Weldadig Willemsoord

De derde Kolonie van Weldadigheid in Willemsoord had volgens Johannes van den Bosch niet op betere grond kunnen liggen. Een mooie wandelroute leidt langs oude en nieuwe bezienswaardigheden én een prachtig landschap.

TEKST STEF BEKHUIS

Begraafplaats Vredehof.

Het open landschap rondom Willemsoord.

Een kaarsrecht kruispunt tussen de Koningin Wilhelminalaan en de Steenwijkerweg vormt het hart van Willemsoord. Al 145 jaar lang kunnen reizigers op dit kruispunt terecht voor een maaltijd of overnachting. Destijds in een eenvoudig logement en koffiehuis, nu is Eethuys de Steen vooral bekend door het winnen van de gehaktballentest van De Telegraaf in 2013. Het Eethuys vormt ook de start van een wandeling van 5 of 8 kilometer, langs de historische hoogtepunten van de voormalige kolonie.

In 1820 kwamen hier de eerste armoedzaaiers en paupers in hun nieuwe koloniehuisjes terecht. Op de centrale kruising werd een school met onderwijzerswoning gebouwd, een spinzaal met washok en de woningen voor onder anderen de onderdirecteur van de Maatschappij en de adjunctdirecteur van het fabriekswezen. Dat laatste gebouw is nu dus De Steen, waar anno 2021 de derde generatie van de familie Stroeve de scepter zwaait.

INFORMATIEPUNTEN

Naast de kruising, tussen de bloemenpracht, staan twee grote informatieborden op wandelaars en fietsers te wachten. Eén ouderwetse, maar ook een volledig digitale versie met aanraakscherm. Maar hoe je ook zoekt en klikt, de route Wandelen in Weldadig Willemsoord van de Stichting Weldadig Oord staat er niet tussen. Dan moet ik de route zelf maar zien te vinden, via een door de stichting op de website geplaatste pdf.

In totaal passeer ik deze ochtend pakweg twintig bijzondere plekken met informatiepunt. Ik steek de kruising schuin over naar de eerste twee: het kunstwerk De Munt, ter herinnering aan de eigen munt die voor de kolonisten in Willemsoord werd geslagen, en de voormalige woning van de adjunctdirecteur van de Maatschappij van Weldadigheid. Direct hiertegenover staat de basisschool. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie, op het schoolplein is het een drukte van belang.

Wat vast niet alle kinderen weten is dat de school in 1820 cadeau werd gedaan aan de inwoners van Willemsoord door niemand minder dan de prins van Oranje, de latere koning Willem II. De naamgever van het dorp was zeer begaan met de Maatschappij en betaalde uit eigen zak 1400 gulden voor het schoolgebouw en de onderwijzerswoning. In tegenstelling tot vrijwel alle andere arme kinderen in Nederland gingen kolonistenkinderen verplicht naar school.

SPINZAAL

We lopen verder naar het zuiden langs de Steenwijkerweg. Hier passeren we enkele prachtige koloniehuisjes om bij de Hoeve Generaal Van den Bosch om te keren en langs de andere kant van de weg terug te lopen. De hoeve, genoemd naar de oprichter van de Maatschappij van Weldadigheid, gaat een beetje schuil achter de bomen. Het was een van de drie grote boerderijen die destijds in de kolonie werden gebouwd. Via de hervormde kerk kom ik terug bij de kruising – het startpunt – om daar rechtsaf de Koningin Wilhelminalaan in te slaan. Aan deze kant van de kruising staan de spinzaal en het verenigingsgebouw en zo heb je binnen een mum van tijd de eerste tien bezienswaardigheden alweer gehad.

Ik verlaat de kern van Willemsoord naar het oosten en steek de spoorweg over. In 1865 verkocht de Maatschappij hier een strook grond aan het Rijk, voor de aanleg van een spoorlijn tussen Meppel en Heerenveen, zo valt te lezen. De eerste treinen reden er in 1868 langs, maar pas in 1894 werd Willemsoord een halteplaats. In de jaren 30 van de vorige eeuw werd de halte opgeheven. Nu is het een spoorwegovergang zoals vele andere.

Via de Kerkhoflaan en de begraafplaats gaat het naar een vennetje. De zon schittert in het water, een groep eenden zit heerlijk met de snavel tussen de veren op een vis-

Via de Kerkhoflaan en de begraafplaats gaat de wandeling naar een vennetje.

steiger. In deze omgeving is goed de historie in het landschap terug te vinden. Aan weerszijden van de kaarsrechte Koningin Wilhelminalaan vind je rechte lanen, groene en open landbouwgronden en hier en daar nog de kenmerkende lintbebouwing.

JODENPOL

Het Koloniepad, dat mij rondom het ven leidt, is lang. Ik stap hier stevig door, langs kuilen en plassen. Het boerenland is prachtig, jammer dat je hier de A32 zo goed kunt horen. Ondertussen begin ik mij af te vragen of ik De Pol en de Joodse begraafplaats misschien gemist heb. Die zou ik nu toch wel gepasseerd moeten zijn?

Gelukkig brengt een wandelaar met hond redding. Bij de camping, vlak na het ven, heb ik een afslag gemist. Nou ja, gelukkig is het uitstekend wandelweer. Na een kwartier ben ik weer op de goede weg en passeer ik De Pol. De buurtschap heette in de kolonietijd de Jodenpol. Hier werden arme joodse gezinnen gehuisvest, los van de andere kolonisten. De Joodse begraafplaats is hier een herinnering aan, hoewel er behalve een algemene steen geen grafzerk meer overeind staat.

Na de begraafplaats ga ik bij camping De Bosrand linksaf. Wil je de lange route van 8 kilometer wandelen, sla je daarna meteen weer rechtsaf, de Löhnislaan in. Zo kom je onder meer langs een mooi koloniehuisje en de Hoeve Amsterdam. Ik besluit na de omweg gewoon rechtdoor te lopen, naar de Koningin Wilhelminalaan. Die steek ik schuin over, maar niet voordat ik de Hoeve Utrecht bewonder.

Bij de voormalige landbouwschool staart een kudde koeien me schaapachtig aan. Je loopt hier vol in de zon, het is rond het middaguur en het einde van de wandelroute nadert. De hele weg ben ik niemand tegengekomen, op enkele hondenuitlaters na. Op maandagochtend wandelen is zo gek nog niet! Ik keer, nu voor het laatst, terug op de Wilhelminalaan, steek het spoor weer over en ben terug bij Eethuys de Steen. Zo’n gouden gehaktbal zou er wel ingaan. Jammer, het café is dicht. Wat zei ik over wandelen op maandagochtend?

R ond eBlesse

A32

Willemsoord

Start

3 5

1 Paasloregel Sportterrein De Boschkamp

2

Keerpunt

St eenwi jk erweg K erkh oflaan

4

KoninginWilhelminalaan

De Pol

De P ol

Route en looprichting

© DvhN/LC DvhN/LC 180921 18 | Kaart: Maps4News