Teyxos 35

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

2008 • ΤΕΥΧΟΣ 35 • ΤΙΜΗ 4 €

ή κ ι τ σ α π σ ο Νέα ριζ ο ρ ώ χ ν ο τ σ δύναµη του Κέντρου

EK∆OΣEIΣ ΠAΠAZHΣH

ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΕΛΤΑ 7659

Μηνιαίο Πολιτικό Περιοδικό Τεύχος 35 • Νοέµβριος 2008 Εκδότης - Ιδιοκτήτης Βίκτωρ Παπαζήσης ∆ιεύθυνση Μελέτης Η. Μελετόπουλος, Γιάννης Σακιώτης

Φωτό εξωφύλλου: Λουκία Ρικάκη Τα ρόδα συμβολίζουν την αναγέννηση και την αισιοδοξία

Νοµικοί σύµβουλοι Χρήστος Βρούστης Θεόδωρος Σούλιος Γρηγόρης Mπλαβέρης

∆ηµόσιες σχέσεις Παναγιώτης Τσαφαράς Αρχισυντάκτης Νίκος Λιναρδάτος Bοηθός Αρχισυντάκτης Νικόλας Γεωργιακώδης Πολιτιστικά Κωνσταντίνος Μπλάθρας Κύριοι αρθρογράφοι Κώστας Κόλµερ, Αντώνης ∆. Παπαγιαννίδης, Kώστας M. Σταµατόπουλος, Γιάννης Ζέρβας, Θάνος Ντόκος, Νίκος Ράπτης, Σωτήρης ∆ηµόπουλος, Θεοφάνης Μαλκίδης ∆ιεθνής επικαιρότητα Βασίλης Τσέκος Εσωτερική επικαιρότητα Παύλος Καρούσος Οικονοµία Αριστείδης Μπιτζένης, Γιάννης Σαλαβράκος, Μάνος Κρανίδης Χρηµατιστήριο ∆ηµήτρης Κουτσονίκας Εκκλησία Βασίλειος Γιούλτσης, Αλέξανδρος Καριώτογλου Περιβάλλον Μιχάλης Προµπονάς Κινηµατογράφος Κωνσταντίνος Μπλάθρας Θέατρο Γιάννης ∆ρακόπουλος, Ελισσαίος Βλάχος Επιφυλλίδες Απόστολος Αποστολόπουλος, Ξενοφών Βουρλιώτης Παναγιώτης Χριστόπουλος Συνεντεύξεις Λιάνα Γαβριλάκη Ειδήσεις - Αναλύσεις Ραφαήλ Καλυβιώτης, Γιάννης Χατζόπουλος, Χαράλαµπος Κατσιβαρδάς Ειδική συνεργασία Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Kληρονοµιάς Ανταποκριτής στην Λευκωσία Κώστας Παπασταύρος Εικονογράφηση Σπύρος Οικονόµου Ειδήσεις – Φωτογραφίες Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων Σύµβουλος Επικοινωνίας Βασίλης Γκινόπουλος Μάρκετινγκ Άρτεµις Πανδή, Νίκη Πανδή Παραγωγή - Eµπορική ∆ιαχείριση PRESS LINE ∆ιεύθυνση επικοινωνίας Μάγερ 11, 104 38 Αθήνα Τηλεφωνικό κέντρο: 210 5225479 Fax: 210 5243345 e-mail: neapolitiki@pressline.gr

Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Editorial ∆ηµοσθένης Κυριαζής Από την κοινωνία των οπαδών στην κοινωνία των πολιτών . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Ειδική Ανάλυση Κώστας Κόλµερ Η «φούσκα» των ακινήτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Κόσµος Γιάννης Χατζόπουλος Κοινωνική συµπεριφορά και κουλτούρα στην Ουγγαρία του 21ου αιώνα . . . . . 6 Παύλος Καρούσος Επίκαιρα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Φάνης Μαλκίδης Σκόπια-Τουρκία-Βουλγαρία-Αλβανία. Μία πολύπλοκη γεωπολιτική αλυσσίδα . . 10 Ελλάδα Παύλος Καρούσος Επίκαιρα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Casus Belli Νίκος Λιναρδάτος Police Academy... ή «Η µεγάλη των µπάτσων σχολή» . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Εκκλησία Λέων Μπράνγκ Το ιδανικό του άθρησκου κράτους δεν είναι ουδέτερο . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Αλέξανδρος Καριώτογλου Ουαί υµίν τοις νοµικοίς! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Χρηµατιστήριο – Αγορά ∆ηµήτρης Κουτσονίκας Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Οικονοµία Παύλος Καρούσος Αναζητούνται 7,4 δις ευρώ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Ο λόγος στους αναγνώστες Κωνσταντίνος Χολέβας Στην Ευρώπη επικρατεί το οµολογιακό και όχι το θρησκειολογικό µάθηµα. . . 26 Κ. Ζιάβρας Τα θύµατα της εκπαιδευτικής µεταρρύθµισης. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Φάκελλος: Νέα πολιτική ριζοσπαστική δύναµη στον χώρο του Κέντρου Α. ∆. Παπαγιαννίδης Με θέµα το κέντρο και «τα δύσκολα» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Βασίλης Τσέκος Τί σηµαίνει το Κέντρο σήµερα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Μελέτης Η. Μελετόπουλος Τα σηµαινόµενα των κεντρώων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Χρήστος Χατζηµιχαήλ Το «Κέντρο» ως πολιτικός αποφατισµός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Αθανάσιος Θεοδωράκης Εκσυγχρονισµός και ευρωπαϊσµός, συστατικά στοιχεία του Κέντρου. . . . . . . . 37 Παύλος Καρούσος Το Κέντρο ως δύναµη εθνικής ενότητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Γιώργος Γκέκας Παρερµηνείες, καταχρήσεις και ανάγκη επαναπροσδιορισµού της έννοιας «Κέντρο». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 ∆ηµοσθένης Κυριαζής Γιατί να ψηφίσω το νέο κόµµα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Γιάννης Χατζόπουλος Η επανεµφάνιση του Κέντρου στην Γαλλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Κίνηση Πολιτών Βασικές θέσεις για τον νέο πολιτικό σχηµατισµό. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Προσωπογραφίες Μελέτης Η. Μελετόπουλος Μία συνέντευξη µε τον Γιώργο Ιωάννου το 1983 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Πολιτισµός Κώστας Μ. Σταµατόπουλος Η Ελλάδα ως λεία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Βιβλίο Γιάννης Μαθιουδάκης Sergio Rizzo&GianAntonio Stella,La casta, Rizzoli,Milano 2007, p.p.286 . . . 56 Κινηµατογράφος Κωνσταντίνος Μπλάθρας Κι όµως κινείται.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Θέατρο Γιάννης ∆ρακόπουλος Το θέατρο της Πεντάρας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Επιφυλλίδα Γιάννης Ζέρβας Μήπως ο Βενιζέλος είχε άδικο όταν έσυρε την Ελλάδα στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Σταυρόλεξο Νίκος Λιναρδάτος Για... δυνατούς λύτες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Η ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ κυκλοφορεί στις 10 κάθε µήνα στα βιβλιοπωλεία, στα κέντρα τύπου και στα περίπτερα.

Editorial

Από την κοινωνία των οπαδών στην κοινωνία των πολιτών

Α

πό αυτά που καθηµερινά ακούµε και βλέπουµε για το πολιτικό µας σύστηµα, έχει δηµιουργηθεί στην συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων, ένα τεκµηριωµένο συµπέρασµα και ένα δικαιολογηµένο συναίσθηµα. Το συµπέρασµα είναι ότι: Στρατηγικός στόχος όλων των κοµµάτων είναι η κατάκτηση της εξουσίας και όχι η άσκησή της για λογαριασµό των πολιτών· ότι όλα τα κόµµατα είναι κατά βάθος τα ίδια. Το συναίσθηµα είναι: Αγανάκτηση, γιατί όσα συµβαίνουν, όχι µόνο ζηµιώνουν και αδικούν τους πολίτες, αλλά και γιατί προσβάλλουν τη νοηµοσύνη τους· γιατί οι πολίτες αισθάνονται ότι οι πολιτικοί τους αντιµετωπίζουν σαν όντα µε κατώτερη από αυτούς νοηµοσύνη. Να ένα παράδειγµα, που το βλέπουµε καθηµερινά: όλες οι αποφάσεις που λαµβάνει το όποιο κόµµα είναι κυβέρνηση, τις διαφηµίζει πάντα ως αναγκαίες και σωτήριες, ως τις βέλτιστες. Αντίθετα, τις ίδιες αποφάσεις, τα κόµµατα της αντιπολίτευσης τις χαρακτηρίζουν πάντα ως περιττές και καταστροφικές. Αυτός ο κανόνας δεν ανατρέπεται από τις ελάχιστες εξαιρέσεις του. Όµως και οι δύο απόψεις δεν µπορεί να ισχύουν συγχρόνως. Πέρα από κάθε αµφιβολία, η µία από τις δύο απόψεις του συστήµατος, είτε αυτή της κυβέρνησης είτε της αντιπολίτευσης, είναι ή παραλογισµός ή σκόπιµο ψεύδος. Αυτό σηµαίνει ότι, σε µέση τιµή, το 50% της «παραγωγής» του συστήµατος είναι παραλογισµοί και σκόπιµα ψέµατα. Όµως, οι πολιτικοί ούτε πιστεύουν ούτε φοβούνται πως οι πολίτες θα φθάσουν σε αυτό το απλό συµπέρασµα. Συµπεριφέρονται σαν να πιστεύουν ότι, ανακυκλώνοντας ψέµµατα και παραλογισµούς, θα ζαλίσουν και τελικά θα πείσουν έναν µεγάλο αριθµό πολιτών ότι το σωστό και το δίκαιο δεν είναι ένα και µοναδικό, αλλά πολλά· το γαλάζιο, το πρά-

2

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

σινο, το κόκκινο, το ροζ και το σκούρο µπλε. Αυτή η στρατηγική δηµιούργησε το εξής πολύ σηµαντικό για την επιβίωση του συστήµατος αποτέλεσµα. Καθιέρωσε, άτυπα και αθόρυβα, το δόγµα και την πρακτική «ότι οι πολίτες δεν πρέπει να ξέρουν και να καταλαβαίνουν, αλλά µόνον να πιστεύουν»· να πιστεύουν στην γαλάζια, την πράσινη, την κόκκινη και τη µπλε σκούρα αλήθεια. Αυτή η στρατηγική είναι που δηµιούργησε την κοινωνία των οπαδών. Μία κοινωνία, µε αρχές και πρακτικές παρόµοιες µε αυτές των οπαδών ποδοσφαιρικών οµάδων, όπου οι οπαδοί φανατικά πιστεύουν ότι η οµάδα τους είναι η καλύτερη, ενώ οι άλλες οµάδες είναι … Αν οι παραπάνω απόψεις είναι σωστές, τότε ο εκσυγχρονισµός του πολιτικού συστήµατος πρέπει να αρχίσει από τους θεσµούς που αφορούν στους πολίτες, και στην συνέχεια να εκσυγχρονίσει τους θεσµούς που αφορούν στους πολιτικούς· να αρχίσει από τους θεσµούς µετασχηµατισµού της σηµερινής κοινωνίας των οπαδών, σε κοινωνία των πολιτών. Αυτοί οι θεσµοί είναι που θα διασφαλίσουν την πρακτική - την «κατά την λειτουργία της δηµοκρατίας» - εκπαίδευση των πολιτών, ώστε ελεύθερα και συνειδητά να προτιµούν: Την ατοµική τους εξουσία από τα δικαιώµατά τους. Την ελευθερία τους από τις ελευθερίες τους. Την ασφαλή θεµελίωση του συστήµατος από την αρχιτεκτονική της ανωδοµής του. Τα δηµοψηφίσµατα από τις δηµοσκοπήσεις. Την ανάληψη των ευθυνών από την µεταβίβασή τους σε άλλους. Το καλό του συνόλου από το ατοµικό συµφέρον. Την ιδιότητα του πολίτη από αυτήν του οπαδού. Με ποιους όµως θεσµούς µπορούν να πραγµατοποιηθούν - εννοείται σταδιακά και υπερβαίνοντας ευνόητες δυΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Editorial σκολίες και αντιδράσεις - τα προαναφερθέντα; Ποια είναι αυτή η σοφή συνταγή; Γνωρίζω µια τέτοια συνταγή, παρ’ ότι είµαι µόνον ένας απλός πολίτης. Η συνταγή αυτή, δεν είναι το βαθυστόχαστο συµπέρασµα της φιλοσοφίας και των αρµόδιων επιστηµών, αλλά το στέρεο συµπέρασµα της στοχαστικής σοφίας του Λαού µας. Η συνταγή αυτή συνοψίζεται µε δωρική λιτότητα στην λαϊκή ρήση: «Το αγώγι ξυπνάει τον αγωγιάτη». Αυτό σηµαίνει ότι, όσο καιρό οι πολίτες θα παραµένουν µακριά από το όχηµα της εξουσίας, θα προτιµούν αυτά που σήµερα προτιµούν. Σήµερα, που µόνον µε την ιδιότητα του διακεκριµένου οπαδού αποκτάς οικονοµική, κοινωνική, επαγγελµατική, ακόµα και ακαδηµαϊκή ανέλιξη, ενώ µε την ιδιότητα του πολίτη αποκτάς την χλεύη του γραφικού, είναι νοµοτελειακά αδύνατο να ανατραπούν οι προτιµήσεις που προαναφέρθηκαν. Στην εποχή µας, όµως, υπάρχει ένα παράθυρο ελπίδας για µια τέτοια ανατροπή. Το παράθυρο αυτό είναι οι πρωτόγνωρες δυνατότητες της εποχής της ψηφιακής τεχνολογίας και της κοινωνίας της πληροφορίας· δυνατότητες που αποτελούν µία µεγάλη ευκαιρία για να διευρύνουµε το όχηµα της εξουσίας, ώστε να βρουν θέση όλοι. Πολίτες και πολιτικοί.

Είναι µία µεγάλη ευκαιρία για να χτίσουµε µια νέα Ψηφιακή Πνύκα - που θα λειτουργεί µε θεσµούς προσανατολισµένους στις αρχές της Αθηναϊκής ∆ηµοκρατίας και προσαρµοσµένους στα δεδοµένα του 21ου αιώνα - την οποία θα «επισκέπτονται» όλοι οι πολίτες, για να ενηµερωθούν και να συµµετάσχουν στην λήψη των «µέγιστων» αποφάσεων µε ψηφιακά δηµοψηφίσµατα. Με δηµοψηφίσµατα, τα οποία θα γίνονται: Από το σπίτι µας και θα έχουν, σε σύγκριση µε τα συµβατικά δηµοψηφίσµατα, διαδικασίες απλές, φιλικές και σύντοµες, µε ασήµαντο άµεσο και έµµεσο κόστος. Με άριστες συνθήκες ελευθερίας, αφού η άσκηση άµεσης και έµµεσης βίας κατά τις ψηφοφορίες, είναι πρακτικά αδύνατη. Φαινόµενα σαν αυτά των φοιτητικών ψηφοφοριών, δεν νοούνται στα ψηφιακά δηµοψηφίσµατα. Με συνθήκες µεγαλύτερης ασφάλειας και αξιοπιστίας, από αυτές των συµβατικών δηµοψηφισµάτων. Οι παραπάνω σκέψεις τονίζουν την προφανή ανάγκη να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισµός του πολιτικού συστήµατος από την θεµελίωσή του, γιατί στην αντίθετη περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος να χτίζουµε «Παλάτια πάνω στην άµµο». ! ∆ηµοσθένης Κυριαζής

Η εκλογή Οµπάµα γεννά βάσιµες ελπίδες Η θριαµβευτική εκλογή του Μπαράκ Οµπάµα στην προεδρία των Ηνωµένων Πολιτειών της Αµερικής δεν συνιστά µόνον µία µείζονα εσωτερική ανατροπή του αµερικανικού πολιτικού συστήµατος. Αφορά ολόκληρο τον πλανήτη και συνιστά µία ισχυρή αντίδραση στην αυτοκαταστροφική πορεία του ανθρώπινου πολιτισµού. Στα καθ’ ηµάς, το έµφυτο αίσθηµα δικαιοσύνης που χαρακτηρίζει τον νέο πρόεδρο, οι εκπεφρασµένες θέσεις του για τα ελληνικά δίκαια και η πολιτική ιστορία του αντι-

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

προέδρου Μπάϊντεν γεννούν την ελπίδα όχι ότι η Αµερικανική πολιτική θα µεταστραφεί αίφνης σε φανατική φιλελληνική κατεύθυνση αλλά ότι θα λειτουργήσει αµερόληπτα, ορθολογικά και δίκαια προς την παλαιά σύµµαχο Ελλάδα. Η ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

3

Ε Ι∆ΙΚΗ Α ΝΑΛΥΣΗ

Η «φούσκα» των ακινήτων Επεκαλέσαντο τα ονόµατα αυτών επί των γαιών αυτών. (ψ.48.σ12)

Tου Κώστα Κόλµερ

Η

τρέχουσα κρίσις που προήλθε από τα στεγαστικά δάνεια χαµηλής αξιοπιστίας της Αµερικής, επεξετάθη και στην χώρα µας, λόγω της ευφάνταστης τιµολογιακής συµπεριφοράς των κατασκευαστών, των µεσιτών και των ιδιοκτητών. Βέβαια, πίσω από την τιµολογιακή φαντασία των παραγόντων της κτηµαταγοράς, ήσαν η αφειδής παροχή στεγαστικών δανείων υπό των Τραπεζών, η αύξησις των οποίων υπερέβαινε το 20% ετησίως την τελευταία 6ετία, ενώ οι νοµισµατικές αρχές ηρκούντο εις ευχολόγια και απουσία ενεργειών. Η κρίσις δεν αφορά µόνο την χρηµατική οικονοµία αλλά κυρίως την εθνική, σ’ όλες τις εκφάνσεις: • µείωσις εγχωρίου παραγωγής, αύξησις των εισαγωγών, • αξιώσεις «καλοπέρασης» των οργανωµένων οµάδων συµφερόντων, • χαµηλή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και φθίνουσα παραγωγικότητα των εργαζοµένων, • ανεπάρκεια κρατικών θεσµών και, κυρίως, διαφθορά του πολιτικού συστήµατος.

Με την παγκοσµιοποιηµένη οικονοµία τα αίτια της κρίσεως είναι κοινά, αφού οι οικονοµίες είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Συγκεκριµένως: 1. Η χαλαρότης κριτηρίων στην χορήγησι των Τραπεζικών πιστώσεων µε χαµηλά επιτόκια, ήταν παγκόσµιο φαινόµενο.

2. Η αδυναµία των κεντρικών Τραπεζών να ελέγξουν την ποιότητα των δανείων δεν αποτελούσε ελληνικό... προνόµιο.

3. Η απληστία των διευθυνόντων τα πιστωτικά ιδρύµατα και η ανυποληψία του πιστωτικού ρίσκου ήταν κοινή µοίρα.

4. Η... «παγκοσµιοποίησις» της απάτης µε τα δοµηµένα πιστωτικά εργαλεία, όπου δεν ξέρει κανείς τι κινδύνους αγοράζει στην αγορά, υπήρξε γενική αποτυχία.

5. Η ακαταλληλότης των πιστοποιήσεων φερεγγυότητος εβοήθησε την σύναψι δανείων µειωµένης αξιοπιστίας. Πάντα ταύτα προκάλεσαν µία «φούσκα» στην αγορά ακινήτων, που ήδη ξεφούσκωσε στην Αµερική και στην Βρεταννία (-20% οι τιµές τον περασµένο µήνα). Παραδόξως, στην χώρα µας, ο οικοδοµικός κλάδος αντέχει ακόµη αλλ’ ήδη οι κατασκευαστές άρχισαν να δέχονται δόσεις των αγοραστών ενώ προηγουµένως ήθελαν µόνον µετρητά. Όταν η απόδοσις των ακινήτων καταρρεύσει (από φόρους και αζητησία) τότε οι τιµές των ακινήτων θα υποχωρήσουν. Άλλη µία «φούσκα» θα έχει ξεφουσκώσει αλλά το πρόβληµα θα µεταφερθή στις Τράπεζες, από τους δανειολήπτες, που αδυνατούν να πληρώσουν τις υποθήκες και η αξία των ακινήτων υποτιµάται. ! (Προδηµοσίευση του νέου µου βιβλίου «Ο Πανικός της Απληστίας»).

4

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Κ ΟΣΜΟΣ

Κοινωνική συµπεριφορά και κουλτούρα στην Ουγγαρία του 21ου αιώνα Tου Γιάννη Χατζόπουλου

Η

σύγχρονη Ουγγαρία έχει αναπτύξει µία ιδιαίτερη κουλτούρα και κοινωνική συµπεριφορά, ως αποτέλεσµα των ιστορικών και πολιτικών εξελίξεων, ιδίως στα τέλη της δεκαετίας του 1980, µε την πτώση του κοµµουνιστικού καθεστώτος. Το τρίπτυχο «εκπαίδευση-αθλητισµός- µουσική» αποτελεί σηµαντικό χαρακτηριστικό της σηµερινής ουγγρικής κουλτούρας. Η εκπαίδευση κατέχει βασική θέση στην ζωή της νέας γενιάς της Ουγγαρίας, αφού αποτελεί τον παράγοντα που θα την αναβαθµίσει κοινωνικά και θα ανοίξει πολλές πόρτες στον επαγγελµατικό τοµέα. Σε όλη την χώρα υπάρχουν πολλά πανεπιστήµια, ενώ οι ακαδηµαϊκοί κατέχουν περίοπτη θέση στην κοινωνική πυραµίδα της χώρας. Μοναδική παραφωνία στην ουγγρική εκπαίδευση αποτελεί το χαµηλό ποσοστό των Ούγγρων που µιλούν ξένες γλώσσες. Το φαινόµενο αυτό καθιστά προβληµατική την επικοινωνία µε τους ξένους επισκέπτες και αποτελεί σοβαρό εµπόδιο στην προσπάθεια για εύρεση εργασίας στο εξωτερικό. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η νέα γενιά δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εκµάθηση ξένων γλωσσών, παρ’ όλο που είναι υποχρεωτική στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Πάντως, οι τρεις ξένες γλώσσες που θεωρούνται περισσότερο δηµοφιλείς, είναι τα αγγλικά, τα γερµανικά και τα ισπανικά. Ιδιαίτερη έµφαση δίδεται στη µουσική, τόσο στην επιστηµονική της διδασκαλία όσο και στην διεξαγωγή κοντσέρτων κλασσικής µουσικής και συναυλιών γνωστών καλλιτεχνών. Η Ουγγαρία, ως γνωστόν, είναι χώρα µε µεγάλη µουσική παράδοση και µεγάλους συνθέτες, όπως ο Liszt, ο Bartόk και ο Koda΄ly. Επίσης, η Ουγγαρία έχει µακρόχρονη αθλητική παράδοση, µε έµφαση στα ‘υγρά’ αθλήµατα, όπως η κολύµβηση, το κανόε-καγιάκ και η υδατοσφαίριση, παρ’ όλο που δεν βρέχεται από θάλασσα. Επίσης, έχει µεγάλες επιτυχίες τόσο στις Oλυµπιάδες όσο και σε ευρωπαϊκά και παγκόσµια πρωταθλήµατα. Υψηλό είναι το ποσοστό των νέ6

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ων ανθρώπων που αθλούνται καθηµερινά, είτε ερασιτεχνικά είτε επαγγελµατικά, ενώ ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην αθλητική µεθοδολογία και στην αξιοποίηση των ταλέντων.

Ατοµικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των Ούγγρων Η προσωπικότητα των Ούγγρων διέπεται από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: α. Ατοµικισµός. Μετά την πτώση του κοµµουνισµού, η ουγγρική κοινωνία πραγµατοποίησε στροφή στον ατοµικισµό. Η ελευθερία και η ανεξαρτησία των νέων, καθώς και η ατοµική πρωτοβουλία επιβραβεύονται. Παρ’ όλο που η ουγγρική κοινωνία στηρίζεται στην ιδέα της κοινότητας και των στενών οικογενειακών δεσµών, έχει υιοθετηθεί µια ατοµικιστική νοοτροπία, τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελµατική ζωή. β. Σεβασµός προς τους µεγαλύτερους και τους ιεραρχικά ανώτερους στο σπίτι, στο σχολείο και ακόµη περισσότερο στον εργασιακό χώρο. Ιδιαίτερα, όταν συνοµιλούν µε έναν συνεργάτη, τον οποίον δεν γνωρίζουν καλά, χρησιµοποιούν πάντοτε τον πληθυντικό ευγενείας. Επίσης, οι Ούγγροι θεωρούν ασέβεια την άµεση αρνητική απάντηση και απαντούν εµµέσως αρνητικά, από αβροφροσύνη και σεβασµό. γ. ∆ιαπροσωπικές σχέσεις. Οι Ούγγροι στην πλειοψηφία τους θεωρούν τις διαπροσωπικές σχέσεις ως την µεγαλύτερη πηγή ευτυχίας. Για αυτόν τον λόγο, η σύναψη σχέσεων εµπιστοσύνης αποτελεί προτεραιότητα. Σε αντίθεση µε τους δυτικοευρωπαίους, που προσπαθούν να δηµιουργήσουν σχέσεις εµπιστοσύνης µέσω της ικανότητάς τους να φέρουν εις πέρας τα καθήκοντά τους, οι Ούγγροι επιδιώκουν να οικοδοµήσουν σχέσεις εµπιστοσύνης, περνώντας περισσότερο χρόνο µαζί, τόσο στο σπίτι όσο και στην εργασία. Επίσης, οι Ούγγροι µοιράζονται µε τους φίλους τους τις προσωπιΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Κ ΟΣΜΟΣ

κές τους στιγµές. Ακόµη και οι προσωπικές ερωτήσεις εντάσσονται στην διαδικασία της γνωριµίας µε τον συνοµιλητή. Τέλος, η οικογένεια αποτελεί το κέντρο της ουγγρικής κοινωνικής δοµής. Η οικογένεια παρέχει συναισθηµατική και οικονοµική υποστήριξη στα µέλη της. Τα παιδιά µεγαλώνουν σε µια εκτεταµένη οικογένεια, τρέφοντας µεγάλο σεβασµό τόσο στους γονείς όσο και στον παππού και στην γιαγιά τους. Επιπλέον, αυστηροί κανόνες σχετικοί µε την καθαριότητα διέπουν την διαπαιδαγώγηση των µελών της.

Τα κοινωνικά προβλήµατα της Ουγγαρίας Η ουγγρική κοινωνία παρουσιάζει σοβαρά προβλήµατα, όπως η οικονοµική κρίση, η ξενοφοβία, η εγκληµατικότητα και τα ψυχολογικά προβλήµατα. Η οικονοµική κρίση. Με ελάχιστο µισθό 270 ευρώ τον µήνα και µε τις τιµές στα βασικά καταναλωτικά προϊόντα να βρίσκονται σε περίπου ίδια επίπεδα µε την Γερµανία και την Ελλάδα, είναι εύκολη η πρόβλεψη για παράταση της οικονοµικής κρίσης τα επόµενα χρόνια Η ξενοφοβία. Η ξενοφοβία αποτελεί ένα βασικό κοινωνικό πρόβληµα στην Ουγγαρία. Έκπληξη προκαλεί ότι τάσεις ξενοφοβίας χαρακτηρίζουν µεγάλο µέρος της νεολαίας. Οι αλλοδαποί αντιµετωπίζονται ευγενικά αλλά µε ιδιαίτερη επιφυλακτικότητα, εξ αιτίας της διαφορετικής φυσιογνωµίας που µαρτυρά την καταγωγή τους. Χωρίς να είναι ρατσιστές, οι Ούγγροι δίδουν την εντύπωση της αρνητικής προδιάθεσης στην ιδέα της κοινωνικής συναναστροφής µε τους ξένους. Παρά το εµπόδιο της γλώσσας, οι Ούγγροι δεν φέρονται διατεθειµένοι να αλλάξουν νοοτροπία. Μάλιστα, οι περισσότεροι άνδρες παρουσιάζονται ιδιαίτερα συντηρητικοί και επιθετικοί, ενώ οι γυναίκες, ούσες φειδωλές, περιορίζονται σε λίγες κουβέντες όταν συνοµιλούν µε κάποιον αλλοδαπό. Η εγκληµατικότητα. Μετά το ξέσπασµα του πολέµου στην πρώην Γιουγκοσλαβία το 1991, η Ουγγαρία αποτέλεσε το κέντρο δράσης πολλών εγκληµατικών οργανώσεων, εµπλεκοµένων σε υποθέσεις λαθρεµπορίας όπλων και ναρκωτικών, σωµατεµπορίας και ξεπλύµατος «µαύρου» χρήµατος. Σήµερα, η αύξηση της εγκληµατικότητας στην Ουγγαρία λαµβάνει χώρα µε γοργούς ρυθµούς, γεγονός που έχει προκαλέσει την έντονη δυσαρέσκεια του κόσµου, καθώς και την ανησυχία του για την δηµόσια ασφάλεια. Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Τα ψυχολογικά προβλήµατα. Τα ποσοστά ατόµων µε κατάθλιψη, αυξήθηκαν σηµαντικά κατά την χρονική περίοδο 1988-1996 και, παρά την µείωση του ποσοστού αυτοκτονιών, η Ουγγαρία συνεχίζει να κατέχει την πρώτη θέση παγκοσµίως. Επίσης, δεν λείπουν τα κρούσµατα αλκοολισµού και χρήσης ναρκωτικών, συνεπειών των ψυχολογικών προβληµάτων που διέπουν την ουγγρική κοινωνία.

Συµπεράσµατα για την κουλτούρα της σύγχρονης Ουγγαρίας Η κουλτούρα της Ουγγαρίας διέπεται από την αγάπη στα γράµµατα, τις τέχνες και τον αθλητισµό και αντλεί την δύναµή της από την παράδοση. Η οικογένεια αποτελεί το κέντρο της κοινωνικής δοµής, δείχνοντας την ιδιαίτερη σηµασία της στην διάπλαση της προσωπικότητας των νέων. Παρά την µακρόχρονη ιστορία και παράδοσή της, η Ουγγαρία παραµένει µέχρι σήµερα προσκολληµένη στην εσωστρέφεια και υιοθετεί µία στάση αντίθετη στην σύγχρονη ευρωπαϊκή νοοτροπία και σκέψη. Οι πολίτες της, προφανώς δεν συνειδητοποιούν ή δεν επιθυµούν να προσαρµοστούν στις υποχρεώσεις του ευρωπαίου πολίτη. Περίπου 20 χρόνια µετά την πτώση του κοµµουνισµού, το «φάντασµά» του πλανάται στην οικονοµική και κοινωνική ζωή της Ουγγαρίας. Το µικρό ποσοστό των οικονοµικών µεταναστών που εργάζονται στην Ουγγαρία, σε συνδυασµό µε τον σηµαντικό αριθµό πολιτών που αποφασίζει να παραµείνει στη χώρα, παρά την οικονοµική κρίση, δίνουν την εικόνα µιας συντηρητικής αλλά συγκροτηµένης κοινωνίας. ! ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

7

Κ ΟΣΜΟΣ Επίκαιρα

Ισλανδία: οι γεωπολιτικές επιπτώσεις της παγκοσµιοποίησης Στο χείλος «εθνικής χρεωκοπίας» η Ισλανδία. Η Ρωσσία είναι η πρώτη χώρα που ανταποκρίνεται στο αίτηµα του Ρέϊκιαβικ για χρηµατοδότηση από το εξωτερικό, παρέχοντας δάνειο ύψους 4 δισεκατοµµυρίων ευρώ, σε µία κίνηση που εµπεριέχει και πολιτικά µηνύµατα προς τις Ηνωµένες Πολιτείες. Η ισλανδική κυβέρνηση είχε προηγουµένως ζητήσει, υπό το βάρος της δεινής οικονοµικής κατάστασης, την στήριξη των Ηνωµένων Πολιτειών και σκανδιναβικών χωρών. Η πρώτη «ένεση» ρευστότητας στην Ισλανδία ήλθε, πάντως, από την Ρωσσία, µε την χορήγηση τεσσάρων δισ. ευρώ, µε περίοδο τριετούς έως τετραετούς αποπληρωµής. Η κυβέρνηση της Ισλανδίας προχώρησε στην κρατικοποίηση της Landsbanki, δεύτερης σε µέγεθος τράπεζας της χώρας, ενώ έδωσε δάνειο 500 εκατ. ευρώ στην µεγαλύτερη ισλανδική τράπεζα Kaupthing Bank. Παράλληλα, καθώς το εθνικό νόµισµα δέχθηκε ισχυρή κερδοσκοπική επίθεση, η κυβέρνηση «κλείδωσε» την ισοτιµία της κορόνας µε το ευρώ, στις 131 κορόνες/ευρώ. Νωρίτερα, η κορόνα είχε κατρακυλήσει έως τις 234,5/ευρώ. Η Ισλανδία παραµένει εκτός της Ε.Ε. και, παρ’ όλο που δεν διαθέτει Ένοπλες ∆υνάµεις, είναι µέλος της Βορειοατλαντικής Συµµαχίας. Αµερικανικά στρατεύµατα στάθµευαν αδιάλειπτα στο έδαφος της Ισλανδίας από την εποχή του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου. Παρά την αποχώρησή τους το 2006, οι ΗΠΑ δεσµεύονται για την αµυντική υπεράσπιση της Ισλανδίας ως ΝΑΤΟϊκής συµµάχου.

Πολλοί πίστευαν ότι οι τράπεζες της Ισλανδίας είναι σαν τους αιώνιους πάγους της Αρκτικής, νοµίζοντας ότι δεν θα λιώσουν ποτέ. Όµως η κρίση και η ύφεση για την Ισλανδία είναι πλέον µία καθηµερινή πραγµατικότητα. Ο πληθωρισµός έχει φτάσει ήδη το 14% και τα επιτόκια στο 15%. Ο διοικητής της κεντρικής τραπέζης της Ισλανδίας απηύθυνε έκκληση για τον σχηµατισµό κυβέρνησης εθνικής ενότητας για την αντιµετώπιση της κρίσης-για πρώτη φορά από το 1939. Η Ισλανδία είναι χώρα 350.000 περίπου κατοίκων. ∆εν έχει άλλο φυσικό πόρο, πέρα από ψάρια και άφθονη υδροηλεκτρική και γεωθερµική ενέργεια, και είναι µία από τις πλουσιότερες του κόσµου. Το ακαθάριστο κατά κεφαλήν εισόδηµα είναι περίπου 46.320 δολλάρια τον χρόνο, δηλαδή πολύ υψηλότερο απ’ αυτό των Γερµανών, των Ιταλών, των Βρεταννών ή των Γάλλων. Η Ισλανδία και το οικονοµικό της θαύµα παρέµεναν µέχρι πρότινος µυστήριο για τους περισσότερους. Η χώρα αυτή, έχοντας τα υψηλότερα επιτόκια στην Ευρώπη, προσείλκυε το ενδιαφέρον των επενδυτών από ολόκληρο τον κόσµο. Ήταν ο αγαπηµένος προορισµός για συναλλαγές “carry trades”, όπως λέγεται ο δανεισµός σε νοµίσµατα χαµηλής απόδοσης και η τοποθέτηση των κεφαλαίων σε αξίες υψηλότερης απόδοσης. Αυτό το “αρµπιτράζ”, η κερδοσκοπία δηλαδή µε συναλλαγές σε ξένα νοµίσµατα, κράτησε χρόνια κι όλοι ήταν ευχαριστηµένοι, ώσπου έσκασε η πιστωτική φούσκα. Η Ισλανδία κατόρθωσε να µετατοπίσει το κέντρο βάρους της οικονοµίας της από την αλιεία στην παραγωγή λογισµικού, την βιοτεχνολογία, τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και τις τραπεζικές επενδύσεις. Η αποτελεσµατική διαχείριση των φυσικών πόρων, η σταθερότητα των τιµών, η χαµηλή ανεργία ήταν µερικά µόνον από τα επιτεύγµατα που την ανέδειξαν σε σύµβολο ευµάρειας και ευηµερίας. Όµως, η πιο ανεπτυγµένη κοινωνία στον κόσµο, σύµφωνα µε τον ΟΗΕ, βασιζόταν -όπως αποδείχθηκε- υπερβολικά στον εξωτερικό δανεισµό και είχε κάνει ανοίγµατα που την άφησαν εκτεθειµένη την κρίσιµη ώρα της διεθνούς πιστωτικής κρίσης. Για την Ισλανδία, πλέον, η λύση για την οικονοµική επιβίωση µπορεί να βρεθεί µε την επιστροφή στην παραδοσιακή απασχόληση, το ψάρεµα, που αποτελούσε την βασική πηγή πλούτου προτού η επενδυτική φρενίτιδα κυριεύσει την χώρα. Εξ άλλου, ο µπακαλιάρος Ισλανδίας είναι ο καλύτερος στον κόσµο. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

8

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Κ ΟΣΜΟΣ Επίκαιρα

Κόλλα νανοσωλήνων µιµείται το σαµιαµίδι σε τοίχους και ταβάνια Μία ξηρή κόλλα που µιµείται τα πέλµατα του γνωστού µας σαµιαµιδιού, αλλά ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητές τους, ίσως επιτρέψει σε ανθρώπους να περπατούν σε τοίχους και ταβάνια. Η νέα κόλλα, βασισµένη σε νανοσωλήνες άνθρακα, είναι τρεις φορές ισχυρότερη από προηγούµενες κόλλες εµπνευσµένες από τις σαύρες και δέκα φορές ισχυρότερη από τα πόδια των ίδιων των σαµιαµιδιών. Σε γυάλινη επιφάνεια, ένα µόνο τετραγωνικό εκατοστό της νέας κόλλας µπορεί να σηκώσει βάρος 1,6 κιλών, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Science. Προηγούµενες έρευνες είχαν δείξει ότι η ικανότητα των σαυρών γκέκο βασίζεται σε µικροσκοπικά ελαστικά τριχίδια στα πέλµατά τους, τα οποία διακλαδίζονται σε ακόµα µικρότερα τριχίδια διαφόρων διαµέτρων. Τα τριχίδια αυτά προσκολλώνται στις επιφάνειες χάρις σε ελκτικές δυνάµεις ατοµικής κλίµακας, που ονοµάζονται δυνάµεις βαν ντερ Βάαλς, από το όνοµα του Ολλανδού φυσικού που τιµήθηκε µε Νοµπέλ Φυσικής το 1910, για την ανακάλυψή τους. Χηµικοί από τέσσαρα αµερικανικά εργαστήρια (Πανεπιστήµιο Ντέϊτον στο Οχάϊο, Ινστιτούτο Γεωργικής Τεχνολογίας, Πανεπιστήµιο Acron και ένα εργαστήριο της Αµερικανικής Πολεµικής Αεροπορίας) διαπίστωσαν ότι µπορούν να αναπαραγάγουν την ικανότητα της σαύρας, χρησιµοποιώντας ειδικά ευθυγραµµισµένους και κάθετα περιπεπλεγµένους νανοσωλήνες άνθρακα. Η δοµή των νανοσωλήνων µιµείται τα µικροσκοπικά τριχίδια στα πέλµατα των σαµιαµιδιών, αλλά µεγιστοποιεί την ικανότητα προσκόλλησης. Είναι αξιοσηµείωτο ότι η πανίσχυρη κόλλα, όπως και το πόδι της σαύρας, ξεκολλά εύκολα, µε ένα απλό κάθετο τράβηγµα. Οι πιθανές εφαρµογές είναι πολλές, ωστόσο η υψηλή τιµή των νανοσωλήνων παραµένει περιοριστικός παράγων για την αξιοποίηση της τεχνολογίας.

Σε επίπεδα ρεκόρ για την εποχή η θερµοκρασία στην Αρκτική ∆ραµατική φαίνεται να είναι η κατάσταση στην Αρκτική, καθώς η θερµοκρασία ανεβαίνει φέτος το φθινόπωρο σε επίπεδα ρεκόρ λόγω της απώλειας των πάγων, προειδοποιεί έκθεση της αµερικανικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατµόσφαιρας (NOAA). Η ετήσια έκθεση δείχνει ότι η θερµοκρασία είναι κατά 5 βαθµούς Κελσίου υψηλότερη από την κανονική. Η θέρµανση οφείλεται στην εξαφάνιση του επιπλέοντος πάγου, ο οποίος ανακλά την ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστηµα. Εκεί που κανονικά απλώνονταν τεράστιες εκτάσεις πάγου, υπάρχει σήµερα µόνο το σκούρο νερό, που συγκρατεί την ακτινοβολία. Απώλεια πάγου καταγράφεται και στην Γροιλανδία, ένα φαινόµενο που ανεβάζει την στάθµη της θάλασσας σε όλη την υδρόγειο. Η άνοδος της θερµοκρασίας έχει άµεσες επιπτώσεις στην πανίδα, χερσαία και υδρόβια. Τα κοπάδια άγριων ταράνδων και καριµπού µικραίνουν, επισηµαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης. «Οι αλλαγές στην Αρκτική ακολουθούν το φαινόµενο του ντόµινο, σε µεγαλύτερο βαθµό από κάθε άλλη περιοχή. Πρόκειται για ένα πολύ ευαίσθητο σύστηµα, που αλλάζει συχνά και µε δραµατικό τρόπο», επισηµαίνει ο ωκεανογράφος Τζέιµς Όβερλαντ, από το Ωκεανογραφικό Εργαστήριο της ΝΟΑΑ στο Σιάτλ. Ερευνητές από το πανεπιστήµιο του Κολοράντο ανακοίνωσαν τον περασµένο µήνα ότι το καλοκαίρι οι πάγοι στην Αρκτική έφτασαν φέτος στο δεύτερο πιο χαµηλό επίπεδό τους. Το 2007 καταγράφηκαν οι υψηλότερες θερµοκρασίες στην περιοχή, από τα µέσα της δεκαετίας του ’60. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Επιµέλεια: Παύλος Καρούσος

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

9

Κ ΟΣΜΟΣ

Σκόπια - Τουρκία - Βουλγαρία - Αλβανία Μία πολύπλοκη γεωπολιτική αλυσσίδα Tου Φάνη Μαλκίδη

Η

διαπραγµάτευση για το όνοµα της γειτονικής χώρας που σφετερίζεται το όνοµα και την ιστορία της Μακεδονίας, και προσπαθεί να οικειοποιηθεί και την ταυτότητα και την καταγωγή των Μακεδόνων, φέρνει στην επιφάνεια τα εσωτερικά ζητήµατα των Σκοπίων. Αρχικά, η εσωτερική κατάσταση αφορά στην γνωστή διαµάχη µεταξύ του προέδρου και του πρωθυπουργού της χώρας, η οποία υποτίθεται ότι γίνεται για το ύφος και τα ζητούµενα της διαπραγµάτευσης. Το σκηνικό είναι γνωστό: ο πρόεδρος, πιο φιλο-ευρωπαϊστής και πιο διαλλακτικός, πιέζει τον αδιάλλακτο πρωθυπουργό. Ο πρόεδρος υποτίθεται ότι θέλει την επίλυση του ζητήµατος και προσπαθεί να πείσει τον πρωθυπουργό να συναινέσει στη προτεινόµενη λύση. Αυτή βεβαίως η εικόνα έχει καθαρά επικοινωνιακούς σκοπούς, αφού και ο πρόεδρος Μπράνκο Τσερβενκόφσκι και ο πρωθυπουργός Νίκολα Γκρουέφσκι είναι απόφοιτοι της ίδιας σχολής σκέψης, της ίδιας πολιτικής σχολής που διαµόρφωσε τα δεδοµένα στην µεταπολεµική Γιουγκοσλαυία. Και οι δύο συµφωνούν σε γενικές γραµµές σε ό,τι αφορά το σχέδιο που προτείνεται για το όνοµα, ώστε να περιλαµβάνει το ζήτηµα της εθνότητας και της γλώσσας, και αποτελεί ένδειξη ότι οι πολιτειακές και πολιτικές δυνάµεις της χώρας διαµορφώνουν από κοινού το πρόγραµµα δράσης τους. Κοινή επιδίωξη: να διαµορφωθούν συνθήκες Κοσσυφοπεδίου στην Ελλάδα, προφανώς όχι ένοπλου αλλά διπλωµατικού-πολιτικού χαρακτήρα, αναδεικνύοντας διεθνώς την «καταπιεσµένη µακεδονική µειονότητα στην οποία πρέπει να αποδοθούν τα δικαιώµατά της» (ιθαγένεια, περιουσίες, κλπ). Το δεύτερο ζήτηµα αφορά τον τουρκικό παράγοντα, που διαµορφώνει πολιτικά και οικονοµικά δεδοµένα που επηρεάζουν το σκοπιανό κρατίδιο. Η Τουρκία έχει σηµαντική οικονοµική παρουσία στα Σκόπια, ενώ σε πολιτικό επίπεδο προσπαθεί να υποστηρίξει τα Σκόπια στην όποια πολιτική 10

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

και οικονοµική πίεση ασκείται από την Ελλάδα. Κάτι που φροντίζει να το επιδεικνύει µε κάθε τρόπο. Τόσο στον συµβολικό τοµέα όσο και στον ουσιαστικό. Η αντιπροσωπεία από τα Σκόπια είναι προσκεκληµένη στις εκδηλώσεις για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο κάθε χρόνο, ενώ οι τουρκικές οργανώσεις και οι αντίστοιχες από τα Σκόπια διοργανώνουν παρεµβάσεις σε διεθνή φόρα για την ανάδειξη της καταπίεσης της «τουρκικής και µακεδονικής µειονότητας από την Ελλάδα». Παράλληλα, ένας άλλος παράγων που δεν αξιολογείται όσο θα έπρεπε, αφορά την στήριξη της Βουλγαρίας στα Σκόπια, στήριξη η οποία συνιστά µία πολύ σπουδαία παράµετρο της υπόθεσης του ονόµατος και όχι µόνον. Η Βουλγαρία ποτέ δεν αποδέχθηκε τον σκοπιανό σφετερισµό της υπόθεσης «Μακεδονία» και της «Μακεδονικής ταυτότητας και γλώσσας» από τα Σκόπια. Για αυτούς οι κάτοικοι των Σκοπίων ήταν µόνον Βούλγαροι, η δε γλώσσα τους αµιγής βουλγαρική. Μία επίσκεψη στην περιοχή του Πιρίν, στο τµήµα της «Μακεδονίας» που έχει αποµείνει στην βουλγαρική επικράτεια, θα δείξει ότι κάθε αναφορά που γίνεται εκεί σχετίζεται µε οµογενείς που ζουν πέραν των συνόρων. Μάλιστα στο Πιρίν δεν υπάρχει κανένας επιθετικός προσδιορισµός «βουλγαρικό», όλα είναι «Μακεδονικά». Η συγκεκριµένη θέση και πολιτική δοκιµάστηκε το 1999, όταν η Βουλγαρία αναγκάστηκε να αναγνωρίσει την επίσηµη γλώσσα των Σκοπίων- δηλαδή την «Μακεδονική»-την οποία όλοι οι Βούλγαροι θεωρούν βουλγαρική, αλλά δεν αναγνώρισε το «Μακεδονικό έθνος». Αντίφαση η οποία διέσωσε, ή έτσι τουλάχιστον νόµιζε η Βουλγαρία, τα προσχήµατα στο εσωτερικό της και στα Σκόπια. Το αντίκρισµα ήταν πολύ συγκεκριµένο. Η Βουλγαρία παραχώρησε τον εναέριο χώρο της για τον βοµβαρδισµό της Σερβίας και λίγο αργότερα έγινε µέλος του ΝΑΤΟ. Το 2001, η Βουλγαρία θα ενισχύσει τους «οµογενείς» της των Σκοπίων µε τεθωρακισµένα έναντι Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Κ ΟΣΜΟΣ

της αλβανικής ένοπλης εξέγερσης και λίγο αργότερα θα χορηγήσει πάνω από 200.000 διαβατήρια σε πολίτες των Σκοπίων. Οι ιδιαίτερες σχέσεις θα αποκατασταθούν και θα ενδυναµωθούν, περνώντας και από υπόγειες διασυνδέσεις, µε δεδοµένη την συγκυβέρνηση της τουρκικής µειονότητας στην Βουλγαρία. Από την άλλη, τα Σκόπια υπολογίζουν πολύ στην Βουλγαρία. Η σχέση τους δεν έχει µόνον πολιτικές διαστάσεις αλλά και οικονοµικές, στον ενεργειακό και όχι µόνον πεδίο. Στην καθηµερινή γλώσσα, οι «συγγενείς» µας, όπως θεωρούνται και από τις δύο πλευρές των συνόρων οι Βούλγαροι και οι Σκοπιανοί πολίτες, δεν θα µας αφήσουν, θα µας βοηθήσουν. Ο αλβανικός παράγων αποτελεί ένα άλλο σηµαντικό δεδοµένο. Σύµφωνα µε ένα άρθρο στο περιοδικό Christian

Οικονοµικό κράχ

Τα σενάρια της κρίσης

Σύµφωνα µε διεθνείς αναλυτές, τα ενδεχόµενα σενάρια του συντελούµενου κραχ είναι τα εξής πέντε: 1. Η κατάπαυση της κρίσης σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, λόγω επιτυχηµένων και συντονισµένων αποφάσεων των δυτικών κυβερνήσεων ή λόγω µεταστροφής του κλίµατος µε εκλογή Οµπάµα στην προεδρία των ΗΠΑ. Η σχετικά ταχεία επούλωση των τραυµάτων σε µερικούς µήνες και η επιστροφή στην προτεραία κατάσταση, φυσικά µε κάποιες σοβαρές απώλειες, επανορθώσιµες όµως. Αυτό το ενδεχόµενο σηµαίνει ότι η σηµερινή κρίση προσοµοιάζει προς αυτήν του 1987. Τα στοιχεία όµως δείχνουν ότι είναι πολύ σοβαρότερη.

