Dim42 nl lores by NAV

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY JAARGANG 11 OKT-NOV-DEC 2016 - N42

DIMENSION

Afgiftekantoor Oostende X - P602602 - Driemaandelijks tijdschrift - Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

ARCHITECT@HOME ARCHITEKTENBURO JEF VAN OEVELEN • PROJECT DUURZAME UITBREIDING MET KALKHENNEPBETON: SUPERMARKT BERLARE - MARTENS VAN CAIMERE ARCHITECTEN • STAD IN DE KIJKER DOORNIK • TECHNIEK WATERDICHTHEID VAN BUITENSCHRIJNWERK

MVC Architecten © Cedric Verhelst

Geef uw verbeelding vleugels met Masterline 8 van Reynaers Aluminium. is waarmee

een

Reynaers

nieuw

Aluminium

baanbrekend alle

grenzen

aluminium verlegt.

raamsysteem MasterLine

staat voor maximaal comfort en veiligheid en biedt een enorme architecturale vrijheid met een uitgebreide keuze aan designvarianten. Deze nieuwe generatie innovatieve ramen weerspiegelt de hedendaagse architectuurtrend van maximaal daglicht, gecombineerd met een superieure energie-efficiĂŤntie.

www.reynaers.be

TOGE THER FOR BE T TER

“Vastgoed in Doornik is vandaag de betere belegging”

Jef Van Oevelen (Architektenburo Jef Van Oevelen)

Titelvoerend burgemeester Rudy Demotte - Doornik

“Ja, ik schets nog al onze concepten met de hand”

Waterdichtheid van buitenschrijnwerk

Duurzame uitbreiding met kalkhennepbeton

Prestaties en principes

Supermarkt Berlare Martens Van Caimere Architecten

Helpdesk 06 Oproep 28 Actua 48 Beurs 62 Media 64 News 68

COVER Eengezinswoning Geraardsbergen Lees meer op pagina 44 MVC Architecten © Cedric Verhelst

DIMENSION

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

DIMENSION

INHOUD

30 jaar expertise in natuursteen Natuursteen kent voor Beltrami geen geheimen. Innovatie maakt ons – en onze klanten – sterker. Dat vullen we aan met 30 jaar ervaring en een duurzame bedrijfsvoering : een winnende combinatie die garant staat voor meerwaarde voor (interieur)architecten, projectontwikkelaars én onze verdelers en leveranciers. Ontdek onze volledige collectie tegels en platen op beltrami.be.

SHOWROOM - VOORRAAD TEGELS EN PLATEN Beltrami n.v. Venetiëlaan 22, 8530 Harelbeke T +32 (0)56 23 70 00 info@beltrami.be beltrami.be

SHOWROOM OP AFSPRAAK VIA BELTRAMI.BE

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

DIMENSION

VOORWOORD

Periodiciteit Driemaandelijks Hoofdredactie Tilly Baekelandt T +32 (0)56 33 42 72 tilly.baekelandt@fcomedia.be Redactie Staf Bellens & Colette Demil, Philip Declercq, Alex Baumans Reclame-advies Katja Wijffels GSM +32 (0)473 86 59 70 katja.wijffels@fcomedia.be Vormgeving marieke.veys@fcomedia.be Verantwoordelijk uitgever FCO Media: Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118, 7711 Dottignies - T 056 77 13 10

de associatie van interieurarchitecten association des architectes d’intérieur

de associatie van interieurarchitecten

In samenwerking met Communicatiecoördinator Pieter De Groote - T 02 212 26 99 Dimension wordt ook verstuurd naar interieurarchitecten - AiNB

Version française sur simple demande association des architectes d’intérieur

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, micro-

Divide et impera Verdeel en heers: de Macedoniërs gebruikten de tactiek al om de Griekse stadsstaten onder de knoet te houden. Nihil novi sub sole, kunnen we in dezelfde stijl vervolgen. De architect, in het verleden de onbetwiste bouwmeester, glijdt steeds meer af naar de status van werfslaaf. In ruil voor een hongerloon sloven we ons elke dag opnieuw uit en torsen we een Sisyfuspakket aan aansprakelijkheden op onze schouders. Draagbaar is dat al lang niet meer, maar we ploeteren onverdroten verder, elk voor zich. En daar wringt net het schoentje. Zolang we ons op ons eigen eilandje uitsluitend concentreren op ons eigen ding, blijven we vastgeklonken in het isolement van ‘divide’. Nochtans hebben we alle troeven in handen om de stap naar ‘impera’ te zetten. Wij zijn de uitgelezen bouwpartner om het management van bouwprojecten op ons te nemen. Wij zijn als enige in staat om esthetiek, ruimtelijke ordening, duurzaamheid, mobiliteit, efficiëntie, planning en budget te bundelen tot een coherent geheel. Wij beschikken over de noodzakelijke helikopterview om alle details hun juiste plek in het geheel te geven. Het probleem is dat we aan die opdracht moeten beginnen met een loodzware rugzak, waarin we onze achterhaalde deontologie en een al even hopeloos verouderde Architectenwet meezeulen. Twee zaken die dringend aan bijsturing toe zijn. Wat die aanpassing moet behelzen, moeten wij zelf uitmaken. Niemand zal het in onze plaats doen. Dat betekent dat we met z’n allen een gezamenlijke visie moeten ontwikkelen: beroepsorganisaties, orde, opleiding, culturele verenigingen. We hebben nood aan een FC Architects United. Wie de Pep Guardiola van dat team wordt, is mij om het even. Als hij of zij de neuzen maar in dezelfde richting zet en resultaten boekt. Dat we fraaie patronen op de mat kunnen leggen, hebben we afdoende bewezen. Het wordt tijd dat we eindelijk scoren.

film of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden

Kati Lamens, Voorzitter Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) www.nav.be/opinie @navarchitecten

advertenties.

DIMENSION

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

HELPDESK

HELPDESK 01

We hebben een opdracht binnengehaald via een design & build formule, dus in samenwerking met een ontwikkelaar en een aannemer. In dit geval is de ontwikkelaar en de aannemer dezelfde firma. We gaan er van uit dat we een ‘gewoon’ onafhankelijk architectencontract aangaan met de ontwikkelaar. De opdrachtgever is een OCMW, de ontwikkelaar is de contracterende partij. De architect, de studiebureaus en de aannemer werken allemaal in opdracht van de ontwikkelaar. In die zin is de ontwikkelaar dus onze opdrachtgever, maar deze is ook tevens de aannemer. Kan dit een deontologisch probleem vormen?

DIMENSION

Naar mijn mening is er geen probleem noch van onafhankelijkheid van de architect noch van de deontologie van de architect wanneer de opdrachtgever van de architect van de aannemer tevens ‘bouwheer’ is. Ik verduidelijk. Wanneer de opdrachtgever over een zakelijk recht beschikt op de grond, te weten een eigendomsrecht, recht van opstal of erfpachtrecht, dan is hij bouwheer. Als bouwheer kan deze rechtsgeldig een ar-

chitectenopdracht aangaan, ook al voert de bouwheer zelf de werken uit. Deze situatie is dan dezelfde als de promotoren die op plan verkopen aan kopers doch tezelfdertijd aannemer zijn. Anders is het als de aannemer niet over enig zakelijk recht beschikt en dus louter ‘aannemer’ is die werken opricht in opdracht van een bouwheer. Wanneer de architect contracteert met deze aannemer, treedt deze als het ware op als een onderaannemer van deze aannemer. Dat is niet toegelaten. Christophe Lenders, GSJ Advocaten

Wij zijn verhoord door de Orde voor het gebruik van referenties. In onze biografie hebben wij vermeld dat wij als freelance architect bij bureau X aan project Y hebben meegewerkt. Bureau X heeft hierover een klacht ingediend. Mogen wij dit niet doen?

Het gebruik van referenties is niet absoluut verboden en ook niet beperkt tot die situaties waarin daartoe expliciet toestemming is bekomen. Er is echter wel een algemene beperking, met name in de zin dat het gebruik van de referenties niet misleidend mag zijn en geen

verwarring mag veroorzaken. Daarnaast mag het gebruik van referenties ook niet van die aard zijn dat men kan concluderen dat het eigenlijk enkel de bedoeling is om aan te haken bij de bekende naam van een ander bureau, in het kader waarvan de opdracht waarnaar gerefereerd wordt, werd uitgevoerd. Voor iemand die eerder mee betrokken was bij een groot project dat in opdracht gegeven was aan een groter bureau, kunnen in dat kader volgende raadgevingen nuttig zijn: 1. Verwijs nooit naar eigen projecten als referenties voor de nieuwe onderneming. Immers, die bestond op het ogenblik van de realisatie van dat eerder project nog niet en het opnemen van dergelijke referenties ‘voor de onderneming’ kan gekwalificeerd worden als een poging om te misleiden over de kenmerken van de nieuwe onderneming. Als alternatief kan verwezen worden naar de mensen die binnen de nieuwe onderneming actief zijn, om dan vervolgens referenties te voorzien op het niveau van de personen. Trouwens, als op deze manier gewerkt wordt, kunnen deze personen het gebruik van de referenties tevens rechtvaardigen door een beroep op hun auteursrechtelijk recht op vaderschap, dit in de mate dat de betrokken creatie voor auteursrechtelijke bescherming in aan-

HELPDESK

merking komt (bv. geen controle op de werken). 2. Verwijs nooit naar een volledig project als de eigen tussenkomst zich beperkte tot een specifiek onderdeel, maar geef telkens correct aan wat daarin door de betrokkene werd gerealiseerd, waarbij het tevens aanbeveling verdient om aan te geven of het project of onderdeel waarnaar gerealiseerd werd, al dan niet in teamverband werd gerealiseerd. 3. Geef op een serene wijze aan dat het gaat om een opdracht die toegewezen werd aan … , zonder evenwel deze naam te prominent te gebruiken. Als deze aanwijzingen in acht genomen worden en er geen contractuele clausules bestaan die het gebruik van referenties verder beperken, zie ik geen wezenlijk probleem. Geert Philipsen, GSJ Advocaten

Voldoet een studie van een firma van welfsels als studie stabiliteit?

Als uitgangspunt rust op de architect de verplichting plannen op te stellen die beantwoorden aan de eisen van de bouwkunst, in de eerste plaats wat betreft de stabiliteit van het ontworpen bouwwerk. Als naar mening van de architect voor de studie stabiliteit een beroep dient gedaan te worden op specialisten, moet hij de opdrachtgever hiervoor inlichten en diens akkoord verkrijgen (ook wat betreft de kosten). De architect is dan nog steeds verantwoordelijk voor de keuze van de geconsulteerde specialist (H. GALAUDE, ‘architect en architectenovereenkomst’, OGP, afl.73, III.C.4.)

De architect dient bij tussenkomst van specialisten (bv. ingenieurs of studiebureaus) na te gaan of de geraadpleegde specialist naar algemene bekendheid een goede keuze is en voldoet (K. DEKETELAERE e.a. (eds.), Handboek Bouwrecht, Antwerpen, 2013, Intersentia, p. 732, zie ook p. 1005). Hij moet erop toezien dat de aanstelling effectief gebeurt en moet de gespecialiseerde studies coördineren en integreren met zijn algemene architectuurstudie (K. DEKETELAERE e.a. (eds.), Handboek Bouwrecht, Antwerpen, 2013, Intersentia, p. 732). Zelfs bij tussenkomst van specialisten blijft de architect aansprakelijk voor fouten in de gespecialiseerde studies die hij, gelet op zijn eigen vakkennis, had kunnen ontdekken (H. GALAUDE, ‘architect en architectenovereenkomst’, OGP, afl 73, III.C.4; K. DEKETELAERE e.a. (eds.), Handboek Bouwrecht, Antwerpen, 2013, Intersentia, p. 716 en 732). Samengevat is het in beginsel aan de architect te beoordelen of de firma van welfsels (die al dan niet beroep doet op ingenieurs) naar algemene bekendheid voor het uitvoeren van een stabiliteitsstudie een goede keuze is. Naast deze verantwoordelijkheid rusten op de architect nog andere verplichtingen, zoals nazicht en coördinatie. Er is jurisdictie waarbij de aansprakelijkheid van de architect werd weerhouden samen met de leverancier van de welfsels die de betonstudie uitvoerde. De architect werd aansprakelijk gesteld wegens het niet omschrijven van de voorwaarden waaraan de stabiliteitsstudie moest voldoen, meer in het bijzonder had de architect nagelaten te bepalen welke de maximum toegelaten absolute doorbuiging was om zonder problemen lichte wanden op de welfsels te plaatsen (Antwerpen 23 septem-

ber 1997, T. Aann. 1999, 312 ev, noot W. ABBELOOS (p. 318-319)). De Rechtbank van Eerste Aanleg te Dendermonde oordeelde reeds dat het voor de architect niet volstaat te kijken of er plannen zijn, maar dat de architect deze plannen daadwerkelijk dient na te kijken: “De architect mocht er zich niet toe beperken enkel te controleren of er welfselplannen werden opgesteld daar hij immers als opdracht onder meer had toezicht uit te oefenen op de uitvoering der werken op grond van de beschrijvingen en hun bijlagen die de aanneming regelen en de normen waaraan de gewelven moesten voldoen daarin duidelijk omschreven waren.” (Rb. Dendermonde 12 april 1991, T. Aann. 1999, p. 84). Uit de vraagstelling kunnen wij niet onmiddellijk de contractuele verhoudingen en bepalingen afleiden. Zonder in beginsel afbreuk te doen aan de uiteengezette principes kan de verantwoordelijkheid van de architect worden beïnvloed door bijvoorbeeld bepaalde contractuele clausules, het voorwerp van de architectuuropdracht en het gegeven of de bouwheer al dan niet rechtstreeks gecontracteerd heeft met bijvoorbeeld een gespecialiseerd ingenieursbureau voor stabiliteit. Mattias Verbruggen, GSJ Advocaten

De NAV-helpdesk heeft als doel eerstelijnsvragen van zijn leden op te lossen binnen een redelijke termijn van enkele dagen. NAV doet in dit kader een beroep op een netwerk van adviseurs en specialisten: architecten, UNIZO/Federatie Vrije Beroepen, SBB Accountants & Adviseurs, het advocatenkantoor GSJ Advocaten en het adviesbureau VEKMO. NAV en de beantwoorders zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud en interpretatie van de antwoorden.

DIMENSION

@HOME

Jef Van Oevelen (Architektenburo Jef Van Oevelen)

DIMENSION

“Ja, ik schets nog al onze concepten met de hand”

@HOME

Ondanks de bedenkingen van zijn vader, een handelaar in veevoeder, verliet Jef Van Oevelen (°1955) halfweg de jaren 70 het landelijke Kalmthout om aan de ‘academie’ in Antwerpen zijn adolescentendroom, een opleiding tot architect, waar te maken. Toen in 1979 de uitreiking van dat diploma in het zicht kwam, zag het ernaar uit dat zijn vader vooralsnog gelijk zou krijgen. Jef Van Oevelen: “De bouwsector lag compleet op apegapen. Ik herinner me nog dat mijn vader zei: ‘Troost je, slechter kan het niet worden’. Maar wij eindejaarsstudenten lieten het niet aan ons hart komen. Via de beruchte carnavalfuiven die we aan de academie organiseerden, hadden we een fikse spaarpot opgebouwd, waarmee we op studiereis naar New York trokken. Tegen de gebruikelijke gang van zaken in vroegen wij welke docenten ons wilden vergezellen. Naast André Bladt bleek Georges Baines geïnteresseerd, de eerste en enige keer dat hij aan een studiereis deelnam. Hij bood me toen een stageplaats op zijn bureau aan, waar ik acht jaar ben gebleven en de stiel heb geleerd. Georges had net de opdracht gekregen om in Wilrijk een school te bouwen met twee ondergrondse sporthallen en een hele reeks klassen. Vanaf dag een mocht ik samen met een collega die werf opvolgen. Na twee weken zei Georges plots: ‘Jouw collega is er niet langer, dus doe het maar alleen verder’. Daar stond ik, middenin een grote bouwput.” Samen met Georges Baines werkte Jef Van Oevelen drie jaar aan de restauratie van het huis Guiette in Wilrijk, het enige nog bestaande gebouw van Le Corbu-

sier in ons land. “Een unieke ervaring. We tekenden alle raamprofielen stuk voor stuk uit en lieten ze nieuw vervaardigen in Engeland. We ontwierpen een hedendaagse keuken die paste bij de geest van het gebouw. Om de originele maar beschadigde cementvloertegels te vervangen, lieten we nieuwe tegels op maat vervaardigen. Georges bleef zoeken tot hij had wat hij wou. In zijn eigen huis stonden enkele houten krukjes van Aalto, een paar meubelen van Rietvelt en een immense wandbibliotheek. Hij was een asceet en een filosoof, met een enorme levenswijsheid, wiens werk pas op het einde van zijn leven de gepaste waardering kreeg.”

“Ik vind het theoretische architectuurdiscours heel belangrijk, maar je mag nooit uit het oog verliezen dat wat je tekent ergens voor dient en moet worden gemaakt. Ik heb de indruk dat niet alle architectenbureaus daar evenzeer van overtuigd zijn.” Een vreemd moment beleefden beide architecten toen er een wedstrijd werd uitgeschreven om de Brusselse Rolinkazerne om te vormen tot woningen. “Naast mijn job had ik intussen eigen activiteiten opgestart, geholpen door mijn vrouw. Als zus van architect Fons Mostien was zij goed vertrouwd met ons beroep. Helemaal in het begin zat ik ’s nachts te tekenen, terwijl zij de lastenboeken en meetstaten maakte. Zowel

Georges als ik schreven ons in voor die wedstrijd. Overdag laboreerde ik aan zijn voorstel, dat neerkwam op afbraak en heropbouw. ’s Nachts boetseerde ik mijn eigen concept, gebaseerd op behoud en renovatie van de oude kazernegebouwen die best nog een eeuw mee konden. Op een dag nodigde Georges me uit om samen te dineren in het Brusselse restaurant van zijn broer. Daar vertelde hij me dat mijn ontwerp het had gehaald, meteen de reden voor het etentje. Zo was hij wel. Het verhaal van de Rolinkazerne kende jammer genoeg een minder fraai verloop. Als groentje belandde ik tussen de kaken van Brusselse promotoren en van mijn ontwerp is uiteindelijk niets in huis gekomen.”

Bouwen vanuit de leegte In 1988 richtte Jef Van Oevelen het architectenbureau op dat tot vandaag zijn naam draagt. “Op aandringen van Georges Baines gaf ik vanaf 1986, toen hij zijn docentschap neerlegde, les aan de architectenopleiding in Antwerpen. Dankzij die zekerheid hoefde ik geen projecten om den brode te aanvaarden, wat zeker in de moeilijke beginjaren mijn leven veraangenaamde.” Van woningbouw evolueerde het bureau geleidelijk naar grotere opdrachten. Vandaag bestrijkt de brede portfolio onder andere sociale en private collectieve huisvesting, zorgarchitectuur, bedrijfsgebouwen, scholen, instellingen voor bijzondere jeugdzorg, andere publieke opdrachten en PPS-projecten met een gemengd programma. “Sociale woningbouw was van in het begin een constant gegeven voor het bureau. De verantwoordelijkheid nemen om binnen een beperkte ruimte en budget toch een programma te realiseren voor een zwakkere groep, spreekt me sterk aan. Sociale woningbouw start voor mij altijd met een kwaliteitsvolle, leesbare en begrijpbare publieke ruimte. In grote groepen met een dikwijls hoge densiteit moet iedereen intuïtief aanvoelen wat publiek en wat privaat is, waar je wel » DIMENSION

Architect Jef Van Oevelen startte zijn loopbaan in 1979 op het bureau van de emblematische Georges Baines, waar hij onder andere de renovatie van het iconische huis Guiette begeleidde. Nadien bouwde hij een heel gedifferentieerde portfolio uit die alom op applaus wordt onthaald. Het portret van een ‘keikop’ die even snel tekent als denkt en dan ook steevast alle conceptschetsen in het bureau eigenhandig (!) voor zijn rekening neemt.

@HOME

01. Voor de herinrichting van de Mahatma Gandhiwijk in Mechelen ruimt een aantal verouderde appartementsgebouwen plaats voor 175 koop- en huurwoningen. De nieuwe, gesloten bouwblokken variëren in hoogte, herbergen verschillende typologieën en versterken de wijkeenheid. Wandelpaden, niveauverschillen en diverse circulatiemodellen brengen variatie en verhogen de woonkwaliteit. 02. In de Antwerpse haven trekken de gebouwen van Antwerp Gateway de aandacht door de hedendaagse architectuur en de materialen: grote glasvlakken, rode baksteen, gegalvaniseerd metaal, hout. De brug over de vrachtwagentoegang creëert een veilige doorgang naar het gebouw. Bedienden en arbeiders kijken uit op de terminal, op de haven en op het weidse landschap.

DIMENSION

en niet mag komen. Bovendien hebben de bewoners, gezien de beperkte woonruimte, meestal de neiging om meer publieke ruimte in beslag te nemen voor vuilniszakken, schotelantennes, een tuinhok of fietsen. Als ontwerper moet je trachten na te gaan of dat kan, in hoeverre dat weegt op de resterende publieke ruimte en welke alternatieven het financiële korset eventueel nog biedt.” “Bouwen vertrekt bij mij altijd vanuit de

vraag: waar bouwen we niet? Als je dat vastlegt, hou je vanzelf een bepaalde morfologie over. Een plein, straat, doorsteek of onderdoorgang houdt in dat je bepaalde afstanden en hoogtes moet respecteren en bepaalt wat je kunt bouwen. Als volgende stap kijk je dan hoe bepaalde ruimtes met elkaar communiceren. Past daar een slaapkamer, een leefruimte, een circulatie? Komen private en publieke ruimte met elkaar in conflict of geven ze elkaar een bepaalde lading? Aan de hand van al die vragen kan je dan nagaan of een programma wel of niet klopt op die plek.”

Handmatige schetsen als startpunt Het bureau telt vandaag 15 architecten. Jef Van Oevelen staat nog altijd zelf in voor de opstart van elk project. “Ik beheer elk dossier tot het concept vast ligt en klopt met een mening, programma, omgeving, budget. Vanaf dan neemt een collega de teugels over en ben ik alleen nog bij de belangrijke beslissingen betrokken. Een samenwerking met andere

“Iets mogen bouwen is prachtig. De echte werfcontroles zijn aan mij niet altijd besteed, maar ik trek graag naar de werf als ‘toerist’, om te zien of alles wat ik in gedachten had ook effectief werkt. Zolang ik dat mag blijven doen, ben ik een gelukkig man.”

