Natuurpuntvzw iseenverenigingvoornatuurbehouden landschapszorginVlaanderen.Metmeerdan130.000 aangeslotengezinnenen6.000vrijwilligemedewerkersis Natuurpuntdebelangrijksteverenigingvoor natuurbehoudenlandschapszorginVlaanderen.
Tothaarkerntakenrekentdeverenigingnatuurbehoud en–beheer,landschapszorg,beleidswerking, natuurbeleving,natuurstudie,vormingeneducatie.
Natuurpuntbeheertmeerdan26.000hectareVlaamse natuurin500verschillendenatuurgebieden.De vrijwilligersnemenhetinitiatief:zezorgenvooraankoop, beheerenopenstellingvannatuurgebieden.Daarbij wordenzebijgestaandoorprofessioneleploegen.
NatuurpuntMarkvallei isdeafdelingvanNatuurpuntin degemeentenRijkevorsel,HoogstratenenBaarle-Hertog. Zijwerktmethaarvrijwilligersgroepvanuit BezoekerscentrumDeKlapeksterinWortelKolonie.Hier ontvangtdeafdelingzoveelmogelijkmensendie geïnteresseerdzijnindenatuur.
NatuurpuntMarkvalleiisdaarnaasteenvereniging.We makenveelpleziersamen.Weorganiserencursussen, lezingen,wandelingen,uitstapjes,buitenlandseexcursies, ...Eniedereeniswelkom!
Lidworden?Schrijf30eurooveroprekeningBE17230 004423321metvermelding‘nieuwlidNatuurpunt Markvallei’.Alslidontvangtuautomatischhetnationaal contactblad‘Natuur.blad’en‘tBieteutje.Jegeniet
daarnaastvantalvanvoordelen.
Anderegeïnteresseerdenkunneneenjaarabonnementop ‘tBieteutjenemendooroverschrijvingvan8euroop rekeningIBANBE73860112673360vanNatuurpunt Markvalleivzw.
NatuurpuntMarkvalleiiseenechte vrijwilligersorganisatie.Vanonzemeerdan1200leden zijner250opéénofanderewijzeactief.Hetzijnookde leden/vrijwilligersdieinhoudgevenaanonzewerking. Zijwerkendaarvoorsameninwerkgroepenzoals:de gidsenwerkgroep,dewerkgroepvoorhetbeheervanonze natuurgebieden,voorstudie,voordefinanciënvande afdeling,hetbeheervanDeKlapeksterofonze fotowerkgroep.
Maandelijkskomenvertegenwoordigersvande vrijwilligersbijelkaaromdebelangrijksteafdelingszaken metelkaartebespreken.Wiljezelfookeenhandje helpen?Datkandoortehelpeninonzenatuurgebieden, inhetbezoekerscentrum,viastudie-ofgidsenwerkingof opallerleianderemanieren.Kijkoponzewebsitevoor meerinfo.
Contactgegevens:
BCDeKlapekster-Kolonie41,2323Wortel info@natuurpuntmarkvallei.be 033830208
www.natuurpuntmarkvallei.be
GiftenvoordeaankoopvannatuurgebiedenzijnwelkomoprekeningBE562930 21207588metvermeldingvandenaamenhetnummervanhetprojectdatjewenst testeunen.
Giftenvanaf40eurozijnfiscaalaftrekbaar!
DenRooy:7807-DeHalscheBeemden:7108
•Voorwoord
•KortNieuws
•ChryptoChris
•HetWilaardenhof
•WerkgroepNatuurstudie
•Tuinlab
•Voorbijeactiviteiten
•DeRooyborstjes
•Weetjesovervogels
•Gespot
•Activiteiten
•Snuitpagina
•Fietsendoorerfgoed
•Cursussen2023
Eenzanglijsterdiebijhetkriekenvandedag(zaligeuitdrukking toch)vanzichlaathorendoorhetopenslaapkamerraam.Danweet jedatdelenteeraankomt.Instantblijmakerisdat!
EnmetheteindevandewinterisernuookeenMAP7eneen stikstofplanineenfinalefasegeraakt.Datdelandbouw-en natuursector,zondernegatieveberichtenindemedia,samen constructiefeenvoorstelvooreenzevendeMAP(=MestActiePlan) kunnensamenstellen,toontnogmaalsaandatmetgoedoverlegen begripvoorelkaareengezamenlijkdoelkanbereiktworden.Goed geboerddus.Metbeidebeslissingenhoopikdatzowelboerals natuurkunnenwerkenaandetoekomstvoordeinstandhoudingvan bedreigdelokalefaunaenfloraendeleefbaarheidvande boerenstiel.
Inmaarthieldenwemetonzeverenigingweeronzejaarlijkse AlgemeneVergadering(AV).Zoietslijktopeenverplichtnummertje binnendeVZWwetgevingmaarhetismeerdandat.Wekekenterug opwatwebereikthebbentijdenshetafgelopenjaar,endatwasweer indrukwekkend.Vooralalsjebeseftdatdatvoorhetmerendeeldoor vrijwilligersgedragenwordt.Onbetaalbaardus!Daarnaastwaser ookeenblikopdetoekomst.Diebiedtonsweereenjaarlang topervaringenindenatuurvoorjongeenouderesnuiters.Erkomen ookgrotewerkenaan.NudeLaarsindeValleivanhetMerkske volledigineigendomisvanANBenNatuurpuntwordendeplannen voorinrichtingswerkenmeerconcreet.Jehoorterbinnenkortmeer over.
Datwenietvieszijnvanveranderingenbinnenonzewerkingtonen weaanmetdewijzigingvanonzestatuteneninternreglementdat methandengeklapwerdgoedgekeurdtijdensdeAV.Dedetailskanje doornemenoponzewebsite.
Zo’nAVisookeenmomentomtevieren.We hebbennueenerevoorzitterinonsmidden. DrejOomen,dievorigjaaralsvoorzitterde fakkeldoorgafnameerdan25jaar indrukwekkendedienst,kreegverdienddeze eretitel.Eenboekmetfoto’sdiedevoorbije 25jaarwerdenverzameldoverhem,werd aanhemgeschonken.Ennietalleenzijn evolutiemaarookdievanonzevereniging werdmooiweergegeven.
Opdecover:
Kleurplaatroodborstje (vogelbescherming.nl)
SteundeRooyborstjes!
Devolgendemaandenbarstdenatuurweerlos uitalzijnvoegen.Hetwordtweergenietenvan hetfrissegroenenhetjongegeweld!
BartRoyens
Voorzitter
EindmaartkondendebezoekersvanBezoekerscentrum ValleivanhetMerkske–DeKlapeksterwellichtvoorhet laatstgenietenvandedienstenvanRenéHofkens.Renéis aljarenlangtrouwoppostalsvrijwilligerenverzorgtmet veelpleziermeehetonthaalinonsbezoekerscentrum. Woensdagwasdelaatstejarenzijnvastemomentinde week.Hijzeternunajarendiensteenpuntachter.René wasjarenlangleerkrachtinhetSintJanBerchmanscollege inWestmalle.Hijgafervooralwetenschapsvakken,inde eersteplaatsscheikunde. Veleveeljongere vrijwilligerskennenhem trouwensnoguitdietijd. Hetlaatzichalradendat Renéeenrespectabele leeftijdheeftendaterdus tochalenigetijdeenacht alseerstecijfervanzijn ouderdomstaat. NatuurpuntMarkvalleiis heelblijdatRenénazijn actieveloopbaanvoor vrijwilligerswerkinonze verenigingkoos.Nuhijer eenpuntachterzetwasdaaromvoorzitterBartRoyens aanwezigomhemonzedankovertebrengen.Wehopen datweRenénogdikwijlsmogentegenkomenoponze activiteiten.
MisschienishetverhaalvanRenéinspirerendvoor anderemensen?Benjeopzoeknaarzinvolen aangenaamvrijwilligerswerk?Denkzekereensaan NatuurpuntMarkvallei.
Dewerkgroep“landschappelijkerfgoed”gingop onderzoekuitinSmisselbergen.Eenredelijkbrede depressieinhetlandschaptrektalenigetijdhun aandacht.Dooronderzoekmetmetaaldetectorenhoopte menantwoordentevinden.Deeersteonderzoeksdag
leverdeenkeleenoudepotenschrapnelsvanbommen op.Maardatwasmeerdanverhoopt.Enkelewekenlater verscheenindeHoogstraatseMaandeenverhaaloverde gevechteninderegio.
JanSpannenburgcollectiewordtgedigitaliseerd Dewerkgroep“landschappelijkerfgoed”heeftalle objecten,opgezettedierenenverzamelingenvandeJan Spannenburgcollectieéénvoorééningevoerden gefotografeerd.Er blijftnogheelwat werk.Allefoto’s moetennoggeüpload wordenenpas nadienkanalles onlinegeplaatst worden.
zorgenonzevrijwilligerservoordatdecollectie duurzaambeheerdwordt.Eenaantalvandeopgezette vogelshebbenhunbestetijdinmiddelsgehad.Doorzete fotograferenblijftdeverzamelingbewaardenkunnende objectenindetoekomstookviahetinternetbekeken worden.
Mooimakers
Zaterdag4maartgingenweweergewapendmetgrijpers envuilzakkenopstapinRijkevorsel.
Hetresultaatwasweeraanzienlijk:35restafvalzakken,28 PMDzakkenendatop30km!
Eenkleinlichtpuntje:hetwasfijnomtemerkendatalvast ééngrootbedrijfaandeslaggaattegenzwerfvuilrond hunbedrijf.Hopelijkvindtditvoorbeeldsnelnavolging! Dankjewelaanallehelpers!
Hebjijzinentijdomopzaterdag3juni(9-12u)meeopstap tegaan?Laathetonszekerwetenwantwezijnnogop zoeknaarmooimakers!
TentoonstellingHOUTvanDominiqueVanHuffel bezorgdNatuurpunt2500€.