2. Η είσοδος σε βραχυχρόνια ύφεση, µε ανάκαµψη σε δύο-τρία χρόνια. Η αναχαίτιση της κρίσης τον επόµενο µήνα µπορεί να επαληθεύσει αυτό το σενάριο. Αν η κρίση συνεχισθεί και µετά την εκλογή του νέου Αµερικανού προέδρου και επεκταθεί το επόµενο έτος, τότε η πιθανότητα σύντοµης ανάκαµψης αποµακρύνεται.

3. Η είσοδος σε µακροχρόνια ύφεση, µε άγνωστον ορίζοντα ανάκαµψης. Το σενάριο αυτό κινείται στην λογική της πετρελαϊκής κρίσης του 1973, που ανέκοψε την ευηµερία της δεκαετίας του ’60, και της µακράς στασιµοπληθωριστικής ύφεσης που ακολούθησε.

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Science Monitor, (Οκτώβριος 1992), του C.M. Woodhouse, αναφερόταν ότι ο πληθυσµός των Σκοπίων αποτελείται από 40-45% Σλάβους, 30% Αλβανούς, 10% Έλληνες και 10% Αθιγγάνους και λοιπούς. Τα δεδοµένα που συνδέονται µε τον αλβανικό πληθυσµό, ο οποίος έχει ξεπεράσει το 40%- σήµερα οι Αλβανοί υποστηρίζουν ότι είναι ο µισός πληθυσµός της χώρας- δηµιουργούν πιέσεις στη χώρα. Ωστόσο, την παρούσα στιγµή, ο αλβανικός παράγων εξυπηρετείται από την συγκυρία και στηρίζει τον πρωθυπουργό των Σκοπίων. Οι Αλβανοί επίσης στηρίζουν κάθε κίνηση της κυβέρνησης των Σκοπίων έναντι της Ελλάδας, όχι µόνον διότι βάσει της Συµφωνίας της Αχρίδας συγκυβερνούν, αλλά και λόγω του ευρύτερου αλβανικού εθνικισµού, που εκφράζεται π.χ. µε το αίτηµα της αναγνώρισης της «γενοκτονίας των Τσάµηδων». !

4. Η είσοδος σε µόνιµη ύφεση, χωρίς ορατό ενδεχόµενο ανάκαµψης. Το ενδεχόµενο αυτό σηµαίνει το τέλος του καπιταλισµού όπως λειτούργησε µέχρι σήµερα, την κάθετη πτώση του βιοτικού επιπέδου του ∆υτικού Κόσµου στα επίπεδα της δεκαετίας του ’50, την επιστροφή του ισχυρού κράτους, την κοινωνική ανασφάλεια και αποσταθεροποίηση, την αύξηση των διεθνών συγκρούσεων, την άνοδο αυταρχικών καθεστώτων. Το σενάριο αυτό θυµίζει τις συνθήκες της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του Τριάντα, η οποία κατέληξε στον ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο.

5. Η βίαιη και ραγδαία κατολίσθηση του παγκοσµίου οικονοµικού συστήµατος και η δηµιουργία κοινωνικοπολιτικού χάους. Στην περίπτωση αυτή θα δηµιουργούν συνθήκες µείζονος µακροϊστορικής µεταβολής του παγκόσµιου πολιτισµού. Τηρουµένων των αναλογιών, θα είναι µία µεταβολή όπως αυτή του πέµπτου µετά Χριστόν αιώνος, όταν η ανεπτυγµένη Ρωµαϊκή ∆ύση κατέρρευσε και ακολούθησαν τα χίλια χρόνια του Μεσαίωνα. Το απρόβλεπτο και ακραίο αυτό σενάριο, που Αµερικανοί και Ευρωπαίοι αναλυτές αποκαλούν σενάριο του «Αρµαγγεδώνος», είναι ελάχιστα πιθανό. Μελέτης Η. Μελετόπουλος

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

11

Ε ΛΛΑ∆Α Επίκαιρα

Ελληνική εφεύρεση φέρνει πιο κοντά τα οχήµατα υδρογόνου Ένα υλικό προηγµένης τεχνολογίας, το οποίο επινόησε ερευνητική οµάδα στο Πανεπιστήµιο Κρήτης, θα µπορούσε να δώσει την απάντηση για τον σχεδιασµό των ντεπόζιτων που θα χρησιµοποιούνται στα αυτοκίνητα υδρογόνου. Η αποτελεσµατική και ασφαλής αποθήκευση του υδρογόνου, ειδικά όσον αφορά τη χρήση του στον τοµέα των µεταφορών, παραµένει στόχος χιλιάδων ερευνητών σε όλο τον κόσµο. Το υδρογόνο προσφέρει µικρότερη ενεργειακή πυκνότητα από το πετρέλαιο και συνεπώς χρειάζεται µεγαλύτερες δεξαµενές για την αποθήκευση της ίδιας ποσότητας ενέργειας. Η συµπίεσή του θα έλυνε εν µέρει το πρόβληµα, ωστόσο η διαδικασία είναι ενεργοβόρος και θα περιόριζε την αποδοτικότητα του συστήµατος. Ένα ακόµα πρόβληµα είναι ότι το υδρογόνο είναι εύφλεκτο και εκρηκτικό, δυσκολεύοντας την ανάπτυξη δεξαµενών που παραµένουν ασφαλείς έπειτα από σύγκρουση.

Tρεις ερευνητές από την Κρήτη παρουσιάζουν στο έγκριτο περιοδικό Nano Letters ένα υλικό, που σχεδόν πληροί τις προδιαγραφές του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ. Οι Γιώργος ∆ηµητρακάκης, Εµµανουήλ Τυλιανάκης και Γιώργος Φρουδάκης σχεδίασαν στον υπολογιστή µια αποθηκευτική δοµή, η οποία αποτελείται από παράλληλα φύλλα γραφένιου (στρώµατα άνθρακα µε πάχος µόλις ενός ατόµου), τα οποία στην συνέχεια σταθεροποιούνται από κάθετες στήλες νανοσωλήνων άνθρακα (µικροσκοπικών κυλίνδρων από άνθρακα, περίπου 50.000 φορές λεπτότερων από µια ανθρώπινη τρίχα). Ιόντα λιθίου που προστέθηκαν στο σχέδιο, βελτιώνουν την αποθηκευτική ικανότητα του σύνθετου υλικού. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις των τριών επιστηµόνων, το νέο υλικό (pillared graphene) µπορεί θεωρητικά να αποθηκεύσει µέχρι 41 γραµµάρια υδρογόνου ανά λίτρο, σχεδόν καλύπτοντας τις αντίστοιχες προδιαγραφές του αµερικανικού υπουργείου Ενέργειας (45 γρ. ανά λίτρο) για εφαρµογές στις µεταφορές. Το επόµενο βήµα της ερευνητικής οµάδας είναι η κατασκευή του νέου υλικού και η δοκιµασία του στην πράξη. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

12

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Αστεροειδής παίρνει το όνοµα Έλληνα αστρονόµου Η ∆ιεθνής Αστρονοµική Ένωση (IAU), αρµόδια για τα ονόµατα των σωµάτων του Ηλιακού Συστήµατος, τιµά τον αστρονόµο του ΑΠΘ Κλεοµένη Τσιγάνη, δίνοντας το όνοµά του σε έναν µακρινό αστεροειδή µε διάµετρο 3 χιλιόµετρα. Ο διαστηµικός βράχος, γνωστός µέχρι σήµερα ως «1999 RC221», ονοµάζεται στο εξής 21775 Tsiganis, όπου ο αριθµός 21775 δηλώνει την θέση του σώµατος στον κατάλογο των αστεροειδών µε γνωστή τροχιά. Σύµφωνα µε την αιτιολόγηση της επιλογής του ονόµατος, όπως αναφέρει το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA, ο Τσιγάνης τιµάται για την συµβολή του στη µελέτη της κίνησης των αστεροειδών: «Ο Κλεοµένης Τσιγάνης από το Πανεπιστήµιο της Θεσσαλονίκης, εργάζεται στην χαοτική διάχυση των αστεροειδών και στην επίδραση του Όψιµου Σφοδρού Βοµβαρδισµού [Late Heavy Bombardemnt] στην δοµή των αστεροειδών που ανήκουν στα Τρωικά Σµήνη και στην Κύρια Ζώνη». Όπως αναφέρει ανακοίνωση του ΑΠΘ, ο αστεροειδής 1999 RC221 ανακαλύφθηκε στις 5 Σεπτεµβρίου 1999 µε το τηλεσκόπιο LONEOS του αστεροσκοπείου Lowell. Έχει διάµετρο περίπου τρία χιλιόµετρα και απέχει από τον Ήλιο γύρω στις 2,23 Αστρονοµικές Μονάδες (η Αστρονοµική Μονάδα ισούται µε την απόσταση Γης-Ηλίου, περίπου 150 εκατ. χιλιόµετρα), ενώ η τροχιά του τέµνει το επίπεδο της τροχιάς της Γης υπό γωνία 5 µοιρών. Όπως επισηµαίνει η ανακοίνωση, παρ’όλο που η ερευνητική εργασία του Κλεοµένη Τσιγάνη σχετίζεται µε την χαοτική κίνηση των αστεροειδών, η τροχιά του οµώνυµου αστεροειδούς δεν παρουσιάζει την παραµικρή ένδειξη χάους. Ο Κλεοµένης Τσιγάνης πήρε το πτυχίο Φυσικής το 1996 και το ∆ιδακτορικό του το 2002 από το Τµήµα Φυσικής του Α.Π.Θ., όπου διδάσκει σήµερα ως λέκτωρ. Θέµα του ∆ιδακτορικού του ήταν η χαοτική διάχυση των αστεροειδών. Στην συνέχεια πήρε υποτροφία από το πρόγραµµα Marie Curie της Ε.Ε. και εργάσθηκε για δύο χρόνια στο Αστεροσκοπείο της Νίκαιας. Εκεί έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οµάδα που εισηγήθηκε το µοντέλο της δηµιουργίας του Ηλιακού Συστήµατος, το οποίο είναι σήµερα γενικά αποδεκτό, και συνέδεσε τον Όψιµο Σφοδρό Βοµβαρδισµό µε την δοµή της ζώνης των αστεροειδών. Ονόµατα τουλάχιστον πέντε Ελλήνων επιστηµόνων, αλλά και ερασιτεχνών παρατηρητών, έχουν δοθεί τιµητικά σε µικρά ουράνια σώµατα, αστεροειδείς κ.λπ. Στην κορυφή βρίσκεται ο κ. Σταµάτης Κριµιζής, µέλος της Ακαδηµίας Αθηνών και επικεφαλής του τµήµατος ∆ιαστηµικής στο εργαστήριο εφαρµοσµένης φυσικής του Πανεπιστηµίου Τζον Χόπκινς, υπεύθυνος πολλών διαπλανητικών αποστολών της NASA. Ο κ. Κριµιζής έχει αναπτύξει πολυετή και συστηµατική δραστηριότητα σε διάφορες διαστηµικές αποστολές, σε πειράµατα και σε τοµείς της φυσικής σχετικά µε τον Ήλιο, τη µαγνητόσφαιρα και τον διαπλανητικό χώρο, ταυτίζοντας το όνοµά

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Ε ΛΛΑ∆Α Επίκαιρα του µε µια πολύ σηµαντική πτυχή της ελληνικής συµµετοχής στην εξερεύνηση του ∆ιαστήµατος. Επίσης, το όνοµα του συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου έχει δοθεί το 1995 στον αστεροειδή 6354 Vangelis, που βρίσκεται µεταξύ του Άρη και του ∆ία. Η επιστηµονική έρευνα και η σχέση της µε τις τέχνες είναι ο πυρήνας της φιλοσοφίας του ιδρύµατος που φέρει το όνοµα του καλλιτέχνη. Το όνοµα της κ. Αθηνάς Κουστένη, αστρονόµου στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, έχει δοθεί σε αστεροειδή. Μία ακόµη γυναίκα, η κ. Καρολίνα Carriera - Νάκου, έχει ασχοληθεί µε τους γαλαξιακούς φακούς στο Βασιλικό Παρατηρητήριο του Βελγίου. Στην ιδιαιτέρως µεγάλη λίστα αναφέρεται ένα ακόµη ελληνικό όνοµα, µε σηµαντική εµπλοκή στην αστρονοµία. Ο κ. Απόστολος Χρήστου είναι ερευνητής αστρονόµος στο παρατηρητήριο Armagh, ένα από τα σοβαρότερα της Βρεταννίας και της Ιρλανδίας, και έχει αναπτύξει πολύπλευρη δραστηριότητα στην παρατήρηση ουράνιων σωµάτων. Στα σηµαντικά ονόµατα συµπεριλαµβάνεται και ένας ερασιτέχνης αστρονόµος, ο κ. Κωνσταντίνος Παπακοσµάς, στο Μόντρεαλ. Το τηλεσκόπιο που κατασκεύασε ο ίδιος θεωρείται από τα καλύτερα στον Καναδά.

Έκθεση για την αρχαία ελληνική τεχνολογία οργανώνει το ΑΠΘ Η τεχνική και τεχνολογική εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισµού αναδεικνύεται σε έκθεση που πραγµατοποιείται στο Τελλόγλειο Ίδρυµα Τεχνών του ΑΠΘ, από τις 12 Νοεµβρίου έως 11 Ιανουαρίου. Η έκθεση «Ελλάδα και Τεχνολογία: µια διαχρονική προσέγγιση» περιλαµβάνει δείγµατα υψηλής τεχνολογίας των αρχαίων Ελλήνων, διαλέξεις από επτά διακεκριµένους καθηγητές, καθώς και εκπαιδευτικά προγράµµατα για την

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Γαλλικό βραβείο σε Έλληνα ερευνητή της πληροφορικής Ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί απένειµε στις 30.9.2008, στον ελληνικής καταγωγής ερευνητή στον τοµέα της πληροφορικής, Ιωσήφ Σηφάκη, το βραβείο Turing, τη µεγαλύτερη διάκριση στον τοµέα της πληροφορικής. Ο Ιωσήφ Σηφάκης είναι διευθυντής στο γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστηµονικής Έρευνας (CNRS). Σπούδασε στο Πολυτεχνείο και στην συνέχεια στο Πανεπιστήµιο της Γκρενόµπλ. Αργότερα, ίδρυσε το εργαστήριο Verimag, βάσει της µεικτής συνεργασίας του CNRS και του πανεπιστηµίου της Γκρενόµπλ. Στην ανακοίνωσή της, η προεδρία αναφέρει ότι για πρώτη φορά το βραβείο Turing απονέµεται σε µη Γάλλο και σηµειώνει ότι µε την βράβευση αποδεικνύεται «η ζωτικότητα της έρευνας στην Γαλλία, όταν επιτυγχάνεται η εξαιρετική συνεργασία ανάµεσα σε πανεπιστήµια και Οργανισµούς Έρευνας». Ο κ. Σηφάκης βραβεύθηκε για την ανακάλυψή του που αφορά την τεχνική model checking. Πρόκειται για ένα σύνολο τεχνικών «αυτόµατης επαλήθευσης δυναµικών συστηµάτων ηλεκτρονικής ή πληροφορικής προέλευσης». Το βραβείο Turing απονέµεται από το 1966 από την ∆ιεθνή Ένωση για τις Υπολογιστικές Μηχανές (ACM - Association for Computing Machinery) προς τιµήν του Βρεταννού µαθηµατικού ALAIN TURING(1912-1954), που συνέβαλε τα µέγιστα στην θεωρητική θεµελίωση της πληροφορικής. Μάλιστα, το βραβείο θεωρείται το ισοδύναµο του βραβείου Νόµπελ στον τοµέα της Πληροφορικής. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

∆ευτεροβάθµια Εκπαίδευση. Η πρωτοβουλία της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης έχει στόχο να καταρρίψει την άποψη που επικράτησε για πολλά χρόνια, ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν καλές σχέσεις µε την τεχνολογία. Η συστηµατική έρευνα του τεχνολογικού υλικού που διασώθηκε από την αρχαιότητα, είτε σε µορφή κειµένων είτε ως κατάλοιπα προϊόντων τεχνολογίας, ξεκίνησε µόλις πριν από λίγα χρόνια. Τα αποτελέσµατα της έρευνας έχουν ήδη αλλάξει ριζικά την αντίληψή µας για την ενασχόληση των αρχαίων Ελλήνων µε την τεχνολογία. Ένα εντυπωσιακό στοιχείο που θα αναδείξει η έκθεση, είναι ότι αρκετές από τις εφευρέσεις του απώτερου παρελθόντος εξακολουθούν και σήµερα να λειτουργούν µε την ίδια βασική αρχή, όπως π.χ. η αναρροφητική αντλία. Στην έκθεση συµβάλλουν µε την προσφορά εκθεµάτων η Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ) και το Κέντρο ∆ιάδοσης Επιστηµών και Μουσείο Τεχνολογίας - ΝΟΗΣΙΣ. Πηγή: ΑΠΕ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

13

Ε ΛΛΑ∆Α Επίκαιρα

Νέες εκπλήξεις από τον Μηχανισµό των Αντικυθήρων Η πρώτη στην Ελλάδα έκθεση για τον µυστηριώδη Μηχανισµό των Αντικυθήρων ξεκίνησε στις 22 Οκτωβρίου στο Ιωνικό Κέντρο, στην Πλάκα, µε την συνεργασία της διεθνούς ερευνητικής οµάδας που µελετά το θαυµαστό αντικείµενο. Η έκθεση περιλαµβάνει τα νεώτερα αποτελέσµατα της συνεχιζόµενης έρευνας και πλαισιώνεται από επιστηµονική ηµερίδα και οµιλίες για το ευρύ κοινό. Ο επισκέπτης της έκθεσης θα µάθει λεπτοµέρειες για τις µέχρι σήµερα άγνωστες χρήσεις του στα αρχαία ελληνικά ηµερολόγια, στις κινήσεις του Ηλίου και της Σελήνης, καθώς και στην πρόγνωση των εκλείψεων. Θα έχει επίσης την δυνατότητα να δει τον Μηχανισµό όπως τον βλέπουν οι επιστήµονες µε τα σηµερινά υπερσύγχρονα µέσα, να πειραµατιστεί µε τα υπολογιστικά µοντέλα που αναπτύχθηκαν από το Ερευνητικό Πρόγραµµα και να λειτουργήσει το λογισµικό που αναπτύχθηκε για την εµφάνιση των σβησµένων επιγραφών στην επιφάνειά του. Στην έκθεση παρουσιάζονται ακόµα οι απόπειρες ανακατασκευής του Μηχανισµού, όπως και προηγούµενα ιστορικά µοντέλα.Η νεώτερη ιστορία του εκπληκτικού αντικειµένου αρχίζει όταν στα µέσα του 1ου αιώνα π.Χ. ένα πλοίο φορτωµένο µε έργα τέχνης και πολύτιµα αντικείµενα, που κατευθυνόταν µάλλον προς την Ρώµη, βυθίζεται κοντά στα Αντικύθηρα. Περίπου δύο χιλιάδες χρόνια µετά, την άνοιξη του 1900, δύο καΐκια µε σφουγγαράδες από την Σύµη, ανακαλύπτουν έναν από τους σπουδαιότερους θησαυρούς της αρχαιότητας. Επιφανείς επιστήµονες προσπαθούσαν επί έναν αιώνα να τον κατανοήσουν, ωστόσο µόλις πριν από τρία χρόνια άρχισαν να «βλέπουν» το εσωτερικό του, χάρις στην σύγχρονη φασµατογραφική τεχνολογία. Η έκθεση πραγµατοποιείται σε συνεργασία µε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου φυλάσσεται ο Μηχανισµός, και τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισµού. Ο διάσηµος µηχανισµός των Αντικυθήρων, η συσκευή αστρονοµικών υπολογισµών των αρχαίων Ελλήνων που χρονολογείται στον 2ο αιώνα π.Χ., επέτρεπε στους Έλληνες να προβλέπουν τις εκλείψεις µε µεγάλη ακρίβεια, δείχνει µελέτη που δηµοσιεύεται στο περιοδικό Nature. Οι εκλείψεις, οι οποίες επαναλαµβάνονται σύµφωνα µε τον κύκλο του Σάρος, που διαρκεί σχεδόν 19 χρόνια, σηµειώνονται πάνω σε έναν µεγάλο οδοντωτό

14

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

τροχό. ∆ηλώνουν στον χρήστη αν είναι ηλιακές ή σεληνιακές και τι ώρα θα συµβούν, όπως ανακάλυψαν επιστήµονες του Ερευνητικού Προγράµµατος για τον µηχανισµό των Αντικυθήρων. Οι εκλείψεις είναι µετατοπισµένες κατά οκτώ ώρες, δηλαδή κατά 120 µοίρες. «Ο µηχανισµός περιλαµβάνει επίσης έναν µικρό οδοντωτό τροχό, που δείχνει στον χρήστη πώς λειτουργεί αυτή η χρονική ρύθµιση», εξηγεί ο Τζων Στιλ, ένας από τους συντάκτες της µελέτης. «Γνωρίζαµε ότι αυτός ο αρχαιοελληνικός µηχανισµός, ηλικίας 2.100 ετών, υπολόγιζε σύνθετους κύκλους µαθηµατικής αστρονοµίας. Εκπλαγήκαµε όταν διαπιστώσαµε ότι έδειχνε επίσης έναν τετραετή κύκλο των αγώνων που διεξάγονταν στην αρχαία Ελλάδα, µεταξύ τους και οι Ολυµπιακοί Αγώνες», προσθέτει ο Τόνι Φριθ, άλλος συντάκτης της µελέτης. Κάνοντας χρήση εικόνων που λήφθηκαν µε τρισδιάστατες ακτίνες Χ, οι επιστήµονες κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν τα ονόµατα όλων των µηνών στο πίσω µέρος του µηχανισµού, που αποτελείται από µια σύνθετη συσκευή µε τουλάχιστον 30 γρανάζια ακρίβειας. Η κακή κατάσταση στην οποία βρέθηκε το όργανο αυτό στις αρχές του 20ου αιώνα από σφουγγαράδες, είχε εµποδίσει να φανούν οι λειτουργίες του. Ο Μηχανισµός των Αντικυθήρων ήταν η περιπλοκώτερη συσκευή του κόσµου, τουλάχιστον για 1.000 χρόνια µετά την κατασκευή του, δείχνει το νέο µοντέλο που παρουσίασε ελληνοβρεταννική ερευνητική οµάδα. Ο µηχανισµός φαίνεται ότι παρακολουθούσε τις κινήσεις των ουρανίων σωµάτων και προέβλεπε εκλείψεις. Ο Μηχανισµός των Αντικυθήρων, η αρχαιότερη συσκευή µε γρανάζια, «ήταν τόσο σηµαντικός για την τεχνολογία όσο είναι η Ακρόπολη για την αρχιτεκτονική», σχολίασε ο αστρονόµος Ιωάννης Σειραδάκης, µέλος της οµάδας που παρουσιάζει νέο µοντέλο για την λειτουργία της συσκευής, στο περιοδικό Nature. Σύµφωνα µε το αναθεωρηµένο µοντέλο, η συσκευή βρισκόταν αρχικά τοποθετηµένη σε ένα ξύλινο πλαίσιο µε δύο πόρτες, όπου αναγράφονταν οι οδηγίες χρήσης. Στο µπροστινό µέρος υπήρχε ένα καντράν, που απεικόνιζε τον ελληνικό ζωδιακό κύκλο και το αιγυπτιακό ηµερολόγιο σε οµόκεντρους κύκλους. Στο πίσω µέρος, δύο ακόµα καντράν έδειχναν τους κύκλους και τις εκλείψεις της Σελήνης.

