navnews
augustus 2018
jaarlijks magazine voor startende architecten
AANBOD STAGEPLAATSEN EN TAL VAN TIPS
Uit de startblokken SCHRIJF IN VOOR DE KICK OFF DAYS FOR ARCHITECTS
Gratis infoboost
Pas afgestudeerd als architect?
Start met voorsprong!
INTERVIEW MET STAGIAIR EN STAGEMEESTER | STAGE VOLGENS DE ORDE | STAGE LOPEN ALS LOONTREKKENDE OF ZELFSTANDIGE WORDEN? | BOEKHOUDKUNDIGE VERPLICHTINGEN | INVESTEREN ALS ZELFSTANDIGE? | HOE ZIT HET MET DE AANSPRAKELIJKHEID VAN DE ARCHITECT? | BUITENLANDSE STAGE?
Ontdek veel meer tips, tricks en nuttige info voor je stage tijdens de
Kick Off Days for Architects. Je kan er terecht met al je vragen. Schrijf in via www.kickoffdaysforarchitects.be
Programma 18u30 Ontvangst 19u00 Panelgesprek: • Hoe haal ik het onderste uit de kan tijdens mijn stage? • Hoe verdrink ik niet in mijn verplichte boekhouding en statuut? • Van stagiair tot geslaagd architect: getuigenis van architecten. • Welke belangrijke wetgeving domineert het beroep van architect? 21u00 Drink en mogelijkheid om vragen te stellen
Data/locaties Do 13 sept 2018
DESCO GENT
Di 18 sept 2018
KREON OPGLABBEEK
Do 20 sept 2018
BULO MECHELEN
een initiatief van:
INHOUD
6
Rechten, plichten en mogelijkheden Interview stagiair-stagemeester
10
10
Een goed financieel en fiscaal plan
btw en boekhouding
20
15
Het sociaal statuut van een stagiair
Voorwoord
5
Afgestudeerd ... en dan nu de stage
6
Interview stagiair-stagemeester
10
Op je eigen benen als architect: sociaal statuut
15
10 stagetips
18
Een goed financieel plan
20
Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV)
22
Stage lopen in het buitenland?
24
Verzekering
27
Vind een goede stageplaats
32
3
NAV-voorzitter Kati Lamens
“ Veel vragen? Je bent niet alleen.” Welkom in de wonderlijke wereld van het bouwen! Nu je de schoolbanken hebt verlaten, loop je ongetwijfeld met veel vragen rond. Maar wees gerust: je bent niet de enige. Je kan als jonge architect immers nog niet bogen op jaren ervaring. En straks word je, naast architect, misschien ook nog ondernemer. Het is een proces dat met vallen en opstaan verloopt. Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) kan je stap voor stap helpen om die ervaring op te bouwen. We brengen je op onze Kick Off Days for Architects graag samen met andere startende stagiair-architecten. Veel van je collega’s kampen immers met dezelfde vragen. Wij geven je graag de antwoorden.
Foto ©Jelle Vermeersch
Op één avond verneem je onder de vorm van een vlot en luchtig panelgesprek je rechten, plichten en mogelijkheden als stagiair-architect. Op de agenda geen theoretische benaderingen, wel uitwisseling van informatie recht uit de praktijk. Je krijgt antwoorden op vragen zoals: “Wat houdt het statuut van stagiair zoal in? Mag ik eigen werken uitvoeren tijdens de stage? Ben ik als stagiair verplicht een btw-nummer aan te vragen? ....” Achteraf kun je bijpraten op de drink en ga je naar huis met een leuke goodiebag. In deze Kick Off Krant hebben we voor jou alvast de basisinformatie gebundeld om je stage goed aan te vatten. Heb je nu al vragen? Aarzel dan niet om ze te formuleren via onze tool op onze website. Wij kijken er alvast naar uit om je te mogen ontmoeten op één van onze Kick Off Days. We willen je een goede kickstart geven zodat je het maximale rendement uit je stage haalt. De avond is volledig gratis, maar schrijf je wel even in. Dat kan online op www.kickoffdaysforarchitects.be. Veel succes bij het inlopen in ons fantastische beroep! Architect Kati Lamens Voorzitter Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV)
5
Afgestudeerd. En dan nu de stage RECHTEN, PLICHTEN EN MOGELIJKHEDEN
De Wet van 1963 bepaalt dat niemand op één van de Tabellen kan opgenomen worden zonder stage gelopen te hebben. Het is dus een wettelijke verplichting. Uit de jarenlange praktijk blijkt dat de aanpassing van het stagereglement noodzakelijk is. Het klassieke profiel van de architect wijzigt immers voortdurend.
6
Bedoeling van de stage De bedoeling is dat de stagiair ervaring opdoet in de verschillende facetten van het beroep om, eens de stage beëindigd, beroepsverantwoordelijkheid te kunnen opnemen.
Modaliteiten van de stage De duur van de stage bedraagt minimaal twee jaar. De stage wordt best niet onderbroken. Tijdens de stageperiode mag de stagiair van stagemeester wisselen. De eerste stageperiode mag niet minder dan zes maanden bedragen. Indien de Raad van de Orde oordeelt dat de stage ontoereikend is, dan kan de stage verlengd worden met een periode van maximum één jaar. De stagiair dient zich, net zoals de gewone leden die ingeschreven zijn op het tableau, te houden aan deontologische regels. Indien een stagiair zijn verplichtingen niet nakomt, kan hij van de lijst geschrapt worden. De procedures hiervoor zijn analoog met deze van de gewone leden.
Foto ©Klaas Verdru
Voorwaarden om opgenomen te worden op de lijst van stagiairs
Waar gebeurt de stage? • Bij een architect die regelmatig op de tabellen is ingeschreven en dit gedurende minstens 10 jaar. • In het buitenland bij een architect die dezelfde waarborgen kan geven. In bijzondere omstandigheden kan de Raad van de Orde afwijkingen op het reglement toestaan.
Hoeveel stagiairs mogen er tegelijk bij één stagemeester stage volbrengen ? In principe zijn meerdere stagiairs per stagemeester mogelijk maar de Raden van de Orde kunnen ingrijpen indien zij menen dat een stagemeester met een te groot aantal stagiairs onmogelijk op een behoorlijke manier zijn stagiairs kan begeleiden. Het is bijgevolg raadzaam dat zowel stagiair als architect voorafgaandelijk het advies van de bevoegde Raad van de Orde inwinnen. De meeste Provinciale Raden hanteren de richtlijn van slechts 2 stagiairs per stagemeester.
Om ingeschreven te worden op de lijst van stagiairs moet de verzoeker een aantal documenten indienen. De documenten zijn terug te vinden op de site van de Orde van Architecten, www.architect.be/architect/stage. Zonder beperking zijn deze onder meer: • Een afschrift van het diploma, gelegaliseerd door het gemeentebestuur van de aanvrager of, in afwachting van de homologatie van het diploma, een attest van de inrichting die het heeft afgeleverd (een eensluidend afschrift wordt door sommige gemeenten niet meer afgeleverd - men moet zich dan met het originele diploma aanbieden.) • Een getuigschrift van goed gedrag en zeden • Een nationaliteitsbewijs In het kader van de centralisatie van de administratie worden alle stage-aanvragen gericht aan team stage via het e-mailadres stage@ordevanarchitecten.be behandeld.
Contract Daarnaast vraagt de Orde een kopij van het stagecontract. Een model hiervan is te vinden op de website van de Orde van Architecten. Pas na goedkeuring door de Provinciale Raad van de Orde begint de stage rechtsgeldig te lopen. Zo kan het zijn dat de datum van goedkeuring niet overeenstemt met de datum van de overeenkomst! Het contract kan éénzijdig beëindigd worden met inachtneming van één maand opzeg. Maandelijks, binnen de eerste twee weken van de volgende maand, dient de stagefiche digitaal te worden ingediend. De stagemeester moet deze digitaal goedkeuren. Om de zes maand wordt een tussentijds syntheseverslag opgemaakt door de stagemeester. De stagiair maakt ook een semestrieel verslag op en maakt dit over aan de Orde. Momenteel wordt van de startende stagiair verwacht de maandelijkse stagefiches digitaal in te dienen via de portaalsite van de Orde. Ook de semestriële verslagen worden digitaal ingediend. Bij de opname op de lijst van stagiairs wordt er een link naar het digitale stagesysteem bezorgd.
Waar wordt de stage volbracht? In beginsel op het bureau van de stagemeester. Het aantal uren dat een stagiair moet presteren bij zijn stagemeester bedraagt minimaal 120 uren per maand. In geen geval kan de stagiair zijn stage uitvoeren op zijn persoonlijk adres. Het is de stagiairs aangeraden voorafgaandelijk goed uit te kijken bij wie ze stage zullen lopen. Ze doen er goed aan die stagemeesters uit te kiezen die bereid zijn hen met alle facetten van het beroep in contact te brengen: • ontwerpen; • uitvoeringsdossiers; • werfopvolging; • werfcontrole; • contacten met aannemers & opdrachtgevers; • administratieve taken. Indien een aantal facetten van het beroep niet worden doorlopen spreken wij van een ‘éénzijdige stage’ (zie verder).
Eigen werk De stagiair mag uitzonderlijk werken voor eigen rekening uitvoeren. Hij mag echter alleen werken aanvaarden die hij aankan en die hem niet beletten zijn normale stageverplichtingen na te komen. Eigen werkprestaties gebeuren niet op de stageplaats! Deze werken gebeuren onder de volledige verantwoordelijkheid van de stagiair en niet van de stagemeester. De stagiair dient de stagemeester in te lichten over het eigen werk. Hij moet zijn beroepsaansprakelijkheid verzekeren.
Stagevergoeding – Medewerker De stagemeester is verplicht om zijn stagiair te vergoeden. Naarmate de stagiair opgeleid geraakt en meer en meer in het bureau efficiënt meedraait, dient de vergoeding te worden aangepast. De Vlaamse Raad bepaalt in een richtlijn een minimum uurloon van (na indexering vanaf 01/01/2018) 11,57 euro excl. btw, met een verhoging van 2,32 euro per 6 maanden. De Orde zal in de toekomst toezien op de naleving van deze richtlijn, onder voorbehoud van toekomstige aanpassingen.
7
Het statuut van de stagiair is hetzelfde als dat van de architectenleden van de Orde, dit is: • zelfstandige; • bezoldigde; • of ambtenaar.
Plichten van de stagiair • een loyale en plichtsbewuste medewerker zijn; • alle taken waarmee hij voor het vervolmaken van zijn beroepsopleiding wordt belast in geweten volbrengen; • met alle andere leden van het bureau werken in een geest van volkomen samenwerking; • het beroepsgeheim eerbiedigen. Deze laatste verplichting houdt onder meer in dat het de stagiair onder geen enkel beding toegelaten is rechtstreeks met kandidaat-opdrachtgevers van de stagemeester te onderhandelen met het oog de opdracht voor eigen rekening binnen te halen.
