PFRON 50% Firma świadczy usługi na terenie całej Polski INTER GROUP Grupa Kapitałowa ul. Fordońska 40 | 85-719 Bydgoszcz | tel. +48 52 500 00 05, 724 001 661 Filia w Łodzi: tel 601 144 188, 609 080 919 www.intergroup.pl

FOT. ARCHIWUM PRYWATNE

Strefa osobista Rozmowa

IRONMAN, KTÓRY MA AMBICJE ZMIENIó POLSKICH MüĭCZYZN Rozmowa z biznesmenem, który po latach pracy w korporacjach, postanowi nie s uchał g osu rozsĿdku, ale sprawdził siŌ na polu organizacji eventów, gastronomii tworzĿc sieł „W Biegu Cafe”, a takƁe w branƁy kosmetyków dla mŌƁczyzn i wcale tego nie Ɓa uje! Przeciwnie, marzy o stworzeniu firmy wartej 100 ml z otych, w ciĿgu 10 lat i … moƁe siŌ to udał.

046

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa osobista Rozmowa Kim jest Maciej Adamaszek? Biznesmenem spe nionym czy niespokojnym duchem ciĿ# gle poszukujĿcym nowych wyzwaŞ?

Zdecydowanie to drugie. Z natury jestem niespokojnym duchem.

Czy ma Pan ambicjŌ stał siŌ trendsetter i przejūł do historii jako cz owiek, który odmieni wizerunek polskich mŌƁczyzn? Czy linia Pana kosmetyków pielŌgnacyjnych dla panów to raczej kolejny koncept biznesowy?

Chcň odczarowaľ stereotyp polskiego mňżczyzny, który do dbania o siebie potrzebuje tylko dezodorantu i myd a. Uważam, że zadbany mňżczyzna to zdrowy mňżczyzna. Nie chodzi mi przy tym o wizerunek „ponaciĻganego” i „wyprasowanego” faceta. Zmarszczki sĻ sexy. Ale fajnie, jeŧli ma on zadbanĻ, dobrze nawilżonĻ i ochronionĻ skórň.

Dlaczego mŌƁczyƀni w Azji nie wstydzĿ siŌ siŌgał po kosmetyki pielŌgnacyjne i nie majĿ oporów, aby o tym mówił. Tymczasem statystyczny Polak uwaƁa, Ɓe facet z kremem przeciwzmarszczkowym na twarzy nie jest macho, jest wrŌcz ūmieszny. Co Pana zdaniem trzeba zrobił, aby zmienił to nastawienie?

To sĻ zasz oŧci, które pokutujĻ jeszcze po poprzednich pokoleniach. MňżczyŻni zaczynajĻ zwracaľ uwagň na swój wyglĻd oko o 37-39 roku życia. Wtedy dostrzegamy pierwsze oznaki starzenia. Zaczynamy siwieľ, pojawiajĻ siň zmarszczki, a worki pod oczami po imprezie nie znikajĻ już tak szybko. Ale to też okres, w którym jest najwiňcej rozwodów. MňżczyŻni z różnych powodów rozstajĻ siň ze swoimi dotychczasowymi partnerkami i zdajĻ sobie sprawň, że bňdĻ chcieli na nowo u ożyľ sobie życie. ZaczynajĻ wtedy uprawiaľ sport, biegaľ, jeŻdziľ na rowerze, startowaľ w maratonach, zawodach triatlonowych, itp. StarajĻ siň też dbaľ też o urodň. Proszň zwróciľ uwagň na mega trend barberski. Grupa 38-latków jest obecnie najliczniejsza w populacji polskich mňżczyzn. To oni przez kolejne 15-20 lat bňdĻ kszta towaľ rynek produktów dla mňżczyzn – nie tylko kosmetyków, ale wszystkich, które wpisujĻ siň w trend wellbeing, dbania o swój dobrostan fizyczny i psychiczny. Jestem przekonany, że ten rynek bňdzie bardzo mocno siň zmienia . AmbicjĻ naszej marki True Man Skin Care jest byľ forpocztĻ – byľ niczym żo nierz pňdzĻ cy na pierwszej linii frontu ze sztandarem – zadbaj o siebie, bo warto byľ zdrowo i dobrze wyglĻdajĻ cym dojrza ym mňżczyznĻ.

Stworzy Pan start-up FerrumLabs produkujĿcy kosmetyki pielŌgnacyjne przeznaczone dla mŌƁczyzn bardziej z myūlĿ o klientach w Europie czy w Polsce?

I to, i to. Nie ukrywam, że mizeria z dostňpem w naszym kraju do produktów wysokiej jakoŧci dla mňżczyzn bardzo mnie zmotywowa a, aby stworzyľ liniň kosmetyków. W Europie sytuacja wyglĻda znacznie lepiej, tam rynek jest o wiele wiňkszy niż w Polsce, czyli wiňcej panów kupu-

je kosmetyki pielňgnacyjne. Od poczĻtku True Men Skin Care budowana jest jako marka europejska. Na naszym lokalnym podwórku chcemy byľ liderem, pierwszym wyborem ŧwiadomych, dojrza ych mňżczyzn, którzy szukajĻ skutecznych, wysokiej jakoŧci kosmetyków.

Brzeg, Wroc aw, które miasto jest dla Pana waƁniejsze?

W Brzegu siň urodzi em i mieszka em pierwsze osiem lat. Potem z rodzicami, którzy byli lekarzami, kilka lat mieszka em w Afryce, a po powrocie do kraju trafi em do Wroc awia. Spňdzi em tu najciekawsze m odzieŚcze lata. Tu chodzi em do szko y ŧredniej, tu studiowa em, tu podjĻ em pierwszĻ pracň, tutaj urodzi a siň moja pierwsza córka Dominika.

Studiowa Pan fizjoterapiň na wroc awskim AWFe, a potem zamiast pracowaľ z pacjentami i marzyľ o swojej przychodni - wszed Pan na ŧcieżkň korporacyjnĻ? SkĻd taki pomys na życie?

PatrzĻc z dzisiejszej perspektywy na to jak potoczy y siň kariery moich kolegów fizjoterapeutów, rehabilitantów w aŧcicielu dużych klinik, to myŧlň, że to by a jakieŧ rozwiĻzanie. Ale czy dla mnie? To by y jeszcze czasy komuny, nie bardzo by o wiadomo, jak potoczy siň przysz oŧľ, jakie studia wybraľ. Akademia Wychowania Fizycznego by a z otym ŧrodkiem - studiowa em, ale na tyle mia em dużo czasu, aby robiľ inne rzeczy. Bardzo szybko, bo już na pierwszym roku studiów, zaczĻ em pracowaľ w korporacji.

By Pan przedstawicielem handlowym, ale to chyba zawód nie dla kaƁdego?

Tak, zosta em przedstawicielem handlowym w Marsie. W ciĻgu 9 lat pracy przeszed em ca Ļ ŧcieżkň od handlowca do szefa dzia u szkolenia i rozwoju. Przez chwilň pracowa em w Cadbury, które kupi o Wedla i wylĻdowa em w Warszawie, potem by Alima Gerber i zosta em dyrektorem sprzedaży. Na prze omie wieków pracowa o siň inaczej niż dzisiaj, inny by rynek. Czasem bywa o nawet bardzo weso o. Nie wszyscy chyba wiedzĻ, że wspomniany Mars poza s odyczami jest producentem także karmy dla psów i kotów. Jako przedstawiciel handlowy zajmowa em siň g ównie wprowadzaniem nowego produktu - karmy dla zwierzĻt - do sklepów spożywczych. Dziŧ nikogo nie dziwi pó ka z jedzeniem dla czworonogów obok produktów dla ludzi, ale wtedy w 1992 roku z kilku sklepów musia em uciekaľ, bo by em wyzywany od wariatów.

Handlowiec, dyrektor – taki zawodowym collercoaster ?

Proszň pamiňtaľ, że gdy w latach 91-92 ubieg ego wieku zaczyna em pracň to by y inne czasy. Korporacje, które wtedy wchodzi y do Polski zatrudnia y m odych ludzi. Poszukiwane by y dwie kompetencje otwarta g owa i komunikatywna znajomoŧľ angielskiego. Ja dysponowa em jednym i drugim, wiňc przedstawicielem handlowym by em praktycznie przez rok. Wtedy bardzo szybko można by o awansowaľ. Moi koledzy, z którymi

Strefa Biznesu ZIMA 2021

wtedy startowa em, dziŧ sĻ nierzadko prezesami dużych miňdzynarodowych korporacji na szczeblu europejskim czy nawet ŧwiatowym.

O korporacjach mówi siŌ zazwyczaj, Ɓe przycinajĿ ludzi do jednego formatu, ale p ace sĿ niez e i o godzinie 17 moƁna wy Ŀ# czył komputer i zajĿł siŌ swoimi sprawami. Czy dlatego korpo sĿ magicznym miejscem dla wielu m odych ludzi?

Korporacja, w której ja zaczyna em i dzisiejsze to sĻ kompletnie dwa różne ŧwiaty. Gdy podejmowa em pracň zaczyna siň czas dzielenie rynku, firmy inwestowa y w ludzi. Przez pierwsze trzy lata mojej pracy zawodowej dwa - trzy miesiĻce w każdym roku spňdza em na szkoleniach prowadzonych przez najlepszych specjalistów sprowadzanych dla nas ze Stanów czy Wielkiej Brytanii. Wtedy liczy a siň też spontaniczna aktywnoŧľ.

Można by o dużo rzeczy robiľ na w asnĻ rňkň, czasem improwizowaľ. To wszystko mia o prowadziľ do okreŧlonego celu. Dzisiaj w korporacji na wszystko sĻ okreŧlone zasady, formu y, moż na siň poruszaľ tylko ŧciŧle wyznaczonym korytarzem.

Kiedy stwierdzi Pan, Ɓe czas zejūł z korporacyjnej ūcieƁki kariery?

Tak mniej wiňcej po 10 latach pracy poczu em zmňczenie korporacjĻ. Na moim ostatnim stanowisku dużo podróżowa em po ŧwiecie, centrala firmy mieŧci a siň nieopodal Nowego Jorku, ale stopniowo zaczĻ em zdawaľ sobie sprawň, że już czas na coŧ nowego, że czas pójŧľ na swoje.

Czy sukces jest pisany, tylko tym, którzy bez wiŌkszego stresu nie patrzĿc na zaciĿgniŌ# te kredyty, potrafiĿ wyjūł ze swojej strefy komfortu?

To wszystko nie jest takie proste. Gdy odchodzi em z firmy, s ysza em komentarze, że oszala em, bo mam wysokie stanowisko, zarabiam bardzo duże pieniĻdze jak na swój wiek, a mia em wtedy dopiero 30 lat, a już by em dyrektorem dużej firmy. Ci, którzy mnie znali wspierali mnie, wierzyli, że sobie poradzň, bo potrafiň stawiaľ sobie ambitne cele a potem je realizowaľ. Wyjŧcie z tak zwanej strefy komfortu, wcale nie jest atwe, ale czasem warto to zrobiľ.

Pierwsza stworzona przez Pana firma to agencja eventowa. Firma we Wroc awiu, a budƁetem na spotkania, konferencje, targi dysponujĿ przede wszystkim dyrektorzy w Warszawie. Do tego duƁa konkurencja na rynku agencji. Czy to mog o siŌ udał?

Jak? Firmň za oży we Wroc awiu mój kolega, a ja mu pomaga em. Mia em kontakty w Warszawie, wiedzia em kto ma budżety, w zwiĻzku z tym bardzo szybko zaczňliŧmy realizowaľ duże zlecenia choľ by dla Mercedesa czy Carlsberga. To by y eventy na ca ym niemal ŧwiecie - od Rio de Janeiro po Kuala Lumpur. Duże budżety, duże realizacje. Co prawda znowu by y podróże, ale inne. Trafi em

047

Strefa osobista Rozmowa w regiony ŧwiata, w których wczeŧniej nie by em.

Mog em w Ļczyľ kreatywnoŧľ w nowej dziedzinie, tworzyľ plany, scenariusze. Pozna em wielu ciekawych ludzi z różnych branż i krajów. Pracowa o siň ca kiem inaczej. Czasem bywa o zaskakujĻco, a nawet zabawnie. Pamiňtam, że w latach dwutysiňcznych na event organizowany dla Carlsberga, który by sponsorem w Mistrzostwach Pi ki Nożnej, odbywajĻcy siň w Rio de Janeiro też w klimacie pi karskim przygotowaliŧmy dużĻ niespodziankň. Otóż dla goŧci naszego klienta sprowadziliŧmy z Polski dwa Or y Górskiego: Jana Tomaszewskiego i Grzegorza Latň. Aby niespodzianka siň uda a na salň, w której odbywa o siň spotkanie wprowadza em mistrzów przez hotelowĻ kuchniň. I tu niespodzianka. Otóż by em w ciňż kim szoku, gdy jeden z kucharzy zobaczywszy Jana Tomaszewskiego, a by o on wtedy już przecież dobrze po piňľdziesiĻtce, rozpozna pi karza, wykrzyknĻ jego nazwisko, rzuci siň go witaľ i robiľ sobie z nim zdjňcia. W ca ej kuchni zapanowa o wielkie poruszenie. PrzyglĻda siň temu Grzegorz Lato, trochň wkurzony, że jego, to nikt nie rozpozna . Co wiňcej Jan Tomaszewski by rozpoznawany na plaży, na spacerze. Budzi powszechnĻ sensacjň, czym by bardzo mile zaskoczony.

Eventy potem mocne wejūcie w branƁŌ gastronomicznĿ. SkĿd taki przeskok?

Wiedzia em, że agencja eventowa, to biznes na krótkĻ metň. To specyficzna branża, biznes relacyjny. Pracowa o siň z klientem i chociaż by zadowolony z naszych us ug, to jednak wystarczy o, że w firmie zmieni siň szef marketingu to zlecenie dostawa a już inna agencja.

Ale ta praca, po wyjŧciu z korporacji, da a mi innĻ perspektywň. Wiedzia em jednak, że nie jest to biznes, który chcň budowaľ przez d ugie lata.

Stworzy Pan sieł „W Biegu Cafe”. SkĿd pomys , aby inwestował w gastronomiŌ?

To doŧľ typowa sprawa. Po odejŧciu z korporacji wiele osób chce otwieraľ w asnĻ knajpkň. MarzĻ, że zaoszczňdzane pieniĻdze zainwestujĻ we w asnĻ restauracjň, w której bňdĻ podejmowaľ wielu wspania ych goŧci, zapraszaľ w asnĻ rodzinň.

Wprost sielanka. Ale to marzenie w 99 procentach koŚczy siň katastrofĻ. Gastronomia jest jednĻ z ciňższych, najmniej wdziňcznych branż jakie znam. Po przemyŧleniu zweryfikowa em wiňc plan otwarcia restauracji. Przebywa em wtedy w Londynie i zauważy em rosnĻcĻ popularnoŧľ kawiarni. To by y miejsca, gdzie ludzie lubili przesiadywaľ, pracowaľ. Siedzenie w kawiarni czy kawa w kubku na wynos sta y siň czňŧciĻ codziennego rytua u m odych ludzi. Przyznam, że podpatrywa em jak to wszystko dzia a w znanych sieciach, które wtedy jeszcze w Polsce nie by y obecne. W efekcie wymyŧli em „W Biegu Cafe” i od otwarcia pierwszego lokalu do dwudziestego nie up ynň o wiňcej niż 3 lata. We Wroc awiu mieliŧmy trzy fajne lokalizacje. Tempo rozwoju by o olbrzymie. W pewnym momencie sieľ „W Biegu Caffe” by a wiňksza od Coffeeheaven, dzisiejszego Costa Caffee. Jednak we wrze-

048

ŧniu 2008 roku zaczĻ siň kryzys, pňk a baŚka hipoteczna w USA, upad bank Lehman Brothers.

Kryzys finansowy spowodowa spadek wartoŧci z otówki do euro. Czynsze za lokale p aci o siň w euro, finansowanie bankowe by o we frankach szwajcarskich, a klienci p acili z otówkami. Dosta em siň w klasyczne nożyce – nastĻpi wzrost kosztów operacyjnych o oko o 30 proc., a kosztów finansowych o 50 procent. To by najwiňkszy kryzys finansowy w moim życiu. Musia em przebudowaľ model biznesowy, zamknĻľ lokale, które by y nierentowne. Koniec koŚców sprzeda em swoje udzia y w sieci i odszed em z tego biznesu.

Ale nie do koŞca porzuci Pan gastronomiŌ, bo nasta czas sieci Charlie Food & Frends ...

Gdy odszed em z sieci „W Biegu Cafe” zg osili siň do mnie, jako do doŧwiadczonego w branży, przedsiňbiorcy z ciekawĻ propozycjĻ. Da em siň namówiľ i zaczňliŧmy budowaľ sieľ lokali na po udniu Polski i w Czechach. Ale przyznam szczerze, że już wtedy powoli zaczyna em myŧleľ o czymŧ nowym, bo gastronomia wyczerpa a moje pok ady entuzjazmu i cierpliwoŧci. Dużo podróżowa em po Europie i przypatrywa em siň różnym branżom. Ostatecznie wybór pad na branżň kosmetycznĻ. Gdy przyjrza em siň jej dok adniej okaza a siň, że oferta rynku kosmetycznego adresowana do mňżczyzn w Polsce jest doŧľ skromna, mniej wiňcej taka jaka by a dla kobiet jakieŧ 20 lat temu.

Zobaczy em w tym olbrzymi potencja .

Z gastronomii wyszed Pan ostatecznie w 2019 roku. Rozumiem, Ɓe gdy og oszono lockdown a restauracje i bary zamknŌ y drzwi przed klientami, odetchnĿ Pan z wielkĿ ulgĿ….

Tak. Z branży gastronomicznej wyszed em dok adnie cztery miesiĻce przed pandemiĻ. Mia em dużo szczňŧcia. Szczňŧcie w życiu i w biznesie jest bardzo potrzebne.

Decyduje siŌ Pan na wejūcie w branƁŌ kosmetyków pielŌgnacyjnych dla panów w czasie, gdy przeciŌtny Polak poza dezodorantem, kremem do golenia i wodĿ koloŞskĿ, no moƁe jeszcze olejkiem do brody od barbera, raczej niczego innego nie uƁywa? A juƁ na pewno nie kremów pielŌgnacyjnych...

Mam dwóch idoli. Jeden to Philip Knight, twórca firmy Nike. Drugi cz¾owiek - wizjoner, totalnie rozwalajİcy system - to Elon Musk Strefa Biznesu ZIMA 2021

To jest trochň tak jak w tej klasycznej opowieŧci dwóch biznesmenów z branży obuwniczej wysiada z samolotu w ŧrodku Afryki. WidzĻ, że 90 procent ludzi jest bosych. Jeden z nich mówi – o kurczň, wracamy, tu w ogóle nie ma żadnego biznesu, bo wszyscy chodzĻ na boso. Drugi mówi - ja tu zostajň, tu jest taki ogromny potencja , bo … tu wszyscy chodzĻ boso. Do biznesu można wejŧľ, gdy dany sektor kwitnie, ale ciekawiej jest go wspó tworzyľ. Ja postanowi em rozruszaľ i budowaľ markň na bardzo trudnym rynku kosmetyków dla mňż czyzn. Mam wrażenie, że wsadzi em kij w mrowisko, bo na rynek weszliŧmy w styczniu 2021 r., czyli 9 miesiňcy temu, a już pojawi y siň dwie nowe polskie marki kosmetyków mňskich. Bardzo siň z tego cieszň i sĻ ku temu dwa powody: po pierwsze - mam poczucie, że te wszystkie moje analizy tego rynku, postawiona diagnoza i zbudowanie marki - potwierdzajĻ, że ten rynek jest bardzo zaniedbany, po drugie - im wiňcej ciekawych produktów pojawi siň w tym segmencie, tym wiňcej mňż czyzn zwróci na nie uwagň, zacznie próbowaľ, testowaľ i przekona siň, że warto ich używaľ, to prň dzej czy póŻniej trafiĻ oni na moje produkty. Cieszň siň z tego, że moja marka sta a siň forpocztĻ zmian na rynku kosmetyków mňskich.

SkĿd nazwa marki i czym te kosmetyki róƁ# niĿ siŌ od preparatów dla kobiet?

W branży kosmetycznej panuje dużo ŧciemy. Już wyjaŧniam. Do produkcji kosmetyku używany jest bardzo aktywny sk adnik, bardzo drogi i bardzo modny. Aby by on skuteczny to powinien wystň powaľ w okreŧlonym stňżeniu na przyk ad 5 procent. Ale sĻ firmy, w których prawnicy a nie laboratoria tworzĻ receptury. Prawnicy twierdzĻ, że owszem 5 procentowe stňżenie jest docelowe, ale jeŧli damy 1 procent, to też bňdziemy mogli na opakowaniu napisaľ, zgodnie z prawdĻ, że jest ten sk adnik. Wiele osób nie czyta informacji na opakowaniach, nie analizuje stňżeŚ. Wystarczy, że widzĻ nazwň pożĻdanego sk adnika i kupujĻ. Potem siň dziwiĻ, że preparat nie skutkuje.

Nazwa - True – w dużej czňŧci odnosi siň do naszego podejŧcia, że chcemy, aby nasze produkty by y prawdziwe i skuteczne. Wszystkich sk adników aktywnych, używamy w najwyższych stňżeniach, ca y sk ad jest wyszczególniony na opakowaniu i na naszej stronie internetowej.

A co do paŚ, to wiem, że jesteŧmy pierwszĻ markĻ mňskich kosmetyków, której produkty kobiety podkradajĻ swoim mňżczyznĻ. W kremach dla paŚ jest taki sk ad, jak w naszych, ale w mniejszych stň żaniach substancji aktywnych. Dlatego mogĻ byľ skuteczniejsze.

Od czego zaczĿ Pan budowanie marki?

ZaczĻ em od pog ňbionego researchu, na który poŧwiňci em ponad rok. Analizowa em rynek europejski i polski, laboratoryjnie bada em mnóstwo produktów. To wszystko pozwoli o mi postawiľ diagnozň, że rynek jest bardzo zaniedbany. SĻ w sprzedaży preparaty dla mňżczyzn w przystňpnej cenie 40-50 z otych, ale zazwyczaj o bardzo niskiej skutecznoŧci. Na drugim bie-

Strefa osobista Rozmowa gunie sĻ kosmetyki marek luksusowych, ale w horrendalnych cenach. Czy mňżczyzna w Polsce wyda na krem dla siebie 1000 z ? Szczerze wĻtpiň. My postanowiliŧmy byľ markĻ, która korzysta z surowców z Unii Europejskiej, oferuje najwyższe stňżenia i jakoŧľ za rozsĻdnĻ cenň. Cenň akceptowalnĻ dla mňżczyzny żyjĻcego w dużym mieŧcie.

Wystartowa Pan w styczniu 2021 r., firma rozwija siŌ b yskawicznie. W ilu krajach poza PolskĿ moƁna kupił kosmetyki?

Jesteŧmy już w 24 krajach przede wszystkim europejskich, ale także w Rosji, Kazachstanie, Wielkiej Brytanii. Ale mamy również zamówienia ze Stanów Zjednoczonych a nawet z Po udniowej Afryki.

PodstawĿ sprzedaƁy jest e-commerce?

Tak, ale trafiamy też na pó ki w drogeriach stacjonarnych, bňdziemy bardzo mocno inwestowaľ w kana profesjonalny – gabinety kosmetyczne i salony medycyny estetycznej. Obydwie formy sprzedaży sĻ dla nas równie ważne.

Zdecydowa siŌ Pan na sprzedaƁ udzia ów firmy FerrumLabs, bo tak nazywa siŌ startup, poprzez crowdfunding. Czy plan siŌ powiód , na co zostanĿ przeznaczone te ūrodki?

Uważam, że to by bardzo dobry pomys . Co prawda nie uzyskaliŧmy 100 procent zak adanego celu, bo chcieliŧmy sprzedaľ akcje za 1,5 mln z , a sprzedaliŧmy za 1 mln 200 tys. Zdobyliŧmy grono ponad 300 akcjonariuszy, którzy bňdĻ naszymi ambasadorami. Jako pierwsi bňdĻ oni otrzymywaľ próbki kosmetyków, na pewno sprezentujĻ je swoim znajomym. Akcja crowdfundingowa mia a na celu zebraľ grono ludzi zainteresowanych rozwojem marki. Ale najważniejszym efektem emisji jest pozyskanie nie tylko inwestora, ale także ambasadora i twarzy marki, czyli Macieja Zakoŧcielnego. Bierze on czynny udzia w rozwoju produktu. Aktualnie jesteŧmy na etapie budowania strategii marketingowej na nastňpne dwa lata.

Na co zosta y przeznaczone zebrane pieniĿdze? Ģrodki posz y na zwiňkszenie produkcji, pracň nad nowĻ liniĻ produktowĻ, którĻ chcemy wprowadziľ w przysz ym roku - dla mňżczyzn uprawiajĻcych sport. Na rozwój sieci sprzedaży on-line i offline.

FOT. ARCHIWUM PRYWATNE

Mówi Pan duƁo o jakoūci, ale czŌsto siŌ zdarza, Ɓe pierwsza seria nowego kosmetyku jest bardzo dobra, a kolejne sĿ juƁ jakby mniej skuteczne…

Absolutnie czegoŧ takiego nie dopuszczam. U mňż czyzn jest wysoki poziom lojalnoŧci. Gdy siň raz ktoŧ przekona do jakiegoŧ kosmetyku to używa go przez lata. Zmiana sk adu, jakieŧ oszczňdzanie, kombinowanie, to by by przys owiowy - strza w kolano.

Maciej Adamaszek (po lewej) z ambasadorem marki Maciejem Zakoťcielnym Plany rozwoju firmy, to ….

Wejŧľ mocniej na rynek europejski w off-linie oraz stworzyľ drugĻ liniň kosmetyków Pracuje Pan nad liniĿ kosmetyków dla mŌƁ# czyzn uprawiajĿcych sport. Czy to ma zwiĿ# zek ze startem w Ironmanie...

Tak, to ma byľ linia dla aktywnych mňżczyzn uprawiajĻcych sport amatorsko. Ironman to wyzwanie, które postawi em sam przed sobĻ. UkoŚczy em Ironmana w Hamburgu na rok przed piňľdziesiĻtkĻ. To by a niesamowita przygoda. Polecam każ demu, kto lubi wyzwania i dobrze siň czuje w sportach wytrzyma oŧciowych. Koszty przygotowania, nie tylko finansowe, ale czasowe by y spore.

Przygotowywa em siň trzy lata. Ostatnie pó roku przed zawodami trenowa em oko o 28 godzin tygodniowo. WykoŚczy o mnie to fizycznie i mentalnie. Po skoŚczeniu zawodów postanowi em odpoczĻľ. Sporo czasu poŧwiňcam na sport; na bieganie, na jazdň na rowerze, ale o zawodach nie myŧlň, po prostu nie mam na to czasu.

Kogo najbardziej podziwia Pan za kreatywnoūł i sukces odniesiony w biznesie?

Mam dwóch, można powiedzieľ, idoli. Jeden to Philip Knight, twórca firmy Nike, który swoim zapa em i entuzjazmem doprowadzi do stworzenia firmy potentata na rynku w odzieży i obuwia sportowego, ale przede wszystkim stworzy modň na aktywny tryb życia. To w aŧnie firma Nike

Strefa Biznesu ZIMA 2021

po wejŧciu do Polski, mia a postawiony przez swojĻ centralň cel – rozbiegaľ Polskň. Sprzedaż butów do biegania by a tylko wypadkowĻ tej mody. To w aŧnie staram siň robiľ ze swoja markĻ. Phil Knight potrafi stworzyľ zespó , zaangażowany w realizacjň postawionych celów. Podziwiam go w aŧnie za zbudowanie tak silnej firmy od zera. Drugi cz owiek - wizjoner, totalnie rozwalajĻcy system w wielu aspektach - to Elon Musk. Gdy kilka lat temu mówi , że nied ugo bňdziemy jeŻdziľ samochodami elektrycznymi, to szefowie i managerowie koncernów motoryzacyjnych ŧmiali siň z tego. Teraz te same firmy stawiajĻ sobie za cel, aby w ciĻgu kilku lat elektryki stanowi y po owň ich sprzedaży. Ten cz owiek wyprzedza epokň.

Co bŌdzie Pan robi za 10 lat, 20 lat? Czy wyobraƁa Pan sobie siebie na emeryturze?

Nie wiem. ķycie mnie nauczy o, aby nie planowaľ za daleko do przodu. Stawiam sobie cele, do których dĻżň, ale nie zastanawiam siň, jak bňdzie wyglĻda o moje życie za 10 lat. Chcia bym na pewno byľ bardzo d ugo aktywnym fizycznie mňżczyznĻ.

Uwielbiam bliskoŧľ natury i jazdň na nartach, rowerze. W przysz ym roku planujň przejazd na rowerze MTB przez Alpy z pó nocy na po udnie, pokonujĻc po drodze 2-3 prze ňcze na wysokoŧci oko o 3 tyŧ. m - 7 dni sam ze sobĻ. NakrňcajĻ mnie kolejne wyzwania, kolejne przygody, ale nie wizualizujň siebie za ileŧ tam lat.

Rozmawia a: Bożena KoŚczal

049

Strefa polityki Ile kosztuje demokracja?

Ile kosztuje polityka i na co politycy wydajĿ pieniĿdze?

Polityka to wielki biznes.

Kampanie wyborcze prowadzone sĿ niemal na ūmierł i Ɓycie, bo zwyciŌstwo daje w adzŌ.

A w adza to pieniĿdze.

Wielkie i zazwyczaj publiczne Tekst: Marcin Darda

a pytanie, skĻd partie polityczne majĻ pieniĻdze,odpowiedŻ jest oczywista: g ównie z podatków wp acanych do budżetu paŚstwa przez podatników. W Polsce partie, na wzór niemiecki, finansowane sĻ subwencjami z budżetu, by atwiej kontrolowaľ ich wydatki i – w miarň możliwoŧci – zapobiegaľ sytuacjom kupowania ustaw w zamian za prywatny sponsoring. Niewielka czňŧľ partyjnych finansów to efekt darowizn oraz sk adek cz onkowskich, także bankowych kredytów, ale generalnie partie, które wprowadzajĻ do parla-

N 050

mentu pos ów oraz senatorów, zawsze otrzymujĻ wielomilionowe subwencje. Dotowane sĻ również komitety, które pos ów i senatorów nie wprowadzi y, natomiast uzyska y w wyborach co najmniej 3 proc. poparcia i wcale nie jest tak, że im wiňcej g osów, tym wiňcej pieniňdzy.

Gêos wyborczy gêosowi nie równy Za każdy g os w przedziale do 5 proc. poparcia partia otrzymuje 5,77 z , za g osy miňdzy 5 a 10 proc. poparcia dostaje 4,61 z , za g osy do 20 proc. – 4,04 z , a za g osy z przedzia u 20

Strefa Biznesu ZIMA 2021

– 30 proc. – 2,31 z , zaŧ za g osy powyżej 30 proc. „tylko” 0,87 z , co w za ożeniu ma wzmacniaľ partie s absze.

W 2015 r. po zwyciňstwie Prawa i Sprawiedliwoŧci partia ta zainkasowa a 18,5 mln z , druga Platforma Obywatelska – 15,4 mln z , Lewica – 6,1 mln z , a PSL blisko 4,5 mln z . KORWiN i Partia Razem, które nie wprowadzi y wtedy do parlamentu swoich kandydatów, otrzyma y 4,1 oraz 3,1 mln z i w każdym przypadku sĻ to wysokoŧci subwencji rocznych.

Na miliony z budżetu paŚstwa za wprowadzenie 44 pos ów móg by wówczas liczyľ ruch Kukiz’15, ale komitet nie otrzyma nic, ponie-

Strefa polityki Ile kosztuje demokracja?