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Ε ΛΛΑ∆Α Επίκαιρα

Οι αστρονοµικοί κανόνες που προσοµοίωνε η µηχανή ήταν ακριβέστατοι, σχολιάζει στο Reuters ο Μάικ Έντµουντς του Πανεπιστηµίου του Κάρντιφ. Για παράδειγµα, ο σχεδιαστής του µηχανισµού γνώριζε ότι η ταχύτητα της Σελήνης καθώς κινείται στον ουρανό αυξοµειώνεται, καθώς η τροχιά του φεγγαριού γύρω από την Γη είναι ελλειπτική και όχι εντελώς κυκλική, όπως ανακάλυψε ο Ίππαρχος τον 2ο αιώνα π.Χ. Οι ερευνητές µελέτησαν τα αποµεινάρια του µηχανισµού µε τοµογραφία ακτίνων Χ. Στις εικόνες υψηλής ανάλυσης που µελετήθηκαν, διακρίνονται διπλάσιες επιγραφές από όσες ήταν γνωστές µέχρι σήµερα. Οι ανάγλυφες ενδείξεις, σε συνδυασµό µε την ανάλυση των γραναζιών, υποδεικνύουν ότι η συσκευή µπορούσε να παρακολουθεί τις κινήσεις τουλάχιστον δύο πλανητών - του Ερµή και της Αφροδίτηςκαι πιθανώς τριών πλανητών ακόµα. Η εικονική ανακατασκευή δείχνει ότι ο µηχανισµός περιείχε 37 γρανάζια,

από τα οποία τα 30 έχουν αναγνωριστεί άµεσα και τα επτά είναι υποθετικά. Μέχρι σήµερα, η επικρατούσα εκτίµηση ήταν ότι υπήρχαν µόνον 31 γρανάζια. Βασισµένοι στις επιγραφές, οι ερευνητές εκτιµούν ότι ο Μηχανισµός των Αντικυθήρων κατασκευάστηκε το 150100 π.Χ. και παρέµεινε η τελειότερη µηχανή του κόσµου µέχρι την εµφάνιση των µεσαιωνικών µηχανικών ρολογιών που χρησιµοποιούνταν στους καθεδρικούς ναούς. Ο χάλκινος µηχανισµός ανασύρθηκε το 1901 από ένα ναυάγιο έξω από τα Αντικύθηρα, σε βάθος 42 µέτρων. Μέχρι σήµερα έχουν βρεθεί 81 µέρη του. Το πλοίο, που βυθίστηκε γύρω στο 60 π.Χ., ήταν ρωµαϊκό, µετέφερε όµως ελληνικό φορτίο. Πιστεύεται ότι είχε αποπλεύσει από την Ρόδο, όπου έζησε ο Ίππαρχος, δηµιουργώντας στους ερευνητές την υποψία ότι ο µεγάλος αστρονόµος και µαθηµατικός είχε κάποιο ρόλο στον σχεδιασµό του µηχανισµού. Πηγή: ΑΠΕ

Μία έκθεση για το Βυζάντιο

Τ

ην µεγάλη έκθεση µε τίτλο Βυζάντιο, 3301453, που παρουσιάζεται στην Βασιλική Ακαδηµία Τεχνών, στο Λονδίνο, εγκαινίασε στις 22.10.2008 ο πρωθυπουργός Κώστας Καραµανλής. Η έκθεση, που περιλαµβάνει περί τα 400 αντικείµενα, θα διαρκέσει ως τις 22 Μαρτίου 2009. Η έκθεση, που διοργανώνεται σε συνεργασία µε το Μουσείο Μπενάκη, παρουσιάζει την βυζαντινή τέχνη από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης (330 µ.Χ.) µέχρι την κατάκτησή της από τους Οθωµανούς Τούρκους (1453 µ.Χ.). Περιλαµβάνει έργα που εκπροσωπούν όλα τα είδη της βυζαντινής τέχνης: ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, έργα γλυπτικής σε χαλκό, µάρµαρο, ελεφαντοστό και στεατίτη, έργα µεταλλοτεχνίας, εικονογραφηµένα χειρόγραφα, φορητές εικόνες, κοσµήµατα, πολλά από τα οποία θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά. Έχουν επιλεγεί 400 αντικείµενα από τα µεγαλύτερα Μουσεία του κόσµου (Μητροπολιτικό Μουσείο,

Βρεταννικό Μουσείο, Μουσείο του Λούβρου, Βατικανό, Θησαυρός του Αγίου Μάρκου, Ερµιτάζ, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισµού κλπ.) καθώς και από την Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. Ένα από τα σηµαντικώτερα εκθέµατα, που ανήκει στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, είναι ένα ασηµένιο δισκοπότηρο από την Αντιόχεια, το οποίο όταν βρέθηκε το 1911 θεωρήθηκε ως το Άγιο ∆ισκοπότηρο. Η έκθεση διαρθρώνεται σε εννέα θεµατικές ενότητες: οι απαρχές της Βυζαντινής τέχνης, Από τον Μ. Κωνσταντίνο και τον Ιουστινιανό µέχρι το τέλος της Εικονοµαχίας, Στο ιερό παλάτιο, Στην οικία, Στον ναό, Η τέχνη των εικόνων, Το Βυζάντιο και η ∆ύση, Το Βυζάντιο και οι γείτονές του, Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. Την επιµέλεια της έκθεσης υπογράφουν oι ιστορικοί της Βυζαντινής τέχνης Ρόµπιν Κόρµακ και Μαρία Βασιλάκη. ! Επιµέλεια: Παύλος Καρούσος

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

15

C ASUS B ELLI

Police Academy... ή «Η µεγάλη των µπάτσων σχολή» Tου Νίκου Σ. Λιναρδάτου

Α

φορµή για το άρθρο αυτό, στάθηκε η είδηση ότι αρχίζει η δίκη του κατηγορούµενου για την δολοφονία του άτυχου οδηγού λεωφορείου, πριν λίγους µήνες, στην Θεσσαλονίκη. Το γεγονός είναι ένα – ή µάλλον, δύο: Αδιαφορία ή Ανικανότητα από την Ελληνική Αστυνοµία; Η επιλογή, δική σας. «Αγανάκτηση και οργή προκαλούν τα µοιραία λάθη της αστυνοµίας στην τραγωδία της Σίνδου, µε τη δολοφονία οδηγού αστικού λεωφορείου από 30χρονο δραπέτη. Κατηγορίες σε βαθµό πληµµελήµατος για τους δύο αστυνοµικούς που άφησαν το δράστη δίχως χειροπέδες και το υπηρεσιακό όπλο εκτεθειµένο»…( in.gr, 5/5/2008) Οργισµένη ήταν και η αντίδραση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών, µε τον κο Παυλόπουλο να κάνει λόγο ΄΄για εγκληµατική αµέλεια των αστυνοµικών΄΄, τονίζοντας ότι αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι… «Ξέραµε τον δράστη, ήταν τοξικοµανής της γειτονιάς. Τον πιάναµε 10 φορές το µήνα για µικροκλοπές. ∆εν µας είχε δηµιουργήσει ποτέ πρόβληµα, πάντα όταν τον συλλαµβάναµε ήταν σε σύνδροµο στέρησης. Ποτέ δεν σκεφτήκαµε ότι θα φύγει», ανέφεραν, σύµφωνα µε τη ΝΕΤ. Ένα ολόκληρο απόγευµα ο δράστης, αφού άρπαξε το όπλο ενός αστυνοµικού και δραπέτευσε, έπιανε οµήρους, έκλεβε Ι.Χ. και περιπολικά και ξέφευγε από τα µπλόκα, µέχρι τελικά να δολοφονήσει τον άτυχο οδηγό… (e-go.gr) Τα όσα έγιναν το µοιραίο απόγευµα εκείνου του Σαββάτου στην Θεσσαλονίκη, που γελοιοποίησαν την ΕΛ.ΑΣ., θα µπορούσαν να είναι ένα από τα επεισόδια της σειράς «Η µεγάλη των µπάτσων σχολή», µε πρωταγωνιστές απίθανους Έλληνες αστυνοµικούς, αν δεν είχαν την τραγική κατάληξη µε τον άτυχο οδηγό λεωφορείου που έπεσε νεκρός από τις σφαίρες του δράστη. Οι ευθύνες είναι µεγάλες και σε πολλά επίπεδα. Οι ηγε16

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

σίες του υπουργείου Εσωτερικών και της ΕΛ.ΑΣ., φοβούµενες τις γενικώτερες επιπτώσεις που µπορεί να έχει το πρωτοφανές φιάσκο, έσπευσαν να θέσουν σε διαθεσιµότητα έξι αστυνοµικούς - τους πρωταγωνιστές του περιστατικού και τους προϊσταµένους τους- ενώ κίνησαν διαδικασία ελέγχου για άλλους δύο. Όµως, τα αναπάντητα ερωτήµατα και οι ευθύνες είναι πολλές και έχουν να κάνουν µε τη συνολικώτερη αποδιοργάνωση της ΕΛ.ΑΣ. Ο 33χρονος τοξικοµανής ∆ηµήτρης Αλµπάνης συγκρατείται από περίοικους έξω από σούπερ µάρκετ στον Άγιο Αθανάσιο Θεσσαλονίκης, µετά από απόπειρα κλοπής πορτοφολιού. Λίγα λεπτά µετά, παραδίδεται σε συνοριοφύλακες, που του περνούν χειροπέδες. Μισή ώρα αργότερα, φτάνουν στο Τµήµα Συνοριακής Φύλαξης της περιοχής, δύο αρχιφύλακες του Α.Τ. Σίνδου για να τον παραλάβουν. Βγάζουν τις χειροπέδες για να µείνουν εκεί (είναι προσωπικός εξοπλισµός του κάθε αστυνοµικού), αλλά δεν του φορούν τις δικές τους. Τον επιβιβάζουν µόνο του και, µε ελεύθερα χέρια στο πίσω κάθισµα του περιπολικού, καθώς ήταν... γνώριµός τους, όπως είπαν, από τις επανειληµµένες µεταγωγές και τον θεωρούσαν ακίνδυνο. Μάλιστα, συνόδευσαν την τραγική παράλειψη µε µια δεύτερη, µεγαλύτερη: Ο δράστης αρπάζει το υπηρεσιακό περίστροφο του οδηγού από το … τσαντάκι του. Με το όπλο στο χέρι, διατάσσει τους δύο αστυνοµικούς να ακινητοποιήσουν το περιπολικό και αναγκάζει τον συνοδηγό να βγει από το όχηµα και να του … ανοίξει την πόρτα, καθώς οι πίσω πόρτες δεν ανοίγουν από µέσα. Καταφεύγει πεζός σε σπίτι οικογένειας. Κολλάει το όπλο στον κρόταφο του πατέρα και τον υποχρεώνει να µπει στο αυτοκίνητό του και να οδηγήσει. Λίγο πιο κάτω, του ζητά να σταµατήσει και να βγει από Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

C ASUS B ELLI

το όχηµα. Μερικές εκατοντάδες µέτρα µακριά, το αυτοκίνητο ανατρέπεται. Ο δράστης καταφεύγει στον χώρο στάθµευσης κοντινής επιχείρησης και, απειλώντας έναν οδηγό, του αρπάζει το αυτοκίνητο, αλλά λίγο πιο κάτω έχει την ίδια τύχη, πέφτοντας σε τοίχο. Υπό την… επίβλεψη των αστυνοµικών που τον σηµαδεύουν, αλλά δεν επεµβαίνουν, φτάνει πεζός στον κεντρικό δρόµο της ΒΙΠΕΘ, όπου επιβιβάζεται σε αστικό λεωφορείο. Ο 59χρονος οδηγός, Παν. Πιξόπουλος, που έµελλε να γίνει το τραγικό θύµα µίας απίστευτης σειράς λαθών και εγκληµατικών παραλείψεων των αστυνοµικών, είδε έντροµος τον δράστη να κολλάει το περίστροφο στον κρόταφό του και ακολούθησε την πορεία που του υπέδειξε. Λίγα λεπτά αργότερα, ο 59χρονος παίρνει τον ασύρµατο και ζητεί απεγνωσµένα από το κέντρο διαχείρισης κυκλοφορίας του ΟΑΣΘ να µεταφέρει στην αστυνοµία το τελεσίγραφο του δράστη: «Να µην ακολουθούν τα περιπολικά. Θα µε σκοτώσει». Οι αστυνοµικοί συνέχισαν να ακολουθούν και είδαν το λεωφορείο λίγο µετά να εκτρέπεται και να πέφτει πάνω στην περίφραξη στρατοπέδου. Είδαν τον δράστη να πετάγεται από την µπροστινή πόρτα, ενώ πλησιάζοντας το λεωφορείο είδαν τον άτυχο οδηγό να κείτεται νεκρός µε το κεφάλι στα σκαλοπάτια… Τρέχοντας, ο δράστης πήγε σε πολυκατάστηµα. Εκεί βρίσκονταν τρία κορίτσια, που βλέποντάς τον να εισβάλλει κλειδώθηκαν σε ένα γραφείο. Η κόρη του ιδιοκτήτη, ανέφερε πως τηλεφώνησε κλαίγοντας στην Άµεση ∆ράση, κρυµµένη κάτω από ένα γραφείο, καλώντας αγωνιωδώς σε βοήθεια, αλλά έκπληκτη άκουσε τον τηλεφωνητή να της ζητά να ξανακαλέσει, πληκτρολογώντας τον κωδικό της περιοχής της πριν το «100»! Περικυκλωµένος από δεκάδες αστυνοµικούς, ο δράστης βγήκε από την… πίσω πόρτα και µπήκε σαν κύριος σε υπηρεσιακό όχηµα του Τµήµατος Ασφαλείας Αµπελοκήπων. Τα κλειδιά είχαν αφεθεί πάνω στον διακόπτη της µίζας... Κάνοντας «οχτάρια», µε τα περιπολικά να τον καταδιώκουν, πέφτει πάνω σε µια νησίδα και σκάει ένα λάστιχο. Συνεχίζοντας, σταµάτησε σε µια έκθεση επίπλων. Έπιασε τον επόµενο όµηρό του, τρίτο στη σειρά, έναν πελάτη, που µόλις είχε φτάσει µε την οικογένειά του. Απειλώντας Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

τον µε το όπλο, τον έβαλε στη θέση του οδηγού και τον ανάγκασε να οδηγήσει προς την Θεσσαλονίκη. Το θρίλερ της πιο απίστευτης καταδίωξης τελείωσε µερικά χιλιόµετρα πιο κάτω, όταν το αυτοκίνητο εγκλωβίστηκε σε µπλόκο αστυνοµικών. Εκεί, κατάφεραν επιτέλους να τον ακινητοποιήσουν και να τον συλλάβουν, χωρίς ευτυχώς να πειράξει τον όµηρο. Το τραγικό θύµα του αστυνοµικού φιάσκου, ο 59χρονος οδηγός του λεωφορείου, Παναγιώτης Πιξόπουλος, παρέµενε νεκρός επί τέσσερις ώρες µέσα στο όχηµά του, µέχρι να βρεθεί ιατροδικαστής και να ολοκληρωθούν τα διαδικαστικά. Η ιατροδικαστής του υπουργείου ∆ικαιοσύνης που είναι υπεύθυνη για την περιοχή, δεν βρέθηκε ποτέ και έτσι επιστρατεύτηκε άλλος από την Ιατροδικαστική Υπηρεσία του ΑΠΘ. (Σαββατοκύριακα, η (δηµόσια) Ελλάδα δεν πηγαίνει στη δουλειά της. Τις άλλες µέρες, απλά, δεν εργάζεται)! ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

17

!

C ASUS B ELLI

Χρειάζονται, άραγε σχόλια; Μερικά πράγµατα, αξιότιµε κύριε Υπουργέ, θεωρούνται «στάνταρντ» στο χώρο της Αστυνοµίας: Ο κακώς εννοούµενος συνδικαλισµός: Όπως έγινε γνωστό, ο οδηγός του πρώτου περιπολικού, που αφοπλίστηκε από τον δράστη, είχε κριθεί ανεπαρκής από τους προϊσταµένους του το 2004 και είχε µετατεθεί στον αστυνοµικό σταθµό της Ιωνίας. Προσέφυγε, όµως, στα διοικητικά δικαστήρια και δικαιώθηκε τρία χρόνια µετά, τον Μάϊο του 2007, όταν επέστρεψε στο Τµήµα Ασφαλείας της Σίνδου. Όταν βλέπουµε συνδικαλιστές- µοντελάκια, µε «υπογένεια» στα κανάλια της τηλεόρασης, να υπερασπίζονται µε πάθος τα συντεχνιακά τους δικαιώµατα, πέραν από κάθε λογική, τι να υποθέσουµε άραγε; Η (σχεδόν) ανύπαρκτη εκπαίδευση των αστυνοµικών. Η απόλυτα «δηµοσιοϋπαλληλική» συµπεριφορά τους. Αδιαφορία, κάθε 1η και 15 στο ταµείο, να κυλάει ο χρόνος να πάρουµε το εφάπαξ… Ο τρόπος µε τον οποίο εισάγονται στις Αστυνοµικές Ακαδηµίες. (Για παράδειγµα, µία από τις περισσότερες από 500(!) άσχετες ερωτήσεις στις οποίες υποβάλλονται οι υποψήφιοι, είναι «γιατί θέλετε να έρθετε στην Αστυνοµία;». Η …δηµοφιλέστερη απάντηση είναι «για να εξασφαλίσω το µέλλον µου µέχρι τη σύνταξη»… Και αντί ο υπεύθυνος εξεταστής να ανοίξει την πόρτα και να τους πετάξει έξω, τους εύχεται …καλή επιτυχία!

Η αψυχολόγητη συµπεριφορά τους. Παρεµβαίνουν δυναµικά όταν ∆ΕΝ πρέπει (π.χ. για να διαλύσουν πορεία ηλικιωµένων συνταξιούχων) και απουσιάζουν ή καθυστερούν χαρακτηριστικά όταν ΠΡΕΠΕΙ να επέµβουν (π.χ. κατά την εκδήλωση ληστείας, απειλής κατά της ζωής, βίας στους αγωνιστικούς χώρους κ.λπ.). Η σωµατική τους εµφάνιση. Κάτι κοιλιές …µέχρι απέναντι! Άντε οι αστυνοµικοί αυτοί να χρειαστεί να… τρέξουν για να συλλάβουν κακοποιό! Η αδιαφορία του Κράτους. Ουαί κι αλλοίµονο στον αστυνοµικό (και στην οικογένειά του) που θα πέσει θύµα του καθήκοντος. Τον ξεχνά η Υπηρεσία και ζει µε έρανο των συναδέλφων του… Θα µπορούσα να γράφω επί ώρες… Θα µπορούσαµε να δούµε το όλο θέµα µε διάθεση χιουµοριστική… Όµως, εµείς, σαν απλοί πολίτες, κινδυνεύουµε καθηµερινά. Εσείς, οι υψηλά ιστάµενοι, έχετε τη φρουρά σας. Και δυστυχώς, από τους …εναποµείναντες, είναι ελάχιστοι, µετρηµένοι οι Αστυνοµικοί που επιτελούν σωστά το λειτούργηµά τους, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή, προκειµένου να µας προστατέψουν! Ένα µεγάλο ευχαριστώ ΜΟΝΟ σε αυτούς - και όχι στη «µεγάλη των µπάτσων σχολή». Αυτή, την απολαµβάνουµε στην τηλεόραση από τη γνωστή, οµώνυµη σειρά ταινιών ή live µέσα από ιστορίες καθηµερινής τρέλας! Και εσείς, ακόµα απορείτε κύριε υπουργέ… !