BijdezedankenweallevrijwilligersvanNatuurpuntdie opeenofanderemanierbijgedragenhebbenaanhet succesvandetentoonstellingHOUT.Gedurende10dagen mochtenwemeerdan800mensenbegroetenvoordeexpo endeoptredensvanhetduoMartens&Huet,Flor Verschueren,Mullerthal,Violacc,theaterPasGeverfden deZundertsekomedie.Enzekerniettevergetende topavondmetKeesStrijbosenDominique.
Cultuurennatuurwerken,deopbrengstvoormeernatuur (punt)ishetresultaat.
HOUTkrijgtzekereenvervolg,hiervoorzijndeeerste contactengelegd.
10deuitgavevandenieuwsbriefvandeValleivan hetMerkske
Eenmijlpaal,zopasroldedetiendeuitgavevande nieuwsbriefvandeValleivanhetMerkskevande spreekwoordelijkepers.
Hetisopnieuweengoedgevuldexemplaarmetdiverse artikelsoverflora,fauna,(water)beheer,geschiedenisen publiek.Denieuwsbriefontstonddestijdsvanuitde werkgroepmonitoring(natuurstudie).Ondertussenis dezedankzijinbrengvanvelengewordentoteen compleetenwaardevolnaslagwerk.
Dankzijdegoedesamenwerkingvandepartners (WaterschapBrabantseDelta,provincieAntwerpen, Staatsbosbeheer,NatuurpuntMarkvallei,Agentschap voorNatuurenBos)wordtdeevolutievande biodiversiteitindeValleivanhetMerkskeminutieus opgevolgd.ErzijnweiniggebiedeninNederlanden Vlaanderendiedergelijkinstrumentariumvan specialistenwerkkunnenvoorleggen.Jekanhem terugvindenoponzewebsite www.natuurpuntmarkvallei.be
LievergeenpapierenversievanhetBieteutje? WiljelievergeenpapierenBieteutjeontvangen?Volstaat eendigitaleversievoorjouenspaarjelieverhetpapier endedrukkostenuit?Dankanjenuuitschrijvenop https://www.natuurpuntmarkvallei.be/uitschrijvenpapieren-bieteut/ofviadeqr-codehieronder
ChrisDeRoover,vrijwilligervanregioMechelsRivierengebied maaktinzijnvrijetijdgraagpuzzels.Depuzzelsdiehijvoor hunledentijdschriftgemaaktheeft,wilhijgraagdelenmet andereafdelingen,ietswaarinwijnatuurlijkwel geïnteresseerdzijn.
Hierondervindenjulliezijnnieuwsteopgave.Alsjede cryptischeomschrijvingengevondenhebt,danvindjemetde eersteletterseennatuurelement.
Alsjehulpnodighebt,kanjeoppag.25onderaanalvastenkele hulplettersvindendiejevakjesmetdecijferskanplaatsen. Devolledigeoplossingstaatoppag.30,maarniettesnelgaan kijken...Veelsucces!
Nogmeerspeelplezier?www.cryptochris.be
A.feestvandenachtvlinders
B.ongeschoeideamfibie
C.troepvaneenclochard
D.Devogeltellingzorgtvoorhoge thuisenoptv.
E.prikbloempje
F.onaardslijf
G.slankinsectenmiddel
H.autogeuropdehondenweide
I.gerstgesprek,korenklets,graanslag
J.zeertragechaletbouwer
K.vogelnijppaard
L.kindervogel
M.paardenschaats
Wateenleukeopdracht:het verhaalvertellenvande biologische groenteboerderijmethet winkeltjewaarikaleen paarjaarmetveelplezier–ensmaak!–mijngroenten haal.Eenafspraakisdan ooksnelgemaakt.
Auteur:LydiaBottenburg
Ikwordhartelijkontvangendoor SjackVerhulstenzijnvrouwMartine VanHeesenikwordmeteendegrote kasingeloodst.Daarstaanradijzente pronkeninverschillendegroeistadia, netjesopvolgordeingrotebedden naastelkaar,anderebeddenliggenal klaaromingezaaidtewordenvoor hetvoorjaar.Sjackwijstallesaanen verteltmeteenhonderduit:de vaktermenvliegenmijomdeorenen hetduizeltmijalsnel,maarhijstelt megerust:straksgaanweweleven zittenenlegthijallesnogeensrustig uit,numagikmijnogendekost geven.Watishetleukom“de voorraadkamer”vanhetwinkeltje waariktrouweklantbentebekijken.
Sobereeenvoud
Allesishiersober:geengrote verwarmingsinstallaties,geen hydrocultuur,gewoonrechtstreeksin devollegrondplantenmeteen
beperktarsenaalaan hoogstnoodzakelijkemachines:de prachtigemeerdan50jaaroude machinedieblokjesmaaktvan potgrondwaarvervolgensmetde handdezaadjesvoorzichtigin wordengedruktiseenwaar kunstwerkenveruithetvoornaamste technische‘hoogstandje’dathierte vindenis.
Buitendekasinhetopenveldzieik nogprei,spruitjesenveelkolen staan.Hierzijndetunnelsvoorde voorjaarsgewassenalopgezetof liggendegroteijzerenbogenklaar omrechtgezettewordenentedienen alsondersteuningvooreenafdak tegenregenenwind.
Hetmooisteplekjeisde ‘kraamkamer’:eeneenvoudige tunnelvormigeruimtevanzeilmet binnenlangetafelswaaropkisten staanmetblokjespotgrondinrijen waaralhelekleineplantjesuit piepen:zaadjesdienogmaarnet ontkiemdzijnennoggeencentimeter hoogstaan.Alleenhierwordt spaarzaamverwarmdmeteen warmtekanonzodatdejongezaadjes kunnenontkiemenenzodrazesterk genoegzijnverplaatstkunnen wordennaardekasofnaarbuiten.
Sjacktoontmeeenzelfgetimmerde kastwaarhijzijnzaaigoeddeeerste dageninhetdonkerzetzodatde muizennietkunnensnoepenvande zaadjes.Eensdatdieontkiemdzijn hebbendemuizengeeninteresse meerenkunnendebakkenopde tafelsgeplaatstworden.Hetruikt heerlijknaarpotgrondenfrisjong groen.
TijdvoorhetverhaalvanHet Wilaardenhof,datvooralhetverhaal isvandertigjaarintensief samenwerkentussenSjacken Martine,metmaar2halftijdse krachtenvanbuitenaf.Sjackvertelt, afentoeaangevulddoorMartine.Ik hoefnietveelvragentestellen,het
verhaalroltervanzelfuit.
HetWilaardenhofiseenbiologische groentekwekerij,verteltSjack.Wij hebben18jaargeledenhierin Loenhoutdit,toenleegstaand,bedrijf gekocht.Eerstzijnwijconventioneel groentengaankweken,nogniet biologischdus.Wehaddendaarvoor eentuinbouwbedrijfinEssen,daar kweektenweookgroentenmet traditioneleteelt:rabarber,prei... Ineensmoestendehandelaarsdie rabarbernietmeerhebben:“tenzij hetbiois”zeidenzeons.Toenzijnwij onsgaanverdiepeninbioen cursussengaanvolgenentoenisonze interessevoordebioechtgewekt.
Hetiseenvrijkleinbedrijf–2hectare –enuitbreidenzagenwenietzitten, welhaddenwealveelinteresseinhet biologischwerken,maardatkonniet meteen,ermoesteerstveel opgeruimdeninordegemaakt wordenhier.Naeenaantaljaren hebbenwijhetbedrijfomgeschakeld naarbiologischelandbouw.
Deomschakelingnaarbio
Dieomschakelingwilzeggendatje eersttweejaarlangvolgensde biologischelastenboekenmoet werken,duszonderchemische sproei-ofmeststoffen,met vruchtafwisseling,compostgebruik enz.maarjeproductmagdannog nietverkochtwordenalsbiologisch. Nadietweejaaromschakeling kregenwedenodigebiocertificeringenenkondenweons productverkopenmethetbiologisch label.
Inhetbeginvandie omschakelingsperiodewordtereen grondstaalgenomen:nieteen standaardgrondstaal–erwordenelk jaargrondstalengenomenvoor voeding–maareenmacro-grondstaal endanwordtergetestopresiduen vanontsmettingsmiddelendie vroegereventueelgebruiktwerden. Diewarenerniet,datwistikalvan tevorenwantdemoedervande
oprichtervandezeserredieleefde toennogenzijwistmijtevertellendat haarzoonnooitontsmethadenwij hebbendatooknooitgedaan.Detesten wezendatookuitdusdatwasinorde.
Hetbio-certificaatwordtelkjaar herhaaldnanieuwecontrolesvan bodemstalenenproductstalen:1x aangekondigdecontrole,derestvande controles,gemiddelddriekeerper jaar,isonaangekondigd.Danstaater ineensiemandnaastjeterwijljetussen deplantenzitendanishijalinde winkelgeweest.Zekijkenrondenalsje echtchemischestoffenhebtgebruikt danzienofruikenzedatookaldirect natuurlijk:heteffectvanRoundUpis moeilijkteverbergen.Zenemenstalen mee,vragenbijvoorbeeldofzeeen courgettemogenafplukkenendiegaat danmeenaarhetlabovooronderzoek. Zecontrolerenookonzevolledige administratie.Wemoetenallesprecies noteren:watenwanneerwezaaien,de plantdatum,watwegebruikenaan productentegenschimmelsen ongedierteendatwordtdan vergelekenmetdeaankoopbonnen.
Ikhebdaargeenenkelemoeitemee,ik vinddatgoed.Decowboysmoetener tussenuit.Eéncowboykanveel negatiefeffecthebbenopdegehele bio-markt.