Generalnie, w ciĻgu jednej tylko kadencji podatnicy na partie polityczne w Polsce wydajĻ ponad 200 mln z . Na same tylko subwencje. Na co idĻ te pieniĻdze? Na dzia alnoŧľ statutowĻ partii: organizacjň kongresów, spoty, billboardy, media spo ecznoŧciowe, partyjne wyjazdy i samochody, op acanie siedzib, a – jak pokaza y przyk ady z przesz oŧci – także wino, cygara oraz garnitury cz onków PO, czy koszty elitarnej ochrony prezesa PiS Jaros awa KaczyŚskiego, którĻ za niema e pieniĻdze – ponad 1 mln z rocznie – zapewniajĻ byli operatorzy GROM.

FOT. POLSKAPRESS

Ile kosztuje zdobycie gêosu, a ile mandatu?

waż nie jest partiĻ politycznĻ, a kampaniň sfinansowa ze sk adek i darowizn.

Subwencja to jednak nie wszystko, sĻ jeszcze tzw. dotacje podmiotowe, a ich wysokoŧľ zależy od liczby wprowadzonych do Sejmu pos ów i na tej zasadzie Kukiz’15 jako ruch wyborczy zainkasowa wówczas prawie 3 mln z . Na tzw. dzia alnoŧľ statutowĻ. Nowoczesna powinna wówczas rocznie dostawaľ 6,2 mln z , ale obciňto jej aż 75 proc. tej kwoty przez prosty b Ļd w rozliczeniu, zatem na konto partii przez 4 lata trafia o tylko 1,5 z rocznie. B Ļd pope niono też w rozliczeniu Partii Razem, tyle, że straci a ona tylko 30 tys. rocznie z 3 mln z .

Subwencje idİ na kongresy, spoty, media spo¾ecznořciowe, samochody, siedziby, ale takŮe na drogie wina, cygara garnitury i ochronļ polityków Strefa Biznesu ZIMA 2021

W 2019 r. PiS na kampaniň do Sejmu i Senatu wyda ponad 31,7 mln z , w sumie zdobywajĻc 283 mandaty w obu izbach parlamentu. Kandydaci PiS zdobyli Ļcznie ponad 16,1 mln g osów, co znaczy, że zdobycie jednego g osu kosztowa o partiň 1 z 96 gr, a parlamentarny mandat – ponad 112 tys. z .

Relatywnie wiňcej elekcja kosztowa a Koalicjň ObywatelskĻ (Platforma Obywatelska, Nowoczesna, Zieloni i Inicjatywa Polska), pierwszĻ si ň opozycji. Koszt kampanii KO wyniós ok. 30 mln z , co prze oży o siň na 177 mandatów przy ok. 11,4 mln g osów. A to oznacza, że jeden g os kosztowa 2 z 59 gr, a zdobycie jednego mandatu aż 169 tys. z .

Nowa Lewica, a wiňc SLD i Wiosna, na kampaniň wyda a ok. 9,6 mln z , zapewniajĻc sobie blisko 2,7 mln g osów i 51 mandatów. Jeden g os obie lewicowe partie kosztowa 3 z 49 gr, a mandat aż 187 tys. z .

Najwiňcej jeden parlamentarny mandat kosztowa PSL/Kukiz’15, czyli Koalicjň PolskĻ, bo aż 242 tys. z (33 mandaty i blisko 8 mln z na kampaniň). Jeden g os kosztowa tu 3,23 z .

Mniej wyda a Konfederacja zdobywajĻc 11 mandatów za ĻcznĻ sumň ok. 1,7 mln z , jeden g os kosztowa 1 z 23 gr, a jeden mandat 157 tys. z .

Na koniec 2021 r. na koncie Prawa i Sprawiedliwoŧci wciĻż spoczywa 17 mln z , a Nowej Lewicy 6,1 mln z , czyli tyle, ile dostajĻ rocznie subwencji z budżetu paŚstwa, co jak na lata kryzysu jest kwotami niebywa ymi, gwarantujĻcymi aparatom partyjnym przetrwanie, a funkcjonujĻ one dziňki publicznym pieniĻdzom jak firmy.

Bywa, że sĻ i nietrafione inwestycje. WeŻ my choľby Platformň ObywatelskĻ, która na koncie ma teraz „tylko” 5,7 mln z , mimo że roczna subwencja to ponad 15 mln z . Otóż PO w zesz ym roku zaciĻgnň a kredyty na kampaniň prezydenckĻ, a że kandydatów mia a dwójkň, najpierw Ma gorzatň Kidawň-B oŚskĻ, a po jej wycofaniu Rafa a Trzaskowskiego, to i zobowiĻzania kredytowe mia a wyższe.

Na barkach podatnika Gdy kandydat na pos a lub senatora zostaje parlamentarzystĻ, podatnik oży na niego jeszcze wiňcej, bo to samonapňdzajĻcy siň mechanizm.

Po ostatniej podwyżce pose i senator nie otrzymuje już 8 tys. z uposażenia, a 12 tys. z

051

Strefa polityki Ile kosztuje demokracja? brutto plus ok. 800 z za stanowiska w komisjach i już nie 2,5 tys. z netto diety, a 3,6 tys. z .

Co wiňcej, przez ostatnie lata nastĻpi a seria podwyżek wp at na prowadzenia biur poselskich i senatorskich. Od 1 lipca 2021 r. parlamentarzyŧci otrzymajĻ na miesiĻc już nie 15,2 tys. z netto, ale 17,2 tys. z .

O podwyżce w komunikacie 9 lipca poinformowa o Biuro Obs ugi Pos ów, a z jego treŧci wynika, że zarzĻdzenie podpisa a marsza ek Sejmu Elżbieta Witek (PiS) oraz marsza ek Senatu Tomasz Grodzki, (PO) co niezbicie ŧwiadczy tylko o tym, że rzĻdzĻcy z opozycjĻ mogĻ siň spieraľ o wszystko, ale w sprawach podwyżek dla samych siebie umiejĻ siň bardzo skutecznie porozumieľ ponad wszelkimi podzia ami. To pieniĻdze, które parlamentarzysta wykorzystuje na pracň biura: zatrudnianie pracowników, op acanie wynajmu pomieszczeŚ, telefonów, podróży s użbowych, wreszcie zakup wiĻzanek okolicznoŧciowych.

Jest to także Żród o finansowania kontrowersyjnych rekordów. W 2017 r. ówczesna ódzka pos anka PiS Alicja Kaczorowska na taksówki, także za przejazdy miňdzy odziĻ a WarszawĻ, wyda a aż 22 tys. z .

Lodówka zamiast analizy eksperta

zatory i lodówki na wyposażenie biur. Niezwyk Ļ rzadkoŧciĻ jest jednak to, na co powinni wydawaľ je przede wszystkim, czyli np. na przeróż ne ekspertyzy i analizy potrzebne w pracy merytorycznej, nie wizerunkowej. Co wiňcej, jeŧli pose lub senator po czteroletniej kadencji ponownie nie dostanie siň do Sejmu lub Senatu, otrzymuje trzymiesiňcznĻ odprawň, czyli 36 tys. z brutto, a wczeŧniej, w trakcie kadencji, może liczyľ na niskooprocentowane pożyczki na remont mieszkania lub domu.

Naprawdň trudno jest straciľ na pe nieniu tzw. funkcji publicznej op acanej przez przez podatnika, który zwykle nie jest nawet w stanie wyobraziľ sobie, jak wielkie pieniĻdze wydawane sĻ w kampaniach lub przep ywajĻ przez Sejm i Senat.

Nie inaczej jest zresztĻ w samorzĻdzie, choľ na tym szczeblu w kampanii na konkretnych terytoriach w grň wchodzi pieniĻdz relatywnie niższy, niż w kampaniach parlamentarnych, przynajmniej teoretycznie.

PaŚstwowa Komisja Wyborcza przygotowa a algorytm, wedle którego w miastach do 500 tys. mieszkaŚców na kampaniň można wydaľ 60 gr na mieszkaŚca, a na każdego mieszkaŚca ponad te 500 tys. można wydaľ 30 gr. To oznacza, że kandydat na prezydenta w mieŧcie takim jak ódŻ, na kampaniň wyborczĻ może przeznaczyľ ok. 360 tys. z . W praktyce takie pieniĻdze wydajĻ kandydaci zwiĻzani z bogatymi partiami, jak PiS czy PO, bo one sponsorujĻ im najdroższĻ czňŧľ kampanii, jak np. op acenie billboardów.

Darowizny „sympatyków z rad nadzorczych” Ale kluczowym elementem, podobnie jak w przypadku wyborów parlamentarnych, sĻ tu darowizny, czyli wp aty sympatyków kandydata lub jego partii. W odzi np. przed samorzĻdowymi wyborami w 2018 r. na kampaniň prezydent Hanny Zdanowskiej (PO), po 5 – 10 tys. z wp acali m.in. prezesi, cz onkowie zarzĻdów i rad nadzorczych niektórych miejskich spó ek, których na stanowiska wskaza a w aŧnie prezydent poprzez rekomendacje dla rad nadzorczych, które także ustanawia sama jako walne zgromadzenie wspólników.

FOT. POLSKAPRESS

SĻ też pos owie, którzy z tych pieniňdzy finansujĻ wypożyczanie samochodów, kupujĻ klimaty-

W 2019 r. zdobycie mandatu parlamentarnego kosztowa¾o PiS 112 tys. z¾, KO – 169 tys. z¾, Lewicļ – 187 tys. z¾

052

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa polityki Ile kosztuje demokracja?

Te w aŧnie przyk ady wyciĻgnňli niedawno cz onkowie komitetu referendalnego chcĻcego odwo aľ prezydent Hannň ZdanowskĻ, jako przyk ad korupcji politycznej, bo tymi wp atami prezesi zapewnili sobie przed użenie kadencji na stanowiskach w przypadku zwyciň stwa Zdanowskiej w wyborach.

Historia tych wp at, choľ faktycznie wĻtpliwa moralnie, nie jest jednak w żaden sposób sprzeczna z prawem. Identyczny mechanizm zadzia a w przypadku kampanii premiera Mateusza Morawieckiego i PiS, którym na partyjne konto pieniĻdze wp acali prezesi i cz onkowie zarzĻdów spó ek Skarbu PaŚstwa, powo ywani na te stanowiska z rekomendacji tegoż premiera Morawieckiego lub jego ministrów. Oba sprawozdania zosta y przez PaŚstwowĻ Komisjň WyborczĻ zaakceptowane. I ko o siň zamyka.

Rzİdzİcy z opozycjİ mogİ siļ spieraij o wszystko, ale w sprawach podwyŮek dla samych siebie umiejİ siļ skutecznie porozumieij ponad wszelkimi podzia¾ami

Po ostatniej podwyŹce pose otrzymuje 12 tys. z brutto plus ok. 800 z za stanowiska w komisjach i 3,6 tys. z diety. Do tego 17,2 tys. z netto na prowadzenie biura

FOT. POLSKAPRESS

PKW okreŧla też ŧcis e limity wydatków na kampanie do rad gmin, miast, powiatów i sejmików województw. W odzi, mieŧcie na prawach powiatu, na zdobycie jednego mandatu w Radzie Miejskiej nie można wydaľ wiň cej niż 3,8 tys. z , a w przypadku sejmiku 6,4 tys z . Tyle teoria, bo w praktyce 3 tys. ulotek jest droższe niż limit ustalony dla radnego w odzi.

Dlatego, po pierwsze: partie lub komitety ustalajĻ limity na listach, wedle których najwiňcej pieniňdzy mogĻ wydaľ kandydaci z miejsc 1-3, czyli ci, którzy majĻ zostaľ radnymi, nieco wiňcej także kandydat z miejsca ostatniego, a ŧrodek listy wydaje grosze lub nic. Jednak po zsumowaniu wydatków wychodzi na jeden mandat kwota nie przekraczajĻca limitu, choľ de facto kandydaci z miejsc pierwszych wydali o wiele wiňcej.

Tak ustawione priorytety powodujĻ, że w zasadzie co kadencja bez zmian personalnych pozostaje 75 proc. rady, radni w kampaniach wydajĻ pieniĻdze, które otrzymali w ramach diet i znów ko o siň zamyka.

Tym bardziej, że przed podwyżkami radni w odzi zarabiali ok. 30 tys. z netto rocznie.

Po podwyżkach diet bňdzie to ok. 48 tys. z „na rňkň” rocznie. Za jednĻ sesjň w miesiĻcu i kilka posiedzeŚ komisji... p

FOT. POLSKAPRESS

Koszt wyborczych ulotek, a limity dla radnego

Po ostatnich podwyŹkach radni w odzi bňdļ zarabiaĿ ok. 48 tys. z netto rocznie. Za jednļ sesjň w miesiļcu i kilka posiedzeŚ komisji

Strefa Biznesu ZIMA 2021

053

Strefa biznesu Nowoczesne lasery

Nowoczesne lasery w walce z cellulitem, zmarszczkami i rozstŌpami Alicja ZboiŞska entrum Medyczne PoliClinic w odzi od lat oferuje innowacyjne rozwiĻzania w zakresie medycyny estetycznej. W ostatnim czasie placówka zakupi a dwa nowe urzĻdzenia charakteryzujĻce siň wysokĻ skutecznoŧciĻ i bezpieczeŚstwem oraz zapewniajĻce niezwykle skutecznĻ walkň z wszelkimi niedoskona oŧciami skóry.

Jednym z nich jest PicoPlus, czyli zaawansowany laser picosekundowy drugiej generacji, który jest bardziej skuteczny i bezpieczniejszy niż tradycyjne urzĻdzenia. Jako innowacyjny, najpotňżniejszy laser pikosekundowy o ultrakrótkim impulsie, zapewnia szybsze rezultaty przy mniejszej liczbie sesji terapeutycznych. Energia, która jest dostarczana za pomocĻ tego lasera, dociera do g ňbszych warstw skóry. Zabieg tym laserem jest po prostu wydajniejszy i skuteczniejszy od tego, co dotychczas stosowano na rynku. Ļczy trzy d ugoŧci fali w jednym urzĻdzeniu, co przek ada siň w bezpoŧredni sposób na skrócenie czasu zabiegu, podnosi jego komfort, zmniejsza ca y okres terapii i gwarantuje bezpieczeŚstwo. Laser ma bardzo szerokie spektrum zastosowania. Można nim skutecznie usuwaľ kolorowe tatuaże i makijaż permanentny, ale doskonale sprawuje siň także przy leczeniu blizn potrĻdzikowych czy rumienia, likwidacji g ňbokich i powierzchownych zmian pigmentacyjnych, usuwaniu wszelkiego rodzaju przebarwieŚ, rozstňpów i różnego rodzaju zabiegów odm adzajĻcych. Skutecznie poprawia kondycjň i strukturň skóry, jest także polecany przy zabiegu redukcji zmarszczek oraz przy leczeniu grzybicy paznokci.

Przy wiňkszoŧci zabiegów nie jest wymagane znieczulenie, a zabiegi laserem pikosekundowym pozwalajĻ uniknĻľ poparzeŚ, bolesnego przegrzania skóry. Nie grozi także uciĻżliwa i d uga rekonwalescencja, ból jest minimalny. Znieczulenie miejscowe stosuje siň jedynie w przypadku usuwania rozstňpów bĻdŻ tatuaży.

Med2ContourMedical natomiast jest urzĻdzeniem wykorzystujĻcym fale ultradŻwiňkowe, które zapewnia skutecznĻ walkň z cellulitem. UrzĻ dzenie jest szybkie, bezpieczne, gwarantuje skuteczne usuwanie nadmiaru tkanki t uszczowej

054

MATERIA Y PRASOWE

C

MATERIA Y PRASOWE

i cellulitu. To nieinwazyjny sposób na osiĻgniň cie wymarzonej sylwetki. UrzĻdzenie ma opatentowanĻ g owicň ultradŻwiňkowĻ, zapewnia też wysokie bezpieczeŚstwo wykonywanych zabiegów: nie wiĻżĻ siň z nimi żadne skutki uboczne ani dolegliwoŧci.

Aparat wykorzystuje interferencjň i wzmacnianie nak adajĻcych siň fal ultradŻwiňkowych na g ňbokoŧci 1-4 cm pod skórĻ. G owica zabiego-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

wa wyposażona jest w dwa emitery ultradŻwiň ków nachylone w stosunku do siebie pod kĻtem.

Dwie równoleg e wiĻzki ultradŻwiňkowe wnikajĻ w tkankň t uszczowĻ ulegajĻc wzmocnieniu w jej obszarze. Ponadto aktywnym obszarem zabiegowym nie jest ma e ognisko (jak w innych aparatach ultradŻwiňkowych), a szeroka strefa przecinania wiĻzek. UrzĻdzenie jest wyposażone w p askie emitery, które idealnie dopasowujĻ siň do kszta tów cia a, a g owica posiada otwory zasysajĻce skórň. Zapewnia to komfort pacjentowi oraz wygodň osobie wykonujĻcej zabieg.

Zabieg jest ca kowicie bezbolesny, pacjent czuje przyjemne ciep o i czňsto zasypia w trakcie. Objawem zewnňtrznym jest zaczerwienienie i przejŧciowy wzrost temperatury powierzchni skóry do 42-44 stopni C. UrzĻdzenie może byľ używane także latem, gdy wiňkszoŧľ podobnych instrumentów nie pracuje. Zabiegi majĻ charakter godzinnego masażu, a pacjentka wraca po nim do swoich codziennych czynnoŧci. Zabieg powtarza siň co siedem dni, a najlepsze rezultaty sĻ widoczne po czterech-szeŧciu powtórzeniach, choľ sĻ zauważalne już po pierwszym użyciu. Chodzi o zmniejszenie obwodu talii o 3-5 centymetrów i jest to efekt sta y.

Obecnie Centrum Medyczne PoliClinic Fundacji Politechniki ódzkiej dynamicznie rozwija ofertň us ug medycznych, stawiajĻc na innowacyjne rozwiĻzania i specjalizujĻc siň w medycynie estetycznej. Nie tylko zapewnia opiekň i leczenie, ale także realizuje programy profilaktyczne, na przyk ad Profilatyka 40 Plus. Od ponad dwudziestu lat (wczeŧniej jako Centrum Diagnostyki i Terapii Laserowej) stara siň pe niľ istotnĻ rolň w spo ecznoŧci akademickiej Politechniki ódzkiej, zapewniajĻc miňdzy innymi opiekň internistycznĻ, szczepienia, a wkrótce rehabilitacjň.

To by i szef, który mnie opieprza w sposób nieprawdopodobny, i ojciec, który siedzi na szczycie sto u i rozmawiamy o tak zwanej d… pani Maryni. To ojciec, z którym oglĿdam mecz i siŌ nie zgadzamy,bo kaƁdy z nas kibicuje innej druƁynie. Czasami nieprzyjemny, s usznie bĿdƀ nies usznie. Przede wszystkim cz owiek, który lubi ludzi – o swoim ojcu i ksiĿƁce „Religa. Ojciec i syn” opowiada dr GRZEGORZ RELIGA

FOT. BART OMIEJ RYZY

Od salowego do doktora serc

Tekst: Anita Czupryn

Strefa ksiĿƁki Grzegorz Religa

Strefa Biznesu ZIMA 2021

057

Strefa ksiĿƁki Grzegorz Religa

– CzŌsto mnie pytajĿ, jak to jest był synem takiego s awnego ojca, takiego wielkiego cz owieka.

Odpowiadam, Ɓe jest dosył prosto, jeūli cz owiek zdaje sobie sprawŌ ze swoich ograniczeŞ – stwierdza dr GRZEGORZ RELIGA, syn ZBIGNIEWA RELIGI – Bardzo dziňkujň, choľ ja tego aż tak nie postrzegam. Myŧlň, że jednak to jab ko pad o trochň dalej niżbym chcia . (ŧmiech) Nie jestem aż tak dobry. Czňsto mnie pytajĻ, jak to jest byľ synem takiego s awnego ojca, takiego wielkiego cz owieka. Odpowiadam, że jest dosyľ prosto, jeŧli cz owiek zdaje sobie sprawň ze swoich ograniczeŚ.

– Co Pan robi 5 listopada 1985 roku?

– Nie mam zielonego pojňcia. Pewnie by em w szkole, jeŧli to by dzieŚ szkolny. A jeŧli nie, to pewnie siň gdzieŧ szwenda em.

– Wie Pan, co to jest za data?

– Data pierwszego przeszczepu serca w Polsce.

Ale w domu nie żyliŧmy pracĻ ojca.

– By a w Panu chŌł, aby pójūł w asnĿ drogĿ, zbudował swojĿ toƁsamoūł?

– Tak w aŧnie robiň. Poszed em swojĻ drogĻ, mimo że w tym samym zawodzie. Moja kariera wyglĻda zupe nie inaczej, bo jestem kimŧ innym niż mój ojciec i inaczej kierujň moim życiem. To po pierwsze. Po drugie, trzeba sobie zdawaľ sprawň z tego, że ojciec mia i szczňŧcie, i nieszczňŧcie zarazem żyľ w czasach, kiedy kardiochirurgia, przynajmniej w Polsce, w ogóle powstawa a. To nie by a dziedzina powszechna. W takich warunkach z natury rzeczy można staľ siň pierwszym. W tej chwili dużo trudniej jest byľ pierwszym w czymkolwiek, jeŧli chodzi o kardiochirurgiň. Oczywiŧcie, co chwilň wprowadzane sĻ jakieŧ modyfikacje do metod leczenia, pojawiajĻ siň nowe, g ównie techniczne, możliwoŧci. Wszystko siň zmienia. Ale to nie jest ten kaliber zmian. To poprawa czegoŧ, co już istnieje.

– Dwa lata póƀniej, 5 sierpnia 1987 roku Zbigniew Religa wszczepi nowe serce Tadeuszowi Ļytkiewiczowi. ZdjŌcie, jakie po operacji wykona fotograf „National Geographic” James Stanfields zobaczy ca y ūwiat. Pacjent z przeszczepionym sercem Ɓy 30 lat. Zmar , majĿc 91 lat. Pozna go Pan? – Pozna em go dużo póŻniej, kiedy by em kardiochirurgiem. Uczestniczyliŧmy w spotkaniu zwiĻ zanym albo z obchodami, albo z dzia alnoŧciĻ stowarzyszeŚ chorych po przeszczepie serca. To by pacjent ojca; dla mnie wczeŧniej by obcym cz owiekiem.

– W ksiĿƁce „Religa. Ojciec i syn” mówi Pan Mirze Suchodolskiej, która przeprowadza z Panem rozmowŌ, Ɓe jeūli ojciec w coū wierzy , to siŌ nie ba , a w kaƁdym razie umia ten strach pokonał. A Pan – czego siŌ boi?

– Trudno na tak postawione pytanie odpowiedzieľ jednoznacznie; bojň siň mnóstwa rzeczy. Na przyk ad, jak każdy cz owiek, bojň siň niepowodzeŚ.

Co nie zmienia faktu, że jeŧli coŧ chcň zrobiľ, to robiň, mimo ryzyka niepowodzenia. Skala jest inna.

Ojciec chyba mia szersze horyzonty i wyzwaŚ podejmowa wiňcej niż przeciňtny cz owiek.

– Kiedy czyta am tŌ ksiĿƁkŌ, pomyūla am, Ɓe jest Pan tym dobrym przyk adem tego, Ɓe niedaleko pada jab ko od jab oni.

058

FOT. BART OMIEJ RYZY

– Nie odczuwa Pan dumy z powodu sukcesów ojca?

– Odczuwa em, kiedy przeszczep już siň odby i by o o tym g oŧno w mediach. Dotar o do mnie, że by o też duże poruszenie w ŧrodowisku, które nie zawsze by o przyjemne, dlatego, że czňŧľ kolegów lekarzy by a nastawiona negatywnie.

Toczy y siň na ten temat rozmowy w domu. Ca a sprawa zrobi a na mnie wrażenie. By em nastolatkiem, fajnie by o, jak siň o ojcu mówi o. Fajnie, że w prasie by o jego zdjňcie. Fajnie by o zobaczyľ go czasami w telewizorze. Ale to nie zmienia o niczego w moim życiu.

GRZEGORZ RELIGA: – Poszed em swojļ drogļ, mimo Źe w tym samym zawodzie. Moja kariera wyglļda zupe nie inaczej, bo jestem kimť innym niŹ mój ojciec

Strefa Biznesu ZIMA 2021

– Czego o sercu dowiedzia siŌ Pan od swojego ojca?

– O sercu? Chyba niczego… Jeŧli mowa o narzĻ dzie, to w jednej czňŧci nauczy em siň na studiach, a w drugiej – już w pracy. Pewno zdarza y siň sytuacje, kiedy pyta em ojca zawodowo, ale nie ma chyba nic, o czym mogň powiedzieľ, że tego nauczy em siň od niego. Bardzo siň cieszň i jestem dumny, że mia em okazjň siň nauczyľ od niego podejŧcia lekarza do pacjenta niż samej stricte technicznej kardiochirurgii.

– W ksiĿƁce mówi Pan, Ɓe serce to dla Pana pompa.

– Tak jest.

– A nie siedlisko uczuł?

– Wie pani, to sĻ różne aspekty życia. W pracy to jest pompa, a nawet wiňcej niż pompa, bo serce jest jeszcze miňŧniem. Aczkolwiek zdarza o mi siň wielokrotnie używaľ mechanicznej pompy, która to serce mia a zastňpowaľ. Natomiast, oczywiŧcie, w życiu prywatnym czy pozazawodowym serce ma dla mnie wiele różnych innych znaczeŚ. Jestem takim samym zwyczajnym cz owiekiem, wychowanym w tym krňgu kulturowym, wiňc też postrzegam serce jako siedlisko uczuľ czy duszy.

– DuƁe wraƁenie zrobi y na mnie te momenty w ksiĿƁce, kiedy opowiada Pan o tym, jak trzyma bijĿce serce w d oniach.

– Kiedy cz owiek zajmuje siň czymŧ innym, to takĻ szczególnĻ dziedzinň, jakĻ jest medycyna, postrzega jako coŧ nadzwyczajnego. My, lekarze, patrzymy na to inaczej – jak na przedmiot naszej pracy. W zwiĻzku z tym patrzymy mniej mitologicznie, tym bardziej że wiele wiemy. Jednym spojrzeniem potrafimy oceniľ, co dane serce jest warte, jakie niesie zagrożenie dla chorego i dla nas w trakcie operacji. Spojrzenie to jest inne niż u tych, którzy nie sĻ zwiĻzani zawodowo z medycynĻ.

– Nowe serce zmienia ludzi – mówi Pan o tym w ksiĿƁce. W jaki sposób? Zmienia na lepsze?

– Zdecydowanie, na lepsze. Nie wiem, na czym to polega, trzeba by pytaľ o to specjalistów z psychologii. Moje osobiste doŧwiadczenia sĻ jednoznaczne – a jak wczeŧniej wspomina em, mia em przez pewien okres bardzo bliski kontakt ze stowarzyszeniami chorych po transplantacjach serca. Wiňkszoŧľ tych ludzi odbiera przeszczep z jednej strony jako nowe narodziny, a z drugiej jako kolejnĻ szansň od losu. To zmienia ich sposób myŧlenia.

Po przeszczepie wiňkszoŧľ ludzi stara a siň tň nowĻ szansň od losu wykorzystaľ w możliwie najlepszy sposób. Oni z regu y sĻ bardzo aktywni zarówno pod wzglňdem czysto sportowym, jak i każdym innym. OdkrywajĻ w sobie nowe pasje, którym starajĻ siň maksymalnie poŧwiňcaľ.

– Przyznam, a mówiŌ to na podstawie ksiĿƁki, Ɓe ma Pan nie tylko zdolnoūł cudownego opowiadania, ale teƁ fantastycz-

Strefa ksiĿƁki Grzegorz Religa

– Pytanie od pacjenta kardiochirurgicznego: czy jeūli ktoū ma stenty, to moƁna mu teƁ zak adał bajpasy?

– Robimy to bardzo czňsto. Stenty sĻ genialnĻ metodĻ leczenia, szczególnie w ostrych przypadkach, to znaczy, jeŧli kogoŧ dopada zawa albo stan przedzawa owy. Wtedy stenty sĻ metodĻ pierwszego wyboru, ponieważ sĻ one stosunkowo ma o inwazyjne i ma o obciĻżajĻce pacjenta. W sytuacji, kiedy on już jest w takim stadium choroby, które samo z siebie jest bardzo obciĻżajĻce, bo zawa jest stanem zagrażajĻcym życiu, to na pewno bezpieczniejszĻ metodĻ leczenia jest za ożenie stentów niż operacja. To jest bezdyskusyjna zaleta stentów i ich przewaga nad leczeniem kardiochirurgicznym, operacyjnym. Tylko że one, majĻc tň tak ogromnĻ zaletň, majĻ równie wielkĻ wadň, jakĻ jest czas ich prawid owego dzia ania. Niestety, stenty, niezależnie od tego, że technologia idzie do przodu w ogromnym tempie i sĻ różne rodzaje stentów, Ļcznie z takimi, które uwalniajĻ leki hamujĻce przerost ŧródb onka, to majĻ one tendencje do zarastania. I to z punktu widzenia kardiochirurga dzieje siň stosunkowo szybko, bo zdarza siň to nawet po kilku miesiĻ cach, a z regu y po kilku latach. Bajpasy z kolei, mimo że sĻ metodĻ bardziej inwazyjnĻ, bardziej obciĻżajĻcĻ pacjenta, majĻ tň ogromnĻ zaletň, że w wiňkszoŧci przypadków dzia ajĻ i sĻ skuteczne przez kilkanaŧcie lat, a czasami wiňcej.

Te dwie metody nie sĻ równorzňdne, ale one siň doskonale uzupe niajĻ. W idealnym ŧwiecie powinno tak wyglĻdaľ, że pewna grupa chorych to idealni kandydaci do stentów, a inna grupa do pomostowania wieŚcowego, czyli tak zwanych bajpasów.

skopowe metody leczenia operacyjnego by y wtedy w powijakach. Wydawa o mi siň, że chirurgia to cofajĻca siň dziedzina medycyny. A jeŧli tak, to po co mia bym zostawaľ na chirurgii?

Pomyŧla em, że poszukam sobie czegoŧ innego. Oczywiŧcie, potem to moje myŧlenie okaza o siň absolutnĻ bzdurĻ; w tej chwili chirurgia jest ŧwietnie rozwijajĻcĻ siň dziedzinĻ i nadzwyczaj ciekawĻ, no, ale wtedy przez chwilň tak pomyŧla em. Poszed em wiňc do ojca. Powiedzia : „Może spodoba ci siň kardiochirurgia”. I wsiĻ k em. Po prostu.

FOT. JERZY CEBULA

nego przekazywania wiedzy. Na przyk ad, jeūli chodzi o bóle serca. Jeūli chory mówi Panu, Ɓe k uje go serce, to dlaczego wysy a go Pan do innego lekarza?

– W aŧnie dzisiaj mia em przypadek, że przysz a do mnie pani i powiedzia a, że czasami serce jĻ k uje, a czasami piecze. Odpowiedzia em, że jeżeli k uje, to na pewno nie serce, natomiast to pieczenie mnie martwi. NajczňstszĻ chorobĻ serca w naszym spo eczeŚstwie jest choroba wieŚcowa, czyli choroba dotyczĻca naczyŚ, które do tego serca doprowadzajĻ krew i umoż liwiajĻ mu funkcjonowanie. Objawia siň ona w dosyľ charakterystycznym zestawie dolegliwoŧci. Sk ada siň na niego w aŧnie pieczenie lub uczucie ucisku w klatce piersiowej, czasami promieniujĻce do różnych czňŧci cia a; czasami można odczuľ os abienie, czasami dusznoŧľ. Objawy siň zmieniajĻ, ale ten ból o charakterze doŧľ jednoznacznie przez pacjentów przedstawianym jako pieczenie lub ucisk jest objawem, który każdego lekarza powinien uczulaľ. Jeŧli przychodzi cz owiek i mówi, że czuje ucisk w klatce piersiowej, to należy siň przy tym cz owieku zatrzymaľ. Czasami takie objawy mogĻ nic nie znaczyľ, ale niestety, w wielu przypadkach jest to poważna choroba wieŚcowa.