Ακύρωση της αναγνώρισης των Σκοπίων ως «Μακεδονίας» από Κονγκό και Μεξικό Ως «Πρώην Γιουγκοσλαβική ∆ηµοκρατία της Μακεδονίας» θα ονοµάζεται πλέον η γειτονική µας χώρα και για την ∆ηµοκρατία του Κονγκό, είτε σε επίπεδο διµερών σχέσεων είτε σε επίπεδο διεθνών σχέσεων. Αυτό αναφέρεται σε κοινό ανακοινωθέν που υπέγραψαν από κοινού ο Έλληνας υφυπουργός Εξωτερικών Γ. Βαληνάκης και ο υπουργός Εξωτερικών του Κονγκό Μπούσα Νιαµβίσι στις 20/10/2008, µετά από συνάντηση που είχαν στο περιθώριο

18

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

της συνόδου Κορυφής για την Γαλλοφωνία στο Κεµπέκ. Επί της ουσίας, πρόκειται περί πράξης απο-αναγνώρισης της ΠΓ∆Μ µε την συνταγµατική της ονοµασία (καθώς το Κονγκό είχε από ετών αναγνωρίσει την γειτονική µας χώρα µε την συνταγµατική της ονοµασία), που έρχεται µάλιστα λίγες ηµέρες µετά από ανάλογη απο-αναγνώριση από την κυβέρνηση του Μεξικό. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Ε ΚΚΛΗΣΙΑ

Το ιδανικό του άθρησκου κράτους δεν είναι ουδέτερο Tου Λέοντος Μπράνγκ

Ε

κκλησία και Πολιτεία: ένα θέµα-ταµπού. Αυτό ήταν το θέµα του Συµποσίου που πραγµατοποιήθηκε στις 28 Σεπτεµβρίου στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, µε πρωτοβουλία των Εκδόσεων «Υπακοή» και τέθηκε υπό την αιγίδα της Ι. Μητροπόλεως Πειραιώς. Βασικός οµιλητής ήταν ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Βασίλειος Ε. Βολουδάκης. Χαρακτηριστικό της οµιλίας ήταν η διαχρονική διαπραγµάτευση του θέµατος, η θεµελιώδης κριτική και κατάδειξη ευθυνών τόσο στην πλευρά της πολιτικής όσο και της πνευµατικής εξουσίας, η απλότητα και ταυτόχρονα η ουσιαστικότητα του λόγου και ο ενθουσιασµός του οµιλητή. Στα περιορισµένα πλαίσια αυτού του σηµειώµατος, είναι αδύνατο να καλυφθεί η επιχειρηµατολογία του οµιλητή σε όλο το εύρος της. Γι’ αυτό, εδώ γίνεται επιλογή κάποιων χαρακτηριστικών σηµείων. Όλη την οµιλία µπορεί να την βρει κανείς στην ιστοσελίδα: www.agiosnikolaosasklipiou.gr Επιχειρώντας µία αναδροµή του θέµατος στην ιστορία, ο οµιλητής επισήµανε αρχικά για την Αρχαία Ελλάδα, ότι οι πρόγονοί µας α) αναζητούσαν, έστω µέσα από την πολυθεΐα, όχι µία ιδέα, αλλά ένα ανθρώπινο πρόσωπο, µε το οποίο µπορούσαν να σχετισθούν, β) επιδίωκαν την ενότητα της πίστης τους µε την καθηµερινή τους ζωή, γι’ αυτό διακήρυξαν, µακρυά από κάθε στερεότυπο: «Πας µη Έλλην Βάρβαρος», βασισµένοι κυρίως στο οµόθρησκον, που παράλληλα µε το όµαιµον και το οµόγλωσσον αποτελούσε το θεµέλιο του πολιτισµού τους. Στο Ευαγγέλιο που τους κηρύχθηκε από τον Απόστολο Παύλο, βρήκαν την εκπλήρωση της προσδοκίας τους, πάλι όχι µια ιδέα, αλλά πρόσωπο, το µόνο καινόν υπό τον ήλιον, το σαρκωµένο Πρόσωπο του Θείου Λόγου. ∆έχθηκαν βαθύτατα ότι στον Θεάνθρωπο Χριστό ανήκει πάσα εξουσία εν ουρανώ και επί γης και ότι εποµένως η Εκκλησία θε-

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ραπεύει όλες τις ανθρώπινες ανάγκες, πνευµατικές όπως και υλικές. Έτσι, από πολύ νωρίς δηµιουργείται ο θεσµός των διακόνων, ένας καθαρά πολιτικός θεσµός, µε αποστολή να καλύψει τις βιοτικές ανάγκες των πιστών. Αυτή η πίστη ακριβώς διέπει απόλυτα και τον Μ. Κωνσταντίνο, ο οποίος µακρυά από κάθε πολιτική σκοπιµότητα απεκδύεται τις εξουσίες που του ανήκουν από τον ειδωλολατρικό κόσµο, αυτοκαταργείται ως Θεός-Ηγεµών, παραδίδει την πνευµατική εξουσία στα χέρια του κλήρου, γίνεται ο ίδιος «παιδί των Πνευµατικών Πατέρων της Εκκλησίας», «Μαθητής της Εκκλησίας» και κρατάει για τον εαυτό του µόνον την διευθέτηση των βιοτικών αναγκών. ∆ιαµετρικά αντίθετα προς τον Μ. Κωνσταντίνο, η πολιτική εξουσία- µετά τον Καποδίστρια, ο οποίος εµπνέεται από το ιδεώδες του Μ. Κωνσταντίνου- διεκδικεί συνεχώς τα της πνευµατικής εξουσίας. Όχι µόνο θέλει να την περιορίσει στον ναό, αλλά ακόµη και µέσα στον ναό θέλει να την φιµώσει, σαν ο πολιτικός βίος, η νοµοθεσία και η ρύθµιση των βιοτικών αναγκών να µην έχουν καµµία σχέση µε την χριστιανική ζωή. Αυτή η πολιτική της περιθωριοποίησης της Εκκλησίας, το δυτικό µοντέλο του χριστιανισµού, εφαρµόζεται πρώτα από την Βαυαροκρατία και µετέπειτα, πιστά, µέχρι σήµερα. Αντί οι χριστιανοί πολιτικοί – ως χριστιανική µας παρουσιάζεται η µεγάλη πλειοψηφία τους - όπως θα ήταν απόλυτα λογικό, να πολιτεύονται και να νοµοθετούν σύµφωνα µε την πίστη αυτή, υποκριτικά προβάλλουν την ανάγκη της τάχα συµπόρευσης µε την Ευρώπη. Προφανώς εξ ίσου λογικό και ταυτόχρονα αδιανόητο είναι να υποβιβαστεί ο κληρικός σε κοσµικό άρχοντα. Αυτό, βέβαια, µε κανέναν τρόπο, ακριβώς λόγω της πνευµατικής εξουσίας και ευθύνης που έχει, δεν αναιρεί το δικαίωµα και την υποχρέωση της Εκκλησίας να επηρεάζει και να ελέγχει ένα Χριστιανικό Κράτος.

!

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

19

Ε ΚΚΛΗΣΙΑ

Στην ουσία, η πολιτική, όπως τονίζει ο οµιλητής, «είναι η καθηµερινή µας ζωή, που, για κάθε συνειδητό πιστό χριστιανό, ταυτίζεται µε την πνευµατική του ζωή». Και αυτή η καθηµερινή µας ζωή επηρεάζεται έντονα από τα ΜΜΕ, που, στην υπηρεσία πάντοτε της εξουσίας και του χρήµατος, µας κάνουν πλύση εγκεφάλου και µας παρουσιάζουν µία πλαστή πραγµατικότητα, όπου κάθε τι το διεστραµµένο προβάλλεται ως φυσικό, µε αποτέλεσµα τελικά να χαλάει και η δική µας ζωή. Αυτός ο κατήφορος πρέπει και µπορεί να έχει τέλος, αφού είναι πολλοί µέχρι σήµερα οι πιστοί, εκατοµµύρια, γεγονός που φαίνεται και από τον φόβο των πολιτικών να διεξαγάγουν δηµοψηφίσµατα σε θέµατα πίστεως. Η τεράστια ευθύνη των κληρικών έγκειται στο ότι έχουν αφήσει να φτάσουν τα πράγµατα στην σηµερινή χυδαιότητα, χωρίς να προβάλλουν ουσιαστικό αντίλογο, αποδεχόµενοι µάλιστα πολλοί από αυτούς, ότι δεν έχουν λόγο στα πολιτικά πράγµατα και ότι, αν εκφράζουν άποψη σ’ αυτά, αυτό σηµαίνει εκκοσµίκευση της Εκκλησίας. Άλλος όµως ο πολιτικός λόγος και άλλος ο πολιτικός ρόλος. Από την άλ-

λη πλευρά, αυτοί οι ίδιοι δεν προβληµατίζονται καθόλου, όταν εκκλησιαστικοί άνδρες γίνονται «µιµητές των πολιτικών στο ήθος, στο ύφος, στις πρακτικές και στις δραστηριότητες». Οι πολιτικοί πάλι, έντεχνα υψώνουν, χριστιανοί όντες όπως τονίζουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους, το ιδανικό του άθρησκου κράτους, που όµως, όπως τονίζει ο οµιλητής, «δεν είναι ουδετερότητα. Είναι θέση. Είναι επιλογή. Συνειδητή επιλογή της αθεΐας, ως επικρατούσης πολιτικής του κράτους!» Μέσα σ’ αυτήν την σύγχυση της εποχής µας, ένα µένει βασικά για όλους µας, να σταθούµε στο ύψος των περιστάσεων και να αποτρέψουµε τον χωρισµό της Πολιτικής από την Εκκλησία, που αναπόφευκτα θα οδηγήσει και στον χωρισµό Εκκλησίας και Πολιτείας. Και, για να κατορθωθεί αυτό, κατά την πεποίθηση του οµιλητή, «δεν χρειάζεται τόσο η πολλή δουλειά, όσο το να πάψουµε, επί τέλους, να παραµένουµε υποδουλωµένοι και να ψηφίζουµε την δουλεία!» !

Ουαί υµίν τοις νοµικοίς!

Tου Αλέξανδρου Καριώτογλου

Π

ολλά έχουν ακουστεί τις µέρες αυτές για την υπόθεση του Βατοπαιδίου. Τόσο πολλά που αρχίζει κανείς να αµφιβάλλει πολλές φορές για όσα συµβαίνουν πίσω από την πλάτη µας, για τεκταινόµενα από άρχοντες, ανθρώπους εξουσίας στον χώρο της κοινωνίας και της εκκλησιαστικής ζωής ακόµα. ∆εν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι ζητούν έναν λόγο παρηγοριάς, καταφυγής σε µια σοφή σκέψη που λείπει έντονα από τον τόπο µας... Για τον λόγο αυτόν ο γράφων ανέτρεξε σε κείµενα παρηγορητικά, τα οποία ρίχνουν φως στο βαρύ σκοτάδι που καταπλακώνει την ύπαρξή µας µε έναν αλλιώτικο τρόπο. Ο λόγος λοιπόν στον άγιο Συµεών τον νέο θεολόγο, έναν µυ-

20

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

στικό άγιο του 10ου αι., µε την παράκληση να στοχαστεί ο αναγνώστης πάνω στο κείµενο που παρατίθεται στην συνέχεια χωρίς σχόλια: «Αλλά τι να πω προς εκείνους που αγαπούν να είναι ονοµαστοί, και να γίνουν ιερείς και αρχιερείς και ηγούµενοι, και θέλουν να δέχονται λογισµούς άλλων, και λένε ότι είναι άξιοι να τους δοθεί το δεσµείν και λύειν; Όταν τους βλέπω να µη γνωρίζουν τίποτε από τα αναγκαία και θεία πράγµατα, ούτε να τα διδάσκουν σε άλλους ή να τους οδηγούν στο φως της γνώσεως, τι άλλο να πω παρά εκείνο που ο Χριστός είπε στους φαρισαίους και διδασκάλους του θείου νόµου: «Αλλοίµονο σε σας νοµοδιδάσκαλοι (ουαί υµίν τοις νοµιΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Ε ΚΚΛΗΣΙΑ

κοίς), διότι αφαιρέσατε το κλειδί της γνώσεως; Και σεις οι ίδιοι δεν µπήκατε αλλά κι εκείνους που ήθελαν να µπουν τους εµποδίσατε». Και τί άλλο είναι το κλειδί της γνώσεως, παρά η χάρις του Αγίου Πνεύµατος που δίνεται δια της πίστεως και δια του φωτισµού παρέχει την αληθινή γνώση και επίγνωση και διανοίγει τον κλεισµένο και καλυµµένο νου µας, καθώς πολλές φορές σας είπα µε πολλές παραβολές και υπαινιγµούς, ακόµη δε και µε φανερές αποδείξεις; »Αν λοιπόν δεν γνωρίζουµε πώς πρέπει να συµπεριφερόµαστε σ’ αυτήν τη ζωή, ούτε ότι πρέπει πρώτα να τρεφόµαστε µε καλά έργα και µετά να καταστήσουµε τους εαυτούς µας δούλους της δικαιοσύνης, σαν να βρισκόµαστε ενώπιον του Κυρίου και όχι ανθρώπων, και αποφασίσαµε να υπηρετούµε άµεµπτα τον ζωντανό Θεό, ούτε ποιού είδους και τι λογής οφείλουµε πρώτα να γίνουµε και µετά να αναλάβουµε προϊστάµενοι των άλλων, πες µου, πώς θα αναλάβουµε την φύλαξη και την επιµέλεια του δεσποτικού ποιµνίου; Πώς θα το ποιµάνουµε σύµφωνα µε το θέληµα του αρχιποιµένα Ιησού Χριστού και θα το οδηγήσουµε σε λιβάδια αειθαλή; Αλλά πόσο µεγάλη πώρωση και καταφρόνηση του Θεού και των θείων! ∆ιότι αφού κλείσαµε τα αφτιά µας όπως η ασπίδα (το ερπετό), γίναµε σαν κωφοί και άλαλοι όπως οι νεκροί και όντας ανάπηροι στις αισθήσεις της ψυχής, δεν αισθανόµαστε αυτά που λέγονται, ούτε τι είναι ο χριστιανισµός γνωρίζουµε καλά, αλλά αγνοώντας και το µυστήριο της οικονοµίας και µη γνωρίζοντας µε ακρίβεια τα µυστήρια των χριστιανών, χωρίς ντροπή επιχειρούµε να δείξουµε στους άλλους τα σχετικά µε το φως της γνώσεως, µάλλον δε αυτό το ίδιο το φως της γνώσεως. Η γνώση δεν είναι το φως, αλλά το φως είναι η γνώση· επειδή εν αυτώ και δι’ αυτού και εξ αυτού προέρχονται τα πάντα. Όταν αρνούµαστε να το δούµε αυτό, φανερώνουµε τους εαυτούς µας ότι ούτε γεννήθηκαν ούτε εισήλθαν στο άνωθεν φως, αλλά ενώ είµαστε ακόµη έµβρυα ή εκτρώµατα, για να πούµε καθαρά την αλήθεια, εισβάλλουµε στους ιερούς τόπους και επιβαίνουµε στους αποστολικούς θρόνους, και το ακόµη φοβερότερο, οι περισσότεροι εξαγοράζουµε µε χρήµατα την ιερωσύνη χωρίς φόβο Θεού και επιζητούµε ως ποιµένες να οδηγούµε το βασιλικό ποίµνιο, εµείς που ούτε καν πρόβατα υπήρξαµε ποτέ· και αυτά µε µόνο σκοπό να γεµίσουµε σαν θηρία τις κοιλιές µας, και να πράξουµε όλα τ’ άλλα όσα απαιτεί η εΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

πιθυµία του χειρότερου και η προς τα κάτω επιθυµία και όρεξη. »Τέτοιοι ήταν αδελφοί, απ’ την αρχή οι Απόστολοι; Τέτοιοι οι διάδοχοι των Αποστόλων; Τέτοιοι οι πατέρες µας και διδάσκαλοι; Τί φοβερή είναι η τόλµη των ανθρώπων, διότι όχι µόνο στα αισθητά χρήµατα γίνονται προδότες και ιερόσυλοι, αυτοί που αποβλέπουν µόνο στο σακούλι των χρηµάτων, αλλά τολµούν να αγγίζουν και αυτόν τον ίδιο τον θείο πλούτο, γι’ αυτό δεν ντρέπονται να λένε: «Σ’ εµάς ανήκει το δεσµείν και λύειν, κι αυτό το λάβαµε άνωθεν στην παρούσα ζωή». Ω πόση αδιαντροπιά, για να µην πω ότι είναι η χειρότερη παραφροσύνη! Ω εσύ πες µου, από ποιόν και για ποιό λόγο έλαβες άνωθεν την εξουσία αυτή; Επειδή εγκατέλειψες τα πάντα και ακολούθησες τον Χριστό; Επειδή καταφρόνησες την επίγεια δόξα; Επειδή έγινες ταπεινός τω πνεύµατι; Επειδή πούλησες τα πάντα και τα χάρισες στους φτωχούς; Επειδή θυσίασες την ψυχή σου; ∆ηλαδή τη νέκρωσες για τον κόσµο, και δεν την οδήγησες σε κανένα σαρκικό θέληµα; Ή και συ όπως παλαιότερα οι µαθητές του Χριστού, άκουσες από αυτόν δηλαδή αφού σε εµφύσησε και σου είπε, ¨Λάβε Πνεύµα Άγιο· αν συγχωρήσεις τις αµαρτίες κάποιου, του είναι συχωρεµένες· αν κάποιου δεν τις συγχωρήσεις θα µείνουν ασυγχώρητες¨; «Αλλά η εξουσία αυτή είναι των ιερέων» λέει. Το γνωρίζω κι εγώ· αυτό είναι αλήθεια. ∆εν είναι όµως όλων και των κατ’ όνοµα ιερέων, αλλά εκείνων που ιερουργούν το Ευαγγέλιο µε πνεύµα ταπεινώσεως και ζουν άµεµπτη ζωή, εκείνων που παρέστησαν προηγουµένως τον εαυτό τους στον Κύριο και παρουσίασαν πνευµατικά την εσωτερική τους λατρεία µέσα στο ναό του σώµατός τους ως θυσία τελεία, αγία, ευάρεστη, κι έγιναν δεκτοί και εµφανίστηκαν στο άνω θυσιαστήριο και προσφέρθηκαν από τον αρχιερέα Χριστό ως προσφορά τέλεια στον Θεό και Πατέρα και µεταβλήθηκαν, και µεταµορφώθηκαν εις Χριστόν, ο οποίος πέθανε για µας και αναστήθηκε µε τη δόξα της θεότητος. Εκείνων που µε τέλεια ταπείνωση νύχτα και µέρα µετανοούν και πενθούν και µε δάκρυα παρακαλούν όχι µόνον για τον εαυτό τους, αλλά και για το ποίµνιο που τους εµπιστεύθηκαν και για τις άγιες εκκλησίες του Θεού όλου του κόσµου. Κι όχι µόνον αυτών, αλλά κι εκείνων που ενώπιον του Θεού κλαίνε σφοδρά για τα αµαρτήµατα των άλλων, εκείνων που δεν έχουν τίποτε ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

21

Ε ΚΚΛΗΣΙΑ

παραπάνω από τα αναγκαία, ούτε φροντίζουν για καµιά ικανοποίηση ή απόλαυση του σώµατος αλλά καθώς έχει γραφεί, «Οδηγούνται από το Πνεύµα και δεν επιτελούν την επιθυµία της σαρκός». Και, επιπλέον, εκείνων που δεν προτιµούν ούτε φτωχό ούτε πλούσιο, ούτε άρχοντα ούτε αρχόµενο, ούτε και αυτόν τον ίδιο που φορά το στέµµα, λόγω της δικαιοσύνης και της εντολής του Θεού· εκείνων που δεν χαυνώνονται µε την πρόφαση ελέους ή ένεκα προσφοράς δώρων ή φόβου ή αγάπης ή κάποιου άλλου πράγµατος ορατού ή αοράτου και δεν παραβλέπουν ή παραβαίνουν την εντολή του Θεού που είναι πάνω απ’ όλα. «Σ’ αυτούς λοιπόν ανήκει το δεσµείν και λύειν και το να ιερουργούν και διδάσκουν, και όχι σ’ εκείνους που εξελέγησαν και χειροτονήθηκαν µόνον από τους ανθρώπους· διότι κανένας δεν παίρνει µόνος του αυτή την τιµή, αλλά αυτός που θα κληθεί από τον Κύριο. ∆εν είπε: εκείνος που εκλέγεται από τους ανθρώπους, αλλά: εκείνος που προορίστηκε και χειροτονήθηκε από τον Θεό γι’ αυτό τον σκοπό. ∆ιότι οι εξ ανθρώπων και δι’ ανθρώπων είναι κλέφτες και ληστές, κα22

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

θώς ο Κύριος είπε: «Εγώ είµαι η θύρα. Όλοι όσοι ήρθαν και έρχονται όχι δι’ εµού, αλλά από άλλο µέρος, αυτοί είναι κλέφτες και ληστές». «Όλα αυτά λοιπόν έχω την απαίτηση να τα µάθετε εσείς που ονοµάζεστε παιδιά του Θεού κι εσείς που νοµίζετε ότι είστε χριστιανοί, που διδάσκετε τους άλλους µαταίως και που φαντάζεστε ότι είστε ηγέτες, απατηλά όµως. Ιερείς και µοναχοί ρωτήστε τους πρεσβυτέρους και αρχιερείς σας, συγκεντρωθείτε όλοι µαζί έχοντας την αγάπη του Θεού· και κατά πρώτον επιδιώξτε αυτά να τα µάθετε και να τα πάθετε έµπρακτα, κι επιπλέον να θελήσετε να τα δείτε κάποτε και να γίνετε θεοειδείς µε την πείρα. Αλλά να µη ζητάτε µόνο την προβολή και την εξωτερική περιβολή και τότε, να ανεβείτε στα αποστολικά αξιώµατα, για να µην ακούσετε σεις που πριν γνωρίσετε τα µυστήρια του Θεού, ενώ είστε ατελείς, τρέχετε προς τα αξιώµατα των άλλων: “«Αλλοίµονο σ’ εκείνους που θαρρούν πως είναι σοφοί και ενώπιον των οφθαλµών τους γνώστες. Αλλοίµονο σ’ εκείνους που παριστάνουν το φως σκοτάδι, και το σκοτάδι φως”». ! Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ - ΑΓΟΡΑ

Η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο Μετά το 1989 και την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισµού» στις ανατολικές χώρες, η κρίση στην ελεύθερη αγορά µε αιχµή την αµερικανική καπιταλιστική οικονοµία, µοιάζει µε τιµωρία της αλαζονικής συµπεριφοράς των καπιταλιστών. Οι ανά τον κόσµο σοσιαλιστές και εχθροί του καπιταλισµού, δικαίως θα σκέφτονται ότι η εκδίκηση είναι ένα πιάτο που τρώγεται κρύο. Στις 5 Σεπτεµβρίου του 2007, η Northern Rock, η µεγαλύτερη εταιρεία χορηγήσεων δανείων της Μ. Βρεταννίας, είναι αντιµέτωπη µε την χρεωκοπία. Η Τράπεζα της Αγγλίας την χρηµατοδοτεί, ενεχυριάζοντας τις µετοχές της, και µία εβδοµάδα µετά, την κρατικοποιεί. Είναι µόνον η αρχή!

