koloniën van weldadigheid
WELDADIG WILLEMSOORD De derde Kolonie van Weldadigheid in Willemsoord had volgens Johannes van den Bosch niet op betere grond kunnen liggen. Een mooie wandelroute leidt langs oude en nieuwe bezienswaardigheden én een prachtig landschap. TEKST STEF BEKHUIS
E
Begraafplaats Vredehof.
Het open landschap rondom Willemsoord.
De weg richting buurtschap Ronde Blesse.
6 N D C M E D I A G R O E P Z A T E R D A G 18 S E P T E M B E R 2 0 21
en kaarsrecht kruispunt tussen de Koningin Wilhelminalaan en de Steenwijkerweg vormt het hart van Willemsoord. Al 145 jaar lang kunnen reizigers op dit kruispunt terecht voor een maaltijd of overnachting. Destijds in een eenvoudig logement en koffiehuis, nu is Eethuys de Steen vooral bekend door het winnen van de gehaktballentest van De Telegraaf in 2013. Het Eethuys vormt ook de start van een wandeling van 5 of 8 kilometer, langs de historische hoogtepunten van de voormalige kolonie. In 1820 kwamen hier de eerste armoedzaaiers en paupers in hun nieuwe koloniehuisjes terecht. Op de centrale kruising werd een school met onderwijzerswoning gebouwd, een spinzaal met washok en de woningen voor onder anderen de onderdirecteur van de Maatschappij en de adjunctdirecteur van het fabriekswezen. Dat laatste gebouw is nu dus De Steen, waar anno 2021 de derde generatie van de familie Stroeve de scepter zwaait.
gingen kolonistenkinderen verplicht naar school.
INFORMATIEPUNTEN Naast de kruising, tussen de bloemenpracht, staan twee grote informatieborden op wandelaars en fietsers te wachten. Eén ouderwetse, maar ook een volledig digitale versie met aanraakscherm. Maar hoe je ook zoekt en klikt, de route Wandelen in Weldadig Willemsoord van de Stichting Weldadig Oord staat er niet tussen. Dan moet ik de route zelf maar zien te vinden, via een door de stichting op de website geplaatste pdf. In totaal passeer ik deze ochtend pakweg twintig bijzondere plekken met informatiepunt. Ik steek de kruising schuin over naar de eerste twee: het kunstwerk De Munt, ter herinnering aan de eigen munt die voor de kolonisten in Willemsoord werd geslagen, en de voormalige woning van de adjunctdirecteur van de Maatschappij van Weldadigheid. Direct hiertegenover staat de basisschool. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie, op het schoolplein is het een drukte van belang. Wat vast niet alle kinderen weten is dat de school in 1820 cadeau werd gedaan aan de inwoners van Willemsoord door niemand minder dan de prins van Oranje, de latere koning Willem II. De naamgever van het dorp was zeer begaan met de Maatschappij en betaalde uit eigen zak 1400 gulden voor het schoolgebouw en de onderwijzerswoning. In tegenstelling tot vrijwel alle andere arme kinderen in Nederland
SPINZAAL We lopen verder naar het zuiden langs de Steenwijkerweg. Hier passeren we enkele prachtige koloniehuisjes om bij de Hoeve Generaal Van den Bosch om te keren en langs de andere kant van de weg terug te lopen. De hoeve, genoemd naar de oprichter van de Maatschappij van Weldadigheid, gaat een beetje schuil achter de bomen. Het was een van de drie grote boerderijen die destijds in de kolonie werden gebouwd. Via de hervormde kerk kom ik terug bij de kruising – het startpunt – om daar rechtsaf de Koningin Wilhelminalaan in te slaan. Aan deze kant van de kruising staan de spinzaal en het verenigingsgebouw en zo heb je binnen een mum van tijd de eerste tien bezienswaardigheden alweer gehad. Ik verlaat de kern van Willemsoord naar het oosten en steek de spoorweg over. In 1865 verkocht de Maatschappij hier een strook grond aan het Rijk, voor de aanleg van een spoorlijn tussen Meppel en Heerenveen, zo valt te lezen. De eerste treinen reden er in 1868 langs, maar pas in 1894 werd Willemsoord een halteplaats. In de jaren 30 van de vorige eeuw werd de halte opgeheven. Nu is het een spoorwegovergang zoals vele andere. Via de Kerkhoflaan en de begraafplaats gaat het naar een vennetje. De zon schittert in het water, een groep eenden zit heerlijk met de snavel tussen de veren op een vis-