Hetproductispasbiologischwanneer hetopspecifiekewijzegeteeldwordt,
volgenshetEuropeeslastenboekvoor biologischeteelt.Datbetekentdater geenchemischebestrijdingsmiddelen ofsproeistoffengebruiktwordenener geteeldwordtvanbiologischezaden enrassen.Jegebruiktgeenkunstmest, werktsteedsindevollegrond,dusniet inbakkenofpottenengeen hydrocultuur.Voldoende vruchtafwisselingperperceelgrondis verplicht:minimaaléénopdrie:dus eersttweeandereteeltenopdezelfde plekvoorjeterugdeeersteteeltzet. Wijzittennuopvierteelteninde tunnels,dusdatisietsruimer.
Wijbemestenmetcompost,diekomt vangecertificeerdebedrijvenenwe gebruikenookdierlijkemestvanDe GroeneBoerderij,eenbiologische varkenskwekerijinWuustwezel.Bio varkenszittenopstro,datisdus stalmestendiegebruikenwijvooral buiten.Webewarenookonzeeigen plantennadeoogst,(bonen,tomaten etc.)diecomposterenwezelfendie compostgebruikenweook weer.Nietterugindeserre, maarbuitenomzekertezijn datwegeenvirussen verspreiden,wantdatis tegenwoordigindetomaten weleenshetgeval.Alsjede compostvandietomaten gebruiktonderbijvoorbeeld preidanisdatgeenenkel probleem.
Decontroleurskomenstalen
nemenvandegrondenookeenaantal vandeproducten,onaangekondigd uiteraard.Vanhetgewasnemenzeeen vooroogststaal.Dusvoordatikga oogstenmoetikbellenmethetFAVV omtemeldendatikmijnspinazieof mijnslawilgaanoogsten,danwordter eenstaalopgehaaldendatwordt onderzochtopresidueninhetfytolab inGent.Danwordterookopnitraat getest,datmagniettehoogzijnwant datkaneenprobleemzijnin bladgewassen.Zijndiegetallenniet goed,danmagjenietoogsten.Overhet algemeenvaltdatwelmeeenhebben wedaarnietzoveelproblemenmee omdatwegeenkunstmestgebruiken. Gewassendiegevoedzijnmet kunstmeststoffenhebbenvaakveel hogerenitraatgehaltesdanwanneerje natuurlijkemeststoffenenvooral compostgebruikt.Denitraatuit dierlijkemest,diekomtlangzaamvrij endeplantneemtwathijnodigheeft, danzitjeeigenlijknooit,ofheelzelden, bovendenorm,maarjemoetdatstaal welnemenuiteraard.Datisweleen verschilmetdecollega’smet waterculturen,diemoetenheelgoed oplettenvoorhunnitraten.
Gifproductenkunnennatuurlijknietin eenbiogewaszitten,diegebruikenwe niet.Zittendieerwelin,danmoeten wehetvernietigen,maardathebben wijnognooitvoorgehad.Ikhebdatwel vancollega’sgehoord:alsjemoet vernietigendankomenzevanhet FAVVeffectiefnaastjestaanomte kijkentotdatjeallesondergeploegd hebt.
Wijgebruikenvooralbiologische bestrijdingsmiddelenindeserres, buitenwerkenwemetbloemenkanten diewezelfzaaienomnatuurlijke insectenaantetrekken.Diebloemen trekkenbijvoorbeelddegaasvliegen
massiefeikenkwaliteitsvloeren
verschillendebreedtesendiktes
plaatsingdoorvakmensenmogelijk
voordoe-het-zelversuitgebreideleginstructie scherpeprijzen
rechtstreeksvanzagerijnaarparticulier.
aandieweerheelnuttigistegende koolvlieg.Dielaatstevliegtast namelijkjekolenaan,maardaarwaar veelgaasvliegenzijn,isdekoolvlieg nietgraag.Wanneerdekoolgrootis,is hetnietzoerg,maaralshijnogkleinis endiekoolvliegkomterzijneitjes leggen,dankandieplantbederven.In dezomerleggenweookweldoeken tijdensheteerstedeelvandeteelt,niet omteverwarmen,maaromte beschermen,alseenvliegengaas.
Ikhebgelukdathierronddeserre allemaalweilandis,daarwordtniet zoveelaangedaanquamesstoffen.
Wehoudenookrekeningmetde periodeswaarinwezaaien:inde zomerzaaiikbijvoorbeeldgeen wortelenwantindezomerhebje teveellastvandewortelvlieg.Ikheb heelvroeginhetjaarwortelengezaaid endanzaaiikpasweerinhetnajaar. Dewortelvliegbegintinapril-meite vliegen,danzijnmijnworteltjesal redelijkgroot,dusdatgaatwelgoed, maarzouikopdatmomentzaaiendan ismijnzaaigoedonmiddellijk aangetast.Inseptemberhebjede laatstevluchtvandievliegen,daarna zaaiikpasweerwortelen,maardande snelgroeienderassen,diekunjegoed bewarenindefrigoenzoproberenwe dateenbeetjeteomzeilen.
Indekaszettenweinsectenindiewij aankopen.Zowelalsnatuurlijke vijandentegenbepaaldeplagenals voordebestuivingvanbijvoorbeeld tomatenplanten.Dieinsectenworden gekweektdoorgespecialiseerde firma’sendiekomenhieraanineitjes opeenkartonnenbordje.Wijhangen diekaartjesmetdieeitjesdantussen deplanten.
BiolandbouwinVlaanderenisheel kleinschalig,slechtseenkleine10.000 hectare,datis1,5procentvanhet totalelandbouwoppervlak.Wijhebben 2hectareintotaal,hetgemiddeldebiobedrijfistussen2en3hectare. TegenoveranderelandeninEuropa betekenenwijniets,wehuppelen achterop,maarwehoudenvolomdat wegeloveninhetbiologische productieproces.
Bioisgezond.Dechemischeproducten uitdetraditioneleteeltzijnaltijdnog aanweziginjegewassen.Zelfsalszezo verdundzijndatzenietgedetecteerd worden,wordenzenooitvolledig afgebroken.Kunstmeststoffenhebben eeninvloedopdegroei,ookvoor mensen.Jemerktdatineerste instantieomdatbioproductenlanger goedblijven:dehoudbaarheidvaneen biotomaat,islangerdandievaneen watercultuursoortgenoot.
Biologischegeteelde productenhebbenmeer voedingswaarde,erzitten mineralenindegronddie opcultuurteeltniet nagebootstkunnen worden,alvoegjenog zoveelstoffentoeaanje water.
Bioislekker.Onze productensmakenover hetalgemeenbeter, voller,datheeftookte makenmetdathetuitde
grondkomtenmetderassendiewe kweken.Bepaaldebio-zaadfirma’s selecterenvooralopsmaakennietop snellegroeiofhogeopbrengst. Worteltjesbijvoorbeeldkomenaltijd uitdegrond,maardesoortendiewij hebbenzijnveellekkerder.
Ikhebzelfvroegerbijeenzaadfirma gewerkt,duswanneerikeengoedeen lekkeresoortheb,danhouikdaar plantenvanenikhaaldaarzelfhet zaaduit.Ikdoeeenbeetjezaadoogst voormijneigenzaden,zohaalikerde besteuit.Datzijnnietaltijddemeest hoogproductievesoorten,watnietwil zeggendathetaltijdlaagproductiefis, maardaarzitweleenverschilin.
Daarbijkunjebvookmetbepaalde kunstmeststoffendesmaakbederven. Bveenkunstmeststofmetveel magnesiumbijjeworteltjes:die wortelssmakennergensnaar. Diezelfdewortelenzondermagnesium zijnlekker.
Lerenetenvolgensdeseizoenen
Tijdensonzewandelingoverhet terreinfilosofeertSjackoverde verwachtingenvandeconsumentdie delaatstetientallenjarenzoveranderd is,maardieeigenlijkgecreëerdisdoor deproducent.Doorhethelejaardoor alleproductenaantebiedeninde supermarktkweekjeeenverwachting bijdeconsumentenvindenmensen hetnormaalommiddenindewinter tomatenofaardbeienteeten,maardat isnietnormaal,datkunjenooit
LeysIJzerwerkenisuwpartnervoorkwalitatievemetaalbewerking:deuren,ramen,oranjeriëen, trappen,poorten,hekwerken,kleinschaligeconstructie-elementenenallerhandeexclusiefmaatwerk instaalenanderemetalenzoalsRVS,aluminium,cortenstaal.
Westaangarantvooreenplanma�gewerkvoorbereiding,servicevandebovensteplankenwerken uitsluitendmetdegelijkematerialenomeencorrectgeassembleerdeindproductteleveren.
Weschakelengraagonzeexper�seinomuadviesteverlenenbijdeontwikkelingvanuwproject.
LeysIJzerwerkenstaatvoor:vakmanschap,meerdan20jaarervaringenbetrouwbaarheid.
Veilingstraat25–2320Hoogstraten
Tel/fax+3233368877 |GSMED+32497680974|GSMTOM+32477985971
www.leysijzerwerken.be |info@leysijzerwerken.be | tom@leysijzerwerken.be
Enkelopafspraak
GebroedersGeensnv Hinnenboomstraat5 2320Hoogstraten
www.knikmops.be
Compacte,multifunctioneletransportmachinesenknikladersvollediggemaakt inHoogstraten.bereikenmeteenecologischeteelt.
“Wijproducerennietopvaag,wij biedenaan.Metdegroothandeldoen wedatwelinoverleg:alsermeer vraagisnaareenofanderproduct kunnenwewelaanpassen.”
Etenvolgensdeseizoenen:geen courgettesentomatenindewinter, maarzoveelanderelekkeregroenten. Jemaaltijdsamenstellenstartend vanuithetaanbodgroenteninplaats vanvanuitdekeuzevleesofvis. Gewoonkijken:watbiedthetseizoen, watligterhierinhetwinkeltje,watis ernuvoorradigenwatkanikdaar meemaken.