Stage buiten een architectenbureau Stage buiten een architectenkantoor is mogelijk bij de meeste provinciale raden onder voorwaarde dat de relevantie ervan voor de latere beroepsuitoefening wordt aangetoond. De duurtijd ervan kan voor maximaal 6 maanden in aanmerking genomen worden. De beoordeling van deze stageperiode gebeurt na het verstrijken van de periode van 6 maanden. De stage dient te worden uitgevoerd onder het toezicht van een stagemeester die aan de voorwaarden voldoet om als stagemeester op te treden (= 10 jaar ingeschreven op de tabel) en er dient een overeenkomst te worden afgesloten die de nodige garanties biedt. Tijdens zo’n stage is het de bedoeling dat de stagiair inzichten opdoet die hij op een gewoon architectenbureau minder kan opdoen. Bijvoorbeeld: • werken op een bureau voor stedenbouw en ruimtelijke ordening; • restauratiewerken; • werken bij technische studiebureaus; • werken als conducteur bij een bouwfirma. Bij een stage buiten een architectenbureau zal een stagebegeleider worden aangesteld.
8
Dit is de persoon die de stagiair begeleidt en verbonden is aan het bedrijf waar de stage wordt georganiseerd. De stagemeester is een architect (meestal aangesteld binnen de lokale werkingscel stage) die de stage volgt en kennis heeft van de verrichte prestaties. Deze toestand kan voor maximaal zes maanden gelden. Tijdens deze periode is het uitvoeren van werken in eigen naam voor de stagiair niet mogelijk.
Buitenlandse stage Deze stage moet voorafgaandelijk aangevraagd aan en goedgekeurd worden door de Orde en moet gesuperviseerd worden door een stagemeester die dezelfde
waarborgen biedt. Net als alle stages zal ook een buitenlandse stage minstens om de zes maanden worden toegelicht en geëvalueerd waarna kan beslist worden of deze stage voldoet. De stagiair dient om de 6 maanden een portfolio in te dienen.
De als éénzijdig beoordeelde stage Indien een stage te eenzijdig blijkt kan de Raad overgaan tot een verlenging van de stage. Het betreft hier een stage waarvan de taken onvoldoende aan bod zijn gekomen om als volwaardig te worden beschouwd. Bv. een stage op een bureau of onderdeel van een bureau dat zich enkel bezighoudt met een beperkt aspect van architectuur Foto ©Klaas Verdru
Statuut
Door Hardware Opvolging van de stage door de Orde
(bv.: technische dossiers, gespecialiseerde dossiers, enz…). De eenzijdigheid van een stage wordt vastgesteld in het stageplan of via de stagefiches en moet worden aangepast. In het algemeen geldt het principe dat een eenzijdige stage moet vermeden worden.
Stagefilosofie
De stage wordt opgevolgd door de Orde. De stagiair heeft recht op een kwalitatieve zal een stageplan Voor de begeleiding van de stage beschikt stage. Een stagemeesterEntrance Systems de Orde op de provinciale zetel over het voorstellen zodat de stagiair weet wat hij stagedossier van de stagiair. In dit dossier van deze stageplaats kan verwachten. worden alle documenten m.b.t. de stage De stagiair kan zelf voor een groot deel stage door verzameld (stagecontract, stagefiches, zorgen voor een kwalitatieve Interior Glass Syste semestriële verslagen, … ). De stage te ijveren voor een volledige invulling wordt tweemaal per jaar gecontroleerd. (degelijk stageplan) en een correcte Op regelmatige tijdstippen zal de Orde verloning. Daarbij moet steeds het Stagiairs contact opnemen met de stagiair om de wederzijdse respect primeren. Movable Walls stage te bespreken op de zetel van de moeten zich van hun ‘waarde’ bewust Orde of op de stageplaats. Ook zal de Orde zijn en stagemeesters moeten inzien dat zo nodig tussentijdse acties ondernemen een stagiair spoedig een meerwaarde kan als de stage op één of andere wijze moet betekenen voor het kantoor. Services bijgestuurd worden, bv. door een andere ProductofCluster Clus Zesmaandelijks wordt het stageplanProduct aan invulling (meer werfbezoeken) andere Small aanpassingen opdat de kwaliteit van de de stage-evolutie getoetst en waar nodig bijgestuurd. De wijze waarop men later stage gewaarborgd blijft. Safe Locks Door Hardware D kanCluster belangrijk zijn bij de DeProduct stagiair kan ook steeds Cluster Smallmet de Orde wenst te werken Product contact opnemen als hij vragen heeft keuze van de stageplaats. over de stage. Ook kan de Orde de Door Hardware Door Hardware Entrance Systems E stagemeester wijzen op bepaalde zaken www.architect.be Electronic Access & die tijdens de stage kunnen verbeterd Entrance Systems Entrance Systems worden.
Opleidingen tijdens de stage Opleidingen worden niet aanvaard als stage. Het kan zijn dat de stagiair tijdens zijn stage aanvullende universitaire studies volgt als specialisatie in verband met architectuur, stedenbouw en aanverwante disciplines. In voorkomende gevallen kan het moeilijk zijn om per maand de gevraagde 120 uren klassieke stage te volbrengen. In dergelijk geval vragen de Raden dat tijdens deze periode de prestaties als stagiair bij de stagemeester minstens 80 uren per maand bedragen, de resterende 40 uren kunnen dan later ingehaald worden door een evenredige verlenging van de stage. De goedkeuring moet voorafgaandelijk aan de stagemeester en aan de Orde gevraagd worden.
Product Cluster Small Interior Glass Systems
Interior Glass Systems
Door Hardware
Movable Walls
innovatieve en betrouwbare toegangs- en beveiligingsoplossingen:
Movable Walls
Interior Glass Systems Mechanische sluitsystemen
Safe Locks Safe Locks
Movable Walls Automatische
Electronic Accessdeuren & Data
Electronic Access & DataServices
Loging Systems
Loging Systems Interior Glass Systems
Loging Systems Safe Locks
Do
Product Cluster SmM dormakaba’s productportfolio bestaat uit
Betrouwbare partner voor slimmeEntrance Systems en veilige toegangsoplossingen Services Services
Product ClusteI
Elektronische toegang & Data
Movable Walls
En
Services
In
Master Key DoorSystem HardwaS Deurtechniek
Glasbeslag
Entrance Sy Key Systems Safe Locks
Hotelsystemen
Mo
Kluissloten
Electronic Access & Data Se Interior Glas
Mobiele wanden
Services Loging Systems
S
Movable Wa
Master Key
Wenst u ondersteuning bij de uitwerking van uw project? Neem dan contact met ons op via mail naar info.be@dormakaba.com of SystemsMaster Key Systems Master Key Systems Electronic Access & Data telefonisch op nummer 050 45 15 70.
El
1
Key Systems
www.dormakaba.be Services Key Systems Loging Systems Key Systems
Master Key Systems
Safe LocksM
Key Systems
K Icon Library
1
NAV_Kick_Off_Days_for_Architects_Adv_dormakaba_c-lever.indd 1
Lo
Electronic A 1
9/07/2018 13:04:40
9
Loging Syst
Architectuur on stage In oktober 2017 vervoegde Leander Tommelein als stagiair-architect het team van Architecten Groep III in Brugge. Hij en architect-vennoot Delphine Bostoen hadden wel oren naar een tussentijdse evaluatie. Onze wat zouteloze openingsvraag ‘Alles in Orde?’ vormde de aanzet voor een boeiend gesprek waarin Brugge, Gent, Liechtenstein en de hele wereld passeerden. Jaja, een stage opent onverwachte deuren.
HET VERHAAL VAN STAGIAIR LEANDER EN STAGEMEESTER DELPHINE BOSTOEN
De juiste stagepolitiek: goed kiezen Reageerde je op een vacature of ging je proactief op zoek naar een opportuniteit? Leander Tommelein: “Ik koos voor die laatste optie. Voor mijn shortlist heb ik websites bezocht, portfolio’s bekeken, visies vergeleken en verscheidene gesprekken gehad, soms op vraag van de architectenbureaus zelf. Voor mij waren vier zaken essentieel. Om te beginnen: nabijheid. Ik heb architectuur gestudeerd op de Campus Sint-Lucas in Gent, maar woon nu terug bij mijn ouders in Zedelgem en ga ’s avonds sporten in Brugge. Nabijheid betekende dus hetzij een bureau hier in de buurt, hetzij een bureau in Gent met een vlotte verbinding naar Brugge. Ten tweede wou ik ervaring opdoen met alle stappen uit een architectuurdossier,
10
van ontwerp tot uitvoering. Nummer drie op mijn verlanglijst was een voldoende ruime variatie in opdrachten. Tot slot wou ik een aangename werksfeer. Uiteindelijk heeft mijn buikgevoel mij naar Groep III gedirigeerd en die keuze heb ik me nog geen seconde beklaagd. De sfeer is uitstekend, het bureau heeft de ideale omvang en de opdrachtenorder is erg gevarieerd. Daardoor kon ik al veel facetten van de architectenjob verkennen. Eigenlijk is alleen de manier waarop je een bureau runt, nog niet aan bod gekomen.” Hoe pakt een architectenbureau, op zoek naar een stagiair, die preliminaire oefening van elkaar besnuffelen aan? Delphine Bostoen: “Wij hanteren voor stagiairs dezelfde selectieprocedure als
voor medewerkers. Eerst peilen wij via een vragenlijst naar hun motivatie. Daarna evalueren wij tijdens een gesprek hun portfolio en enthousiasme. Tot slot nodigen we ze uit om hier een dag mee te draaien. Cruciaal is dan de middaglunch, waar heel de groep samen zit. Omdat we een relatief klein team vormen, kan een vreemde eend in de bijt de samenwerking serieus belasten, hoe getalenteerd of gemotiveerd hij of zij ook is. Wie moeite heeft met onze open sfeer en humor, haakt overigens meestal zelf meteen af. Voor Leander moesten we die proefdag uitzonderlijk halveren omdat hij op dat ogenblik een vakantiejob bij BPost deed, maar die ingekorte periode volstond voor onze evaluatie.”
