Date : 28/11/2015 Country : Belgium Page(s) : 58 Circulation : () Frequency : Surface : 214%
De Tijd Date: 28/11/2015
Circulation : 35440
Page : 58
Audience : 165600
Periodicity : Daily
Size : 931 cm2
Journalist : Van Boxem, Koen
Advertising value equivalency : 15827,00 €
Meesterlijk Spaans Van de apostelen van El Greco tôt een stilleven van Picasso. En daartussen meesterwerken van Goya en Velâzquez. De Spaanse meesters in de Hermitage in Amsterdam doen hun faam aile eer aan. KOEN VAN BOXEM AMSTERDAM
J
e zou er bijna voorbijlopen, onderweg naar de grote zaal met de meeste werken. 'De apostelen Paulus en Petrus' uit 1587-1592 van El Greco, de artiestennaam van Domenikos Theotokopoulos (1541-1614). Het krachtig en virtuoos geschilderde werk toont de twee apostelen in overpeinzing. Ze lainnen karakterieel niet meer verscliillen: Petrus (de linkse) is zachtaardig, Paulus kijkt veel dwingender. Alsof hij toch op de voorgrond wil staan. Toeval? Misschien. Maar El Greco schilderde met Paulus een zelfportret, alsof hij aan de wereld wilde laten zien wie hij was. Of misschien wilde hij koning Filips n, die zo'n grote invloed heeft gehad op de ontwikkeling van de Spaanse kunst, overtuigen. Die vond de van oorsprong Kretenzische schilder niet goed genoeg om hofschilder te worden. El Greco was te eigenzinnig, hij volgde niet de strenge regels van de Spaanse schilderkunst in de i6de eeuw. Het is hem vergeven. Wat die regels waren, toont de expo 'Spaanse meesters' in de Hermitage aan de hand van zo'n 200 kunstwerken, vooral schilderijen maar ook ornamenten, wapens, juwelen en snuisterijen. Ze komen allemaal uit het moederhuis in Sint-Petersburg, waar Catharina De Grote in de i8de
Copyright (De Tijd [Belgium])
eeuw begon met het verzamelen van Spaanse meesterwerken. Haar werk werd voortgezet door tsaar Alexander I, die in 1814 in Nederland verbleef. Hij kocht van de Nederlandse bankier William Coesvelt een reeks Spaanse topschilderijen, waarvan er 16 op de expo worden getoond. De audiogids is een aanrader: geen exhaustieve uitleg over schilderijen, maar muziek uit de période van het kunstwerk. Orlandus Lassus komt voorbij, Domenico Scarlatti, Manuel de Fella en vêle anderen. De combinatie van muziek en schilderij creëert een sfeer van traagheid, ideaal om een tentoonstelling te bezoeken. De grootste aandacht in de Hermitage gaat naar de i6de en de i7de eeuw, toen Spanje de wereld een tijd domineerde. Die dominantie ligt ook aan de basis van de artistieke explosie in het land. Karel V bouwde een imperium uit, zijn zoon Filips II probeerde dat in stand te houden. Een van zijn grote projecten was de bouw van een nieuw paleis en kloostercomplex El Escorial in Madrid, dat in 1561 de nieuwe hoofdstad van Spanje was geworden ten nadele van Toledo. Filips II riep de beste kunstenaars uit binnen- en buitenland ter hulp om paleis op te smukken met kunstwerken. Politiek was Filips II een katholieke fundamentalist. In zijn
No reproduction without authorisation
strijd tegen het protestantisme gebruikte hij de schilders als pure propagandisten. Ze moesten de leer van het katliolieke geloofuitdragen. Voorbeelden te over in de grote zaal van de Hermitage, waar je bijna struikelt over schilderijen van een lijdende Chris tus of een dévote Maria. Niet dat die schilderijen esthetisch niet knap zijn, maar een zekere eendimensionaliteit kan lien niet ontzegd worden, ook in de stijl. Die is erg maniëristisch: forse spierbundels, veel draaibewegingen, felle kleuren. Elementen die de dramatiek moesten vergroten. Francisco Ribalta (1565-1628) is een uitgelezen voorbeeld. De Hermitage bezit van hem zijn eerste bekende schilderij 'De kruisiging' uit 1582. In de grote zaal wordt een chronologische volgorde aangehouden. Een verstandige beslissing, want je ziet in een paar oogopslagen hoe de Spaanse schilderkunst met het vorderen van de jaren steeds beter wordt. Francisco de Zurbarân (1598-1664) is een van de bekendste Spaanse schilders uit de i7de eeuw. In de Hermitage hangen twee werken van hem of uit zijn atelier. Het kleine 'SanFranciscus, staand met een schedel in de handen' is een verbluffend spel van licht en donker. Er gaat een onwaarschijnlijke dreiging van uit.
All Rights reserved