Martineverteltdatzedie omschakelingookbemerktbijvaste klanten:“Vroegerstondendiehier
methunreceptenvooreenheleweek endanmerktenzedaterbepaalde productenuithetreceptniet voorradigwaren.“Hebjedatniet?” vroegenzedan.“Nee”,zeiik:“datzit nunietinhetseizoen.”Mensen moetendatechtterugleren.Klanten beginnendelinkteleggendatzehet andersommoetendoen:kijkenwater indewinkelofmarktkraamligtenvan daaruitjemenusamenstellen.
Korteketen
Hetzelfbedieningswinkeltjeaande boerderijis7dagenop7geopend.
DaarnaaststaatMartinewekelijksop demarktinWortelopdonderdagvan 10tot13uurenindezomerelke vrijdagopdeoverdekteboerenmarkt inHoogstraten.
Dewinkellooptgoed,hetgaatwatmet periodes,maarwemerken bijvoorbeeldtegenheteindevande namiddageenrush,mensendieopde terugwegvanwerkofschool langskomen.Dezelfbedieningen betalingwerkengoed:mensenzijn eerlijk,hetismaarheelzeldendater ietsnietklopt.
Ikgeefhenmijnwelgemeende complimentenoverhetwinkeltje:het ruimeaanbod,naastdeeigenteeltzijn erookeenaantalproductendie aangekochtwordenbijdebiogroothandelofviacollega’s. Voorbeeldenzijn:citrusfruit, bananen,gember,eieren,Gageleeren
appelsap.
Allesissteedsproperengoed aangevuldendebetalingwerktvlot metPayconic.Fijndatwetot19uur terechtkunnenenzelfsopzondag.
Zorgboerderij
Alsheelhetbioverhaaluitgelegdis, verteltMartine,alskersopdetaart: “Wijzijnookeenzorgboerderij.Hier komenkwetsbarepersonenmet psychischeproblemenofmentale beperkingenmeewerkenviade organisatieGroeneZorg.”
Defoto’saandemuurzijnhetbewijs: ikziejongemensenaanhetwerk,een fierepuberopeentractor,een jongemanaanhetplanten,eenmeisje aanhetplukken.Iederophuneigen tempoenmethuneigen mogelijkhedenmogenzehiereen stukjefierheidkomenrapen.
SomshorenSjackenMartinejaren laternogweleenshoehetdiemensen vergaanisendanzijnzeblijen tevredendathuninspanningenvoor diejongerenenheteerlijkewerkdat zehierkwamendoenzijnvruchten heeftafgeworpen.
Wateenmooieafsluiter!
HetWilaardenhof
Wilaardenweg10,Loenhout
Openingsuren:7/7van09.00tot19.00uur facebook.com/wilaardenhof Instagram.com/wilaardenhof
Eennieuwjaar,eennieuwetentoonstelling.Vanafapril2023zalerinhet bezoekerscentrumeenoverzichthangenvanfoto’smetmeetkundigefiguren inhetwerkingsgebiedvanonzevereniging.Zoalsaltijdkandezegratis bezochtwordentijdensdeopeningsurenvanDeKlapekster.
Voordetentoonstellingvanafbeginaprilishetthema‘glurenenkuren (rariteiten)inhetwerkingsgebiedvanNPMarkvallei’.Dedeadlineis20juni, foto’stezendennaarwimverschraegen@hotmail.com
DewerkgroepStudiemaakteeninventarisopvande faunaenflorainonzenatuurgebiedenenderuimere omgeving.
BinnenNPMarkvalleibrengenweondermeer volgende groepen/soorteninkaart:Insecten:nachtvlinders, dagvlinders,zweefvliegen,libellen,enrecentook slakkendodervliegen(Sciomyzidae)- Herpetofauna: amfibieën(kikkers,padden,salamanders, )enreptielen (hagedissen)-Vogels:vangroottotklein,inhet broedseizoenofdewinter,ophetwater,inhetveldofhet bos,trekkendofterplaatse-Vissen:allesoortenineen aantalvanonzewaterlopen-Zoogdieren:vleermuizen, muizen(alsprooivanuilen),sporadischanderesoortenPlanten:eenjarige(voorjaars-)bloeiers,mossen, korstmossen,paddenstoelen
Turenachtermuren.
Datzoujekunnendoenombijvoorbeeldwatervogelste tellenvanachtereenkijkmuur,maarerbestaanvele manierenomtellingentedoen.Dezekunnenspecifiek zijnvoordegroepofsoortdiejewilinventariseren,zoals eenlichtbakomnachtvlinderstelokkenenvangen, elektrischenettenomvisseneventeverdovenzodatze bovenkomendrijven,ofgewooninhetveldluisterenen metdekijkerstaanwachtentottrekvogelspasseren.
Voorsommigetellingenwerkenwemeeingrotere netwerkenopregionaal,nationaalofinternationaal niveau.Demethodeszijngestandaardiseerd.
Zowordenplantengeïnventariseerdopvooraf vastgelegdeplekkendieingedeeldwordenin“roosters”, waarindangedurende6wekengrondigdesoortenen hunaantallenwordengenoteerd.
Hetverzamelenvan nieuwedatavoorde nieuweversievande broedvogelatlas gebeurtookin roostersvan5km². Dezewordennog eensonderverdeeld inhokkenvan1km² waarintensief gedurende55 minutenwordtgeteld welkesoortenin welkeaantallen voorkomenenofze aldanniet broedgedrag
vertonen.
Ookhet“AlgemeneBroedvogelNetwerk”(ABN)ende punttransecttelling(20punten5’,1tellingperjaar) hebbeneenvastetelmethode.
Anderetellingenwordenopbepaaldemomenten uitgevoerd,maarmetietsminderstrikteregels.Hettellen vanwinterwatervogelsbijvoorbeeldgebeurtinheel Vlaanderentijdenshettweedeweekendvande wintermaanden(november-maart).
Tenslottetellenweooknogeenaantalzakenop“eigen initiatief”vandegroepofpersonen,waarbijwetochook proberensystematischtewerkenzodatdegegevensover dejarenheenoftussenverschillendegebiedenkunnen wordenvergeleken.
Hettellenvanvissengebeurtmeestalbeginmei,enlater indezomer,waarbijelkjaareen100-talmetervaneen anderewaterloopwordtbekeken,enwenaeenaantal jarendezelfdewaterlopenterugaandeordezijn.Dan wordteropnieuwopdezelfdeplekgeteld.
Vleermuispopulatiesindevleermuiskelder,-kastenen boomholteswordenopgevolgdmetonderanderedehulp vaneeninfraroodcameraeneenbatdetector.
Weregistereninderdaadnietenkelwatwezien,somszijn wepuuraangewezenoponsgehoor.Zoworden boomkikkersgeteldaandehandvankoorzang,en ontdekkenwebroedvogelstussenhetbladerdeksoms enkelopbasisvanhunterritorialezang.
Doortetellentrekkenweaande(alarm)bellen.
Deinventarisatiegegevenswordengebruiktomrecente datatebekomen,bijvoorbeeldvoordeupdatevande
nieuwevogelatlasinBelgië,maarookomdezedatate vergelijkenmetoudedatauithetzelfdegebied.Ditlaat toeomtrendswaartenemen.Dezetrendskunnenons lerenofietsfoutgaat,zoalsdesterkeachteruitgangvan weidevogels,endankanerinderdaadaandealarmbel getrokkenworden.Ditkanopzijnbeurtdanweerdienen ombeheervandegebiedenaantepassen.
Trendanalyseswordenookgebruiktomoptevolgenof bepaalde“streefsoorten”eropvooruitgaanna beheerswerkenomeengebiedaantepassenvoordeze soorten.
Jonggeleerdenoudgedaan.
Wezijnmeteen50-talvrijwilligersdiedezetellingen uitvoeren,sommigenalsouderotteninhetvak,anderen dienogmaarnetkomenpiepen.Voorbepaalde soortdeterminatiesiseengrondigekennisenjaren ervaringvereist,terwijlhettellenvananderesoorten meertoegankelijkisvoormensenmeteengoede basiskennisvandesoorten.Inelkgevalleerteeniederdie meewerktindestudiegroepnogaltijdbijvancollega’sof eigenopzoekwerkingevalvantwijfelofhetvaststellen vaneenonverwachtesoort.
Geenwoordenmaardaden.
Logischerwijsvindthetstudiewerkvooralinhetveld plaats,entrotserenwekoude,regenenwind,ofgenieten wevandeheerlijkeochtendstondenopkomendezon.De geteldedatamoetenooknoggeregistreerdworden,dus erkomtookwatpapierwerkaantepas,maarmetde intredevan(aldanniethandige)appskunnenvele waarnemingenalterplekkewordengeregistreerd,dus datisookmooimeegenomen.Verderkomenwezo’n2 keerperjaarsamenmetdeledenvandewerkgroep Studieomonzeervaringentedelenenplannen/afspraken temakenvoordevolgendetellingen.
Hoeweldezetellingeneenzekereinspanningvragen, belevenweerookveelnatuurplezieraanenwordter heelwatafgelachenwanneererflaterswordenbegaan, eenschunnigemopwordtverteldalsdetrekvogels verscholenblijvenachterdemist,ofeenmisstapgebeurt bijhet(niet)springenoverdesloten.
Dus,hebjijeenbasiskennisvanéénofanderegroep/ soort,enmochtjeinteressehebbenomaantesluitenbij éénofanderespecifiekeinventarisatieofde studiewerkgroepinhetalgemeen,graageenseintjeaan LeenRigouts(leenrigouts@gmail.com of0479019258).
Vlaanderentelttweemiljoen tuinen.Samennemenze12%van degrondinwaarvan9% privétuinen.Beschermdenatuurgebiedenbeslaan3%enbossen11 %.Metonzetuinenkunnenwe meernatuurrealiserenenhet versnipperdelandschapmeer verbinden.Doorjetuinandersinte richtenhebjeminderwerkenzal jemeerkleurkrijgeninjetuinen meervlinders,vogelsenandere levenaantrekken.Wewillenje graagwarmmakenomde ecosysteemdienstenofnatuurvoordelenvanjetuinteberekenen metMijnTuinlab.Zokanjezwart opwitaantonenhoejijbijdraagt aandestrijdtegenklimaatveranderingenvoorhetbehoud vanbiodiversiteit.Wevroegen enkeleledenhunscoreofhun bijdrageaanmeernatuurtedelen.