@HOME

bureaus benader ik vanuit diezelfde filosofie: werk eerst individueel een idee uit en bespreek dat dan samen. Dat is de enige garantie op een onderbouwde dialoog. De vraag van opdrachtgevers is altijd op een of andere manier gekleurd: financieel, politiek, onvoldoende inzicht. Als architect moet je daar doorheen kijken om de echte, objectieve vraag te detecteren. Het is dikwijls een proces van ‘herkennen’ en ‘erkennen’. Daarmee neem je meteen stelling in: wat doe je wel, wat doe je niet? Afhankelijk van wie die röntgenbril opzet, krijg je andere accenten in die eerste stelling. Dat is wat ik de zoektocht van de architect noem, een traject dat ik nog altijd afleg met behulp van handmatige schetsen. Met de hand tekenen gaat even snel als het denken zelf en veel sneller dan de snelste computer. Soms volstaan twee lijnen voor een compleet verhaal. Vandaar dat het boek dat onlangs over ons

bureau verscheen vooral schetsen bevat. Als je dat met een computer doet, moet je al een antwoord formuleren op vragen die op dat ogenblik nog niet relevant zijn: hoogte, dikte, materiaal … Uiteraard wordt zo’n eerste schets achteraf nog wel ingekleurd en opgewerkt met de computer. De keerzijde van de medaille is dat je alle maten en details nog moet controleren, uitwerken en invullen als je de wedstrijd wint.” Maar de moderne wereld stopt niet aan de voordeur van het architectenbureau in Ekeren, integendeel. “Onze oudste dochter ontwikkelt hier sinds enkele jaren een eigen activiteit in grafische communicatie en vormgeving en recent zijn nog twee nieuwe vennootschappen in het bureau ondergebracht. De eerste, E-norm, legt zich toe op energie en duurzaamheid en verzorgt ook voor derden de EPB-verslaggeving en PHPP-berekeningen. De tweede, 3d de-

poo, houdt zich uitsluitend bezig met visualisatie en wordt aangestuurd door mijn schoonzoon, die zich heeft gespecialiseerd in computertekenen. In het bureau werken wij al ruim 15 jaar met ArchiCAD. Intussen experimenteren we ook met bimmen, en geregeld laten we 3D-maquettes printen.”

03. Residentie Het Laar in Ekeren biedt 24 luxueuze BEN-appartementen, opgesplitst in vier blokken van 6 appartementen, gegroepeerd rond een binnenplein. De verspreide inplanting over het perceel zorgt voor licht, ruimte en groen tussen en rond de bouwblokken. Om de groene ruimte te vrijwaren, komt de parkeergarage voor 36 wagens ondergronds. 04. Openheid, flexibiliteit, een hoge belevingswaarde en een maximale gebruikswaarde staan centraal in het ontwerp voor het nieuwe gemeentehuis in Wommelgem. Het nieuwe volume met drie bouwlagen contrasteert met het oude gemeentehuis dat een horecafunctie krijgt.

» DIMENSION

@HOME

Wedstrijden: odi et amo

DIMENSION

Wedstrijden waren van in het begin vaste prik in het bureau van Jef Van Oevelen en dat is zo gebleven. “Naast de Rolinkazerne verwierf ik in de jaren 80 opdrachten via de WISH wedstrijden voor sociale woningbouw, waarvoor Jo Crepain zich indertijd het vuur uit de sloffen heeft gelopen. Het mooie aan wedstrijden is dat je alleen aan jezelf verantwoording verschuldigd bent. Je kent de criteria en tracht daar een zo objectief mogelijk antwoord op te formuleren. Wat je inlevert, is bij wijze van spreken een duidelijke en persoonlijke stellingname tegenover een programma van eisen, en als het ware te nemen of te laten. Daar staat wel tegenover dat je acht keer op tien bot vangt. Gelukkig leveren wedstrijden af en toe blijvende cliënten op. Via deze weg werd het bureau ook actief in de zorgsector. Maar in heel wat gevallen verlopen wedstrijden vandaag minder professioneel. Jury’s zijn dikwijls minder vertrouwd met de materie, wat kan leiden tot subjectieve beoordelingen. Meermaals ligt een veel te grote nadruk op het ereloon zodat je niet kan concurreren met een enkeling zonder overheadkosten die bereid is voor vrijwel niets te werken: de klachten zijn bekend. Maar grote overheidsopdrachten gaan altijd gepaard met een of andere vorm van competitie.” Intussen heeft de architect wel definitief een punt gezet achter zijn lesopdracht. “Ik begon in het eerste jaar en stapte later over naar het vierde en vijfde jaar. Op het laatst spendeerde ik vier halve dagen per week op de Artesis-Plantijn Hogeschool, wat hier in het bureau dat toen 20 medewerkers telde, niet altijd op applaus werd onthaald. In 2009 heb ik door een samenloop van omstandigheden – de dood van mijn ouders, de geboorte van mijn eerste kleinkind, enkele sportieve ambities, de op til staande wijzigingen in het hoger onderwijs – een sabbatjaar genomen. Plots viel alles netjes in de plooi, zodat ik die periode enkele malen heb verlengd om daarna

met pensioen te gaan.” “Les geven vond ik verrijkend. Je krijgt onverwachte vragen voorgelegd die je er toe dwingen al je automatismen in vraag te stellen. Om op een begrijpbare manier uit te kunnen leggen waarom je iets doet zoals je het doet, moet je er eerst over reflecteren. Evengoed word je je er scherp van bewust dat niet op alle vragen een antwoord mogelijk is. Ik vroeg mijn studenten bijvoorbeeld: waarom ervaren we het Antwerpse Conscienceplein als mooi? Heeft dat te maken met de omvang, de hoogte van de gevels langs het plein, die ene boom, het standbeeld van Conscience? En hoe hoog zou je de gevels moeten optrekken om van de Groenplaats een mooi plein te maken?”

Wat brengt de toekomst?

05. In het Van Celsthuis, een voorziening binnen de Bijzondere Jeugdbijstand, vinden jongeren in een problematische opvoedingssituatie een tijdelijk onderkomen of ambulante hulp. Structuur, privacy, discretie en communicatie bepaalden het concept. De gebouwen zijn overzichtelijk en bieden structuur. De inplanting en inrichting ondersteunen het zorgtraject en de open communicatie. Jongeren en bezoekers hebben niet het gevoel opgesloten te zitten, maar krijgen zin om zich opnieuw te integreren. 06. Als laureaat van een architectuurwedstrijd kreeg Jef Van Oevelen de opdracht voor 50 sociale huurwoningen in de verkaveling Hellegat in Turnhout. In zijn ontwerp combineert hij een hoger bouwblok met drie bouwlagen en een inspringende vierde bouwlaag, met een lager bouwblok. Door de doordachte inplanting ontstaat er tussen de twee gebouwen een semipublieke verbinding die uitmondt in een pleintje. 07. De nieuwbouw voor het VITO in Mol omvat de behuizing voor de geothermische centrale en een ontvangstpaviljoen. De technische ruimte in beton grenst aan het pompenveld voor geothermische energie. Het hoger gelegen ontvangstpaviljoen in

Na enkele mindere jaren, waarin het architectenbureau een kwart afslankte, tekent er zich op dit ogenblik weer een

staal leunt aan bij het Albertkanaal wat de site bereikbaar maakt voor bezoekers per boot.

@HOME

per week wou afbouwen. Daarmee is ook het gesprek geopend over de continuïteit van het bureau, waarvan ik momenteel de enige eigenaar ben. Ruim acht jaar geleden heeft onze dochter Age als architecte het team vervoegd, maar zij voelt zich niet geroepen om de zaak op haar eentje te leiden of over te nemen. Ik begrijp dat best. De taak van architect is veel commerciëler en harder geworden. Als je de prestaties niet zorgvuldig bewaakt, ga je kopje onder. Administratieve en wettelijke verplichtingen zijn met de n-de macht toegenomen, en opdrachtgevers zijn steeds vaker doorwinterde bouwpartners en promotoren. De economische wetmatigheden wegen ook op het gezin. Ik kon mij vroeger veroorloven om keihard te werken en zo te slagen, want mijn echtgenote nam de zorg voor de kinderen op zich. Onze kinderen hebben die vrijheid niet. Vandaag moet je als koppel allebei werken, anders kom je niet rond. We hebben ook al scenario’s bekeken om met enkele collega’s een samenwerking op het getouw te zetten, maar dergelijke scenario’s zijn helemaal niet probleemloos en vragen duidelijke afspraken. De verantwoordelijkheid is ook groot, want er hangen 15 gezinnen van je af. De vraag rijst of een bureau van onze omvang op termijn de ideale keuze is. Ik denk dat we evolueren naar fusies tot grotere entiteiten. Ook over de taak van de architect bestaan er veel vraagtekens. De tijd dat je op de werf aangaf hoe details moesten

worden uitgevoerd, ligt achter ons. Aannemers zijn even goed op de hoogte en suggereren alternatieven die goed zijn en hen technisch meer zekerheid bieden. Hoe dat alles verder zal evolueren, weet ik niet.” Door Colette Demil en Staf Bellens

www.jefvanoevelen.be uu uu www.3d-depoo.be uu www.e-norm.be uu www.lke.be

08. De opdracht voor de uitbreiding van het KTA in Heist-op-den-Berg kwam tot stand via een Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester. Dankzij de bakstenen sokkel sluit het nieuwe volume aan bij de omliggende gebouwen. Dieper liggende raampartijen zorgen voor een optimale lichtinval in de werkplaatsen. Blikvanger aan de inkomzijde is de glazen uitbouw, een vitrine voor de realisaties van de leerlingen. Door de vorm van het gebouw en de inplanting aan de uiterste zuidzijde van het terrein kwam er ruimte voor een binnenplein tussen het oude en het nieuwe volume. 09. De Peerle in Duffel is een nieuwbouw met 54 assistentiewoningen, een verzorgingscentrum en een cafetaria. Het project is uitgewerkt als een U-vormig gebouw met een plein en een blok dwars op de straat met daartussen een doorgang naar het achterliggende gebied. De grote glasgevel achteraan het plein en de glazen passerelle zorgen voor licht, uitzicht en transparantie. 10. Deze woning is opgevat als een lang zwevend volume, een doos waarin alle woonfuncties zijn samengebracht. Open en gesloten delen en grote glasvlakken verhogen het ruimtegevoel. DIMENSION

duidelijke groei af. “We hebben pas een vacature uitgeschreven waarop we in korte tijd ruim 25 reacties kregen, onder andere van architecten uit India en Portugal. Momenteel werken hier collega’s van Chinese en Japanse afkomst. In het verleden hadden we ook al een Tsjechische stagiair. Groei is natuurlijk mooi, maar momenteel werk ik weer in de weekends, terwijl ik in feite een dag

PROJECT

Staaltje van hedendaags design in aluminium Recent werd de speelplaats op het platte dak van de Ave Maria basisschool in Vlezenbeek, een deelgemeente van SintPieters-Leeuw, uitgerust met een moderne terrasoverkapping met gebogen dakstructuur. Dit pareltje van hedendaags design in aluminium en extra speelcomfort voor de allerkleinsten werd gerealiseerd door de firma BOzARC.

DIMENSION

e kleine speelplaats is bedekt met betonnen tegels die op afstandhouders rusten. Om de kleuters meer comfort te kunnen bieden besliste de school de ruimte te laten overdekken om hen zowel tegen regen als tegen hitte te beschermen. Studiebureau Riessauw – dat deel uitmaakt van groep De Klerck uit Gent - adviseerde om 2 rijen dalen over de volledige breedte van 23 meter te laten wegnemen, en een betonnen voet van 1 meter breed te laten gieten. Dit om de (9) aluminium palen die de overkapping zouden moeten dragen, chemisch te kunnen verankeren. Daarna werden de afstandhouders ingekort en de 2 rijen dalen – na het boren van de gaten voor het bevestigen van de palen - teruggeplaatst. In enkele aluminium palen werd regenwaterafvoer geïntegreerd.

Aan de gevelzijde werd de antracietgrijze overkapping chemisch verankerd door middel van inox draadstangen.

Dakbedekking in massief polycarbonaat Alle structuren en componenten die deel uitmaken van de terrasconstructie, zijn vervaardigd uit aluminium. De overkapping - voorzien van aluminium bogen met maximale overbrugging (5,40 meter) - heeft een maximale draagkracht van 70 kg per m². Ze wordt afgedekt door middel van 3 mm dikke platen in massief polycarbonaat, een flexibel, onbreekbaar en hagelvast materiaal. Tussen de platen zijn er smalle transparante strookjes voorzien omwille van de mogelijke uitzetting bij zeer warm weer.

CE-certificering opent deuren B-2-B markt Niet enkel voor schoolgebouwen maar ook voor industriële en commerciële omgevingen, en stalplaatsen voor fietsen en motoren, is dit een aangewezen oplossing. BOzARC, met hoofdzetel in Aartselaar, telt 4 filialen verspreid over het land. “Sinds onze CE-certificering vorig jaar wordt ook de B-2-B markt steeds belangrijker. Een terrasoverkapping wordt niet langer als een louter functionele constructie gezien. Design en beleving zijn voorname aspecten geworden. We blijven innoveren. Zo hebben we voor de B-2-C markt nu ook terrasoverkappingen die één zijde afschermen door middel van een glazen wand, en glazen schuifwanden”, besluit Heylen. Door Philip Declercq Foto’s: Bozarc

Gepatenteerd bolgewricht De aluminium bogen - op maat geproduceerd en gelakt bij BOzARC - worden bevestigd in een bolgewricht dat de hoogte kan regelen. “Wij zijn de enige marktspeler in ons land met een dergelijke oplossing”, aldus Peter Heylen van BOzARC. “De aluminium bogen kunnen zowel symmetrisch als asymmetrisch worden geplaatst. Het bolgewricht werkt als een scharnier, waardoor eventuele hoogteverschillen worden opgelost.” De aluminium terrasoverkapping heeft een hedendaagse design look, oogt mooi, en is ook heel wat lichter dan een stalen constructie”, aldus Heylen.

uu www.bozarc.be

02 01. De moderne terrasoverkapping met gebogen dakstructuur in de Vlezenbeekse basisschool. 02. Dankzij het gepatenteerde bolgewricht is de hoogte regelbaar.

Duco Comfort Plus System Slimme en energiezuinige ventilatie

SLIMME STURING OP BASIS VAN CO2 EN VOCHT

DE STILSTE Ã&#x2030;N SLIMSTE AFVOERBOX VAN EUROPA

ZELFREGELENDE ROOSTERS VOOR VERSE LUCHT

We inspire at www.duco.eu

20121219_Dimension_liggend.indd 21

5/10/16 08:38

elke CENTIMETER telt Ontdek N70.

Met zijn exclusieve lengte van 24 cm en diepte van 7 cm is hij langer en slanker dan zijn vriendjes. En dat telt! N70 is beschikbaar in 2 diktes van 4 en 5 cm. meer architecturale vrijheid meer karakter meer isolatie minder mortel minder ruimteverlies minder milieubelastend

Ontmoet hem op www.nelissen.be/N70

Kiezelweg 460 I B-3620 Kesselt (Lanaken) I + 32 12 44 02 44 I nelissen.be

PROJECT

Duurzame, onderhoudsvriendelijke design vinylvloeren voor Brugs hotel Op ’t Zand in Brugge is Hotel Portinari sinds meer dan 30 jaar één van de landmarks. Met het oog op de komende generatiewissel besliste de familie Lootens voor een nieuw, duurzaam hotelconcept - mét kunstzinnige toets - te gaan. Goed voor een complete make-over. Voor de vloerbekleding in de kamers en de receptieruimte ging de bouwheer in zee met de Belgische IVC Group. De keuze viel op de design vinylvloeren Moduleo Impress en Moduleo Moods.

DIMENSION

n dit ruime pand wordt sinds meer dan 100 jaar een luxehotel uitgebaat. Destijds Hotel de Londres, de pleisterplaats voor wie Brugge bezocht. Het station was toen nog op ‘t Zand gesitueerd. Begin jaren 80 werd het hotel aangekocht door de familie Lootens. Het werd compleet gerenoveerd en omgedoopt tot Hotel Portinari, naar de Florentijnse bankier die in de 15e eeuw naam en faam maakte in Brugge. Enkel de voorgevel, een beschermd stadsgezicht, bleef intact. De grondige renovatie was een huzarenstukje, vermits alle materialen met een zware torenkraan over de voorgevel dienden getild te worden. In de volgende decennia volgden er kleinschaligere, partiële renovatiewerkzaamheden (nieuwe badkamers, nieuwe ontbijtzaal...).

Generatiewissel De tand des tijds en de steeds hoger oplopende elektriciteitsrekeningen deden de familie twee jaar geleden beslissen voor een compleet nieuw en duurzaam concept te gaan. Het hotel sloot vijf maanden de deuren voor een totale make-over, naar een ontwerp van een West-Vlaams architectenbureau. “Met de derde generatie -zoon Anthony Vermeersch- in aantocht, was het de bedoeling om de accommodaties weer volledig à jour te hebben. Esthetisch was het hotel nog in perfecte staat, zij het qua stijl wat gedateerd. Na 30 jaar waren vooral de technieken aan vernieuwing toe. Vandaar de radicale keuze om op de verdiepingen enkel de betonvloeren te behouden, en alle binnenmuren uit te breken. Het gelijkvloers bleef

gevrijwaard. Er werd geopteerd voor (35) ruimere kamers. De technieken werden volledig gemoderniseerd, met onder meer een geavanceerd luchtverversingssysteem”, aldus Katrien Lootens.

Stylish boutique hotel “De insteek was: een viersterrenhotel blijven, en ons tegelijkertijd onderscheiden van de vele ‘romantische sfeer’ hotels”, aldus Katrien Lootens. Hotel Portinari kreeg een moderne look aangemeten, waarin het kunstzinnige accent prominent aanwezig is. De sfeer van een ‘stylish boutique hotel’, zeg maar. De hoteleigenaars zijn kunstliefhebbers - van de klassieke Belgische meesterschilders tot moderne kalligrafiewerken - die hun collectie graag met de gasten delen.

Markante koppen Verder trekken de nieuwe kamers meer daglicht binnen. De kleine, gesloten badkamers maakten plaats voor glazen kubussen, met inloopdouches en passend design meubilair. In een cirkelvormige uitsnijding in de glazen badkamerwand siert een markante kop van een Belgische meesterschilder - Magritte, Ensor, Van Eyck of van Rysselberghe - de betreffende kamer. Aan de badkamerzijde is in deze ronde uitsnijding een spiegel ingewerkt. Aan de hand van de kleuren die de kunstschilder in kwestie typeren,

PROJECT

werden ook de gordijnen en de kussens gekozen. Zo komen in de Ensor-suite de oranje-rode kleuren van de meester terug. In de Magritte-kamers de groenblauwe varianten.

Krasbestendig en geluidsdempend Bijzondere aandacht ging naar de keuze van de materialen voor de vloerbekleding. Op het gelijkvloers werd het voltapijt in de inkomhal en de receptieruimte vervangen door Moduleo Moods van IVC Group. “Deze vinylvloerbekleding met donker visgraatmotief ‘leeft’. Zoals vaak het geval is bij parketvloer, is het motief versneden in verstek. Met dit nieuwe gamma kunnen architecten tien creatieve, unieke formaten combineren met een selectie steen- en houttexturen uit de assortimenten Transform en Impress. Meer dan 110 vloerdesigns zijn mogelijk. In de lounge van het hotel werd een designvloer in stroken gelegd. De Moduleo EIR technologie zorgt ervoor dat het topreliëf perfect synchroon

de houtstructuur volgt. Dit resulteert in een naturelle houtlook met mooie matte finishing. Deze techniek en de extra dikke projectslijtlaag zorgen voor een krasbestendige vloerbekleding. Ook het geluidsdempend karakter was een doorslaggevend element. Denk aan reiskoffers op wieltjes, dienstkarretjes…”, aldus Wesley Slosse van Vloerbekleding Slosse.

Onderhoudsvriendelijkheid primeert Voor de kamers van Hotel Portinari viel de keuze op de reeks Moduleo Impress van IVC. Elke kamer heeft een andere look: beigekleurige vloeren worden gecombineerd met zwart meubilair, of zwarte vloeren met beigekleurig meubilair. “Het specifieke aan deze parketvinyl is de technische opbouw van het product. Het is de enige oplossing in de markt, gewapend met 2 ingebouwde glasvliesnetten, wat resulteert in optimale dimensionele stabiliteitswaardes. Verder is er een variatie in verschillende

planken. Het overbrengen van de dessins gebeurt namelijk via cilinders die drukken op brede en lange rollen vinyl, om die vervolgens tot planken te verwerken. Dit resulteert in 81 unieke planken vooraleer er een identieke plank opduikt”, aldus Slosse.

Breed toepassingsveld “Voor het plaatsen dienen de Moduleo Impress vloerstroken eerst 48 uur te klimatiseren. Pas daarna is het materiaal perfect klaar om te versnijden en plaatsen”, aldus Slosse. “De vloer wordt in een halfnat lijmbed gelegd, voor een optimale lijmoverdracht tussen vloer, lijm en vloerbedekking. Dit zorgt ervoor dat planken niet kunnen uitzetten of verschuiven, scheurvorming is uitgesloten. Eventuele krassen op de toplaag kunnen weggewerkt worden. Door de rijke kleurschakering in één strook Moduleo Impress valt zelfs de vervanging van een beschadigde strook niet op. Deze onderhoudsvriendelijke vloerbekleding, conform de strengste normen inzake brandveiligheid en hygiëne, wordt ook in assistentiewoningen, WZC en ziekenhuizen toegepast. Een duurzame oplossing die perfect kadert in het groene verhaal van dit vernieuwde hotel.” Door Philip Declercq Foto’s: IVC Group

www.moduleo.com uu uu www.moduleomoods.com

01. Voor de hotelkamers viel de keuze op Moduleo Impress. Beige vloeren worden gecombineerd met zwart meubilair, of zwarte vloeren met beige meubilair. 02. Op ’t Zand in Brugge is Hotel Portinari één van de landmarks. 03. Moduleo Moods vloerbekleding in de inkomhal en 03

de receptieruimte. DIMENSION

PROJECT

Het bootvormige dak van het Havenhuis Antwerpen: één grote legpuzzel.