Een ja is een wederzijds engagement
stagiair Leander Tommelein en stagemeester Delphine Bostoen
Foto ©Klaas Verdru
Werden er op voorhand afspraken gemaakt over de duur van de stage? Leander: “Ik heb onmiddellijk aangegeven dat ik twee jaar wou blijven als ik me hier goed voelde.” Delphine: “Ons uitgangspunt is altijd dat mensen hier hun volledige stage doorlopen en bij voorkeur ook nadien bij ons aan de slag blijven. Elke zes maanden naar een ander bureau hoppen, is volgens mij niet de aangewezen manier om een compleet en geslaagd stagepakket op te bouwen. Noodweer is natuurlijk altijd mogelijk, bijvoorbeeld omdat je in een bureau belandt waar je uitsluitend bestekken moet schrijven of wedstrijdontwerpen schetsen. Uiteraard is het interessant om de sfeer in meerdere architectenbureaus te proeven, maar dat kan evengoed na je stage.” Hoe is de stage gestructureerd bij Groep III? Delphine: “Wij hebben geen aparte cellen die elk slechts een aspect van de taak op zich nemen. Daardoor verloopt de stage bij ons niet in duidelijk afgelijnde blokken van A naar Z, tenzij een stagiair hier net binnenkomt als er een nieuw project op tafel belandt. Maar meestal loopt alles wat door elkaar. Wat telt, is dat op het einde van de rit het hele architectuurspectrum aan bod is gekomen. Wel respecteren we een aantal ongeschreven regels. Wij vertrekken niet vanuit een duidelijk afgelijnd verwachtingspatroon, maar verwachten vooral dat de stagiair ambitie toont. Hij moet zaken durven aanpakken en zich niet schromen om tijdig advies te vragen. Regelmatig organiseren we een evaluatiegesprek waar de stagiair kan aankaarten of de stage aan zijn verwachtingen voldoet en waar het hem nog aan zelfvertrouwen ontbreekt. Wij zijn er om de stagiair te begeleiden, maar die laatste blijft zelf verantwoordelijk voor wat hij tijdens zijn stage aan kennis opsteekt.”
11
Je licht opsteken in Liechtenstein
In hoeverre was het sociaal statuut een verrassing? Leander: “Voor ik aan mijn sollicitatieronde begon, had ik niet stilgestaan bij de vraag wat een job als medewerker precies zou inhouden inzake sociaal statuut. Niemand had mij erop voorbereid dat ik als zelfstandige aan de slag zou gaan. Tijdens de verkennende gesprekken informeerde ik telkens naar de mogelijkheid van een betrekking
12
Foto ©Klaas Verdru
Hoe groot is de stap van de opleiding naar de architectuurpraktijk? Delphine: “De ontwerpfase is stagiairs op het lijf geschreven. Ook de vergunningsaanvraag loopt over het algemeen vlot. Maar de andere fasen gaan met meer twijfels gepaard. Zeker de bijdrage op de werf schrikt de gemiddelde stagiair af, omdat hij daar quasi van nul moet starten. Voor Leander ligt dat anders. Mits wat uitleg en sturing stond hij meteen voldoende sterk in zijn schoenen om vlot mee te draaien op elk domein: bestek, meetstaat, uitvoeringsdetails. Maar hij heeft dan ook een ongebruikelijke koers gelopen.” Leander: “Ik heb een technische middelbare opleiding gevolgd, zodat ik vertrouwd was met zaken als AutoCad, technische details en de eigenlijke uitvoering op de werf. Tijdens mijn studies architectuur heb ik bovendien gekozen voor een Erasmusverblijf in Liechtenstein. De regio daar excelleert in architectuur en speelt een pioniersrol in nieuwe ontwikkelingen zoals de inzet van robotica. De universiteit van Liechtenstein zit in de lift. Het jaar voor ik naar daar trok, had een van hun studenten een RIBA award gewonnen. De ervaring was heel verrijkend. Je belandt in een aparte setting middenin de bergen, en komt met studenten uit alle continenten in contact. In totaal waren er een vijftigtal nationaliteiten, waar ik als enige Belg tussen zat. Al die visies op architectuur horen was erg interessant. Ook de technische knowhow van het beroep komt daar veel meer aan bod dan bij ons. Dankzij dat parcours vond ik de stap naar het beroepsleven heel fijn. Al in de eerste maanden van mijn stage kon ik op uitvoeringsdossiers aan de slag. Dat biedt me de gelegenheid om een project uit te diepen en me toe te eigenen. Dat werkt erg motiverend, vergeleken met de opdrachten die je tijdens de studie krijgt, want dat blijven toch altijd geïsoleerde momentopnames.”
in vaste dienst, maar dat bleek nergens te kunnen. Jammer, want het statuut van zelfstandige biedt een beginnend stagiair weinig bescherming.” Delphine: “Het statuut van zelfstandige zit de architect inderdaad ingebakken. Er wordt weliswaar veel over geklaagd, maar als je de optie van een bediendenstatuut op tafel legt, reageren de meesten terughoudend. Vrij ontnuchterend is tevens dat een stagiair na een toch wel zware studie van vijf jaar slechts op een heel bescheiden vergoeding kan rekenen. Vergeleken met wat sommige leeftijdsgenoten op dat ogenblik verdienen, ben je dan niet te benijden. Uiteraard zouden wij en onze collega’s in andere bureaus het liever anders zien, maar de erelonen van de architect staan zodanig onder druk dat we geen andere keuze hebben. De markt dicteert de wet. Gelukkig verbetert dat zodra je de nodige ervaring kan voorleggen. In feite moet je ervan uitgaan dat de studie zeven jaar in beslag neemt, waarvan twee jaar je dan toch nog een vergoeding opleveren.”
Start wat vroeger met de stage Doe je eigen projecten tijdens je stage? Leander: “Dat is de bedoeling. Binnen Groep III kan je eigen projecten onder de noemer van het bureau uitvoeren. Desgewenst kan je ze ook in eigen naam doen, maar dan moet je al het werk na de eigenlijke werkuren verrichten, zelf een verzekering afsluiten en instaan voor de nodige software en andere infrastructuur.” Delphine: “Wij bieden onze medewerkers vrijblijvend de mogelijkheid om een project via het bureau te realiseren in ruil voor een regeling. Zo moeten ze niet tot een gat in de nacht zitten werken, waar architecten vandaag trouwens steeds minder voor geporteerd zijn. De regeling is dus voor beide partijen een goede zaak. Wij streven tevens naar normale werkuren, ook als er een dossier voor een architectuurwedstrijd moet worden ingeleverd. Met een team van 16 medewerkers moet je bij tijdsdruk toch wel iemand vinden die even kan bijspringen. Maar ook wat dat betreft, is
Leander een buitenbeentje. ’s Avonds na de werkuren hoor ik hem geregeld nog bezig in de maquettestudio.” Leander: “Als ik bezig ben aan een project, blijf ik hier ook na de uren graag nog een tijdje doorwerken.” De stage is al jaren het onderwerp van geplande wijzigingen. Hoe staan jullie daar tegenover? Leander: “Voor mij mag er al vroeger in de opleiding plek worden gemaakt voor een stage, bijvoorbeeld tussen de bachelor en de master. In Liechtenstein werken architectuurstudenten na hun bachelor deeltijds in een bureau terwijl ze hun master beëindigen. Een keer afgestudeerd staan er ook daar nog twee jaar stage op het programma, maar op dat ogenblik hebben ze al veel praktijkervaring opgedaan. Met een dergelijke formule kan je aftasten wat het beroep effectief inhoudt, of dat beantwoordt aan je verwachtingen, wat er van je wordt verwacht en waarin je zeker nog extra scholing kunt gebruiken. Nog te veel architectuurstudenten ontdekken pas tijdens hun stage dat de beroepspraktijk niet is wat ze voor ogen hadden. Het resultaat is dat heel wat mensen afhaken of als uitweg voor een extra studie kiezen.” Delphine: “De tendens naar steeds meer keuzevakken, die an sich positief en interessant is, maakt het er niet eenvoudiger op. Als je niet weet waar je finaal gaat landen, bestaat het risico dat je opleiding erg vrijblijvend wordt. Geen probleem voor wie matuur genoeg is om goed om te springen met die keuzevrijheid, maar wie de bal compleet misslaat en achteraf aan zijn stage begint, komt al snel van een kale reis thuis.”
De stage als kruisbestuiving Kijk je al verder dan de stage? Leander: “Momenteel niet. Ik koester wel de ambitie om op zekere dag vennoot te worden in een kantoor of een eigen kantoor te runnen. Vast staat ook dat dit laatste in geen geval een individuele praktijk zal worden. Architectuur is
een multidisciplinair gegeven waarin samenwerking onmisbaar is, zeker als je mikt op een voldoende brede waaier aan projecten. Ook de technologische evolutie speelt daarin mee. Denk maar aan BIM. Uiteraard heb je daarin je eigen inbreng als architect, maar de insteek van anderen maakt het des te boeiender.” Bereidt de opleiding je voldoende voor op het management van een bureau en op evoluties als BIM? Leander: “BIM was een keuzevak. Jaarlijks krijgen dus slechts een twintigtal studenten dat mee, wat te weinig is. Het dagelijks beheer van een architectenpraktijk was wel het onderwerp van een vast vak. Bovendien kon je een aanvullend keuzevak volgen waarin dieper op de materie werd ingegaan, met bezoeken aan architectenbureaus, onderzoeken over de verdiensten van de architect en dergelijke meer.” Wat betekent een stagiair voor een architectenbureau, behalve een mogelijke toekomstige medewerker? Delphine: “Je houdt een vinger aan de pols van wat er leeft in de opleiding. Dat gaat om heel verscheiden zaken: technologische evoluties, de gebruikte software, de elementen die belangrijk zijn in de laatste visie op ontwerpen, nieuwe presentatietechnieken voor architectuurwedstrijden. In een architectenbureau ontstaat al snel de neiging om alles op de vertrouwde manier te doen. Zonder impulsen van stagiairs of andere jonge medewerkers dreig je dan te verzanden in meer van hetzelfde. Daarom dat er hier de laatste jaren constant een stagiair op kantoor is. We moeten wel opletten dat we het evenwicht tussen jonge Sturm-undDrangers en ervaren rotten blijven bewaren. Je moet een stagiair de nodige ondersteuning kunnen bieden, en dat vergt tijd en energie. Bovendien is het contingent aan beginnende architecten momenteel groter dan het aanbod aan ervaren mensen.” redactie: Staf Bellens
13
Bereid je goed voor op jouw toekomst √ BIM van ontwerp tot uitvoering √ Gebruiksvriendelijk √ Belgische werkmethodiek √ Slimme filters √ Soepele 3D navigatie √ Op Windows én Mac √ BIM was nog nooit zo toegankelijk
www.kubusinfo.be
Kubus-Advertentie-197x130-def.indd 1
06-07-18 16:11
SAMEN STELLEN WE DE STATUS-QUO VAN DE THERMISCHE ISOLATIE OP DE PROEF.