Auteur:HildRigouts
Hoegoedscoortjouwtuin?
MijnTuinlabdateertalvan2020. Tochheeftdezetoolnognietsvan zijnwaardeverloren.Jekan berekenenhoejouwtuinscoortin vergelijkingmetanderelandelijke tuinen,stadstuinen, verkavelingstuinenofdaktuinenen balkons.Jeleerthoehetzitmetde temperatuurregulatievanjetuin,de luchtkwaliteit,deCO2-opslag,de waterbuffering,devoedselproductie, debiodiversiteitendebestuiving.En
bovendienkrijgjetipsomjescoreop aldezevoordelenteverbeteren.Het invullenvandevragenlijstvraagt volgensdeinitiatiefnemers15 minuten.Eigenervaringleertdatje besteengrond-oftuinplanmetde afmetingenbijdehandhebtomde oppervlaktesvanjewoning,jeterras, jeverharding,… teberekenen.We zijnbenieuwdomvanjoute vernemenofjebeterscoordedanhet gemiddelde.
Meerinfoophttps://mijntuinlab.be/ projects/2/
Eenbiodiverseberminhet centrumvanHoogstraten Liesberekendein2020detuinscore enJandeedhetnunogeensover.In 2020haaldenzeeenscorevan91, tegenover77nu.Hetgemiddelde voorlandelijketuinenbedraagt80. “Wezijndusnietzogoedbezig”, aldusJan.Hetverschilistewijten aanhetverwijderenvande knotwilgenwateengroteimpacthad opdeCO²-opslag,deluchtkwaliteiten detemperatuurregulatie.Intussen zijnnieuweknotwilgenenstruiken aangeplant.Hetisnogevenwachten totzijdezelfdenatuurvoordelen biedenalshunvoorgangers.Toch proberenwemetminderwerkmeer intezettenophetvergrotenvande natuurvoordelen.Decampagne ‘Maaimeiniet’inspireerdeons.Een deelvanonzegazonendebermwerd ingezaaidmeteenzaadmengseldat bij-envlindervriendelijkis,goed betreedbaarisen nietjaarlijks opnieuwvolledig moetingezaaid worden.“Ze maaienregelmatig tweestroken rondomdeberm omtevoorkomen daterondergroei komtonderde
haag.Dehelebermwordtvoorenna hetgroeiseizoengemaaid.Hetgeheel oogtstrakkeren‘beter’onderhouden ensluitzomooiaanbijdestijlvan hethuis.Ondankshetfeitdatde knotwilgendieveelinsectenen anderesoortenherbergenwerden verwijderd,blijvenzedoordeze ingreepvrijgoedscorenop biodiversiteit.Eeninspiratiebron voorwienogeenverhardeof halfverhardebermheeftenwil vergroenen.
Meerinfoopwww.natuurpunt.be/ pagina/hoe-krijg-je-een-waardevolgazonenhttps://www.ecoflora.be/nlnl/lijst-van-producten/57bloemenweiden
Ookeenrecentetuinhaalteen scorebovenhetgemiddelde UitderesultatenvanCurieuze Neuzenwetenwedatrecentetuinen meestalheellaagscorenvoor koolstofopslag.StefenMarjan begonnenbijna2jaargeledenmet hetinrichtenvanhuntuin,tochis hunglobalescore80bijMijnTuinlab enliggendedeelscoresbovenhet gemiddeldevoorbestuiving(100), CO2-opslag(84),biodiversiteit(100) envoedselproductie(100). Luchtkwaliteit(42)en temperatuurregulatie(54)scoren zoalsteverwachtenlager.Hetgaat omeennogjongetuin.Dekruinvan debomenisnogklein.
“Metonzetuinwildenweinzettenop esthetiekenbiodiversiteit.Ikhadme alwatverdieptinpermacultuur.We gingenopzoeknaareen tuinarchitectdiegaatvoorecologisch tuinieren.ViadeVerenigingvoor ecologischleven,kokenentuinieren. (VELT)kwamenweuitbijEkotuinen. Hetresultaatiseenontwerpwaar
eengeleidelijkeovergangwordt gemaaktvaneenformele,strakkere tuinnaareenwildere,natuurlijke tuin.“verteltSteffier.Dichterbij huiskozenwedusvoormeerorde enorganisatie.Verderwegvanhuis ziejemeerorganischevormenaan deplantkantenmetruigereaanplant enachteraaneenmixvanvaste plantenenbomen.
Meerinfoophttps://velt.nu/ ecologisch-tuinieren
Verhardenmetduurzame materialen
“Alsikhetaantalm2verharding optel,komenwewelopeen behoorlijkaantal.Daarzijntwee redenenvoor:eenhelesteileopriten degaragedieachterhethuisligt. Naasthethuisenvoordegarage kozenwedanookbewustvooreen karrenspoor.Deafwateringvande verhardingnaastenachterhethuis komtallemaalindetuinterecht.Het steilestukvanonshuisnaarde straatisonsenigewaterverlies.Ook demateriaalkeuzeisvanbelang.De verhardingisaangelegdmet kleiklinkers.Invergelijkingmet betonklinkerszijndieduurzamer.In deplaatsvanstabiliséhebbenwe breekzandgekozenwatgerecycleerd materiaalis.Omdatergeenextra cementinzitisde waterdoorlatendheidveelbeter.
Tweejaarterughebbenweinde wintereerstwatbosgoedgeplant.En indelentehetgrootstedeelvan vasteplanten,nogvoordehitteen droogtevaneennormalezomer.De winterdaaropzijnernogeenhoop extrabomenenstruikengeplant. Hetiseenbehoorlijklangelijst: beuk,haagbeuk,meidoorn,aalbes, appel,peer,vijg,kers,krentenboom, zevenzonenboom,mispel,hulsten kardinaalsmuts.
Hetkarrenspoorisaangeplantmet goudaardbei.Langsdekantgeen monotonevakkenmetdezelfde planten,maarverschillendesoorten dieweingroepjesvan3à4bijelkaar
hebbengezet.Wenoemenerenkele: bonenkruid,lookzonderlook, bieslook,daslook,bosaardbei, geraniums,veldbies,doorlevende judaspenning,slankesleutelbloem, betonieenblaassilene.
Meerinfoopwww.natuurpunt.be/ pagina/hoe-plant-je-een-boomstruik-klimplant
Niethakkenmaarwieden
“Tweekeerperjaargaikgrondig aandeslagmethetwieden.Een eerstekeernadezomerzodatde zaailingenvandeplantenveel ruimteeneenluchtigegrondhebben alsdeherfststart.Infebruarihaalik pashetdorrewegvandeplanten. Datisdetweedekeerdatikgrondig tewerkga.Jevoeltdelenteopkomen watheerlijkis.Tijdensdezomerligt defocusoponderhoud.Snoeienen wieden.Ineennieuwetuindurft grastussendeplantenkruipenen datprobeerikopdeperceelgrens metdeburenwegtehoudenmet onbedruktgolfkartonentakken.Het isvooralontzettendhardgenieten!“ aldusStef.Hijgebruikteenriekom hetgrasendegrondlostemaken. Wijbevelenjeeenwoelvorkof grelinetteaan.Dezeriekisnamelijk speciaalontworpenomdegrondte brekenenlostemaken,zonderdat degrondwordtgekeerd.De grondlagenwordennietdoorelkaar gehusseld,waardoorhet bodemlevenintactengezondblijft.
10%kor�ng
opallewandelschoenenvanLowaenRegattaenopdewandelkousenvanBridgedale opvertoonvanuwlidkaartvannatuurpunt.
Eneengezondebodemisdebasis vooreensuccesvolleecologische (moes)tuin.BijhetwiedenmaaktStef verderdankbaargebruikvan obsidentifyomwildeplantente herkennenentekiezenofhijzelaat groeienofwiedt.
Meerinfo:https://velt.nu/bodemzorg enhttps://waarnemingen.be/
Meernatuurmeteengroendak StefenMarjanhebbenhetplatdak vanhunkeukenenvanhungaragezo aangelegddatermettertijdeen groendakvankanwordengemaakt. Alsweomonsheenkijkenligthier nogeenenormpotentieelommeer natuurterealiseren:garages, tuinhuizen,fietsenstallingen, bushokjes, Engeeftoehetis aangenamerneerkijkenopgroendan opdakbedekking.
DirkenKrisschrevenzicheentijd teruginvoordesamenaankoopvan dakisolatieengroendakendoorIOK. Eengroendakzorgternietalleenvoor
datjedaknogbeterisgeïsoleerdenje dusmindermoetverwarmeninde winter.Indezomerzorgthetookvoor verkoelingdoordateendeelvanhet gebufferdewaterverdampten warmteonttrekt.Metdeaanleg creëerdenze110m2extranatuur.De plantenzettenCO2ominzuurstofen halenfijnstofenNOXuitdelucht. NOXofstikstofdioxideisschadelijk
voordemensenmee verantwoordelijkvoordeafnamevan debiodiversiteit.
Meerinfo:https:// www.natuurpunt.be/pagina/hoe-legje-een-groendak-aan
Leukefoto’svanactiviteiteninonzeafdelingmogen doorgestuurdwordennaar verschraegen.wim@telenet.be.
Foto’sverschijnenopzowelonzesitealsopde facebookpaginavanNatuurpuntMarkvallei.En misschienookindezeoverzichtsrubriek!
VoorledenvanNatuurpunt:
-10%opmonturen
-10%opglazen
-10%opzonnebrillen
Hetiseentraditiegeworden.Elk jaariserweleenteamdappere vrijwilligersofsympathisantendat deuitdagingaanwilgaanomdeel tenemenaanExpeditie Natuurpunt.Zoverzamelenze financiëlemiddelenomons aankoopbeleidteondersteunen.En ditjaarzijnerzelfstweeteams.We stellenzegraagaanjullievoor.