Brandveilige rotswol isolatie voor Havenhuis Antwerpen Het Havenhuis Antwerpen werd onlangs geopend voor het grote publiek. Bij het bijzonder ontwerp van Zaha Hadid Architects stond brandveiligheid hoog op de prioriteitenlijst. Het bootvormige platte dak van het gebouw moest bovendien thermisch en akoestisch zeer goed worden geïsoleerd. De keuze voor ROCKWOOL® rotswol isolatie was daarmee snel gemaakt. “Naast de brandveiligheid en de goede thermische isolatie pleitte ook de akoestische isolatie sterk in het voordeel van ROCKWOOL isolatie, omdat er heel wat luidruchtige technische installaties op het dak komen te staan”, aldus Ir. Arch. Gert Biebauw (projectleider bij Bureau Bouwtechniek). “Daarnaast lieten de afschotplaten ons toe om de gewenste dakhelling te realiseren. Het feit dat ROCKWOOL een zeer gedetailleerd afschotplan voor ons kon uitwerken was daarbij mooi meegenomen.”

Complexe dakvorm

DIMENSION

Projectleider Simon Roelants van Zolderse Dakproject (ZDP) bevestigt dat de hulp van de Legplanservice geen overbodige luxe was. “Het dak heeft een bijzondere vorm: een soort van vervormde trapezium met veel hoeken en kantjes. Dat had zijn gevolgen voor de dakopbouw en het isolatiepakket. Door de grillige dakvorm was de noklijn zowel onrecht in grondplan als variabel in hoogte, met 10 cm en 21 cm als extremen. Kortom, het isolatiepakket was

één grote legpuzzel. Het afschotplan van ROCKWOOL bood ons zowel vroegtijdig inzicht in de bouwkundige consequenties als een compleet werkplan en een goede basis voor de calculatie. Ondanks de complexiteit van de dakvorm verliep de plaatsing zeer vlot en probleemloos.”

Isolatie van de staalconstructie Behalve het dak werd ook de staalconstructie geïsoleerd met brandveilige ROCKWOOL isolatie. Omdat staalconstructies bij een brand zeer snel – in minder dan 10 à 15 minuten – kunnen verzwakken, is het belangrijk deze te beschermen met een brandwerend isolatiemateriaal. Speciaal voor deze toepassing ontwikkelde ROCKWOOL Conlit Steelprotect Board: een lichtgewicht, brandwerende isolatieplaat die uitstekende prestaties biedt in een range van 30 t/m 180 minuten. De plaat is eenvoudig te verwerken, waterafstotend – wat gunstig is bij de montage in een open bouwsituatie – en net als andere rotswolproducten volledig recycleerbaar.

Technische ondersteuning Ook bij het isoleren van de staalconstructie bood ROCKWOOL de gewenste technische ondersteuning, onder meer door persoonlijke instructie en training. Waar bij bepaalde knooppunten geen standaard montage mogelijk was, konden detailtekeningen worden opgestuurd naar de betrokken Technical Engineer. Ook kregen de monteurs op de werf beschikking over een lasapparaat om de platen te monteren tegen de staalconstructie. Technical Engineer Pascal van den Heuvel van ROCKWOOL: “Wij ondersteunen van A tot Z. We zijn actief tot op de bouwplaats en ondersteunen met veel praktische informatie over de technische en functionele eigenschappen en verwerking van ons product.” uu www.rockwool.be

Voor optimale bescherming tegen brand werd de staalconstructie ingepakt met Conlit Steelprotect Board.

De renovatie van het Europese gebouwenbestand dringt zich op. Want in 2050 zullen 90% van de nu bestaande woningen nog steeds in gebruik zijn. Het RenovActive concept: maar vernieuwend, gericht om · Eenvoudig bestaande huizen te transformeren naar gezonde en duurzame plekken om te wonen

en financieel toegankelijke · Technisch verbouwing een renovatieconcept, op · Reproduceerbaar: grote schaal toepasbaar in ons huidige vastgoed

Interesse? Ontdek het volledige project of vraag een bezoek aan op

renovactive.velux.be/nl/pro

RenovActive Active House | Betaalbaar | Reproduceerbaar

In partnership with :

PROJECT

Scholenbouw met oog voor design en gezonde leeromgeving Onlangs werd in Oostende de bouw van een indrukwekkend schoolcomplex, kaderend in het DBFM-programma ‘Scholen van Morgen’, afgerond. Voor dit hippe, langwerpige nieuwbouwvolume hield ontwerpbureau Urban Platform duurzaamheid, energiezuinigheid en aandacht voor het binnenklimaat als krachtlijnen aan. De keuze voor het DucoSun Ellips 300 zonweringsysteem paste perfect in dit educatief project.

p de terreinen van het Oostendse Atheneum Pegasus werd een nieuwe middelbare school gebouwd. Dankzij het DBFM-programma wordt bewezen dat toparchitectuur ook in de scholenbouw mogelijk is. Achter de fraaie gevel schuilt een multifunctioneel gebouw - bestaande uit twee grote blokken - dat een 600-tal leerlingen kan onderbrengen. Naast klaslokalen werden er onder meer sanitaire ruimtes, een fietsenstalling, een EHBO-lokaal, directiekantoren en een polyvalente, overdekte buitenruimte ingericht.

Statement

DIMENSION

“Het nieuwbouwvolume is vooral duurzaam, en er is het gezonde, comfortabele én energiezuinige binnenklimaat”, aldus Tina Van Meenen, architecte bij het Brusselse bureau Urban Platform. “Met Atheneum Pegasus wilden we een statement maken dat de luchtkwaliteit in scholen ook écht anders kan. Zo werd er gekozen voor een goede isolatie, grote

raampartijen voor voldoende lichtinval, een luchtverwarmingssysteem, een ventilatiesysteem met warmterecuperatie en een efficiënt zonweringsysteem.”

Gezond én comfortabel “Zonwering is meer dan decoratie”, aldus Van Meenen. “Ze kan de licht- en warmtetoetreding, en het warmteverlies via de transparante delen (glaspartijen) in de gevel sturen. Dit resulteert in energiebesparingen en een stabiel, aangenaam binnenklimaat. Via een grondige studie met 3D-simulaties kon het juiste buitenzonweringsysteem worden geselecteerd. De studie bewees dat een systeem met vaste, verticaal gemonteerde lamellen onder de vorm van DucoSun Ellips beter presteert dan andere systemen. Zelfs tijdens de simulatie van zomerse condities. Dankzij de optimaal bepaalde hellingshoek en het aantal lamellen - met een breedte van 300 mm - garandeert het zonweringsysteem een maximum aan daglicht”, vervolgt de architecte. De

zonnestralen krijgen evenmin de kans om rechtstreeks de binnenruimtes van het atheneum op te warmen. Ongeacht de stand van de zon wordt een gezonde én comfortabele leeromgeving gecreëerd. De keuze voor dit systeem werd ook ingegeven door het aantrekkelijke kostenplaatje, en de gebruiks- en onderhoudsvriendelijkheid.

Optimale leeromgeving “Deze zonwering geeft de gevel van de beide vleugels een extra cachet, en draagt bij tot een optimale leeromgeving met aandacht voor energiezuinigheid. Met K- en E-waarden van respectievelijk 40 en 70 voldoet deze nieuwbouw gemakkelijk aan de geldende eisen voor scholen”, besluit Tina Van Meenen. Door Philip Declercq Foto’s: DUCO

www.duco.eu uu

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

Vanaf het februari-nummer krijgt u de mogelijkheid om een van uw projecten te publiceren. Wat u hiervoor moet doen? Stuur tegen ten laatste 12 december 2016 een mail naar redactie@dimension.be en wij bezorgen u de in te vullen projectfiche.

DIMENSION

Uw project in de kijker?

meubel

ACERBIS ALESSI ALIAS AMAT ANTA ARCO

ARPER ARTEK ARTEMIDE ARTIFORT AUPING BALERI ITALIA BAUMANN BEKA BELUX B&B ITALIA BONALDO BONTEMPI BROKIS

DRIADE E15 EDRA EXTREMIS FATBOY FSM FIAM FISCHBACHER CAPPELLINI FLEXFORM CARL HANSEN FLOS CARLUCCI FONTANA ARTE CARPET SIGN FOSCARINI CASALIS FRITZ HANSEN CASAMILANO GAL. & RADICE CASSINA CATTELAN ITALIA GELDERLAND CATTELANI & SMITH GERVASONI GIORGETTI CLASSICON GLASS CLEI GUBI COR GUFRAM DANSKINA DAVIDE GROPPI GUTZZ HAY DE PADOVA H. MILLER DESEDE INDERA DESALTO DESIGN ON STOCK INGO MAURER DRAENERT

INTERLUBKE JAB JORI JOV KARTELL KASTHALL KINNASAND KNOLL KRISTALIA KUNDALINI KVADRAT LABEL LAGO LANGE PROD LA PALMA LEOLUX LIBECO LIGNE ROSET LINTELOO LIVING DIVANI LUCEPLAN LUMINA MAGIS MARTINELLI MAXALTO M. GRASSI MDF ITALIA METAFORM MINOTTI MISSONI MOLINARI

MOLTENI MONTIS MOOOI MOROSO MUUTO NANIMARQUINA NEMO NIMBUS NYA NORDISKA OLUCE OPINION CIATTI PAOLA LENTI PASTOE PORRO POLIFORM POLTRONA FRAU PRANDINA QUINZE & MILAN REXITE RIMADESIO RIVA 1920 ROLF BENZ S. HESSLEIN SCHÖNBUCH SERRALUNGA SILENT GLISS SUR & PLUS SWISSFLEX TECNO THONET VAN ROSSUM VITRA WALTER KNOLL WITTMANN XO ZANOTTA ZIMMER+ROHDE

Interior.Architecture.Hospitality HET PODIUM Frankfurt am Main, het beurscomplex. Meer dan 350 internationale exposanten met innovatieve materialen voor de projectsector. DAAR GAAT HET OM Een unieke kans voor architecten, interieurontwerpers en hoteliers om woningtextiel te ontdekken en te bestellen. UW ROL HIERIN Op het grootste forum ter wereld voor woningtextiel kunt u uw eigen succesverhaal schrijven. Bijvoorbeeld door met andere experts van gedachten te wisselen over actuele onderwerpen. In het theme park EXPLORATIONS van de Heimtextil kunt u op ontdekkingsreis gaan, terwijl u in de showcase „Hospitality” direct zicht krijgt op de Trends 2017/2018. Ga voor meer informatie en toegangskaarten naar: www.heimtextil.de/contract info@messefrankfurt.be Tel. +32 (0) 2 880 95 88

10 t/m 13.1.2017 Dinsdag – Vrijdag

DESIGN MEUBELEN • RAAMDECORATIE • INTERIEURINRICHTING • MAATWERK MASTER MEUBEL NV • STEENWEG OP DIEST 111 • 2300 TURNHOUT OPEN VAN 10 TOT 18U • ZAT. & ZONDAG VAN 11 TOT 18 u. • VRIJDAG GESLOTEN WWW.MASTERMEUBEL.BE • MASTER@MASTERMEUBEL.BE

STAD IN DE KIJKER

Titelvoerend burgemeester Rudy Demotte - Doornik

DIMENSION

“Vastgoed in Doornik is vandaag de betere belegging”

STAD IN DE KIJKER @HOME

Samen met Aarlen en Tongeren behoort Doornik tot de oudste steden van ons land met de bijhorende rijke geschiedenis. De bisschoppelijke stad was ooit de spirituele hoofdstad van het historische Vlaanderen. De ligging aan de Schelde gaf de stad haar indeling en boetseerde haar profiel met behulp van kaaien en bruggen, met als oudste en bekendste de Pont des Trous. Het patrimonium weerspiegelt eeuwen architectuurgeschiedenis en omvat twee gebouwen die deel uitmaken van het UNESCO werelderfgoed: de kathedraal en het belfort. De meeste gebouwen zijn opgetrokken in de lokale Doornikse kalkzandsteen, die ook buiten de stad zijn sporen nalaat in de vorm van tot vijvers herbestemde steengroeven en nieuwe ontginningen. De belangstelling voor het rijke verleden leeft intens, zoals blijkt uit de talrijke geschiedkundige, archeologische en artistiek-culturele genootschappen. De humus voor nieuwe impulsen is aanwezig in de opleidingsinstituten voor architectuur en schone kunsten, maar werd tot voor kort gefnuikt door een behoudsgezindheid die al lang prevaleert. Nadat een deel van de stad in 1940 was verwoest door een bombardement, werden de lege plekken herbebouwd in een historiserende stijl. Hedendaagse architectuur bleef een onbekend gegeven in Doornik, dat daardoor de bijnaam de schone slaapster kreeg. Rudy Demotte: “Met conservatisme is niets fout zolang het de coherentie be-

vordert, maar er moet ruimte zijn voor evolutie. Nogal wat mensen denken dat wat ze vandaag zien, altijd zo heeft bestaan, terwijl het in feite alleen de matrijs is van wat komen zal.”

“Wij willen het bestaande hergebruiken en een toegevoegde waarde geven. Op kleine schaal hebben we dat principe ook in mijn bureau hier toegepast. De bestaande wanden plafondlampen in messing zijn in hetzelfde rood geschilderd als de vergaderstoeltjes.” Pas in 2007 kwam er een dynamiek op gang, gestuwd door de Europese financiële ondersteuningsprogramma’s. Via een Europese aanbesteding werd een samenwerking opgezet met het Franse ontwerpbureau ANMA Michelin. In het centrum werden gevels en straten aangepakt, een werk van jaren gezien de grote achterstand. Met budgetten van het Waals Gewest startte de restauratie van de kathedraal. Aan de rand van de stad verrees op initiatief van de intercommunale IDETA het Negundo Innovation bedrijvencentrum, waar bedrijven gebruik kunnen maken van kantoorruimte, vergader- en congreszalen en andere faciliteiten en kennis kunnen uitwisselen. In Negundo 1 en 2, een ontwerp van Ho-

loffe-Vermeersch Architecture, gaat een hedendaagse vormgeving hand in hand met sterke energetische prestaties. Hetzelfde geldt voor gebouw 3 en 4 – het laatste is momenteel in oprichting – van AAVO Architects. Zo worden drie gevels van Negundo 4 uitgerust met in totaal 14.000 fotovoltaïsche cellen. Innoverend is ook de naburige Eurometropolitan ecampus die een waaier aan voortgezette opleidingen voor internettoepassingen groepeert: e-Architecture, e-Design, eBusiness, e-Marketing, e-Health, e-Languages, e-Communication … De gemeenteraadsverkiezingen van 2012 brachten een nieuwe coalitie aan het bewind, die het gaspedaal wat dieper indrukte. Rudy Demotte: “De vraag bij mijn aantreden luidde: hoe bewaren we wat waardevol is en loodsen we de stad toch de 21e eeuw in met kwaliteitsvolle hedendaagse architectuur? De uitdaging had zowel een ruimtelijke als een tijdscomponent. Naast de al geschetste problematiek van het patrimonium vormt de stad een dichtbebouwde cel in het omliggende groene weefsel, begrensd door de oude fortificaties. Hoe breng je die cel in osmose met de omgeving, zonder allerlei metastasen te veroorzaken? Om die oefening te maken, hebben we een informele werkgroep opgericht, het zogenaamde toekomstatelier, met als trekkende kracht architect Laurent Vermeersch. Compleet nieuw was ook onze keuze voor cocreatie, de ontwikkeling van projecten in nauw overleg met de burgers. In al onze openbare aanbestedingen voor de toekomstige projecten staat vandaag dat de inschrijvers een inspraakprocedure voor de burgers moeten hanteren.”

Cocreatie: de Pont des Trous Het verhaal van de Pont des Trous vormt een mooie illustratie van die cocreatie en van de complexiteit ervan. Om dat te schetsen, gaat Rudy Demotte eerst wat dieper in op de context. “Doornik gaat gebukt onder zijn grote grondgebied. » DIMENSION

“Uiteraard spreek ik voor eigen winkel”, kleurt hij bovenstaande uitspraak meteen bij, “maar ik meen het wel.” De minister-president van de Franstalige Gemeenschapsregering verliest tijdens zijn drukke agenda de belangen van zijn stad nooit uit het oog. In oppervlakte de grootste stad van België met 213 vierkante kilometer, verduidelijkt hij. Naast het historische centrum binnen de fortificaties – vandaag de boulevards – telt Doornik 29 landelijke dorpen. Een stad aan de Schelde die historisch de grens vormde tussen Frankrijk en Vlaanderen en die Doornik in het verleden rijkdom, een uniek patrimonium en een nog altijd welvarende burgerij schonk. Maar ook een stad die aan verandering toe was toen Rudy Demotte burgemeester werd.

STAD IN DE KIJKER

In oppervlakte zijn wij bijna 10 km² groter dan Antwerpen, maar ons inwonersaantal bedraagt minder dan 15% van het hunne. Daardoor beschikken wij over aanzienlijk minder middelen om alle dienstverlening en infrastructuur – wegen, scholen, openbare gebouwen – te onderhouden en uit te bouwen. Constant gaan we op zoek naar mogelijkheden om de stad te moderniseren en haar economische toekomst te ga-

randeren. Onze ligging aan de Schelde vormt zo’n opportuniteit. Vrachtvervoer langs het water zit in de lift en bedrijven zijn vragende partij. Vandaar het belang van onze nieuwe havens in Vaulx en in Pecq, waar al heel wat banen zijn gecreëerd. Vandaar ook het belang van de verbreding van de Schelde in de stad. Waterwegen zullen de komende jaren dezelfde trekkersrol vervullen als de TGV heeft gedaan voor de meer afge-

legen regio’s in Frankrijk. Dankzij die snelle treinverbinding kan je vandaag perfect wonen in Rijsel of Doornik en werken in Parijs. Met de Eurometropool Kortrijk-Doornik-Rijsel stappen we mee in die dynamiek.” Maar die verbreding van de Schelde maakt heel wat aanpassingswerken aan de kaaien en bruggen noodzakelijk. De directie Waterwegen gaf, in samenwerking met het bureau Greisch, de Pont à

01. Een project dat Doornik al lang beroert is de verbreding van de Pont des Trous. De brug dateert van eind 13e eeuw, bakent het historische hart van de stad af en is een van de laatste drie militaire

rivierbruggen in de wereld. Het ontwerp in een

efemeer filigraanwerk van metaal dat de voorkeur genoot van het college, stootte op heel wat verzet. De inwoners opteerden voor een sober concept met drie bogen in steen naar een ontwerp van L’ Escaut Architectures. 02. Een belangrijk project is de herwaardering en uitbreiding van het museum van Schone Kunsten, het enige museum dat Victor Horta ooit realiseerde. De internationale architectuurwedstrijd voor die opdracht werd gewonnen door Xaveer De Geyter Architects (XDGA) die voor het project samenwerkt met Horta specialiste Barbara Van der Wee. XDGA, tevens belast met het masterplan voor een betere integratie van het museum, wil de museale functie onderbrengen in de nieuwbouw. 03. Symbolisch komt het door L’Escaut Architectures ontworpen skatepark tussen la Maison de la Culture en la Maison des Sports te liggen. Het skatepark is opgevat als een publieke ruimte met centraal een breed middenpad.

04. Zopas zijn in Kain de werken afgerond voor een nieuw rusten verzorgingstehuis, op maat van 130 bewoners, en ontworpen volgens de passiefnorm. Bouwpartners: de tijdelijke vereniging ASSAR AR-

DIMENSION

CHITECTS, ARTAU, MKE, NEY, 3E & JNC.

STAD IN DE KIJKER @HOME

Een prestigieus project wordt de herwaardering en uitbreiding van het museum van Schone Kunsten, het enige museum dat Victor Horta ooit realiseerde. Hij ontwierp het gebouw als onderkomen voor de kunstcollectie van de Brusselse verzamelaar Henri Van Cutsem. Die had eerst in zijn eigen stad gepolst of die, in ruil voor zijn verzameling en een financiële ondersteuning, een museum wou bouwen met Horta, maar kreeg nul op het rekest. In Doornik vond hij wel bereidwillige gesprekspartners. “Het ontwerp van Horta is erg boeiend. Het evolueert weg van de art nouveau met zijn typische asymmetrische bloemmotieven, en kondigt al de meer symmetrische art deco aan. Wij hebben een internationale architectuurwedstrijd uitgeschreven voor de uitbreiding en renovatie, waaruit de architectentandem XDGA, het bureau

Utopische verbeelding Intussen telt Doornik al meerdere voorbeelden van hoe het ook kan. Toen de UCL enkele jaren gelden de architectuurafdeling uit het centrum wou weghalen, trok de stad op zoek naar een gepast onderkomen. “De meerwaarde die jonge architecten voor de stad betekenen, wilden we niet verliezen. Na enkele andere denksporen te hebben verkend,

“Een stad vraagt om een totaalbenadering met oog voor architectuur, stedenbouw, functionaliteit, gebruik en groen. In plaats van een Bouwmeester werken wij daarom met projectleiders die de link leggen tussen de burgers en de werfverantwoordelijken.” vernam ik dat Cofidis meer ruimte nodig had en het centrum wou verlaten. Op hetzelfde moment kwam de vestiging van 3 Suisses tussen Rijsel en Doornik vrij. Die twee partijen vonden elkaar snel, en de locatie van Cofidis in het centrum is dan ingenomen voor LOCI, de faculteit architectuur van UCL. Het Portugese architectenbureau Aires Mateus heeft die gebouwen in het middeleeuwse stadsweefsel een hedendaagse upgrade gegeven.” Ook het neoklassieke Conservatorium van de lokale architect Bruno Renard is gerenoveerd, met toe- »

04 DIMENSION

Studiereis naar Vorarlberg

van Xaveer De Geyter, en Barbara Van der Wee als winnaar is gekomen. Hun ontwerp getuigt van veel nederigheid en respect voor het bestaande, en voegt er een minimalistische hedendaagse toets aan toe. Met dergelijke pilootprojecten trachten we de architectuur in de regio nieuwe impulsen te geven. Vanuit datzelfde streven hebben we, onder impuls van Laurent Vermeersch, voor de beslissingnemers in Picardisch Wallonië een studiereis georganiseerd naar Vorarlberg om daar te verkennen wat energiebewuste hedendaagse architectuur kan inhouden.”