Bear Stearns, Indy Mac, Fannie Mace, Freddie Mac, Merrill Lynch, είναι οι πρώτες επενδυτικές τράπεζες που εξαγοράζονται εν όψει πτώχευσης, µε ταπεινωτικό αντίτιµο. Βρέθηκαν να κατέχουν πάνω από τα µισά δάνεια που έχουν εκδοθεί στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Η κερδοσκοπία και τα υψηλά bonus των διευθυντών, καθόρισαν µια ανεξέλεγκτη και χωρίς προηγούµενο αύξηση των δανείων. Η απληστία των υψηλόβαθµων στελεχών και η σχέση χρηµατοδότησης των εταιρειών µε το αµερικανικό πολιτικό σύστηµα, άφησαν ανεξέλεγκτη την ανάπτυξη του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος και των σύνθετων προϊόντων του. Από την αρχή της δεκαετίας του ’90 και υπό την προηγούµενη διοίκηση της FED, είχε δοθεί το σύνθηµα για πλουτισµό και κέρδη δίχως όρια, µε µείωση των υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίµων των τραπεζών. Έκτοτε, οι κλασσικές αρχές ελέγχου και ασφάλισης των τραπεζικών αποθεµάτων και των δανείων, αγνοήθηκαν. Νέα σύνθετα προϊόντα «διαχύθηκαν» τα τελευταία χρόνια στην παγκοσµιοποιηµένη αγορά, δηλητηριάζοντας τα χαρτοφυλάκια τραπεζοασφαλιστικών κολοσσών. Η Merrill Lynch, η Lehman Brothers, η AIG έφτασαν µε ταχύτατους ρυθµούς σε αδιέξοδο. Η κρατική παρέµβαση και η άµεση χρηµατοδότησή τους από τον προϋπολογισµό, ήταν η µόνη λύση, κάτι που στην περίπτωση της Lehman Brothers δεν συνέβη, µε άµεσο αποτέλεσµα την πτώχευσή της. Η ιδιωτικοποίηση των κερδών και κρατικοποίηση των ζηµιών είναι

24

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

η επιβεβαίωση µιας ακραίας καπιταλιστικής πορείας, που εξαγριώνει τους φορολογούµενους και υποθηκεύει το µέλλον των εποµένων γενεών. Τα χαρακτηριστικά της κρίσης είναι εντυπωσιακά σε µέγεθος και ταχύτητα. Η εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήµατος και η παγκοσµιοποίηση των αγορών, µεταφέρουν µέσα σε λίγες µέρες τον εφιάλτη της κρίσης σε Ρωσσία, Βέλγιο, Ολλανδία, Γαλλία, Βρεταννία, Γερµανία, Ε.Ε. Η επιλογή για τις κυβερνήσεις, προκειµένου να µην καταρρεύσει το τραπεζοασφαλιστικό σύστηµα, είναι η στήριξη µε χρήµατα των πολιτών. Οι επενδυτικές τράπεζες, που δηµιούργησαν το πρόβληµα µε τις ριψοκίνδυνες επενδυτικές τους επιλογές, έπληξαν την αξιοπιστία αλλά και την ρευστότητα των εµπορικών τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών σε όλο τον κόσµο. Στην χώρα µας, το πρόβληµα είναι εισαγόµενο και ξένο µε τις τοπικές τραπεζικές συνήθειες. Το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα, έχοντας εξασφαλίσει επί σειρά ετών τεράστια κέρδη από τα κλασσικά τραπεζικά προϊόντα και τα υψηλά επιτόκια σε βάρος του καταναλωτή, έχει µια προνοµιακή θέση απέναντι στο πρόβληµα. Την ίδια στιγµή, η ελληνική κυβέρνηση, χωρίς σχέδιο και προαπαιτούµενα, µοιράζει χρήµατα των φορολογουµένων στις τράπεζες. Οι συνέπειες όµως για την Ελληνική οικονοµία από την αύξηση του δηµοσίου χρέους, των επιτοκίων, του κόστους του χρήµατος και την έλλειψη ρευστότητας είναι ορατές και µε την σειρά τους θα επιφέρουν µείωση του ρυθµού ανάπτυξης και των επενδύσεων, αύξηση της ανεργίας και ίσως µία γενικευµένη ύφεση. Το µάθηµα θα είναι σκληρό για όλους. Ο καπιταλισµός χωρίς κρατικό έλεγχο και εποπτεία, είναι πάντα κερδοσκοπία. Η κρίση αυτή είναι ένα τεράστιο οικονοµικό σκάνδαλο. Οι αγορές λειτουργούν όταν τα κίνητρα και τα κέρδη τους είναι σε ισορροπία µε το κοινωνικό συµφέρον. ∆ΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΚΟΥΤΣΟΝΙΚΑΣ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ∆ΕΝ ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ ΠΡΟΤΑΣΗ Ή ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ Ή ΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ.

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Ο ΙΚΟΝΟΜΙΑ

Αναζητούνται 7,4 δις ευρώ Tου Παύλου Καρούσου

Σ

το ύψος-ρεκόρ των 7,39 δισεκατοµµυρίων ευρώ προβλέπεται ότι θα ανέλθουν οι πρόσθετοι άµεσοι και έµµεσοι φόροι που θα κληθούν να πληρώσουν οι πολίτες το 2009, σύµφωνα µε το προσχέδιο του νέου Προϋπολογισµού. Η πρόβλεψη για την είσπραξη πρόσθετων φόρων 8,1 δισ. ευρώ µέσα στους προσεχείς 14 µήνες, είναι βέβαιον ότι κρύβει νέο πακέτο έκτακτων φορολογικών µέτρων, καθώς οι ρυθµίσεις που πρόσφατα νοµοθετήθηκαν δεν είναι δυνατόν να αποδώσουν πάνω από 4 δισ. ευρώ στα δηµόσια ταµεία µέχρι το τέλος του 2009. Τα έκτακτα µέτρα, τα οποία θα ληφθούν πιθανότατα στο δεύτερο εξάµηνο του 2009, θα προβλέπουν νέες αυξήσεις φόρων σε ποτά και τσιγάρα, αυξήσεις των συντελεστών του Ενιαίου Τέλους Ακινήτων (ΕΤΑΚ), υπαγωγή στο ΕΤΑΚ όλων των εκτός σχεδίου πόλεως οικοπέδων και αγροτεµαχίων, αναδροµικούς ελέγχους σε βάθος δεκαετίας για τον εντοπισµό µεγαλοϊδιοκτητών που δεν πλήρωσαν τον καταργηθέντα ΦΜΑΠ και πιθανότατα αύξηση συντελεστών ΦΠΑ κατά µία ποσοστιαία µονάδα! Για το επόµενο έτος, το υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών προβλέπει ότι: 1. Μισθωτοί, συνταξιούχοι και µικροµεσαίοι επαγγελµατίες θα υποχρεωθούν να πληρώσουν επιπλέον φόρους ύψους 1,1 δισ. ευρώ για τα εισοδήµατά τους. Στην υλοποίηση της πρόβλεψης αυτής θα συντελέσουν τα ακόλουθα µέτρα: α) Η µη τιµαριθµοποίηση της φορολογικής κλίµακας, µε βάση στην οποία θα υπολογίζονται το 2009 οι κρατήσεις φόρου εισοδήµατος από τους µισθούς και τις συντάξεις. Το αφορολόγητο και τα λοιπά κλιµάκια της κλίµακας θα παραµείνουν αµετάβλητα. Έτσι, η αύξηση των αποδοχών των µισθωτών και των συνταξιούχων, µε βάση την εισοδηµατική πολιτική και τις συλλογικές συµβάσεις, θα έχει ως συνέπεια σηµαντικά µεγαλύτερα τµήµατα των εισοδηµάτων αυτών να υπόκεινται σε φορολόγηση, τα δε συνολικά ποσά των µισθών και των συντάξεων να υποστούν υπέρµετρα αυξηµένες επιβαρύνσεις από τις κρατήσεις φόρου εισοδήµατος. Η συνολική πρόσθετη επιβάρυνση των µισθωτών και Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

των συνταξιούχων, υπολογίζεται σε 500 εκατ. ευρώ. β) Η επιβολή φόρου 10% από το πρώτο ευρώ µέχρι τα 10.500 ευρώ του καθαρού ετήσιου εισοδήµατος για 1.000.000 µικροµεσαίους επιτηδευµατίες (εµπόρους, βιοτέχνες κ.λπ.) και ελεύθερους επαγγελµατίες (ιατρούς, δικηγόρους, λογιστές, οικονοµολόγους κ.λπ.). Η επιβάρυνση των φορολογουµένων αυτών έχει εκτιµηθεί ότι θα ανέλθει σε 600 εκατ. ευρώ.

2. Ανώνυµες Εταιρείες, ΕΠΕ, Οµόρρυθµες-Ετερόρρυθµες Εταιρείες και λοιπά νοµικά πρόσωπα, θα καταβάλουν φόρους εισοδήµατος αυξηµένους κατά 815 εκατ. ευρώ. Στην σηµαντική αυτή αύξηση των φορολογικών επιβαρύνσεων των νοµικών προσώπων, θα συντελέσει η ήδη νοµοθετηθείσα αύξηση του συντελεστού προκαταβολής φόρου εισοδήµατος για τις Α.Ε. και τις ΕΠΕ, από 65% σε 80%.

3. Καταναλωτές και επιχειρήσεις οιασδήποτε µορφής θα πληρώσουν ΦΠΑ περισσότερο κατά 2,31 δισ. ευρώ και φόρους κατανάλωσης για καύσιµα, τσιγάρα και ποτά, αυξηµένους κατά 799 εκατ. ευρώ. Στην επαλήθευση των προβλέψεων αυτών θεωρείται ότι µπορεί να συντελέσουν: α) Η εφαρµογή των ρυθµίσεων για την ενοποίηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στο πετρέλαιο, σε διάστηµα περισσότερων µηνών εντός του εποµένου έτους. Φέτος, η ενοποίηση των φόρων στα πετρέλαια κίνησης και θέρµανσης εφαρµόσθηκε από τις 15/2 έως τις 30/4 και θα τεθεί εκ νέου σε ισχύ από τις 15/10 έως τις 31/12. Το 2009 η εφαρµογή τους θα διαρκέσει 1,5 µήνα περισσότερο, από 1/1 έως 30/4 και από 15/10/2009 έως 31/12/2009. β) Η εφαρµογή νέου συστήµατος ηλεκτρονικής παρακολούθησης της διακίνησης και διάθεσης του πετρελαίου ναυτιλίας, γ) Η περαιτέρω αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιµα, η οποία προβλέπεται ήδη µε νόµο. Από 1/1/2009 ο ΕΦΚ του πετρελαίου κίνησης θα αυξηθεί από τα 0,293 στα 0,302 ευρώ το λίτρο, ενώ οι ΕΦΚ σε όλους τους τύπους βενζίνης θα αυξηθούν κατά ένα λεπτό του ευρώ ανά λίτρο και θα ανέλθουν σε 0,359 ευρώ το λίτρο. ! ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

25

Ο Λ ΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ Α ΝΑΓΝΩΣΤΕΣ

Στην Ευρώπη επικρατεί το οµολογιακό και όχι το θρησκειολογικό µάθηµα Tου Κωνσταντίνου Χολέβα

∆

εν θα ασχοληθώ µε το ερώτηµα ποιοι, γιατί και πώς πρέπει να απαλλάσσονται από το µάθηµα των Θρησκευτικών στα ελληνικά σχολεία. Για το θέµα αυτό έχει λάβει ξεκάθαρη θέση η ∆ιαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, ότι δηλαδή πρέπει να τηρείται το Σύνταγµα και να εφαρµόζονται οι υπάρχοντες σχετικοί νόµοι. Το ερώτηµα µε το οποίο θα ασχοληθώ, είναι αν είναι «αναχρονιστικό» το περιεχόµενο του µαθήµατος, όταν βασίζεται στην Ορθόδοξη Πίστη και Παράδοση (οµολογιακό µάθηµα) και κατά πόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συγκεκριµένη πρόταση για την αξία και για το περιεχόµενο του µαθήµατος των Θρησκευτικών. Αρχίζουµε µε το ερώτηµα: υπάρχει κάποια Οδηγία (ντιρεκτίβα) της Ε.Ε. για το µάθηµα των Θρησκευτικών; Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Η Ε.Ε. έχει καταστήσει σαφές από την Συνθήκη του Άµστερνταµ του 1997 και µέχρι σήµερα, µε όλα τα επίσηµα κείµενά της, ότι τα ζητήµατα που αφορούν στις σχέσεις Εκκλησίας –Πολιτείας, καθώς και στην διδακτέα ύλη της παιδείας, δεν είναι ζητήµατα δικής της αρµοδιότητος, αλλά του κάθε κράτους –µέλους ξεχωριστά. Επί πλέον, η Ε.Ε. δηλώνει ότι σέβεται την εθνική και πολιτιστική ταυτότητα των λαών, οι οποίοι την αποτελούν. Έτσι, λοιπόν, και το µάθηµα των Θρησκευτικών δεν ακολουθεί κάποια ενιαία γραµµή, αλλά διαφέρει από χώρα σε χώρα, αναλόγως των τοπικών, ιστορικών και πολιτισµικών ιδιαιτεροτήτων. Εννοείται ότι τα κράτη µέλη νοµοθετούν µε σεβασµό προς τις ∆ιεθνείς Συµβάσεις περί Ανθρωπίνων ∆ικαιωµάτων και επιδιώκουν την καλλιέργεια του υγιούς θρησκευτικού φρονήµατος, µακριά από κάθε φανατισµό και µισαλλοδοξία. Εκείνο το κείµενο, το οποίο προκαλεί παρερµηνείες, είναι η Σύσταση 1720/2005 της Κοινοβουλευτικής Συνελεύσεως του Συµβουλίου της Ευρώπης, µε τίτλο «Θρησκεία και Εκ-

26

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

παίδευση». Η Σύσταση αυτή έχει συµβουλευτικό και όχι υποχρεωτικό χαρακτήρα, άλλωστε το Συµβούλιο της Ευρώπης είναι ένα όργανο διαφορετικό από την Ε.Ε. και έχει ως µέλη 47 και όχι µόνον τις 27 χώρες. Έστω κι αν σε κάποια σηµεία η Σύσταση αυτή δίνει επιχειρήµατα στους αντιπάλους του οµολογιακού µαθήµατος, δεν πρέπει να ξεχνούµε ότι απευθύνεται κυρίως σε χώρες, οι οποίες, για διαφόρους λόγους δεν είχαν εισαγάγει µέχρι εκείνη την χρονιά κάποια στοιχεία θρησκευτικής εκπαιδεύσεως στο σχολείο, όπως η Γαλλία και οι πρώην κοµµουνιστικές χώρες. Η σαφέστερη απόδειξη του γεγονότος ότι η Ε.Ε. προτιµά το οµολογιακό και όχι το θρησκειολογικό περιεχόµενο του µαθήµατος, είναι το πρόγραµµα των λεγοµένων Ευρωπαϊκών Σχολείων. Τα σχολεία αυτά απευθύνονται στα παιδιά των υπαλλήλων των διαφόρων υπηρεσιών της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες, στο Στρασβούργο, στο Λουξεµβούργο και αλλού. Χρηµατοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission), η οποία καθορίζει το πρόγραµµα και την ύλη. Το ∆ηµοτικό έχει 5 τάξεις και η Μέση Παιδεία 7 τάξεις. Το µάθηµα των Θρησκευτικών περιλαµβάνεται υποχρεωτικά και στις 12 τάξεις, µε την δυνατότητα εναλλακτικού µαθήµατος Ηθικής. Οι γονείς καλούνται να δηλώσουν αν είναι Ορθόδοξοι, Ρωµαιοκαθολικοί κ.λπ. και οι µαθητές χωρίζονται στις αντίστοιχες οµάδες, ώστε το µάθηµα να έχει οµολογιακό περιεχόµενο. Οι διδάσκοντες και η ύλη επιλέγονται από την ηγεσία των τοπικών θρησκευτικών κοινοτήτων. Για τα Ορθόδοξα παιδιά, την ευθύνη έχει η τοπική Μητρόπολη του Οικουµενικού Πατριαρχείου. Μάλιστα, αν διαβάσει κάποιος την ύλη που διδάσκεται στο Ελληνικό Τµήµα του 7ταξίου Ευρωπαϊκού Γυµνασίου του Λουξεµβούργου, θα δει ότι διδάσκονται πέραν των βιβλίων Θρησκευτικών του ΟΕ∆Β και άλλα χρήσιµα κείµενα, όπως η Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Ο Λ ΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ Α ΝΑΓΝΩΣΤΕΣ

Καινή ∆ιαθήκη από το πρωτότυπο και από µετάφραση, η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόµου κ.λπ. Εµπράκτως, λοιπόν, η Ε.Ε. τάσσεται υπέρ του οµολογιακού και όχι του θρησκειολογικού µαθήµατος. Η Γερµανία, η µεγαλύτερη χώρα της Ε.Ε., αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγµα εφαρµογής του οµολογιακού µαθήµατος. Το µάθηµα των Θρησκευτικών είναι κατά το Σύνταγµα ( άρθρο 7, παρ. 2 και 3) υποχρεωτικό και ισότιµο µε τα άλλα µαθήµατα. Εξετάζεται, βαθµολογείται και ο βαθµός αναγράφεται στο ενδεικτικό. Ο καθηγητής του Ορθοδόξου Θεολογικού Ινστιτούτου του Πανεπιστηµίου του Μονάχου, Ανάργυρος Αναπλιώτης, µας δίνει τις εξής πληροφορίες µε άρθρο του, το οποίο δηµοσιεύθηκε στο περιοδικό ΕΚΚΛΗΣΙΑ του Απριλίου 2008: ο θεολόγος καθηγητής είναι απολύτως ισότιµος µε όλους τους άλλους καθηγητές, µπορεί δε να είναι λαϊκός ή κληρικός και µισθοδοτείται από το κράτος. Το µάθηµα διδάσκεται µε οµολογιακό –δογµατικό περιεχόµενο και οι αναγνωρισµένες ως Ν.Π.∆.∆. θρησκευτικές κοινότητες έχουν το δικαίωµα να γράφουν τα βιβλία και να ελέγχουν τους διδάσκοντες. Κατόπιν δηλώσεως των γονέων, οι µαθητές παρακολουθούν το µάθηµα µε βάση τις αρχές του Ρωµαιοκαθολικισµού ή της Ευαγγελικής Εκκλησίας ή της Ορθοδοξίας. Οι µαθητές που δεν επιθυµούν να παρακολουθήσουν οµολογιακά θρησκευτικά, υποχρεούνται να παρακολουθήσουν µάθηµα Ηθικής. Εκείνοι, λοιπόν, που επικρίνουν το ελληνικό µάθηµα των Θρησκευτικών, ας έχουν υπ’ όψιν τους ότι στην Γερµανία, το µάθηµα είναι αυστηρότερα οµολογιακό απ’ ό,τι στην Ελλάδα. Στην Ιταλία, το µάθηµα έχει σαφώς οµολογιακό περιεχόµενο. Βάσει του Νόµου 121 της 25-3-1985, ο οποίος βασίζεται στο Κονκορδάτο της 18-2-1984 µεταξύ Βατικανού και Ιταλικής ∆ηµοκρατίας, «η Ιταλική ∆ηµοκρατία, αναγνωρίζοντας την αξία της θρησκευτικής κουλτούρας και λαµβάνοντας υπ’ όψιν ότι οι αρχές του Καθολικισµού αποτελούν τµήµα της ιστορικής κληρονοµιάς του ιταλικού λαού, θα συνεχίσει να εξασφαλίζει, στο πλαίσιο του σχολείου, την διδασκαλία της Ρωµαιοκαθολικής πίστης στα δηµόσια σχολεία κάθε βαθµίδος, πλην των Πανεπιστηµίων». Το µάθηµα, λοιπόν, διδάσκεται σε όλα τα δηµόσια σχολεία, µε βάση το Ρωµαιοκαθολικό δόγµα. Για τους µη Καθολικούς, προβλέπεται δικαίωµα απαλλαγής. Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Το βελγικό Σύνταγµα προβλέπει ( άρθρο 24, παρ. 1) ότι τα δηµόσια σχολεία πρέπει να διδάσκουν οµολογιακό µάθηµα Θρησκευτικών και οι απαλλασσόµενοι να παρακολουθούν µάθηµα Ηθικής. Στην Ισπανία, το µάθηµα είναι οµολογιακό, µε βάση τις αρχές της Ρωµαιοκαθολικής πίστης. Με τον Οργανικό Νόµο περί Εκπαιδεύσεως της 3-5-2006, ο οποίος κάνει µνεία του Κονκορδάτου µεταξύ Βατικανού και Ισπανικού κράτους, υποχρεούται κάθε σχολείο να έχει καθηγητές για την διδασκαλία του µαθήµατος σε οµολογιακή βάση. Η παρακολούθηση είναι προαιρετική για τους µαθητές, µε βάση την δήλωση των γονέων. Τα τελευταία στοιχεία που έχουµε, αναφέρουν ότι περίπου το 80% των µαθητών παρακολουθούν Ρωµαιοκαθολικά Θρησκευτικά. Κατόπιν σχετικής αποφάσεως του Συνταγµατικού ∆ικαστηρίου, στην επιλογή των διδασκόντων µετέχουν και οι Ρ/καθολικοί Επίσκοποι. Στην Αυστρία, η νοµοθεσία προβλέπει οµολογιακό µάθηµα Θρησκευτικών στα δηµόσια σχολεία. Η συντριπτική πλειοψηφία των µαθητών παρακολουθεί µάθηµα βασισµένο στο Ρωµαιοκαθολικό δόγµα. Οι καθηγητές πληρώνονται από το κράτος. Στην ∆ανία, το υποχρεωτικό σχολείο διαρκεί 9 χρόνια και λέγεται Folkeskole. Υπάρχει σε όλες τις τάξεις υποχρεωτικό µάθηµα «Χριστιανικών σπουδών». Ο τίτλος του µαθήµατος υποδηλώνει και το οµολογιακό περιεχόµενό του. Στο τριτάξιο Γυµνάσιο (Λύκειο) διδάσκεται υποχρεωτικό µάθηµα «θρησκευτικών σπουδών». Στην Ρουµανία, το µάθηµα επανήλθε µετά από 60 χρόνια. Τα Θρησκευτικά διδάσκονται µε βάση την Ορθόδοξη Χριστιανική διδασκαλία, πλην ορισµένων περιοχών, όπου κατοικούν Ρωµαιοκαθολικοί. Κάθε πρωί, οι µαθητές απαγγέλλουν το «Πάτερ Ηµών» και στις αίθουσες των τάξεων υπάρχουν Ορθόδοξες εικόνες. Στην Γαλλία, από το 1905 απαγορεύεται κάθε θρησκευτική διδασκαλία µέσα στο πρόγραµµα του δηµοσίου σχολείου, όµως ο Νικολά Σαρκοζί έχει δηλώσει ότι αυτό µπορεί να αλλάξει µετά από διαβούλευση µε τις µεγάλες θρησκευτικές κοινότητες. Επιτρέπεται, πάντως, να έρχεται κληρικός της Ρωµαιοκαθολικής Εκκλησίας για κήρυγµα στα σχολεία, αν το ζητήσουν ορισµένοι γονείς. Πάντως, σε δύο περιφέρειες, στην Αλσατία και στην Λωραίνη, υπάρχει υΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

27

Ο Λ ΟΓΟΣ ΣΤΟΥΣ Α ΝΑΓΝΩΣΤΕΣ

ποχρεωτικό µάθηµα Θρησκευτικών µε οµολογιακό περιεχόµενο, το οποίο ρυθµίζουν οι δύο µεγάλες κοινότητες, των Ρωµαιοκαθολικών και των Προτεσταντών. Εξ άλλου, το 90% των ιδιωτικών σχολείων ανήκει στην Ρ/Καθολική Εκκλησία και εκεί διδάσκεται µάθηµα Θρησκευτικών. Η Βρεταννία και η Σουηδία διδάσκουν υποχρεωτικό µάθηµα Θρησκευτικών Σπουδών στα δηµόσια σχολεία, µε περιεχόµενο κυρίως θρησκειολογικό. Ουσιαστικά, µόνον η Βρεταννία από όλη την Ευρώπη διδάσκει θρησκειολογία στα σχολεία. Στην Σουηδία, το µάθηµα είναι τύποις µεν θρησκειολογικό, στην ουσία όµως βασίζεται στις Χριστιανικές αξίες.

Στην Πορτογαλία, το µάθηµα των Θρησκευτικών έχει οµολογιακό (Ρωµαιοκαθολικό) περιεχόµενο. Οι µαθητές που δεν επιθυµούν να το παρακολουθήσουν, επιλέγουν κάποιο µάθηµα Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής. Από τα ενδεικτικά αυτά παραδείγµατα, βλέπουµε ότι στην Ε.Ε. το οµολογιακό µάθηµα Θρησκευτικών είναι ο κανόνας και δεν θεωρείται αναχρονισµός. Η θρησκειολογία είναι η εξαίρεση. Εξ άλλου, παρατηρούµε ότι για εκείνους που απαλλάσσονται, οι περισσότερες χώρες προβλέπουν ένα µάθηµα ηθοπλαστικού χαρακτήρος, διότι το σχολείο δεν έχει σκοπό µόνο την µετάδοση γνώσεων, αλλά και την διάπλαση της ανθρώπινης προσωπικότητας. !