Kingspan Kooltherm® resolschuim isolatieplaten. λ
Buitengewone thermische prestaties | 0,020 W/m.K | Dunnere isolatie Grotere nuttige oppervlakte voor een gelijke perimeter (m²) Meer rendement | Betere bruto netto verhouding Commerciële success van uw projecten
www.kingspaninsulation.be
14
Het sociaal statuut van een stagiair
Door sociale bijdragen te betalen bouw je sociale rechten op zoals het recht op terugbetaling van gezondheidszorgen, uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid, gezinsbijslag, moederschapshulp, adoptieuitkering, adoptieverlof, overbruggingsrecht, uitkeringen in het kader van mantelzorg, gratis dienstencheques voor vrouwelijke zelfstandigen die net moeder geworden zijn en pensioen.
Als zelfstandig stagiair ben je eveneens verplicht om je aan te sluiten bij een ziekenfonds! De sociale bijdragen als zelfstandige worden berekend op het inkomen van het jaar zelf. Als stagiair betaal je voor 2018 dus definitieve sociale bijdragen op het werkelijk inkomen van dat jaar. Omdat dit inkomen nog niet onmiddellijk gekend is, betaal je eerst een voorlopige bijdrage. Twee à drie jaar later, op het moment dat de fiscus je werkelijke inkomen heeft
vastgesteld, worden je bijdragen definitief berekend. Als startende stagiair zal deze voorlopige bijdrage een minimumbijdrage zijn of een bijdrage berekend op een hoger (geschat) inkomen. De bijdragen worden steeds berekend als een percentage van het netto bedrijfsinkomen (=bruto bedrijfsinkomen verminderd met de beroepskosten, de sociale bijdragen, bijdragen Sociaal Vrij Aanvullend Pensioen Zelfstandigen…).
OP JE EIGEN BENEN ALS ARCHITECT
Nuttig om weten • Schrijf je bij het afstuderen onmiddellijk in als werkzoekende bij de VDAB. • Oefen je je stage uit in loondienst? Dan kan je terugvallen op een meer uitgebreide sociale bescherming. Dat zal de stagemeester echter meer kosten. • Ben je een zelfstandige stagiair die zijn stage combineert met een deeltijdse job in loondienst? Je bent zelfstandige in bijberoep als je activiteit als loontrekkende minstens 50% van een voltijdse job bedraagt (of minstens 60%
15
als je als vast benoemde in het onderwijs staat). Met je activiteit als zelfstandige in bijberoep bouw je doorgaans geen sociale rechten op aangezien alles via het sociaal statuut als loontrekkende wordt geregeld. Betaal je echter bijdragen die minstens even hoog zijn als de minimumbijdragen in hoofdberoep, dan kan je vanuit het zelfstandigenstatuut bijkomende pensioenrechten opbouwen. • De aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds moet gebeuren vóór de start van je zelfstandige activiteit. Wie zich laattijdig aansluit, riskeert een administratieve boete. • De sociale bijdragen worden per kwartaal betaald. Wie in de loop van een kwartaal start, zal alsnog voor het volledige kwartaal bijdragen betalen. Begin je bijvoorbeeld je stage in september, dan betaal je sociale bijdragen voor het volledige derde kwartaal. • Wie problemen ondervindt bij de betaling van de sociale bijdragen, kan een aanvraag tot vrijstelling indienen bij de Commissie voor Vrijstelling. Het sociaal verzekeringsfonds helpt je met de samenstelling van jouw dossier.
Stage in het buitenland Een stage als architect wordt soms in het buitenland uitgevoerd. Word je door je Belgische stagemeester voor een
bepaalde periode (max. 2 jaar) naar een andere Europese lidstaat gestuurd, dan spreken we van een ‘detachering’. Je moet het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) hiervan op de hoogte brengen. Het RSVZ levert dan een A1-formulier af, waarin bevestigd wordt dat je onderworpen blijft aan de Belgische sociale wetgeving en in België sociale bijdragen blijft betalen. Dit A1-formulier kan je in het buitenland gebruiken om aan te tonen dat je in België verzekeringsplichtig bent. Voer je je stage uit in een Europese lidstaat, maar niet in opdracht van een Belgische architect, dan is de sociale wetgeving van het land waarin je werkt van kracht. Heb je naast je stage een loontrekkende of zelfstandige activiteit in een andere lidstaat, dan gelden specifieke regels. Daarbij kunnen zich de volgende gevallen voordoen: 1. Loontrekkende activiteit in België en zelfstandige in een andere lidstaat: de Belgische sociale regelgeving is van toepassing voor beide beroepsactiviteiten. De zelfstandige activiteit kan als bijberoep beschouwd worden wanneer de loontrekkende activiteit minstens halftijds is. 2. Zelfstandige in België en loontrekkende in een andere lidstaat: de sociale regelgeving van de andere lidstaat
Vanaf 10 september
Samen bouwen aan jouw ondernemersverhaal, van eerste steen tot oplevering. liantis.be
16
is van toepassing voor beide beroepsactiviteiten. 3. Zelfstandige in België en in een andere lidstaat: meestal zal de wetgeving van het land waar je ook woont van toepassing zijn, tenzij je minder dan 25% van je totale activiteiten in dat land uitvoert. Als dat het geval is, moet nagegaan worden in welk land zich het centrum van je belangen bevindt. Woon je bv. in Nederland en oefen je naast een zelfstandige activiteit in Nederland ook een zelfstandige activiteit uit in België, dan zal meestal de Nederlandse sociale wetgeving van toepassing zijn. Hou er rekening mee dat het sociaal verzekeringsfonds deze Europese regels niet zelf mag toepassen. In dat opzicht ben je bij aanvang van je zelfstandige activiteit verplicht je aan te sluiten bij een Belgisch sociaal verzekeringsfonds. Vervolgens zal jouw situatie voorgelegd worden aan de bevoegde sociale zekerheidsinstellingen die op hun beurt contact op nemen met de buitenlandse instellingen om te bepalen in welk land je verzekeringsplichtig bent. Bron: Zenito Sociaal Verzekeringsfonds (binnenkort Liantis) Cel vrije beroepen – Ludovic Sempels ludovic.sempels@starter.zenito.be www.zenito.be – www.liantis.be
Bouwen in BIM is bouwen met Xella
Meer dan een betrouwbare partner
✓ efficiënt en snel ✓ betere samenwerking ✓ faalkosten beperken ✓ korte doorlooptijd ✓ voor elk bouwproject ✓ toekomstgericht
Om het bouwproces te optimaliseren, investeert Xella al geruime tijd in Building Information Modelling. Werken met BIM zorgt voor een efficiëntere samenwerking en een foutloos en rendabel project. De Xella materialen worden eenvoudig en snel geïntegreerd. De Xella- BIM coördinator INSPIRING.INNOVATIVE. SOLID. begeleidt u in alle fases.
Onze services naar u toe: › Technisch nazicht daken › Hulp bij opstellen lastenboeken › Netwerk van erkende plaatsers › Werfopstart
2018-06-25 NAV 130x98+cadre version 2.indd Bouwen met beton...
› Werfopvolging › Nazicht bij oplevering werf › Uitgebreide garantiemogelijkheden › Specifieke opleidingssessies voor architecten
1
25/06/18 10:50
FEBELCEM, de Federatie van de Belgische Cementnijverheid, biedt u technische assistentie en informatie: advies van ingenieurs en ingenieur-architecten, analyses in laboratorium, eigen publicaties
antico architecture – © archimedia.be PARTNER OF
infobeton.be
www.febelcem.be – Vorstlaan 68 b11 – 1170 Brussel – 02 645 52 11 – info@febelcem.be
17
LEG EEN VLEKKELOOS PARCOURS AF
1 2
18
10
Ben je zeker in orde? Contacteer de Orde Contacteer, voor je de stage aanvat, de Orde van Architecten. Daar worden je alle formulieren overhandigd die nodig zijn voor de inschrijving op de tabel van de Orde. Een lijst met stagemeesters kan meestal daar opgevraagd worden. Vraag bij de Orde inlichtingen over de stagemeester die je voor ogen hebt.
Meer dan één stagiair per stagemeester kan, maar … Een stagemeester kan in principe meer dan één stagiair tegelijk opleiden. De meeste Provinciale Raden laten slechts 2 stagiairs toe per stagemeester waarbij geopteerd wordt dat de eerste stagiair reeds een jaar stage achter de rug heeft of zal hebben binnen de eerstvolgende maand van toelating van de tweede stagiair.
3
Geen contract = geen verweer Indien je reeds aan de slag bent bij een architect vóór de officiële start van je stage (daadwerkelijke goedkeuring door de Orde van Architecten), zorg dan voor een degelijke garantie, zodat je na enkele maanden toch niet op zoek moet gaan naar een andere stagemeester.
stagetips 4 5 6
Eigen opdracht? Beroepsverzekering is verplicht. Van zodra je een eigen zelfstandige ontwerpopdracht hebt, ben je verplicht om een beroepsverzekering af te sluiten. Meer inlichtingen hierover op onze Kick Off Days.
7 8
Zes maanden bij dezelfde architect Hou er rekening mee dat je telkens 6 maanden bij één en dezelfde architect stage moet doen, een kortere periode wordt slechts uitzonderlijk als geldig aanvaard door de Orde.
Hou rekening met 1 maand opzegtermijn De stage kan opgezegd worden na onbepaalde tijd bij schriftelijk akkoord van de stagemeester en de stagiair. De normale opzegtermijn bedraagt 1 maand. De Orde van Architecten wordt daarvan op de hoogte gebracht met de reden van onderbreking. De stagiair kan dan van dag op dag een andere stage aanvatten. De aanpassing van het dossier geeft geen verlies voor de stageduur. Let op: bij de vorige regel blijft wel gelden dat minimum 6 maanden bij één en dezelfde architect stage moet worden gevolgd.
9 10
Eigen werk tijdens stage kan, mits … Indien je tijdens de stage eigen werk aanvaardt, dan moet je een verklaring van de stagemeester voegen bij je visumaanvraag.
Een stageprobleem? NAV to the rescue! Word je geconfronteerd met een stageprobleem, blijf er niet mee zitten. Contacteer je stagementor bij de Orde van Architecten. Heb je meer uitleg nodig, contacteer dan NAV of ga naar www.nav.be/starters
Wees assertief Bespreek voorafgaandelijk met je stagemeester de inhoud van je stage. Leg dit vast in een stageplan. Je hebt immers recht op een kwalitatieve stage.
Proef van alle facetten van het beroep Hou bij de keuze van je stagemeester rekening met de doelstelling van de stage. De stage is immers de overgang tussen het onderwijs en de alomvattende facetten van het beroep. Vooral de facetten die niet of te weinig aan bod komen gedurende de opleiding zijn hier belangrijk. Gedurende je opleiding leerde je ‘ontwerpen’, zoek een stagemeester die je zal leren hoe je een ontwerp omzet in verwezenlijking.