Pont al een hedendaagse facelift. “Voor de Pont des Trous stond een soortgelijke operatie op het programma. Het ontwerp in een efemeer filigraanwerk van metaal dat de voorkeur genoot van het college, stootte op heel wat verzet. Daarom hebben we de voormalige Brusselse bouwmeester Olivier Bastin van L’Escaut ingeschakeld en een openbare consultatie georganiseerd, waarin de burgers konden kiezen tussen dat ontwerp en een sober concept in steen. Na een moeilijk traject is die laatste optie weerhouden. Nu is het wachten op het fiat van het Waals Gewest. Daarmee is alles nog niet opgelost. Er moeten nog onteigeningen gebeuren om de volgens de ingenieurs noodzakelijke verbredingswerken uit te voeren. Een aantal burgers is naar de Raad van State gestapt en eist dat we de werken aan de overzijde zouden uitvoeren. Dat is echter onmogelijk, want voor de aanleg van die zijde hebben we Europese subsidies gekregen, die we dan zouden moeten terugbetalen.”

STAD IN DE KIJKER

05. Het in opbouw zijnde Negundo 4, ontworpen door AAVO Architects, krijgt op drie van de vier gevels zo’n 14.000 fotovoltaïsche cellen. Negundo 4 illustreert verschillende energiegerelateerde technologieën, is bruikbaar als laboratorium en zou als gebouw zelfvoorzienend moeten zijn. 06. Een grootschalig project van IDETA is het Negundo Innovation bedrijvencentrum met intussen vier vestigingen. Holoffe-Vermeersch Architecture ontwierp Negundo 1 en 2. De Eurometropolitan e-campus op de site groepeert alle voortgezette opleidingen voor internetberoepen: e-Architecture, e-Design, e-Business, e-Marketing, e-Health, eLanguages, e-Communication … 07. In opdracht van de intercommunale IDETA ontwierp AAVO Architects voor het Negundo Innovation bedrijvencentrum de gebouwen Negundo 3 en 4. Negundo 3, met een bekleding in gerekt metaal, fungeert als conferentiecentrum.

DIMENSION

voeging van hedendaagse accenten. In de pijplijn zit de omvorming van de stadskanker Saint-Piat tot Technicité, een multifunctionele plek waar wonen, werken en verenigingen elkaar treffen en het accent op beeld, design en communicatie zou komen liggen. Het Maison de la Culture, een vernieuwend en spraakmakend ontwerp van Simone Guilissen-Hoa dat in 1982 werd geïnaugureerd, ondergaat een respectvolle make-over door het architectenbureau a practice. Intussen zijn er ook nieuwe Europese middelen gereserveerd, waarmee de rue Royale, de winkelstraat die het station verbindt met de kathedraalwijk, zal worden aangepakt. Verder staan er

werken aan Doornik Expo geprogrammeerd om het gebouw te verduurzamen en er een centrum voor congressen en evenementen in onder te brengen. Een dossier dat de titelvoerend burgemeester nauw aan het hart ligt, is de omvorming van het hôtel des Anciens Prêtres in de schaduw van de kathedraal tot een interpretatiecentrum. “Bedoeling is het verleden, het heden en een utopische verbeelding van het toekomstige Doornik op een interactieve manier te presenteren met inzet van de nieuwste technologie: augmented reality, 3D, hologram. Momenteel loopt er een studie naar de mogelijke invulling onder leiding van Laurent Busine, de voormalige directeur van Le Grand Hornu. Die laatste site was trouwens het werk van utopische architecten die hun inspiratie deels bij Saint-Simon haalden.”

Nieuwe duurzame woonwijk Zoals elke stad kent Doornik een woonproblematiek. “Centrumsteden trekken een arme bevolking aan, terwijl de jonge gezinnen met kinderen en inwoners met wat meer middelen naar de omliggende dorpen afzakken. Vandaag telt het centrum 30.000 inwoners en de dorpen 40.000. Vroeger was dat net andersom. Het gevolg is een toenemende verpaupering in het centrum. We trachten dat tegen te gaan door huisjesmelkers te bestrijden, sociale woningen te creëren en te renoveren, en de stad via gemengde

“Ik ben voorstander van allerlei soorten van samenwerking tussen de publieke en private sector. Maar de Europese Commissie maakt dat wel erg moeilijk, wat onbegrijpelijk is in deze financieel moeilijke tijden.”

STAD IN DE KIJKER @HOME

projecten zoals het al genoemde Technicité of de nieuwe hoofdzetel van IDETA aantrekkelijker te maken. Een belangrijk initiatief is de toekomstige ecowijk Morel, waarvoor Benoît Moritz het masterplan heeft gemaakt. De wijk leunt aan bij het station en zal een nieuwe inkompoort voor de stad worden, met veel zachte mobiliteit en duurzame woningen in een hoogkwalitatieve architectuur. Daarmee komt de wijk tegemoet aan de wensen van mensen die hun gading in het centrum niet vinden, hetzij omdat de woningen te duur zijn, hetzij omdat de kwaliteit te wensen overlaat,

NIV. 114.30 TOIT

NIV. 113.70 TOIT

maar die toch de nabijheid van dat centrum als een meerwaarde zien. Kenmerkend voor Doornik is dat arm en rijk hier niet gescheiden zijn maar vlakbij elkaar wonen. Sociale woonwijken staan hier broederlijk zij aan zij met appartementen van één miljoen euro of meer. Want de stad telt nog altijd een rijke burgerij en heeft een grote aantrekkingskracht op zowel rijke als minder vermogende Fransen. Nieuwkomers vallen voor het zowel Franse als Vlaamse karakter van de stad en het ondanks de verstening nog rijkelijk aanwezige groen. Op het behoud van dat groen

spelen we bewust in met onze lokale reglementering voor groen en binnenpleinen. Dankzij onze hernieuwde economische slagkracht, ligging en toeristische troeven, zal Doornik alleen maar aan aantrekkingskracht winnen. Wie hier vandaag vastgoed koopt, doet op termijn gegarandeerd een goede zaak.”

Spookburger Daar pikken soms wel eens rare vogels op in, zoals ene Gérard Depardieu, teasen we de minister-president. “Onze befaamde spookburger”, lacht die fijntjes. “Ik heb hem persoonlijk nooit ontmoet. Toen hij in Estaimpuis kwam wonen, ging dat gepaard met de nodige zelfspot, wat ik nog sympathiek vond. Maar dat ging snel over toen hij naar het centrum wou verkassen omdat hij vond dat de uitstraling van Doornik en die van Depardieu elkaar konden versterken. Toen hij zich bij de burgerlijke stand kwam inschrijven, stonden bepaalde politici mee op de eerste rij. Maar daarna is hij een geest geworden. Wegens werkzaamheden werden op zeker ogenblik het water en de elektriciteit afgesloten van alle woningen in de wijk waar hij zogezegd woonde. We hebben toen alle bewoners tijdelijk elders gehuisvest, behalve meneer Depardieu.”

114.30

GABARIT n°58

NIV. 109.50 R+2

109.30

108.00 107.50 107.20 106.70 NIV. 105.06 R+1

NIV. 100.41 ENTREE

100.20

NIV. 120.24 TOIT

NIV. 115.80 Corniche

NIV. 114.30 TOIT

NIV. 113.70 TOIT

NIV. 100.80

NIV. 99.40

NIV. 109.66 R+2

1.70

NIV. 109.30 TOIT

0.80

107.50

Door Colette Demil en Staf Bellens

2.40

106.70

6.50

NIV. 105.20 R+1

100.20

RUE DU GLATEGNIES

NIV. 100.85

6.40

RUE DU GLATEGNIES

2.20

NIV. 108.00

GABARIT n°27 NIV. 120.00

NIV. 100.20 ENTREE

NIV. 99.44

08. Vorig jaar won het Portugese architectenbureau Aires Mateus de wedstrijd voor de nieuwe architectuurcampus in Doornik, een project van 7.000 m². Opvallend is de sterke focus op de gemeenschappelijke/publieke ruimte: de school vormt de verbinding tussen twee wijken. Het ontwerp omvat ook de

NIV. 114.30 TOIT

NIV. 109.66 R+2

100.20

NIV. 100.20 S0L

1.10

twee panden tot klaslokalen en bibliotheek.

4.06 NIV. 105.20 R+1

NIV. 105.06 R+1

1.10

104.24

administratieve diensten, en de omvorming van

NIV. 109.50 R+2

1.00

104.24

4.00

TOIT 104.24

©Modulo Architects

NIV. 108.00 107.34

©Modulo Architects

109.30

104.24

renovatie van een oud ziekenhuis tot afdeling voor

110.84

09. Modulo Architects breidde het psychiatrisch NIV. 100.19 RUE

centrum ‘Les Marronniers’ uit met een sportzaal en een theaterzaal voor 150 personen. De uitbreiding vormt een strak eigentijds volume met een uitgelezen wisselwerking tussen licht en ruimte, openen geslotenheid. DIMENSION

110.84

RUE DU GLATEGNIES

NIV. 110.55 TOIT

3.84

0.80

NIV. 113.70 TOIT

sections

VAKTIJDSCHRIFT VOOR ARCHITECTEN & CONSULTANCY

DIMENSION

OPROEP

Uw project in de kijker? Dimension is reeds meer dan tien jaar hĂŠt vaktijdschrift voor architecten en consultancy. Vanuit een stevig partnership met NAV en AiNB wordt het vakblad vier keer per jaar gratis opgestuurd naar Belgische architecten. Dimension verschijnt op 10.000 exemplaren, waarvan 7.000 in het Nederlands en 3.000 in het Frans.

DIMENSION

De redactie maakt uit alle inzendingen een selectie voor het eerstkomende nummer. We kijken uit naar uw project!

SPECIALIST

Waterdichtheidstest op de gevel van het Havenhuis.

Waterdichtheid van buitenschrijnwerk Prestaties en principes Voor België zijn er weinig cijfers beschikbaar over schadegevallen in de bouwsector, maar voor Frankrijk wel. Daar zien we dat 56% van alle schadegevallen gerelateerd zijn aan vocht, en buitenschrijnwerk staat nog net in de top 5 (na leidingen binnen, vloeren binnen, hellende daken en betonnen metselwerk). In tegenstelling tot voorgaande valt de kost voor die schade behoorlijk mee: per schadegeval dat gemeld wordt aan de verzekering bedraagt de kostprijs gemiddeld 2.000 euro voor woningen.

er momenteel een voorstel op tafel in de normcommissie om dat te milderen. Merk op dat dergelijke winddrukken in werkelijkheid maar gedurende enkele seconden voorkomen in een periode van 30 jaar, terwijl ze in de test gedurende 5 minuten bij die winddruk met water besproeid worden. Daarnaast moet men er ook rekening mee houden dat de waterdichtheidstest wordt uitgevoerd op één enkel raam van de fabrikant, dat speciaal daarvoor gemaakt wordt. In het labo zien we dat daar al heel wat problemen mee zijn,

Normen In België zijn alle normatieve aspecten van ramen terug te vinden in NBN B25002-1 (deze vervangt de vroegere STS 52.0). Daarin staat een tabel die aangeeft welke waterdichtheid, luchtdichtheid en weerstand tegen wind noodzakelijk is voor een bepaald gebouw. Daarbij wordt rekening gehouden met drie aspecten: de hoogte van het gebouw, de omgeving van het gebouw, of het raam beschut wordt.

Het is logisch dat hogere gebouwen in open vlakte blootgesteld worden aan grotere wind- en slagregenbelasting, en dus ook een betere waterdichtheid vereist is. Daarnaast wordt ook rekening gehouden met de graad van beschutting: in de huidige regelgeving wordt aangegeven dat men voor onbeschutte ramen altijd waterdichtheid 9A kan vragen (600Pa). In de praktijk blijkt dat echter te streng en onrealistisch, daarom ligt

chicane

drainage/fontein

Figuur 1: uit testen blijkt dat een goede waterdichtheid realiseren niet evident is. Bovenstaande foto

Hoogte

Stad

Voorstedelijk/bos

Landelijk

Open vlakte

0 – 10m

4A (150 Pa)

6A (250 Pa)

8A (450 Pa)

10 – 18m

4A (150 Pa)

6A (250 Pa)

8A (450 Pa)

9A (600 Pa)

vast deel) naar binnen komt en draineert naar bui-

18 – 25m

6A (250 Pa)

8A (450 Pa)

9A (600 Pa)

ten in de hoek. Door het drukverschil wordt er echter

25 – 50m

8A (450 Pa)

9A (600 Pa)

toont een schuifraam waarbij er water langs de chicane (verticale aansluiting schuivend deel aan

zoveel lucht van buiten naar binnen geblazen dat er

» DIMENSION

een fontein ontstaat… .

SPECIALIST

Figuur 4: het water in de glassponning wordt geFiguur 2: een dikke betonnen wand als ééntrapsdichting, een massieve metselwerkwand als bufferend

draineerd naar de eerste kamer, en dat water wordt

systeem, en een spouwmuur als tweetrapsdichting met drainage onderaan.

onderaan of vooraan naar buiten gedraineerd. Als er onvoldoende drainage is, stijgt het waterniveau in

en men pas na verschillende aanpassingen een bepaalde klasse weet te behalen. We weten dan ook heel goed dat de gemiddelde waterdichtheid van een raam dat op een werf geplaatst wordt pakken lager is. Bijna elk raam dat in België geplaatst is, heeft volgens CEmarkering een waterdichtheid van minimaal 600Pa. Anderzijds zien we dat er in het labo weinig ramen zijn die bij eerste testen zelfs maar 300Pa behalen. Er is dus een zeer groot contrast tussen

eerste waterdichting drainagelaag luchtdichte laag Figuur 3: bij buitenschrijnwerk wordt zoveel mogelijk water afgeweerd aan de buitenzijde. Het water mag wel infiltreren in de sponning en de eerste kamer van het profiel, maar mag niet voorbij de middendichting komen, waarmee in dit profiel ook DIMENSION

de luchtdichtheid gerealiseerd wordt.

theorie en praktijk! Bij schuiframen is het verschil nog meer uitgesproken: vaak is een waterdichtheid tot en met 100Pa zelfs niet evident. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat verschillende experts een dagtaak hebben aan het opvolgen van schadegevallen met schuiframen aan de kust.

de kamer tot het door hydrostatische druk langs de middendichting naar binnen loopt.

ten laat aflopen, een spouw of kamer die gedraineerd wordt, en een laag aan de binnenzijde die zorgt voor de luchtdichtheid. Die drie elementen vormen de basis van een tweetrapsdichting, zoals aangeduid in figuur 3.

Principes Als we kijken naar de gebouwen om ons heen, kunnen we in principe drie verschillende strategieën vinden om een constructie waterdicht te maken: • Bufferende systemen, zoals bij oude dikke metselwerkmuren: ze zijn zo dik dat het nooit lang genoeg en hard genoeg regent opdat het regenwater tot binnen zou infiltreren. • Eéntrapsdichting, zoals een bitumineuze dakdichting: er is één enkele laag die perfect waterdicht moet zijn, en elke perforatie of gebrek leidt tot schade. • Tweetrapsdichting, zoals een pannendak: het meeste water loopt af op de pannen, het water dat door die laag infiltreert komt in een spouw terecht en loopt op het onderdak naar beneden in de goot. Als we kijken naar buitenschrijnwerk, zal dit bijna altijd werken volgens het principe van de tweetrapsdichting. Hierbij kunnen we een onderscheid maken in een laag die het meeste water bui-

Drukegalisatie Regendruppels die naar beneden vallen worden door de wind meegevoerd, en komen op de loefzijde van een gebouw terecht. Overal waar er kieren, spleten of openingen zijn wordt water door de winddruk naar binnen gestuwd. Als de binnenzijde luchtdichter is dan de buitenzijde – wat typisch het geval is – zal de winddruk vooral over de binnenzijde aangrijpen. Daarom maakt men buitenschrijnwerk best zo goed mogelijk luchtdicht aan de binnenzijde, en mag het niet te luchtdicht zijn aan de buitenzijde. Als men openingen voorziet tussen de kamer in het raamprofiel en de buitenomgeving, zal er bij elke windstoot lucht in het profiel stromen en zal de druk in de kamer bijna gelijk zijn met de buitendruk, vandaar: drukegalisatie of drukvereffening. Door de drukegalisatie is er nauwelijks nog een drukverschil over de buitenzijde van het profiel, en wordt het aflopend regenwater niet langer naar binnen gestuwd.

SPECIALIST

“De Berker 1930 reeks geeft mij de kans om mijn ontwerpen puur te houden. De schakelaar is hier niet langer een technisch product, maar een energetisch deel van het interieur.”

cafeine.be

BCINT, shaping spaces Interior Architecture by Bieke Casteleyn (www.bcint.be)

www.hager.be

All for attractive workspacesâ&#x20AC;Ś and better workdays Curl

Avant

Ribbon

Neo Lite

Kinnarps - Heide 15 - 1780 Wemmel | T 02 456 0 456 - F 02 456 0 444 | projects@kinnarps.be | www.kinnarps.be

SPECIALIST

Naast de winddruk is er ook nog de zwaartekracht en oppervlaktespanning die er voor zorgen dat er water in het profiel terecht komt. Onderaan in het profiel worden er drainage-openingen geboord die het water naar buiten laten draineren. Het aantal en de grootte van de drainage-openingen hangt af van de oppervlakte van het raam, maar moeten in ieder geval voldoende groot zijn zodat water niet capillair gevangen zit in de drainagekanalen (minimaal 8 mm). De drainage-openingen zorgen niet alleen voor de afvoer van water dat geïnfiltreerd is, maar ook voor een betere en snellere drukegalisatie bij windstoten. Als er water gedraineerd wordt, blokkeert het water echter de opening, en helpen de openingen niet langer om de drukegalisatie te realiseren. Als de drukegalisatie minder goed is, vergroot het drukverschil over de buitenzijde, waardoor er meer water infiltreert, en de drainage-openingen nog meer verstopt geraken (zie figuur 4). Op dat moment is het belangrijk dat er ook bovenaan in het raamprofiel openingen voorzien zijn naar de buitenzijde, zogenaamde ventilatieopeningen of ontluchting (uiteraard niet te verwarren met een ventilatierooster). Die openingen zorgen er voor dat de drukegalisatie voldoende blijft, en zijn ook belangrijk voor de afvoer van regenwater onderaan.

ventilati eo

peningen

ventilatieopeningen

sluitpunten

drainageopeningen

Figuur 6: op een draai-kip PVC-raam zijn testen gedaan op het belang van ventilatieopeningen en drainageopeningen op de waterdichtheid.

» DIMENSION

Drainage

waterdruppels meegevoerd.

op en ing e

met de middendichting, en door die luchtlekkage zijn

Om de impact van drukegalisatie, infiltratie en drainage te onderzoeken, zijn aan Universiteit Gent heel wat testen gedaan op verschillende ramen en raamprofielen. Om bovenstaande fenomenen te illustreren geven we hier enkele resultaten van een eenvoudige proef. Er werden waterdichtheidstesten uitgevoerd op een draai-kip raam in PVC met 3 drainage-openingen en 2

de luchtlekkage te groot ter plaatse van de aanslag

Onderzoek

ina

Figuur 5: bovenaan deze aluminium vleugel was

vast kader. Helaas zien we in de praktijk geregeld dat drainage- of ventilatieopeningen gewoon vergeten zijn. Verder blijkt uit testen dat de afregeling van het beslag een bijzonder grote invloed heeft op de prestaties. Zelfs het beste raam presteert al snel ondermaats als men twee sluitpunten foutief afregelt.

dra

waterinfiltratie

Als er veel water infiltreert in het profiel, kunnen de drainage-openingen het water niet meer voldoende snel naar buiten voeren, en stijgt het peil in het profiel. Naarmate het water hoger staat, verhoogt echter ook de drainagecapaciteit: door die waterkolom ontstaat er een hydrostatische druk die het water nog sneller naar buiten stuwt. Bij een te grote belasting kan het echter gebeuren dat het water in het profiel blijft stijgen tot er ook een hydrostatische druk ontstaat op de dichting naar binnen toe. Die dichting is daar niet op voorzien, en water loopt naar de binnenomgeving en het raam faalt. Er bestaan echter ook andere oorzaken van waterinfiltratie: • Zo is het mogelijk dat er een lek zit in het raamprofiel zelf, bijvoorbeeld ter plaatse van een hoekverbinding: bij PVC kan de hoek barsten, bij hout kan de verbinding open staan of is er onvoldoende verlijming, en ook bij aluminium kan de verlijming problematisch zijn als er vb. niet ontvet is. • Ter plaatse van een groot luchtlek is de luchtsnelheid dermate groot, dat waterdruppels kunnen meegevoerd worden tot aan de binnenzijde. Dit fenomeen dat vaak spatwater genoemd wordt, zie je geregeld bij schuiframen ter plaatse van de chicane tussen vast en schuivend deel. • Ook bij kleine luchtlekken zal de drukegalisatie een stuk slechter zijn, waardoor er een groot drukverschil is over de buitenzijde, er meer water infiltreert, de drainage daar niet op voorzien is, en het raam vroegtijdig faalt. De luchtdichtheid is dus ook een cruciale factor om de waterdichtheid te realiseren. Bovendien kunnen we er ook niet van uitgaan dat een raam altijd perfect geplaatst wordt. Vaak is de haaksheid van de vleugel niet perfect (opspieën van beglazing onzorgvuldig), is de vleugel niet goed gecentreerd in het vast kader, of zit de vleugel een beetje schuin in het

drukverschil (Pa)

Falen

aanslag voor middendichting

ventilatie-openingen, en daarbij werden sommige openingen afgedicht om elke mogelijke combinatie te onderwerpen aan een test. Figuur 6 geeft de resultaten van het onderzoek. Zo zien we onder meer dat ook zonder enige ventilatie of drainage het raam waterdicht bleef tot 200Pa. Blijkbaar duurt het even voor er voldoende water in het profiel verzameld is, niet kan draineren, en door hydrostatische druk langs de dichting naar binnen loopt. Door 2 ventilatieopeningen bij te maken stijgt de prestatie al naar 300Pa. De bijkomende openingen verbeteren de drukegalisatie, waardoor er minder water infiltreert en het langer duurt voor het profiel ‘overloopt’. Anderzijds zien we ook dat met drainage-openingen zonder ventilatie er ook al een goede prestatie gehaald wordt: 750Pa. Maar evengoed voorzie je 1 drainage- en 2 ventilatie-openingen, wat tot dezelfde prestaties leidt. Tijdens die testen zien we immers dat er altijd 1 van de 3 drainage-openingen als luchttoevoer zal fungeren. Niettemin blijft het erg belangrijk om steeds ventilatie te voorzien.