Zabrze. 5 listopada 1985 roku.

Tego dnia ZBIGNIEW RELIGA przeprowadzi pierwszy w Polsce udany przeszczep serca

Grzegorz Religa: – Nie chcia¾em zostaij kardiochirurgiem nie dlatego, Ůe kardiochirurgia jest z¾a, tylko dlatego, Ůe mój ojciec by¾ kardiochirurgiem – Nie chcia Pan został kardiochirurgiem, a kiedy pytam o te sprawy, od razu czujŌ# siŌ, jakĿ ma Pan energiŌ do przekazywania wiedzy.

– Nie chcia em zostaľ kardiochirurgiem nie dlatego, że kardiochirurgia jest z a, tylko dlatego, że mój ojciec by kardiochirurgiem.

– Co takiego wiŌc siŌ sta o, Ɓe Pan kardiochirurgiem zosta ? Ojciec to Panu zaproponowa ?

– Ojciec zaproponowa w sytuacji, kiedy siň do niego zwróci em. Najpierw wybra em chirurgiň ogólnĻ. Mówiň o tym w ksiĻżce. Akurat trafi em w krótkotrwa y, ale kiepski okres dla chirurgii, kiedy straci a ona dużo ze swojego romantyzmu, ponieważ mnóstwo chorób chirurgicznych skutecznie zaczňto leczyľ zachowawczo. Metody chirurgiczne, które w tej chwili sĻ w użyciu, czyli wszystkie endoskopowe, laparo-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

– Zabrak o Panu punktów i za pierwszym razem na medycynŌ siŌ Pan nie dosta . By a z oūł, by zawód, wstyd? No, bo syn takiego ojca!

– Wstyd by na pewno, ale dlatego, że wywodzň siň z rodziny tak zwanej inteligenckiej, w której trzeba trzymaľ pewien poziom. Niedostanie siň na studia na pewno nie by o powodem do chwa y.

– A to, Ɓe przyjĿ Pan potem pracŌ salowego w szpitalu?

– Z mojego punktu widzenia by o to postňpowanie zupe nie normalne. Choľ myŧlň, że rzadkĻ sytuacjĻ by o to, co siň wydarzy o u mnie w domu. Ojciec wtedy by osobĻ zdecydowanie bardzo rozpoznawalnĻ zarówno w ŧrodowisku, jak i w ogóle w kraju. W tym czasie rekrutacja na uczelnie medyczne polega a na tym, że by jeden i ten sam egzamin, ale w zależnoŧci od miejsca uczelni w kraju dopuszczajĻca by a różna liczba punktów. Z tĻ liczbĻ punktów, która w Warszawie nie pozwoli a mi dostaľ siň na studia, mog em siň dostaľ na wiňkszoŧľ uczelni w Polsce. Dla ojca nie by oby żadnym problemem zorganizowaľ takĻ sytuacjň, aby jego syn dosta siň na medycynň na ĢlĻsku czy gdziekolwiek. A potem nie by oby problemu, żebym siň po pó roku czy roku przeniós do Warszawy. Ktoŧ nawet taki pomys rzuci .

– Zbigniew Religa nie skorzysta z takiego pomys u.

– W uczciwej rozmowie, w której brali udzia moja mama, mój tata i ja, doszliŧmy do wniosku, że nie.

Nie dosta em siň na uczelniň, na którĻ chcia em siň dostaľ, wiňc nie ma w ogóle o czym mówiľ.

Trzeba spróbowaľ w przysz ym roku, a ten rok trzeba jakoŧ wykorzystaľ. Ponieważ to by y idiotyczne czasy punktów za pochodzenie i inne rzeczy, w tym również za pracň w szpitalu, to poszed em do pracy jako salowy w szpitalu, za co dosta em punkty. Dziŧ widzň, że z mojego punktu widzenia bardziej istotne by o to, że te osiem miesiňcy, za które mog em maksymalnie dostaľ 8 punktów, powiedzia o mi, że ja, Grzegorz Religa mam szansň poradziľ sobie w medycynie.

– Na dodatek nikt Panu kitu nie wciūnie.

– To również, ale to by o już na studiach, kiedy pracowa em jako pielňgniarz, stricte zarobkowo.

059

GRZEGORZ RELIGA: – Jeťli ojciec mia s aboťĿ do szybkiej jazdy, to ja teŹ mam tň s aboťĿ. On nie traktowa jazdy samochodem jako przyjemnoťĿ.

UwaŹa , Źe jeťli trzeba siň przemieťciĿ, to najszybciej, jak siň da

Praca salowego i kontakt z medycynĻ od najgorszej strony pokaza y mi, że medycyna nie jest dziedzinĻ, która by mnie przerasta a; że jestem w stanie siň w tej dziedzinie odnaleŻľ. Wie pani, nie wszyscy siň do medycyny nadajĻ. Wchodzi tu w zakres wiele różnych rzeczy, jak empatia i stosunek do ludzi, do takich zupe nie przyziemnych rzeczy jak to, z czego sk ada siň cz owiek, a jak siň czasami rozk ada, co też w medycynie trzeba znosiľ i akceptowaľ. Nie każdy to potrafi.

Dla mnie wiňc, osobiŧcie, by to rodzaj wstňpnego testu.

– Nie zawracacie sobie g owy bez potrzeby.

– Zdecydowanie. Każdy z cz onków rodziny, oprócz tego, że jest tej rodziny cz onkiem, ma swoje życie.

– Zarazi Pan swojego tatŌ wŌdkowaniem.

A on czym Pana zarazi ?

– Zarazi em to za dużo powiedziane. Pokaza em mu wňdkowanie. A on siň zarazi sam, w przeciwieŚ stwie do mnie. Lubiň wňdkowanie, ale nie tak, żeby rzucaľ wszystko i iŧľ na ryby. A ojciec jak najbardziej. Czym on mnie zarazi ? Zarazi mnie zawodem, czyli kardiochirurgiĻ. Hobby sam sobie szukam, ale jestem pod tym wzglňdem inny niż mój ojciec. On wňdkarstwu poŧwiňci siň w stu procentach. Ja mam kilkanaŧcie różnych rodzajów hobby i każdemu siň poŧwiňcam w u amku procenta.

– By taki moment w Pana Ɓyciu, kiedy postanowi Pan grał na perkusji.

– Postanowi em zostaľ s ynnym perkusistĻ, ale nie mia em do tego uzdolnienia. To po pierwsze.

A po drugie, chyba nie aż tak bardzo chcia em.

– Z ksiĿƁki pamiŌtam, co ojciec Panu wtedy powiedzia .

– Powiedzia : „Albo bňdziesz dobry, albo sobie odpuŧľ”. To by czas, kiedy by em w liceum. Powinienem bardziej zajĻľ siň naukĻ, a nie waleniem w perkusjň. Wie pani, to też by o ŧwietne u mojego ojca: nie by o parcia, że muszň byľ kardiochirurgiem i robiľ karierň. Ojciec chcia , żebym coŧ w życiu robi dobrze. To by o tego typu myŧlenie. Gdyby na przyk ad okaza o siň, że jestem perkusistĻ i robiň to dobrze, to by oby to równie fajne jak to, że zosta em kardiochirurgiem. Nie czu em parcia, że muszň robiľ coŧ konkretnego. Ale jak już coŧ robiľ, to na sto

060

FOT. BART OMIEJ RYZY

– JuƁ na poczĿtku ksiĿƁki zastrzega Pan, Ɓe rodzina Religów to nie jest film familijny, w tym sensie, Ɓeby nie patrzeł przez pryzmat, Ɓe zawsze by o wspaniale. Niemniej uwaƁam, Ɓe…

– … ależ w mojej rodzinie by o i jest wspaniale, tylko nie w taki sposób jak w kinie familijnym. Nie by o nadskakiwania sobie w sposób sztuczny. Natomiast by o bezwzglňdne wsparcie. Wynika o ono z wzajemnego szacunku. Mam z domu takie doŧwiadczenia, że – użyjň tu s owa klucza – życie jest normalne. Wszyscy w rodzinie wiemy, że w każ dej chwili możemy na siebie nawzajem liczyľ.

Grzegorz Religa: – Wiļkszořij ludzi odbiera przeszczep z jednej strony jako nowe narodziny, a z drugiej jako kolejnİ szansļ od losu.

To zmienia ich sposób myřlenia.

Po przeszczepie wiļkszořij ludzi stara¾a siļ tļ nowİ szansļ od losu wykorzystaij w moŮliwie najlepszy sposób Strefa Biznesu ZIMA 2021

procent. I nie chodzi o tu o hobby. Bezsensowne walenie w bňbny mojego ojca z oŧci o.

– Jakiū czas temu rozmawia am z Pana mamĿ, która mi powiedzia a, Ɓe Zbigniew Religa, w zaleƁnoūci od sytuacji, by albo ciep y i romantyczny, albo zdecydowany. By teƁ szalony. Jakie szalone momenty swojego ojca Pan pamiŌta?

– Móg przegraľ kupň pieniňdzy w kasynie. Lubi to.

– Mia s aboūł do szybkiej jazdy.

– Jeŧli ojciec mia s aboŧľ do szybkiej jazdy, to ja też mam tň s aboŧľ. On nie traktowa jazdy samochodem jako przyjemnoŧľ. Uważa , że jeŧli trzeba siň przemieŧciľ, to najszybciej, jak siň da. StĻd też, jak siň spieszy do Zabrza, to jecha z Warszawy dwie godziny, co dziŧ jest absolutnie niemożliwe. Wtedy mu siň czasami udawa o.

– A jeūli chodzi o Pana s aboūci? Szybka jazda nadal?

– Nie. Szybka jazda już mi siň znudzi a. Ponieważ mieszkam w Warszawie, a pracujň w odzi, to jeżdżň tĻ beznadziejnĻ autostradĻ, na której trwa walka o życie. Zapinam tempomat na 150, czyli realnie 140 kilometrów na godzinň i tak sobie jadň, majĻc wszystko w nosie.

Widzň, co ludzie wyczyniajĻ na drogach i nie chcň byľ jednym z nich. To dla mnie jedna z absolutnie niepojňtych rzeczy, jak na autostradzie, na której sĻ dwa pasy w jednym kierunku, codziennie może zdarzyľ siň wypadek. Bardziej bezpiecznych i doskona ych warunków

Strefa ksiĿƁki Grzegorz Religa mnie wkrňci i strasznie mi siň podoba. Takiego mam teraz hopla. Nie wzbudza to radoŧci ani u mojej partnerki, ani u mojej mamy, ale szczňŧliwie obie sĻ kobietami mĻdrymi: wyrazi y dezaprobatň, ale nie robiĻ fochów.

do jazdy nie można stworzyľ, a mimo to ludzie bez przerwy siň rozbijajĻ na tej autostradzie.

Nie rozumiem tego i nie chcň braľ w tym udzia u. Poza tym, kiedy przejecha o siň już pó miliona kilometrów w życiu, to szybka jazda już nie krňci. Chodzi o to, aby w ca oŧci dojechaľ z punktu A do punktu B, wysiĻŧľ i zapomnieľ.

Nie jest to żaden rodzaj rozrywki. Z szaleŚstw – o tym w ksiĻżce nie powiedzia em – po piňľ dziesiĻtce pomyŧla em, że zostanň motocyklistĻ. Teraz dok adam wszelkich staraŚ, żeby nim zostaľ. Potwornie bojň siň motocykla, ale dziň ki doskona ej szkole Tomka Kulika uda o mi siň prze amaľ podstawowe lňki. Nadal jest wiele barier, które mam do pokonania.

– Przypomnia o mi siŌ, jak Pana mama opowiada a o czasie, gdy Zbigniew Religa zosta ministrem zdrowia. Powiedzia a, Ɓe jej to przeszkadza o. Ale kiedy zaczĿ prowadził kampaniŌ prezydenckĿ, uzna a, Ɓe mu odbi o.

– No, bo mu odbi o! W ogóle nasz stosunek do polityki w rodzinie by raczej umiarkowanie negatywny.

– Harley czy Honda Gold Wing?

– Nie, nie. Harley bňdzie na emeryturze. Na razie to bňdzie zwyk y motocykl do zwyk ej jazdy po mieŧcie. Doskonale zdajň sobie sprawň z tego, jak dużo jeszcze nie umiem. W zwiĻzku z tym jestem skupiony na szkoleniach, kursach i uczeniu siň jazdy na motocyklu. ķeby mieľ szansň przeżyľ na motocyklu, trzeba mieľ spore umiejňtnoŧci. Pomijam rozsĻdek, który szczňŧliwie posiadam po kilkudziesiňciu latach jeżdżenia samochodem po Warszawie, bo wiem, że kierowcy w Polsce sĻ w stanie wykonaľ każdĻ, nawet niewyobrażalnĻ g upotň. Ale na motocyklu kierowca nie ma żadnej ochrony; trzeba byľ dwu– czy trzykrotnie bardziej ostrożnym. PomijajĻc to, motocykl strasznie

– Nigdy pana polityka nie krŌci a?

– Przez chwilň. Dostawa em różne propozycje; w wiňkszoŧci przypadków odmawia em. Raz da em siň namówiľ, nic z tego nie wysz o. Chcia em zobaczyľ, z czym to siň je. Szybko okaza o siň, że ja tego nie jem z niczym, dlatego, że nie jestem w stanie zmusiľ siň do zaangażowania.

Gdyby mnie ktoŧ wybra na pos a, to pewnie by bym pos em i uczciwie chodzi bym do roboty, do Sejmu. Ale nie mam w sobie czegoŧ takiego, żeby siedzieľ i knuľ za plecami, i kombinowaľ. ZresztĻ mia em okazjň rozmawiaľ z przyjacielem mojego ojca, jednym z ministrów, który powiedzia mi, że poważna polityka to jeden z najtrudniejszych zawodów na ŧwiecie. Wymaga cech, które siň albo ma, albo nie; muszĻ

byľ wrodzone, bo nie da siň ich nauczyľ. I ja mu wierzň.

– Pana tata cieszy siŌ, Ɓe wybra Pan jego drogŌ? Okazywa to?

– Tak myŧlň. Okazywa to w taki sposób, że rozmawia ze mnĻ jak z partnerem. Ale gdybym by dobrym perkusistĻ, to wydaje mi siň, że cieszy by siň tak samo.

– Jaki obraz ojca najczŌūciej Pan nosi?

– Zabi a mi pani ľwieka. Nie mam jednego obrazu. Jest ich wiele. To by i szef, który mnie opieprza w sposób nieprawdopodobny. I ojciec, który siedzi na szczycie sto u i rozmawiamy o tak zwanej d… pani Maryni. Ojciec, z którym oglĻdam mecz i siň nie zgadzamy, bo każdy z nas kibicuje innej drużynie. Normalny, fajny facet, otwarty. Czasami nieprzyjemny, s usznie bĻdŻ nies usznie.

Przede wszystkim cz owiek, który lubi ludzi.

– Ma pan troje dzieci. Czy któryū z synków, a moƁe córka…

– … na razie żadne.

– A widzi Pan w nich potencja , Ɓe któreū chcia oby pójūł Pana drogĿ?

– Mam już dwoje doros ych dzieci, one nie posz y mojĻ drogĻ. Mam też 9-letniego syna. Nie wiadomo, co zrobi w życiu. Na razie najbardziej chce byľ youtuberem.

Anita Czupryn

Wyjątkowa, kameralna rezydencja z wielkimi tarasami w centrum Pabianic

Dostęp do miejskich atrakcji i komunikacji oraz komfort życia w cichej i spokojnej okolicy Świetna komunikacja (S14 i A1) - 12 min. autem, 20 min. tramwajem do centrum Łodzi

Kameralny elegancki budynek 19 mieszkań o pow. od 35 do 86 m kw.

Każde z dużym balkonem lub tarasem o pow. nawet 50 m kw.

Prestiż i wygoda Gwarantowane przez garaż w budynku, windę, patio, przechowalnię

Bliskość centrum Bliskość przedszkoli, żłobka, szkół, sklepów, urzędów, parku gwarantują wygodę życia rodzinom z dziećmi

Zapraszamy na prezentację! Masz pytania? Potrzebujesz pomocy z kredytem?

Zadzwoń: 606600550 lub napisz: biuro@narutowicza1012.pl

www.narutowicza1012.pl

Strefa zdrowia Praca vs. czas wolny

Wypalenie zawodowe grozi powaƁnymi powik aniami zdrowotnymi W naszej kulturze zapracowywanie siŌ to cnota. Cz owiek, który zostaje w biurze po godzinach, oceniany jest jako solidny, pracowity. A powinno był to wrŌcz piŌtnowane - mówi psychiatra dr n. med. Maciej Klimarczyk.

FOT. GETTYIMAGES

Rozmawia: Lucyna Tataruch

062

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa zdrowia Praca vs. czas wolny Co w aūciwie mamy na myūli, mówiĿc o wypaleniu zawodowym?

Potocznie rozumie siň to różnie, np. jako zmňczenie. Jednak pierwszym charakterystycznym sygna em wypalenia jest os abienie motywacji do pracy. Warto zadaľ sobie pytania: czy podejmujemy siň swoich obowiĻzków s użbowych z takĻ samĻ chňciĻ i energiĻ, jak choľby rok temu; czy myŧl o pracy wywo uje w nas silnĻ niechňľ; czy z trudem wstajemy rano - choľ wczeŧniej nie mieliŧmy z tym problemu? Od tego siň zaczyna.

Kolejnym etapem sĻ już takie objawy, jak przewlek e, nieustajĻce napiňcie, zmňczenie, ucisk w żo Ļdku, bezsennoŧľ, biegunki, przyspieszanie akcji serca, bóle g owy, os abienie… Jesteŧmy zirytowani, zarówno w pracy, jak i w domu.

Wypalony szef bňdzie np. wrzeszcza na pracowników, lekarz obcesowo traktowa swoich pacjentów. I wróci z tym wszystkim do domu.

Czyli wp ywa to na kaƁdĿ sferŌ naszego Ɓycia i nie moƁna czekał, aƁ „samo mi przejdzie”?

Nie można, bo konsekwencjĻ sĻ już poważne powik ania. Jeŧli tkwimy w takim stanie rok, dwa czy piňľ lat i nic nie zmieniamy, to możemy doprowadziľ siň do innych, nak adajĻcych siň na siebie zaburzeŚ, jak choľby depresja, uzależnienia. Spada też znaczĻco nasza efektywnoŧľ w pracy, co również może mieľ swoje negatywne konsekwencje.

SkĿd bierze siŌ ten poczĿtkowy spadek motywacji do pracy?

W dużej mierze jest to efekt przepracowania i braku w aŧciwych proporcji miňdzy życiem zawodowym, a czasem wolnym. Jesteŧmy przebodŻ cowani i pozostajemy w gotowoŧci do pracy niemalże ca Ļ dobň. W każdej chwili możemy dostaľ powiadomienie o kolejnym mailu, wiadomoŧľ, telefon dzwoni bez wzglňdu na porň. To ogromna zmiana, która dokona a siň na przestrzeni ostatnich dekad. Dawniej wiňkszoŧľ osób po pracy ży a innymi sprawami, obecnie mamy z tym problem - technologia pozwala nam byľ dostňpnym ca y czas i tak też z niej korzystamy.

Czasem oczekuje siŌ tego od nas w pracy.

Tak, niestety jest to czňste. Co wiňcej, sĻ menedżerowie, którzy ca ym pakietem zachowaŚ generujĻ u swoich pracowników wypalenie. Ķle zarzĻdzajĻ ludŻmi, nie majĻ odpowiednich kompetencji miňkkich, wywo ujĻ konflikty. Nazywam to zarzĻdzaniem przez stres. Taki „styl” funkcjonuje w bardzo wielu firmach. Oczywiŧcie pracownik może siň przed tym broniľ, ale nie każdy ma umiejňtnoŧci. Wiele osób bňdzie znosiľ takie traktowanie w obawie przed utratĻ pracy czy innymi konsekwencjami. Jednak drugĻ kwestiĻ jest także to, że ludzie nie potrafiĻ o siebie dbaľ. Nie umiejĻ oddzieliľ czasu pracy od wolnego, nie majĻ pasji, nie wiedzĻ, jak siň regenerowaľ – w żaden sposób nie adujĻ swoich baterii. Bardzo czň sto gdy pytam pacjentów, jak lubiĻ wypoczywaľ, to s yszň odpowiedŻ „nie wiem” albo „nie mam na to czasu”. Nie wiedzĻ, bo np. od piňciu lat nie

brali wolnego, a to, co robiĻ po pracy, nie daje im żadnego wytchnienia. Ma o tego – gdy nawet już odetnĻ siň od obowiĻzków, majĻ wyrzuty sumienia. CzujĻ, że marnujĻ czas. Z takim myŧleniem nie da siň odpoczĻľ.

Ale jeūli ktoū prowadzi firmŌ, to na pewno powie, Ɓe musi był dostŌpny 24 na dobŌ, nie moƁe po prostu wy Ŀczył telefonu.

Tylko że organizm nie bňdzie tego d ugo tolerowa . I nie chodzi tu wy Ļcznie o samopoczucie, ale i o naszĻ efektywnoŧľ. Jeŧli chcemy pracowaľ, powinniŧmy robiľ to skutecznie, bo inaczej po co siň mňczyľ? A do tego potrzebujemy odpoczynku.

To najważniejsza rzecz w profilaktyce wypalenia zawodowego – ŧwiadomoŧľ, że wypoczynek jest tak samo ważny, jak przepracowane godziny.

Wydawa oby siŌ, Ɓe jest to oczywiste.

Na pewno nie w naszej kulturze. Pewien pacjent, który pracowa wczeŧniej w Norwegii, opowiada mi, że tam ogromnym nietaktem jest zadzwoniľ do kogoŧ s użbowo po godzinie 17. I ludzie tego faktycznie nie robiĻ. A u nas? Zapracowywanie siň to cnota. Cz owiek pracujĻcy po godzinach, po nocach oceniany jest jako solidny, można na niego liczyľ, bo potrafi poŧwiňciľ swój czas dla sprawy. A powinno byľ to wrňcz piňtnowane. Powinniŧmy pytaľ, dlaczego on siedzi tak d ugo?

Nie wyrabia siň, ma za dużo na g owie? Nie ma nic dobrego w tym, że pracuje ponad normň.

Czňŧľ zadaŚ z pewnoŧciĻ wykonuje już nieefektywnie i naraża siň na zdrowotne konsekwencje.

Gdy pracownik idzie na urlop, wszyscy dooko a powinni siň cieszyľ, że wróci wypoczňty, z nowĻ energiĻ i si Ļ. Odpoczynek to nie jest zmarnowany czas. Nie bez powodu na ŧwiecie testuje siň teraz takie rozwiĻzania, jak czterodniowy tydzieŚ pracy, który byľ może okaże siň dużo bardziej wydajnĻ formĻ - zarówno z punktu widzenia pojedynczych pracowników, jak i ogólnie ekonomii.

Gdybyŧmy jako spo eczeŚstwo piňtnowali z e wzorce zachowaŚ, każdemu z nas pewnie dużo atwiej by oby zadbaľ o sobie i o swój wolny czas.

Jak zaczĿł to robił?

Jeŧli mamy problem z odpoczywaniem, bo np. czujemy w aŧnie wyrzuty sumienia, to dobrym pomys em na poczĻtek może byľ planowanie rekreacji. I nie chodzi o wakacyjny wyjazd, choľ oczywiŧcie z tego także powinniŧmy korzystaľ.

Mam na myŧli weekend – ustalamy sobie w kalendarzu, że w sobotň idziemy do kina, do restauracji - tam, gdzie lubimy - a wieczorem np. czytamy sobie ksiĻżkň. Dziňki temu z czasem nauczymy siň, że takie aktywnoŧci sĻ czňŧciĻ naszego życia.

Co ważne - róbmy to bez s użbowego telefonu pod rňkĻ. Nie da siň efektywnie wypoczĻľ, bňdĻc dostňpnym dla firmy, bo każde powiadomienie na telefonie od razu wywo a wyrzut kortyzolu, hormonu stresu. Musimy siň nauczyľ po prostu w wyznaczonym czasie odcinaľ siň od pracy.

BazujĿc na pana obserwacji – które zawody sĿ najbardziej naraƁone na wypalenie?

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Czňsto wypalenie dotyka osób ambitnych, które chcĻ spe niaľ siň w pracy i ten aspekt jest dla nich ważny. Jednak jeŧli chodzi o konkretne zawody, to z pewnoŧciĻ narażeni sĻ g ównie pracownicy tych sektorów, które wiĻżĻ siň z nieustannym ŧledzeniem informacji, dużĻ presjĻ, zmieniajĻcymi siň warunkami, nienormowanym czasem pracy. BňdĻ to pracownicy mediów, finansiŧci, handlowcy, logistycy, lekarze, nauczyciele. Jednak tak naprawdň może to dotyczyľ każdego, kto ma problem z zachowaniem równowagi w poszczególnych sferach życia.

Czy o wypaleniu zawodowym moƁemy teƁ mówił w sytuacji, gdy ktoū nie widzi juƁ przed sobĿ Ɓadnych wyzwaŞ w pracy, codziennie robi to samo?

Tak, to również siň zdarza, choľ nie jest to najwiňksza grupa pacjentów. U osób, które potrzebujĻ czegoŧ wiňcej od życia, może pojawiľ siň spadek motywacji do pracy, mňczĻca rutyna. Wówczas trzeba zastanowiľ siň nad rozwiĻzaniem i postawieniem sobie jakichŧ dalszych celów.

ReceptĿ na wypalenie moƁe był zmiana pracy?

Zależy to od przyczyny. Najpierw musimy zadaľ sobie pytanie, dlaczego siň tak czujemy. Jeŧli dzieje siň tak przez szefa czy styl pracy w firmie i dochodzimy do wniosku, że nie jesteŧmy w stanie tego zmieniľ wewnĻtrz organizacji, to wtedy zmiana pracy jest najlepszym wyjŧciem. Jeżeli jednak sami narzuciliŧmy sobie taki tryb, to w tej czy innej firmie nadal bňdziemy powielaľ te same zachowania. Musimy wiňc zmieniľ coŧ jeszcze – sposób myŧlenia, nawyki, priorytety. Każdy na pewno s ysza o takich przypadkach, że ktoŧ nagle rzuca wszystko i jedzie w Bieszczady, zamyka siň w g uszy. Tak też czasem bywa. Czyli receptĻ na pewno jest jakaŧ zmiana – niekoniecznie pracy.

Pomóc w tym moƁe psychiatra lub psycholog?

Tak, czasem nawet nie ma innej możliwoŧci. Nie musimy od razu biec do gabinetu, gdy zaczynamy odczuwaľ spadek motywacji, choľ oczywiŧcie w takiej sytuacji psycholog czy np. coach też może pomóc. Jednak jeŧli odczuwamy już napiňcie, mňczy nas bezsennoŧľ, mamy inne objawy somatyczne, nie radzimy sobie z irytacjĻ itp. - czyli pojawia siň ca y zespó objawów psychopatologicznych - profesjonalne wsparcie może byľ jednym rozwiĻ zaniem. Niekiedy konieczne jest leczenie farmakologiczne, by najpierw móc odzyskaľ si y, uregulowaľ sen, poradziľ sobie z napiňciem, a dopiero póŻniej zaplanowaľ zmianň w życiu zawodowym.

Dr n. med. Maciej Klimarczyk psychiatra, seksuolog, www.psychiatrabydgoszcz.pl. Na YouTubie prowadzi kana promujĻcy zdrowie psychiczne i seksualne.

W tym roku ukaza a siň jego debiutancka powieŧľ - thriller psychologiczny, pt.: „Ģpiewaczka” (Wydawnictwo Literackie).

063

Zielona strefa Biznes dla ūrodowiska

DuƁy biznes stawia na ma y atom. Modu owe reaktory bŌdĿ zasila y krajowĿ gospodarkŌ?

Wizualizacja budynku reaktora BWRX 300

Technologia niewielkich reaktorów jĿdrowych o mocy kilkuset megawatów zyskuje na popularnoūci. Rozwija jĿ kilka krajów. W Polsce chce jĿ w praktyce zastosował PKN Orlen. Wybór pad na ma y reaktor GE Hitachi.

Tekst: Mateusz Tkarski FOT. MATERIA Y PRASOWE

przysz oŧci nawet kilkadziesiĻt niewielkich reaktorów przy dużych firmach, w miastach i na ich obrzeżach ma stanowiľ jednĻ z silniejszych nóg energetycznego miksu. Ma e si ownie jĻdrowe zastĻpiĻ elektrownie wňglowe i bňdĻ stabilizowaľ system oparty na odnawialnych Żród ach energii. To wizja, na którĻ przychylnie zdaje siň patrzeľ rzĻd, biznes już w niĻ wchodzi.

Siatka ma ych reaktorów jĻdrowych ma nie staľ w kolizji z programem atomowym przewidujĻcym budowň jednej lub dwóch dużych elektrowni atomowych. W szrankach ca y czas stojĻ koncerny amerykaŚskie, francuskie, ja-

W 064

poŚskie i koreaŚskie, które chcĻ byľ dostarczycielami technologii dla „dużego” atomu. Ca y czas trwajĻ rozmowy miňdzynarodowe, trwa proces wyboru lokalizacji. Na razie, jak siň wydaje, na pierwsze miejsce wysunň a siň koncepcja „ma ego” atomu, na którĻ postawi duży biznes.

Joint venture juœ jest, reaktor bƌdzie za osiem lat PKN Orlen i Synthos Green Energy podpisa y umowň inwestycyjnĻ zak adajĻcĻ utworzenie spó ki joint venture Orlen Synthos Green Energy. G ównym celem przedsiňwziňcia bňdzie przygotowanie i komercjalizacja w Polsce technologii ma ych reaktorów jĻdrowych, a w szczegól-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

noŧci reaktorów BWRX-300 GE Hitachi Nuclear Energy. Podpisana umowa zak ada zakres dzia alnoŧci spó ki obejmujĻcy m.in. wspieranie rozwoju rozwiĻzaŚ prawnych, badanie poszczególnych lokalizacji pod kĻtem budowy instalacji, realizacjň wspólnych inwestycji, a w koŚcu także produkcjň energii i ciep a z wykorzystaniem tych technologii na potrzeby w asne, komunalne i komercyjne.

– Polityka klimatyczna Unii Europejskiej wymusza na nas transformacjň energetyki. Podpisanie przez PKN Orlen umowy inwestycyjnej w zakresie rozwoju technologii ma ych reaktorów jĻdrowych wpisuje siň w plany modernizacji branży. To szansa na szybkĻ, efektywnĻ i bezpiecznĻ dekarbonizacjň. W przy-

Zielona strefa Biznes dla ūrodowiska sz oŧci najbardziej stabilnym Żród em energii bňdzie atom – powiedzia Jacek Sasin, wicepremier i minister aktywów paŚstwowych.

– Energetyka jĻdrowa bňdzie jednym z najtaŚszych Żróde wytwarzania energii. Liczymy, że pierwszy reaktor powstanie w naszym kraju do 2030 roku. Jest już podpisany list intencyjny w sprawie ustalenia warunków dostaw pierwszych reaktorów do Polski. Inwestycja w mikro- i ma e reaktory jĻdrowe pozwoli na dalszy intensywny rozwój ca ej Grupy Orlen i pomoże zdecydowanie zredukowaľ nasze emisje dwutlenku wňgla. Energetyka oparta m.in. o reaktory modu owe bňdzie atrakcyjnym uzupe nieniem portfolio energetycznego opartego o odnawialne Żród a energii i gaz. Przyspieszenie wdrożenia ma ych reaktorów jĻdrowych umożliwi nam lepsze zbilansowanie portfela aktywów wytwórczych oraz budowň niskoemisyjnego i innowacyjnego segmentu energetyki. Naszym priorytetem jest wykorzystanie potencja u polskiej gospodarki i krajowych dostawców. Ważne jest dla nas, żeby inwestycje w reaktory modu owe odby y siň przy 50-procentowym udziale polskich firm – powiedzia Daniel Obajtek, prezes zarzĻdu PKN Orlen.