Dezezottebendevan4vrouwen bestaatuitMarina,May,Annieen Karolien.
IkbenMarinaenikhouvandenatuur, vanrust,vanwandelen,vantuinieren, vanlekkereten,vanbuitenzijn.Ik werkgraagmetdingendiedenatuur schenkt.Meedoenaandeexpeditieis eenuitdaging.Hetis nietalleenwandelen, maareenheelsociaal gebeurenmetwinst voordenatuur.
IkbenMayenikhou vanwandelen, volksdansenenikben heelgraagbezigmet mijnkleinkinderen.Ik doeveel vrijwilligerswerk.Ik bengraagbuitenen wandeldezetochtmee voormeernatuuren hetbehoudervan.
EnikbenAnnie.Sinds coronabenik
dagelijksgaanwandelenendithet liefstinderustenstiltevande kwetsbarenatuurmetalzijn verrassendewonderen.Bij wandelingenophetplattelandzetik mijookinalszwerfvuilvrijwilliger.Als ikergensaanbegin,gaikervoor!De expeditiet.v.v.DenRooyspreektme echtaan.Datisimmersde geboortestreekvanmijnvader.Dat gebiedverdientzekeronzesteun.
IkbenKarolien.Ikbeneenspring-in-'tveldeneencreatieveduizendpoot,met eenpassievoormuziekeneenhart voordenatuur.Alenkelejarenloopik methetideeommeteenteamonderde naam‘DeRooyborstjes’meetedoen aandeexpeditie.Ditjaarwordtdeze wenswaarheid!Onzenatuurverdient dit!
Onsteam“DeRooyborstjes1”gaatde uitdagingaanomde65kmlange ‘GroteNeteroute’testappen. Misschienproefdejealdeheerlijke versesoepofsmuldejevaneen pannenkoek.Misschienhebje genotenvanonzeheerlijkekaas-en wijnavond.
DeRooyborstjes2zijneengroep jongemama'sdieallangtegenelkaar aanhetzeggenzijnomhetereens vantepakkensamen.Marjan,de vrouwvanonzemedewerkerStef, zagdatereennieuwebelevingsroute werdtoegevoegdbijExpeditie Natuurpunt.Nogsteeds2dagen stappen,maarminderkilometersen meerbeleving.Hetsignaalvoor Marjanomdejongemoederbrigade optetrommelen.Elly,Evi,Elienen Marjangaanzodusopvrolijk vriendinnenweekend,bovendien verzamelenzeeencentjevooronze natuurwaarzemethunkroostvaak invertoeven!
Voormeerinfoofomtesteunenmet eengift:https://expeditie.natuurpunt .be/nl-NL/steun-een-team-steun-denatuur
Komdangenietenvaneen heerlijk‘50tintenei-ontbijt’op zondag7mei,aldannietnade vroegevogelwandeling.
Tekst:JefLeestmans-gebaseerdophetartikelVogelfysiologievanGeertCreylmanenJefBrandt
IndezereeksvanartikelsgaatJefonsmeenemenindewonderewereldvandevogels.Hijzalhetwetenschappelijkartikelover vogelfysiologiehiervoorwataanpassennaareenietsvlotteretekstzodatiedereenkanmeegenietenenwatkenniskanopdoen. Vogelszijnoveraltezien,maardikwijlswetenweerechtnietveeloverzoalshoezingenze,hoevliegenzeofdromenvogels, waaromvallenzenietvaneentakalszeslapen.Ineenpaarafleveringengaanweopdezevragenin.Inditnieuweartikelzoomen wewatdieperinopdevoortplantingvanvogels.Defoto’svanvogelsterillustratiezijnvandehandvanJefLeestmans.
Degeslachtsorganen:zijner wezenlijkeverschillenmetde zoogdieren?
Voortplantingsstelsel:meestalisenkelhet linkervrouwelijkgeslachtsstelsel ontwikkeldendegenereerthetrechter ovarium.Bijmannelijkevogelsisookde linkertestikelgoedontwikkeldmaarde rechterdegenereertnietengroeitlater totbijnadezelfdeafmetingalsdelinker. Sommigespecies(o.m.roofvogels) hebbentocheendubbel ♀ geslachtsstelsel.
Enigszinsgelijkaardigaanwatermetde zangcentrainhersenenbuitenhet broedseizoengebeurt,zijndetesteszeer sterkgereduceerdbuitenhetpaarseizoen omenergie-economischeredenen.
Integenstellingtotamfibieën,vissenen sommigereptielenwaardevormingvan eicellenverderblijftgaanbijde volwassenwijfjes,kunnen ♀♀ vanvogels welnieuweeicellenaanmakentijdens hungroeialsembryomaarnietmeer
daarna.
Defallusisduidelijkaanwezigbij sommigemannelijkevogels(eend, gans,loopvogels,ooievaars)maar weinigofniettezienbijdemeeste vogelsoorten.
Spermawordtopgeslagenineenbijna externeuitstulpingvandecloaca(wat kangebruiktwordenbijde geslachtsbepaling)waarde temperatuurtot4°Cbenedende internelichaamstemperatuurkan liggen.Detijdspannetussende inseminatieendefertilisatiekannogal watverschillen,vanenkeledagentot enkeleweken,hetlangstbijdealbatros (tot2maand)waardevrouwelijke albatrossennadeinseminatienogver wegvliegenomvoldoendevoedselte vergarenopdatdedooierszich voldoendekunnenontwikkelen,pas wanneerdieontwikkelingvoldoendeis zaldebevruchtingkunnengebeuren.
Zijnvogelshetgansejaardoorin staattot voorplanting?
Allevogelsplanten zichvoortdoorhet leggenvaneierenen doorgaansbroedenze dieallemaalzelfuit, behalvede broedparasietendie eenwaardvogel gebruikenen verschillendesoorten grootpoothoenders
(Megapodiidae)waaronderde thermometervogel(Leipoaocellata)ende Australischeboskalkoen(Alectura lathami).Bijdielaatstewordeneieren gelegdineenzelfgebouwde compostheuvel,waarindetemperatuur vooraldoordehaangeregeldwordt.Na eenlangebroedtijdkippendezeergoed ontwikkeldekuikensuit,maardaniser geenbroedzorgmeerdoordeouders–de temperatuurbinnenindecomposthoopis bepalendvoorhetgeslachtvandekuikens -ookditlijktophetgedragvansommige reptielen.
Bijvelevogelsoortenvolgtde voortplantingeenjaarlijksritme:het systeemwordtingeschakeldbijhetbegin vanhetbroedseizoenendaarna uitgeschakeld,deorganenverkleinendan enzezijndanaseksueelalshetwareen danzelfsnietmeerinstaatzichvoortte planten.Daglengteiseenbelangrijke parametervoordestartvanhet broedseizoen.Sommigesoortenkennen slechtséénbroedperiodeperjaar,bij anderevogels(duiven,wildeeend)kande broedperiodeveellangerdurenmet verschillendebroedcycli.
Debeschikbaarheidvanvoedseliseen bepalendefactor:ravenzijnallesetersen kunnenalbeginnentebroedenin december,ookhunmonogamelevensstijl –metgedeeldeouderzorg–speelthierbij eenbelangrijkerol.
Nadewinterverzamelenvogelsdenodige energieommetdevoorplantingtestarten, maarwanneerindelentenogeenrelatief
langekoudegolfkomt(zoalsin2018!) verliezenzeteveelenergie,wattot uitstelvanbroedenkanleiden.
Demeestevogelszijnseizoenbroeders maardereproductievestrategie verschiltafhankelijkvan omgevingsfactoren,het ontwikkelingsstadiumvanhetkuiken bijhetuitkippenendeomvangvande ouderlijkezorg.Endogeneenexogene factorenbepalenhetbroeden.
Zogenaamde‘onbepaalde’leggers, zoalsveelhoenderachtigen,blijven eierenleggenwanneerdeeieren wordenweggenomenterwijl ‘bepaalde’leggers(roofvogels)slechts eenbeperktaantaleierenleggen.
Vogelshebbennaaronzebegrippen eennogalonhandigemaniervan copuleren,hoewerktdat?
Slechts3%vandevogelsoortenheeft eenfallus(o.m.eenden,ganzen, struisvogels),bijdeanderesoortenis erwelalsembryoeenpenismaardie wordtgereduceerdtijdensdegroei. Paringgebeurtzeersnel,alseensoort vancloacalekusdoorcontactmetde cloaca’svanhet ♂ envanhet ♀.
Decopulatieiszeersnelmaarwordt dikwijlsherhaald.Somsgebeurtde copulatieinhetnest,somsal zwemmendenbijgierzwaluweninde vlucht.
Zijnvogelstrouw?
Demeestevogels,naarschatting90%, zijnmonogaam,tenminstetijdenshet
voortplantingsseizoenSommige koppelsblijvenelkaartrouwvooréén nest,anderegedurendeeenheel broedseizoenennogandere levenslang.Beideouderparennemen dikwijlssamendezorgvoordejongen waar.Maarmonogamieiseerdereen vormvansocialemonogamieenniet zozeerseksuelemonogamie.Sociale monogamieduidtbijdemeeste zangvogelsopdeactieveouderrolvan de ♂:verdedigingvanhetnestenhet territorium,hetvoedenvanhet broedendwijfjeenhetaanbrengen vanvoedselvoordejongen.Bijenkele soorten,vooraldezewaarde mannetjesenwijfjesopelkaarlijken, zalhetmannetjeookbroeden.Maar hetiszekergeensynoniemvoorwat wijhuwelijkstrouwzoudennoemen: samenjongengrootbrengenisniet gekoppeldaanseksueletrouw.Zoals
nest.Zekerbijsteltloperszietmende meestverrassendecombinatiesvan relatiesenpaargedrag(Gejl,2016).
