De Morgen by NBTC

Date : 08/02/2015 Country : Belgium Page(s) : 155 Circulation : () Frequency : Surface : 245%

De Morgen 09.02.2015

1682 Circulation: 64512

935eef

Page: 13-15 in Cuit

AVE:

21109,10 â&#x201A;Ź

komt met 36 topwerken naar Den Haag

Zeldzame kunstcollectie,

maakt de note oversteek

No reproduction without authorisation

Date : 08/02/2015 Country : Belgium Page(s) : 155 Circulation : () Frequency : Surface : 245%

Primeur. De Frick Collection is een oase van klassieke kunst in hartje Manhattan. Voor het eerst mag een grote partij van 36 werken de overtocht naar Europa maken. PareLtjes van Van Eyck, Memling, Goya. Ingres en Constatée zijn nu n het Mauritshuis van Den Haag te zien. Maar wie is Henry Clay Frick, die coiiectioneur met de verfijnde smaak? ERICRINCHHOUT

enryC]ayFrick{ltW9-19l9)is de belicliaming vaii The American Drcam. Van bescheiden komaf- zijn vader was boeren zijn moeder de dochter van etnwhiskt.'VbUjkerophtftplattelaïul van Pennsylvanie grneide hij uil tôt een van de machtigste Anierikaanse industrïëlcn van eind îyde. begin 20ste ecuw. Zijn Ibrtuin besteedde hij aan de Furopcsc schonc kunstcn. Fn hij bouwdeecn woonhws, nu het muséum The FrickCulleitkHi.op t'en toplocaUe in New York. tegenover Central Park op de hoek van Filth Avenueen fcast 7Uth StrceL Het is een vaufcwereldsmooiste particulière kunstcol lecties in een pn i J n van een stadspaleis.

Henry Frick was als indiistried de juiste man op hei juistt'monwiuen op dejota plaats. Hij bcscftcdai dcsnrf opkomende ijzer-en staalindustrie in de Verenigde Staten veel cokes nodig had. Staal werd onder meergebruikt voordespoorwrgendieinsneltcm|io werden aangelegd in een land dat zijn gn-ite steeds nieer naar het weslen verlegde. Frick kocht kolenvclden op. bonwde in 1871 vijftig cokesowns en was op zijn dertigste al miljonair, Zijn bijnaam was de Coke Ki ng. Al van jongsaf aan was hij gebeten door kunst Zijn kantoorhingvol met prenten en edeeningen, vermoedelijk ook « n zijndgeri liurid In 1880 reisde hij naar Fiirnpa en zijn bezoek aan de Wallace Collection in Londen moet IKI» ervan oveituigd hebben om een kunstLollectie uit le bouvwn. Frick was nict de cmgc met /ulkc planncn. In de zogeheten Gilded Age, 'jx£ inaarde indusuiëk^uudeii eniw van de VS tussen 1875 en 1914. ontscondcnerv-erschillendepriveTorniinen.

Bekend e ondememers als Carnegie, Rockefeller, Pierpont Morgan en Mellon sptegelden zich allemaa) aan (\c Fiimpescnrfcten bourgeoisie, en wildeneenkunstcollectieuitbouwen. HuiivooniwiieiiswurdenvttgL-iuakkelijkt door een fiscale hervorming \'an de Britse erfenisrechten zodai nogal wat Britse aristocraten hun kunsleolleclie opde niarklbrathu-ii. Die werden meteen opge kocht door de kapitaalkrachtigeAmerikanen. KapitaUst

Henry Friek mag dan een goede nous voor kunst hebben gehad, alsondememer was liij nundci' Rjnbesnaard. Fric-k n u tegen vakbonden en zijn weigcringom gcsyndica-rclcwcrklicden toc te laten leidde tôt de zogeheten Hunit-hiead Steel Stiikf injuli 1892. Tijdens die staklng werden tien arbeiders gedood en zestig gewond door d e

Pinkerton-detectives. die door Frick waren ingehuurd om de blokkade van de staa Ifabriek te tkwrb reken en werkwilligcn tebeschermen. In dar/i'IIVltjaar overleefde Frick een aansJas door een Russische anai'chist dk zijn kantoorwa.sbinnendrongenenenkek! kogelsop Frick afvuurdeom het ge%wlddadige neerslaan van de stakiny te ivreken. Frick we«l twet keet geraalrt. maar was tien dagen later alweer aan het werk, Frick was bos.ïndîen een keiharde zakenman. In 1899 nam hij ontslag uit de Camcgic Steel Company en kfaagde achtcrafzijnvoormaJige compagnon, Andiew Carnegie, aan. Kesulaat; een schikking van 30 miljoen dollar in aandden voor Frick. Tussen hcldc manDm kwam h& nooit meergoed. Ki i ni ]9dueeuw i NUMVII /.ijn ofe* lijke beslommeringen af en kon Frick zich helemaal opde kunst werpen. I ii_t