– Reaktor BWRX-300 jest ewolucyjnym rozwiĻzaniem opracowanym przez legitymujĻcĻ siň ogromnym doŧwiadczeniem w tym obszarze amerykaŚskĻ grupň GE, która dzia a w Polsce od 30 lat i posiada tu rozbudowany aŚcuch

Energetyka jİdrowa bļdzie jednym z najtaŎszych ŭróde¾ energii. Liczymy, Ůe pierwszy reaktor powstanie w naszym kraju do 2030 r. dostaw, na który sk ada siň ponad 3 000 firm.

Niektóre z nich już produkujĻ elementy do elektrowni jĻdrowych za granicĻ. To ważny element dla ca ego procesu inwestycyjnego, a ponadto daje to Polsce szansň stania siň regionalnym centrum produkcji ma ych reaktorów atomowych – powiedzia Micha So owow, w aŧciciel Grupy Synthos.

– BWRX-300 to innowacyjny system czystej energii, oparty na sprawdzonej technologii i stanowiĻcy idealne rozwiĻzanie do modernizacji dużej polskiej floty wňglowej – mówi Jon Ball, Wiceprezes GE Hitachi Nuclear Energy.

Kanada przetrze dla nas szlak BWRX-300 jest obecnie najbardziej zaawansowanĻ na ŧwiecie technologiĻ na drodze

do komercjalizacji. Prze omowa w tym obszarze jest podjňta na poczĻtku grudnia decyzja Ontario Power Generation (OPG) – jednej z najwiňkszych firm energetycznych w Kanadzie, która już w 2022 roku rozpocznie prace nad budowĻ elektrowni z reaktorem BWRX-300.

W zak adzie w Darlington reaktor technologii GE-Hitachi ma zostaľ ukoŚczony już w 2028 roku.

- Wiemy, że energia jĻdrowa jest kluczowym, sprawdzonym Żród em energii o zerowej emisji przy obciĻżeniu podstawowym, które pomoże nam osiĻgnĻľ zero netto jako firma do 2040 r. i bňdzie dzia aľ jako katalizator efektywnej dekarbonizacji w ca ej gospodarce do 2050 r. – powiedzia Ken Hartwick, prezes i dyrektor generalny OPG. - PosuwajĻc siň naprzód, wraz z naszym wiodĻcym w branży partnerem technologicznym GE Hitachi, we wdrażaniu innowacyjnej technologii dla SMR w Darlington, OPG toruje drogň do rozwoju i wdrażania nowej generacji energii jĻdrowej w Kanadzie i poza niĻ.

Raport PwC Canada, zlecony przez GEH, szacuje, że budowa i eksploatacja pierwszego BWRX-300 w Ontario ma wygenerowaľ oko o 2,3 miliarda USD produktu krajowego brutto (PKB), 1,9 miliarda USD w dochodach z pracy i ponad 750 milionów dolarów w federalnych, prowincjonalnych i gminnych dochodach podatkowych w ca ym okresie życia inwestycji.

Zainteresowanie amerykaŚsko-japoŚskĻ technologiĻ stale roŧnie. Oprócz Kanady GEH

Zielona strefa Biznes dla ūrodowiska

Maêy atom wygryzie plan budowy duœego atomu?

Stworzenie reaktora BWRX-300 zajmuje tylko ok. 1/3 czasu potrzebnego na budowň tradycyjnej dużej elektrowni jĻdrowej. Dodatkowo koszty budowy sĻ o ok. 30 proc. niższe za każdy MW w porównaniu z konwencjonalnymi projektami atomowymi. Ma y reaktor o mocy ok. 300 MWe jest w stanie rocznie wytworzyľ energiň potrzebnĻ do zasilania ok. 150tysiňcznego miasta, a wiňc wielkoŧci np. Zielonej Góry. Szacowany koszt produkcji 1 MWh energii elektrycznej bňdzie docelowo o oko o

Przypomnijmy, Ůe polski program atomowy wystartowa¾ w 2009 roku.

Pierwotnie zak¾ada¾ uruchomienie elektrowni w 2020 roku.

30 proc. niższy niż w przypadku energii z gazu. Co ważne, jest bezemisyjny.

Czy ma e reaktory odstawiĻ do lamusa program budowy dużej elektrowni? Centrum Informacyjne RzĻdu podaje, że jeszcze w tym roku wskazana ma zostaľ preferowana lokalizacja pod budowň atomówki. CIR informuje, że na podstawie wyników przeprowadzonych w ciĻgu ostatnich kilku lat, badaŚ ŧrodowiskowych i lokalizacyjnych, a także innych analiz, Spó ka Polskie Elektrownie JĻdrowe sp. z o.o., jako inwestor, planuje do koŚca 2021 r. wskazaľ preferowanĻ lokalizacjň pierwszej elektrowni jĻdrowej w Polsce. Ma siň ona znaleŻľ

Schemat ma ego reaktora o mocy ok. 300 MWe technologii GE-Hitachi

066

na obszarze gmin: Choczewo lub Gniewino i Krokowa w województwie pomorskim.

Niedawno gminy te odwiedzili przedstawiciele Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP) – po udniowokoreaŚskiego lidera w obszarze energetyki atomowej. KHNP zamierza z ożyľ ofertň polskiemu rzĻdowi w I kwartale 2022 roku. Propozycja obejmuje szeroki zakres obszarów, w tym technologiň (np. rodzaj reaktora), koszt projektu, harmonogram budowy, finansowanie i zarzĻdzanie projektem. Dokument doprecyzuje również plany odnoŧnie do lokalizacji, transferu technologii, szkoleŚ i edukacji, którymi polski rzĻd jest bardzo zainteresowany. Firma zaproponuje najbardziej zaawansowany technicznie projekt reaktora jĻdrowego o nazwie APR1400.

Ca y czas na stole leżĻ oferty od firm amerykaŚskich i francuskich, które chcĻ rozwijaľ i u nas energetykň jĻdrowĻ. Rozmowy trwajĻ od wielu lat. Nadal jednak nie ma wiĻżĻcych decyzji co do wyboru technologii. Propozycje sĻ zbliżone i o wygrane zdecydujĻ wzglňdy geopolityczne i proponowany udzia polskich firm w projekcie.

Przypomnijmy, że polski program atomowy wystartowa w 2009 roku. Pierwotnie zak ada uruchomienie elektrowni w 2020 roku.

Data jest jednak przek adana . Ostatnie za ożenia mówiĻ o 2033 roku, ale i ten termin bňdzie przesuniňty.

Mateusz Tkarski redakcja@polskapress.pl

FOT. MATERIA Y PRASOWE

ma podpisane umowy z przedsiňbiorstwami użytecznoŧci publicznej i firmami w USA, Estonii, Czechach, teraz także w Polsce, w celu zbadania możliwoŧci wdrożenia tej technologii.

Wybór technologii BWRX-300 przez OPG jest również ważnym katalizatorem dla inwestycji w Polsce. Oznacza bowiem, że pierwsza inwestycja w Polsce bňdzie projektem NOAK (Next of a Kind, czyli kolejnym tego typu), a projekt kanadyjski jako FOAK (First of a Kind – pierwszy tego typu) bňdzie projektem referencyjnym dla polskiego. Dziňki temu możliwe bňdzie wykorzystanie kanadyjskich doŧwiadczeŚ w zakresie rozwoju, przygotowania procesu inwestycyjnego, licencjonowania, budowy i eksploatacji elektrowni.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa informacyjna Energetyka jĿdrowa

W ostatnich latach roŧnie zainteresowanie blokami jĻdrowymi ma ej i ŧredniej mocy, przeznaczonymi do produkcji energii elektrycznej i ciep a, przeważnie w miejscach o utrudnionym dostňpie, gdzie budowa sieci energetycznej wysokich napiňľ jest nieuzasadniona ekonomicznie. Rozpatrywane sĻ różnorodne modele oparte o rozmaite technologie. Wŧród nich dominujĻ reaktory lekkowodne, bazujĻce na wieloletnich doŧwiadczeniach z eksploatacji okrňtów podwodnych o napňdzie jĻdrowym Jak można przeczytaľ w materiale informacyjnym, przed kilku laty opracowanym przez rzĻdowy Departament Energii JĻdrowej, ma e reaktory modu owe (Small Modular Reactors - SMR) sĻ definiowane jako reaktory o mocy do 300 MWe, wytwarzane seryjnie w zak adach produkcyjnych i dostarczane w ca oŧci na miejsce docelowej eksploatacji. Pozwala to wykorzystaľ efekt ekonomiczny skali produkcji seryjnej oraz uzyskaľ relatywnie krótki czas budowy. W zależnoŧci od lokalnych potrzeb, można tworzyľ ma e i wiňksze kompleksy energetyczne. Spowodowane jest to g ównie wzrostem kosztów kapita owych wystňpujĻ cych przy budowie dużych bloków jĻdrowych (o mocach powyżej 1 GWe) oraz konieczno-

ŧciĻ zapewnienia dostaw energii w ma ych sieciach energetycznych poniżej 4 GWe, a także w rejonach odleg ych lub niedostňpnych (Arktyka, Alaska, Grenlandia, archipelagi wysp oceanicznych). Ma e reaktory mogĻ wystňpowaľ pojedynczo lub w grupie wielu modu ów oddawanych sukcesywnie do eksploatacji, przez co ca a inwestycja staje siň atwiejsza do sfinansowania - można dowiedzieľ siň z publikacji Departamentu Energii JĻdrowej.

WiodĻce technologie W konstrukcjach SMR obecnie dominujĻ cztery zasadnicze typy reaktorów: - lekkowodne (PWR, BWR); - prňdkie ch odzone sodem, o owiem lub eutektykĻ o owiu z bizmutem (FNR/Na, Pb, Pb-Bi); - wysokotemperaturowe grafitowe (HTGR); - na stopione sole (MSR).

Najbardziej zaawansowane sĻ projekty reaktorów lekkowodnych ciŧnieniowych, które wykorzystujĻ wieloletnie doŧwiadczenia z eksploatacji reaktorów napňdowych okr tów podwodnych. Reaktory prňdkie cechuje prostota konstrukcji i d ugi okres pomiňdzy prze adunkiem paliwa. Reaktory wysokotemperaturowe i na stopione sole mogĻ byľ także wykorzystywane w kogeneracji do wytwarzania ciep a procesowego. Rozwój reaktorów

SMR odbywa siň przy dużym zaangażowaniu prywatnych inwestorów i ma ych firm, co ŧwiadczy o zachodzĻcym procesie zmian w sposobie finansowania prac badawczo-rozwojowych w sektorze energetyki jĻdrowej.

Nastňpuje zwiňkszanie skali nak adów finansowych ponoszonych przez prywatnych inwestorów w stosunku do programów rzĻ dowych. Jednym z za ożycieli firmy Terra Power, która skonstruowa a reaktor jest twórca Microsoftu – Bill Gates. Także budowĻ reaktora SVBR-100 zajmuje siň prywatna firma AKME-engineering. KierujĻ siň one nie tylko wzglňdami ekonomicznymi, ale również zasadami zrównoważonego rozwoju na rzecz taniej, czystej i bezemisyjnej energii.

Prostota i niskie koszty Nowoczesne reaktory ma ej mocy do zastosowaŚ energetycznych i specjalnych majĻ mieľ prostĻ, zintegrowanĻ konstrukcjň, byľ wytwarzane seryjnie w fabrykach i posiadaľ krótki czas oraz niskie koszty budowy.

Ponadto bňdĻ posiadaľ pasywne cechy bezpieczeŚstwa wynikajĻce z praw przyrody (grawitacja, konwekcja). Wiele z nich zaprojektowano do umieszczenia w gruncie, przez co zwiňkszono ich odpornoŧľ na zagrożenie terrorystyczne i proliferacyjne. PromieŚ strefy niebezpiecznej wokó takich obiektów jĻdrowych nie bňdzie przekraczaľ 300 m.

Obiekt mieszczļcy reaktor modu owy zmieťci by siň na 5 ha terenu, czyli dzia ce kilkakrotnie mniejszej niŹ zajmuje duŹy stadion pi karski

FOT. MATERIALY PRASOWE

Technologie reaktorów modu owych rozwijane w różnych czňŧciach ŧwiata.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

067

FOT. PRZEMEK ĢWIDERSKI

Strefa opinii Energetyka jĿdrowa

Energetyka przysz oūci.

Ma e reaktory jĿdrowe bŌdĿ w miastach normalnym widokiem Droga bŌdzie budowa SMR, bŌdzie potrzebny kapita na inwestycje.

Ale potem proces produkcji energii bŌdzie tani – mówi Dawid Piekarz, prezes Instytutu Staszica.

Rozmowa: Artur Kie basiŞski 068

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa opinii Energetyka jĿdrowa Zapowiedzi budowy w Polsce tzw. ma ych reaktorów jĿdrowych (SMR) to dobry kierunek rozwoju naszej energetyki?

Zobaczmy, co siň dzieje i bňdzie dzia o na rynku energii. Już obecnie wiemy, że bňdziemy potrzebowali coraz wiňcej energii, a ta z wňgla jest bardzo droga i bňdzie jeszcze droższa. Tak siň dzieje z powodu cen uprawnieŚ do emisji CO2.

Dlatego bňdziemy potrzebowali energii z róż nych Żróde , one bňdĻ zaspokajaľ różne potrzeby. I tu trzeba jasno powiedzieľ, że energia z SMR jest idealna do zaspokajania potrzeb energetycznych tam, gdzie to jest najtrudniejsze.

W zak adach przemys owych, w ŧredniej wielkoŧci miastach. Tam wňgiel nie ma przysz oŧci, gaz trzeba traktowaľ wy Ļcznie jako paliwo przejŧciowe, a na budowň tak zwanego dużego atomu nie ma szybkich perspektyw, to proces d ugotrwa y.

Dlatego te potrzeby przemys u, miast, ale też ca ych aglomeracji, jest trudno zaspokoiľ. SMR wydajĻ siň w tych przypadkach zdecydowanie najlepszym rozwiĻzaniem.

To projekty, które uda siŌ zrealizował szybko? Potrzeba zmian w energetyce jest palĿca nie w perspektywie dekad, ale w znacznie krótszej.

Instalacja i uruchomienie SMR to nie jest bardzo skomplikowany proces budowlany w przeciwieŚstwie do tzw. wielkiego atomu. W przypadku wielkich elektrowni jĻdrowych czas budowy liczymy w dekadach, w przypadku SMR wystarczy kilka lat do realizacji projektu. Tu bň dĻ stosowane wzglňdnie proste rozwiĻzania modu owe – instalacja takiego reaktora bňdzie bardzo prosta.

SĻ to wiňc inwestycje szybsze, a same SMR sĻ bezpieczne. Dlatego też obecne zapowiedzi budowy ma ych reaktorów sĻ takie ważne – Polska jest paŚstwem majĻcym znaczĻcy przemys . A ten przemys musi mieľ stabilne Żród a energii. Gaz, z różnych przyczyn, w tym geopolitycznych, takiej stabilizacji nie daje. SMR dadzĻ.

Przemys bŌdzie najwaƁniejszym odbiorcĿ tej energii?

Bardzo ważnym, ale nadwyżki bňdĻ trafiaľ na rynek. Natomiast zobaczmy, kto zapowiada inwestycje. KGHM, który ma energoch onne technologie, chce budowaľ SMR. Tak samo w zespole elektrowni PAK widaľ, że wňgiel brunatny musi byľ zastĻpiony przez inne Żród a energii. Swoje plany zwiĻzane z SMR og osi też Orlen.

SMR bňdĻ idealnie odpowiadaľ oczekiwaniom wielkiego przemys u. Ale pamiňtajmy o innych sytuacjach. W miastach dzia ajĻ liczne spó ki ciep ownicze czy ciep owniczo-energetyczne.

One sĻ wzglňdnie ma e, a muszĻ wyjŧľ z technologii wňglowych, bo już dziŧ wňgiel zabija rentownoŧľ produkcji ciep a i energii, a ŧrod-

ków na ogromne inwestycje nie ma. To idealne warunki, by stosowaľ SMR. Bo one gwarantujĻ moc porównywalnĻ z dotychczas stosowanymi Żród ami.

ciĻżajĻ ŧrodowiska. Ta czysta energia bňdzie czynnikiem konkurencyjnym. SMR jako Żród o czystej energii jest dla polskiego przemys u kluczowe.

Przedstawia Pan wizjŌ rozproszonych ƀróde energii jĿdrowej. Rzeczywiūcie bŌdzie tak, Ɓe w najwiŌkszych firmach i najwiŌkszych miastach stanĿ SMR? Ile ich moƁe był docelowo?

To rozproszenie to jest wielki atut tego systemu, choľby dlatego, że system przesy owy jest lepiej przygotowany do takiego modelu. Oczywiŧcie, tak czy inaczej system przesy owy w naszym kraju wymaga poważnych nak adów.

A SMR mog yby powstawaľ np. w miejscu obecnie dzia ajĻcych elektrowni wňglowych.

Z punktu widzenia konsumentów to teƁ bŌdzie takie waƁne?

Od 2035 r. ma obowiĻzywaľ zakaz rejestrowania nowych samochodów spalinowych. Odleg a perspektywa? Może i odleg a, ale w gospodarce trzeba na to spojrzeľ inaczej – to perspektywa bardzo nieodleg a, mamy ma o czasu, aby siň do niej przygotowaľ. Na drogach bňdziemy mieli miliony samochodów elektrycznych, które trzeba bňdzie czymŧ adowaľ. Mamy zaledwie 15 lat, aby siň na to przygotowaľ, a samochodów elektrycznych bňdzie przybywaľ dużo już przed 2035 r.

Ale jeūli mówimy o rozproszeniu, to trzeba zadał pytanie zasadnicze. Ile w Polsce mog oby dzia ał ma ych reaktorów jĿdrowych, aby zapewnił dostawy energii na odpowiednim poziomie?

Dużo. Myŧlň, że wszňdzie, gdzie teraz mamy Żród a wytwarzania energii oparte na paliwach kopalnych, mog yby powstaľ ma e reaktory jĻ drowe. Na terenie zespo u elektrowni PAK mówi siň o perspektywie powstania nawet 10 SMR. A mamy jeszcze hutnictwo, przemys ciňżki.

Jeŧli popatrzymy w d uższej perspektywie, 1020 lat, to sĻdzň, że możemy mówiľ nawet o 50 SMR na dobry poczĻtek, to takie rozsĻdne minimum. W polskich miastach widok SMR stanie siň czymŧ normalnym.

Polski przemys tak chŌtnie siŌgnie po SMR? Spójrzmy na obecnĻ sytuacjň gospodarczĻ. Mówimy o przerwanych aŚcuchach dostaw, przerwach w produkcji w Azji. Mówimy o braku podzespo ów, niepewnoŧci produkcji w odleg ych regionach. Paradoksalnie te zjawiska mogĻ nam pomagaľ.

Mamy swój przemys , nie jesteŧmy od naszych g ównych partnerów odgrodzeni morzem. Polskie produkty można zapakowaľ na TIR-a i szybko dowieŻľ do odbiorcy. Ale aby je tanio wytwarzaľ, musimy mieľ dostňp do taniej i czystej energii. Podkreŧlam ten element – czystej. Bo odbiorcy coraz czňŧciej bňdĻ chcieli wiedzieľ, jak wytwarzane sĻ produkty, czy nie ob-

Jeřli popatrzymy w d¾uŮszej perspektywie, 10-20 lat, to sİdzļ, Ůe moŮemy mówiij nawet o 50 SMR na dobry poczİtek.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

ZdĿƁymy z tymi inwestycjami?

Z ca Ļ pewnoŧciĻ atwiej bňdzie budowaľ SMR, niż zbudowaľ „wielki atom”. Nieco upraszczajĻc, można zaryzykowaľ tezň, że SMR bňdzie siň budowaľ 2 razy szybciej. Chodzi tu oczywiŧcie także o wszystkie projekty i uzgodnienia.

Odwo uje siŌ Pan do potrzeby produkcji „taniej energii”. Ta z SMR bŌdzie tania?

Energia z SMR bňdzie tania, bo inne Żród a energii bňdĻ coraz droższe. System op at za emisjň CO2 zabija rentownoŧľ technologii opartych na wňglu. Ale proszň też zwróciľ uwagň, co siň dzieje z cenami gazu i ropy na ŧwiatowych rynkach. Mimo, że wydawaľ by siň mog o, że to surowce schodzĻce, to wzrost cen okazuje siň byľ dla gospodarki ŧwiatowej bardzo uciĻżliwy. Ceny energii z SMR nie bňdĻ poddawane takiej presji.

Tu musimy przyzwyczaiľ siň do oceny w nieco innych kategoriach. Droga bňdzie budowa SMR, bňdzie potrzebny kapita na inwestycje.

Ale potem proces produkcji energii bňdzie tani. Tam nie trzeba zatrudniaľ sztabu ludzi, nie trzeba dowoziľ wňgla czy dostarczaľ ciĻgle innego paliwa. Dlatego reaktory typu SMR bňdĻ ŧwietnym rozwiĻzaniem dla gospodarki i konsumentów.

Artur Kie basiŚski artur.kilbasinski@polskapress.pl

Dawid Piekarz – wiceprezes Instytutu Staszica z siedzibĻ w Warszawie, doktor, wyk adowca Akademii Finansów i Biznesu Vistula. Zajmuje siň g ównie problematykĻ strategii, bezpieczeŚstwa ekonomicznego i energetycznego, a także politykĻ transportowĻ i infrastrukturalnĻ. Absolwent Wydzia u Prawa i Administracji Uniwersytetu JagielloŚskiego w Krajowie. Pracowa miňdzy innymi w PKN Orlen, w Ministerstwie Finansów, Urzňdzie Komunikacji Elektronicznej i PKP SA. Realizowa także projekty dla Polskiego ZwiĻzku Pracodawców Budownictwa i Kopex ExCoal.

069

Strefa morska Statki dla krajowych armatorów

Program Batory.

Reaktywacja w GdaŞsku

dowe mia a realizowaľ stocznia Gryfia. Nic jednak z tego nie wysz o. Tamtejsze firmy stoczniowe nie by y w stanie sprostaľ wyzwaniu. Stňpka na stoczniowej pochylni Wulkan Nowy rdzewieje od 2017 roku do czasów obecnych.

Realizacjň kontraktu w ramach programu Batory przejň a stocznia Grupy Remontowa, od lat wymieniana praktycznie jako jedyna krajowa firma mogĻca wykonaľ kontrakt.

W ramach podpisanej w listopadzie umowy GdaŚska Stocznia Remontowa im. J. Pi sudskiego SA wybuduje trzy promy, z których dwa bňdĻ p ywaľ w barwach Unity Line, spó ki zależnej PķM. CzňŧciĻ umowy jest list intencyjny, zawierajĻcy opcjň budowy czwartego promu.

BňdĻ to nowoczesne, proekologiczne, niskoemisyjne jednostki napňdzane czterema silnikami LNG typu dual-fuel ze wspomaganiem bateryjnym (hybryda), zasilanych skroplonym gazem ziemnym oraz paliwem typu diesel, używanym do inicjacji zap onu. Zamiast konwencjonalnych ŧrub napň dowych każdy prom bňdzie wyposażony w dwa pňdniki azymutalne na rufie oraz dwa stery strumieniowe na dziobie, co znakomicie usprawni manewrowanie w portach.

Każdy z promów bňdzie mia 195,6 m d ugoŧci i 32,2 m szerokoŧci. D ugoŧľ linii adunkowej to 4100 m, a prňdkoŧľ maksymalna wyniesie 19 wňz ów. Promem bňdzie mog o podróżowaľ 400 pasażerów, za oga bňdzie liczy a 50 osób.

WykonawcĻ jednostek bňdzie GdaŚska Stocznia Remontowa im. J. Pi sudskiego S.A. To najwiňksza spó ka polskiej grupy stoczniowej Remontowa Holding, posiadajĻcej bogate doŧwiadczenie w projektowaniu, budowie, przebudowie i wyposażaniu niskoemisyjnych jednostek różnych typów, o napňdach gazowych i elektrycznych. Od 2009 roku Grupa dostarczy a armatorom z Norwegii, Danii, Kanady i Szwecji Ļcznie 19 nowych statków, wykorzystujĻcych LNG do zasilania napňdu g ównego, w tym 15 promów. W ciĻgu kilku ostatnich lat przebudowa a także trzy duże promy ro-pax dla armatorów z Kanady i Szwecji, wymieniajĻc ich systemy napňdowe na nowe, zasilane LNG, a także metanolem.

Po latach zastoju program Batory wchodzi wreszcie w fazŌ budowy promów. Zajmie siŌ tym Grupa Remontowa Holding, a konkretnie GdaŞska Stocznia Remontowa.

Tekst: Jacek Klein

FOT. MATERIA Y PRASOWE

W piĻtek, 26 listopada br. w GdaŚsku podpisano umowň na budowň nowych promów ro-pax dla spó ki Polskie Promy, której udzia owcami sĻ Skarb PaŚstwa i Polska ķegluga Morska. KoŚ ca dobieg a zatem saga niemocy ze s ynnĻ rdzewiejĻca stňpkĻ na pochylni w Szczecinie, po ożonĻ zanim jeszcze powsta projekt statków.

Promy pierwotnie mia y powstaľ w Szczecinie i przyczyniľ siň do odrodzenia przemys u stoczniowego w tym mieŧcie. Bu-

Wizualizacja promów, jakie majļ powstaĿ w ramach programu Batory dla PZM i Unity Line.

070

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa morska Statki dla krajowych armatorów

FOT. MATERIALY PRASOWE

Budowa czterech promów, trzech zakontraktowanych i czwartego w opcji bňdzie kosztowaľ oko o 1 mld z otych.

Ze Szczecina do GdaŹska W branży już od wielu miesiňcy, a może lat, mówi o siň, że jeżeli Program Batory ma byľ realizowany w Polsce, to tylko Remontowa wchodzi w grň. Przypomnijmy, że już w czerwcu 2017 roku w stoczni Gryfia po ożono stňpkň pod pierwszy z promów. Ceremonia odby a siň, choľ nie by o nawet gotowego projektu jednostki. Budowa mia a odrodziľ przemys stoczniowy w Szczecinie.

Plany przewidywa y ukoŚczenie projektu techniczno-klasyfikacyjnego na koniec stycznia 2019 r. Projekt roboczy mia rozpoczĻľ siň w dwa miesiĻce. Planowany start z ciňciem blach planowany by na prze om stycznia i lutego 2019 r. Pierwszy z serii promów mia byľ gotowy w 2021 roku. Nic jednak z tego nie wysz o. Stňpka nadal zalega na stoczniowej pochylni i rdzewieje, stajĻc siň symbolem niespe nionych nadziei.

Teraz program startuje ponownie, ale w GdaŚsku. We wrzeŧniu Polska ķegluga Morska informowa a, że trwajĻ ostatnie przygotowania do podpisania kontraktu na budowň trzech promów dla spó ki Polskie Promy. Zastrzega a, że nazwa stoczni oraz szczegó y dotyczĻce kontraktu zostanĻ ujawnione w momencie zakoŚczenia negocjacji. Promy bňdĻ p ywaľ w barwach peżetemowskiej spó ki promowej Unity Line oraz w Polskiej ķegludze Ba tyckiej z Ko obrzegu. Do każdego z armatorów trafiĻ prawdopodobnie po dwie jednostki.

30 sierpnia br. premier Mateusz Morawiecki podpisa umowň inwestycyjnĻ na kwotň 650 mln z , a 14 wrzeŧnia prezes spó ki Polskie Promy sp. z o.o. Maciej FurmaŚski, powo anej do budowy nowych jednostek, podpisa umowň objňcia udzia ów przez Skarb PaŚstwa w tejże spó ce. Oznacza o to faktyczne rozpoczňcie procesu inwestycyjnego na budowň trzech promów typu ro-pax (w opcji czwartej jednostki).

– Nowe ro-paxy bňdĻ nowoczesnymi konstrukcjami z ekologicznym napňdem typu dual-fuel – informowa Krzysztof

Gogol, rzecznik prasowy Grupy PķM. – G ównym paliwem wykorzystywanym przez statki bňdzie LNG, a drugie paliwo – diesel – bňdzie użyte w niewielkim stopniu (dla inicjacji zap onu). Jednostki nie majĻ klasycznej ŧruby, którĻ zastĻpiĻ dwa pňdniki azymutalne (tzw. azipody). Znakomicie usprawniĻ one manewrowanie statkami w portach.

Pierwszy prom ma byľ gotowy na prze omie 2024 i 2025 roku. Kolejne majĻ wejŧľ do eksploatacji w rocznych odstň pach.

– Wszyscy czekaliŧmy na moment podpisania umowy. Bň dzie to jeden z najwiňkszych kontraktów w Europie na budowň promów w ostatnich latach. Obecnie wiňkszoŧľ armatorów europejskich lokuje zamówienia w stoczniach chiŚskich, zatem tak duży kontrakt można uznaľ za ewenement na rynku europejskim. Na pewno bňdzie to wyzwanie technologiczne i projektowe m.in. ze wzglňdu na zastosowanie napňdu ekologicznego, niskoemisyjnego, prawdopodobnie dual-fuel z wykorzystaniem LNG – mówi Ireneusz Karaŧkiewicz z Forum Okrňtowego. – W budowň promów zaangażowanych zostanie wiele firm kooperujĻcych, zatem bňdzie to ogromny impuls dla krajowej branży stoczniowej.

Promy muszĻ powstaľ jak najwczeŧniej, ponieważ Polska zobowiĻza a siň do tego. Piňľ lat temu zarzĻdy portów Szczecin-Ģwinoujŧcie i Ystad oraz Polskiej ķeglugi Ba tyckiej podpisa y list intencyjny dotyczĻcy trójstronnej wspó pracy. Przewidywa a wprowadzenie do eksploatacji na trasie Ģwinoujŧcie – Ystad przez polskiego armatora dwóch nowych dużych promów. Port w Ystad zmodernizowa już pod nowe jednostki infrastrukturň pod nowe promy z pomocĻ funduszy europejskich. Jeŧli polski przewoŻnik nie wprowadzi nowoczesnych jednostek na trasň, dofinansowanie mog oby zostaľ cofniňte, a strona szwedzka mog aby roŧciľ prawa do rekompensaty poniesionych kosztów.

GdaŚska Stocznia Remontowa ma na koncie przebudowy i remonty dziesiļtek promów róŹnych typów.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

071

Strefa menedƁera Trendy w kszta ceniu

MenedƁer nie chce wiedzy z ksiĿƁki MenedƁerowie oczekujĿ od szkoleŞ, a zw aszcza programów MBA, indywidualizacji i praktycznych rozwiĿzaŞ, które wzniosĿ efektywnoūł ich dzia ania na wyƁszy poziom.

Tekst: Mateusz Tkarski SkoŚczy siň czas „znormalizowanej”, podrňcznikowej wiedzy.

– W edukacji menedżerskiej obserwujemy dwa wyraŻnie zarysowane trendy: specjalistyczne tematy i zindywidualizowane profilowanie szkoleŚ. Klienci firmowi oczekujĻ wyspecjalizowanej wiedzy, ŧciŧle dostosowanej do konkretnych aspektów dzia alnoŧci biznesowej, nakierowanej wrňcz na rozwiĻzania wystňpujĻcych w tej dzia alnoŧci problemów. Klienci indywidualni, a przede wszystkim s uchacze programów MBA, wymagajĻ możliwie ŧcis ego sprofilowania programów pod kĻtem ich potrzeb. Jednych i drugich Ļczy potrzeba kszta cenia, które umożliwi im

072

zwiňkszenie efektywnoŧci dzia ania – w asnego i, co za tym idzie, ca ej organizacji w dynamicznie zmieniajĻcej siň rzeczywistoŧci i sytuacji rynkowej – mówi Wojciech Parteka, Dyrektor ds. Klientów Strategicznych w GdaŚskiej Fundacji Kszta cenia Menedżerów.