Labo-testen

DIMENSION

De laatste jaren zijn in het testcentrum voor gevelelementen van Universiteit Gent meer dan 200 ramen getest op hun luchtdichtheid, waterdichtheid en weerstand tegen wind (zie figuur 7). Uit die metingen blijkt dat de waterdichtheid zonder enige twijfel de meest complexe parameter is. Als we kijken naar de verschillende materialen, zien we dat hout, aluminium en PVC zeer gelijkaardige prestaties halen voor draai-kipramen. Bij schuiframen en dubbelopendraaiende ramen presteren de PVC-ramen iets minder, maar het verschil is erg klein. In totaal faalt ongeveer 25% van de ramen bij minder dan 300Pa drukverschil, de mediaan is 600Pa, en 25% faalt pas bij een druk van meer dan 750 Pa. Daarnaast was ook duidelijk dat draaikipramen het best presteren, gevolgd door dubbelopendraaiende ramen, ter-

waterdichtheid (Pa)

SPECIALIST

draai-kip

dubbelopendraaiend

schuifraam

samengesteld

Figuur 7: deze boxplot geeft aan hoe waterdicht de ramen zijn die in het labo werden getest (eventueel na aanpassingen). De prestaties variëren voor elk type van 0 tot 1 200Pa, maar de grijze box geeft aan waar de middelste 50% zich situeert.

wijl schuiframen de meeste problemen geven. Daarnaast blijkt uit de testen ook dat waterdichtheid niet mogelijk is zonder een goede luchtdichtheid. De meest voorkomende problemen die waterinfiltratie veroorzaken zijn: • De luchtdichting is niet continu ter plaatse van de hoeken of de scharnieren. • Door een slechte afregeling van het beslag wordt de dichting niet gelijkmatig aangedrukt. • De afmeting van de vleugel is niet in overeenstemming met de afmeting van het kader. • De vleugel is niet haaks, of staat niet centraal in het vast kader. • De overlap van de dichting met de aanslag is te klein om plaatsingstoleranties op te vangen. • Hoek- en T-verbindingen zijn niet waterdicht. • De dichting kan de vervorming van het frame niet voldoende snel volgen. • De glaslat is te kort waardoor er teveel luchtstroom is en water wordt meegeblazen. • Een gebrek aan sluitpunten, meestal aan de scharnierzijde. • Vergeten ventilatie- en/of drainageopeningen.

Conclusies Heel wat parameters hebben een invloed op de waterdichtheid, zoals dich-

tingen, beslag, luchtdichtheid, drainage, verluchting, drukegalisatie etc. Dit kunnen we afleiden door logisch na te denken over de principes, en wordt ook bewezen door de testen in het labo. De theorie laat echter niet toe om de prestaties te voorspellen: voor elk raam staat of valt de waterdichtheid door een goede installatie en afregeling van het beslag. Stap nummer 1 voor waterdichtheid is dus een goede plaatser, stap 2 een goede constructeur, en stap 3 het juiste materiaal. Op de werf kan je ook niet eenvoudig zien of het raam waterdicht is. Volgende zaken kunnen wel nuttig zijn: • Zet met een potlood een streepje aan alle zijden van de vleugel. Als je het raam opendoet kan je controleren of het wel haaks en gecentreerd staat. • Doe het raam open, steek een blad papier 1 cm tussen het raam, en sluit het terug. Dan drukt de binnendichting in principe op het papier. Zo kan je controleren of de aandrukking gelijkmatig is rondom. Zo niet, is het beslag slecht afgeregeld. • Controleer of er voldoende drainage en verluchting is, en of het aantal sluitpunten in overeenstemming is met de richtlijnen van de beslagfabrikant. In praktijk wordt regelmatig een aantal sluitpunten ‘vergeten’. Door Prof. Nathan Van Den Bossche

MINDER DREMPELS

CrÃ©dit photos : Thinkstock - aressy.com - 05/16 - 10166

MEER MOGELIJKHEDEN

www.armstrong-plafonds.nl www.armstrongplafonds.be

REPORTAGE

Een geslaagde combinatie tussen kunst en techniek Groothandel Desco gooide de organisatie van zijn partnerevent over een totaal andere boeg. In plaats van een traditionele opendeurdag, werden klanten en leveranciers drie dagen lang uitgenodigd om samen met experts na te denken over de installatie van morgen. Dat alles vond plaats in het sfeervolle kader van de Verbeke Foundation, een omgeving die ertoe aanzet om de inspiratie de vrije loop te laten.

DIMENSION

e Verbeke Foundation is een private kunstsite in Kemzeke, tussen Hulst en Sint-Niklaas. Met 12 hectare natuurgebied en 20.000 m2 overdekte ruimte, is het een van de grootste privĂŠ-initiatieven voor hedendaagse kunst. De stichting wil jonge kunstenaars een vrijplaats bieden. Typisch is de laagdrempelige opzet, die bezoekers uitnodigt om in dialoog te gaan met de kunstwerken. Dat sprak groothandel Desco aan, die klanten en leveranciers wilde samenbrengen in een inspirerende sfeer. De Verbeke Foundation bood dan ook van 21 tot 23 september onderdak aan de eerste Desco Expo. Er werd afgestapt van het traditionele concept van stands. De leveranciers werden integendeel uitgedaagd om een opstelling of kunstwerk te maken dat zou passen in de algehele sfeer. De fabrikanten gingen hier enthousiast op in en zetten hun beste beentje voor om origineel uit de hoek te komen. Het resultaat was dat de bezoekers een spannende ontdekkingstocht kregen, waar kunst en vooruitstrevende technische oplossingen naadloos in elkaar overgingen.

Nadenken over de toekomst Ook deelden experts hun visie over de toekomstige ontwikkelingen. De eerste dag stond in het teken van duurzaamheid, met trendwatcher Nathalie Bekx en Low Impact Man Steven Vromman. De centrale vraag was hoe men economie met ecologie kan verzoenen. Het ontstaan van een deeleconomie is hier een hoopvolle ontwikkeling. De tweede dag vormde energie het centrale thema, met Luc Dedeyne (energieconsulent Bouwunie) en Damien Ernst (Universiteit Luik). Steeds meer mensen willen in hun eigen energie voorzien. Lokale stroomopslag en microgrids worden de trends van morgen. Op de slotdag had interieurarchitecte Ann Coen het over de look & feel van de badkamer van de toekomst. Voor haar is de conclusie duidelijk: we willen meer van een badkamer dan alleen maar functionaliteit. Wellness wordt belangrijker, waarbij de voorkeur gegeven wordt aan materialen en vormen met een natuurlijke uitstraling. Als opvallend element vermeldde ze ook de gestegen interesse van mannen voor alles wat met sanitair te maken heeft.

Mannen brengen meer tijd door in de badkamer, en zoeken dan ook naar specifieke details qua uitrusting. Deze Desco Expo was een schot in de roos: meer dan 1.500 bezoekers kwamen erop af, niet alleen installateurs maar ook ontwerpers en architecten. Ook de leveranciers waren tevreden. De originele formule trok immers een nieuw publiek aan, dat niet komt opdagen op de traditionele evenementen. Door Alex Baumans

www.desco.be uu

IMAGINAIR RLV 125

“Architecturaal residentieel luchtventiel met eindeloze afwerkingsmogelijkheden voor nieuwe gebouwen of renovatie.” GA NAAR: IMAGINAIRBYGRADA.COM EN BEKIJK ALLE AFWERKINGSMOGELIJKHEDEN

Project: Superfloor, Architect: Charlotte Pattyn

EENVOUDIGE MONTAGE

VOORDELEN

HIGH PERFORMANCE

CEILING/WALL

AIRTIGHT SEAL

CUSTOM COLOR

LOW SOUND LEVELS

EASY INSTALLATION

EXHAUST & SUPPLY

CLEAN

WWW.IMAGINAIRBYGRADA.COM

Grada International N.V. | Toekomstlaan 18, Lokeren

WHERE MAGIC HAPPENS...

Terrasoverkappingen met verrassende momenten Met RENSON® creëert u een exclusieve plek waar u stijlvol en uiterst comfortabel kunt genieten. Van de rust, van de natuur, van elkaar. De mogelijkheden zijn onbeperkt, alles kan. Geniet in stijl van het buitenleven. Afspraak in uw tuin.

www.renson-outdoor.be

PROJECT

Vierkantshoeve als woontypologie Het herleiden van een vierkantshoeve in het landelijke Pepingen tot de schaal van een woning, kreeg vorm door de mogelijkheden van de site optimaal te benutten. “Hier werd geen nieuwe typologie bedacht, maar wel een nieuwe ruimtelijkheid die verder bouwt op het bestaande, om zo de gebouwen een vatbare, menselijke schaal te geven. De typologie van de boerderij kreeg verder vorm als typologie voor het wonen”, aldus architect Jo Taillieu.

“Net als het beschikbaar budget en het programma, is de bestaande context van een site bepalend voor het ontwerp. Limieten bieden vaak ook heel wat mogelijkheden”, aldus Jo Taillieu van architecten de vylder vinck taillieu uit Gent. “Het project is het resultaat van een klassiek ontwerpproces. Een aantal bestaande elementen vroeg om een oplossing. Zo waren de bestaande gebouwen te groot voor de voorziene woonfunctie en moesten deze teruggebracht worden tot een menselijke schaal. Daarnaast speelde de verhouding tussen binnen en buiten ook een belangrijke rol in het ontwerpproces.”

Contouren verdraaid

DIMENSION

“Architectuur is in de eerste plaats het maken van goede leefruimtes voor mensen, eerder dan een staalkaart van het kunnen van de architect”, aldus Jo Taillieu. “Onze ontwerpmethodologie vertrekt altijd vanuit een bepaalde logica. De context van de site is daarbij een belangrijk gegeven. Hier werd vertrokken vanuit een ruimtelijke ‘verdraaiing’ van de bestaande contouren van de

vierkantshoeve om zo de binnenruimtes verder vorm te kunnen geven. De gebouwen van de boerderij werden als het ware hernomen binnen de bestaande ruimtes, wat een verfijning en verschaling van de plek oplevert. Dit is een volledig ander uitgangspunt dan dat er bijvoorbeeld bij een nieuw gebouw mogelijk zou zijn. Zo werden de bestaande ruimtes deels verknipt en bijgestuurd, zonder de context en de kwaliteit van de vierkantshoeve te verliezen.”

Bestaande elementen Er werd een ontwerpmethode gevonden om het gebouw op een vatbare, menselijke schaal te brengen. “Door de verschaling van de gebouwen creëer je ook hanteerbare ruimtes. Deze verdraaiing kreeg vorm door te vertrekken vanuit de bestaande elementen. Het oorspronkelijke geheel had een onregelmatige hoekvorm. Daarom werd het geheel op een zodanige manier ‘verschoven’ dat de op schaal gebrachte gebouwen nu wel volledige orthogonaal ten opzicht van elkaar komen te staan”, aldus Jo Taillieu.

Van schuur tot leefbare ruimte “Het grootste volume, wat vroeger de schuur was, leek door haar enorme ruimtelijkheid in eerste instantie ondefinieerbaar. De verdraaiing en verschaling maakten echter een verkamering van de ruimte mogelijk. De diverse woonfuncties kregen een bepaalde plaats binnen het geheel waardoor de schuur een leefbare ruimte werd”, aldus Jo Taillieu. De verfijning van de ruimtelijkheid zet zich ook door in de afwerking. “Dit project was van begin tot eind maatwerk. Het vakmanschap en de finesse van de betrokken aannemers droegen in sterke mate bij tot de verfijning van het eindresultaat”, vult de architect aan.

Gezonde logica Terwijl de bestaande gebouwen werden opgetrokken uit metselwerk en dakpannen, typeren de op schaal gebrachte gebouwen zich door houten constructies en met vezelcementleien beklede wanden en gevels. “Een boerderij heeft een gezonde logica in de toepassing van materialen, die in de nieuwe constructie ook werd doorgetrokken. In de lijn van de aanwezige eenvoudige en basale materialen als baksteen en houten balken, werden de nieuwe volumes afgewerkt met eenvoudige vezelcementleien”, aldus de architect.

Ongedwongenheid Op een aantal strategische plaatsen in de gevels en daken maakten de traditionele zinken leien plaats voor de leien

PROJECT

in vezelcement. Er werd geopteerd voor Ardonit leien in ruitvorm 40/40 van SVK, wat normaal gezien een klassieke wachtgevel-oplossing is. “Ruitleien stralen een soort ongedwongenheid uit door hun natuurlijk vorm en patine”, aldus Jo Taillieu. In hun meest ‘natuurlijke’ afwerking, zijnde natuurgrijs, waren ze een evidentie voor zowel de bouwheer als de architect. De leien uit vezelcement worden volautomatisch geproduceerd in de fabrieken in SintNiklaas. Vervolgens worden ze in de juiste vorm gesneden, en worden ze van gaatjes voorzien. Daarna worden ze geperst en gedroogd aan de lucht. De natuurgrijze leien, gebruikt bij dit project, worden niet behandeld (lees: ze worden niet gecoat), waardoor ze onderhevig zijn aan weersomstandigheden en veroudering. Door de jaren blijven ze dus iets minder ‘net’, zij het wel naturel. Regen maakt ze donkerder van kleur, een gegeven waar de boerderij-context en de landelijke omgeving zich perfect toe lenen. Er werden 2 types Ardonit ruitleien 40/40 gecombineerd. Voor de afwerking van de gevels en daken werd voor overlappingen van, respectievelijk, 5 cm en 10 cm gekozen.

Door Philip Declercq Foto’s: Filip Dujardin

www.architectendvvt.com uu uu www.svk.be

01. “Ruitleien in hun meest natuurlijke afwerking, zijnde natuurgrijs, stralen een soort ongedwongenheid uit”, aldus architect Jo Taillieu. 02. Door de verschaling op mensenmaat van de gebouwen werden hanteerbare ruimtes gecreëerd. 03. Het geheel werd op een dusdanige manier verschoven dat de nieuwe gebouwen nu 100 procent orthogonaal ten opzichte van elkaar staan. 04. Een boerderij heeft een gezonde logica van toepassing van materialen. Deze werd verder doorgetrokken, onder meer in de keuze voor vezelDIMENSION

cementleien.

ARCH. WALTER WUYTS / ONI O-P MID BLUE

ONI

O-NP ZONDER UITSPARINGEN

Flinterdun, heerlijk warm en een streling voor het oog. De nieuwe Vasco Oni verlegt de grenzen van radiatordesign. In de ultradunne aluminium voorplaat met optionele handdoekuitsparingen zit een koperen verwarmingsbuis verwerkt met minieme waterinhoud. Daardoor is deze ‘zwevende’ vlakke radiator niet alleen prachtig om naar te kijken, maar ook uiterst efficiënt en energiezuinig. Ideaal in combinatie met lage temperatuursystemen.

O-P MET UITSPARINGEN

GRENSVERLEGGEND DESIGN

ONTDEK VASCO DESIGNRADIATOREN IN COMBINATIE MET VLOERVERWARMING EN VENTILATIE: WWW.VASCO.EU

REPORTAGE

Kamerhoge aluminium voordeuren met architecturale look Net als een open, goed verlichte en transparante ruimte draagt ook een kamerhoge voordeur bij tot de moderne look van een woning. Het design van de nieuwe ThermoSafe en ThermoCarbon voordeuren van Hörmann speelt in op deze trend, zo blijkt uit een bezoek aan de fabriek van Hörmann in Eckelhausen.

Volledig volgeschuimd deurblad Beide CE-gekeurde aluminium voordeuren van Hörmann kenmerken zich onder meer door hun volledig volgeschuimd deurblad en standaard meerpuntsvergrendeling. Typerend voor het ThermoCarbon model is de geïntegreerde optilbeveiliging (geen dievenklauwen nodig) door middel van verdoken scharnieren HVB (optioneel bij Thermosafe), en het feit dat de beglazing van het deurblad aan de binnenzijde niet RVS-omraamd is. Bij de ThermoCarbon-uitvoering

zorgt de deurvleugel in carbon voor een grote stijfheid. Net als een greepkom in gelakt carbon met ‘zwevende’ rvs-plaat als handgreep behoort een uitvoering met een vlak ingebouwde greep en een terugliggend glasveld, hier tot de mogelijkheden. Bij beide modellen is de standaardkleur RAL 9016 (verkeerswit, mat en poedercoating). Alle kleuren zijn evenwel beschikbaar.

Energetische performantie Beide kamerhoge voordeuren halen goede thermische isolatiewaarden. “Met een UD-waarde tot 0.8 W/(m²∙K) voldoet de ThermoSafe voordeur aan de eisen die aan lage-energiewoningen worden gesteld. De ThermoCarbon voordeur met deurblad van 100 millimeter is tot op vandaag de enige aluminium deur op de markt die een UD-waarde haalt tot 0.47 W/(m2∙K), waarmee zelfs de passiefhuisnorm wordt verlegd”, aldus Maarten Louwies, Marketing Hörmann Belgium.

De aluminium voordeur ThermoSafe bereikt een UDwaarde tot 0.8 W/(m2∙K) .

veiligheidsklasse (RC) aan. “Ook al kunnen onze voordeuren hogere waarden bereiken. Het ThermoSafe model kan tot weerstandsklasse RC 3 worden uitgerust, de ThermoCarbon deur zelfs tot klasse RC 4. Dit betekent dat de deur kan weerstaan aan inbraakpogingen tot tien minuten van ervaren criminelen met zwaar materiaal. Ook de trend van de digitalisering gaat niet onopgemerkt voorbij. De HOE Connect technologie zorgt voor kabelloze stroom- en gegevensoverdracht. Door middel van de nieuwe BiSecur app en andere radio-accessoires kan men voordeuren besturen van eender waar ter wereld. Dankzij het automatische slot en de verdoken deuraandrijving ECturn kan niet alleen worden nagegaan of de deur open dan wel gesloten is, maar deze ook vanop afstand openen of sluiten”, besluit Louwies. Door Philip Declercq

Grenzen verleggen

Foto: Hörmann

In hoogwaardige gebouwen raadt Hörmann het gebruik van materiaal met

www.hormann.be uu DIMENSION

et vleugeloverdekkende deurblad van deze voordeuren zorgt voor een esthetisch, strak en egaal geheel. Naast een complete harmonie met de bestaande binnendeuren zorgen de strakke lijnen, aan de buitenkant, voor een groter ruimtegevoel. Designs met 3D-effect verlenen het geheel een extra moderne touch. Bij de Hörmann aluminium kamerhoge voordeuren - beschikbaar met hoogtes tot 2,5 meter (ThermoSafe) of zelfs 3 meter (ThermoCarbon) - wordt dit gevoel zowel aan de binnen- als buitenkant nog versterkt.

PROJECT

Een goed binnenklimaat met oog voor design Licht en lucht zijn twee vaak onderschatte elementen voor een gunstig binnenklimaat. Ze dragen bij tot de gezondheid en het welzijn van de bewoners of gebruikers van een gebouw. VELUX ziet het als zijn taak om een goed binnenklimaat te creëren zonder daarbij het esthetische uit het oog te verliezen.

Licht en lucht Het is een fabeltje dat een goede isolatie een goed binnenklimaat garandeert. Recent geïsoleerde gebouwen hebben dan wel betere energieprestaties, maar ze houden soms te weinig rekening met daglicht en frisse lucht. Zo’n 30% van de gebouwen heeft een ongezond binnenklimaat, wat infecties en allergieën in de hand werkt. VELUX lost dit probleem op met modulaire lichtstraten.

Innovatieve oplossing Lichtstraten zorgen voor de toetreding van daglicht en frisse lucht in een gebouw en dragen bij tot de energetische

kwaliteit van een pand. In de winter bevordert zonnewarmte, die door de lichtstraat binnenkomt, de verlaging van stookkosten. Bij warm weer zorgen ze voor een natuurlijke ventilatie. Voorwaarde is dat de lichtstraat van goede kwaliteit is en dus water- en luchtdichtheid en een goede isolatie verzekert.

Modulaire lichtstraten De VELUX modulaire lichtstraten zijn een efficiënte en kwalitatieve daglichten luchtoplossing. De dakvensterspecialist introduceerde het systeem op de Belgische markt in 2013. Uit de samenwerking tussen VELUX en Foster +

Partners ontstond een kruisbestuiving tussen intelligent design en innovatieve materiaaleigenschappen. Het systeem is volledig modulair en geprefabriceerd, wat een optimale precisie garandeert. Voor architecten zijn de modulaire lichtstraten een creatieve oplossing met tal van voordelen: ze hebben een hoge functionaliteit, een perfecte pasvorm en zijn gemakkelijk voor te schrijven.

Bouwvakschool STEBO STEBO, een passiefschool in DilsenStokkem, heeft als streefdoel dat het energieverbruik 75% lager ligt dan bij een traditioneel schoolgebouw. Licht stimuleert de creativiteit, vandaar de keuze voor 4 sheddaken in het schildersatelier. Noord georiënteerd, hellingsgraad 60° en een drievoudige beglazing zorgen voor neutraal natuurlijk daglicht zonder een oververhittingsprobleem te creëren. Sheddaken zijn rijen van VELUX modulaire lichtstraten met een kenmerkend rechtopstaand design. Ze zijn voornamelijk bestemd voor installaties die naar het noordelijk halfrond gericht zijn voor een zachte en neutrale verlichting. Foto’s: VELUX Belgium/Jasper Leonard

www.velux.be uu

Sheddaken, hier toegepast in passiefschool STEBO, zijn voornamelijk bestemd voor installaties die naar het noordelijk halfrond gericht zijn voor een zachte DIMENSION

en neutrale verlichting. Architect: Hoeven Tony

Wij brengen uw ideeën tot leven

Modulaire lichtstraten door Foster & Partners en VELUX

VELUX innoveert en geeft nieuwe inzichten aan uw commerciële en institutionele projecten. VELUX BIM Objects Snel, eenvoudig & nauwkeurig

DESIGN BETROUWBAARHEID SERVICE

Download ze nu op modulairelichtstraten.velux.be

PROJECT

Duurzame uitbreiding met kalkhennepbeton Supermarkt Berlare - Martens Van Caimere Architecten Voor de uitbreiding van een supermarkt in Berlare zochten MVC / Martens Van Caimere Architecten een duurzame oplossing. Met een structuur in CLT en vooral een buitenafwerking in kalkhennepbeton pionierden ze in België.