Sommigevogels,vooralde langlevendesoorten,zijntrouwvoor hetleven:knobbel-zwanen, kraaiachtigen(raven),roofvogels, brandganzen,albatrossenengrutto’s zijntrouw,zelfsalszegedurendede wintermaandenminofmeervan elkaargescheidenzijngeweest.Bij grutto’senzwaluwenmigrerenbeide geslachtenafzonderlijkmaarvinden elkaarteruginhetvoorjaarop hetzelfdenest,blijkbaarhetbindende element.Trouwmaakteraven gevoeligervooruitroeiingdoordatde doodvaneenpartnerdetoekomstvan ‘hetpaar’uitschakelt.Vogelsdieniet zolanglevenkunnenzichdatniet veroorloven,hetiseenafweging tussengedeelde(=betere)ouderzorg enbetereoverlevingvoordesoort. Volgenssommigeonderzoekers zoudendehersenenvanvogelsdie langdurigerelatiesaangaan,zoals papegaaiduikersenstormvogels, gemiddeld15%groterzijndan promiscuesoortenzoalsaalscholvers, verhoudingentotlichaamsgewichtin achtgenomen(Emeryetal,geciteerd doorNicholson,2018).Volgensdie theoriezijndiegroterehersenen nodigbijmonogamevogelsomdatze slimmermoetenzijnomhunpartner tebegrijpen.
Mussenechterzijnniettrouwen wanneereen ♀ haar ♂ verliesttijdens
hetbroeden,zaleennieuwemanzelfs deeierenendejongenvandevorige ♂ uithetnestgooienen,idemdito, wanneerhet ♀ ‘nieuw’is,bestaatde kansdatzijdeeierenenjongenvan hetvorigewijfjedoodt.
Pimpelmezenzijnzoals90%vande vogels“sociaalmonogaam”indezin datzekoppelsvormenendewerklast voordeouderzorgdelen,maardaarna ‘scheiden’zedikwijls.Mannelijke heggenmussenhelpendejongen grootbrengenmaardewijfjesparen dikwijlsookmet‘vreemde’mannen.
Eénvandevoordelenvanpermanent samenblijvenwerdwaargenomenbij koppelspimpelmezen,de20tot50% mezendiepermanentsamenbleven begonnengemiddeld1dagvroeger metdeeilegenproduceerden0.7 meerjongen.Maardemeeste scheidingengebeuren wanneereenpartnertelaat komt:indienéénvanhen3 dagentelaatkomtiser5x meerkansdateenandere partnergevondenwordt wateenvoordeelisvoor vogelsmetrelatiefhoge mortaliteit.
Gewoonlijkmoethetmannetje departnerverleiden,maar somshebjeopmerkelijke situatiesbv.opdeOrkney’shebje2 xmeer ♀♀ blauwekiekendievendan ♂♂ endaarvechtende ♀♀ aandachtvande ♂♂ diedanookparen metmeerdanéénwijfje.
Polyandrie(1 ♀ kiestverschillende ♂♂ tijdenshetbroedseizoen)komtvoor bijdefranjepootenmorinelplevier waarde ♂ degehelebroedzorgdoeten de ♀ eenandere ♂ zoektwatzichuitin hunbeiderpluimage(hetzijnde ♀♀ diedemooisteverenprachthebben). Ouderzorgdievollediggedragen wordtdoorhet ♂ komtookvoorbij verschillendeanderesoorten (Temmincksstrandloper,zwarte
ruiter ).
Bijhetgoudhaantjebroedtalleenhet ♀ maarhet ♂ neemtookdezorgvoor dejongenopzichterwijlhet ♀ aaneen nieuwnestbegint.
Polygeniekomtvoorbijverschillende soortenenwerdo.m.opgemerktbij eenbuizerdtrio(2 ♀♀ en1 ♂ opéén nest,dewijfjesbroeddensamenop een6-taleieren).Ookwerdbijeen oehoeeennestmet4jongensuccesvol grootgebracht,waarbijeenkoppel geholpenwerddooreentweede wijfje,datvermoedelijkniettijdigeen partnervond.
Zowelsoortindeling(systematiek)en naamgeving(nomenclatuur)zijn artificieelenhebbendanookdikwijls wijzigingenondergaanvolgensniet steedssteekhoudendecriteria.
Dankzijhetgenetischonderzoekisde omschrijvingvan‘soort’nuveel duidelijkermaarvroegerwerdende soorteningedeeldvoornamelijkop basisvanhunmorfologische kenmerken,criteriadiemoeilijkvolte houdenwarenvermitsdoor convergentietotaalonverwante soortentochgemeenschappelijke kenmerkenkunnenhebben.Later werdgestelddatindividuentot dezelfdesoortbehorenindienze ondernatuurlijkeomstandigheden onderlingparenenvruchtbare nakomelingengeven.Ondanksdat ookditcriteriumvoorbijgestreefd isdoorhetgebruikvande moleculairebiologie,steuntde taxonomienogvooralop morfologischekenmerkenen hetpaargedrag.
Buidelmezenvormeneenapartgeval: hetmannetjebouwtzeerzorgvuldig eennestenwanneerhijeenwijfje heeft,wordthetnestafgewerktende eitjesgelegdmaardanscheidtofwel het ♂,ofwelhet ♀,eroprekenenddat deanderedejongenwelzalgroot brengen.Somslooptditmisen trappenbeideoudershetafensterft hetbroedselaf.
Komenindenatuurkruisingen tussenvogelsoortenvoor?
Ingevangenschapis hybridisatieofkruising tussensoorten,diezelfsniet totdezelfdegenerabehoren, zekernietongewoonmaarook indenatuurzijndergelijke hybridennietzozeldzaam, waarbijhetdanwelmoeilijkvast testellenisofdehybridenfertielof sterielzijn.Zozijnermeldingenvan boeren-xhuiszwaluw,huis-x oeverzwaluw,boeren-xoeverzwaluw, auer-xkorhoen,meerkoetx waterhoen,brand-xroodhalsgansen kruisingentussenverschillende meeuwensoorten,ooktussen vinkensoorten,tussenmussenen tussengorzenenz.Somsis hybridisatiebeperkttotéénjongin eennestmetmeerdere‘zuivere’ kuikens.(Driesens&VanGrouw,2017; Driesens2017)
Laarzenpad,Merkske-HermanMertens
Bosanemoon,Merkske-WimVerschraegen
Gewonepad,Minderhout-WimVerschraegen
Gewonepad,Minderhout-WimVerschraegen
Laarzenpad,Merkske-HermanMertens
BaarleBrug-WimVerschraegen
HetMerkske,BaarleBrug-SenneVerschraegen
BehaardeRodeBosmier,Merkske-WimVerschraegen
DeMosten-WimVerschraegen
Hierondereenoverzichtvanonzeactiviteitenvoordekomendemaanden.Kijksteeds opwww.natuurpuntmarkvallei.bevoordemeestactueleinformatie.
ParkingVanCuyck
08.00u
Gratis
DefotowerkgroepvanNatuurpuntMarkvalleiorganiseertregelmatigexcursiesopzondagnaar bijzondereplaatsen.Defoto-uitstappenzijntelkensbedoeldomdedeelnemersdekanstebiedenvan mekaarteleren.Deledenvandefotowerkgroepzoekeninhetnatuurgebiednaarmooiefoto-objecten enproberendezeopeenzogoedenzomooimogelijkemanierinbeeldtebrengen.Uiteraardbrengje bestjefototoestelmee,maardeelnemenisiniedergevalgratis.Dezekeeronderzoekenwehet centrumvanHoogstratenopzoeknaarnatuurindestad.
BCValleivanhetMerkske DeKlapekster
13.00u
Gratis
WekennenallemaalveelmannenmetdenaamJan,maarvoorNatuurpuntMarkvalleiwasJan Spannenburgeenzeerbelangrijkfiguur.BijhetoverlijdenvanJankregenwijalsnatuurvereniging destijdsdetaakomzorgtedragenvoordecollectievanJan.Heelwatopgezettedieren,vogeleieren, lectuur,dia'setc..zijnonderdeelvandezecollectie.Bijhetthema“Beestig”tijdensdeErfgoeddag willenwevanhetmomentgebruikmakenomaanhetbredepublieknogeensdecollectietetonenin eenjaren'60themaopdeschelft(hooizolder)vanhetbezoekerscentrum.
28-04-2023Lezing:“Insecten”doorJoeriCortens
BCValleivanhetMerkske
DeKlapekster
19.30u
€9,-Leden
€11,-Niet-leden
Insectenbestuivenonzeplanten,zijnvoedselvooranderedierenenzijndewaresuperheldenvan onzenatuur.Tochslinkthunaantalzienderogen.Op20jaartijdzijnwedehelftkwijtgespeeld.Reden genoegvoorNatuurpuntMarkvalleiomJoeriCortensuittenodigenvooreenlezingoverdeze geheimzinnigekleinediertjes.Jezultversteldstaanvandediversiteitaankleuren,vormen, levensstrategieën.Aandehandvanprachtigemacrofoto’skomterjeeenwereldtegemoetdieinons dagelijkslevenonzichtbaarlijkt.
BCValleivanhetMerkske
DeKlapekster
06.00u
Gratis(ex.Ontbijt)
NatuurpuntMarkvalleiorganiseertelkjaareenvroegevogelwandelingindevalleivanhetMerkske. Detraditiewildatvandegelegenheidgebruikgemaaktwordtomnadientegenietenvaneenheerlijk ontbijtinhetbezoekerscentrum.Indevroegeochtendtrekkenweeropuitomtekunnengenieten vanhetgezangvandevogels.Bijzondereaandachtiservoordezingendenachtegalenindevallei vanhetMerkske.Dewandelingisgratis.Nadienkanjegenietenvaneenheerlijkontbijtmet eiergerechten.Hiervoordienjejewelinteschrijven.HetontbijtistenvoordelevanExpeditie Natuurpunt.Meerdetailsvolgenoponzewebsite.