OdpowiedziĻ na te potrzeby jest oferowanie s uchaczom programów MBA zindywidualizowanego procesu rozwojowego, obejmujĻcego: analizň ich predyspozycji menedżerskich i przywódczych, badanie oczekiwaŚ ŧrodowiska pracy, spotkania coachingowe, wizyty studyjne w firmach i wiele innych. W procesie tym wykorzystywana jest m.in. ceniona przez biznes metodyka

Strefa Biznesu ZIMA 2021

MindSonar, dostarczajĻca konkretnĻ wiedzň o wartoŧciach i przes ankach, które decydujĻ o stylu myŧlenia i sposobie dzia ania. To jedyne narzň dzie, które dynamicznie podpowiada optymalnĻ strategiň osiĻgania celów. Praktyczny aspekt kszta cenia zapewnia wykorzystanie strategicznych gier symulacyjnych Marketplace.

GFKM, jako pierwsza szko a biznesu w Polsce, wprowadza też do swoich programów narzňdzie CapsimInbox, które pomaga zidentyfikowaľ mocne i s abe strony umiejňtnoŧci behawioralnych kszta tujĻcych liderów każdej firmy, takich jak przywództwo, rozwiĻzywanie problemów i komunikacja.

FOT.PIXABAY

Strefa menedƁera Trendy w kszta ceniu

– Jest to symulowane ŧrodowisko poczty e-mail odzwierciedlajĻce codziennĻ pracň menedżera, wymagajĻce od niego wielu decyzji, a sposób ich realizacji zapewnia bezpoŧredniĻ informacjň zwrotnĻ potrzebnĻ do oceny braków w umiejňtnoŧciach oraz budowania unikalnych planów rozwoju – wyjaŧnia Patryk WardziŚski, certyfikowany trener CapsimInbox.

– ObserwujĻc uważnie rynek edukacji menedżerskiej – i bňdĻ jego aktywnym uczestnikiem – widzimy wyraŻnie, że zarówno pracodawcy, jak i pracownicy zaczynajĻ zdawaľ sobie sprawň z tego, że kszta cenie nie może polegaľ na powtarzaniu na zajňciach ciĻgle tych samych zagadnieŚ

i przekazywaniu ksiĻżkowych informacji i definicji. „Znormalizowana”, podstawowa wiedza bňdzie coraz czňŧciej przekazywana w postaci programów e-learningowych, a może nawet przez roboty. Taki trend już można zauważyľ – w sieci dostňpnych jest coraz wiňcej prostych form, np. z wykorzystaniem prezentacji wideo – mówi Wojciech Parteka z GFKM. Jego zdaniem, choľ wiele aktywnoŧci edukacyjnych przenosi siň do sfery online (to zjawisko przyspieszy a oczywiŧcie pandemia Covid-19 i zwiĻzane z niĻ ograniczenia), to jednak menedżerowie pog ňbionej wiedzy i praktycznych rozwiĻ zaŚ nadal poszukujĻ na zajňciach „na żywo”:

Strefa Biznesu ZIMA 2021

– Warunkiem jest prowadzenie szkoleŚ przez doŧwiadczonych praktyków. Zajňcia „na żywo” majĻ też dodatkowy i od lat doceniany walor – umoż liwiajĻ bezpoŧredniĻ konfrontacjň w asnych doŧwiadczeŚ z innymi menedżerami oraz budowanie bezcennych, osobistych relacji – podsumowuje.

Umiejňtnoŧci przysz oŧci Już prawie 40 proc. przedsiňbiorców zaobserwowa o, że w wyniku pandemii w ich branży przyspieszy a rewolucja technologiczna – wynika z „Barometru Polskiego Rynku Pracy” Personnel Service. Wed ug raportu Ģwiatowego Forum Ekonomicznego „Future of Jobs Report”1, po owa zatrudnionych bňdzie musia a zdobyľ nowe kompetencje już w ciĻgu najbliższych czterech lat.

Eksperci Personel Service umiejňtnoŧci przysz oŧci skategoryzowali wed ug czterech typów.

Najwiňcej, bo aż po owa ze wszystkich wymienionych kompetencji należy do kategorii „rozwiĻzywanie problemów”. Pracodawcy na szczycie listy wymieniajĻ takie umiejňtnoŧci jak: analityczne myŧlenie i innowacyjnoŧľ, kompleksowe rozwiĻzywanie problemów czy krytyczne myŧlenie. W ciĻ gu najbliższych czterech lat zyskajĻ na znaczeniu kreatywnoŧľ, oryginalnoŧľ i inicjatywa oraz tworzenie idei.

Pandemia pokaza a także, jak istotna jest samodzielnoŧľ w zarzĻdzaniu. Ta umiejňtnoŧľ zyska a na znaczeniu w czasie pracy zdalnej, a jej ważnoŧľ z biegiem lat tylko wzroŧnie. Pracodawcy w przysz oŧci doceniĻ takie cechy jak: aktywne uczenie siň oraz odpornoŧľ na stres i elastycznoŧľ. Home office nie istnia by też bez technologicznych rozwiĻzaŚ. Pod wzglňdem używania i rozwijania technologii bňdzie siň liczyľ przede wszystkim umiejňtnoŧľ kompleksowego korzystania z nowoczesnych technologii, a także ich programowanie i projektowanie.

OstatniĻ kategoriĻ wyróżnionĻ przez WEF jest praca z ludŻmi. W momencie gdy w najprostszych pracach zastĻpiĻ nas roboty, kluczowe bňdzie motywowanie i odpowiednie zarzĻdzanie pracownikami. W tym przypadku na znaczeniu zyskajĻ umiejňtnoŧci przywódcze i tzw. „social influence”.

- Kreatywnoŧľ, oryginalnoŧľ, inicjatywa to zalety, których pracodawcy szukajĻ w pracownikach od lat. Teraz jednak, bardziej niż kiedykolwiek wczeŧniej, bňdĻ one na wagň z ota. Pandemia pokaza a też nam, jak istotna jest zdolnoŧľ do samodzielnego zarzĻdzania, i to nie tylko w asnym czasem, co podczas home office jest dużym wyzwaniem, ale też rozproszonym zespo em, który pracuje na odleg oŧľ w różnych miejscach. Potrzeba umiejňtnoŧci zwiĻzanych z zarzĻdzaniem oraz cech przywódczych z biegiem czasu tylko siň wzmocni, bowiem praca zdalna zostanie z nami już na sta e. Umiejňtnoŧľ pracy z ludŻmi zawsze by a istotna, natomiast teraz pojawia siň element „social influcence”. Technologia da a nam możliwoŧľ wywierania wp ywu na szerokĻ rzeszň odbiorców, a zdolnoŧľ do kszta towania postaw spo ecznych w najbliższych latach bňdzie ogromnĻ przewagĻ – zauważa Krzysztof Inglot, Prezes ZarzĻdu Personnel Service.

073

Strefa zarzĿdzania Rozmowa

Jak udzielał feedbacku?

Feedback zaczynamy od przekazania informacji sponsorujĿcych, wzmacniajĿcych, a nastŌpnie przechodzimy do korygujĿcych. W ten sposób pokazujemy pracownikowi, co mu zagraƁa, blokuje jego rozwój i wymaga namys u – mówi Tomasz Gordon, trener biznesu, autor bestselleru „Nowa psychologia zarzĿdzania”, twórca studiów podyplomowych „Akademia MenedƁera” w WyƁszej Szkole Bankowej w Bydgoszczy i Toruniu.

Rozmawia: Lena Szuster Pracownicy potrzebujĿ feedbacku?

Bardzo. Niestety żyjemy w przestrzeni, w której informacji zwrotnej jest niewiele. Jak niewiele – pokazujĻ badania. Wynika z nich, że osoby, które pracujĻ krótko, chcia yby otrzymywaľ od prze ożonego feedback nawet do kilku razy w ciĻgu dnia. Z kolei ci, którzy sĻ już z firmĻ zwiĻzani d użej, znajĻ swoje obowiĻzki, miejsce w organizacji, zadowolĻ siň informacjĻ zwrotnĻ raz w tygo-

dniu. Tymczasem szefowie udzielajĻ feedbacku ŧrednio… dwa razy do roku!

Czyli stanowczo za rzadko.

Dysproporcja pomiňdzy potrzebami a stanem rzeczywistym jest olbrzymia. Szczególnie mocno uderza to w nowych pracowników, którzy w okresie inkubacji potrzebujĻ informacji zwrotnych w aŧciwie na każdym kroku. Bez tego trud-

no mówiľ o skutecznym wdrożeniu do organizacji. Dlatego dobrze, żeby szef nie tylko udziela nowemu pracownikowi feedbacku, ale też zachň ca do zadawania pytaŚ, bez limitów i oceniania, w tym przypadku nie ma bowiem pytaŚ g upich czy niew aŧciwych. Każda informacja zwrotna ma znaczenie, nawet taka dotyczĻca drobnych rzeczy. Ta sama zasada tyczy siň pracowników „starszych”, już zakorzenionych w organizacji.

Warto daľ im znaľ, że coŧ robiĻ dobrze, nawet jeżeli wydawa oby siň nam, że to oczywiste i sami zdajĻ sobie z tego sprawň.

Ale jak to zrobił, Ɓeby rzeczywiūcie pomóc pracownikowi? Nie wystarczy przecieƁ powiedzieł: „dobrze sobie radzisz” albo „ca kiem ci to nie wychodzi”.

Dobrze skonstruowany feedback powinien siň sk adaľ z trzech elementów. Pierwszy to informacja o tym, że dane dzia anie jest pozytywne, adaptacyjne, pomocne w rozwoju pracownika, zespo u, ca ej firmy – albo rozbieżne, destruktywne, wymaga jakiejŧ korekty, namys u. W przypadku pozytywnego komunikatu mówimy na przyk ad: „Podoba mi siň, w jaki sposób rozmawiasz z klientami”. W drugim etapie dodajemy do tego konkrety: „Wychodzisz klientom naprzeciw, zawsze siň uŧmiechasz, masz otwartĻ mowň cia a, ŧwietnie siň komunikujesz i używasz przyjaznego jňzyka”. Trzeci etap to uzasadnienie – dlaczego to dzia anie jest pozytywne? W jaki sposób wp ywa na pracownika? Co mu daje? Dlaczego jest takie ważne? Istotne jest pokazanie zwiĻzku przyczynowo-skutkowego. Na przyk ad: „Kiedy rozmawiasz z klientami w aŧnie w taki sposób, tworzysz d ugofalowe relacje. To cenne dla ciebie, ale też dla ca ej firmy”.

Brzmi dobrze. Ale myūlŌ, Ɓe pochwalił kogoū jest atwiej, niƁ go skrytykował.

Tak zwany negatywny feedback sk ada siň z tych samych trzech elementów – tyle że komunikat rozpoczynamy od wskazania dzia ania, które uważamy za szkodliwe, w jakiŧ sposób blokujĻ ce rozwój pracownika. To oczywiŧcie trudniej-

074

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa zarzĿdzania Rozmowa sze. Sama nomenklatura narzuca tň trudnoŧľ, dzielĻc feedback na pozytywny i negatywny, ten drugi w jasny sposób kojarzony z nieprzyjemnoŧciĻ, z ymi emocjami, krytykĻ. Dlatego ja wolň mówiľ o dwóch uzupe niajĻcych siň energiach: sponsorowania oraz korygowania. Obie sĻ niezbňdne dla wzrastania pracownika – ale też dziecka, wychowanka, podopiecznego. Ograniczenie siň tylko do pozytywnych albo negatywnych komunikatów nie prowadzi do niczego dobrego.

Nadmiar pochwa moƁe zaszkodził?

Oczywiŧcie. WeŻmy za przyk ad Larsa von Triera, znanego duŚskiego reżysera. Wychowywa siň w jednym z najbardziej szczňŧliwych narodów ŧwiata, we wspierajĻcej rodzinie, otoczony pozytywnymi komunikatami, w doros ym życiu jednak zmaga siň z bardzo poważnĻ depresjĻ.

W drugĻ stronň: Woody Allen, inny znany reżyser, tym razem z opresyjnego, krytykujĻcego i każĻ cego domu, również cierpi na depresjň. Można wyciĻgnĻľ z tego wniosek, że zarówno w zakresie wychowywania dzieci, jak i zarzĻdzania pracownikami, potrzebne sĻ obie energie, sponsorujĻca i korygujĻca. To dwie strony tego samego medalu. Powinny siň uzupe niaľ.

W jaki sposób? Czy najpierw naleƁy pracownika pochwalił, a potem skrytykował?

Bardzo wiele osób do przekazywania negatywnego feedbacku poleca tak zwany uk ad kanapki: najpierw mówimy coŧ dobrego, potem z ego, na koniec znowu dobrego. Czyli niejako opakowujemy negatywny przekaz w pozytywy, żeby go z agodziľ. To niestety nie dzia a. Wszystko za sprawĻ efektów pierwszeŚstwa oraz ŧwieżoŧci. W dużym skrócie można je wyt umaczyľ w nastňpujĻcy sposób: najsilniej wp ywajĻ na nas te informacje, które us yszeliŧmy na poczĻtku (efekt pierwszeŚstwa) i na koŚcu (efekt ŧwieżoŧci). Informacje ze ŧrodka nie majĻ znaczenia. Dlatego jeżeli chcemy komuŧ naprawdň pomóc, powinniŧmy zaczĻľ od przekazania informacji sponsorujĻcych, wzmacniajĻcych, a nastňpnie przejŧľ do korygujĻcych – żeby pokazaľ pracownikowi, co mu zagraża, blokuje jego rozwój, wymaga namys u.

MoƁemy to pokazał na jakimū konkretnym przyk adzie?

Oczywiŧcie. RozwiŚmy historiň z poczĻtku naszej rozmowy: mamy pracownika, który jest ŧwietny w bezpoŧrednim kontakcie z klientem, gorzej jednak radzi sobie w rozmowach telefonicznych. Feedback zaczynamy od elementu sponsorujĻcego, czyli od pochwa , dopiero póŻ niej przechodzimy do elementu korygujĻcego.

Co ważne – oba muszĻ byľ równoważne. Tak samo istotne. Nie możemy stwierdziľ: „Podoba mi siň, w jaki sposób rozmawiasz z klientami, ale…”.

S owo „ale” jest bardzo wykluczajĻce, od razu przekreŧla wszystko, co znajduje siň bezpoŧrednio przed nim, odbiera pochwa om wagň i znaczenie. Lepiej bňdzie, gdy powiemy na przyk ad: „Zauważy em pewnĻ drobnĻ rzecz, która w d uż

szej perspektywie może ci utrudniľ realizacjň celów i dalszy rozwój”.

DrobnĿ rzecz?

MĻdry szef bňdzie pomniejsza rangň elementu korygujĻcego – dziňki temu nie przestraszy pracownika, nie w Ļczy od razu jego mechanizmów obronnych. Proszň tylko pomyŧleľ: jeżeli nadmuchamy krytykň do olbrzymich rozmiarów, wyŧlemy komunikat, że zmiana jest bardzo trudna, może w ogóle niemożliwa. Po co wiňc próbowaľ?

Po co siň staraľ? A przecież nie chodzi nam o zniechňcenie pracownika. Chcemy go zmotywowaľ, pokazaľ ŧcieżki dalszego rozwoju. Kolejna ważna rzecz to podkreŧlenie, że owa drobna rzecz zagraża pracownikowi. Oczywiŧcie zagraża też zespo owi i ca ej organizacji, ale w naszym komunikacie powinniŧmy skupiľ siň na zagrożeniach dla pracownika. Skonfrontowaľ go z nimi.

Dlaczego?

Ponieważ w wiňkszoŧci przypadków ludzie unikajĻ przykroŧci. Tak jesteŧmy zaprogramowani.

Szefowie czňsto o tym zapominajĻ, bo sami sĻ raczej ukierunkowani na realizacjň celów, to ich napňdza, motywuje, pcha naprzód, nawet jeżeli wiĻ że siň z trudnoŧciami. Pracownicy wrňcz przeciwnie – zazwyczaj uciekajĻ od nieprzyjemnych emocji. Dlatego pokazanie im negatywnych konsekwencji może byľ katalizatorem, zainicjowaľ zmianň. Najlepiej zrobiľ to poprzez pytanie: „Jak myŧlisz, co siň stanie, jeżeli nic nie zmienisz i nadal bň dziesz rozmawia z klientami w ten sposób?”. Dziň ki temu damy pracownikowi przestrzeŚ na przemyŧlenie sytuacji i samodzielne wypracowanie wniosków. MogĻ brzmieľ na przyk ad tak: „Stracň tych klientów. Nie zrealizujň celów, które sobie za oży em. Bňdň w pracy nieefektywny”.

Co na to odpowiedzieł? Jak siŌ zachował?

To kluczowy moment. W tym miejscu rozmowy warto wróciľ do jej poczĻtku, przypomnieľ pracownikowi sponsorowanie, pokreŧliľ, że widzimy w nim potencja , że jest bardzo ważnĻ czňŧciĻ zespo u. Zależy nam na jego rozwoju. Na koniec powinniŧmy zapytaľ: „Jaki zrobisz pierwszy krok, żeby przy pomocy tego wszystkiego, co w tobie dobre, skorygowaľ to, co ci zagraża?”. To ważne, żeby od razu ustaliľ z pracownikiem plan, konkretne dzia ania, które dadzĻ mu oparcie i ugruntujĻ chňľ do zmiany.

A co zrobił, jeƁeli pracownik zareaguje na feedback bardzo emocjonalnie?

Przede wszystkim – zrozumieľ te emocje, doceniľ je. Silna reakcja emocjonalna najczňŧciej jest wynikiem tego, że pracownik nie chce straciľ swojego stanowiska. W takiej sytuacji możemy na przyk ad powiedzieľ: „Dziňkujň, że reagujesz emocjonalnie. To dla mnie znak, że ta rozmowa jest dla ciebie ważna. Dla mnie również, uważam ciň za czňŧľ zespo u i chcň, żebyŧ siň rozwija . Dlatego tutaj jesteŧmy. Gdybym nie wspomnia ci o tym, co możesz w swoim dzia aniu skorygowaľ, by bym po prostu z ym szefem. Co ty na to,

Strefa Biznesu ZIMA 2021

żebyŧmy wspólnie poszukali wyjŧcia z tej sytuacji?”. Takim pytaniem oddajemy decyzyjnoŧľ w rňce pracownika, to powinno go uspokoiľ, wyciszyľ emocje. Pamiňtajmy jednak, że ich okazywanie nie jest czymŧ z ym, wrňcz przeciwnie.

Emocje mogĻ byľ punktem wyjŧcia do dalszej rozmowy i pracy.

Na czym ta dalsza praca powinna polegał?

To przede wszystkim ustalenie konkretnego planu dzia ania i towarzyszenie pracownikowi w jego realizacji. Towarzyszenie – czyli znów – dawanie feedbacku na każdym etapie. Widzimy, że pracownik robi coŧ lepiej niż wczeŧniej? Stosuje siň do naszych rad? Inaczej podchodzi do klientów?

PrzystaŚmy przy jego biurku i powiedzmy: „Bardzo dobrze poprowadzi eŧ rozmowň z tym klientem. Widzň, że robisz postňpy i że wprowadzasz w życie plan, o którym rozmawialiŧmy”. Takie komunikaty krawňżnikowe sĻ bardzo ważne. Jeszcze istotniejsza jest kolejna rozmowa na osobnoŧci i wspieranie pracownika na bieżĻco.

W aūnie – feedback powinniūmy udzielał w cztery oczy?

Nagradzaľ i komplementowaľ możemy, a nawet powinniŧmy publicznie. Za to korygowaľ – tylko twarzĻ w twarz. Ważne przy tym, żeby używaľ jňzyka opartego o szacunek i empatiň. Najważ niejsze zaŧ – żeby w ogóle rozmawiaľ i udzielaľ informacji zwrotnych. Bez tego nie mamy szansy na rozwój.

Na koniec pytanie z drugiej strony – nie jak udzielał feedbacku, ale jak go przyjmował?

Najlepiej po prostu podziňkowaľ – bez wzglňdu na to, czy ktoŧ prawi nam komplementy, czy wskazuje rzeczy do poprawy. Nie komentujmy tego, nie polemizujmy, nie t umaczmy siň, po prostu podziňkujmy. A potem przyjrzyjmy siň informacji, którĻ otrzymaliŧmy i wyciĻgnijmy z niej wnioski. Umiejňtnoŧľ przyjrzenia siň w asnym b ňdom, dokonania takiej wewnňtrznej autoanalizy, samokrytyki, jest tym, co znamionuje ludzi sukcesu. W „Gambicie królowej”, popularnym serialu Netflixa, jest taka scena: g ówna bohaterka, szachowa mistrzyni, zamiast ŧwiňtowaľ po kolejnej wygranej, godzinami siedzi nad planszĻ.

Zastanawia siň nad b ňdami, które pope ni a. Szuka rzeczy, które mog a zrobiľ lepiej. Ca y czas chce siň doskonaliľ. Tego życzň nam wszystkim.

Tomasz Gordon Certyfikowany trener biznesu, autor bestselleru „Nowa psychologia zarzĻdzania. Jak zmotywowaľ tych, którym chce siň najmniej” (Onepress, 2020), twórca i koordynator innowacyjnych studiów podyplomowych „Akademia Menedżera” w Wyższej Szkole Bankowej w Bydgoszczy i Toruniu. Od ponad 18 lat wspiera przedsiňbiorców, HR i dzia y sprzedaży w rozwoju kompetencji.

075

FOT. 123RF

Temat wydania Zmiany na rynku pracy

PRACA W NOWEJ, PANDEMICZNEJ RZECZYWISTOĘCI Lekarze w kombinezonach, wideokonferencje na kilka komputerów, izolowanie mieszkaŞców - jeszcze dekadŌ temu znaliūmy to tylko z filmów science fiction.

Dziū wiele z tych filmowych wizji sta o siŌ naszĿ codziennoūciĿ. Chołby praca zdalna, na koŞcu ūwiata. To kiedyū by o nie do pomyūlenia. Teraz wystarczy dobry sprzŌt i szybki internet, aby zrealizował te marzenia. Bez wĿtpienia rynek pracy uleg transformacji w dobie pandemii.

076

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Temat wydania Zmiany na rynku pracy a poczĻtku 2020 roku jeszcze nikt z nas nie wiedzia , o jakiej skali zagrożenia mówimy i jak pandemia przeobrazi naszĻ rzeczywistoŧľ: nie tylko zachowania spo eczne, ale także gospodarkň. Zmiany obserwowaliŧmy praktycznie w każdym sektorze.

Zmieni o siň zarówno podejŧcie pracodawców, jak i pracowników.

Wed ug raportu „Rynek Zmiany Pracy 2021” przygotowanego przez firmň Devire, firmň rekrutacyjnĻ, pandemia okaza a siň egzaminem dla wielu firm. Egzaminem, w którym mieliŧmy udowodniľ swoje umiejňtnoŧci adaptacji do nowej sytuacji i do kryzysu.

W raporcie tym przedstawiono kierunki rozwoju i trendy w biznesie, wynikajĻce z badania, w którym wziň o udzia ponad 3 tys. respondentów z 20 różnych branż.

Kluczowe wnioski wynikajĻce z tych badaŚ to: i pandemia nie os abi a rynku pracownika – 43 proc. respondentów zdecydowa o siň na zmianň zatrudnienia wzglňdem 44 proc. w 2019 roku.

DobrĻ informacjĻ jest fakt, że zmiana dotyczy a przede wszystkim branż, które zyska y na pandemii takich jak IT i telekomunikacja, media, marketing i e-commerce, i blisko co trzeci respondent pracuje zdalnie “na odleg oŧľ”, a 77 proc. deklaruje, że przyjmie nowĻ ofertň pracy, nawet jeŧli nie bňdzie mieľ bezpoŧredniego kontaktu z zespo em i pracodawcĻ, i pracownicy wolĻ hybrydowy tryb pracy – za tĻ możliwoŧciĻ opowiedzia o siň aż 61 proc. respondentów, i miejsce wciĻż odgrywa ważnĻ rolň - lokalizacja firmy ma znaczenie dla zatrudnionych, którzy rozważajĻ zmianň pracy – przyznaje 32 proc. respondentów. Przysz oŧľ pracy dĻży w kierunku hybrydy i elastycznoŧci, a ca kowita izolacja jest dla wszystkich jedynie okresem przejŧciowym, i ucierpia a kondycja psychiczna pracowników - do spadku ogólnego samopoczucia przyznaje siň blisko 40 proc. badanych, a 61 proc. przyznaje, że pracodawcy nie udzielajĻ wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego, i pracownicy szukajĻ stabilizacji - poczucie bezpieczeŚstwa sta o siň istotnym czynnikiem determinujĻcym decyzje zawodowe. Pracownicy rozważajĻcy zmianň pracy oczekujĻ od pracodawców przede wszystkim stabilnoŧci zatrudnienia oraz elastycznego odpowiadania na ich aktualne potrzeby. Poniżej omawiamy wszystkie wyżej wymienione aspekty.

N

Które zawody i kompetencje zyskaêy, a które straciêy na znaczeniu?

- Pandemia zmieni a zapotrzebowanie na zawody i kompetencje. Istotny popyt na pracň widaľ w takich sektorach, jak handel elektroniczny, IT, przemys farmaceutyczny, outsourcing czy bezpieczeŚ stwo sieci. W tych sektorach obserwujemy wzrost liczby miejsc pracy – mówi Lena Ivanova, ekspert-

ka z Instytutu Analiz Rynku Pracy. - Z kolei w sektorach produkcyjnym czy w budownictwie aktualnie liczba ofert pracy jest na poziomie zbliżonym jak przed pandemiĻ. Natomiast hitem by i jest sektor e-commerce, który dziňki pandemii znacznie siň umocni . Liczba ofert w tak niepewnych sektorach, jak gastronomia czy hotelarstwo, czyli tych, które najbardziej ucierpia y w czasie pandemicznego lockdownu, wciĻż spada. Trudna sytuacja finansowa zwiĻzana z wprowadzonymi ograniczeniami zmusi a niektórych pracodawców do zmniejszenia liczby zatrudnionych i jak informuje GUS, w IV kwartale 2020 r. zlikwidowano 53,9 tys. miejsc pracy.

Z raportu Devire wynika, że w grupie osób, które straci y pracň w wyniku pandemii, najmocniej ucierpieli pracownicy z obszaru turystyki, gastronomii i hotelarstwa. Prawie 70 proc. z nich przyzna o, że zmiana pracy by a skutkiem pandemii. Na zmianň zatrudnienia najczňŧciej decydowa y siň osoby z takich branż, jak hotelarstwo czy gastronomia, to one najmocniej odczu y konsekwencje ca kowitego lockdownu.

W trudnej sytuacji znaleŻli siň również pracownicy z obszaru doradztwa i consultingu (51 proc. z nich) oraz branży handlu detalicznego (49 proc.).

Pomimo trudnych warunków i kryzysu w róż nych branżach, rynek pracownika siň umocni , a zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych pracowników roŧnie. 90 proc. specjalistów i menedżerów, którzy wziňli udzia w badaniu „Rynek zmiany pracy 2021”, otrzyma o w ciĻgu ostatniego roku przynajmniej jedno zaproszenie do udzia u w procesie rekrutacyjnym. I chociaż w wielu firmach wprowadzono tarczň antykryzysowĻ, to ostateczne wyniki badania pokazujĻ, że 55 proc. ankietowanych dostaje obecnie wiňksze wynagrodzenie, w przypadku 38 proc. pensja siň nie zmieni a. Tylko 7 proc. badanych zarabia mniej. Na podwyżkň mogli liczyľ jednak g ównie specjaliŧci (44 proc.), za nimi uplasowali siň menadżerowie (35 proc.), potem dyrektorzy (34 proc.) i asystenci (30 proc.).

Liczy siƌ technika!

Zmieni siň również profil pracownika. Teraz liczĻ siň inne kompetencje niż w czasach przed pandemiĻ.

- Najbardziej przydatne sĻ kompetencje sprzedażowe, marketingowe, cyfrowe, techniczne i jň zykowe – wyjaŧnia Lena Ivanova.

Szczególnie widaľ to w sektorze edukacyjnym. Nauczyciele praktycznie z dnia na dzieŚ musieli przestawiľ siň na zupe nie inny tryb pracy. Wygrali ci, którzy potrafili przekazaľ wiedzň i skupiľ uwagň uczniów za poŧrednictwem lekcji online. Niestety, nie wszystkim siň to uda o.

Rodzice dzieci w wieku szkolnym alarmujĻ, że ich dzieci majĻ zaleg oŧci, których powodem jest w aŧnie nauka zdalna. I tu otwiera siň furtka dla korepetytorów, którzy w czasie pandemii majĻ coraz wiňcej ofert pracy. Wiňksze zainteresowanie obserwuje siň również w szko ach prywatnych.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Praca hybrydowa z nami zostanie juœ na zawsze Wprowadzenie pracy hybrydowej, tj. dopuszczenie możliwoŧci pracy w systemie ĻczĻcym pracň z domu i biura, by o najczňŧciej praktykowanym rozwiĻzaniem w czasie pandemii.

- To prze ożeni elastycznie decydowali, w które dni ich zespó pracowa zdalnie, biorĻc pod uwagň potrzeby swoich podw adnych i realizowane projekty. Inni decydowali siň na „dzieŚ dla zespo u”, czyli dzieŚ, w którym wszyscy cz onkowie sĻ obecni w biurze – mówi Edyta DefaŚska-Czujko, ekspert ds. rynku pracy z Business Centre Club. O ile godziny pracy na tzw. home office sĻ tożsame z godzinami pracy z biura, to prze ożeni dopuszczajĻ elastycznoŧľ w tym zakresie – oczywiŧcie pod warunkiem uzgodnienia swojej dyspozycyjnoŧci w ciĻgu dnia, majĻc na uwadze iloŧľ zadaŚ do wykonania.

Model pracy hybrydowej daje pracownikom elastycznoŭƔ i wybór - To również wyraz zaufania pracodawcy do swoich pracowników. W tym modelu biuro nie jest jedynie miejscem pracy: pe ni także funkcjň integracyjnĻ. UtrzymujĻca siň sytuacja pandemiczna oraz stan ciĻg ej niepewnoŧci o zdrowie swoje i bliskich powodujĻ jednak, że pracownicy nadal z dużĻ ostrożnoŧciĻ podchodzĻ do kwestii powrotu do biur. Praca zdalna minimalizuje przecież ryzyko zachorowania. Jeŧli pracownik czuje, że jego dobrostan jest ważny, że pracodawca dba o jego poczucie bezpieczeŚstwa, to jest w stanie daľ z siebie wiňcej i tym samym jego motywacja jest wiňksza – mówi Magdalena Kanclerz, regional manager Devire.

Jaki jest pracownik ery COVID-19? - Pracownicy obecnie sĻ bardziej wymagajĻcy – szukajĻ ofert, które umożliwiajĻ im pracň zdalnĻ. Forma ta zyska a na popularnoŧci w czasach pandemii, ponieważ poprzednio tylko niektóre firmy wprowadza y dzieŚ pracy z domu i to raczej w wyjĻtkowych przypadkach. W nowym modelu pracownicy wykonujĻ swoje obowiĻzki, oszczňdzajĻc czas na dojazd i powrót z biura. Jednakże, należy przyznaľ, że nie wszyscy pracownicy dobrze odnaleŻli siň w trybie home office, ponieważ praca z domu wiĻże siň m.in. z obowiĻzkiem zapewnienia sobie miejsca pracy, dobrego Ļcza internetowego, możliwoŧci spokojnego uczestniczenia w spotkaniach prowadzonych zdalnie – dodaje Edyta DefaŚska-Czujko.

Pracownicy czujƖ siƌ wiƌc niezaleœni i majƖ poczucie wpêywu - Praca zdalna umożliwia wiňksze „wykazanie siň”, bo k adzie nacisk na efekty pracy. Forsowanie pracy stacjonarnej w sytuacji, gdy wszyscy dooko a korzystajĻ z możliwoŧci home office, może spowodowaľ narastanie w pracownikach pewnej frustracji, która nie wp ywa korzystnie na motywacjň. Pamiňtajmy, że na poziom mo-

077

Temat wydania Zmiany na rynku pracy tywacji ma wp yw również stres oraz lňk – dodaje Kanclerz.