De bestaande supermarkt uit 1989 had nood aan een update. Het gebouw barstte uit zijn voegen en de circulatie – met een ongelukkig geplaatste ingang – kon beter. MVC Architecten breidden het gebouw uit tot op de voorbouwlijn. Binnen de driehoek die er in het grondplan bijkwam kon de supermarkt anders georganiseerd worden. De ingang verhuisde naar de zijde van de parking waar een overdekte zone de klanten verwelkomt. Ernaast is een stalplaats voor winkelkarren. De uitbreiding werd bekleed met kalkhennepbeton, doorgetrokken tot over de linkerzijde van het bestaande gebouw. De binnenkanten van de uitsnijdingen uit dit volume werden afgewerkt met cortenstaal.

Troeven van kalkhennepbeton

DIMENSION

Kalkhennepbeton wordt – ondanks enkele troeven – in ons land nog niet courant toegepast. De voordelen zijn nochtans legio. Dit mengsel van kalk, verhakte stengels van de hennepplant

en water is goedkoop, isoleert goed en vormt desgewenst ook de buitenafwerking. Door isolatie en buitenafwerking te combineren in 1 materiaal zijn er minder lagen nodig in de opbouw. De stengels van de hennepplant zijn een restproduct van hennep, waardoor kalkhennepbeton (in het Engels hempcrete als verwijzing naar concrete) een duurzaam product is. Op dit onontgonnen terrein is kalkhennepbeton bij MVC Architecten ook een verhaal van experimenteren. Ze pasten het voor het eerst toe bij een verbouwing van een eengezinswoning in Geraardsbergen, een project dat eerder dit jaar door de BBL trouwens verkozen werd tot ‘meest duurzame verbouwing van Vlaanderen’. De plaatsing van het kalkhennepbeton gebeurde er deels tijdens workshops, waardoor dit relatief goedkoop was. Het is een gelijkaardig verhaal als bij rammed earth (aangedamde aarde) waar workshops de plaatsing betaalbaar houden, terwijl de materiaalkost

zelf heel laag is. Kalkhennepbeton deelt met rammed earth ook de afgetekende stortlagen in de gevel. Het materiaal wordt immers laag per laag gestort en handmatig aangedamd. De kleur hangt af van de verhoudingen kalk, hennep en water en de omstandigheden tijdens de plaatsing. Wanneer deze parameters niet veel variëren, kunnen de kleurverschillen beperkt gehouden worden. Overigens kan er een toplaag in lijnolie geplaatst worden. In Zwitserland – waar de techniek vaker toegepast wordt – is dit niet gebruikelijk, maar het Belgische klimaat is vochtiger. Die dekking van de toplaag kan eventuele kleurschakeringen opvangen, hoewel deze net de charme en de poëzie van het materiaal uitmaken. Bij ons bezoek (en op de foto’s) was er nog geen afwerkingslaag aangebracht. De bouwheer opteerde voor een kleurloze lijnolie.

Snelle uitvoering met CLT Aangezien de supermarkt zo weinig mogelijk hinder mocht ondervinden van de verbouwingen, bepaalde de uitvoeringssnelheid mee de materiaalkeuze. De dragende structuur uit CLT-panelen (cross laminated timber) werd in één dag gemonteerd. De supermarkt sloot in totaal drie dagen omdat er ook nog een nieuwe gietvloer moest komen. De CLT-panelen in massief, kruiselings verlijmd hout werden volledig in het atelier op maat gezaagd en gefreesd. Tussen

PROJECT

opmeting en levering zaten acht weken. De binnenzijde van de CLT-panelen vormt meteen ook de binnenafwerking. Lucht- en dampdichtheid wordt verkregen door het verkleven van de naden langs de buitenzijde. Daarom moeten alle nutsvoorzieningen, zoals stopcontacten, op voorhand ingefreesd worden. Hierdoor werd de buitenschil beperkt tot twee lagen: de CLT-panelen vormen de dragende structuur, de luchtdichting én de binnenafwerking (met een dikte van 12 cm), terwijl het kalkhennepbeton isolatie, water-/winddichting en buitenafwerking is (met een dikte van 20 cm). De economie van het bouwen valt hier perfect samen met de ecologie ervan.

Plaatsing kalkhennepbeton Aan de buitenzijde is er een plint in geprefabriceerd beton, belangrijk voor de stevigheid en de stootvastheid op die plaats gezien de functie van het gebouw. Erboven zit een dakrand waarop het kalkhennepbeton kan aansluiten. De cruciale punten zijn de randen van het kalkhennepbeton, ter hoogte van plint en dakrand. De potentieel broze randen moeten beschermd worden. Aan de dakrand zit er onder de kraal ook nog een profiel dat de bovenrand fixeert. CLT bleek een goede ondergrond voor het kalkhennepbeton. Bij het warenhuis waren pluggen op regelmatige afstand (40 cm) voldoende voor de hechting. Met

01. De uitbreiding kreeg een huid in kalkhennepbeton boven een plint in geprefabriceerd beton. 02. De plaatsing van de CLT-panelen nam slechts één dag in beslag.

03. Het raam loopt van plint (waarvan de isolatie hier al geplaatst is) tot dakrandprofiel om scheuren in het kalkhennepbeton te vermijden. 04. Pluggen met een onderlinge afstand van 40 cm zorgen voor een goede hechting en helpen de bekisting op zijn plaats te houden. 05. Bekistingspanelen van 1 m hoog en 1,5 m breed worden onderling vastgezet en met pluggen aan de dragende achterwand bevestigd, waarna het

» DIMENSION

kalkhennepbeton erin gestort wordt.

PROJECT

PROJECTFICHE Opdrachtgever: Bouwplaats: Architectuur: Ontwerpers: Medewerkers: Stabiliteit: Epb: Algemeen aannemer: Fotografie:

A.M.I. NV Brugstraat 46, 9290 Berlare, België Martens Van Caimere Architecten bvba Robbe Van Caimere, Nikolaas Martens Tina Peirlinck, Alba Guinovart Dalmau ir. arch. Tom Haelvoet Martens Van Caimere Architecten bvba Woema! cvba Cedric Verhelst

dezelfde pluggen werd ook de bekisting vastgezet. Er zijn twee methodes om het kalkhennepbeton te storten. Een eerste bestaat uit een glijbekisting die na het storten omhoog geschoven wordt. Een twee methode – hier toegepast – bestaat uit panelen die 1 m hoog en 1,5 m breed zijn. Deze panelen worden onderling vastgezet en met pluggen aan de dragende achterwand bevestigd. Na het storten, dat in lagen gebeurt, worden ze losgemaakt en verplaatst. Het kalkhennepbeton verhardt en na enkele uren kan de bekisting al verwijderd en verplaatst worden. Maar zijn definitieve sterkte krijgt het beton pas na drie maanden. Bijzondere zorg moet er ook besteed worden aan het onmiddellijk opvullen van de gaten waar de pluggen zitten, om kleurverschillen te vermijden. Kalkhennepbeton is gevoelig voor zetting en krimpscheuren, en daarom zijn er uitzettingsvoegen voorzien. De drie meter hoge raamopening gaat van plint tot dakrand zodat er onder de vliesgevel geen kalkhennepbeton uitgevoerd moest worden, tevens om krimpscheuren te vermijden. Cruciaal voor dit project was het enthousiasme van de opdrachtgever en aannemer. Bovendien werd er als bouwteam gewerkt waardoor ook de aannemer snel mee rond de tafel zat. Het ontbreken van de nodige certificaten maakt kalkhennepbeton voorlopig niet toepasbaar bij openbare aanbestedingen. Desalniettemin vormt het een interessant materiaal dat mits een zorgvuldige uitvoering ruim toepasbaar is. Door Ir.-arch. Arnaud Tandt

06. De ingang is met cortenstaal afgewerkt, erboven zijn – net als binnen – de CLT-panelen zichtbaar gelaten. 07. Deze verbouwing met kalkhennepbeton in Geraardsbergen van MVC Architecten werd dit

DIMENSION

jaar door de BBL verkozen tot ‘meest duurzame

verbouwing van Vlaanderen’.

Heating with an eye for detail

Modena Air

Verwarm je badkamer nu nog sneller dankzij de krachtige verwarmingsventilator die het verwarmingsvermogen ondersteunt. Hydraulisch of elektrisch met booster voor een dubbel comfort, zacht en regelmatig. Breed kleurengamma beschikbaar.

Neem een kijkje bij jouw dichtstbijzijnde Van Marcke Inspirations showroom. Je vindt er ongetwijfeld de radiator van jouw dromen!

www.vanmarcke.com

ACTUA

Toekomstige bouwers en verbouwers zijn er op 24 en 25 september weer massaal op uit getrokken voor de 17de editie van Mijn Huis Mijn Architect, een initiatief van de Orde van Architecten - Vlaamse Raad. Het openhuizenweekend bracht 25.000 bezoekers op de been. Naar jaarlijkse gewoonte leverde Mijn Huis Mijn Architect met 135 woningen een staalkaart van de moderne architectuur in Vlaanderen. Rode draad van het openhuizenweekend dit jaar was ‘Creatief met ruimte - op het ritme van het leven’.

25.000 bezoekers voor Mijn Huis Mijn Architect

03 02

Vlot uit de startblokken dankzij de ‘Kick Off Days for Architects’

DIMENSION

De stage: een sprong in het duister? Niet als het van NAV afhangt. In september konden de Kick Off Days for Architects opnieuw op flink wat belangstelling rekenen. Startende stagiairs kregen op deze sessies in Gent (13 september), Hasselt (15 september) en Mechelen (20 september) een antwoord op hun prangende vragen. Wat houdt het statuut van stagiair-architect zoal in? Mag je gedurende je stage eigen werken uitvoeren? Zijn stagiairs verplicht een btwnummer aan te vragen? Hoeveel verdien je? Hoe pak je je eerste project aan?

De laureaten van Jonge Architecten Aan Zet zijn bekend. Het winnende ontwerp van het jonge architectenduo Elien Neyens en Artyom Kravtchenko wordt daadwerkelijk gerealiseerd. Hun ontwerp ‘Trojka’, speels refererend aan de afkomst van Artyom (geboren in Kazachstan), bestaat uit 18 sociale huurappartementen in hartje Averbode. De ontwerpwedstrijd voor een project van sociale woningbouw is een initiatief van de Orde van Architecten – Vlaamse raad, Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) en de VMSW. Jonge Architecten Aan Zet staat open voor pas afgestudeerde architecten, architecten-stagiairs en architecten die hoogstens vijf jaar actief zijn na hun stage.

Dit zijn de winnaars van ‘Jonge Architecten Aan Zet’ 2015-2016

één netwerk van architecten NAV brengt architecten samen. Veel architecten kampen met dezelfde obstakels. Gelukkig moet u er niet alleen tegen opboksen. NAV gaat voluit voor het verenigen van belangen, kennis en mensen. Want samen staan we sterker.

NAV bundelt in 2016 de krachten met deze partners

www.nav.be • www.meeroverepb.be • www.zoekeenarchitect.be

ACTUA

Een vraag over water? NAV lanceert waterbewustbouwen.be Wie op zoek is naar informatie over waterbewust en waterrobuust (overstromingsveilig) bouwen, kan vanaf nu terecht op www.waterbewustbouwen.be. Dat is een portaalsite die gebruikers op een eenvoudige manier de weg wijst naar de juiste informatie, publicaties, documenten en tools van overheden en kennisinstellingen. Daarmee maakt Netwerk Architecten Vlaanderen de info over deze maatschappelijk erg relevante thema’s overzichtelijker en toegankelijker voor architecten en andere bouwprofessionals. www.waterbewustbouwen.be is een levend platform dat voortdurend wordt aangevuld en geüpdatet in functie van nieuwe wetgeving, tools, artikels… .

e nieuwe website kadert in het project ‘Consulent Waterbewust bouwen’. Dat vormt ondertussen al voor het vierde jaar op rij een accelerator om waterbewust bouwen te promoten bij bouwprofessionals. Als locomotief van het project heeft NAV de voorbije jaren heel wat expertise en ervaring opgebouwd rond waterbewust bouwen.

Op zoek naar info? Raadpleeg de kennisdatabank

DIMENSION

De jarenlang opgebouwde informatie over een ‘goede’ waterhuishouding en overstromingsveilig bouwen heeft nu een plaats gekregen in een handige online zoekmachine. Een greep uit de thema’s in deze kennisdatabank: infiltratievoorzieningen, de gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater, de watertoets, omgaan met huishoudelijk afvalwater, het ontwerp van de private riolering en nog veel meer.

Bibliotheek van waterbewuste en waterrobuuste referenties Een overstromingsvraagstuk hoeft een kwaliteitsvol en creatief ontwerp niet in de weg te staan. En ook infiltratiesystemen kunnen op een creatieve manier geïntegreerd worden in een project. Dat blijkt uit de verschillende kwaliteitsvolle en creatieve waterbewuste projecten die in Vlaanderen ontworpen en gerealiseerd worden. NAV ging op zoek naar goede praktijkvoorbeelden en bundelt nu de ervaringen van architecten, met het plan- en fotomateriaal, op de website.

Een van de blikvangers binnen deze rubriek is de digitale infiltratiewaaier.

Praktische tools voor de dagelijkse architectuurpraktijk

Dit bericht verschijnt in het kader van het project ‘Consulent Waterbewust Bouwen’, dat wordt gesubsidieerd door het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid.

Een project toetsen aan de regelgeving rond water, de aanstiplijst Hemelwater digitaal invullen, stap voor stap doorheen de GSV Hemelwater, een infiltratievoorziening uitkiezen voor een project? In de rubriek ‘tools’ vindt u verschillende praktische hulpmiddelen.

uu www.waterbewustbouwen.be

HAD IK MAAR, WAS IK MAAR... TE LAAT.

In geval van brand heeft niemand iets aan uitvluchten. U kunt beter vooraf uw verantwoordelijkheid voor de bescherming van personen en materiële zaken nemen. Kies voor onbrandbare ROCKWOOL rotswol isolatie: EUROCLASS A1, smeltpunt > 1000 °C. Minimaal 1000 °C, een verantwoorde keuze!

www.rockwool.be

> 1000 °C

PROJECT

Woodface® gevel/wand concept op maat van restaurant Langs de drukke Kortrijkseweg in Waregem openden Maarten Bouckaert en Stefanie Vandewalle hun eigen restaurant Castor. Toch straalt dit nieuwbouwproject, naar een ontwerp van Inoforma architects uit Wevelgem, een oase van rust uit. De combinatie van beton en het Woodface® gevel/wand concept zorgt voor een geheel eigen sfeer.

n het nieuwe restaurant van opkomend keukentalent Maarten Bouckaert is het rustig en sfeervol tafelen. Aan de voorzijde van het gebouw zorgt een gesloten betonnen muur ervoor dat het gastronomisch genot niet verstoord wordt door het drukke verkeer. De muur wordt tweemaal ‘onderbroken’ om toegang tot de eetgelegenheid te verschaffen. Achter deze muur leidt een houten wand, die contrasteert met het beton, naar binnen. Beton en hout lopen van binnen naar buiten door. Achteraan openen het restaurant en de andere ruimtes zich naar de omliggende natuur, wat zorgt voor voldoende daglichtinval.

Door het gebruik van het Woodface® gevel/wand concept van Outdoor Wood Concepts® ogen de cederhouten wanden van het restaurant hedendaags. De houten latten worden gecombineerd met aluminium, in dezelfde kleur van de raampartijen. “Het ceder hout langs de buitenzijde zal vergrijzen en geleidelijk opgaan met het - van een houten nerfstructuur voorziene - beton. Langs de binnenzijde blijft de originele kleur van het ceder hout behouden”, aldus architect Sofie Decaestecker van Inoforma architects. ”Voor het vast meubilair (bar, open haard…) viel de keuze op natuursteen. Het zwarte marmer contrasteert met het hout van de wanden en de parketvloer.”

Duurzame en eerlijke materialen

DIMENSION

Samen met de bouwheer opteerde de architect voor duurzame en eerlijke materialen die een geborgen gevoel in een sober maar stijlvol kader creëren.

Gevelkeuze personaliseren Woodface®, ontworpen door designer Roel Vandebeek, werd onder meer bekroond met het Henry Vandevelde-la-

bel 2014. “Dit massief houten verticaal gevelconcept laat de architect toe om een volledig gepersonaliseerde gevel te creëren. Er is keuze uit 3 verschillende breedtes en diktes. De massief houten latten worden gecombineerd met een

custom made aluminium profiel. Deze profielen zijn standaard beschikbaar in geanodiseerde of gepoederlakte uitvoering. Voor wie een extra sfeerelement wil toevoegen kunnen ook led strips geïntegreerd worden”, aldus Stephan Rogge van Outdoor Wood Concepts® uit Avelgem. “Onze Woodface® internettool verlicht het werk van de architect naar ontwerpen plaatsingsmodaliteiten. Hij of zij kan eigen simulaties maken: een gevel met variabele breedte en vaste dikte, of met variabele breedte en dito dikte. Bij dit project werd van de eerste mogelijkheid - een vaste dikte van 26mm - gebruikgemaakt.” Het gevelbekledingsconcept kan snel en eenvoudig worden gemonteerd. Voor indoor gebruik wordt het hout gedroogd tot een relatieve vochtigheid van 10 à 12%. Voor outdoor gebruik bedraagt dit 18%. Door Philip Declercq Foto’s: Outdoor Wood Concepts® - Trien Byttebier

www.outdoorwoodconcepts.be uu

01. De combinatie van beton en het Woodface® gevel/wand concept zorgt voor een geheel eigen sfeer. 02. De cederhouten wanden van het restaurant - houten latten in combinatie met aluminium, in dezelfde kleur van de raampartijen – ogen hedendaags.

VLAKKE

PLATDAKVENSTERS VAN FAKRO: prachtig design en uitstekende thermo-isolerende waarden » DIMENSION

De enige draagmuur van 12 cm

Barr yb loc, Lambdab loc, Sta ltonlatei

N ot just ano ther in the wa ll

It’s all about the details onze focus: • Elke cm telt • Sterk & doordacht muurconcept • Ongeëvenaarde stabiliteit (>30 N/mm²)

SA Briqueteries de / Steenbakkerijen van Ploegsteert nv ∙ Rue du Touquetstraat 228 ∙ 7783 Ploegsteert ∙ T. +32 56 56 56 56 ∙ info@ploegsteert.com ∙ www.ploegsteert.com

REPORTAGE

IP66 IK10 vloerdozen voor binnen- en buitentoepassingen

e Luikse KMO, opgericht in 1983 door Marc Stassen, wordt vandaag geleid door dochter Sybille. De ARPI vloerstopcontacten worden gecommercialiseerd via groothandels in elektrisch materieel. Met het historische model IP64 haalde het inmiddels in Hannuit gevestigde bedrijf door de jaren heen mooie projecten binnen, met name in de luchthaven van Zaventem. Ook op de Franse markt zijn deze vloerdozen van Belgische makelij goed geïntroduceerd. Zo is de bekende Le Printemps-winkel aan de Parijse Boulevard Hausmann uitgerust met ARPI vloerdozen.

Polyvalent en installatievriendelijk “Bij het ontwerpen van de nieuwe vloerdoos waren alle sterke punten van ons bestaand product – kwaliteitsmateriaal, duurzaam en IK10 – de vertrekbasis”, aldus Philippe Boulvin. “Via installateurs en (interieur)architecten kregen we soms de vraag naar een volledig water-

dichte vloerdoosoplossing voor buitentoepassingen. Daarom hebben we het bestaande model doorontwikkeld naar een volledig water- en stofdichte IP66versie die zowel binnen als buiten kan worden geïnstalleerd. Terwijl de ARPI IP64 enkel bij het leggen van een chape kon worden ingepland, kan de nieuwe vloerdoos IP66 ook in een vast of zwevend parket worden geplaatst. Ze is net iets hoger (67 mm) en compacter dan de originele versie, en levert dus meer ruimte voor bedrading op.”

Veilig, comfortabel en… noodzakelijk Ook design was een voornaam aandachtspunt. Bij de vloerdoos IP66 IK10 - zowel inbouw- als opbouwversie zijn beschikbaar – zijn geen kunststofranden of schroeven zichtbaar. De afwerkingen geborsteld, glad satijn of glanzend zijn mogelijk voor inox en messing. In moderne, strakke decors is de 100 % kleurbestendige inox-uitvoe-

ring sterk in trek. In combinatie met om het even welk vloeroppervlak: stenen vloeren, gepolierd beton, geschilderde of geoliede houten vloeren... . Bij parketvloeren opteert men vaak voor messing. Bij het leggen van een vloer uit gepolierd beton wordt de vloerdoos afgeschermd met een voorlopig afdekplaatje zodat er geen betonresten in terecht komen. Het plaatje in inox of messing wordt pas op het einde van de werkzaamheden op de daarvoor voorziene plaats aangebracht. “De nieuwe vloerdoos heeft vooral groeipotentieel in de residentiële sector”, aldus Sybille Stassen. “In heel wat projecten vergeet men vloerdozen op strategische plaatsen. Bijvoorbeeld onder een eettafel (denk aan raclette of fondue, omwille van de veiligheid), naast een divan (voor een leeslamp), voor een raam (voor een TV-toestel)… . Vloerdozen bewijzen hun nut, en zorgen voor veiligheid en comfort. In kantooromgevingen, retailzaken, showrooms en hotels is het technisch noodzakelijk om er voldoende te voorzien.” Door Philip Declercq Foto’s: ARPI

www.arpi.eu uu

01. De ARPI IP66 IK10 vloerdoos kan zowel binnen als buiten worden geïnstalleerd. 02. De afwerking in geborstelde inox is sterk in trek. DIMENSION

ARPI, specialist in vloerdozen sinds 1983, lanceert een nieuw water- en stofdicht IP66-model. Deze doorontwikkelde versie kan zowel binnen als buiten worden geïnstalleerd, dit bij alle mogelijke vloeroppervlakken. “Vloerdozen, strategisch gepositioneerd in ruimtes, zorgen voor veiligheid en comfort. Bij het architecturaal ontwerp worden ze nog vaak over het hoofd gezien”, aldus Philippe Boulvin (Director ARPI, dat recent deelnam aan de Parijse editie van Architect@Work).