BCValleivanhetMerkske DeKlapekster
13.00u
Gratis
Inhetkadervande“WildeSnuitweek”vanNatuurpuntorganiserenweonzejaarlijkse “vuilebuitenspeeldag”bijbezoekerscentrumValleivanhetMerkske.Samenmetonzegidsengajemet hetgezinopstapmetZjefkedezwerver.Verwachtjeo.a.aanblotevoetenpaden,klimmeninbomen encamouflerentussendestruiken!AchterafkanjeditallesverterenophetterrasvanDeKlapekster waardevrijwilligersvanNatuurpuntMarkvalleimetopenarmenklaarstaan.
BCValleivanhetMerkske
DeKlapekster
13.00u
Gratis
Insectenbestuivenonzeplanten,zijnvoedselvooranderedierenenzijndewaresuperheldenvan onzenatuur.Op20jaartijdzijnwehelaasdehelftkwijtgespeeld.Tijddusvooractie!Daarom lancerenweindezomervan2023eennieuwecampagnerondinsecten.Van1junitotenmet31 augustus2023dagenwehetgrotepubliekuitomzoveelmogelijkinsectendigitaaltevangenmet ObsIdentifytijdensdeInsectenzomer.MetNatuurpuntMarkvalleiorganiserenweeenheuse“Kickoff”metleukeweetjesenkriebelendeSnuit-activeiten.
DenRooy
21.30u
Gratis
WanneerhetdonkerwordtinnatuurgebiedDeRooyisernogsteedsveeltebeleven.Nachtzwaluwen envleermuizenjagenopnachtvlindersenhoutsnippenvliegensnorrendbovenjehoofd.Wiljedit meemakenendezedierenontmoetenwanneerzeactiefzijn?Datkan.Wezettenmottenvallenopom nachtvlinderstevangenenwezijn,zoalsvorigjaar,getuigenvanhetgeheimelevenvande nachtzwaluwenhoutsnip.Ondertussenluisterenweviadebat-detectornaarhetgeluidvan vleermuizen.EndeWitteWieven?Wieweet Leukvoorjongenoud.Dusbrengde(klein)kinderen maarmee!
Parking Staatsbosbeheer
07.00u
Gratis
DefotowerkgroepvanNatuurpuntMarkvalleiorganiseertregelmatigexcursiesopzondagnaar bijzondereplaatsen.Defoto-uitstappenzijntelkensbedoeldomdedeelnemersdekanstebiedenvan mekaarteleren.Deledenvandefotowerkgroepzoekeninhetnatuurgebiednaarmooiefoto-objecten enproberendezeopeenzogoedenzomooimogelijkemanierinbeeldtebrengen.Uiteraardbrengje bestjefototoestelmee,maardeelnemenisiniedergevalgratis.Dezekeerwerpenweeenbliknaar hetfantastischegebiedHalscheBeemden.
NatuurpuntMarkvalleiheefteenhartvoorerfgoed.In2022organiseerdenwe tweekeereencursusrondlandschap,erfgoedennatuur.Tijdensdezecursussen organiseerdenweexcursiesmetdefiets.Naastleerrijkwarendezeookzeer amusant.InLimburgfietsenzedoorwaterenlucht.NatuurpuntMarkvalleifietst metgidsVeerleBeernaertdoorerfgoed.
WefietsenlangsdeMarknaarMeersel-Dreef.Grenspalenenpoosplaatsenvertelleneenverhaalovermensenen langvergetenconflicten.Eenkapel,eenkloostereneengrotgetuigenvandiepgeloofenvolksedevotie.DeMark slingertlangsmeanders,vistrappenensluizendooreenprachtiglandschapmetbeemden.
WanneerdeschoolstrijdlosbarstinBelgiëbekostigtdefamilieVandenBerghtweeklaslokalenopde Mussenakker.Laterwordtdathetnumagnifiekgerestaureerdeklooster.OpwegnaarMaxburgpasserenwede Meirberg.Hiervindenweeenfossieleduinuitdelaatsteijstijdwaarjagers-verzamelaarszo’n13000jaargeleden hunkampenbouwden.KasteelTerMeiren,gelegenineenprachtigbos,isdelaatstestopplaats.
E.Jacquemynskochtvanaf1845inHeerle,MinderhoutenUlicoten1300haheidegrondomerzijn landbouwprojecttebeginnen.Hijbouwdeereensteenbakkerij,eenmodelhoeveen40boerenarbeiderswoningen voorzijnwerkvolk.Denaaldbossen,drevenenboerderijenvertellenhetboeiendeverhaalvanonzestreek.
Wevrageneendeelnameprijsperfietstocht: €5voorleden, €7voorniet-leden.Wevertrekkeniederekeerrond 9.00uenkomenaanronddemiddag.Meerdetailsontvangjenainschrijving.Inschrijvennoodzakelijkvia www.natuurpuntmarkvallei.be
Natuurpuntorganiseertvoorheteerstditjaarde“Insectenzomer”vanjunitoteind augustus.Ditonderhetmotto“Nietmeppen,maarappen”.Metdezecampagne willenweiedereenaanzettenomdeappObsIdentifytegebruikenominsectenwaar tenemenenteherkennen.Alsvoorbereidingtweeleerrijkecursussengegevendoor JoeriCortensenpraktischehulpvanBoswachterBart.
Wiehoudternietvanvlinders?Wieeenbeetjeoogheeftvoordezesierlijkeinsecten,merktalsneldatzelfsineen eenvoudigetuinverschillendevlindersoortenvoorkomen.NatuurpuntMarkvalleiorganiseertdezelaagdrempelige cursussamenmetJoeriCortens.Hijleertjevanuitdetheorieinhetveldvlindersherkennen.Ookhunleefwijze komtuitgebreidaanbod.Samenmetdecursistenvandecursus‘Libellen’gaanweookoppadmetBartHoeymans, boswachtervanANB.Hijverteltonsmeeroverhoehijzijnbeheertoespitstomdezemooieinsectenmeerkansente geven.
Theorie
•Dinsdag9meiom19.30u
•Dinsdag16meiom19.30u
Excursie
•Zaterdag13meiom9.30umetJoeri
•Zaterdag3juniom9.30umetBart(endecursusLibellen)
Kostprijs
Sociaaltarief: €20,-
Leden: €36,-
Niet-leden: €74,-
AansluitendopdecursusdagvlindersneemtJoeriCortensonsmeeindewonderewereldvandelibellen.Indeze cursusgevenzehungeheimenprijs.ZovindenweverlichtingbijhetLantaarntje,lerenweSmaragdlibelen KoraaljuffernaarwaardeschattenénkomenwetewetenwatPaardenbijtersenGlassnijdersophunkerfstok hebben.NatuurpuntMarkvalleiverwelkomtjulliegraagvoordezeboeiendecursus.Hijbestaatuit2theorielessen en2excursies,waarvaneréénbegeleidwordtdoorBartHoeymans,boswachtervanANB.
Theorie
•Dinsdag23meiom19.30u
•Dinsdag30meiom19.30u
Excursie
•Zaterdag3juniom9.30umetBart(endecursusLibellen)
•Zaterdag17juniom9.30umetJoeri
Kostprijs
Sociaaltarief: €20,-
Leden: €36,-
Niet-leden: €74,-
TIP!Combineerde2cursussenenbetaalzoeenalternatieveprijs
Sociaaltarief: €35,-
Leden: €63,-
Niet-leden: €101,-
Twijfelenisnormaalenhetisookgoed. Wanttwijfelzorgtvoorverandering. Enzonderveranderingisergeenvooruitgang.
ZetjetwijfelsomindadenmetING.
MeerinfobijjeING-kantoorinHoogstratenofinBeerseenoping.be/doen
DevoorwaardenvantoepassingopdedienstenvanING(algemeneenbijzonderevoorwaarden,reglementen,essentiëleinformatievoordespaarder,productfiches,tarievenenalle anderebijkomendeinformatie)zijnbeschikbaarindeING-kantoren,opwww.ing.beoftelefonischophetnummer024646004•INGBelgiëNV•Bank/Kredietgever•Marnixlaan24, B-1000Brussel•RPRBrussel•BTW:BE0403.200.393•BIC:BBRUBEBB•IBAN:BE45310915602789•www.ing.be•Neemcontactopmetonsviaing.be/contact•Verzekeringsmakelaar ingeschrevenbijdeFSMAonderhetnummer0403.200.393•Verantwoordelijkeuitgever:SaliSalieski•Sint-Michielswarande60,B-1000Brussel•2023.721759
DeAksterisdé natuurbelevingswinkelvanhet vogelrevalidatiecentrumZundert.
Gelegeninhetnatuureducatiecentrumishetdeplek waaruallerleiartikelenkuntkopenomdenatuur dichterbijhuistehalen.
DeAksterisdéwinkelvoordeechte natuurlijkliefhebber.Nietalleeninformatieve boekenenvoordeskundigadviesbentu bijonsaanhetjuisteadres.Ookhebben weleukedecoratievecadeauartikelen ombijvoorbeelddedierenindetuineen handjetehelpen.Daarnaastheefthet centrumeeneigenwerkplaatswaaronze vrijwilligersdiversesoortennestkasten maken.Wemakenoakasten voorde kleinerevogelsalsmezen,boomkruiperen roodborst,maarookvoordebosuil,torenvalk, kerkuilofsteenuil.Onzewinkelmedewerkers kunnenuadviserenbijhetmakenvaneenkeuze.
DeopbrengstenvanDeAksterkomendirectten goedeaanonscentrum.
Overweegtu deaanschaf vaneen verrekijkeren wiltu goedadvies? Maakdaneen afspraakmeteen van deverrekijker-specialisten vanonze winkel.Zijadviserenubijuwaankoop enbiedenuverschillendeoptieszodat ugoedkuntvergelijken.Weverkopen merkenalsSwarovskiOptik,Bynolyt, Bushnellen Vortex. Een afspraak kuntumakenvia076-5974165ofvia deakster@vrczundert.nl.