Ciekawym rozwiĻzaniem, które dopiero teraz odnalaz o swoje zastosowanie, jest wprowadzenie możliwoŧci pracy z dowolnego miejsca na ŧwiecie w okreŧlonym wymiarze czasu w roku.

- Jednakże, wiĻże siň to nie tylko z kwestiami podatkowymi, ale także z obowiĻzkiem pracownika do w asnego przygotowania siň do takiej formy pracy (np. miejsca pracy umożliwiajĻcego odbywanie spotkaŚ na odleg oŧľ, dobrego Ļcza internetowego), dlatego rozwiĻzanie to nie jest jeszcze aż tak powszechne – zastrzega Edyta DefaŚ ska-Czujko.

W najtrudniejszym okresie pandemii, czyli wtedy, gdy odnotowywano najwiňkszĻ liczbň zakażeŚ, firmy ca kowicie przestawia y siň na tryb zdalny. Niemniej jednak to powoduje, że nasuwa siň pytanie: jak rozliczaľ siň podczas pracy zdalnej?

- Kwestia ta nie znalaz a jeszcze do koŚca swojego odzwierciedlenia w funkcjonujĻcym porzĻdku prawnym, tylko po czňŧci regulujĻ to wprowadzone przepisy dot. COVID-19. Jednakże, problem kosztów porusza projekt ustawy o zmianie kodeksu pracy, który obecnie jest jeszcze w trakcie prac. Zgodnie z jego za ożeniami, pracodawca bň dzie zobowiĻzany pokryľ m.in. koszty energii elektrycznej, a także niezbňdnego dostňpu do Ļ czy telekomunikacyjnych - t umaczy Edyta DefaŚska-Czujko.

Niektóre firmy dajĻ jednorazowe dofinansowania lub miesiňczne dofinansowania (to może byľ kwota oko o 150 z ), np. za wykorzystanie prĻ du w czasie pracy zdalnej. Ale jest też druga strona medalu. W niektórych firmach pracownicy musieli podpisaľ aneksy do umów, akceptujĻce nowy, wewnňtrzny regulamin, który zabrania wykonywania obowiĻzków domowych i w Ļczania innych sprzňtów elektronicznych niż komputer w czasie pracy zdalnej. Po co to? Z jednej strony pouczenie pracownika, by nawet pracujĻc zdalnie, skupi siň na obowiĻzkach zawodowych, a z drugiej – próba unikniňcia odszkodowaŚ za wypadki w czasie pracy. To jednak rzadkie przypadki.

Ucierpiaêa kondycja psychiczna pracowników Ale praca zdalna i hybrydowa zwiňksza także poczucie izolacji. A to ma swoje minusy. W najgorszej sytuacji znalaz y siň osoby samotne, dla których praca, możliwoŧľ spotkania siň ze znajomymi, by y jedynĻ odskoczniĻ. Zamkniňcie ich w do-

ĭycie prywatne i Ůycie zawodowe dzieli cienka linia, na której granicy pracownicy balansujİ kaŮdego dnia 078

mach mog o pog ňbiľ ich stan przygnňbienia. Nie zawsze jednak przyczynĻ stresu okazywa a siň praca na home office. Ważnym czynnikiem wp ywajĻcym na nasze samopoczucie by strach przed utratĻ pracy, ze wzglňdu na niestabilnĻ sytuacjň w gospodarce. Obawy wynikajĻ też z koniecznoŧci szybkiego przebranżowienia – odczuli to zw aszcza pracownicy takich branż, jak branża eventowa, gastronomia, kultura czy hotelarstwo (w poprzednich numerach Strefy Biznesu prezentowaliŧmy osoby, które ca kowicie zmieni y kierunek swojej pracy, by y to na przyk ad kobiety z agencji Juicy Marketing, które żeby ratowaľ swojĻ firmň, zaczň y projektowaľ spódnice).

Wyniki badania Devire pokazujĻ, że 39 proc. ankietowanych zapytanych o swoje zdrowie psychiczne twierdzi, że ucierpia o, natomiast 40 proc. nie odnios o takiego wrażenia. W grupie osób deklarujĻcych problemy emocjonalne w trakcie pandemii przeważajĻ kobiety – aż 49 proc. uważa, że okolicznoŧci zwiĻzane z COVID- 19 wp ynň y negatywnie na ich kondycjň psychicznĻ (w przypadku mňżczyzn to 32 proc.).

- Psychologowie i psychiatrzy zwracajĻ uwagň, że spo eczeŚstwo coraz czňŧciej boryka siň z zaburzeniami snu, stanami lňkowymi, nerwicami, depresjĻ czy nadmiernym stresem. Pracodawcy również stanňli przed olbrzymim wyzwaniem. Czňŧľ firm wdroży a programy wsparcia pracowników, które pomaga y, a w zasadzie ca y czas pomagajĻ utrzymaľ kondycjň psychicznĻ pracowników – mówi Michalina Jab oŚska-Sprawnik, chef happiness officer Devire. - Nasza firma, jak wielu innych pracodawców, dziňki monitorowaniu nastrojów swoich pracowników, poprzez rozmowň one-2-one, uważnoŧľ menedżerów czy ankiety zadowolenia dystrybuowane wŧród pracowników, jest w stanie zbadaľ ich kondycjň psychicznĻ.

Wsparcie pracowników w losowych sytuacjach – wsparcie psychologiczne, elastyczne dostosowanie czasu i wymiaru pracy, to również konieczne, pomocne dzia ania.

RozwiĻzaniem mogĻ byľ również na przyk ad: prawid owa komunikacja, zachňcanie pracowników do szukania pomocy i mówienia o swoich problemach, stworzenie poradnika mental health czy namawianie pracowników do różnych aktywnoŧci. Jednak każda firma powinna wypracowaľ swój w asny program wsparcia psychicznego pracowników, a niestety to wciĻż nie jest standardem.

BezpieczeŹstwo najwaœniejsze - Ludzie chcĻ siň czuľ bezpiecznie i stabilne, a pandemia przynios a niepokój na rynku pracy. I w aŧnie teraz to poczucie bezpieczeŚstwa okazuje siň najważniejsze. Obserwowaliŧmy sytuacjň, kiedy sporo kandydatów do pracy rezygnowa a na ostatnim etapie rekrutacji.

O czym to ŧwiadczy? O traktowaniu rekrutacji jako „sprawdzenia siň” w razie trudnoŧci i kryzysu u swojego pracodawcy. Ci ludzie próbujĻ sobie odpowiedzieľ na pytanie, czy znaj-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

dĻ pracň, kiedy w firmie bňdzie dzia o siň Żle – wyjaŧnia Lena Ivanova. - Drugim aspektem, który mocno zwraca na siebie uwagň to podniesienie statusu umowy o pracň. Najczňŧciej takie umowy chcia a podpisywaľ m odzież do 24. roku życia. Wczeŧniej ta grupa osób najczňŧciej pracowa a na umowie-zlecenie.

Z czego to wynika? W 2020 roku to w aŧnie z najm odszymi stażem pracownikami najczň ŧciej rozwiĻzywano umowy. Takie decyzje nios y niewielkie ryzyko biznesowe. Ale w aŧnie to spowodowa o, że ci m odzi ludzie zaczňli doceniaľ znaczenie umowy o pracň i stabilizacjň, jakĻ ona daje.

Pracownicy sƖ poturbowani Ostatnie 21 miesiňcy da o pracownikom mocno w koŧľ. Nie bňdzie przesadĻ, jeżeli napiszemy, iż zostaliŧmy poturbowani, i to nie tylko przez strach o swoje zdrowie, ale także, a może w niektórych przypadkach o wiele bardziej, przez kryzys i brak poczucia bezpieczeŚstwa.

Niektórzy musieli siň przebranżowiľ, inni odnaleŻľ siň w pracy zdalnej i hybrydowej, walczĻc tym samym z poczuciem izolacji od ŧwiata i brakiem możliwoŧci spotkania siň ze znajomymi.

Zak ócony zosta także work-life balance. Praca zdalna powoduje, że trudno oddzieliľ życie prywatne od zawodowego.

- ZacierajĻ siň granice miňdzy życiem osobistym i zawodowym, pracodawcy oczekujĻ, że bň dziemy dyspozycyjni nawet po godzinach pracy, przecież jesteŧmy ca y czas w domu. Efekt? Pracownicy sĻ przemňczeni – komentuje Lena Ivanova. - Praca zdalna ma jednak swoje plusy. Możemy siň oderwaľ do domowych obowiĻzków czy poŧwiňciľ chwilň dziecku.

- ķycie prywatne i życie zawodowe dzieli cienka linia, na której granicy pracownicy balansujĻ każdego dnia i w nowej rzeczywistoŧci rozdzielenie tych dwóch sfer by o jeszcze trudniejsze.

Obecnie coraz wiňcej s yszy siň o prawie do bycia offline (tj. od Ļczenia siň po godzinach pracy), które odnalaz o już swoje uregulowanie w niektórych krajach europejskich. Dlatego też zarówno pracodawcy, jak i pracownicy musieli nauczyľ siň funkcjonowaľ w nowym systemie – dodaje Edyta DefaŚska-Czujko.

Wszystko wskazuje na to, że praca zdalna zostanie z nami na d użej, a praca hybrydowa bň dzie nowym standardem, które na sta e wejdzie do firm.

Niemniej jednak wciĻż nasuwa siň wiele pytaŚ. Jeŧli mamy pracowaľ zdalnie, to jak rozgraniczyľ prywatne zużycie prĻdu od tego, które wykorzystujemy w pracy? Jak weryfikowaľ wydajnoŧľ pracownika? Czy w czasie pracy zdalnej jesteŧmy bardziej efektywni, a może jest zupe nie na odwrót? Jak prawid owo wspieraľ emocjonalnie pracowników? Które zawody okażĻ siň zawodami przysz oŧci po zakoŚczeniu pandemii? Na te pytania niestety trudno na razie znaleŻľ jednoznacznĻ odpowiedŻ. Jedno jest pewne: odpowie na nie czas.

Autor: Kinga Mierzwiak

Temat wydania Zmiany na rynku pracy

Blisko 10% aktywnych zawodowo Polaków pracuje wiňcej niż 5 dni w tygodniu Co piĻty Polak pracuje ponad 8 godzin dziennie, a co dziesiĻty - wiňcej niż 5 dni w tygodniu Ponad 20% Polaków pracuje wiňcej niż 8 godzin dziennie. Blisko 10% przeznacza na pracň ponad 5 dni w tygodniu

5 dni w tygodniu przepracowuje prawie 54procent aktywnych zawodowo Polaków. Wiňcej czasu poťwiňca na pracň nieca e 10procent rodaków. Obowiļzki s uŹ# bowe poch aniajļ przewaŹnie 7-8 godz. dziennie. Jednak ponad 20procent spo eczeŚstwa wykonuje je d uŹej. Blisko 26procent mňŹczyzn i ponad 16procent kobiet pracuje co najmniej 9 godz. w ciļ# gu dnia. Eksperci komentujļcy wyniki badania stwierdzajļ, Źe Polacy sļ wyjļtkowo zapracowanym narodem w Europie, wyznajļcym etos ciňŹkiej pracy. I dodajļ, Źe niektórzy pracodawcy widzļ juŹ wiňksze korzyťci dla firm w mniejszej, ale za to efektywniejszej aktywnoťci pracowników za te same pieniļdze.

- Jak wynika z naszych danych, wŧród kadry specjalistycznej i menedżerskiej wciĻż obowiĻ zujĻcym standardem jest zatrudnienie na pe ny etat, co najczňŧciej oznacza pracň przez 5 dni w tygodniu. Od kilku lat na popularnoŧci zyskujĻ pozaetatowe formy wspó pracy, oferujĻce pracownikowi wiňkszĻ elastycznoŧľ w wyborze godzin pracy. W zależnoŧci od sytuacji, dla jednych oznacza to skrócenie czasu przeznaczanego na aktywnoŧľ zawodowĻ, a dla innych - jego wyd użenie - komentuje ukasz Grzeszczyk z Hays Poland.

Wyniki badania również pokazujĻ, że 6,2procent pracujĻcych rodaków udziela siň zawodowo 6 dni w tygodniu. W przypadku 5,2procent respondentów iloŧľ ta jest ruchoma i zależy od miesiĻca, sytuacji bĻdŻ grafiku. Natomiast 3,6procent ankietowanych pracuje codziennie.

To oznacza, że Ļcznie blisko 10procent Polaków jest aktywnych zawodowo wiňcej niż 5 dni w tygodniu.

FOT. 123RF

Polacy wciĿƁ sĿ mocno zapracowanym narodem. Co piĿty rodak pracuje wiŌcej niƁ 8 godzin dziennie

Strefa Biznesu ZIMA 2021

- Krótkotrwa y okres wzmożonej aktywnoŧci zawodowej nie jest jeszcze niepokojĻcym zjawiskiem. Może wynikaľ z przejŧciowej sytuacji, zwiĻzanej np. z potrzebĻ zebrania dodatkowych ŧrodków na okreŧlony cel. Jeŧli jednak cz owiek stale pracuje przez 7 dni w tygodniu, to przestaje oddzielaľ czas zawodowy od prywatnego, potrzebnego na odpoczynek, dbanie o zdrowie czy tworzenie relacji. W wielu przypadkach może to byľ oznakĻ pracoholizmu - mówi Micha Murgrabia z platformy ePsycholodzy.pl.

- Osoby z niższym wykszta ceniem rzadziej podejmujĻ pracň w pe nym wymiarze godzin. Powodem tego sĻ przeważnie trudnoŧci z dostosowaniem ich umiejňtnoŧci do potrzeb rynku pracy - zwraca uwagň Micha Murgrabia.

Badani wskazali również, ile czasu w ciĻgu dnia poŧwiňcajĻ na swojĻ pracň zawodowĻ. 63,3procent z nich poda o 7-8 godzin dziennie. Micha Pajdak przypomina, że wiňkszoŧľ pracowników w Polsce jest zatrudnionych na podstawie umowy o pracň. Ich zaangażowanie w wykonywanie obowiĻzków zawodowych nie może wiňc przekraczaľ 8 godzin na dobň i przeciňtnie 40 godzin w 5-dniowym tygodniu, w przyjňtym okresie rozliczeniowym, nieprzekraczajĻcym 4 miesiňcy, z kilkoma wyjĻtkami.

- Ostatnio coraz wiňcej mówi siň o projektach zmniejszania czasu pracy, przy jednoczesnym utrzymaniu dotychczasowych wynagrodzeŚ.

Niektóre firmy sprawdzajĻ różne warianty, skracajĻc dzieŚ pracy do 6-7 godzin lub tydzieŚ do 4 dni. Pracodawcy jako powód takich decyzji wskazujĻ chňľ podwyższenia wydajnoŧci, ale też zadbania o dobrostan pracowników. Jednak na polskim rynku takich przypadków jest jeszcze niewiele. Natomiast sam fakt testowania takich rozwiĻzaŚ pozwala stwierdziľ, że tradycyjnie rozumiany etat wkrótce może przestaľ byľ postrzegany jako warunek niezbňdny do sprawnego funkcjonowania przedsiňbiorstw - uważa ukasz Grzeszczyk.

Wed ug badania, 21procent badanych pracuje zawodowo ponad 8 godzin dziennie. Zdaniem eksperta z platformy ePsycholodzy.pl, takie dzia anie wynika g ównie w wysokich aspiracji zawodowych i zarobkowych. Do innych przyczyn należy m.in. perfekcjonizm w wykonywaniu obowiĻzków. Poŧwiňcanie siň pracy może byľ też swego rodzaju ucieczkĻ od k opotów w innych sferach życia.

- Wyt umaczenie, dlaczego tak wiele osób pracuje w godzinach nadliczbowych, nie jest jednoznaczne. Mówi siň o niższej produktywnoŧci pracy w Polsce w porównaniu do krajów Europy Zachodniej. Wynika ona ze specyfiki polskiej gospodarki i mniejszego dostňpu do technologii oraz innowacji. Kolejnym aspektem jest to, że Polacy czňsto ĻczĻ wiele różnych funkcji i obowiĻzków, podczas gdy w Skandynawii pracownicy na analogicznych stanowiskach w tych samych koncernach skupiajĻ siň wy Ļcznie na jednym obszarze. Ponadto u nas wciĻż jest obecny etos ciňżkiej pracy - wyjaŧnia ekspert z Hays Poland. oprac. JL

079

Strefa trendów Motoryzacja

080

Strefa Biznesu ZIMA 2021

ĥmierł by a wpisana w te igrzyska – Jeƀdziliūmy niemalƁe zwyk ymi samochodami; to by o trudne i niebezpieczne. Nie by o poduszek pneumatycznych, zabezpieczeŞ, umocnieŞ, jedynie pasy – mówi SOBIES AW ZASADA, uczestnik najwiŌkszych rajdów ūwiata, wielokrotny mistrz Europy i Polski Tekst: Katarzyna Kachel

FOT. ANDRZEJ BANAĢ

Strefa trendów Motoryzacja

– Nie odczuwa em strachu, czasami doťwiadcza go pilot, który siedzia ko o mnie. Ja skupia em siň na technice, a by o to na tyle angaŹujļce, Źe na nic wiňcej nie starcza o czasu – mówi SOBIES AW ZASADA

– Nie robiĿ juƁ takich facetów – pisze we wstŌpie do pana ksiĿƁki „Moje rajdy” Jerzy Iwaszkiewicz.

– Można nawet powiedzieľ... modeli. Nie narzekam, choľ w styczniu skoŚczy em 90 lat, mam siň doskonale.

– SkĿd taka si a?

– Dużo zawdziňczam rodzicom, hufcowym trenerom w sekcji lekkoatletycznej, gdzie trenowa em, ale też Marianowi Eile, twórcy „Przekroju”, w którym sporo publikowa em. Z domu wynios em szacunek do ludzi, harcerstwo to Bóg, honor i ojczyzna, także prawda. To budowa o mój krň gos up i to we mnie zosta o.

– Mawia siŌ, Ɓe Ɓyciem rzĿdzĿ przypadki. Wypadek na trasie biegu zjazdowego w Zakopanem – skomplikowane z amanie nogi z groƀbĿ amputacji w lutym 1953 roku sprawi o, Ɓe zamiast rzucał oszczepem, zajĿ siŌ pan rajdami. Przypadek czy przeznaczenie?

– Sport zawodniczo uprawia em już od 1945 roku. W roku 1946 na lekkoatletycznych mistrzostwach Harcerstwa Polskiego w Krakowie odnios em ogromny sukces. Zwyciňstwo w rzucie oszczepem i dyskiem, skoku w dal, w biegu na 1000 metrów i sztafecie 4 x 75m. Dosta em nagrodň dla najlepszego harcerza mistrzostw ( adny plecak). Nasz hufiec Bielski by bardzo mocny – szczególnie w lekkoatletyce i sportach narciarskich. Od 1948 roku należa em do klubu Cracovia i do z amania nogi by em w kadrze narodowej Polski.

Wygra em wiele zawodów i dwa razy mia em mistrzostwo Ogniwa w piňcioboju. Gdy zaczyna em startowaľ w rajdach, to marzy em o mistrzostwach Polski. Nigdy wtedy nie myŧla em, że bňdň startowa i wygrywa z najlepszymi zawodnikami ŧwiata. Nie wiem, czy ma sens zastanawiaľ siň dziŧ, „co by by o gdyby”?

Czy wiňc wypadek narciarski na Kasprowym, kiedy mog em straciľ nogň, to przypadek? Szybko przekie-

082

rowa em energiň na coŧ innego, a to, czego nauczy em siň w lekkoatletyce, zaczĻ em przenosiľ do sportu samochodowego. Można powiedzieľ, że mia em szczňŧcie, ale uważam, że szczňŧciu należy pomagaľ, trzeba trenowaľ, ľwiczyľ, uk adaľ sobie w g owie. Pamiňtam styczeŚ 1964 roku, kiedy wystartowa em z Longinem Bielakiem w Rajdzie Monte Carlo i zosta em zauważony przez szefa ekipy fabrycznej Steyr Pucha, Johanna, S oweŚca z pochodzenia, potomka za ożycieli fabryki. Obserwowa mnie i bardzo podoba a mu siň moja technika jazdy: PrzyjedŻ do Grazu, dam samochód do testów – powiedzia podczas rozmowy przy winie. W kwietniu z Kaziem OsiŚskim pojechaliŧmy do fabryki w Grazu i dostaliŧmy samochód na testy. Po tygodniu wystartowa em w próbie górskiej. To by o pe ne zaskoczenie – osiĻgnĻ em najlepszy czas. W pokonanym polu znaleŻli siň zawodnicy fabryczni Steyr Pucha, ale także zawodnicy w BMW, Volvo Alfach Romeo. W maju na fabrycznym Steyr Puchu z pilotem OsiŚskim wygraliŧmy Rajd We tawy, silnie obsadzony przez zawodników z Holandii, Niemiec i W och. To by a duża sensacja – po raz pierwszy miňdzynarodowy rajd wygra Steyr Puch. Tak siň zaczň a wielka przygoda i wielkie zwyciňstwa.

– Kiedy wygrywa pan w styczniu w rajdzie o B ŌkitnĿ WstŌ# gŌ Ojcowa w 1952 roku nie myūla pan powaƁnie o tym, by poūwiŌcił temu Ɓycie. Nie czu jeszcze tego bakcyla?

– Oczywiŧcie, że czu em, zresztĻ wówczas wszyscy byli zwariowani na punkcie samochodów. Prawo jazdy zdoby em, gdy mia em 16 lat, kiedy mieľ w asny samochód to by o marzenie milionów Polaków. Dziŧ trudno to zrozumieľ, ale wtedy te miliony by y przekonane, że to marzenie nigdy siň nie spe ni. Mia em szczň ŧcie, że tata posiada BMW 320, wiňc mog em nim wystartowaľ. I też, mimo ca kiem przyzwoitej obsady, uda o mi siň wygraľ ca kowicie niespo-

dziewanie ten rajd. Wystartowa em na nim wraz z narzeczonĻ EwĻ.

W 1946 roku poznaliŧmy siň, chodzĻc do tej samej klasy w Gimnazjum im.

Asnyka. W 1948 roku Ewa zaczň a studia na Uniwersytecie JagielloŚskim, a ja na Akademii Handlowej. Ģlub odby siň w grudniu 1952. Ta by a pierwsza taka niespodzianka. DrugĻ przeży em w samochodzie BMW 328 w Lublinie, gdzie startowa a ca a czo ówka Polaków. I wtedy też wygra em.

– Iwaszkiewicz we wspomnianej ksiĿƁce pisze, Ɓe lepiej by siŌ jĿ czyta o, gdyby pan trochŌ czŌūciej przegrywa ...

– Ależ przegrywa em, mia em parň wypadków, nie wszystko zawsze sz o doskonale. Owszem, przyznajň, że jestem w czepku urodzony, ale to nie znaczy, że nie mia em pod górkň.

– Wygrywanie uzaleƁnia?

– Tak, dĻży siň do tego, by coraz wiňcej i wiňcej, lepiej, doskonalej. Tamtejszych rajdów nie da siň jednak porównywaľ do dzisiejszych, sĻ kompletnie inne, inne jest przygotowanie, sposób jazdy. Wyŧcigi by y d uższe, jeŻ dzi o siň prawie bez przerw przeważ nie powyżej 3000 kilometrów. Na dodatek na samochodach praktycznie normalnych, nieprzystosowanych do tak trudnych warunków. Najd uż szy mój rajd to Safari i trasa w Australii powyżej 6000 km. Pamiňtam rajd Londyn Sydney, gdzie przez ponad 170 kilometrów jechaliŧmy w nocy w górach w Turcji bez hamulców.

Startowa em w ekipie trzech fabrycznych Porsche. Wszystkie trzy samochody mia y ten sam defekt pomiň dzy 115-130 kilometrem tego 300 km wyŧcigu. Pňka a rurka hamulcowa przy lewym tylnym kole. Ale trasa w Australii ponad 6000 kilometrów przez 3 dni i 3 noce zakoŚczy a siň naszym zwyciňstwem. Jecha em z Markiem Wachowskim – doskona ym partnerem, pilotem. By y ogromne owacje i ŧwiňto naszej Polonii.

– Kiedy mówimy o poczĿtkach, nie sposób nie przypomnieł, Ɓe by pan jednym z pierw-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

szych zawodników, który swe starty analizowa , zastanawia siŌ nad harmoniĿ ruchów, technikĿ. Po przyjeƀdzie z Finlandii pana Ɓona, widzĿc postŌpy, powiedzia a: jesteū juƁ innym kierowcĿ!

– W myŧleniu o byciu kierowcĻ rajdowym pomóg mi bardzo tenis sto owy i lekkoatletyka, szczególnie rzuty oszczepem i m otem. Zawodnik, który uzyskuje rekord życiowy zwykle myŧli: gdybym siň trochň wysili , na pewno by oby jeszcze lepiej, bo przysz o mi to bez wysi ku. Ale to nie przysz o bez wysi ku; z oży a siň na to bardzo dobra koordynacja ruchów i wczeŧniej wykonana praca. To zrozumienie ergonomii ruchu, pracy z cia em przenios em na samochód.

Nie mia em przecież żadnego trenera, nikogo, kto by mi coŧ podpowiedzia , poprowadzi , tak jak dziŧ, kiedy zawodnikowi towarzyszy ca y sztab. Ja wymyŧla em w asnĻ taktykň, tworzy em zapisy każdego odcinka wyŧcigowego, każdego zakrňtu, mia em przeanalizowany każdy kilometr trasy. Pilot to oczywiŧcie czyta , wiňc szczególnie w nocy by y to doskona e wskazówki, zw aszcza kiedy pogoda by a fatalna. Podczas Gran Premio Argentyny w ostatnim etapie, w górach przez sto kilometrów by a mg a, wtedy pomog y w aŧnie opis i technika.

FOT. ANDRZEJ BANAĢ

SOBIES AW ZASADA: – Staram siň prowadziĿ zgodnie z przepisami, choĿ nieraz mocniej nadepnie siň na peda gazu.Nie szalejň jednak na drogach, bo wiem, Źe duŹa szybkoťĿ jest niebezpieczna. Dajň siň wyprzedzaĿ, nie mam z tym problemu, ustň# pujň, puszczam tych, którzy jadļ jak szaleŚcy.

Naťciga em siň w swoim Źyciu

– Kierowca rajdowy moƁe sobie pozwolił na strach?

– Nie odczuwa em strachu, czasami doŧwiadcza go pilot, który siedzia ko o mnie. Ja skupia em siň na technice, a by o to na tyle angażujĻce, że nie starcza o na nic wiňcej. Może i dobrze.

Sport rajdowy, samochodowy, jak również wyŧcigowy formu y pierwszej na torach w tamtych czasach poch ania wiele istnieŚ. Z naszych zawodników, Polaków, zginň o osiem albo dziewiňľ osób. By o kilka wypadków, które choľ nie koŚczy y siň ŧmierciĻ, koŚczy y kariery. Nie by o Monte Carlo bez wypadku ŧmiertelnego, bo brakowa o takich zabezpieczeŚ jak w obecnych samochodach; niemal każdy wypadek to otarcie siň o ŧmierľ. To samo w Formule 1. Dziŧ startujĻcy tak nie ginĻ, samochód robi kilka przewrotek, a po chwili ciszy drzwi siň otwierajĻ, a kierowca wychodzi. Nic dziwnego, kiedy siň zobaczy konstrukcje samochodów, oni siedzĻ w klatce – my jeŻdziliŧmy niemalże zwyk ymi samochodami; to by o trudne i niebezpieczne. Nie by o poduszek pneumatycznych, zabezpieczeŚ, umocnieŚ, jedynie pasy. Ģmierľ by a wpisana w te igrzyska.

– I to pana nie powstrzymywa o?

– Nie, napňdza o. U mnie zamiast strachu pojawia a siň adrenalina,

choľ przecież mia em trochň wypadków. Pamiňtam ten, kiedy startowaliŧmy z żonĻ jako pilotem w najpoważniejszym Rajdzie Polski i mieliŧmy defekt techniczny. Straci em dwie minuty, spóŻniliŧmy siň na etapie. Odrabia em to ca Ļ noc na Dolnym ĢlĻsku, pňdzi em, nie wiedzĻc, że prowadzň i to z zapasem ca ych piňciu minut. To by a ca a noc wyŧcigu. Po wyjechaniu z Wis y po nocnym deszczu, w Salmopolu zawadzi em lewym tylnym ko em o drzewa leżĻce na drodze; wyrzuci o mnie na nie, potem kozio kowaliŧmy i wylecieliŧmy z trasy.

Na szczňŧcie obrażenia nie by y tragiczne.

– Jedƀ zawsze tak, jakbyū nie mia pierwszeŞstwa przejazdu, ustŌpuj drogi – powtarza pan czŌsto. Czy to siŌ tyczy tylko jazdy samochodem czy teƁ Ɓycia?

– Dużo jeżdżň, zresztĻ do dzisiaj; taka moja metafora życia. Dla mnie przejechanie tysiĻca kilometrów nie jest żadnym problemem, nie sprawia mi to k opotu. Ale staram siň prowadziľ zgodnie z przepisami, choľ nieraz mocniej nadepnie siň na peda gazu. Nie szalejň jednak na drogach, bo wiem, że duża szybkoŧľ jest niebezpieczna; widzia em aż nadto drastycznych scen w swojej karierze.

Dajň siň wyprzedzaľ, nie mam z tym problemu, ustňpujň, puszczam tych, którzy jadĻ jak szaleŚcy. Naŧciga em siň w swoim życiu. Ergonomia ruchu, technika i p ynnoŧľ jazdy jest najważniejsza.

– Ma o osób myūli podobnie.

– Wiem, też nad tym bolejň. Tak jak i nad brakiem edukacji zwiĻzanej z przejŧciami dla pieszych. Mówi siň, że cz owiek, który zbliża siň do pasów ma pierwszeŚstwo przejŧcia.

Ludzie wiňc nieraz nie patrzĻ, albo jeŧli już to w komórkň, coŧ tam piszĻ i pakujĻ siň na jezdnie, nie interesuje ich, czy coŧ jedzie. UważajĻ, że majĻ pierwszeŚstwo. Tak, na pewno majĻ, ale należy siň upewniľ, że można bezpiecznie przejŧľ.

W swojej ksiĻżce „Szerokiej drogi” piszň, że nigdy nie zginň na przejŧciu dla pieszych, bo uważam, czy mogň bezpiecznie przejŧľ. Druga sprawa, bňdĻc za kierownicĻ, jeżdżň tak, jakbym nie mia pierwszeŚstwa; nie wymuszam, ustňpuje. Jestem uprzejmym kierowcĻ. Propagowa em dwie rzeczy, z tych ważniejszych – tak zwany zamek b yskawiczny, dziŧ tak zwany suwak, o którym mówi em w latach 90 (dopiero teraz jest obowiĻzkiem) i podziňkowanie ŧwiat ami awaryjnymi. Mam satysfakcjň, bo coraz wiňcej osób dziňkuje dziŧ w ten prosty sposób.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

– No i jest pan twórcĿ powiedzenia „szerokiej drogi”. SkĿd siŌ wziŌ o?

– Bo u nas drogi by y zawsze wĻskie, na dodatek wzd uż nich zwykle sta y drzewa. A ja uważam, że nie wolno sadziľ drzew przy drogach. Owszem, sĻ cudowne i urokliwe, kiedy siň jedzie bryczkĻ, a nie samochodem. Za dużo ludzi ginie na drzewach, powinny byľ wyciňte. Tak wiňc nie podoba y mi siň wĻskie drogi i życzenia z niemieckiego: „Po am kark i nogi” (Hals und Beinbruch) oraz gumowych drzew! Wymyŧli em inne, przyjazne, czyli „szerokiej drogi”, które siň przyjň o i dziŧ nawet studentom przed egzaminem w ten sposób siň życzy powodzenia.