PROJECT

Keramische prefab muurelementen voor basisschool Virgo Maria Op de terreinen van de Vrije Basisschool Virgo Maria in Merksem wordt één van de Vlaamse scholen van morgen gerealiseerd. Op de plaats van een bestaand gebouw krijgt de nieuwbouw voor kleuters en de leerlingen van het eerste leerjaar stilaan zijn definitieve vorm. Voor de dragende wanden opteerden Geurst & Schulze Architecten voor keramisch snelbouw metselwerk. Omwille van de snelheid en om minder weersafhankelijk te zijn, stelde aannemer Willemen voor om dit in keramische prefab muurelementen van Verbo uit te voeren.

e stedenbouwkundige eisen voor dit project waren duidelijk omlijnd. Een gedeelte van het terrein is als groenzone ingekleurd en kan dus niet bebouwd worden. De school wou een compact gebouw realiseren. Een polyvalente zaal ligt centraal in het gebouw en vormt het hart van de school waarrond de verschillende clusters - twee of drie klassen per leeftijdsgroep - zijn geschikt. Aan de noordzijde heeft het nieuwe gebouw één bouwlaag, aan de zuidzijde loopt het op naar twee bouwlagen. Het dak loopt af van zuid naar noord waardoor de klassen een variabele hoogte kennen.

ATG gecertificeerde kwaliteit

DIMENSION

In dit project werden +/- 2.000 m² muren van Verbo, dochteronderneming van de Steenbakkerijen van Ploegsteert, gebruikt. De grootste wanden zijn sterk in functie van de capaciteit van de kraan, wat in dit geval een lengte van 9m toeliet. Wanden werden in 2 delen gestapeld

tot een hoogte van 7m. “In de productiehal van Verbo verlijmt een gerobotiseerd productieapparaat de hoogwaardige, geslepen keramische stenen tot een verdiepingshoog muurelement. Het verlijmen gebeurt met 2 componenten PU-lijm. De geslepen steen heeft een maattolerantie kleiner dan 0,2 mm. Samen met de continue kwaliteitsborging van de fabriek zorgt de hoge nauwkeurigheidsgraad van calibratie van de steen voor een ATG geattesteerd wandsysteem”, aldus Tom Vandenputte van Verbo.

details en bouwknoopoplossingen geïntegreerd, op de bouwplaats te leveren, zodat daar enkel de montage rest. Wanden worden op stelblokjes in krimparme mortel geplaatst, waarna ze aan elkaar worden verlijmd met lijm, sterker dan de steen. Dit kan gebeuren door middel van een pomp na de montage. Per montagedag worden zoveel mogelijk elementen geplaatst en nadien verlijmd. Dankzij haar intern ontwikkeld hijsssysteem kan Verbo de aannemer, in dit geval Willemen, een rendabele totaaloplossing bieden. Snelheid en kwaliteit gaan hand in hand met het drukken van indirecte bouwkosten (bouwafval, weerverlet, huur werfinrichting…). Door Philip Declercq Foto’s: Verbo

www.verbo.eu uu

Snel en kostenefficiënt monteren Naast de nodige m² voorziet Verbo, af fabriek, alle gevraagde details (lateien, EPB-bouwknoopoplossing in de vorm van een Lambdabloc, uitsparingen…) in de wanden. De volautomatisch geproduceerde wanden worden na verlijming door middel van een dubbele snijrobot met water millimeterjuist uit grote vlakken versneden. Bedoeling is om zo groot mogelijke wanden, met zoveel mogelijk

02 01. In dit project werden +/- 2.000 m² keramische prefab muurelementen van Verbo, dochteronderneming van de Steenbakkerijen van Ploegsteert, gebruikt. 02. Wanden werden in 2 delen gestapeld tot een hoogte van 7m.

Sto-Ecoshapes Nieuwe mogelijkheden voor individueel design • Ontwerp uw eigen Sto-Ecoshape en kies zelf: vorm, grootte, kleur, dikte, structuur, speciale afwerking... • Sto-Ecoshapes zijn hyperpersonaliseerbaar, dun, onderhoudsarm en duurzaam Meer info? www.sto.be

VENTILATIE

Conform NBN-EN 308 Maximale warmterecuperatie (systeem D)

Behaal een perfect ventilatierapport

Slimme CO2-reductie Laag geluidsniveau Efficiënte aanvoer van verse lucht Eenvoudige installatie EPB = OK!

NIEUW COMMERCIEEL

Installeer een Lossnay ventilatiesysteem met NBN-EN 308 certificaat.

RESIDENTIEEL

Het Lossnay principe: 100% energie-efficiënt U zoekt een ventilatiesysteem D om een optimaal E-peil te behalen? In de Lossnay serie vindt u verschillende types die getest en goedgekeurd zijn volgens de NBN-EN 308 norm. Ze zijn geschikt voor residentiële en commerciële toepassingen van 200 tot 1000 kubiek. Zo behaalt u probleemloos al uw punten op het EPB-rapport. Overtuig uzelf op www.lossnay.be

PROJECT

Duurzame Wijk in Waregem scoort BREEAM Excellent Op 27 oktober ontving Wienerberger het BREEAM Excellent duurzaamheidscertificaat voor het project De Duurzame Wijk in Waregem. Daarmee is deze inbreiding in het stadscentrum niet alleen een heel aangename plek om te leven, maar ook het bewijs dat ons toekomstige woonmodel perfect hand in hand kan gaan met het behoud van een kwaliteitsvolle omgeving en leefmilieu.

et dit innovatieve pilootproject ontwikkelde initiatiefnemer Wienerberger in samenwerking met een aantal partners een standaard om duurzaam en kostenoptimaal te bouwen, met behoud van wooncomfort en esthetiek. Om de kwaliteit

van uitvoering te garanderen en het kostenplaatje te drukken, werden de werken uitgevoerd door de vertrouwde bouwpartners die gebruikmaakten van gekende technieken en duurzame keramische bouwmaterialen.

Duurzaamheidsmeter

Alle woningen hebben een uitstekend thermisch en akoestisch comfort en een gezond binnenklimaat dankzij de ademende buitenschil. Oververhitting is DIMENSION

nagenoeg uitgesloten dankzij het architectuurconcept.

Elke stap in het bouwproces berust op een nauwkeurige afweging van de economische, ecologische en sociale criteria. Om het duurzame karakter van de oplossingen te evalueren en te valideren, zette Wienerberger de duurzaamheidsmeter BREEAM in. Daarmee werd het project stap voor stap, van inplanting over ontwerp en bouw tot oplevering en monitoring achteraf, getoetst aan een objectieve set van criteria die alle duurzaamheidsvereisten omvatten. De zeven woningen zijn compact geclusterd, thermisch uitstekend geïsoleerd en goed luchtdicht. Daardoor hebben ze een laag energieverbruik, dat kostenoptimaal wordt ingevuld met hernieuwbare energie uit fotovoltaïsche zonnepanelen. Dankzij de clustering daalt het aandeel van de grondprijs in

het bouwbudget. De massieve constructie in keramische materialen heeft een lange levensduur en vergt een minimaal onderhoud. Het woonerf en de gemeenschappelijke buitenruimte zijn onderhoudsvriendelijk. Het drinkwaterverbruik wordt beperkt door een maximale recuperatie van het regenwater, mogelijk gemaakt door de hellende daken, en door het gebruik van waterbesparende toestellen. Alle woningen hebben een uitstekend thermisch en akoestisch comfort en een gezond binnenklimaat dankzij de ademende buitenschil. Oververhitting is nagenoeg uitgesloten dankzij het architectuurconcept. De woningen zijn toegankelijk voor iedereen met een tijdelijke of blijvende beperkte mobiliteit. Het sociale samenleven wordt bevorderd zonder te raken aan de privacy van de gezinnen die elk beschikken over een privétuin. Het inbreidingsproject neemt geen vrije ruimte in en ligt binnen wandel- of fietsbereik van openbaar vervoer en alle voorzieningen. Het behoud van een bestaande groenzone komt de biodiversiteit ten goede.

ARCHITECTURAL VERTICAL ALUMINIUM FACADE SYSTEM

Meten is meer weten Momenteel worden de diverse duurzaamheidsparameters continu en intensief opgevolgd. Een eerste verslag met de werkelijke verbruikscijfers toont aan dat tot op vandaag het gemeten verbruik nagenoeg samenvalt met de theoretische berekeningen. Wat dat betekent voor het wooncomfort, wordt dan weer dagelijks gemonitord door de zeven gezinnen die hier een gezellige en praktische woonplek hebben gevonden. Ook hun eerste â&#x20AC;&#x2DC;verslagenâ&#x20AC;&#x2122; klinken alvast erg positief. uu www.deduurzamewijk.be uu www.wienerberger.be

De ALINEL systeembenadering werd ontwikkeld met uitdrukkelijk oog voor details, zoals hoeken en raamaansluitingen. ALINEL is een totaalsysteem, een volledig uitgewerkte samenstelling voor de bekleding van zowat elk denkbaar oppervlak. ALINEL omvat een reeks van 8-10 profielen per type profiel. Samen vormen ze een uniek en gepatenteerd systeem. Een slimme manier waarmee de profielen onzichtbaar bevestigd zijn en op een inventieve manier in elkaar schuiven, waardoor ze zich aanpassen aan elk oppervlak. Design: Dit is Belgisch !

ALINEL Type A : Unieke verticale symmetrische en blokvormige lijnen

ALINEL Type C : Unieke verticale symmetrische en blokvormige lijnen, variatie in diepte

ALINEL Type D : Koelribachtige vinnen

ALINEL NV

info@alinel.be

www.alinel.be

REPORTAGE

Nieuw groendaksysteem met maximum aan verdampings- en verkoelingscapaciteit Het is algemeen bekend dat Vlaanderen stilaan één grote volgebouwde agglomeratie aan het worden is. Het ‘betonneren’ van de natuur - waar de beplanting zorgt voor een verkoelend effect door verdamping - is verantwoordelijk voor het Urban Heat Island Effect in verstedelijkt gebied. Studies tonen aan dat dit een negatieve invloed heeft op de levenskwaliteit en dat te drukkende en hoge temperaturen als zeer onaangenaam ervaren worden. Het Zinco Urban Climate Roof komt tegemoet aan deze problematiek.

DIMENSION

Met dit systeem worden niet enkel overstromingen door wateroverlast vermeden (vertraagde waterafvoer), maar wordt ook de luchtkwaliteit verbeterd (binding van fijn stof) én wordt de omgevingstemperatuur verlaagd. Gewone extensieve sedumdaken beschikken over een aanzienlijk verdampingsvermogen, bekeken over een periode van een jaar. In droge, warme periodes kan het verdampingspeil en dus het verkoelend vermogen echter tot nul dalen. Urban Climate Roof biedt dankzij een zeer specifieke plantengemeenschap met een zeer hoge verdampingscapaciteit (700 à 1000 L/dag per 100m²) een oplossing, zeker in droge periodes dankzij de irrigatie in de systeemopbouw zelf. In tegenstelling tot volwassen stadsbomen (met een verdampingscapaciteit

van 300 à 500 L/dag per 100m²) kan deze beplanting al na 1 jaar haar maximumcapaciteit bereiken. Het ‘aanvoelen’ van het verkoelend effect zal wel afhankelijk zijn van factoren zoals de hoogte van het gebouw, de ligging, de windrichting enz. Algemeen zal een verhoogde verdamping echter altijd een verlaging van de omgevingstemperatuur tot gevolg hebben.

Systeemopbouw (voor daken van 0° tot 5°) De druppelleidingen 100-L1 in het Aquatec AT 45 drainagepaneel worden gebruikt voor de irrigatie van het systeem. Andere kenmerken zijn de specifieke beplanting Urban Climate Roof, het substraat Urban Climate Roof, en de bescherming type PV van de wortelwerende dakdichting.

Het systeem vereist weinig onderhoud (vergelijkbaar met een standaard extensief groendak).

Irrigatiemogelijkheden Tot de irrigatiemogelijkheden behoren: • Leidingwater: vanuit ecologisch standpunt af te raden. • Regenwatermanagement: regenwater kan tijdelijk opgeslagen worden op het dak om als irrigatie te gebruiken tijdens droge periodes. ZinCo ontwikkelde hiervoor een specifieke systeemopbouw voor groendaken: Stormwatermanagement. Deze eveneens nieuwe systeemopbouw kan in combinatie met het Urban climate Roof gebruikt worden. • Grijs water: het grote voordeel is dat het steeds voorradig is, zelfs gedurende de warme zomermaanden. De combinatie van beplantingen die voor het Urban Climate Roof gebruikt worden is eveneens specifiek getest en samengesteld in functie van hun vermogen om irrigatie met grijs water mogelijk te maken. • Grondwater: afhankelijk van de geografische ligging is dit vaak beschikbaar en de meest voordelige toepassing voor irrigatie. In Vlaanderen is deze oplossing echter minder geschikt. uu www.zinco.be

Rigitone Activ’Air akoestische plafonds zijn de referentie op het gebied van akoestisch comfort in scholen, instellingen, hospitalen, burelen en woningen. De Rigitone Activ’Air akoestische plafonds verminderen de nagalmtijden* en waarborgen een betere spraakverstaanbaarheid. Het vernieuwde assortiment Rigitone Activ’Air is leverbaar in volledig geperforeerde gipskartonplaten die na plaatsing een naadloos oppervlak vormen. De Activ’Air technologie die verwerkt zit in deze Rigitone-producten elimineert tot 70% van de formaldehydeconcentratie in de binnenlucht en combineert akoestisch comfort met een beter leef- en werkcomfort. Wilt u hierover meer weten, consulteer dan www.spraakmakendeplafonds.be. *het geluid dat heen en weer kaatst tussen twee wanden waardoor er snel opeenvolgende echo’s veroorzaakt worden.

Rigitone het meest duurzame akoestische plafond

AINB-PartnerAdv NL+FR 04-2016.indd 1

BEURS

Heimtextil 2017 Theme Park centraal trend- en inspiratiepunt De organisatoren van de internationale vakbeurs voor woon- en interieurtextiel Heimtextil (10 tot en met 13 januari 2017, Frankfurt am Main) maakten eind september bekend dat de beurs opnieuw meer exposanten aantrekt (2.864 in 2016). Met ‘Explorations’ als overkoepelend thema wordt de bezoeker uitgenodigd voor een reis naar het onbekende, vol curiositeiten en fascinerende ontdekkingen.

Op 6 september werd in een wereldwijd live uitgezonden paneldiscussie vanuit Frankfurt een eerste preview gegeven van de nieuwe interieurtrends 2017/2018. Bij hun analyse besteedden de experts aandacht aan de disciplines retail, technology, hospitality, transport, work en home. Heimtextil heeft een bijzondere functie als trendbarometer en maatstaf voor kwaliteitstextiel met design en innovatieve functionaliteit. Jaar na jaar werkt een internationaal samengestelde Trendtable de belangrijkste algemeen geldende stromingen uit en levert waardevolle oriëntatie en betrouwbare trendvoorspellingen voor productontwikkelaars, creatieve teams, interieurontwerpers en designers. Dit concept krijgt vorm in het in hal 6.0 gepresenteerde Theme Park dat het centrale trend- en inspiratiepunt van de beurs vormt. De thema’s van deze editie zijn: Virtual Explorations (digitale productietechnieken maken een nieuwe interpretatie van transparantie mogelijk), Cultural Explorations (ontstaan van een nieuw urbaan multiculturalisme), Planetary Explorations (gebruik van ruwe grondstoffen) en Natural Explorations (gebruik van natuurlijke materialen). Hoogtepunten en services: Theme Park (hal 6.0), New & Next/Uitbreiding van het platform voor jonge labels op alle productgroepen, nieuwe uitgave van het exposantenoverzicht, Interior.Architecture. Hospitality: lounge en presentatieruimte (foyer hal 4.0, zaal Europa).

21/10/16 15:02

EEN SOLIDE EEN SOLIDE BESCHERMING BESCHERMING VOOR EEN VOOR EEN STEVIG BEROEP STEVIG BEROEP AiNB wordt ondersteund AiNB door: wordt ondersteund door:

www.axor-design.be www.axor-design.be

www.ledro.eu

www.miele.be

www.moduleo.com

www.ledro.eu

www.miele.be

www.moduleo.com

www.nmc.be

www.potierstone.be

www.nmc.be

www.potierstone.be

Door Tilly Baekelandt

DIMENSION

www.heimtextil.messefrankfurt.com uu

www.ainb.be www.ainb.be

De grote omwenteling

PLS Lambda

Porotherm Lijm-Systeem

1. Sterk & isolerend De perfecte combinatie

λui = 0,185 W/mK fmean≥ 10 N/mm²

2. De ‘rode’ bouwknopenoplossing

90°

Het verlĳmd metselwerk behoort tot de isolatieschil De budgetvriendelĳke oplossing

3. Hoger rendement Sneller, eenvoudiger, goedkoper

‘Een budgetvriendelĳke oplossing voor de meeste bouwknopen’ Voor het optrekken van binnenmuren vormt verlĳmen een volmaakt alternatief voor metselen. Wielfaert architecten kiest al sinds lang voor het Porotherm Lĳm-Systeem.

Ter hoogte van de funderingsaanzet kunnen tussengevoegde isolerende delen vermeden worden, wat zowel het ontwerpen als de werfcontrole vergemakkelĳkt. Ook de EPB-aangifte verloopt een stuk eenvoudiger.”

Geen tussengevoegde isolerende delen nodig “Met zĳn lambdawaarde kleiner dan 0,20 W/mK biedt PLS Lambda een budgetvriendelĳke oplossing voor de meeste bouwknopen.

www.porotherm.be

Tim Wielfaert Wielfaert architecten

MEDIA

Museum Buildings Een museum ontwerpen, uitbreiden of verbouwen is een van de meest boeiende, uitdagende en complexe opdrachten voor een architect. Altijd en overal zijn de verwachtingen hooggespannen. Van musea wordt hoe langer hoe vaker verwacht dat ze door hun iconische architectuur steden en plekken op de kaart zetten en fungeren als publiekstrekkers. Als culturele exponenten moeten ze de tijd overleven en hun kunst-, erfgoed- of andere collecties etaleren en conserveren voor morgen en voor de volgende generaties. Vanuit functionele context worden ze geacht nederig te zijn, moeten ze een subtiel ruimtelijk concept bieden als kader maar mogen ze niet concurreren met de tentoonstellingen die er in worden opgezet. Als dynamisch gebouw moeten ze ruimte bieden voor beleving, interactieve workshops, evenementen, virtuele verhalen. Hoe ontwerpers al die complexe en tegenstrijdige eisen kunnen verzoenen, etaleert ‘Museum Buildings’. De manual gidst u via foto’s, tekeningen, grondplannen, schetsen, doorsneden en informatie door ruim vijftig musea overal ter wereld, waaronder het New Museum of Contemporary Art in New York en het Louvre in Lens van SANAA; het BMW Museum in Munich van Atelier Brückner; het Cam Framis Museum in Barcelona van BAAS arquitectura; het MAXXI in Rome en het Riverside Museum in Glasgow van Zaha Hadid; het Galeriehaus am Kupfergraben in Berlin van David Chipperfield Architects; Kaap Skil in Oudeschild in Texel van Mecanoo. Daarbij komen alle belangrijke aspecten aan bod: typologie, programma, toegang, presentatie, technologie, technieken, ingrepen.

DIMENSION

‘Museum Buildings.Construction and Design Manual’ - Hans Wolfgang Hoffmann - 416 pagina’s - Engels - DOM publishers - ISBN 978-3-86922-217-2 en Edition Detail - ISBN 978-3-95553-295-6.

Architectuurboek Vlaanderen N° 12. Architectuur op maat Architectuur op maat. Al is maatwerk een rekbaar begrip, zelden heeft een titel zo direct gevat waar het bij architectuur om gaat of zou moeten om gaan. In de twaalfde editie van het tweejaarlijkse Architectuurboek Vlaanderen illustreren 118 ambitieuze projecten, geselecteerd uit 400 projecten van 200 architectenbureaus, de rol die architectuur kan spelen. Verder zoomt het boek via dertien essays in op de recente ontwikkelingen in de architectuur en op de actuele problematiek omtrent gedeeld ruimtegebruik, het intelligent hergebruik van de gebouwenvoorraad, de herbestemming van gebouwen en sites, de status van het openbare domein, grootschalige ingrepen in de stad, typologische oplossingen. Vier telkens met een beeldessay van architectuurfotografen ingeleide, centrale thema’s – leven, stad, schaal en vorm – lopen als een rode draad door de verhalen. Architectuur staat midden in het leven en heeft een maatschappelijke rol te vervullen die almaar belangrijker wordt en steeds meer antwoorden moet bieden op almaar meer uitdagingen. Vandaar het belang van de dialoog en interactie tussen ontwerpers, opdrachtgevers, gebruikers en overheden. De diversiteit, vergrijzing, sociale segregatie, nood aan diensten en infrastructuur, de behoefte aan leefbare stedelijke omgevingen, kwaliteitsvolle collectieve en individuele woonoplossingen, herwaardering van stadswijken en open ruimtes… zijn maar enkele van de vele problematieken die geen vrijblijvende passe-partoutantwoorden nodig hebben, maar oplossingen op maat. ‘Architectuurboek Vlaanderen N° 12. Architectuur op maat’ - 296 pagina’s - Nederlands Vlaams Architectuur Instituut - ISBN 9789082122558. ‘Architectural review Flanders N° 12. Tailored Architecture’ - 296 pagina’s - Engels - Vlaams Architectuur Instituut - ISBN 9789082122565.

Door Colette Demil

ZinCo Life on Roofs

ZinCo Belux info@zinco.be | www.zinco.be | +32 47 357 53 24 ZinCo Benelux daktuin@zinco.nl | www.zinco.nl | +31 20 667 48 52

Life on Roofs

PRODUCTSPOT

Flexibele, zeer energiezuinige en stille gaswarmtepomp voor residentieel gebruik

De K18 gasabsorptiewarmtepomp voor verwarming met buitenlucht als hernieuwbare energie.

Met de K18 van Robur lanceert specialist in duurzame energieconcepten CoolingWays een ‘residentiële’ variant op de GAHP-A (35kW) gasabsorptiewarmtepomp. “Een extreem stil, zeer energiezuinig, bedrijfszeker en installatievriendelijk toestel, zowel bij nieuwbouw als renovatie. Een oplossing die volledig past in het compact en duurzaam bouwen verhaal”, aldus product specialist Cathy Engels.

et PRO GAHP aanbod van de Italiaanse fabrikant Robur omvat zowel lucht/water, geothermie als water/water gasabsorptiewarmtepompen. Bij een gasabsorptiewarmtepomp wordt het klassieke koelmiddel vervangen door een waterammoniak oplossing. De compressor maakt plaats voor thermische compressie, aangedreven door een condenserende gasbrander. De modulerende gasbrander is in staat continu tussen 60 en 100% te moduleren. De technologie van de K18 combineert de voordelen van de twee meest courante verwarmingssystemen: de condenserende gasketel en de warmtepomp.