No reproduction without authorisation

liet zich goed assisteren doorvoomamelijk Eurupesc adviseuns. Maar hij had zetfook een goede neus en kocht meestal por stnk en nict en ITOC ZO bezat hij maar liefstdrie Vermeers, een handvol Van Dyeks, iv.ee Holbeins, werk van Velazquez, El Greco. WTiistleren Degas. Plus een wlfportret van Rembrandt en^jf Tumersom van le snwpen. Die Khilderijen moclilen de «vcrtochi naar Den Haag niet maken omdat Henr>'Clay Frick heeft gestipuleerd dat wat hijzelf heeit aangekocht zijn woning in Manhattan nooit mecr mag veriflten In 1914 werd het woonhuis van Frick vulluoid. De iniiustr kv I wounde le midden van zijn kunst in een stidspalcis dat in Franse ncoklassieke çtijl werd opgetrokken. vlak bij ne: Med upoiiUin Muséum en tegeiKAer Central Park. Hij vroeg aan zijn archi* tecl vooral veel ruimte te laten voor de

Date : 08/02/2015 Country : Belgium Page(s) : 155 Circulation : () Frequency : Surface : 245%

Inde Frich Collection zitwerfc vanonder anderen John Constable

(Lien Pieter Bruegel de Oude

schiklcrijcn. DHI nccmt nici wcgdat hij ook veel keramiek. porselein. beeldhouwwerk en klokken kocht. Na zijn cltxxl iii 1919 werd liei wuuuhuis uitgebreiden in 1935opendehet muséum zijn dcurcn. dat nog alrijd de inticme sfeer van Miser adentt. Frick wildc dat The Frick Collection zijn "monument" zou /.]i.i. een openbaar muséum VnaxtOQ htrt gehele publiek voor Immertoegangzal hebben". Me tsje met de pa rel The Frick Collection h eeft in het verledenweleenseenwerkinbruikleen afgestann. maar het iseenabsolute primeur dat net Mauritshuis nu coi partij van 36 werken krij^t. Directeur Emilii' GonJtrnkcr en conservator Lea vnn der Vinde niothLtn kieztn uiletn deixle van de collectie: die werken die na de clood van de mecenas werden aangekocht mogen immers wcl reizea En

Naast meesters als Memling, Van Eyck, Bruegel en Cimabue is er een zeldzame tekening van Rubens te zien, een virtuoze aquarel van Goya, en wolkenstudies van Constable. Voorts ook verfijnde keramiek en luxueuze beelden

No reproduction without authorisation

fijnproevcrsmcnu is cen wand met hci landschap Het witte puard en iwee v*"olkenstudies van Constable. naast de iloor lieni bewundeitle Jacob vnn Ruisdael en een Venetiaans stadsgegast bij The Frick Collection met 15 schilderijen. waaronder Ha meisfe ma zichi van Guardi. Vocgdaar nog Watteati. Ingres en Corot aan toe, plus départi van Vermeer, waarvoor New York stormliep: 206.000 bezoekers. Nu verfijnde keramiek en luxueuze beelden, en het plaatje is conipleet koiiit Ttie Fiîck Coilettion naar Den Haua. In een klein stemmig kabinetje11 IMII.L. i ûOnininpiintiMjnimiKi: het Mauritshuls heeft de sfeer van The schJldtTijen hebbtn last van slag5chaFrick Collection zo goed mogelijk duwen en dat is vooral hinderlijk bij ^eënsceneerd - hanj*en meesters als Van Hyck en Memiing. Maar deze Memling. \ ^ n Eyck, Bruegel en bescheidententoonstellingbietlt w] Cimabue. dejjeiijk lupniveau. Pareb uit New York. En Het nteisjtunet de parc! van In een haltrond hangt een handvol Vermeer krijgt u er in de vaste collectie prachtige tekeningen die zclden uit de van het Mauritshuis zomaar bij lade komen. Enkele Venussen in een zwierige pentekening s-an Rubens, virluoos geanuarelkfrde vissen» van The Frick Collection. Goya en een eenvoudige maar indrukKunstschùttcn uit New York wckkcnde man met cen bock va n tôt 10 met in Maurrtshuts. Plein 29, Tiepolo. Maar de hoofdschotel van dit O n H » 9 www.rruuritshuis.nl net gaar nier om de minstc werken. Het MauritshLiis. een intk-m m useum met een bescheiden maar