– Wyūcigi budzi y wiele emocji, ale nie wūród w adzy?

– Ten sport nie by wówczas uznawany. Pamiňtam, że naczelny redaktor „PrzeglĻdu Sportowego” wylecia z pracy, kiedy wygra em plebiscyt na najlepszego sportowca „PrzeglĻ du Sportowego”. To siň w adzom KC nie podoba o, ale coraz bardziej podoba o siň Polakom. Musieli wiňc jakoŧ do tego siň ustosunkowaľ. Powoli zaczňli mnie uznawaľ, ale nie wspieraľ. Dosta em Nagrodň Ministra Spraw Zagranicznych za rozs awienie imienia Polski za granicĻ, ale to nie wp ynň o na to, że wydzia bez-

083

Strefa trendów Motoryzacja SOBIES AW ZASADA: – Przyznajň, Źe jestem w czepku urodzony, ale to nie znaczy, Źe nie mia em pod górkň

pieczeŚstwa w G ównym Komitecie Kultury Fizycznej i Turystyki nakazywa mi zmiany pilotów. Mia em ich w sumie 21! Coŧ nieprawdopodobnego.

samochód Anglik Nikola na Fordzie mia ponad 9 godzin spóŻnienia. My 12 minut wiňcej. Dalszych dziesiň ciu od ponad 10 do 15 godzin. Takie to by y trudne rajdy.

– Do tego przes uchania, problemy z paszportem.

– Którego nie dostawa em przez pó tora roku. Jednym z moich najwiňkszych sukcesów by fakt, że siň nie podda em, nie uleg em. Nie sk onili mnie do tego, by wspó pracowaľ, daľ siň zastraszyľ. Jestem z tego dumny.

– Myūli pan, Ɓe dzisiejsi rajdowcy poradziliby sobie w tak ciŌƁ# kich warunkach?

– Myŧlň, że tak. Z tym, że dzisiaj rajdy sĻ krótsze i odbywajĻ siň tylko w porze dziennej. Tak mistrzostwa ŧwiata, jak i Europy. By em kierowcĻ fabrycznym zachodnich marek Steyr-Puch, Porsche, BMW, Mercedes jako jedyny z krajów wschodnich. Te mistrzostwa w 1979 roku jako Europy zmieniono wraz z rajdami, które do nich należa y, na mistrzostwa ŧwiata.

Utworzono nowe mistrzostwa Europy z innymi rajdami bez udzia u kierowców fabrycznych. Jedne i drugie mistrzostwa nie przekraczajĻ 1000 kilometrów i odbywajĻ siň na krótszych odcinkach wyŧcigowych. SĻ specjalne przerwy na serwis i odpoczynek. To trochň inny sport.

– NajwiŌcej wygranych rajdów to te, kiedy pilotowa a Ɓona Ewa. Dogadywaliūcie siŌ?

– Doskonale. Znaliŧmy siň przecież od liceum, zdawaliŧmy razem ma Ļ maturň, dużo przeżyliŧmy. To fantastyczne, że zaczň a dzieliľ mojĻ pasjň. Dziŧ jesteŧmy razem już 68 lat.

FOT. ANDRZEJ BANAĢ

– Ļony zwykle mówiĿ do mŌ# Ɓów: nie jedƀ tak szybko.

– U nas tak nie by o, żona mi ufa a, a ja jej.

084

– Nie brakuje dziū panu adrenaliny?

– Po wielu latach namówiono mnie i pojecha em z żonĻ na rajd Safari.

By 1997 rok i okaza o siň, że to już inny rajd. Do mistrzostw ŧwiata – co najmniej 3-krotnie trudniejszy od innych eliminacji, ale nie tak trudny jak te dawne Safari. Ale fantastyczny. W takim, albo w tym trudniejszym z lat 60.-70. wystartowa bym i dzisiaj. Na Safari odnosi em wiele sukcesów. Trudny i pechowy by dla nas ten, kiedy jecha em bez przerwy trasň 6400 kilometrów, dzieŚ i noc, nie majĻc dok adnie opisanej drogi. Trzecia noc. Jeszcze oko o 500 kilometrów do mety. Prowadzimy (jadň z Marianem Bieniem) ponad 25 minut nad nastňpnymi za ogami fabrycznymi Forda. Szybkoŧľ oko o 170 km/h. Wydawa o mi siň, że droga prowadzi prosto. By skrňt w lewo. OcknĻ em siň w powietrzu. Na szczňŧcie lĻdujemy na polu ananasów. Ogromny huk – zgas y ŧwiat a i silnik. Wylecia a przednia szyba. Za chwilň ŧwiate ka i biegnie do nas 20 tubylców. ZnaleŻli przedniĻ szybň. By a ca a. Klejenie szyby i wyciĻganie samochodu oko o 40 minut. Wyprzedzi y nas trzy samochody. Okaza o siň, że sĻ ŧwiat a i można jechaľ dalej. Poŧcig w terenie górzystym. Wyprzedzamy dwóch konkurentów. Zajmujemy drugie miejsce. Pierwszy

Strefa Biznesu ZIMA 2021

– Jakim samochodem pan jeƀ# dzi na co dzieŞ?

– Przyjecha em audi Q5, żona go lubi.

Nie wybrzydzam, dziŧ wszystkie samochody sĻ dobre. Nie lubiň tylko tych niskich i twardych opon.

– Dostawa pan mandaty za przekroczenie szybkoūci?

– Różnie by o, ale policjanci mnie rozpoznawali, wielu mi pob aża o. Mia em takĻ sytuacjň w latach 90., kiedy za Radomiem zatrzyma mnie patrol.

Ograniczenie by o do 80, choľ szeroka droga, dwupasmówka. Wysoki, doŧľ postawny policjant, wziĻ moje dokumenty i zaczĻ g oŧno na mnie krzyczeľ. Jak ja jeżdżň i co sobie wyobrażam. Wreszcie siň uŧmiechnĻ i mówi: Panie Sobies awie – jak panu nie wstyd. Tu ludzie cisnĻ nieraz ponad 180, a pan mia zaledwie nieca e 115. S abo Pan jeŻdzi, ale przy tej piňknej pogodzie jeszcze do wybaczenia.

Katarzyna Kachel

SOBIES AW ZASADA Kierowca rajdowy, uczestnik najwiňkszych rajdów ŧwiata, trzykrotny mistrz i trzykrotny wicemistrz Europy, 11-krotny rajdowy mistrz Polski, zwyciňzca 148 rajdów, autor ksiĻżek, przedsiňbiorca, przewodniczĻcy Rady Nadzorczej Sobies aw Zasada SA.

Łódzka Federacja Sportu – jubilatka w imponującej kondycji Ćwierć wieku minęło, jak jeden dzień.

14 marca 2021 roku upłynęło 25 lat działalności Łódzkiej Federacji Sportu.

Inicjatorem powstania Wojewódzkiego Interdyscyplinarnego Stowarzyszenia Sportowego, którym jest Łódzka Federacja Sportu, był Pan Donat Budzyński, który funkcję Prezesa pełnił do 2000 r.

Należy wymienić, że w latach 2000-2009 Prezesem Federacji był Pan Bogusław Adamski, w latach 2009-2017 Pan Janusz Kotliński, a od 2017 roku Prezesem Zarządu Łódzkiej Federacji Sportu jest Pan Zbigniew Pacholczyk. Świeczki z okazałego tortu dla szacownej jubilatki zdmuchnęli oddani działacze, którzy koniec ubiegłego roku spędzili na podsumowaniu swej działalności. A jest się czym chwalić. Łódzka Federacja Sportu w XXI wieku cieszyła się z 5777 medali sportowców regionu łódzkiego. Nasi mistrzowie zdobyli 1816 złotych, 1789 srebrnych i 2172 brązowe krążki. Imponujący to dorobek jubilatki – Łódzkiej Federacji Sportu.

W 2020 roku zdobyliśmy 303 medale: 92 złote, 111 srebrnych i 100 brązowych.

W jakich dyscyplinach województwo łódzkie jest potęgą w skali kraju?

Z opracowania Łódzkiej Federacji Sportu wynika, że pierwsze miejsce zajmujemy w klasyfikacji województw w piłce ręcznej plażowej mężczyzn i w biegach na orientację. Jesteśmy na drugim miejscu w: rugby, piłce nożnej kobiet, zapasach klasycznych, bilardzie, curlingu, kajakarstwie slalomowym, kręglarstwie, łyżwiarstwie figurowym, łyżwiarstwie szybkim, a na trzecim – piłce siatkowej kobiet i mężczyzn, piłce wodnej, hokeju na trawie kobiet, koszykówce kobiet, łucznictwie, pięcioboju nowoczesnym, sportach wrotkarskich. Łódzkie zajmuje ósme miejsce w klasyfikacji wszystkich województw.

Status członka zwyczajnego Łódzkiej Federacji Sportu posiadają 33 Wojewódzkie Związki Sportowe i 1 klub, a członkami wspierającymi jest 11 klubów sportowych nieposiadających struktur wojewódzkich. Wykazane wyniki sportowe to przede wszystkim trud i zaangażowanie działaczy, trenerów tych wszystkich organizacji sportowych.

Zbigniew Świercz, dyrektor Biura Łódzkiej Federacji Sportu, informuje: - Federacja poprzez działania zrzeszonych podmiotów sportowych jest organizatorem lub współorganizatorem

WIĘCEJ CZYTAJ NA

Zarząd Łódzkiej Federacji Sportu 2017-21 szkolenia i współzawodnictwa sportowego. Nasze stowarzyszenie jest realizatorem Programów Ministerstwa Sportu i Turystyki, Województwa Łódzkiego oraz innych podmiotów administracji rządowej i samorządowej. Środki finansowe przeznaczone są na: organizację i realizację szkolenia sportu młodzieżowego na szczeblu wojewódzkim i ogólnopolskim, organizację imprez sportowych o charakterze regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym, imprezy sportowe organizowane przez stowarzyszenia sportowe.

Wspólne działanie władz Województwa Łódzkiego i Federacji pozwoliły Łódzkiej Federacji Sportu zorganizować imprezy ogólnopolskie (Ogólnopolskie Olimpiady Młodzieży – OOM – 2000, 2006, 2013, 2014, rezygnacja w 2020 r. z OOM w sportach letnich – ze względu na stan epidemii i organizacja w 2021 r.

XXVII OOM w sportach halowych Łódzkie 2021), zawody i turnieje międzynarodowe (Mistrzostwa Europy juniorów w pięcioboju nowoczesnym – 2006, Turniej „O Puchar Regionów Partnerskich – 2010 i 2011). W efekcie wspólnych działań związanych z organizacją imprez sportowych zyskał nasz region, modernizując bazę sportową, promując osiągnięcia i walory regionu. Realizacja Ogólnopolskiej Olimpiady Młodzieży przy znaczącym dofinansowaniu z Ministerstwa Sportu i Turystyki dała możliwość zakupu i wyposażenia obiektów i klubów sportowych w wysokiej klasy specjalistyczny sprzęt sportowy, który obecnie jest wykorzystywany przez dzieci i młodzież województwa łódzkiego.

https://www.facebook.com/LodzkaFederacjaSportu https://www.federacjalodz.org.pl/

Przez kilka lat realizowaliśmy Program „Łódzkie dla Aktywnych Seniorów”, „Łódzkie dla Seniorów Plus”, a to nie jest mała grupa, skierowany do seniorów – osób powyżej 60. roku życia.

W 2019 r. realizowaliśmy Program „Umiem pływać” dla dzieci klas I-III z woj. łódzkiego. W latach 2014-2015 Łódzka Federacja Sportu była wojewódzkim operatorem Programu MultiSport, a w latach 2016-2017 wojewódzkim operatorem Programu JuniorSport – sportowe zajęcia pozalekcyjne dla dzieci szkół podstawowych w woj. łódzkim.

Zwieńczeniem działalności Łódzkiej Federacji Sportu jest coroczna „Gala sportu – podsumowanie wyników sportowych województwa”.

086

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Strefa moto Z elektrycznym napŌdem

TEKST: RYSZARD M. PERCZAK

KIA EV6 Model EV6 jest najlepszym dowodem na to, Ɓe marka KIA równie dobrze opanowa a juƁ konstruowanie oraz produkcjŌ samochodów z napŌdem elektrycznym, jak i tradycyjnym.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

087

FOT. KIA

Strefa moto Z elektrycznym napŌdem

EV6 jest juŹ trzecim elektrycznym modelem marki KIA. Jest to samochód typu SUV ojawienie siň elektrycznego SUV-a oznaczonego EV6 w roku 2020 by o prawdziwĻ sensacjĻ, choľ kto w branży moto ma wiedzň na temat tego, kto siň w niej naprawdň teraz liczy, nie powinien byľ tĻ premierĻ zaskoczony. Bowiem dla zorientowanych debiut takiego auta pod szyldem KIA by raczej potwierdzeniem drogi,

P

no typu plug-in, tzw. miňkkimi jak i „zwyk ymi”: Ceed kombi PHEV, XCeed PHEV, Niro HEV i PHEV, Sportage MHEV, HEV i PHEV oraz Sorento HEV i PHEV. Czy konkurencja przebije tak szerokĻ ofertň?

KIA od wielu lat bardzo poważnie podchodzi do tematu elektromobilnoŧci. Dotyczy to także szeroko zakrojonej edukacji potencjalnych użytkowników takich aut. Na stronie KIA.pl znajdziemy m.in. wyczerpujĻce informacje na temat pozytywnych stron korzystania z samochodu na prĻd bĻdŻ z hybrydĻ, formy ich zakupu i eksploatacji.

Fakt, że w salonach sprzedaży KIA jest tak duży wybór zelektryfikowanych modeli, sprawia, że marka sta a siň bardzo konkurencyjna dla wielu uznanych producentów w Europie oraz Japonii. Na polskim rynku najlepiej o tym ŧwiadczy awans KIA do pierwszej piĻtki w rankingu najchňtniej kupowanych nowych samochodów.

EV6 może tylko przypieczňtowaľ ten sukces.

na której KoreaŚczycy czujĻ siň już bardzo pewnie, a nie sezonowĻ ciekawostkĻ.

KIA rozpoczynajĻc sprzedaż EV6 mia a w ofercie już dwa modele napňdzane wy Ļcznie prĻ dem. By y to e-Niro i e-Soul. Ten drugi to już nawet w trzecim „elektrycznym” pokoleniu. Ale elektryfikacja napňdów w autach KIA to także hybrydy. Marka ma ca kiem spory zestaw modeli w aŧnie z takimi napňdami mieszanymi, zarów-

FOT. KIA

e-Soul i e-Niro

Model ten od poczļtku by projektowany jako auto osobowe wy ļcznie z napňdem elektrycznym

088

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Oba wczeŧniej znane elektryki KIA wyróżniajĻ siň nie tylko zasiňgiem i osiĻgami, ale również zaawansowaniem uk adu napňdowego, na który KIA udziela takiej samej gwarancji, jak w wypadku modeli z silnikiem spalinowym tj. 7 lat lub do przebiegu 150 tys. km. GwarancjĻ objň te sĻ również silnik elektryczny i akumulator.

Pod prawļ tylnļ lampļ znajduje siň specjalne gniazdo 230 V, do którego moŹna pod ļczyĿ np. oťwietlenie miejsca biwaku itp.

Cechami szczególnymi KIA e-Soul i KIA eNiro sĻ także nowoczesne systemy jak np. rekuperacji czyli odzyskiwania energii, który jest sterowany opatkami przy kierownicy. SĻ na piňciu poziomach: brak rekuperacji, s abaŧrednia-mocna rekuperacja i tryb automatyczny, który dzia a w oparciu o radar dalekiego zasiňgu. Jest również system ochrony akumulatora, który obejmuje jego aktywne ch odzenie i podgrzewanie w niskich temperaturach, co zapewnia najkrótszy możliwy czas adowania oraz przyzwoite osiĻgi niezależnie od warunków pogodowych. Tymczasem na horyzoncie widaľ już nowĻ generacjň Niro. Wiadomo już, że bňdzie oferowana w trzech wariantach napňdu: jako samochód wy Ļcznie elektryczny (BEV), z hybrydĻ typu plug-in (PHEV) czyli pozwalajĻcĻ na do adowywanie baterii trakcyjnej z zewnĻtrz, oraz klasycznĻ hybrydĻ (HEV).

FOT. KIA

FOT. KIA

PojemnoťĿ bagaŹnika w tym modelu wynosi 490 litrów

FOT. KIA

Od razu elektryk O ile e-Niro i e-Soul sĻ jedynie elektrycznĻ wersjĻ dobrze znanych aut z napňdem spalinowym, o tyle EV6 od poczĻtku by a projektowana jako samochód z napňdem elektrycznym. Ma to swoje pozytywne konsekwencje.

EV6 jest autem, które, oczywiŧcie, najpierw zwraca na siebie uwagň nowoczesnĻ sylwetkĻ oraz wystrojem wnňtrza. IdĻ za tym także parametry techniczne, które pozwalajĻ przekonaľ do zakupu modelu napňdzanego prĻdem także tych, którzy nie sĻ jeszcze do koŚca zwolennikami takich rozwiĻzaŚ. Czym zatem jeszcze „kusi” KIA EV6?

To, jak d ugi dystans przejedziemy po nape nieniu akumulatora, zależy m.in. od jego pojemnoŧci. W KIA EV6 sĻ do wyboru baterie w dwóch pojemnoŧciach 58,0 i 77,4 kWh. W podstawowej wersji auto ma napňdzane je-

Najnowsza elektryczna KIA EV6 spe ni siň nie tylko jako samochód rodzinny, ale sprawdzi siň równieŹ w firmie

Strefa Biznesu ZIMA 2021

089

FOT. KIA

Strefa moto Z elektrycznym napŌdem

FOT. KIA

Przed kierowcļ sļ dwa ekrany wyťwietlajļce wszystkie niezbňdne informacje

W ťlad za nowoczesnymi technologiami poszed w tym modelu równieŹ design wnňtrza

090

Strefa Biznesu ZIMA 2021

dynie tylne ko a. Wówczas ma też tylko jeden, umieszczony z ty u silnik. Jego moc to 170 KM. Jednostka ta wspó pracuje z bateriĻ o pojemnoŧci 58 kWh. Druga odmiana, tylko z tylnym napňdem, ma już silnik o mocy 229 KM i wiňkszĻ bateriň, bo o pojemnoŧci 77,4 kWh. Jest także wersja czteronapňdowa i wówczas do napň du kó przednich wykorzystywana jest druga jednostka ulokowana w przedniej czňŧci nadwozia. Ļczna moc obu motorów to 325 KM. W modelu z napňdem wszystkich kó stosowana jest tylko wiňksza bateria 77,4 kWh. Na szczycie dostňpnych wersji EV6 jest czteronapňdowa, wyczynowa KIA EV6 GT z silnikami o Ļcznej mocy 585 KM (710 Nm) i temperamentem rasowego auta sportowego (3,5 sek. do 100 km/h), mogĻcego siň rozpňdziľ do prňdkoŧci 260 km/h!

Jako ciekawostkň trzeba dodaľ, że wykorzystane w tym samochodzie rozwiĻzania jak np. zwiňkszenie napiňcia z 400 do 800 V mia o na celu m.in. skrócenie czasu adowania baterii i jednoczeŧnie zwiňkszenie zasiňgu. Wynosi on w zależnoŧci od wersji modelu od 400 do 510 km.

Z powyższego wynika, że jest w czym wybieraľ, jeŧli chodzi o sam napňd, a jest jeszcze d uga lista wyposażenia, która czyni z tego pojazdu jeszcze ciekawszĻ propozycjň nie tylko dla klientów indywidualnych, ale również dla firm.

Strefa moto Z elektrycznym napŌdem

KIA pomoœe w zakupie Zakup samochodu elektrycznego przynieŧľ może korzyŧľ dla firmy i jej pracowników. Np. moż na skorzystaľ ze zwiňkszonej kwoty odpisu amortyzacyjnego dla pojazdów elektrycznych, która wynosi aż 225 tys. z .

Z kolei w ramach rzĻdowego programu „Mój elektryk” jest możliwoŧľ uzyskania bezzwrotnej dotacji do 27 tys. z na zakup nowych pojazdów elektrycznych, których cena nie przekracza 225 tys. z , przy czym – warto to podkreŧliľ – ów limit cenowy nie dotyczy posiadaczy Karty Dużej Rodziny.

Autorskim rozwiĻzaniem KIA jest program Kia #GoElectric, na który sk ada siň kilka promocji. Nie doŧľ, że poszczególne korzyŧci ĻczĻ siň w nim ze sobĻ, to również ĻczĻ siň ze wspomnianym rzĻdowym programem dop at. W efekcie na zakupie samochodu elektrycznego marki KIA oszczňdziľ można nawet 50 tys. z .

FOT. KIA

Na tym nie koniec Powyższy zestaw zelektryfikowanych modeli marki KIA już za kilka miesiňcy bňdzie powiňkszony. Podczas ostatniego salonu samochodowego AutoMobility w Los Angeles mia miejsce ŧwiatowy debiut kolejnego (na razie koncepcyjnego) modelu z napňdem wy Ļcznie elektrycznym. Chodzi o wiňkszego niż EV6 nowego SUVd oznaczonego symbolem EV9. p

20-calowe obrňcze kó uzupe niajļ stylistycznie oryginalnļ bry ň nadwozia

PROFESJONALNY

b CHIP TUNING specjalizacja TIR, dostawcze

b HAMOWNIA TIR Wykresy z pomiarów na hamowni MAN TGX 440 Euro6

b SERWIS Scania Volvo Chcesz zaoszczędzić ponad

120

tys. Przyjedź zł* do nas!

rocznie na paliwie?

* Kwota przy założeniu spadku zużycia paliwa o 2l/100km, flota 10 samochodów, średni roczny przebieg 125 tys. km, cena ON 4,85zł netto za litr

Tuszyn, ul. Tysiąclecia 17B H tel. 42 203 22 31, 507 718 715 H biuro@vitesse.auto.pl

www.vitesse.auto.pl

Strefa pasji Szachy

Szachy dobre dla kaƁdego

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Adrianna Staniszewska, trenerka II klasy PZSzach, razem z siostrĻ, UrszulĻ, jest autorkĻ baŧni do nauki gry w szachy „Szachy.

Nauka gry dla dzieci” wyd.

Publicat, przet umaczonej na siedem jňzyków. Powadzi fanpage „Pani od Szachów”, gdzie dzieli siň swoim.

Stworzy a kurs online „Baŧniowy Ģwiat Szachów”, który od podstaw uczy dzieci królewskiej gry.

Ostatnimi czasy szachy sta y siň bardzo popularnym sportem, do którego siňgajĻ osoby w każ dym wieku. Rodzice pokazujĻ szachy swoim dzieciom, dziadkowie wnukom, partnerzy wciĻ gajĻ swoje drugie po ówki w tň grň, t umaczĻc im najważniejsze zasady.

Co takiego niezwyk ego jest w grze, znanej już ponad 1500 lat? Grze, w której nie zachodzĻ wielkie zmiany? Grze, w której drewniane bierki (figury i pionki), przesuwamy po szachownicy sk adajĻcej siň tylko z 64 pól?

Zacznijmy od tego, że w szachy może graľ prawie każdy. Dzieci zazwyczaj zaczynajĻ naukň gry już od 4. roku życia (a czasem wczeŧniej). A doroŧli? Tutaj nie ma dolnej ani górnej granicy. Niezależnie od tego, czy po szachy siňga student zdobywajĻcy wykszta cenie, kierownik korporacji z ustabilizowanym życiem biznesowym czy emeryt, każdy z nich w szachach znajdzie coŧ dla siebie. Jedni – odrobinň rozrywki, drudzy – wysi ek intelektualny, trzeci – czas spňdzony z bliskimi.

Nie da siň zliczyľ wszystkich korzyŧci p ynĻ cych z gry w szachy. Jest jednak kilka, które majĻ kluczowe znaczenie, zarówno w życiu prywatnym, jak i biznesowym: Logiczne myŧlenie – każdy ruch ma swoje konsekwencje. Przed wykonaniem go analizujemy najlepsze odpowiedzi dla przeciwnika. Szukamy zwiĻzków przyczynowo-skutkowych (jak ruszň siň skoczkiem, to przeciwnik mi go zbije, jak z kolei ruszň siň najpierw goŚcem, to skoczek bňdzie mia obroŚcň i nie zostanie zbity).

Podejmowanie decyzji i branie odpowiedzialnoŧci za nie – kiedy jest nasze posuniňcie, trzeba wykonaľ ruch. Nie można z niego zrezygnowaľ, przeczekaľ trudnego momentu. Musimy decy-

092

Strefa Biznesu ZIMA 2021

zjň podjĻľ sami, w oparciu o dostňpne zasoby, swoje doŧwiadczenia, intuicjň. Jeŧli nasza decyzja okaże siň b ňdna, nikogo nie możemy obwiniaľ.

To by nasz wybór, nikt nas nie zmusi do tego, by wykonaľ akurat ten ruch. Bierzemy odpowiedzialnoŧľ za decyzjň i staramy siň zminimalizowaľ straty. Jeŧli siň nie uda, nastňpnym razem bň dziemy wiedzieľ, gdzie pope niliŧmy b Ļd i go unikniemy.

Dzia anie pod presjĻ czasu – nie zawsze dysponujemy odpowiedniĻ iloŧciĻ czasu do tego, by znaleŻľ najlepsze posuniňcie. Czasem w u amku sekundy musimy wykonaľ ruch. Intuicja, doŧwiadczenie, znajomoŧľ schematów odgrywajĻ wtedy kluczowĻ rolň dla naszego wyboru.

Radzenie sobie z niepowodzeniami – zawsze t umaczň, że nie ma na ŧwiecie osoby, która gra a w szachy i nie przegra a żadnej partii. Każdemu zdarzajĻ siň gorsze dni, spadek formy, brak odpowiedniej koncentracji. Przegranej partii nie należy jednak traktowaľ jako czegoŧ z ego – jest to dla nas lekcja, z której powinniŧmy wyciĻgnĻľ wnioski. Za chwilň rozegramy kolejny pojedynek i bňdziemy mieli okazjň do rewanżu. W ŧwiecie biznesowym takie niepowodzenia zdarzajĻ siň i nie sĻ niczym z ym. Można powiedzieľ, że sĻ naturalnym elementem na drodze do sukcesu.

Jedni to zaakceptujĻ i po takim niepowodzeniu podniosĻ siň i pójdĻ dalej, a ci, co zrezygnujĻ, bň dĻ rezygnowaľ zawsze, kiedy pojawi siň coŧ, co jest nie po ich myŧli.

Kreatywnoŧľ – w szachach istnieje wiele schematów, jednak liczba pozycji, która może pojawiľ siň na szachownicy, jest ogromna. Kiedy przeciwnik zaskoczy nas swoim posuniňciem, musimy uruchomiľ swojĻ kreatywnoŧľ. ZnaleŻľ rozwiĻzanie, które bňdzie odpowiednie dla tej sytuacji. Najpierw sprawdzamy wszystkie schematy, które by yby odpowiednie w podobnych pozycjach. Jeŧli zawodzĻ, musimy znaleŻľ ruch, którego wczeŧniej nie braliŧmy pod uwagň albo nie dzia a . Musimy dopasowaľ siň do nowych warunków, które nas zaskoczy y.

Koncentracja – partia szachów wymaga skupienia. W trakcie gry nie rozmawiamy z przeciwnikiem, koncentrujemy siň tylko na pozycji, która powsta a na szachownicy. Nasze myŧli krĻżĻ tylko wokó szachów. Nie ma tu miejsca na jakiekolwiek rozpraszacze – nikt obok nas nie rozmawia, nikt nie daje nam żadnego dodatkowego zadania. Liczy siň drewniana deska i bierki, które na niej siň znajdujĻ. Jesteŧmy sami z naszymi myŧlami. W dzisiejszych czasach, przy tylu bodŻ cach, które do nas docierajĻ, uważam, że jest to jedna z najważniejszych umiejňtnoŧci, która wynika z gry w szachy – pe ne skupienie siň na jednym zadaniu.

Zachňcam do tego, by odkurzyľ szachownicň, która pewnie jest schowana gdzieŧ w szafie i rozegraľ partiň z najbliższĻ osobĻ. Może okaże siň, że ta jedna partia zamieni siň w pasjň, która przyniesie wiele dobrego na d ugie lata.

Adrianna Staniszewska, szachistka, trenerka

Zgodnie z prawem, inwestycja może byľ realizowana tylko, jeżeli teren inwestycyjny ma dostňp do drogi publicznej. Sytuacja jest prosta, gdy nieruchomoŧľ, którĻ możemy dysponowaľ na cele budowlane, ma bezpoŧredni dostňp do drogi publicznej, to znaczy bezpoŧrednio przylega do takiej drogi i jest z niĻ po Ļczona przez istniejĻcy zjazd. Takich terenów jest jednak w obrňbie naszych miast coraz mniej.

Teren może zostaľ zabudowany również wtedy, gdy nie posiada bezpoŧredniego, ale ma poŧredni dostňp do drogi publicznej przez s użebnoŧľ drogowĻ, ustanowionĻ na innych nieruchomoŧciach, pozwalajĻcĻ na dostňp drogi publicznej, albo drogň wewnňtrznĻ.

Pozornie sprawa wydaje siň prosta. Diabe tkwi jednak w szczegó ach.

Przede wszystkim, nie każda droga jest drogĻ publicznĻ. DrogĻ publicznĻ jest droga, w stosunku do której zosta a podjňta uchwa a w aŧciwego organu o zaliczeniu jej do okreŧlonej kategorii drogi –gminnej, powiatowej, wojewódzkiej lub krajowej. Zdarza siň, że nawet ulice z nadanĻ nazwĻ nie majĻ formalnie statusu drogi publicznej.

Ponadto, z uwagi na uwarunkowania techniczne lub wzglňdy bezpieczeŚstwa, nieruchomoŧľ bezpoŧrednio przylegajĻca do drogi publicznej nie zawsze może mieľ zapewniony zjazd z tej drogi.

Ustanowienie s użebnoŧci drogowej o w aŧciwych cechach też może siň okazaľ procesem

Beata Cieťlak, partner, radca prawny

FOT. MATERIA Y PRASOWE

Najwiňksze polskie miasta gwa townie siň rozbudowujļ. W wielu dzielnicach zaczyna brakowaĿ gruntów pod zabudowň. Deweloperzy, a takŹe osoby prywatne, coraz czňťciej sļ zmuszeni realizowaĿ inwestycje na trudnych dzia kach, które do tej pory z róŹnych powodów nie by y zabudowane. W takiej sytuacji, jednym z zagadnieŚ, na które inwestorzy powinni zwracaĿ szczególnļ uwagň, jest zapewnienie nabywanym przez nich nieruchomoťciom w aťciwego dostňpu do drogi publicznej.

FOT. OLA DMITRÓW/MARCIN PETRUSZKA

ZAPEWNIENIE DOSTüPU DO DROGI PUBLICZNEJ DLA PLANOWANEJ INWESTYCJI

FOT. OLA DMITRÓW/MARCIN PETRUSZKA

Strefa biznesu Prawo

Bartosz Dňbski, partner, Ewa Wiťniewska, aplikant radca prawny adwokacki

żmudnym i kosztownym, w szczególnoŧci jeżeli w aŧciciele sĻsiednich terenów odmawiajĻ inwestorowi ustanowienia s użebnoŧci lub domagajĻ siň za nie nadmiernie wygórowanego wynagrodzenia. Nierzadko w celu ustanowienia s użebnoŧci drogowej bňdzie konieczne przeprowadzenie sprawy sĻdowej.

W praktyce najwiňcej pu apek dla inwestorów stwarza po Ļczenie terenu inwestycji z drogĻ publicznĻ poprzez drogň wewnňtrznĻ, czyli drogň, która nie zosta a zaliczona do kategorii dróg publicznych. Przede wszystkim wynika to z niejasnego statusu prawnego i faktycznego dróg wewnňtrznych. Ulice osiedlowe lub mniejsze uliczki dojazdowe, z nadanymi nazwami, po których normalnie odbywa siň ruch, które pozornie sĻ drogami ogólnodostňpnymi, to czňsto w aŧnie drogi wewnňtrzne, które nie zawsze sĻ ogólnodostňpne z formalnoprawnego punktu widzenia.