Nieuwbouw én renovatie

DIMENSION

Met de K18 breidt Robur haar lucht/ water gaswarmtepompen segment verder uit met een toestel voor residentieel gebruik. Het toestel wordt buiten - bv. op een plat dak of naast de woning geïnstalleerd, en gebruikt buitenlucht als bron van hernieuwbare energie. “De

warmtepomp onttrekt tot 40% gratis hernieuwbare energie uit de buitenlucht en zorgt zo voor hoge rendementen, tot 169%. Dankzij de hoge watertemperaturen (tot 65°C) kan de gaswarmtepomp ook gecombineerd worden met hoge of lage temperatuur verwarmingssystemen, en gebruikt worden voor de aanmaak van SWW. De K18 kan zowel bij nieuwbouw als renovatie gebruikt worden. In combinatie met hoge temperatuursystemen (zoals radiatoren, vaak het geval bij renovatie), of met lage temperatuursystemen, denk aan vloerverwarming bij nieuwbouw. Bij nieuwe en bestaande gebouwen is dit een perfect rendabele oplossing”, aldus Cathy Engels. “Dit nieuw concept is uniek in de residentiële markt.”

gesteld van de F-gas regelgeving. “Met 43 dB geluidsdruk Lp op 5 meter haalt de K18 warmtepomp ook een extreem laag geluidsniveau: enkel de verplaatsing van de lucht over de ventilator is waarneembaar. In tegenstelling tot een elektrische warmtepomp heeft een gaswarmtepomp een zeer laag elektrisch verbruik. Dit toestel van Robur is uitgerust met slechts twee bewegende onderdelen: een oliepomp en een ventilator. Als men weet dat de kost van gas, de primaire energie van de K18, voor verwarming en SWW slechts gemiddeld 0,06 € per kWh bedraagt, is dit zeer economisch in vergelijking met het verbruik van een elektrische warmtepomp (gemiddeld 0,21€/ kWh). Bovendien beschikt de K18 over een energielabel klasse A++”, besluit Engels.

Geluidsniveau én verbruik zeer laag

Door Philip Declercq

Door het gebruik van een natuurlijk koelmiddel zijn gaswarmtepompen niet onderworpen aan beperkingen en uitfaseringen, met andere woorden vrij-

www.k18.be uu uu www.coolingways.be

Verleg uw creatieve grenzen met SVK gevelplaten. Ook verkrijgbaar in zandkleur.

Klaar voor grenzeloze creativiteit? Onze vezelcementoplossingen geven uw project de juiste uitstraling met de gewenste kleur en vorm. Uw creaties ogen niet alleen tijdlozer dan ooit, ze overstijgen de tijd dankzij de ongeĂŤvenaarde kwaliteit van de SVK gevelplaten. Zo kennen uw ontwerpen geen grenzen meer en realiseert u de meest creatieve gevels.

Ga ook verder en laat u inspireren op

creatievegevels.be

Ornimat

Colormat

Puro Plus

Decoboard

Op maat verzaagd en afgewerkt in quasi elke RAL kleur

In de massa gekleurd, met of zonder structuur

Natuurgrijze onbehandelde gevelplaten met karakter

Tijdloze kleuren in standaard afmetingen

Enkel ervaring met het materiaal leidt tot meesterschap.

UITNODIGING Het hele jaar 2016 lang nodigt Carrières du Hainaut ® architecten uit voor een privé bezoek aan de grootste ontginningssite van blauwe steen in Europa. Een exclusieve ervaring «op ware grootte», die niemand onverschillig laat.

Reserveer uw bezoek via mail op het adres architect@carrieresduhainaut.com of op www.carrieresduhainaut.com/nl/architecten

NEWS

Dpas wil bouwsector rendabeler maken door digitalisatie Dpas is een betaalbare software die bij bouwprojecten het offerte-aanvraag proces digitaliseert en automatiseert. Jurgen Van Grieken (Director Dpas) wil met zijn toepassing meewerken aan een duurzamere en rendabelere bouwsector. “Vandaag heeft een calculator voor een groot bouwdossier drie tot vier weken nodig om het om te zetten tot één offerte. De complexiteit en de grote hoeveelheid van administratieve processen maken deze fase in het bouwproces zeer duur. Via onze digitale toepassingen willen we de administratieve draaimolen met 40% verminderen. Op termijn willen we met de integratie van onze applicatie zelfs evolueren tot 80% tijdswinst op calculatieprocessen.” u www.dpas.be

Gebogen lamellen van Renson

Beltrami natuursteen kleurt JUICE&BEER Bar groen De Biënnale Interieur liet het ontwerp JUICE&BEER Bar realiseren, dat bij de Interieur Space Awards 2016 een eervolle vermelding kreeg. De bar, een ontwerp van Yesmine Sliman Lawton, werd opgenomen in het stadsprogramma van de Biënnale en kreeg een plaatsje in het Vlaskaai-gebouw tegenover het Texture Museum. De Green Galaxy (graniet) van de toonbank contrasteert mooi met de rustige, eenvoudige sfeer en ontpopte zich als absolute blikvanger. Green Galaxy laat zich erkennen door een krachtig, dominant spel van witte en groene adering op een bruingrijze achtergrond. (Project in partnerschap met

De architecturale grens tussen de residentiële en de projectmarkt vervaagt. Een groeiende vraag naar gebogen aluminium gevelbekleding en structurele zonwering is daarvan een rechtstreeks gevolg. Renson speelt daarop in met een architecturale oplossing met gebogen lamellen. Uitgangspunt blijft hetzelfde: de lamellen zitten stevig vastgeklikt op verticale profielen en kunnen dienen om installaties aan het oog te onttrekken zonder in te boeten aan vrije luchtdoorlaat, maar net zo goed om die te beschermen tegen regen, wind en ongedierte en akoestisch af te schermen. Los daarvan komt het design van het lamelprofiel ook esthetisch mooi tot zijn recht, zelfs in interieurs benadrukt met indirecte belichting. u www.renson.be

onder meer Potier Stone) u www.beltrami.be

Zachte dambordvloer van Mosa Aan de Geluwestraat in het West-Vlaamse Beselare realiseerde architectenbureau Dierendonckblancke uit Gent OC De Leege Platse. Niet enkel de integratie van het gebouw in zijn directe omgeving was daarbij van belang, maar ook de sfeer in het gebouw zelf. Het was de bedoeling om een zekere huiselijkheid te creëren met een knipoog naar de dorpscafés van weleer. De tegelvloer uit de Mosa Global Collection beslaat 585 vierkante meter. De tegels komen terug in het hele gebouw, met uitzondering van de polyvalente zaal. De witte tegel, gecombineerd met een beige tint, sluit subtiel aan op de ter plaatse gestorte betonwanden en geschilderde muren. u www.mosa.com

Plafond ophangsysteem Armstrong nu ook C2C-gecertificeerd

DIMENSION

Armstrong Ceiling Solutions heeft nu ook een Cradle to Cradle gecertificeerd ophangsysteem in het portfolio. Het complete Prelude-systeem kreeg onlangs het predikaat Silver. Daarmee neemt de fabrikant de volgende stap in de verduurzaming van het assortiment en beschikt zo over een compleet Cradle to Cradle gecertificeerd plafondsysteem. Als eerste in Europa werd in 2013 de plafondtegel Perla OP 0,95 C2C-gecertificeerd. Al snel volgde het volledige portfolio van de Ultima+ (2014) en Perla (2015). u www.armstrong-plafonds.be

NEWS

Gyproc start eigen recycling service

HeartFelt® modulair vilten plafondsysteem

Om naar de toekomst toe de recycling van gipsafval nog actiever te promoten, wil Gyproc de bouwsector sensibiliseren door zelf met een inzamelservice te starten: de Gypsum Recycling Service. Op die manier brengt het bedrijf zijn Cradle to Cradle filosofie verder in de praktijk. In een eerste fase (2016) wil het met een 10-tal plaatsingsbedrijven een partnerschap aangaan om de ophaling van gipsafval van hun bedrijf te organiseren. De eerste 3 Gyproc Pro-Team’ers uit de regio Antwerpen - Gent - Brussel hebben tijdens de zomermaanden een Gyproc-container laten plaatsen. Verwacht wordt dat het project volgend jaar kan worden uitgebreid naar andere regio’s en eventueel naar andere stakeholders binnen de materialenketen. u www.gyproc.be

Geïnspireerd door het materiaal en de wensen van designers, creëerde Hunter Douglas Architectural het plafond HeartFelt®, een modulair vilten plafondsysteem met ongekende akoestische en visuele eigenschappen. Door te variëren in de afstand tussen panelen, de locatie in de ruimte en kleuren, kan het plafond een serieuze rol spelen in het interieurdesign. HeartFelt® voldoet aan alle belangrijke criteria voor VOC-emissie en heeft het C2C Brons certificaat. De akoestische eigenschappen zijn bovengemiddeld. uu www.hunterdouglas.be

Lagetemperatuurketel volgens ErP-eisen De Europese ErP-richtlijn heeft tot doel het energieverbruik van toestellen te verminderen. Alle toestellen voor verwarming of sanitair warm water met een vermogen van minder dan 70 kW moeten dan ook voorzien zijn van een energielabel waar hun energieklasse op staat aangeduid. De huishoudelijke stookolieketel Gitrè van Riello voldoet aan die eisen en heeft energieklasse B, zowel voor verwarming als voor SWW. Het seizoenrendement bedraagt 86%. De Gitrè heeft een geluidsarme werking en maakt gebruik van een nieuw ketellichaam met een groter wisseloppervlak en omgekeerde doorstroming van de rookgassen, namelijk van boven naar onder. u www.riello.be

Axor One Bij het ontwerp van de Axor One ging men uit van de noden van de gebruiker. Jay Osgerby wilde een ‘waterschakelaar’ maken, waarbij men water door een druk op de knop kon laten stromen. Tegelijk moest de bediening een duidelijke hiërarchie hebben. Vormexperimenten kunnen er mooi uitzien, maar een kraan moet ook bruikbaar zijn. De Axor One is intuïtief bedienbaar. u www.hansgrohe.be

DIMENSION

©Axor

Beal International stelt CAPILASIL voor Vocht is alomtegenwoordig in huizen. Met het gamma CAPILASIL biedt Beal International een optimale formule aan om aantasting van muren en gevels te voorkomen. Deze kleurloze, vochtwerende oplossing bestaat onder meer uit producten die geschikt zijn voor Belgische blauwe hardsteen, maar er zijn bijvoorbeeld ook producten voor muren van oude stallen die nitraten bevatten, of producten op waterbasis, die milieuvriendelijker zijn. u www.beal.be

dorma+kaba • de stap naar slimme toegangsoplossingen Dorma en Kaba bundelen hun krachten en zijn nu dorma+kaba. De groep biedt nu een nog omvattender portfolio aan van producten, oplossingen en services voor een veilige, comfortabele en betrouwbare toegang tot gebouwen en ruimtes. Het productenportfolio bestaat uit innovatieve en betrouwbare toegangs- en beveiligingsoplossingen waaronder sluitsystemen en toegangscontrole, veiligheidstechniek en vluchtwegbeveiliging, automatische deuren en beslag voor glazen deuren en wanden. Dorma+kaba ondersteunt iedere belanghebbende tijdens de verschillende fasen van een bouwproject. uu www.dormakaba.be

Kingspan Kooltherm® K5: Ontdek de voordelen van de eerste resolschuim isolatieplaat voor buitengevelisolatie Kingspan Kooltherm® K5 is de eerste isolatieplaat in resolschuim voor buitengevelisolatie onder een pleisterafwerking. Resolschuim is een belangwekkende innovatie voor de bouwsector. Het combineert uitzonderlijke thermische prestaties (λ 0,020 W/m.K, uniek op de markt) met een maximaal veiligheidsniveau (Brandklasse B-s1, d0 in applicatie).

Stephane Beel Architecten

Kingspan Kooltherm® K5 laat ontwerpers toe om veel minder dikke muren te bouwen, ten voordele van een aanzienlijk grotere hoeveelheid binnenruimte (een belangrijke meerwaarde voor de bouwheer) en een aanzienlijke besparing in termen van kortere bevestigers in vergelijking met traditionele isolatiematerialen. Gezien de slankheid van de muren genieten architecten een totale architecturale vrijheid, ondanks een alsmaar striktere thermische regelgeving. Kingspan Kooltherm® K5 wordt reeds aangeboden door gevelspecialisten. De voordelen van dit systeem met resolschuim in combinatie met een organische of minerale pleister zijn: l Maximale isolatie voor een minimale dikte l Aanzienlijk meer daglichttoetreding in het gebouw l Geschikt voor zowel nieuwbouw als renovatie l Ruime keuze qua mogelijke afwerkingen l Uitstekend brandgedrag

Kingspan Insulation N.V. Visbeekstraat 2300 Turnhout Tel: +32 (0) 14 23 60 93 | Fax: +32 (0) 14 42 72 21 info@kingspaninsulation.be | www.kingspaninsulation.be

architect meets innovations ARCHITECT @WORK

TOTAALEVENEMENT MET FOCUS OP PRODUCTINNOVATIES VOOR ARCHITECTEN, INTERIEURARCHITECTEN EN VOORSCHRIJVERS

ARCHITECT @WORK BELGIUM

Kortrijk Xpo 27- 28 april 2017 8° editie - 10:00-20:00

Organisatie

T +32 (0)56 24 11 11 belgium@architectatwork.com

In samenwerking met

Liège Expo 1-2 juni 2017 5° editie - 13:00-20:00

@ATW_INTL #ATWBE WWW.ARCHITECTATWORK.BE

BELGIUM

ARCHITECT @WORK

THE NETHERLANDS

ARCHITECT @WORK

SWITZERLAND

ITALY

LUXEMBOURG

SPAIN

FRANCE

DENMARK

UNITED KINGDOM

SWEDEN

GERMANY

TURKEY

AUSTRIA

CANADA

NEWS

Hoogwaardig isolerend schuifsysteem CP 155 van Reynaers Aluminium Naast het CP 130 schuifraam en het Hi-Finity minimalistisch schuifsysteem, is nu ook CP 155 beschikbaar met een open hoekoplossing. De openschuivende hoek zorgt voor een optimale buitenbeleving, gezien er geen hoekprofiel is dat het zicht of de doorgang belemmert. Het CP 155 schuifraam is beschikbaar met dubbele of hoogisolerende driedubbele beglazing. De toepassing van drievoudige beglazing brengt echter een zeer groot glasgewicht met zich mee. Dankzij nieuwe ontwikkelingen kan CP 155 met driedubbele beglazing voortaan ook uitgerust worden met enorm brede glaspartijen van maximaal 3 meter hoog. u www.reynaers.com

Koraflex Plus nieuwe universele loodvervanger

Kingspan Kooltherm® K15 Resolschuim is een heuse innovatie voor de bouwsector. Het koppelt een uitzonderlijke technische performantie (λ0,020 W/m.k) aan een maximaal veiligheidsniveau (Euroklasse B-s1, d0). Kooltherm® K15 laat investeerders toe om veel minder dikke muren te bouwen, ten voordele van een aanzienlijk grotere hoeveelheid ruime in het interieur en een significante bron van besparingen in termen van bevestigingen (veel korter) in vergelijking met traditionele isolatiematerialen. Gezien de fijnheid van de muren genieten architecten een totale architecturale vrijheid, ondanks een alsmaar striktere thermische reglementering. uu www.kingspaninsulation.eu

Koraflex Plus is een universele loodvervanger uit duurzaam en UV-bestendig polyisobutyleen (PIB), voorzien van een wapeningsgaas in flexibel en vervormbaar aluminium met een doorlopende en volledig klevende butyllaag voor een onmiddellijk goede hechting op het oppervlak. Deze loodvervanger heeft een hoge scheurbestendigheid en is beschikbaar in de kleuren rood, grijs en zwart met een breedte van 30 cm en 45 cm. uu www.wienerberger.be

Elektronisch gestuurde ventilatie in architecturale vakantiewoning Duurzame, energiezuinige en betaalbare technieken, alsook een spraakmakende architectuur aan de rand van de duinen in Oostduinkerke: dat is waar vakantiewoning Kabano voor staat. In lijn met de zuurstofrijke natuuromgeving koos de opdrachtgever voor de toepassing van ventilatiesysteem C. Aan de hand van CO2-metingen via het DucoTronic Plus System wordt het binnenklimaat nauwgezet in het oog gehouden en wordt de ventilatie aangestuurd wanneer nodig. Zo openen of sluiten de elektronisch gestuurde roosters zich automatisch naargelang de ventilatiebehoefte, wat resulteert in een optimale energiebesparing. u www.duco.eu

Flex-systeem van Grohe

DIMENSION

Een bestaande douche vervangen, gaat gemakkelijk met het Flex-systeem van Grohe. Het biedt een interessant alternatief voor gangbare systemen. Met de extra hoofddouche Tempest kan het systeem geplaatst worden zonder dat er opnieuw moet worden betegeld. Het kan probleemloos worden gemonteerd in uiteenlopende configuraties. Het elegante douchsysteem Grohe Flex maakt gebruik van de Dreamspray-techniek voor perfecte waterstralen, Speedclean voor een snelle reiniging van de spuitmondjes in siliconen en Starlight voor een duurzame chroomafwerking. De SmartRain-stand van de hoofddouche werkt bovendien waterbesparend. u www.grohe.com

NEWS

IVC Group breidt gamma uit met Matrix IVC Group vult het gamma vloerbekledingen aan met Matrix, een collectie die volledig bestaat uit modulaire luxevinyltegels en planken, die los en flexibel kunnen worden gelegd. Ideaal voor kantoren, kleinhandelszaken, horecazaken en dergelijke. De collectie is met 5 mm dikte ook probleemloos te plaatsen bovenop bestaande vloerbedekkingen, zoals vast tapijt. De 7 motieven en 16 kleuren zorgen voor een frisse en vernieuwende beleving: van rustiek tot modern en van een subtiele uni keramische tegellook tot strak metallic. u www.ivcgroup.com

LWZ Trend • 3-in-1 ventilatiesysteem D met warmtepomp De LWZ Trend is een all-inone toestel dat een ventilatiesysteem D en een lucht/ water-warmtepomp slim combineert voor ventilatie, verwarming en warm water. Het resultaat is een minimaal energieverbruik. Naast het ventilatiesysteem en de warmtepomp, zit er een 235 liter boilervat in de LWZ Trend, dat tot 375 liter mengwater van 40 °C levert. De LWZ is bijzonder compact. Alle HVAC-technieken zitten in één toestel. Het geheel ziet er modern, ordelijk en netjes uit. Bovendien blijft de buitenzijde van de woning gespaard van een buitenunit. u www.stiebel-eltron.be

Qbus slimme schakelaar met nieuw Niko design De Niko-versie van de Qbus schakelaars wordt aangepast aan het nieuwe design dat Niko aan zijn drukknoppen heeft gegeven. De rechthoekige leds worden vervangen door kleine, ronde leds. Bijgevolg zullen ook de Niko-versies van de Qbus slimme schakelaars aangepast worden aan het nieuwe design. Naast de schakelaar met Niko afwerking, ondersteunt Qbus nog andere merken, waaronder de nieuwe, eigentijdse glasschakelaar Tastu. De Tastu versie met ingebouwde temperatuursensor werd onlangs gelanceerd. Vanaf december zullen ook de bijpassende Tastu afdekplaten voor zowel Niko-materiaal als Systeem 55-materiaal beschikbaar zijn. u www.qbus.be

ATG-goedkeuring voor Deceuninck Zendow#neo Premium

DIMENSION

De technische goedkeuring met certificaat ‘Venster- en deursystemen met profielen uit pvc’ werd aan Deceuninck Zendwo#neo Premium afgeleverd door de BUtgb (de Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw) onder het ATG-nummer 3043. In het nieuwe certificaat staan de prestaties, alsook de wind-, water-, en luchtdichtheid van het venster- en deursysteem (waarin het product wordt toegepast) opgegeven. Het certificaat vermeldt tevens een unieke QR-code waardoor de gebruiker steeds eenvoudig en snel kan nagaan of de tekst waarover hij beschikt de meest recente is. u www.deceuninck.be

ecoTEC exclusive Green iQ condensatiegaswandketel nu ook beschikbaar als combiketel Vaillant breidt zijn assortiment ecoTEC exclusive Green iQ condensatiegaswandketels uit met een combiketelmodel, beschikbaar in twee vermogens: 35 kW (VCW 356) en 43 kW (VCW 436). De inmiddels vertrouwde energiezuinigheid, maximale flexibiliteit, geïntegreerde connectiviteit en onvergelijkbare duurzaamheid die de ecoTEC exclusive Green iQ biedt, is voortaan dus ook van toepassing op de productie van sanitair warm water voor huishoudelijk gebruik. De extraCONDENS-functie zorgt voor 8% energiewinst per jaar in de productie van sanitair water. uu www.vaillant.be

Timeless design VOLA combines function and beauty, in a rich palette of high quality materials. The purity of the curve is exemplified by the flowing lines of the 590 one-handle mixer.

VOLA Studio Tour & Taxis Havenlaan 86C 1000-Bruxelles Tel.: 02 465 96 00

sales@vola.be www.vola.be

Anvaign - Luc Moulin & Ass

LEIEN: BRON VAN INSPIRATIE Vraag snel uw gratis kleurstaal aan via

Ontvang ons boek met de meest inspirerende referenties: Best of Slates 4

— samplerequest.eternit.be

— Ga naar: www.eternit.be/nl/dak/best-of-slates/

Als architect weet u als geen ander dat de gevel en het dak bepalend zijn voor de uitstraling van een huis. Klanten zoeken een stijl die bij hen past, waarbij ze geen toegevingen willen doen aan de kwaliteit van de materialen. Duurzame oplossingen, met ijzersterke garanties, dat is waar de bouwheer naar streeft. Eternit is de geknipte partner om u wegwijs te maken in ons kwalitatief hoogstaand assortiment, zodat u uw klant optimaal kan adviseren.

LEIEN BETONDAKPANNEN KERAMISCHE DAKPANNEN ZONNEDAKEN GROENDAKEN

Eternit NV - Kuiermansstraat 1 - 1880 Kapelle-op-den-Bos - België - Tel. +32 (0)15 71 73 54 - Fax +32 (0)15 71 71 79 - info@eternit.be - www.eternit.be