Τα θύµατα της εκπαιδευτικής µεταρρύθµισης Tου Κ. Ζιάβρα

Κ

άθε εκπαιδευτική µεταρρύθµιση δηµιουργεί και τα δικά της θύµατα. Η µεταρρύθµιση των τελευταίων χρόνων στον χώρο της παιδείας έχει, µεταξύ των άλλων, ως θύµατα αυτήν την φορά τα νήπια. Η γνωστή προχειρότητα µε την οποία γίνονται όλα στην χώρα µας έχει φέρει σε κατάσταση πανικού χιλιάδες γονείς, καθώς αναζητούν απεγνωσµένα µία θέση για το παιδί τους σε κάποιο δηµόσιο ή ιδιωτικό νηπιαγωγείο. Και τα µεν δηµόσια δεν έχουν θέσεις τα δε ιδιωτικά δεν πληρούν πάντα τις προϋποθέσεις του υπουργείου Παιδείας. Έτσι, χιλιάδες παιδιά, εξ αιτίας του ελλιπούς σχεδιασµού, κινδυνεύουν να µην γίνουν δεκτά στην πρώτη δηµοτικού, επειδή δεν θα διαθέτουν βεβαίωση ότι πήγαν σε νηπιαγωγείο που έχει άδεια από το υπουργείο. Υπενθυµίζουµε ότι το νηπιαγωγείο αποτελεί πλέον τµήµα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Καλή, ίσως, η ανωτέρω σκέψη, αλλά κάποιος έπρεπε να σκεφτεί και την υλοποίησή της. ∆ιότι, παρ’όλες τις εξαγγελίες του υπουργού για επάρκεια σε προσωπικό και υποδοµές των δηµοσίων νηπιαγωγείων, πολλοί γονείς ακόµη ψάχνουν, αλλόφρονες, µία θέση σε κάποιο, κοντινό στη γειτονιά τους, νηπιαγωγείο, και δεν βρίσκουν. Ίσως να έχουν γί-

28

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

νει οι κατάλληλες προσλήψεις, όπως ισχυρίζεται ο υπουργός, αλλά όχι η κατάλληλη κατανοµή του προσωπικού, και έτσι αλλού πλεονάζει και αλλού περισσεύει. Επίσης, οι υποδοµές δεν είναι εύκολο να δηµιουργηθούν, ειδικά στο δηµόσιο, µέσα σε δύο χρόνια, από τότε δηλαδή που ενεργοποιήθηκε ο νόµος του ’85 περί υποχρεωτικής παρακολούθησης του νηπιαγωγείου. Και, τέλος πάντων, ξεχνώντας τα περί δηµόσιας και δωρεάν παιδείας, θα µπορούσαν τα νήπια να φοιτήσουν σε ένα ιδιωτικό νηπιαγωγείο. Αλλά και εδώ οι γονείς έρχονται αντιµέτωποι µε τις παλινωδίες του κρατικού µηχανισµού, καθ’ότι το υπουργείο βάζει προϋποθέσεις για την αδειοδότηση των ιδιωτικών νηπιαγωγείων που, όπως σωστά φαντάζεστε, δεν πληρούν ούτε τα δηµόσια. Επίσης, το υπουργείο δεν έχει απαντήσει ακόµη σε πολλά νηπιαγωγεία που έχουν κάνει αίτηση για να πάρουν την πιστοποίηση. Οπότε φανταστείτε τον πανικό που θα επικρατήσει αν σε πολλά από αυτά έρθει αρνητική απάντηση. Ελλάς το µεγαλείο σου! Για άλλη µία φορά, στο µάθηµα της Οργάνωσης και ∆ιοίκησης το υπουργείο Παιδείας µένει …µετεξεταστέο! ! Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ΦΑΚΕΛΛΟΣ

ή κ ι τ σ α π σ ο ζ ι ρ Νέα η µ α ν ύ δ ή κ ι τ ι λ ο π υ ο ρ τ ν έ Κ υ ο τ στον χώρο Με θέµα το κέντρο και «τα δύσκολα»

Έ

τσι που πορεύονται τα πράγµατα και που διαµορφώνεται η συγκυρία, το να ασχολείται κανείς µε το Κέντρο – τι σηµαίνει, σε τι λειτουργίες προσέρχεται, τι πολιτικά σηµατοδοτεί, τι εκφράζει – µπορεί εύλογα να κατηγορηθεί ως υπεκφυγή. Αν µη, ως γραφικότητα. ∆ιότι η διεθνής κρίση των οικονοµιών, που εκδηλώθηκε µε πρωτοφανή βιαιότητα από το πιο ζωτικό τους σηµείο – τα χρηµατοπιστωτικά συστήµατα – αλλά ήδη γίνεται φανερό ότι αφορά την συνολική διεθνή δοµή, προσγειωνόµενη στην ούτως ή άλλως αδυνατισµένη ελληνική οικονοµία (η οποία, επιπροσθέτως, µε µικροµεγαλισµούς επαίρεται ότι… ανθίσταται καλύτερα στην κρίση), δηµιουργεί κυριολεκτικά κατάσταση ανάγκης. Ενώ, στην άλλη όχθη, η ασύλληπτου επαρχιωτισµού πολιτική σκηνή µίας Ελλάδας του 2008, µε τα Βατοπαίδιά τους και την ασυγκράτητη πλέον χυδαιότητα των προσωπικών παιχνιδιών, τραβάει κατ’ ανάγκην τις σχέσεις στα άκρα, καθιστά αναγκαστική την οξύτητα. Και όµως: η επαναφορά της συζήτησης στο Κέντρο αποκτά – ακριβώς τώρα – νέο νόηµα. Μόνο που λειτουργεί διαφορετικά απ’ ό,τι είχαµε συνηθίσει επί, εν τέλει, δεκαετίες. Γιατί, αλήθεια, τι ήταν το Κέντρο (σωστότερα: το κέντρο ως πολιτικός τόπος, ως πολιτικό ζητούµενο): Ήταν είτε της αριστεράς πτέρυγας του πολιτικού φάσµατος προσπάθεια απόκτησης ερεισµάτων που να επιτρέπουν πρόσβαση στην εξουσία, είτε του µεσαίου αστικού χώρου προσπάθεια να ριζώσει µε πιο ριζοσπαστικές καταβολάδες

σ’ ένα κυριαρχούµενο από την ∆εξιά σκηνικό – αυτά στα µεταπολεµικά, χρόνια, όπου η Αριστερά ήταν «ου τόπος». Είτε ακόµη, στην Μεταπολίτευση, προσπάθεια του ριζοσπαστικού µεν ΠΑ.ΣΟ.Κ. να συνεχίσει να κρατά την κυριαρχία παρά την απώλεια/ εγκατάλειψη της ριζοσπαστικότητας (αυτή ήταν η ουσία της εποχής Σηµίτη) και προσπάθεια της µειοψηφικής κοινωνιολογικά Ν.∆. να κερδίσει την εξουσία, αποβάλλοντας ως φιδοπουκάµισο την ∆εξιά (αυτό, µε τις ντροπές του «µεσαίου χώρου», υπήρξε η επιτυχία της εποχής Καραµανλή/ Ρουσόπουλου, αλλά είχε υπάρξει και η απόπειρα του Κωνσταντίνου Καραµανλή – χωρίς εν τέλει επιτυχία το 1975-77). Κοινό στοιχείο όλων αυτών των – ανόµοιων, προδήλως – τακτικών κινήσεων που πολύ θα ήθελαν να αποτελούσαν «στρατηγική», υπήρξε το αγκάλιασµα µε το γλυκό πολιτικό πρόσωπο: από το κεϋνσιανά εµπνευσµένο πρότυπο αναδιανεµητικής ανάπτυξης, µέχρι την αναζήτηση λόγου ελευθεριών (παλιά, τότε που αυτό µετρούσε) ή κοινωνικής χαλάρωσης (στα πρώτα Μεταπολιτευτικά χρόνια) ή, τελικά, της παραίτησης από τις δύσκολες επιλογές (από την εποχή ύστερου Σηµίτη και µετά, «στα χρόνια του κατήφορου», που τόσο συγκινητικά τα συνέχισε η εποχή Καραµανλή/ Ρουσόπουλου…). Ε, λοιπόν, η λειτουργία του κέντρου ίσως επανέρχεται τώρα, µάλλον επανέρχεται τώρα with a vengeance, όπως λένε οι Αγγλοσάξονες. ∆ηλαδή, µε ακόµη µεγαλύτερη ένταση, αλλά και µε στοιχείο εκ-

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

δίκησης. Τι θα πει αυτό; Κάποια στιγµή το εξέφρασε (καταλαβαίνοντας τι έλεγε, πού οδηγούσε την συζήτηση ή όχι; εν τέλει λίγο ενδιαφέρει) ο χειµαζόµενος από την κρίση και τα αδιέξοδα της οικονοµίας Γιώργος Αλογοσκούφης. Πότε; Όταν άφησε να εννοηθεί ότι κυβερνητικό σχήµα συνεργασίας από στοιχεία Ν.∆. και ΠΑ.ΣΟ.Κ. θα ήταν ενδεχοµένως νοητό, αλλά «για τα δύσκολα»: Πριν καλά-καλά στεγνώσει το τυπογραφικό µελάνι, η τοποθέτηση εκείνη είχε νερωθεί, ύστερα ουσιαστικά αυτοδιαψευσθεί. Όµως κάτι άφησε πίσω! Όχι, όχι την αναφορά στην συγκυβέρνηση, σε σχήµατα συνεργασίας κοκ: αυτά ούτως ή άλλως αποτελούν πολιτικής κουζίνας προϊόντα, δηλαδή µαγειρέµατα. Και η µαγειρική είναι µεγάλη τέχνη, όµως, όταν – όπως τώρα – πάει να «αξιοποιήσει» σάπια υλικά, απλώς συνδυάζοντάς τα µεταξύ τους και µε βαριά µπαχαρικά (κυρίως µηντιακά), ώστε να βρωµάει λιγώτερο σήψη το αποτέλεσµα, τότε καλό δεν κάνει. Το σηµαντικό απ’ εκείνην την συζήτηση ήταν άλλο, ήταν το «για τα δύσκολα». Τα οποία «δύσκολα», τώρα πια, βρίσκονται και πασίδηλα και αναπόδραστα µπροστά µας. Ενώ «αι πολιτικαί δυνάµεις του τόπου» µετέρχονται το ευγενές άθληµα της όλο και χαµηλότερου επιπέδου αλληλολάσπωσης – αυτό που, λαµπρά, εξέφρασε το έπος του Βατοπαιδίου µετά απ’ εκείνο της Siemens σε φόντο υποκλοπών κοκ. Οπότε; Οπότε, µόνον κάπου όπου θα κατοικούσε η µεσότητα – δυνάµεων, συµφερόντων, αντανακλαστικών, ανάγκης, στηρίξεων – θα µπορούσε να επιχειρηθεί αληθινή αντιµετώπιση «των δύσκολων». ∆ηλαδή, εκείνων που έχουν κόστος, που διαταράσσουν και πληγώνουν προτού υποσχεθούν (προσοχή! όχι τάξουν, αλλά έλλογα υποσχεθούν) κάτι καλύτερο. ∆ηλαδή, εκείνων που µπορούν να προσεγγισθούν – αλλά και πρέπει να προσεγγισθούν για να µην βουλιάξει εντελώς, για να µην πάει άπατο το καράβι… – µε µόνο εφό-

30

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

διο την επαγγελία: Αξιοπρέπειας για τον πολίτη/ καθηµερινό άνθρωπο. Ισορροπίες στο κόστος των (τραγικά αναγκαίων, τραγικά καθυστερηµένων) προσαρµογών. Υποχώρηση του ιταµού δουλοκτητικού κράτους. ∆ικαιοσύνης (πάντα σχετικής, απόλυτη δικαιοσύνη αποβαίνει σαβοναρολική παγίδα) στην διαχείριση. Σεµνότητας και ταπεινότητας στο ύφος (αλλά µε γνήσια τιµιότητα κάτω από το ύφος). ∆εν σε αδικούµε, φίλε αναγνώστη, αν καγχάζεις – ιδίως µετά την τελευταία αυτή απλοϊκότητα που συνειδητά καταγράψαµε, προκειµένου να δείξουµε πώς εκπορνεύονται όλες οι έννοιες όταν τις υιοθετεί ένα πολιτικό σύστηµα. που σκέφτεται (µόνο) τον εαυτό του! Όµως, άµα κάπου αναζητηθεί χώρος πολιτικής για τέτοιου είδους περίεργα και εξωτικά πράγµατα, µάλλον χώρος κέντρου/Κέντρου θα είναι αυτός. Όµως, όχι ένας χώρος ήπιας, ευχάριστης, φιλολαϊκής κοκ συναίνεσης. Αλλά ένας χώρος συνεννόησης και συνευθύνης «για τα δύσκολα (ή τουλάχιστον για να επιχειρηθούν «τα δύσκολα»). Υποτίθεται ότι η κρίση σοβαρεύει τους ανθρώπους. Ενώ – θα υπέθετε κανείς – η άκρα φθορά, των «δοκιµασµένων» πολιτικών σχηµάτων ξυπνάει αντανακλαστικά αυτοσυντήρησης. Υποτίθεται ακόµη ότι όλοι συνειδητοποιούµε πως η εποχή του «χρειάζοµαι» των πρώτων µεταπολεµικών δεκαετιών (στην Ελλάδα: ’50 και ’60) έχει περάσει ανεπιστρεπτί, αλλά και του «θέλω» τα χρόνια έχουν παρέλθει (στην Ελλάδα: µια πρώτη γεύση το ’60, αχνά το ’70, κυρίαρχα το ’80). Ενώ η καθυστέρηση µετάβασης στο «µπορώ» του ’90, απλώς το κάνει «µπορούµε µόνο», τώρα… Το Κέντρο του «µπορούµε» (αλλά ειλικρινά και έντιµα) είναι η πρόταση, αν πρόταση υπάρχει. Ισχύουν όµως αυτά τα «υποτίθεται»; Α. ∆. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙ∆ΗΣ

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Τί σηµαίνει το Κέντρο σήµερα; Tου Βασίλη Τσέκου

Η

ανάγκη ενός διαλόγου για την ανασυγκρότηση του Κέντρου ως αυτόνοµου πολιτικού χώρου είναι χρήσιµη, µετά την πρόδηλη δυσχέρεια των υπαρχόντων κοµµάτων να δώσουν πειστική λύση στα καίρια προβλήµατα της ελληνικής κοινωνίας. Ένας τέτοιος διάλογος δεν χρειάζεται κατ’ αρχάς την ύπαρξη κόµµατος ή την συγκέντρωση πολιτικών ή άλλων προσωπικοτήτων για να ικανοποιηθούν τυχόν πρόσκαιρες εκλογικές ανάγκες ενός αδιέξοδου και επιβεβληµένου κοµµατισµού. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν πρόωρη, αν δεν προηγηθεί ο σαφής ορισµός του Κέντρου ως αυτόνοµου πολιτικού χώρου. Αρχικά λοιπόν, το Κέντρο πρέπει να ξαναβρεί και να επιβεβαιώσει τις διαχρονικές αρχές και αξίες του και να τις προσαρµόσει στις απαιτήσεις της σηµερινής ελληνικής κοινωνίας. Αυτή η διατύπωση των αρχών και αξιών του, θα αποτελέσει πυξίδα, δείκτη και δοκιµασία για την απήχησή του στην κοινωνία και την τελική νοµιµοποίηση της πολιτικής ύπαρξής του. Το Κέντρο πρέπει να οριοθετήσει τον πολιτικό χώρο του, αποκλείοντας ιδεολογήµατα τύπου «τριγωνοποίησης», που αποτελούν πρόσχηµα και παραπλάνηση για την εκλογική άλωση του Κέντρου από τις εκατέρωθεν κοµµατικές δυνάµεις. Η επιβεβαίωση των πολιτικών αρχών του Κέντρου πρέπει να γίνει µέσω ενός ανοιχτού διαλόγου όλων όσοι τοποθετούν τον εαυτό τους αυθορµήτως στον πολιτικό αυτό χώρο, ακόµα και αν επί του παρόντος ακολουθούν άλλους κοµµατικούς σχηµατισµούς, που έχουν ιστορικά επιβληθεί στην ελληνική πολιτική πραγµατικότητα. Η ιστορία του Κέντρου είναι µια βασική παράµετρος στην διαδικασία αυτή του διαλόγου. ∆εν µπορεί όµως να λειτουργεί ανασταλτικά. Ο πολιτικά κεντρώος πρέπει να διδαχθεί από την ιστορία και όχι να «κολλήσει» στο παρελθόν του Κέντρου, διεκδικώντας περγαµηνές, λαµπρές µεν, αλλά µε µικρή απήχηση στο παρόν. Η πολιτική είναι πράξη ζω-

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ντανή και όχι µόνον αναπόληση µεγαλείων. Μόνον σε σχέση µε το παρόν θα µπορέσει να βρει το Κέντρο πολιτική βάση στην ελληνική κοινωνία. Οι σκέψεις που διατυπώνονται παρακάτω για τις αξίες του Κέντρου είναι καθαρά προσωπικές. Αποτελούν µια ταπεινή συµβολή στον διάλογο αυτόν, στα πλαίσια του παρόντος αφιερώµατος της « Νέας Πολιτικής» και δεν διεκδικούν σε καµµία περίπτωση τίποτα παραπάνω. Τι µπορεί να σηµαίνει λοιπόν το Κέντρο σήµερα; Το Κέντρο ως πολιτικός χώρος πρέπει κατ’ αρχάς να είναι πατριωτικό. Πρέπει δηλαδή να είναι έµπρακτα αφοσιωµένο στην πατρίδα και στην προβολή, στην υποστήριξη και στην προώθηση, όχι µόνον των δικαιωµάτων της Ελλάδος, αλλά και των νοµίµων συµφερόντων της. Πρέπει να είναι προσηλωµένο σε µία ανεξάρτητη, εθνική εξωτερική πολιτική και στην διατήρηση της πολιτικής, κοινωνικής και πολιτισµικής ιδιοµορφίας της Ελλάδος στο εξωτερικό, µέσα στα πλαίσια των υπαρχόντων οργανισµών και συµµαχιών, λαµβάνοντας υπ’ όψιν τους εκάστοτε διεθνείς συσχετισµούς. Στόχος του Κέντρου θα πρέπει να είναι να καταστήσει την Ελλάδα ικανή να ακυρώσει και να αποκρούσει αξιόπιστα κάθε εξωτερική απειλή, χωρίς να προκαλεί την διεθνή αποσταθεροποίηση. ∆εύτερον, το Κέντρο ως πολιτικός χώρος πρέπει να είναι δηµοκρατικό. Η δηµοκρατία στην σηµερινή Ελλάδα δοκιµάζεται µε τρόπο διαφορετικό από ό,τι στο παρελθόν. Η διαπίστωση ότι σήµερα η χώρα µας χαίρει του καλύτερου και δηµοκρατικότερου πολιτεύµατος της νεώτερης ιστορίας της, είναι αληθής, αλλά και επικίνδυνη γιατί οδηγεί στην επανάπαυση και τον εφησυχασµό, που µπορεί να αποτελέσουν προστάδιο µιας κρίσης της ποιότητας της δηµοκρατίας. Στην σηµερινή πολιτική συγκυρία, το Κέντρο πρέπει να προωθεί την µέγιστη δυνατή πολιτική ελευθερία, την δηµοκρατική οργάνωση αλλά και την ισότιµη συµµετοχή των Ελλήνων

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

31

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

πολιτών στην διαχείριση των κοινών. Συνεπώς, το Κέντρο πρέπει να είναι εµπράκτως αντίθετο σε κάθε µορφή ευνοιοκρατίας, βίας, χειραγώγησης, πειθαναγκασµού και προπαγάνδας, που περιορίζουν την πλήρη και απρόσκοπτη άσκηση των δικαιωµάτων των Ελλήνων πολιτών. Μόνον έτσι µπορεί να εξασφαλιστεί η εναρµόνιση της ελευθερίας του πολίτη, µε την ανάγκη της κοινωνικής πειθαρχίας. Τρίτον, το Κέντρο πρέπει να έχει ως βασική του αξία την κοινωνική δικαιοσύνη και την διατήρηση του κοινωνικού ιστού της χώρας. Βασική προϋπόθεση για την εύρυθµη λειτουργία της κοινωνίας είναι η δίκαιη κατανοµή του πλούτου που παράγουν όλοι οι Έλληνες, υπέρ των οικονοµικά ασθενέστερων, η αξιοπρεπής µέριµνα για τις ευάλωτες οµάδες του πληθυσµού, η παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης και η αποτελεσµατική προστασία των καταναλωτών και του περιβάλλοντος. Καθοριστική για αυτά είναι η κρατική διορθωτική παρέµβαση και ο συντονισµός µε πνεύµα φιλαλληλίας και αλληλεγγύης, κατά τρόπον ώστε το οικονοµικό σύστηµα να υπηρετεί τον πολίτη και όχι να γίνεται ο πολίτης σκλάβος του οικονοµικού συστήµατος. Τέταρτον, το Κέντρο πρέπει να προωθεί την παιδεία και τον πολιτισµό, µε κριτήριο, όχι αποκλειστικά την απόκτηση αναγκαίων χρηστικών δεξιοτήτων, αλλά προ πάντων την κατά κεφαλήν καλλιέργεια των πολιτών. Απαραίτητη και άµεση ανάγκη είναι ο σαφής επανακαθορισµός της πολιτισµικής ταυτότητας των σηµερινών Ελλήνων στην βάση της αδιάκοπης προσφοράς του Ελληνικού Πολιτισµού ( ως πηγής των ευγενέστερων εκφάνσεων του ευρωπαϊκού πολιτι-

σµού) από την Αρχαία Ελλάδα και τους ελληνιστικούς χρόνους, την Ορθοδοξία και το Βυζάντιο, την δηµοτική παράδοση έως και τα νεώτερα χρόνια. Μόνον έτσι θα µπορέσει η χώρα να προσφέρει διεθνώς αναγνωρίσιµη πρόταση βίου, που θα ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών και θα σταµατήσει η ελληνική νεολαία να παραπαίει µεταξύ των πρόχειρων εκπαιδευτικών πειραµάτων. Τέλος, το Κέντρο πρέπει να επανατοποθετήσει ως κεντρικό άξονα της πολιτικής, την στήριξη και την εξύψωση του θεσµού της οικογένειας ως πρωταρχικού κέντρου της ελληνικής κοινωνίας, ως πολιτισµικού πυρήνα, ως οικονοµικής βάσης και ως προτύπου αρµονίας και αλληλεγγύης. Το Κέντρο, ως πολιτική έκφραση, πρέπει να απελευθερώσει την οικογένεια από τα δεσµά της καθηµερινής σκληρής βιοπάλης αλλά και από τον ευτελή καταναλωτισµό και την εκµετάλλευσή της από µεµονωµένες οµάδες της κοινωνίας ως πεδίο διεκδίκησης επιδιώξεων, που δεν έχουν καµµία σχέση µε αυτήν. Η κατάληξη ενός διαλόγου για την ανασυγκρότηση του Κέντρου ως αυτόνοµου πολιτικού χώρου, είναι πολιτικά αβέβαιη. Είναι όµως σίγουρα µία ευκαιρία να αναδειχθεί το ήθος όλων όσοι τοποθετούν τον εαυτό τους στον πολιτικό αυτό χώρο, ένα ήθος που περιλαµβάνει την διατήρηση της ειρήνης και τον σεβασµό της νοµιµότητας, το καταλάγιασµα των παθών και των ακροτήτων, την ευγενή συµπεριφορά, την οικουµενική προοπτική, την οικονοµική φιλαλληλία και την κοινωνική αλληλεγγύη και που αποδεικνύει δίχως άλλο την διαχρονική αξία του χώρου αυτού. !