W aŧcicielem takiej drogi może byľ zarówno podmiot publiczny, jak i prywatny. Z uwagi na fakt, że droga wewnňtrzna nie jest drogĻ publicznĻ, należy siň liczyľ z tym, że w aŧciciel może ustanowiľ pewne ograniczenia w korzystaniu z tej drogi.

Teoretycznie sytuacja jest bardziej komfortowa dla inwestora, gdy w aŧcicielem drogi jest podmiot publiczny. W tym przypadku, konstytucyjna zasada równoŧci powinna przesĻdzaľ o tym, że jeżeli droga wewnňtrzna jest dostňpna przynajmniej dla niektórych podmiotów, to nie można bezpodstawnie ograniczyľ do niej dostňpu innym podmiotom. W takiej sytuacji zatem, do uzyskania zgody na realizacjň inwestycji, nie powinna byľ wymagana odrňbna zgoda w aŧciciela na korzystanie z drogi wewnňtrznej, zaŧ wystarczajĻce jest sĻsiadowanie dzia ki z takĻ drogĻ. W praktyce, nawet w sytuacji, gdy nieruchomoŧľ ma do-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

stňp do drogi wewnňtrznej bňdĻcej w asnoŧciĻ podmiotu publicznego, inwestor może napotkaľ na różnego rodzaju ograniczenia, które mogĻ uniemożliwiľ realizacjň inwestycji. Czňsto okazuje siň, że skomunikowanie terenu inwestycji z drogĻ publicznĻ jest niemożliwe ze wzglňdu na faktyczny stan drogi wewnňtrznej, w szczególnoŧci jej szerokoŧľ lub stan techniczny.

Jeżeli natomiast w aŧcicielem drogi wewnňtrznej jest podmiot prywatny, do rozpoczňcia realizacji inwestycji konieczne jest zwykle formalnoprawne uregulowanie dostňpu do niej, na przyk ad nabycie udzia u w prawie w asnoŧci tej drogi.

Wyżej opisane zagadnienia to oczywiŧcie tylko wierzcho ek góry lodowej problemów zwiĻ zanych z prawid owym skomunikowaniem terenów inwestycyjnych, z którymi coraz czňŧciej muszĻ mierzyľ siň inwestorzy. PokazujĻ one jednak, że zagadnienie to nie jest tak proste, jak siň wydaje na pierwszy rzut oka i wymaga wnikliwej oceny. W zwiĻzku z faktem, że coraz czňŧciej zakup nieruchomoŧci wewnĻtrz miast Ļczy siň z koniecznoŧciĻ w aŧciwego uregulowania dostňpu do drogi publicznej, zachňcamy zarówno deweloperów, jak i prywatnych inwestorów, do szczegó owej analizy tego zagadnienia pod kĻ tem planowanej inwestycji, najlepiej jeszcze przed nabyciem nieruchomoŧci.

Partner, radca prawny Beata Cieŧlak Partner, radca prawny Bartosz Dňbski Aplikant adwokacki Ewa Wiŧniewska z kancelarii Cieŧlak Klimkowski Radcowie Prawni

093

Strefa budownictwa Kredyty mieszkaniowe

RosnĿ ceny nieruchomoūci i stale roūnie wartoūł hipotek

FOT. BIK

RosnĻce ceny nieruchomoŧci windujĻ wzrost wartoŧci zaciĻganych kredytów mieszkaniowych.

W porównaniu do stanu sprzed pandemii ŧrednia kwota hipoteki zwiňkszy a siň o ponad 12%.

W okresie trzech kwarta ów 2021 r. już ponad po owa (56,2%) wartoŧci kredytów mieszkaniowych opiewa na wysokie kwoty. Same kredyty powyżej 500 tys. z stanowiĻ 27% Ļcznej akcji kredytowej i udzia ten co miesiĻc roŧnie. Widaľ także wzrost ŧredniej wartoŧci udzielanego kredytu mieszkaniowego, która we wrzeŧniu br. osiĻgnň a kolejnĻ rekordowĻ wartoŧľ tj. 335,3 tys. z . Czynnikiem wp ywajĻcym na wzrost wartoŧci zaciĻganych kredytów mieszkaniowych niewĻtpliwie jest wzrost cen nieruchomoŧci - co potwierdzajĻ dane Cenatorium.

Podstawowym czynnikiem wp ywajĻcym na wzrost wartoŧci zaciĻganych kredytów mieszkaniowych niewĻtpliwie jest wzrost cen nieruchomoŧci. - W ciĻgu ostatnich dwóch lat pogorszy siň wskaŻnik, ilustrujĻcy liczbň metrów kwadratowych mieszkania, które można zakupiľ za miesiňczne wynagrodzenie.W tym roku we wszystkich najwiňkszych miastach dostňpnoŧľ nowych mieszkaŚ wyraŻnie siň pogorszy a. Ich ceny ros y bowiem szybciej niż wynagrodzenia – mówi prof.

Waldemar Rogowski, g ówny analityk BIK. Wed ug RynkuPierwotnego.pl (bigdata.rynekpierwotny.pl) pod koniec III kw. 2021 r. za przeciňtne miesiňczne wynagrodzenie w Warszawie można by o kupiľ 0,6 mkw. mieszkania, w GdaŚsku by o to 0,7 mkw., we Wroc awiu 0,61 mkw., w Krakowie 0,64 mkw. , w Poznaniu 0,76 mkw.

W konsekwencji spowodowa o to koniecznoŧľ zaciĻgania kredytów mieszkaniowych na coraz wyższe kwoty. Sprzyja o temu oprócz niskich stóp procentowych również wyd użanie okresu kredytowania do 30 a nawet powyżej 30 lat. Tymczasem, od lipca br. zgodnie z RekomendacjĻ KNF, banki liczĻ zdolnoŧľ kredytowĻ maksymalnie dla okresu 25 lat, nawet dla kredytów o d uższym okresie kredytowania.

- W dobie pracy zdalnej i hybrydowej nabra y znaczenia nieruchomoŧci podmiejskie. Ceny mieszkaŚ w dużych miastach, w wielu rejonach

094

Strefa Biznesu ZIMA 2021

sĻ tak wysokie, że osoby powiňkszajĻce rodziny, szukajĻce nowego lokum w celu zaspokojenia rosnĻcych potrzeb mieszkaniowych, migrujĻ na przedmieŧcia i inwestujĻ w ziemiň i domy.

Z naszych obserwacji wynika, że wŧród kupujĻ cych nieruchomoŧci dominujĻ inwestorzy kupujĻcy za gotówkň, rzadziej korzystajĻcy z kredytów bankowych - wyjaŧnia Mariusz Kurzac, Dyrektor ZarzĻdzajĻcy Cenatorium.

ZmieniajĻce siň warunki pracy i studiowania w formule zdalnej też stajĻ siň impulsem do podejmowanych decyzji inwestycyjnych.

- Popularne sta o siň posiadanie drugiego lokum lub domku nad morzem, nad jeziorami czy w górach, a nawet gdzieŧ przy lesie w g uszy czy nad rzekĻ. W dobrej lokalizacji blisko gór czy wody, cena nowego lokum to prawie jak w centrum miasta przy parku, tj. 16-18 tys. z za m2 i już sprzedane zanim ukoŚczone - mówi Mariusz Kurzac.

Na rynku pojawia siň coraz wiňcej zagranicznych funduszy inwestycyjnych kupujĻcych pakiety mieszkaŚ na wynajem. Z jednej strony wydaje siň, że mieszkania sĻ już zbyt drogie i baŚka musi w koŚcu pňknĻľ, jednak brak gruntów pod zabudowň, rosnĻce ceny wykonawstwa i materia ów budowlanych nie przemawiajĻ za ich spadkiem.

W dobie tak wysokich kosztów nieruchomoŧci i wysokiej inflacji, warto przeanalizowaľ swoje możliwoŧci finansowania zakupów kredytem.

W listopadzie br. stopa referencyjna wzros a do 1,25%. W powszechnej opinii ekonomistów nie bňdzie to ostatnia podwyżka w najbliższym czasie. Na koniec 2022 r. stopa ta może wzrosnĻľ do 1,5% - 2%, czyli powyżej poziomu sprzed pandemii - twierdzi prof. Waldemar Rogowski, g ówny analityk BIK. - Czasy najtaŚszych kredytów to już przesz oŧľ, a biorĻc pod uwagň podwyżki stóp procentowych, należy siň liczyľ ze wzrostem kosztu obs ugi kredytu. Dotyczy to osób obecnie sp acajĻcych swoje zobowiĻzania, jak i przysz ych kredytobiorców. Powinni oni tym bardziej odpowiedzialnie i rozważnie podejmowaľ decyzje o zaciĻganiu kredytów, zw aszcza d ugoterminowych - dodaje prof. Rogowski.

W podjňciu tak ważnych decyzji wspiera narzňdzie opracowane przez analityków BIK, które w prosty i szybki sposób pomoże obliczyľ, na jaki kredyt nas staľ i czy znaczĻco nie obciĻ ży finansów naszego gospodarstwa domowego.

Chodzi o Analizator Kredytowy, w portalu www.bik.pl, który bierze pod uwagň faktycznĻ historiň kredytowĻ oraz wysokoŧľ rat i limitów obecnie sp acanych kredytów. Narzňdzie to pe ni rolň doradczĻ wskazujĻc, jakie elementy majĻ wp yw na przyznanie kredytu.

Narzňdzie BIK ma charakter poglĻdowy, bo decyzjň zawsze podejmuje bank, jednak przejŧcie przez analizň pozwoli dostrzec czy planowany kredyt nie rodzi ryzyka nadmiernego zad użenia. Jest idealnym narzňdziem dla osób, które planujĻ rozważnie zaciĻgnĻľ kredyt i solidnie siň do tego przygotowaľ.

Strefa budownictwa Mieszkania na wynajem

Polacy kupujĿ mieszkania, by ulokował „gorĿcy” pieniĿdz RosnĻca inflacja, rekordowo niskie stopy procentowe, niepewna sytuacja gospodarcza spowodowana globalnĻ pandemiĻ sprawiajĻ, że inwestorzy, myŧlĻcy o ochronie zgromadzonego kapita u, coraz chňtniej spoglĻdajĻ w kierunku nieruchomoŧci. A biorĻc pod uwagň, że ceny mieszkaŚ wydajĻ siň byľ odporne na zawirowania rynkowe, trudno obecnie o atrakcyjniejszĻ formň inwestowania. skim rynku mieszkaniowym jako o stabilnym i bezpiecznym miejscu dla lokowania kapita u.

We Wroc awiu nie brak przyk adów inwestycji tego typu. PowstajĻcy w samym sercu nowej, biznesowej dzielnicy budynek B Urban to doskona a propozycja dla osób, które chcĻ zainwestowaľ kapita w nieruchomoŧci na wynajem.

Z myŧlĻ o osobach, które chcĻ zainwestowaľ zgromadzony kapita w nieruchomoŧci, przy ulicy Jaworskiej 4 powstaje 13-kondygnacyjny budynek z lokalami pod wynajem. Przekazane bň dĻ w stanie deweloperskim lub w opcji wykoŚ czone i wyposażone „ready to rent”. Inwestor, kupujĻc na w asnoŧľ samodzielny lokal użytkowy z ksiňgĻ wieczystĻ i prowadzĻc najem we w asnym zakresie, ma także możliwoŧľ zwrotu VAT, amortyzacji lokalu w dzia alnoŧci gospodarczej na poziomie 2,5% w skali roku, cieszĻc siň jednoczeŧnie wysokĻ rentownoŧciĻ najmu.

O atrakcyjnoŧci oferty B Urban ŧwiadczy nie tylko topowa lokalizacja poŧród rosnĻcych jak

FOT. ARCHIWUM POLSKA PRESS

Na potwierdzenie faktu, że nieruchomoŧci to jedna z najbezpieczniejszych form inwestycji, wystarczy przytoczyľ ostatni raport branżowy renomowanej firmy JLL. Czytamy w nim, że pomimo drugiej, znacznie groŻniejszej fali pandemii i recesji w gospodarce, wyniki rynku sprzedaży nowych mieszkaŚ w IV kwartale 2020 r. okaza y siň lepsze od oczekiwaŚ. Liczba mieszkaŚ sprzedanych na szeŧciu najwiňkszych rynkach w kraju w porównaniu z trzecim kwarta em wzros a, a rok zamknĻ siň wynikiem znacznie lepszym, niż można by o to zak adaľ jeszcze na poczĻtku kwietnia.

Eksperci podkreŧlajĻ, że na tle innych branż gospodarki sektor mieszkaniowy radzi sobie w tej wyjĻtkowo trudnej sytuacji doskonale. Jak czytamy w raporcie JLL, w rzeczywistoŧci aktywnoŧľ inwestycyjna w tzw. sektorze Living nawet wzros a, ponieważ okaza siň on jednĻ z najbardziej odpornych klas aktywów w branży nieruchomoŧci. A to tylko potwierdza opiniň o pol-

Strefa Biznesu ZIMA 2021

grzyby po deszczu nowych biurowców, do których chňtnie wprowadzajĻ siň zarówno miňdzynarodowe korporacje (Capgemini, Dolby, IBM czy Nokia), jak i rodzime firmy czy start-upy (Techland, Ceneo). Oprócz kawalerek i dwupokojowych mieszkaŚ, w budynku znajdĻ siň także dodatkowe udogodnienia dla mieszkaŚców: wspólna pralnia, kawiarnia czy przestrzenie coworkingowe, a w zarzĻdzaniu lokalem pomoże specjalna aplikacja na smartfony.

B Urban to także odpowiedŻ Inwestgrupy na zmieniajĻce siň trendy w mieszkalnictwie i ewolucjň oczekiwaŚ klientów. Z badaŚ preferencji potencjalnych najemców, przeprowadzonych na zlecenie wroc awskiego dewelopera przez Instytut Badawczy Mands, wynika bowiem, że przy wyborze mieszkania najważniejsze sĻ trzy kryteria: lokalizacja, cena i standard lokum.

W stolicy Dolnego ĢlĻska najczňŧciej mieszkania wynajmujĻ osoby m ode, do 35 roku, które albo studiujĻ, albo pracujĻ (zazwyczaj w miň dzynarodowych korporacjach). Dla wiňkszoŧci z nich - przy poszukiwaniu mieszkania - bliskoŧľ uczelni, pracy, jak i szerokiej oferty us ugowohandlowej ma kluczowe znaczenie. Millenialsi, bo to g ównie oni sĻ docelowymi najemcami B Urban, po mieŧcie najchňtniej poruszajĻ siň komunikacjĻ miejskĻ albo na rowerze, zdecydowanie rzadziej decydujĻ siň na w asne auto. Dlatego ważna dla nich jest także infrastruktura transportowa, czyli dobry dostňp do MPK lub sieci tras rowerowych.

WybierajĻc lokalizacjň i projektujĻc B Urban, deweloper wziĻ pod uwagň wszystkie aspekty, istotne dla potencjalnego najemcy. Doŧľ powiedzieľ, że w najbliższym otoczeniu inwestycji znajdziemy kilka uczelni wyższych (w tym m.in.

DolnoŧlĻskĻ Szko ň WyższĻ czy WyższĻ Szko ň BankowĻ), a także liczne biurowce (Business Garden Wroc aw, Millennium Towers, CU Office, Carbon Tower, Green Towers, Wojdy a Business Park czy West Forum).

Już teraz to bardzo dobrze skomunikowane miejsce (w sĻsiedztwie zatrzymuje siň kilka linii tramwajowych i kilkanaŧcie autobusowych), a powstajĻca w bezpoŧredniej bliskoŧci B Urban nowa trasa autobusowo-tramwajowa, która po Ļczy Nowy Dwór z centrum Wroc awia, sprawi, że w zaledwie kilka minut bňdzie można dostaľ siň do tňtniĻcego życiem serca miasta. Przyszli najemcy mieszkaŚ w B Urban nie bňdĻ musieli martwiľ siň także o codzienne zakupy, bo w odleg oŧci krótkiego spaceru znajduje siň Magnolia Park, czyli jedna z najwiňkszych na Dolnym ĢlĻ sku galerii handlowych.

Jak wynika z przytoczonych już badaŚ preferencji potencjalnych najemców, przeprowadzonych przez Mands, 92% mieszkaŚców kawalerek i 84% wynajmujĻcych odpowiedzia o, że oferta B Urban jest „bardzo interesujĻca” lub „raczej interesujĻca”.

Wniosek jest prosty: inwestujĻc w B Urban na brak zainteresowania potencjalnych najemców w aŧciciel lokalu narzekaľ nie bňdzie.

095

Twój styl Perfumy i biƁuteria TRENDY

PERFUMY MOGð BYó ELEGANCKIM WYKOĎCZENIEM WIZERUNKU W BIZNESIE. ALE CZY UDANYM?

pominamy podstawowe zasady savoir-vivre’u z nimi zwiĻzane, obowiĻzujĻce ludzi biznesu.

W tym numerze piszemy również o nowych trendach w biżuterii. Coraz popularniejsze sĻ kolekcje biżuterii wykonanej z metali nieszlachetnych: stali, miedzi, mosiĻ dzu, z niewielkim dodatkiem srebra. Do tego cyrkonie w różnych kolorach i różnym natňżeniu. O ile panowie w kwestii biżuterii majĻ u atwionĻ sprawň, bo muszĻ zadbaľ jedynie o elegancki zegarek, spinki do mankietów i pasek z odpowiedniĻ sprzĻczkĻ, to paniom kilka naszych podpowiedzi z pewnoŧciĻ siň przyda.

Maria Olecha-Lisiecka Twitter: @MariaOlecha

FOT. 123RF

PamiňtajĻ PaŚstwo perfumy Pani Walewska, Masumi albo wodň po goleniu Wars? By y tak intensywne, a jednoczeŧnie powszechne, że chyba każdy jest w stanie skojarzyľ te zapachy z konkretnymi osobami.

Na szczňŧcie od lat wybór zapachów jest tak duży, że każdy może znaleŻľ coŧ dla siebie. Co wiňcej, nawet najbardziej znany i kultowy zapach na każdym pachnie inaczej. To przecież istota perfum. Zapach to najbardziej

indywidualna wizytówka każdego z nas.

Perfumy na nikim nie pachnĻ tak samo, ale jednoczeŧnie mówiĻ wiele o charakterze i stylu w aŧciciela. Jakie zapachy należy wybieraľ w biznesie, aby podkreŧliľ swój indywidualizm, profesjonalizm i pozostawiľ jedynie pozytywne skojarzenia swoim rozmówcom czy klientom? Dlaczego choľ perfumy mogĻ byľ eleganckim wykoŚczeniem wizerunku w biznesie i poza nim, to nie zawsze stosujemy je w umiejňtny sposób?

Jakie b ňdy pope niajĻ najczňŧciej biznesmeni i bizneswomen wybierajĻc zapachy?

Podpowiadamy, jakich zapachów unikaľ, aby nie powodowaľ nie tylko dyskomfortu rozmówcy, ale również niew aŧciwych skojarzeŚ.

Radzimy także, jak wybieraľ zapachy i przy-

096

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Twój styl Perfumy

FOT123RF

Perfumy dzielimy na dwa sposoby.

Pierwszy: za wzglňdu na bazň, z jakiej je wykonano, np. kwiatowe, zielone (np. cytrusowe), szyprowe, aldehydowe

(aldehydy to zwiĻzki chemiczne bňdĻce produktami utlenienia alkoholi,; to w aŧnie aldehydy które okaza y siň doskona ymi noŧnikami piňknych zapachów) czy orien-

talne (np. z dodatkiem piżma). Drugi podzia perfum to ze wzglňdu na zapachy.

SĻ to m.in.: aromatyczne, cytrusowe, drzewne, kwiatowe, korzenne i orientalne.

PORADY

Perfumy sĻ dodatkiem wieŚczĻcym wizerunek w biznesie. I tak jak zbyt wysokie szpilki albo krzykliwa biżuteria mogĻ ten wizerunek zepsuľ, ale mogĻ też byľ kropkĻ nad i, która uwypukli najlepsze cechy lidera bĻdŻ liderki.

Jakich b ňdów zatem unikaľ wybierajĻc zapach? Po pierwsze, zmys owy, ciňżki zapach lepiej pozostawiľ na bardziej intymne okazje, a do pracy wybieraľ lekki, subtelny i neutralny.

Nie każdy toleruje mocne i intensywne aromaty, a duszĻcy zapach może spowodowaľ, że rozmówca zamiast skupiaľ siň na tym, co mamy do przekazania, bňdzie myŧla tylko o tym, by jak najszybciej zakoŚczyľ spotkanie.

Po drugie, b ňdem jest używanie do pracy zapachów z nutĻ piżma. Po trzecie, nie należy Ļczyľ kilku zapachów (zanim użyjemy perfum na wieczór, należy zmyľ poranny zapach).

CZY WIESZ, JAK PRAWID½OWO APLIKOWAó PERFUMY? Zapach ma byľ dodatkiem, dlatego najlepiej aplikowaľ go w postaci mgie ki pryskajĻc perfumy w powietrze i “wchodzĻc” w opadajĻcĻ mgie kň zapachu. InnĻ metodĻ jest delikatne spryskanie miejsc pulsacyjnych: na szyi, nadgarstkach i zgiň ciach okci. Zapach

FOT. 123RF

NAJCZüSTSZE B½üDY PRZY UĭYWANIU ZAPACHÓW

musi siň “u ożyľ”, dlatego nie aplikujmy

CIEKAWOSTKA

CHANEL NO. 5 MA 100 LAT Pierwszym rozpowszechnionym na masowĻ skalň, czysto aldehydowym specyfikiem by y perfumy o nazwie „Chanel nr 5”, które pojawi y siň w 1921 r.

Wymyŧli je na zlecenie Coco Channel rosyjski emigrant.

perfum tuż przed wyjŧciem z domu.

SAVOIR VIVRE

NIE ZAWSZE NALEĭY STOSOWAó PERFUMY

PORADA

KREOWANIE WIZERUNKU Specjaliŧci od etykiety biznesu zwracajĻ również uwagň na innĻ ważnĻ zasadň: nie wolno poprzez perfumy kreowaľ takiego wizerunku, który nie ma nic wspólnego z osobowoŧciĻ, charakterem, stylem danej osoby.

To bardzo ważne, bo nasz nos i mózg takĻ niespójnoŧľ wy apiĻ bardzo szybko.

Strefa Biznesu ZIMA 2021

Stosowania perfum nie zawsze jest dobrze widziane. Podrňczniki savoir-vivre’u podajĻ, że perfum nie należy stosowaľ podczas trzech oficjalnych sytuacji: mszy ŧwiňtej, pogrzebu i oficjalnego obiadu. Zasady te wynikajĻ zarówno z rangi uroczystoŧci, jak również zwiĻzane sĻ z liczbĻ osób, które bňdĻ zgromadzone w jednym pomieszczeniu. Każdy zapach w takiej sytuacji bňdzie powodowa duży dyskomfort u innych uczestników. W przypadku spotkania przy posi ku ważne jest, aby zapach perfum nie miesza siň z aromatem potraw oraz np. kwiatów ustawionych na sto ach.

Warto rozważyľ też rezygnacjň z zapachu lub ograniczenie go do minimum w d uższej podróży np. samochodem z partnerami biznesowymi, aby nie powodowaľ ich dyskomfortu.

FOT. 123RF

PORADY

FOT. 123RF

Zapach jest czň ŧciĻ dress code’u i obowiĻzujĻ go te same zasady - o tym warto pamiňtaľ w biznesie. Eksperci ds. etykiety biznesu, ale i styliŧci sĻ zgodni, że perfumy powinien podkreŧlaľ najlepsze cechy w aŧciciela, a nie go definiowaľ.

Wed ug zasad savoirvivre’u, zapach powinien byľ wyczuwalny jedynie przez osoby przebywajĻce bezpoŧrednio przy nas lub w odleg oŧci do ok.

50 cm. Warto też pamiňtaľ, że nie ma czegoŧ takiego jak perfumy uniwersalne i na każdĻ okazjň, także w biznesie.

Inny zapach bňdzie odpwiedni do biura, inny na premierň w teatrze, a jeszcze inny kilkugodzinnej w podróży s użbowej.

PERFUMY DZIELIMY ZE WZGLüDU NA BAZü WYKONANIA ORAZ ZAPACHY

FOT.CHANEL

ZAPACH NIE MA DEFINIOWAó CZ½OWIEKA

WARTO WIEDZIEú

FOT. 123RF

SAVOIR VIVRE

097

– S T R O N A

K O B I E T –

dzienniklodzki.pl/strona-kobiet

Strefa Biznesu (w zwiĻzku z og oszonym stanem epidemii punkty dystrybucyjne mogĻ ulec zmianie) RESTAURACJE, PUBY QUALE RESTAURANT ódŻ, ul. Narutowicza 48 IRISH PUB ódŻ, ul. Piotrkowska 77 KLUB SPADKOBIERCÓW ódŻ, ul. Piotrkowska 77 RESTAURACJA SPÓ DZIELNIA ódŻ, ul. Piotrkowska 138/140 RESTAURACJA CESKY FILM ódŻ, ul. Tymienieckiego 25a RESTAURACJA POLKA ódŻ, Manufaktura, ul. Ogrodowa 19a HANA SUSHI ódŻ, ul. Karskiego 5 KAMIENICA NR 6 Aleksandrów ódzki pl. Koŧciuszki 6 STUDIO KULINARNE BACCARO ódŻ, ul. Piotrkowska 138/140 HASHTAG SUSHI ódŻ, ul. Zgierska 69

HOTELE

ANDEL’S HOTEL ódŻ, ul. Ogrodowa 17 FABRYKA WE NY Pabianice, ul. Zamkowa 2 DOUBLE TREE BY HILTON ódŻ, ul. Ļkowa 29 DOUBLE TREE BY HILTON SPA & HEALTH CLUB ódŻ, ul. Ļkowa 29 HOLIDAY INN ódŻ, ul. Piotrkowska 229/231 NOVOTEL ódŻ, al. Pi sudskiego 11A HOTEL TOBACO ódŻ, ul. Kopernika 64

098

QUBUS HOTEL ódŻ, al. Mickiewicza 7 NOBO HOTEL ódŻ, ul. Liŧciasta 86 BOUTIQUE HOTEL’S ódŻ, ul. Milionowa 25 ódŻ, al. Pi sudskiego 10 HOTEL AMBASADOR CENTRUM ódŻ, al. Pi sudskiego 29 ÓDZKI PA ACYK ódŻ, ul. ķeromskiego 52 HOTEL STARE KINO ódŻ, ul. Piotrkowska 120

MEDYCYNA ESTETYCZNA, SPA, FRYZJERSTWO, FITNESS STOMATOLOGIA HOMEODENT ódŻ, ŧw. Franciszka z Asyżu 79 SZPITAL PULSMED ódŻ, ul. P.O.W. 26 CENTRUM MEDYCZNE OMEGA ódŻ, ul. Piotrkowska 17 STUDIO PRO-MEDYK PREMIUM ódŻ, ul. Sacharowa 21 A KLINIKA TAZBIR ódŻ, ul. Solankowa 6 AKADEMIA STOMATOLOGII ódŻ, ul. Obywatelska 100 HAMMERMED MEDICAL POLSKA ódŻ, ul. KopciŚskiego 69/71 SALON FRYZJERSKI WOJEWODA STUDIO ódŻ, ul. Tymienieckiego 19 SALON FRYZJERSKI LE GRAND SALON ódŻ, ul. Piotrkowska 78 SALON FRYZJERSKI PIOTR ALEXANDER ódŻ, ul. Zachodnia 12a/12c

GOOD TIME DAY SPA ódŻ, ul. GdaŚska 96 MODELLA ódŻ, ul. Dowborczyków 17 STREFA I SALON URODY ALTER EGO ódŻ, ul. Traktorowa 23a STUDIO FRYZUR I WIZAķU ódŻ, ul. LeszczyŚskiej 4 STUDIO URODY ódŻ, ul. Zak adowa 74 J MAKEUP STUDIO ódŻ, ul. Piotrkowska 125 BERNACKI SALON ódŻ, ul. Tymienieckiego 19 SALON HAIR COLOUR DESIGN ódŻ, ul. Sienkiewicza 35

BIZNES, KULTURA

BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO ODDZIA ÓDĶ ódŻ, ul. Ļkowa 29 INFOSYS ódŻ, ul. Pomorska 106a MEDIAHUB ódŻ, ul. Ļkowa 29 GRAVET CONSULTING SP. Z O.O. ódŻ, ul. Sienkiewicza 13 ÓDZKA IZBA PRZEMYS OWOHANDLOWA ódŻ, ul. Narutowicza 34 BIURO PTAK FASHION CITY Rzgów, ul. ķeromskiego 6 ÓDZKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO ódŻ, ul. Narutowicza 34 WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ĢRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ ódŻ, ul. Dubois 118

Strefa Biznesu ZIMA 2021

BIONANOPARK ódŻ, ul. Dubois 114/116 ÓDZKA SPECJALNA STREFA EKONOMICZNA ódŻ, ul. Tymienieckiego 22G STRABAG ODDZIA ÓDĶ ódŻ, ul. Targowa 35 TEATR WIELKI ódŻ, pl. DĻbrowskiego TEATR MUZYCZNY ódŻ, ul. Pó nocna 47/51 MIEJSKA GALERIA SZTUKI ódŻ, ul. Sienkiewicza 44 TEATR IM. JARACZA ódŻ, ul. Jaracza 27 TEATR POWSZECHNY ódŻ, ul. Legionów 21 FILHARMONIA ÓDZKA ódŻ, ul. Narutowicza 20/22 KINO CHARLIE ódŻ, ul. Piotrkowska 203/205 SZKO A FILMOWA ódŻ, ul. Targowa 61/63 MONOPOLIS ódŻ, ul. KopciŚskiego 62

INNE

AKADEMIA ARCHITEKTURY ódŻ, ul. Ļkowa 11 EMPIR ódŻ, ul. Wigury 21 MILIONOVA FABRYKA DESIGNU ódŻ, ul. Piotrkowska 276 WIKPAN ódŻ, ul. Brukowa 11 SENEKO KOLOROWYCH SNÓW ul. ŧw. Teresy 100 MSSTUDIO ul. Ļkowa 7B

TABACO PARK ódŻ, ul. Kopernika 62 SALON JUBILERSKI A&A ódŻ, ul. Piotrkowska 146 JASZPOL ódŻ, ul. Brukowa 2 ódŻ, ul. Przybyszewskiego 176 BMW PREMIUM ARENA ódŻ, ul. RokiciŚska 190 GRUPA KROTOSKI SP. Z O.O. ódŻ, ul. Niciarniana 51/35 AUDI CENTRUM ódŻ, al. W. Bartoszewskiego 13 PORSCHE CENTRUM ÓDĶ ódŻ, al. W. Bartoszewskiego 15 EMIL FREY RETAIL POLSKA Rzgów, ul. ódzka 40 MARVEL – DEALER HYUNDAI ódŻ, al. Ģmig ego Rydza 22 MARVEL – DEALER KIA ódŻ, ul. ķelazna 7 TOYOTA ÓDĶ ódŻ, ul. BrzeziŚska 24A MITSUBISHI ÓDĶ - SATALL ódŻ, ul. Liŧciasta 104 PORT LOTNICZY ÓDĶ IM. W ADYS AWA REYMONTA ódŻ, ul. gen. S. Maczka 35 DIESEL TRUCK SP. Z O.O. Stryków, Smolice 1L SYSTEM-AUTO CENTRUM ódŻ, ul. Elektronowa 18 PIEKARNIA MONTAG ódŻ, ul. Piotrkowska 107 MARIAĖSKI GROUP ódŻ, ul. Tylna 4c, lok. 1 SOLARMATIK ódŻ, ul. Ģw. Teresy 91A