19
Een goed financieel en fiscaal plan ZEKER VAN JE ZAAK ALS STARTEND ARCHITECT
Wat doet een boekhouder zoal voor jou? Als zelfstandige zonder vennootschap kan je in principe zelf je boekhouding voeren. Maar in de praktijk gaat het om erg gespecialiseerde materie. Een boekhouder of accountant waakt erover dat alles financieel, sociaal en fiscaal volgens het boekje gebeurt. Daarnaast geeft hij je advies bij belangrijke beslissingen over je zaak. Tot slot zorgt hij ervoor dat je zoveel mogelijk winst overhoudt, door voor jou de fiscaal voordeligste pistes uit te stippelen. Ook vóór je start is een boekhouder essentieel: om te bekijken of je plannen financieel haalbaar zijn, al je opstartkosten in kaart te brengen, na te gaan welke omzet je kan draaien, financieringsopties voor je investeringen te verkennen, en niet onbelangrijk om je te helpen met de geknipte ondernemingsvorm voor je zaak.
20
Enkelvoudige of dubbele boekhouding? Start je met een eenmanszaak, dan volstaat een vereenvoudigde of enkelvoudige boekhouding. In een notendop: je moet een volledig overzicht van al je uitgaven en inkomsten bijhouden. Dat doe je voor de inkomsten die je cash ontvangt met een ontvangstbewijsboekje en een fiscaal dagboek (verkoopjournaal) waarin je je facturen en ereloonnota’s registreert. De uitgaven (aankoopfacturen) teken je op in je fiscaal dagboek (aankoopjournaal). Voor de meeste vennootschappen is een volledige of ‘dubbele’ boekhouding verplicht. Hier wordt het pas écht complex en is een financiële professional onmisbaar.
Wanneer ben je btw-plichtig? Ben je nog stagiair? Dan hoef je je niet als btw-belastingplichtige te registeren – in tegenstelling tot ‘volwaardige’ architecten – op voorwaarde dat je alleen prestaties levert in opdracht van je stagemeester. Zodra je daarnaast ook eigen projecten uitvoert als architect, word je wél btwplichtig – hoe klein die opdrachten ook zijn: denk maar aan plannen tekenen voor kleine verbouwingswerken. Soms is het echter ook als stagiair voordelig om je als btw-plichtige te laten registeren. Zo kan je namelijk de btw op je investeringen en kosten recupereren.
Hoe maak je facturen op? Als niet-btw-plichtige stagiair hoef je geen facturen op te maken. Een ereloonnota
volstaat. Als btw-plichtige moet je normaal gezien wél factureren Op je factuur moet je zeker deze zaken vermelden: je naam, je btw-nummer, het volgnummer (oplopend), de datum, de naam van de klant, zijn btw-nummer (als hij btw- plichtig is), het bedrag van je ereloon (inclusief en exclusief btw), het btw-tarief (voor architecten 21%) en het btw-bedrag. Je kan echter je facturen ook vervangen door een ereloonnota wanneer deze laatste alle voorgeschreven factuurvermeldingen bevat. Voor prestaties van architecten wordt bovendien aanvaard dat de btw op de prestaties pas verschuldigd is aan de schatkist wanneer je je ereloon ook effectief hebt ontvangen. Normaal gezien is de btw reeds verschuldigd op basis van de factuurdatum. Dankzij de tolerantie moet je de btw op je prestaties niet voorschieten. Hoe je dit concreet aanpakt, overleg je best met je boekhouder of accountant.
Wat met kosten en belastingen? Tussen je bruto-inkomsten en je uiteindelijke winst als zelfstandige zitten enkele stappen. Van je inkomsten trek je eerst je jaarlijkse beroepskosten en je sociale bijdragen af. Dat verschil is je netto belastbaar jaarinkomen. Op dat bedrag word je uiteindelijk belast: ofwel via de personenbelasting (als vrij beroeper), ofwel
Jan tekent zijn toekomst uit
via de vennootschapsbelasting als je via een vennootschap werkt. Wat je beroepskosten betreft, heb je in de personenbelasting twee opties. Ofwel geef je je reële kosten in (die je bewijst met facturen en/of ontvangstbewijzen), ofwel kies je voor het wettelijk forfait aan beroepskosten. Voor de inkomsten van 2018 is dit maximaal 4.150 euro voor architecten. Hiervoor hoef je geen kosten te bewijzen, waardoor het een goede optie kan zijn als je in realiteit minder dan 4.060 euro kosten gemaakt hebt. Als zelfstandige liggen je uitgaven echter meestal hoger dan dit bedrag.
Conclusie? Als startende architect kom je geregeld in aanraking met financiële materie zoals beroepskosten, investeringen, btw, factureren, fiscale optimalisatie enzovoort. Hier alleen induiken is niet alleen erg complex, maar ook riskant. Een goede boekhouder of accountant loodst je er vlot doorheen, zodat jij je kan concentreren op de uitbouw van je zaak.
Bron: SBB Accountants & Adviseurs
Als architect ken je het belang van een goed plan Laat je daarom ondersteunen door een team van specialisten om van jouw architectenbureau een succes te maken. SBB garandeert je niet alleen een perfecte boekhouding, maar ook advies én een plan op maat van jouw bedrijf. Vind een kantoor in je buurt op sbb.be en teken een mooie toekomst uit.
Jan, 35 jaar, vennoot architectenbureau
SBB_01629_00_ adv startes NAV.indd 1
15/06/17 16:36
21
NETWERK ARCHITECTEN VLAANDEREN
NAV Met ruim 3000 leden is NAV uitgegroeid tot de grootste en belangrijkste Vlaamse architectenorganisatie. Dat maakt het mogelijk een positieve wind door het architectuurlandschap te laten waaien en een ruime dienstverlening uit te bouwen. Hoe precies? Ontdek hieronder onze zes pijlers. NAV koppelt het nuttige aan het aangename: informeren en netwerken
Glasheldere bijscholing Wil je ‘mee’ zijn? NAV beschikt over het meest uitgebreide opleidingsaanbod voor ontwerpers. Een greep uit het aanbod van 2018: ‘Groen bouwen, groendaken en groene gevels’, ‘De nieuwe verplichte verzekering’, ‘Wat verandert er voor u als architect?’, ‘Zeg niet zomaar kelder tegen een kelder’… Zin om je te verdiepen? Vitruvius Academy (een initiatief van NAV) gaat grondig in op bepaalde thema’s. Dit jaar had je bijvoorbeeld: ‘Overheidsopdrachten: een stappenplan’, ‘Het architectencontract’, ‘Wegwijs in het digitaal omgevingsloket’,… Het huidige aanbod cursussen vind je op www.nav.be.
Alle actuele beroepskennis EPB, water, wetgeving, technische knowhow, … NAV selecteert, filtert en distilleert alles wat je als architect móet weten tot handige publicaties, online tools en een digitale databank. Steeds helder, to the point en gratis voor leden.
22
Via de websites www.nav.be, www.energiebewustontwerpen.be en www.waterbewustbouwen.be delen we een pak aan informatie op een handig doorzoekbare manier. Via een paswoord krijg je toegang tot honderden artikels, contractvoorbeelden, indexen, weerverlettabellen en handige tools. Alle leden krijgen ook de tijdschriften DIMENSION en NAV News in de bus. Jouw tweemaandelijkse update op juridisch, technisch en ruimtelijk vlak.
Je mag ons alles vragen Veel architecten kunnen geen beroep doen op een eigen team specialisten. NAVleden kunnen daarom voor technisch, juridisch en deontologisch advies bij de NAV-helpdesk terecht. Een netwerk van architecten en adviseurs staat gratis ter beschikking. Ook een energieconsulent en een waterconsulent kun je bij ons vinden. We informeren je ook bij de opstart van een architectenvennootschap.
Jouw belangen Als architect doe je aan topsport: soms win je, soms verlies je. Zolang de spelregels maar realistisch blijven. Én fair. NAVvertegenwoordigers hebben zich in meer dan 70 werkgroepen verankerd om jouw zaak te verzekeren. We luiden de alarmbel waar nodig. Dankzij NAV werd bijvoorbeeld de verplichte aanwezigheidsregistratie voor architecten afgeschaft.
Stevige PR voor jou en jouw bureau NAV richt de nodige schijnwerpers op jouw sleutelrol als architect. Via de website Zoekeenarchitect.be tovert elk NAV-lid in een handomdraai een portfoliopagina uit zijn klavier. Via de zoekrobot kom je bovendien zó in het vizier van bouwheren. De site klokte in 2017 af op ruim 160.000 unieke bezoekers. Via openhuizendagen, Mijn Thuis Op Maat & De Vlaamse Renovatiedag, geven we je bovendien de kans om met jouw projecten uit te pakken bij toekomstige (ver)bouwers.
foto: Tom Demesmaeker
Toparchitectuur in avant-première: werfbezoek Provinciehuis Antwerpen
Als toetje tal van extra’s
Een online schatkamer
We trakteren onze leden geregeld op kortingen en acties. Voorbeelden hiervan zijn een collectieve polis gewaarborgd inkomen, allerlei modeldocumenten en brieven, NAV-voordelen met kortingen op tal van werkinstrumenten, …
NAV.be is het digitale hart van het kennisnet van NAV. Zoek doorheen honderden artikels, contractvoorbeelden, indexen en handige tools. Op de Kick Off Days ontvang je een wachtwoord om de website 1 maand uit te proberen!
Als stagiair voordelig lid worden van NAV? Zie achteraan.
23
Stage lopen in het buitenland? KIMBERLY VANDENBORNE GING HET AVONTUUR AAN
Stage lopen met zicht op de Eiffeltoren, wie droomt er niet van? Een buitenlandse werkervaring opent een wereld aan kansen. Je verbreedt niet alleen je horizon, je beleeft ook een onvergetelijke tijd. Bovendien vinden werkgevers internationale ervaring een pluspunt. Maar hoe ga je te werk om zo’n stageplaats in orde te krijgen? En wat heeft een buitenlandse stage voor jou als architect in petto? Architect Kimberly Vandenborne trok een jaar naar Parijs en leerde er hoe gevarieerd en flexibel het beroep kan zijn.
Een buitenlandse stage is natuurlijk vaak een sprong in het onbekende. Dat ondervond Kimberly al meteen bij haar aankomst in Parijs. Ze moest en zou aan de slag gaan bij het hippe uapS. Het bureau was erg enthousiast over haar werk en wilde haar graag spreken. Klein detail: tijdens het gesprek bleek dat er niet langer een beschikbare positie was. Met nog een kleine maand op de teller – de deadline voor haar beurs naderde – klopte ze spontaan aan bij verschillende kantoren in Parijs. Onvoorbereid én (toen nog) in gebrekkig Frans… Maar met succes. Kimberly werkte een halfjaar als stagiair-architect bij REV architecture. De volgende zes maanden ging ze aan de slag bij, jawel, uapS. Waarom trok je naar het buitenland? Kimberly: “Na mijn Erasmusuitwisseling was ik geprikkeld om een andere buitenlandse ervaring op te doen. De culturele bagage die je meekrijgt is erg waardevol. Tijdens mijn stageperiode wilde ik een zo gevarieerd mogelijke
24
Kimberly Vandenborne liep stage bij REV architecture en uapS in Parijs
werkervaring opdoen, om op die manier een beter zicht te krijgen op de mogelijke invulling van het beroep als architect.” “Parijs is één van de grootste steden van Europa. Het leef- en werkritme is erg verschillend van wat wij gewoon zijn. Hoe gaat men om met de hoge bevolkingsdichtheid, de kleine woonoppervlaktes, de grote stroom toeristen? Die vragen vind ik erg intrigerend. ” Hoe verliep de procedure om je buitenlandse stage in orde te brengen? Kimberly: “Vóór mijn buitenlandse stage heb ik een jaar als stagiair gewerkt in België. Omdat ik een zelfstandige statuut had, was het vrij éénvoudig aan de slag te gaan in het buitenland als freelancer. De grootste uitdaging bestond erin om een betaalbare woonst te vinden, zonder een vast contract bij een werkgever.”
“
Je leert niet alleen een andere taal kennen, maar ongetwijfeld ook een andere wetgeving. Kimberly: “Wanneer je start in het buitenland, is het belangrijk om snel bij te benen. De regelgeving voor toegankelijkheid, stedelijke planning en bouwvergunningen, sociale huisvesting, brandnormen, … Alles is nieuw en anders. Zo blijft een buitenlandse stage – zeker van korte duur – erg prikkelend en boeiend.” Ondertussen zijn we vier jaar verder. Welke invloed heeft de stage gehad op jou als architect? Kimberly: “De stad an sich heeft mij altijd gefascineerd. Mijn buitenlandse stage heeft er dan ook voor gezorgd dat ik mij als architect vooral wil toeleggen op renovatieen stedelijke woon- en verdichtingsprojecten.”
“Mijn aanvraag voor een nieuwe stageplaats bij de Orde heb ik telkens een maand op voorhand in orde gebracht. Dit verliep heel vlot. Mijn beursaanvraag, toen nog Kimberly Vandenborne binnen het Leonardo da Vinci-programma, heb ik wel tijdig in orde moeten brengen. De deadline om te starten was ingegeven door “Na mijn stage ging ik aan de slag bij Architectslab in mijn beurs; ik moest ten laatste in juni (2014, n.v.d.r.) een Brussel, waar ik meewerk aan uiteenlopende projecten. stagecontract afgesloten hebben met een kantoor in Dit geeft mij de kans om alle kneepjes van het vak het buitenland.” onder de knie te krijgen. Voor uapS werk ik ook nog regelmatig als freelancer mee aan wedstrijdprojecten “Uiteindelijk werd ik zes maanden financieel gesteund in Vlaanderen.” door het Leonardo da Vinci-programma. Geen overbodige luxe, want het leven in Parijs kan erg duur En tot slot, welk wijze raad heb je nog voor studenten zijn.” die een buitenlandse stage wel zien zitten? “Met een gezonde work ethic, flexibiliteit en een flinke Hoe zag jouw werkdag eruit in Frankrijk? dosis motivatie kom je al ver.” Kimberly: “De eerste zes maanden heb ik meegewerkt aan verschillende retailprojecten, de verbouwing van een Redactie: NAV Haussmanniaans appartement en de ontwikkeling van een oud pand tot appartementen met ruimte voor coworking en een restaurant. Bij het tweede bureau was ik mee verantwoordelijk voor enkele stedenbouwkundige Buitenlands stage: wat, waar en hoe? planningsprojecten en wedstrijden, in o.a. Lille, Deinze, Diepenbeek en Lyon.” Waar kan je terecht om je buitenlandse stage in orde
De culturele bagage die je meekrijgt is zó waardevol.
“Ik leerde vooral dat het beroep van architect enorm gevarieerd en flexibel kan zijn. Van meubelontwerp tot stedenbouwkundige ontwikkeling. Niet onbelangrijk is natuurlijk ook de talenkennis die je opdoet.”
te brengen? Welke documenten heb je nodig? En wat zijn de vereisten voor jou en de stagemeester? Ontdek alle praktische info op www.nav.be/artikel/1565
25
Luchtdicht inbouwen met rolluiken Ten opzichte van rolluiken had zonwering altijd een stapje voor in de bepaling van het energiepeil van een woning. Het luchtdichte rolluik van Wilms, ShutterX®, brengt hier verandering in. Er is geen perforatie meer van de binnenmuur én het rolluik is onzichtbaar vanaf de buitenzijde. Omdat we spouwmuurisolatie wegnemen daar waar de kast zit, plaatsen we een composiet profiel ter compensatie. Dit is echter niet de enige innovatie. Ontdek de rest hieronder.
Rolluik Onzichtbaar weggewerkt sustainable building solutions
Composiet profiel Vervanging isolatie spuurmouw
Luchtdicht Voorzien van luchtdichte folie
Contacteer ons. Isolerende constructieplaten Voorkom condensvorming
Composiet profiel Vermijd koude vensterbanken
Kick Off Magazine.indd 1
Molsebaan 20 2450 Meerhout +32 14 36 99 70 architect@wilms.be www.wilms.be 12/07/2018 10:59:08
Prefab beton: bouwen aan de toekomst
© R ö b e n T o n b a u s t o f f e
Veilig, veelzijdig, verrassend
Info & advies www.febe.be - mail@febe.be - 02/735.80.15 Find us on Facebook: OutstandingConcrete
26
WAT ALS HET FOUT LOOPT?
De verzekering Beroepsaansprakelijkheid
Waarom een verzekering beroepsaansprakelijkheid afsluiten? NOODZAAK Iedere architect die enige tijd in het vak werkzaam is, is zich ervan bewust dat een verzekering beroepsaansprakelijkheid een noodzaak is. Het beroep van architect vereist een grondige vakkennis en ervaring. Het bouwproces is complex en de opdrachtgever wordt steeds veeleisender en mondiger. Statistieken wijzen uit dat per jaar 1 op de 4 architecten betrokken is bij een schadegeval en dat bouwschades enorme financiële gevolgen kunnen hebben. VERPLICHTING Sinds 1985 zijn architecten deontologisch verplicht om hun beroepsaansprakelijkheid, met inbegrip van de tienjarige aansprakelijkheid, te verzekeren. De Wet Laruelle van 15 februari 2006 (B.S. 25 april 2006) maakte deze verzekering ook wettelijk
verplicht. Sinds 2018 is de wettelijke situatie iets complexer: de verplichte verzekering wordt gespreid voor twee verschillende wetten: enerzijds de Wet Peeters-Borsus van 31 mei 2017 die een verzekeringsplicht oplegt aan aannemers en dienstverleners voor de tienjarige aansprakelijkheid enkel in de woningbouw. Anderzijds de wet PeetersDucarme in wording die een verzekeringsplicht oplegt voor de beroepsaansprakelijkheid, met uitsluiting van elke tienjarige aansprakelijkheid conform art.1792-2270 BW. Deontologisch blijft het verplicht om de volledige beroepsaansprakelijkheid te verzekeren. Dit is ook aan te raden gezien de mogelijke gevolgen van een schadegeval op de loopbaan en het patrimonium van de architect.
Wat is gedekt in een verzekering beroepsaansprakelijkheid? Een polis beroepsaansprakelijkheid verzekert de architect voor de burgerlijke
aansprakelijkheid die hij draagt in het kader van de uitoefening van zijn beroep. De polis zal binnen het kader van de polisvoorwaarden tussenkomen wanneer een fout van de verzekerde schade heeft veroorzaakt aan derden.
Drie soorten aansprakelijkheid worden verzekerd:
1 Burgerlijkeaansprakelijkheid“uitbating” of “bedrijfsaansprakelijkheid” In deze afdeling worden de geldelijke gevolgen verzekerd van de buitencontractuele aansprakelijkheid van de architect tijdens de uitoefening van zijn beroepsactiviteit, die niet het gevolg is van een beroepsfout. BIJVOORBEELD De architect gaat op werfbezoek bij een cliënt en breekt door een onvoorzichtige handeling een duur kunstwerk van zijn cliënt. Deze schade is niet het gevolg van een
27
beroepsfout van de verzekerde maar doet zich wel voor in het kader van de uitoefening van zijn beroep en valt bijgevolg onder de afdeling burgerlijke aansprakelijkheid “uitbating”.
2 Beroepsaansprakelijkheid Deze afdeling verzekert de geldelijke gevolgen van de contractuele en de extracontractuele aansprakelijkheid ingevolge een beroepsfout. Deze afdeling verzekert m.a.w. zowel de schade aan het op te richten project ingevolge een fout in de uitvoering van de architectenopdracht, als eventuele schade aan derden die uit eenzelfde fout voortvloeit. BIJVOORBEELD Ten gevolge van een conceptfout stort een vloerplaat in de bouwfase. Zowel de schade aan het project (de vloerplaat) als de schade van eventuele gekwetste personen zal gewaarborgd zijn. Wanneer ten gevolge van een conceptfout van de architect schade wordt veroorzaakt aan een aanpalend pand dan zal ook deze schade gewaarborgd zijn, ook al zou er geen schade aan het project zelf zijn veroorzaakt.
3 Tienjarige aansprakelijkheid Sinds 1 juli 2018 wordt de “tienjarige aansprakelijkheid” van architecten apart behandeld. Dit is de aansprakelijkheid op basis van artikel 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek, waarin bepaald wordt dat aannemers, architecten, en bij uitbreiding ook ingenieurs, tot tien jaar na de oprichting aansprakelijk zijn voor de stabiliteit en stevigheid van de gebouwen en “grote werken”. Voor bouw en renovatie van woningen moeten al deze partijen zich verplicht verzekeren, met dezelfde minimumdekkingen (zie onder). De verzekeraar garandeert ook om dit risico te blijven dekken tot het einde van de tienjarige termijn, zonder opzegmogelijkheid. In deze context wijzen we erop dat je als architect ook buiten de woningbouw aansprakelijk bent op basis van deze artikelen. Je hebt er dus alle belang bij om je ook daar correct voor te verzekeren.
28
De gespecialiseerde verzekeraars voor architecten bieden de waarborg tienjarige aansprakelijkheid woningbouw aan in combinatie met de beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Daarnaast is het mogelijk om samen met aannemer en/of ingenieur in een “globale tienjarige polis” te stappen, waarbij dit deel van je aansprakelijkheid mogelijk bij een andere verzekeraar gedekt is. Een polis beroepsaansprakelijkheid moet tevens ook, desgevallend bovenop het verzekerde kapitaal, waarborgen: 1. Reddingskosten (artikel 106 wet 4 april 2014) Reddingskosten zijn de kosten om de gevolgen van het schadegeval te voorkomen of te beperken. Deze kosten kunnen gemaakt worden op vraag van de verzekeraar, of de verzekerde kan, als goede huisvader, zelf “dringende en redelijke maatregelen” nemen om bij “nakend gevaar” een schadegeval te voorkomen of de gevolgen ervan te voorkomen of te beperken. In beide gevallen zijn de kosten gedekt. 2. Verdedigingskosten (artikel 146 wet 4 april 2014) Hierin worden alle kosten die de verzekeraar maakt om de belangen van de architect te verdedigen gewaarborgd. Meer bepaald de technische- en de juridische bijstandskosten (expert en advocaten) die gemaakt worden zowel bij een gerechtelijke procedure als bij een minnelijke of scheidsrechterlijke procedure. Verdedigingskosten versus rechtsbijstand. De afdeling “verdedigingskosten”, die deel uitmaakt van de polis beroepsaansprakelijkheid, wordt vaak verward met een polis “rechtsbijstand”. Deze twee termen dekken niet dezelfde lading. De polis beroepsaansprakelijkheid komt tussen wanneer een derde (klant, aannemer, buur) een schadevergoeding eist van de architect. Een polis rechtsbijstand staat de
verzekerde bij in de verdediging van zijn belangen wanneer de verzekerde zelf benadeeld wordt. Zo kan een polis rechtsbijstand tussenkomen bij geschillen met de fiscus en de Orde, met een klant of een leverancier, of met een verzekeringsmaatschappij. Ook hier kan de verdediging minnelijk of gerechtelijk zijn. Een rechtsbijstandspolis is niet verplicht. Architecten kunnen deze polis afsluiten als uitbreiding op de B.A., al dan niet bij dezelfde maatschappij.
DE VERZEKERING
Wie? Wat? Wanneer? Wat zijn de minimumvereisten waaraan de verplichte verzekering beroepsaansprakelijkheid moet voldoen? Verzekerde personen: Dienen volgens de wet verzekerd te zijn: de architect (natuurlijk persoon of rechtspersoon) alsook de mandatarissen van de vennootschap; personeel, stagiairs en medewerkers. Kortom, alle personen die voor rekening van de architect of de vennootschap de burgerlijke aansprakelijkheid in het gedrang kunnen brengen. Burgerlijke aansprakelijkheid: Het is de burgerlijke aansprakelijkheid die verzekerd moet worden voor zover de activiteiten uitgeoefend worden in België. Er wordt daarbij geen onderscheid gemaakt tussen de contractuele of extracontractuele aansprakelijkheid. De verzekering van tienjarige aansprakelijkheid
is enkel verplicht voor de woningbouw. Verzekerde bedragen: De verzekerde bedragen zijn wettelijk bepaald. A. Burgerlijke aansprakelijkheid “uitbating” en beroepsaansprakelijkheid (wet Peeters-Ducarme) Voor de materiële en immateriële schade bedraagt het minimumplafond € 500.000 per schadegeval. Hogere minimumdekking is wenselijk in functie van het risico en de grootte van het project. Voor schade die voortvloeit uit lichamelijke letsels dient de waarborg minstens € 1.500.000 te bedragen. Toevertrouwde voorwerpen (bijvoorbeeld originele documenten ontvangen van de bouwheer) dienen verzekerd te zijn voor minstens € 10.000. Deze bedragen moeten geïndexeerd worden: voor lichamelijke letsels volgens de index der consumptieprijzen en de overige bedragen volgens de ABEX-index. B. Tienjarige aansprakelijkheid (wet Peeters-Borsus) Voor de tienjarige aansprakelijkheid bedraagt de minimumdekking voor materiële en immateriële schade € 500.000 per schadegeval, of de wederopbouwwaarde van het gebouw als die lager is dan € 500.000. Deze bedragen volgen ook de ABEX-index. Er is geen verplichte dekking voor lichamelijke letsels. C. Reddings- en verdedigingskosten Reddingskosten en anderzijds de intresten en verdedigingskosten zijn steeds gedekt, elk voor een bedrag van ten minste € 495.787 op basis van de index van 1992.
voor verdediging en schadevergoeding. Legt de verzekeraar meer beperkingen op dan de wet toelaat, dan kan hij zijn kosten en de schadevergoeding terugvorderen van de verzekerde die zich niet aan die beperkingen houdt. Aangezien elke verzekeraar een eigen lijst hanteert, is het belangrijk om ook op dit punt te vergelijken.
door de verzekeraars worden aangeboden (mits bijpremie) bij de schrapping van de natuurlijke persoon of rechtspersoon van de tabellen van de Orde. Voor de tienjarige aansprakelijkheid in de woningbouw dekt de verzekeraar alle schade-eisen die ingesteld worden op basis van deze aansprakelijkheid, tot 10 jaar na de oplevering.
Wie moet een verzekering afsluiten? Waarborg in de tijd: De verzekeringspolis dekt de schadeeisen die tijdens de geldigheidsduur van de polis schriftelijk worden ingesteld tegen de verzekerden (of de verzekeraar). De verzekeringswaarborg moet zich daarnaast ook uitstrekken tot de vorderingen die worden ingesteld binnen een termijn van tien jaar, te rekenen vanaf de dag dat er een einde is gesteld aan de inschrijving op de tabel van de Orde van Architecten. Deze verplichte posterioriteitdekking van 10 jaar moet
Het is de natuurlijke persoon of rechtspersoon die een architectuuropdracht aanvaardt die verplicht is de verzekering beroepsaansprakelijkheid af te sluiten. Een stagiair die uitsluitend werkzaam is bij een stagemeester en geen eigen opdrachten uitvoert, is niet verplicht een eigen polis beroepsaansprakelijkheid voor deze opdrachten (in eigen naam en voor eigen rekening) af te sluiten. De wet voorziet immers dat de stagiair mee opgenomen is als verzekerde.
Uitsluitingen en verval van waarborg Om het risico verzekerbaar te houden, en de premie te beperken bevatten verzekeringspolissen uitsluitingen en gevallen van “verval van waarborg”. Dit gaat om aansprakelijkheden die niet verzekerd zijn, of om té risicovolle handelingen. Als de verzekeraar één van de wettelijk toegelaten uitsluitingen inroept, hoeft hij helemaal niet tussen te komen en staat de verzekerde dus zelf in
29
Wanneer een verzekering beroepsaansprakelijkheid afsluiten? Om het beroep van architect te kunnen uitoefenen dient men verplicht verzekerd te zijn. Het KB van 25 april 2007 (B.S 23 mei 2007) betreffende de verplichte verzekering voorziet trouwens dat het architectencontract verplicht de naam van de verzekeringsonderneming alsook het polisnummer dient te vermelden. Zodoende kan hieruit geconcludeerd worden dat de verzekeringspolis dient te zijn afgesloten vóór elke aanvaarding van een architectuuropdracht en dus best wordt afgesloten uiterlijk op het ogenblik dat de eerste klant zich aanbiedt. De architectuuropdracht start immers bij het eerste contact met de opdrachtgever, zelfs vóór elke ondertekening van een contract. Heel wat schadegevallen kunnen zich immers voordoen in de fase van de eerste besprekingen, vóór de ondertekening van een architectencontract. Schades waarbij de architect wordt aangesproken in de precontractuele fase zijn bijvoorbeeld schades in het kader van: De burgerlijke aansprakelijkheid “uitbating”:
Bij het bezoek aan het te verbouwen pand wil de architect opmetingen uitvoeren met een hoogtemeter en hierbij beschadigt hij het brandglas.
doorgaans zeer gunstige voorwaarden.
De beroepsaansprakelijkheid: De architect wordt verweten tekort te hebben geschoten in zijn meldingsplicht met een verlies van bouwpremies tot gevolg.
Een polis beroepsaansprakelijkheid is een belangrijk contract en stoelt op een langetermijnrelatie. Een loopbaanpolis beroepsaansprakelijkheid is jaarlijks opzegbaar, maar aangezien de duurtijd van de aansprakelijkheid van een architect vastgesteld is op 10 jaar en de gemiddelde afhandelingsduur van een schadegeval ongeveer 7 jaar blijkt te zijn, is het duidelijk dat het een polis is die op lange termijn wordt aangegaan. Het is dan ook van belang de keuze van verzekeraar wel te overwegen en rekening te houden met de kwaliteit, ervaring, knowhow, en toegevoegde waarde van de diensten die deze levert. Kostprijs (parameters zoals premievoet, minimumpremie, waarborgen, ...) alleen mag geen doorslaggevend element zijn.
Wat kost een verzekering beroepsaansprakelijkheid? De premie van een polis beroepsaansprakelijkheid wordt uitgedrukt in een percentage op de gefactureerde erelonen (exclusief btw) of in een promille op de waarde der bouwwerken. Bij het begin van elk jaar wordt een minimumpremie als voorschot geïnd en na verloop van het jaar dient de verzekerde een aangifte in bij zijn verzekeraar met vermelding van de uitgevoerde werken en/of de gefactureerde erelonen. Op basis van deze cijfers en rekening houdende met het betaalde voorschot in het begin van het referentiejaar gebeurt dan een jaarlijkse premieafrekening. De voorschotpremie varieert van maatschappij tot maatschappij. Voor stagiairs gelden
Hoe een verzekering beroepsaansprakelijkheid afsluiten?
Bron: Protect Verzekeringen AR-CO Verzekeringen Euromaf Verzekeringen CEA: gespecialiseerd makelaar
Snelle installatie, korte werkdag.
slechts 32 dB(A)* De nieuwe lucht/water-warmtepomp volgens split-technologie, aroTHERM split. Warmtepompen zijn de verwarmingsoplossing van vandaag. En van morgen. En van overmogen. Zowel in nieuwbouw als in renovatie. De nieuwe aroTHERM split beschikt over A++ efficiëntieklasse, hij is niet alleen krachtig, maar ook compact en bijzonder stil. Uw klanten zullen genieten van dit betrouwbare systeem en de lage energiekost. Zelf haalt u voordeel uit de snelle installatie van dit compacte en onderhoudsvriendelijke systeem en, zoals steeds ook van onze 140 jaar ervaring in verwarmingstechnologie. Energie efficiëntieklasse: verwarming: A++ (A++ - G); warm water: A (A - G)
Voor meer informatie, ga naar www.vaillant.be/warmtepomp. *op een afstand van 3 meter in fluistermodus
30
fluisterstil
Welke verzekeraar staat net als u in het vak?
ontdek
ons pakket voor starters, volledig aangepast aan de nieuwe wet Peeters
P r o f e s s i o nal s
Ministry for Urban Development & the Environment, Habmurg (D) Sauerbruch Hutton Architects, 2013
Protecting
Persoonlijke service in complexe verzekeringen AR-CO : sinds 1962 architecten ten dienste van architecten
De coöperatieve verzekeringsmaatschappij AR-CO dekt al uw projecten, van de kleinste tot de meest ambitieuze, in België en het buitenland. Vanaf het ontwerp van de polisvoorwaarden tot de oplossing van een schade denken we mee met u.
PROTECT
Verzekeringsonderneming toegelaten onder codenummer 1.009
Protect is een Belgische nicheverzekeraar in de bouwwereld. We zijn gespecialiseerd in het verzekeren van de beroepsaansprakelijkheid van architecten en ingenieurs.
Protect diensten
Daarnaast geniet je van: > permanente juridische bijstand door onze studiedienst > opleiding en preventie > je eigen ‘My Protect’-omgeving op onze website > onze persoonlijke aanpak en gespecialiseerd beheer
PROTECTING PROFESSIONALS
Tel. (+32) 2 411 41 14 www.protect.be
l www.ar-co.be M info@ar-co.be J 02 538 66 33 Verzekeringsonderneming toegelaten onder codenummer 1.009 AR-CO cvba – NBB/FSMA 0330 - RPR 0406.067.338. Tasson-Snelstraat 22, 1060 Brussel. Bij K.B. erkende verzekeringsmaatschappij Takken : 13 K.B. 4/7/1979 – 9 en 16 K.B. 14/7/1989. VDV 13-16 in LU 22/08/1995 en VDV 13 in FR 20/05/2005
BOUWEN zonder zorgen? Het is geen utopie...
CO_Annonce_07_2018.indd 1
17/07/18 12:35
62007_Protect_98x130mm_03.indd 1
26/06/18 0
Verzekering van de Europese Ingenieurs en Architecten
Verzekeringsprofessionals ten dienste van bouwprofessionals Ieder zijn job. U brengt het bouwproject tot een goed eind. Wij zorgen er voor dat u uw job kan uitoefenen zonder kopzorgen. Vermits u geconfronteerd wordt met bijzondere risico’s, is een specifieke know-how noodzakelijk. CEA BELGIUM is exclusief opgedragen aan architecten, ingenieurs, studiebureaus, project managers, … en maakt deel uit van de CEA-groep, erkend als de Europese specialist in bouw- en beroepsaansprakelijkheidsverzekeringen. Contacteer ons vrijblijvend voor meer informatie over onze diensten of voor een vergelijkende offerte.
U de CREATIVITEIT, wij uw BIJSTAND en ZEKERHEID, samen de grootste PROFESSIONALITEIT!
CEA BELGIUM Notarisstraat 66 B-1050 Brussel T +32 (0)2 761 94 00 F +32 (0)2 761 94 01 info@cea-belgium.be www.cea-belgium.be FSMA : 00000740 - KBO 0876.257.418
31
Vind een goede
stageplaats Stéphane Beel Architects is op zoek naar een gemotiveerde stagiair Gent | 09-07-2018 | Ref.: 18J002290-04 Je bent een flexibele teamspeler, stressbestendig, nauwkeurig, communicatievaardig en creatief in het ontwerpen. Bovendien heb je voeling met de ontwerpen van Stéphane Beel Architects. Interesse? Mail dan uw CV met portfolio vandaag nog naar jobs@ stephanebeel.com
a33 architecten zoekt een creatieve stagiair-architect Leuven | 06-07-2018 | Ref.: 18J002281-04 Wil je graag jezelf bewijzen als ontwerper in het middenveld tussen stedenbouw en architectuur? Ben je geïnteresseerd om door te groeien en verantwoordelijkheid te dragen? Dat kan allemaal bij ons, A33 architecten!
Passie voor architectuur? Communicatief? Oog voor detail? Dilbeek | 12-07-2018 | Ref.: 18J002304-04 OSK-AR architecten is op zoek naar gemotiveerde medewerkers om ons multidisciplinair team te versterken. Aanbod: een werkplek binnen een jong team met architectuuropdrachten van uiteenlopende aard en schaal.
Leerrijke stageplaats bij MVN architecten Nijlen | 07-08-2018 | Ref.: 18J002372-04 Wij kunnen een gevarieerde en leerrijke stageplaats aanbieden waarbij je alle stappen van het bouwproces doorloopt onder enthousiaste en vakkundige begeleiding. Kennis van Revit is een groot pluspunt.
...
Veel meer zoekertjes en uitgebreide info: www.kickoffdaysforarchitects.be
32
o ondersteunt alles t i b , Ha uts t e drom e
s uw sto f l e z
n.
Met de nieuwe Habito®-platen van Gyproc® worden zelfs uw stoutste dromen waar. Want ze hebben een uitzonderlijke draagkracht tot 30 kg per ophangpunt, ze zijn stootvast en geluiddempend. Al uw ambitieuze projecten worden gerealiseerd. Vol van passie,… zoals uw nieuwe woonkamer. Laat uw verbeelding de vrije loop.
Daikin warmtepompen, voor een duurzame toekomst! www.daikin.be
0800 840 22
www.gyproc.be
WIENERBERGER
BOUWKNOPEN ATLAS.BE
® De nieuwe referentie in drainerende verhardingen.
Vermindert het risico op overstromingen Draagt bij tot de vereenvoudiging van het afwateringssysteem Biedt een effen oppervlak voor meer wandelcomfort en veiligheid
Uw snelste weg naar een foutloos EPB-bouwknopendossier. Ontwerpvrijheid 5000 simulaties 150 details Snel en eenvoudig Haalt het maximum uit optie B Gunstiger S-peil Volledig dossier
Meer info op www.holcim.be/nl/hydromedia
Gemakkelijke uitvoering via door Holcim gecertificeerde plaatsers
Hydromedia® is een sterk waterdoorlatend beton dat esthetische voordelen combineert met de duurzaamheidseigenschappen van beton. Het is een ecologische oplossing die beantwoordt aan de eisen van de overheid inzake infiltratie en buffering van het regenwater.
Toepassingsgebieden: parkeerplaatsen, voetpaden, fietspaden, pleinen, (zwembad) terrassen, sportvelden, ...
www.bouwknopenatlas.be 33
IMAGINE…
ISOVER MULTIMAX 30, DE MAX IN SPOUWMUURISOLATIE
Ramen, deuren en glasgevels van Reynaers Aluminium in al uw ontwerpen.
Info & inspiratie op reynaers.be
www.isover.be/muurdossier
5_Jaarpartner 1/4 ad_v01.indd 1
3/07/18 15:47
PROMAPAINT®-SC3 PROMAPAINT®-SC4
PROMASPRAY®-C450
PROMATECT®-H
Draagstructuren moet je staalhard beschermen.
brandwerende platen | brandwerende spuitmortel | opschuimende verf
info@promat.be | www.promat.be
TEST GRATIS UW WEBSITE EN TREK MEER KLANTEN AAN! Ontvangt u niet genoeg bezoekers op uw website en weet u niet hoe dat komt? Ga naar fcrmedia.be/rapport en test GRATIS uw website. Wat komt u te weten? • Bent u gemakkelijk online te vinden? • Is uw website veilig? • Laadt uw website snel en goed? • Werken alle links? • Nog veel meer. FCR Media helpt u uw online zichtbaarheid te vergroten: een website op maat, online advertenties of een landingspagina op goudengids.be. Contacteer ons vrijblijvend. www.fcrmedia.be - info@fcrmedia.be - 078 15 15 25
“
Architecture should speak of its time and place, but yearn for timelessness. Frank Gehry
www.nav.be/starters
VELUX INNOVEERT : platdakvenster met gebogen glas
Een nieuwe vorm van ontwerpen
COLOFON REDACTIE Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) LAYOUT & REALISATIE L.capitan CONTACTSECRETARIAAT VOOR AFGESTUDEERDEN NAV vzw, Hans Wynant St-Clarastraat 48 • 8000 Brugge Tel 050 47 46 70 hans.wynant@nav.be
V.U. Kris Baetens, Willebroekkaai 37 • 1000 Brussel
NAV neemt geen enkele verantwoordelijkheid en kan niet aansprakelijk worden gesteld voor publicatiefouten.
• De CurveTech technologie zorgt voor optimale afstroming van regenwater. • Elegant "glass-to-edge" design garandeert een perfecte waterdichtheid. • Uitstekende akoestische en thermische isolatie. • Ug-waarde van 0,8. • Beste prijs-kwaliteitverhouding.
Ontdek het VELUX platdakvenster met gebogen glas op pro.velux.be
VELUX_ad_Architect_197x130_2018_ADA.indd 1
35
22/06/18 09:40
DE KICK OFF DAYS … MAAR WAT DAARNA?
Waarom zou ik me aansluiten bij NAV? Gratis toegang tot alle NAV-infoavonden Deze gaan telkens door ergens dicht in je buurt en behandelen de meest actuele technische thema’s. Ledenkorting op alle NAV-vormingssessies Cursussen gespreid over één of meer lesmomenten die to the point info geven over nieuwe wetgeving, dieper graven in technische thema’s, ... Het tweemaandelijkse magazine ‘NAV News’ Alle up-to- date info voor de uitoefening van het beroep.
Toegangscode voor het ledengedeelte van nav.be EPB, muurovernameprijzen, calculatiewaarden, controle van aannemers, bouwverlof en weerverlet, technische dossiers, waterbewust bouwen ... Modelcontracten & modelbrieven naar bouwheer, aannemers, Orde van Architecten, … Gratis infopockets over EPB, waterrobuust bouwen, luchtdicht bouwen, werfoverleg ... Dimension, het magazine voor de architect met projectbespreking, wetgevende info, socio-economische actualiteit voor het beroep, technische evoluties ... NAV Productenaanbod zoals Collectieve Polis Gewaarborgd Inkomen, kortingen op tal van beroepsproducten, architectuurboeken ... Gratis advies van de NAV-helpdesk Een antwoord op de vragen waarmee jij als architect geconfronteerd wordt.
Voordeelpakket afgestudeerden ABC pakket: voor 99 euro (excl. btw) kan u voor twee jaar lid worden. Interesse? Teken in via nav.be Meer info: info@nav.be of tel. 02 212 26 99 Aanbieding geldig tot 30 september 2018. www.ontdeknav.be