Επισκεφθείτε το ιστολόγιο της Νέας Πολιτικής

http://neapolitiki.blogspot.com 32

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Τα σηµαινόµενα των κεντρώων Tου Μελέτη Η. Μελετόπουλου

Η

έννοια Κέντρο γεννήθηκε στην ουσία κατά τον Εµφύλιο Πόλεµο, όταν ο διάδοχος του Ελευθερίου Βενιζέλου στην ηγεσία του Κόµµατος των Φιλελευθέρων, ο Θεµιστοκλής Σοφούλης, υιοθέτησε µία µετριοπαθή πολιτική στάση µεταξύ της έξαλλης αντικοµµουνιστικής ∆εξιάς και της εξ ίσου έξαλλης επαναστατικής κοµµουνιστικής Αριστεράς. Σε εποχή αδελφοκτονίας κάτι τέτοιο ήταν ασφαλώς δύσκολο, αλλά και πολύτιµο. Σήµαινε ψυχραιµία, σύνεση, ανθρωπισµό, διάθεση συµφιλίωσης. Ασφαλώς η γραµµή αυτή ήταν εκτός κλίµατος. Ο Σοφούλης συνετρίβη εκλογικά στις πρώτες µεταπελευθερωτικές εκλογές του 1946, αν και τις διεξήγαγε ο ίδιος ως πρωθυπουργός, διότι η ελληνική κοινωνία υπερψήφισε µαζικά το δεξιό Λαϊκό Κόµµα του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη, που εγγυάτο µία σκληρή αντικοµµουνιστική αδιαλλαξία. Εξ άλλου, λίγο αργότερα την ίδια χρονιά, πάλι η συντριπτική πλειοψηφία του Ελληνικού λαού υπερψήφισε την παλινόρθωση της Μοναρχίας, επειδή αντιλαµβανόταν ότι ο βασιλιάς Γεώργιος Β’ θα αποτελούσε βασική συνταγµατική εγγύηση αποτροπής του κοµµουνισµού. Και όµως, η κεντρώα γραµµή χάρισε στον υπέργηρο Σοφούλη την πρωθυπουργία. Επειδή είχε προηγηθεί ο Ισπανικός εµφύλιος πόλεµος, όπου την νόµιµη κεντροαριστερή κυβέρνηση ανέτρεψε δια της βίας η στρατιωτική χούντα του Φράνκο, ήταν πολύ επικίνδυνο να γίνει διεθνώς αντιληπτός ο Ελληνικός εµφύλιος ως αντιπαράθεση της ∆ηµοκρατίας προς τον Φασισµό. Που δεν ήταν. Αντιθέτως, εδώ τους δηµοκρατικούς θεσµούς, έστω και ατελείς, εκπροσωπούσαν ο βασιλιάς, η ∆εξιά και κυρίως το Κέντρο. Αντιθέτως, τον αυταρχισµό και την ζοφερή προοπτική να καταστεί η Ελλάς σταλινικό στρατόπεδο συγκεντρώσεως, ενσάρκωνε η κοµµουνιστική ανταρσία. Για να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις, η πρωθυπουργία της κυβερνήσεως συνασπισµού των αστικών κοµµάτων, που είχε ως προορισµό την καταστολή της ανταρσίας, εδόθη στον µετριοπαθή Σοφούλη. Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Όταν συνετρίβη τελικώς η κοµµουνιστική ανταρσία το 1949, ανασυντάχθηκαν οι πολιτικές δυνάµεις. Ο στρατηγός Πλαστήρας, ήρως της Μικρασιατικής Εκστρατείας και σωτήρας της Ελλάδος µετά την Καταστροφή του 1922, έκπτωτος κινηµατίας του 1935 και βραχύβιος πρωθυπουργός το 1945, ίδρυσε την ΕΠΕΚ, µε κορυφαία στελέχη του βενιζελικού χώρου. Κατέβηκε στις εκλογές του 1950 ως ενδιάµεση κεντρώα δύναµη µε σύνθηµα την συµφιλίωση, ενώ εµαίνοντο οι αντεκδικήσεις και οι διώξεις αριστερών, ως συνέπεια του Εµφυλίου Πολέµου. Ο Πλαστήρας κυβέρνησε για δύο χρόνια, συµµαχώντας µε διάφορα άλλα βενιζελογενή κόµµατα (όπως του Γεωργίου Παπανδρέου και του Σοφοκλή Βενιζέλου), απέτυχε να υλοποιήσει τα µέτρα συµφιλίωσης που είχε υποσχεθεί και το 1952 η ανασυγκροτηµέ-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

33

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

νη υπό τον Στρατάρχη Παπάγο ∆εξιά επανήλθε στην εξουσία, για να αξιοποιήσει τις συνέπειες του Εµφυλίου, οικοδοµώντας ένα κοµµατικό δεξιό κράτος. Η συντριβή του Κέντρου το 1952 και ο θάνατος του Πλαστήρα λίγο µετά τις εκλογές, έθεσαν εκτός εξουσίας τον βενιζελογενή χώρο για µία τουλάχιστον δεκαετία. Οι πολιτικοί σχηµατισµοί που κατάγονταν από την µεγάλη παράταξη του Ελευθερίου Βενιζέλου, µε κυριώτερους αρχηγούς τον Σοφοκλή Βενιζέλο, τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Γεώργιο Καρτάλη, κινήθηκαν µεταξύ της καθεστωτικής ∆εξιάς και της κοµµουνιστικής Αριστεράς. Την εποχή εκείνη άλλωστε επεκράτησε η έννοια «Κέντρο», που υποδήλωνε την µέση οδό µεταξύ των δύο άκρων. Το 1961 συγκροτήθηκε, από µία πανσπερµία βενιζελογενών κοµµάτων, οµάδων και προσωπικοτήτων, η ΕΝΩΣΙΣ ΚΕΝΤΡΟΥ. Ο ηλικιωµένος Γεώργιος Παπανδρέου ανέλαβε όχι την ηγεσία, αλλά την πρωτοκαθεδρία, συναρχηγός του δε ορίσθηκε ο Σοφοκλής Βενιζέλος, ο υιός του Εθνάρχη. Αλλά και οι άλλες προσωπικότητες που συµµετείχαν, είχαν διατελέσει αρχηγοί κοµµάτων, υπουργοί, αντιπρόεδροι κυβερνήσεων κλπ., και εποµένως η ΕΝΩΣΙΣ ΚΕΝΤΡΟΥ έµοιαζε µάλλον µε συνασπισµό αλληλοϋποβλεποµένων και αλληλοσπαρασσοµένων εκτός νυµφώνος πολιτικών. Παρά ταύτα, η ΕΝΩΣΙΣ ΚΕΝΤΡΟΥ εξέφρασε µία δυναµική, την ταραγµένη εκείνη εποχή: την ανάγκη των νέων, ανερχοµένων κοινωνικών οµάδων να αποτινάξουν τον ασφυκτικό ζυγό της αρτηριοσκληρωτικής δεξιάς ολιγαρχίας που κυβερνούσε την χώρα και να δηµιουργήσουν ένα πολιτικό σύστηµα ανοικτό και φιλελεύθερο. Την πολιτική φιλοσοφία της Ενώσεως Κέντρου εξέφρασε ο Γεώργιος Παπανδρέου µε το σύνθηµα: διαφέροµεν από την ∆εξιάν ως προς την ∆ικαιοσύνην, διαφέροµεν από την Αριστεράν ως προς την Ελευθερίαν. Η Αποστασία του 1965 και η ∆ικτατορία του 1967 διέλυσαν το µετεµφυλιακό πολιτικό σύστηµα. Το 1965 η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου ανετράπη από την αποχώρηση της οµάδας Μητσοτάκη και την άρνηση του βασιλιά Κωνσταντίνου να προκηρύξει εκλογές. Το 1967 οι συ34

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

νταγµατάρχες ανέτρεψαν βασιλιά, κυβέρνηση, αντιπολίτευση και κοινοβουλευτισµό. Μετά το 1974, η ανασυγκροτηθείσα ΕΝΩΣΙΣ ΚΕΝΤΡΟΥ είχε χάσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήµατα, διότι τον ριζοσπαστισµό της µεταδικτατορικής κοινωνίας εξέφραζε πλέον ο Ανδρέας Παπανδρέου. Άλλωστε, το ΠΑΣΟΚ απορρόφησε σταδιακά µεγάλο µέρος των στελεχών του παλαιού Κέντρου. Ένα άλλο µέρος απορροφήθηκε από την ΝΕΑ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Επίσης, η ΝΕΑ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ είχε πλέον υιοθετήσει το µεγαλύτερο µέρος από τις κεντρώες διεκδικήσεις της δεκαετίας του ΄60, όπως την κατάργηση του αυταρχικού κράτους, την πολιτική δηµοκρατία, την εκδίωξη της Μοναρχίας, την εκπαιδευτική µεταρρύθµιση κλπ. Μετά την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981, η λέξη «κεντρώος» έγινε συνώνυµο του σκεπτοµένου ελεύθερα πολίτη, ο οποίος στηρίζει κριτικά και υπό προϋποθέσεις το ΠΑΣΟΚ, παύει να το στηρίζει όταν διαπιστώνει την ανακολουθία του, αλλά ψηφίζει εναλλακτικά την ΝΕΑ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ως αντίβαρο στην καθεστωτικοποίηση του ΠΑΣΟΚ, γενικώς παραµένει εκτός κάθε κοµµατικού µαντριού και στρούγγας. Ο κεντρώος είναι ο µη δεδοµένος ψηφοφόρος, ο συνειδητός ψηφοφόρος και όχι οπαδός, που εκπροσωπεί αυτό που οι δηµοσκόποι αποκαλούν «κρίσιµη µετακινούµενη µάζα, που κρίνει το αποτέλεσµα της εκάστοτε εκλογικής αναµέτρησης». Σ’ αυτήν την κατηγορία, που διευρύνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια, µπορούν να συγκαταλεχθούν οι αναποφάσιστοι, οι απέχοντες από τις εκλογές, οι ψηφίζοντες λευκό, οι δυσαρεστηµένοι από όλους, οι προκρίνοντες τον «κανένα». Είναι βέβαιο ότι η συντριπτική πλειοψηφία όλων αυτών δεν ασπάζεται ακραίες αντιλήψεις προς την µία ή την άλλη κατεύθυνση, ούτε προσχωρεί σε λογικές ανεύθυνης διαµαρτυρίας τύπου ΣΥΡΙΖΑ (άλλωστε αυτό θα είχε φανεί στις δηµοσκοπήσεις, αλλά δεν φάνηκε). Έτσι καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι το µεγάλο ζητούµενο της σηµερινής πολιτικής συγκυρίας είναι η συγκρότηση ριζοσπαστικού κεντρώου πολιτικού κόµµατος εξουσίας, µε ολοκληρωµένη πρόταση διακυβέρνησης της χώρας. ! Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Το «Κέντρο» ως πολιτικός αποφατισµός Tου Χρήστου Χατζηµιχαήλ

Τ

ο παρόν άρθρο αποτελεί µία ελάχιστη παρέµβαση στην προβληµατική που έχει αναπτυχθεί µέσα στους κόλπους της Κίνησης Πολιτών για τη ∆ηµιουργία Νέου Κόµµατος, αναφορικά µε την έννοια του κέντρου ως πολιτικού χώρου. ∆ιατυπώθηκαν κάποιες επιφυλάξεις για την υιοθέτηση του όρου, επιφυλάξεις που εµφαίνουν την ασάφεια της έννοιας και την φθορά (από αδόκιµη πάντως, αν όχι δηµοκοπική, χρήση) που έχει υποστεί το σηµαίνον κέντρο, όντας καταδικασµένο, κατά κάποιο τρόπο, να συνεκφέρει αρνητικά σηµαινόµενα και απορριπτικές συνεκδοχές. Σε ένα πρώτο επίπεδο, η απάντηση στους εν πολλοίς δικαιολογηµένους προβληµατισµούς, προφανής και καταλυτική, ορµάται από το στοιχειώδες ένστικτο-αξίωµα της πολιτικής αυτοσυντήρησης που επιτάσσει ότι: αν δεν αυτοπροσδιοριστείς ab ovo τότε γίνεσαι έρµαιο των ερµηνευτικών (κακόβουλων και µη) διαθέσεων τρίτων. Στις υγιείς κοινωνίες τα κόµµατα, όπως και οποιεσδήποτε συλλογικές κινήσεις, αποτελούν - όντως είναι ορθότερα - εν συνόλω πρόσωπα, µε όλη την αυτοτέλεια αλλά και την διαλεκτική εξάρτηση που κοµίζει ο όρος πρόσωπο. Προαπαιτούµενο όµως του διαλόγου, δηλαδή της προς-όψεως κοινωνίας, είναι ασφαλώς η συνειδητότητα της αυτοτέλειας, που αρχικά συντελείται µε την απόπειρα αυτοκαθορισµού στον δεδοµένο χώρο και χρόνο. Αυτό πάντως δεν σηµαίνει ότι ο αυτοκαθορισµός είναι ή πρέπει να είναι στατικός. Αντίθετα, εξελίσσεται διαρκώς και µάλιστα, νοµοτελειακά, βρίσκεται σε ανάλογη εξέλιξη µε την δυναµική που αναπτύσσει ο φορέας του, το όντως πρόσωπο. Η δυναµική αυτή προκύπτει προφανώς από την µέθεξη µε άλλα πρόσωπα - στην περίπτωση των πολιτικών κοµµάτων από την σχέση µε την κοινωνία. Άρα από την µία ο σαφής και ειλικρινής αυτοπροσδιορισµός είναι απαραίτητη προϋπόθεση σχέσης και από την άλλη το εκάστοτε κόµµα, ως πρόσωπο, πρέπει να είναι έτοιµο να αφεθεί στην περιπέτεια της σχέσης. Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Στην περίπτωση λοιπόν της Κίνησης Πολιτών για την ∆ηµιουργία Νέου Κόµµατος, το κέντρο προτείνεται αυτονόητα σχεδόν ως ο µοναδικός φιλόξενος χώρος που είναι σε θέση να περικλείσει το αξιακό οικοδόµηµα και το πολιτικό όραµα της κίνησης (βλ. ∆ιακήρυξη 24ης Ιουλίου 2008). Επειδή όµως τα κριτήρια του αναγκαίου αυτοπροσδιορισµού και της συνεπούς πολιτικής χωροθέτησης ενδέχεται να µην ικανοποιούν απόλυτα τις δυσπιστίες κάποιων, κρίνω σκόπιµο να επιχειρήσω και µία διαφορετική προσέγγιση του θέµατος που, ενώ καταλήγει σε κοινά συµπεράσµατα, ξεκινά από διαφορετική αφετηρία. Το σηµείο εκκίνησης είναι η έννοια του αποφατισµού, η οποία εφαρµοσµένη στο κοινόν άθληµα προφέρεται ως πολιτικός αποφατισµός. Περίοπτος στο φάσµα της ελληνικής παράδοσης, από τις κορυφογραµµές της αριστοτελικής διανόησης έως τον Γρηγόριο Παλαµά, ο αποφατισµός βρίσκεται στον αντίποδα του δογµατισµού και σηµαίνει την άρνηση να εξαντληθεί η αλήθεια στην διατύπωσή της. Στην σύγχρονη Ελλάδα, το θεωρητικό πεδίο πολιτικής δράσης επιλέχθηκε να είναι αυστηρά διπολικό: Αριστερά∆εξιά (ασχέτως αν συχνά οι δύο αυτοί πόλοι ενεργοποιούσαν στην µνήµη-κρίση των ανθρώπων τον µύθο του Ιανού). Ο κάθε πόλος ανέπτυξε την δικιά του πολιτική φιλοσοφία και πρόβαλε τις δικές του αξιακές προτάσεις βίου και ανάπτυξης. Σταδιακά, και µε την υποβάθµιση των πολιτικών φορέων τους σε έγχρωµες µεταπρατικές κάστες, ήρθε αναπόφευκτα και ο ευτελισµός αυτών των αξιών. Το σκηνικό της αποσύνθεσης δεν άργησε να καρποφορήσει: Ηγέτες ως είδωλα, κωµικοτραγικές φιγούρες κοµµατανθρώπων ως απαξίες του αισθητικού οιδήµατος που προκαλεί η εξουσία, ευτυχείς γόνοι ως επαγγελµατίες της κληρονοµικής. Οι πολιτικές προτάσεις απέτυχαν παταγωδώς, ο ευτελισµός και η υποβάθµιση των αξιακών αρχών προήχθη σε εκχυδαϊσµό, σε ύβρη. Ακόµα και σήµερα, όµως, οι κάστες των ευγενών ραγιάδων δείχνουν να µην υποψιάζονται ή να µην θέλουν να παραδεχτούν την συντελεσµέΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

35

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

νη παρακµή. Πρώτο και καλύτερο σύµπτωµα ασφαλώς είναι η αναδροµική επίκληση των αξιών τους. Έτσι πλέον είναι σχεδόν αδύνατο να µιλήσει κανείς για την έννοια του έθνους, να εκφράσει συναισθήµατα όπως αγάπη, στοργή αλλά και αγανάκτηση, θυµό (όλα αυτά συνοψίζονται στην απερίγραπτης ποιητικής αισθητικής λέξη του λαού καηµός) για την ιδέα της πατρίδας χωρίς άµεσα – ενστικτωδώς µάλλον – να χρωµατιστεί ως δεξιός. Ούτε και είναι δυνατόν να αναφερθεί κανείς σε όρους όπως κράτος πρόνοιας, λαϊκά στρώµατα, κοινωνική προτεραιότητα χωρίς να πέσει πάνω του η σκιά της αριστεράς. Είναι τέτοια και τόση η καπηλεία που έχουν υποστεί οι λέξεις - η ίδια µας η γλώσσα - που πλέον σκέφτεται κανείς δυο και τρεις φορές πριν τις χρησιµοποιήσει δηµόσια. Έτσι, δια τον φόβον των Ιουδαίων. Μέσα σ’ ένα τέτοιο λοιπόν νοσηρό πεδίο, η ασφαλέστερη οδός είναι να λειτουργήσει κανείς αποφατικά. Εξάγοντας ως πρώτο συµπέρασµα ότι οι πόλοι αυτοί έχουν χρεωκοπήσει και ως δεύτερο ότι οποιαδήποτε νέα υγιής κίνηση de facto δεν µπορεί να έχει το παραµικρό σηµείο σύγκλισης µε τους δύο πόλους - ή ό,τι τέλος πάντων διασώζεται από αυτούς ως επικοινωνιακό άθυρµα - οδηγού-

µαστε αυτόµατα στον χώρο του κέντρου. Ένα κέντρο όπου στην ουσία είναι ο χώρος που διαφοροποιείται τόσο από την καθεστώσα ∆εξιά όσο και από την καθεστηκυία Αριστερά σε απόσταση ίση µε ακρίβεια χιλιοστού - και τότε, αλλά µόνο τότε, οι δύο πόλοι του φαίνονται ως άκρα. Προσλαµβάνεται δηλαδή ως ένα πολιτικό in medias res. Σ’ αυτό το σηµείο, όµως, πρέπει να γίνει µία απαραίτητη διευκρίνιση: η τοποθέτηση στον χώρο του κέντρου δεν µπορεί να γίνει µε όρους παλαιοκοµµατικούς, µε εµµονές και απολυτοποιήσεις. Η αναφορά στο κέντρο δηλώνεται κυρίως ως διττό στοιχείο ανανέωσης και διαφοροποίησης από τα δύο άκρα και σε καµµία περίπτωση δεν διεκδικεί την αναγωγή της σε απόλυτο όρο. Η λειτουργικότητα του νοητικού σχήµατος του πολιτικού αποφατισµού είναι προφανής. ∆εν εξουσιάζει ο πολιτικός χώρος το κόµµα, δεν δεσµεύεται η νεωτερικότητα, δεν στραγγαλίζεται η κριτική σκέψη. Αλλά ούτε και το κόµµα εξουσιάζει τον πολιτικό χώρο, δεν πάσχει από ηγεµονισµό, επιζητεί τη διαλεκτική σχέση, προσβλέπει σε συµµαχίες µε υγιή στρώµατα της κοινωνίας. Έτσι ελεύθερα µπορεί να αξιολογήσει τα µηνύµατα της κοινω! νίας και εν τέλει να ωριµάσει.

Οι ∆ευτεριάτικες συγκεντρώσεις του Κ.Σ.Μ. Στην αίθουσα του Ινστιτούτου ∆ιεθνών Οικονοµικών Μελετών, οδός Πανεπιστηµίου 16, β’ όροφος, και πάντα στις 8µ.µ. ακριβώς, συνεχίζονται οι οµιλίες-συζητήσεις του Κέντρου Σοσιαλιστών Μελετών. Το πρόγραµµα των οµιλιών/συζητήσεων του επόµενου τριµήνου είναι το ακόλουθο: • 17.11.08, Λουκάς Θεοχαρόπουλος, τραπεζικός, συνδικαλιστής: «Η άκρα δεξιά στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ».

• 24.11.08, Μιχάλης Περιστεράκης, δικηγόρος: «Οι ελληνικές καταβολές του σοσιαλισµού».

• 1.12.08, Θεόδωρος Πολυζωΐδης, χηµικός: «Η διεθνής κρίση και η ελληνική οικονοµία».

• 8.12.08, Γιάννης Χατζηαντωνίου, δικηγόρος: «Οι σοσιαλιστικές δυνάµεις στην Ελλάδα και το ΠΑΣΟΚ. Μιά κριτική προσέγγιση».

36

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

• 15.12.08, Γεώργιος Κ. Στεφανάκης, δικηγόρος: «Επανεξέταση της Αποστασίας του 1965».

• 22.12.08. ∆εν θα γίνει δηµόσια συγκέντρωση, γιατί θα είναι η ετήσια Γεν. Συνέλευση των Μελών.

• 12.1.09. Θα κόψουµε την Πίττα όχι στην συνήθη αίθουσα, αλλά στο φιλόξενο τυπογραφείο του Ευθ. Κυριάκου, Ερεσσού 47-49 και Εµµ. Μπενάκη, όπου τυπώνεται αυτή η Εφηµερίδα.

• 19.1.09, Αθανάσιος Χ. Παπανδρόπουλος, οικονοµολόγος και δηµοσιογράφος: «Οικονοµική ανάλυση του 2008, προβλέψεις για την οικονοµία του 2009».

• 26.1.09, Αναστάσιος Ν. Μαρίνος, επίτ. Αντιπρόεδρος του ΣτΕ, και ∆ηµήτρης Σ. Αθανασόπουλος, πρώην πρέσβυς, ∆ρ. Π.Ε., θα αντιπαραθέσουν τις απόψεις τους για την «Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του 1928».

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Εκσυγχρονισµός και ευρωπαϊσµός, συστατικά στοιχεία του Κέντρου Tου Αθανάσιου Θεοδωράκη*

Ο

χώρος του κέντρου στην πολιτική έχει ζωτική σηµασία. Είναι ο χώρος όπου συγκλίνουν διαφορετικές δυνάµεις µε στόχο την επίτευξη εφικτών, λειτουργικών λύσεων. Έχει όµως το συµβολικό µειονέκτηµα του ετεροπροσδιορισµού, γι’ αυτό και απαιτείται ειδική προσπάθεια ένταξης και προβολής νέων θεµατικών (βιώσιµη ανάπτυξη, οικονοµία της γνώσης, ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών, αναµόρφωση των παραδοσιακών δηµοκρατικών θεσµών κλπ). Σήµερα, επειδή προτάσσεται η αποτελεσµατικότητα του πολιτικού συστήµατος σε σχέση µε τις άλλες παραδοσιακές διακρίσεις και λειτουργίες του, η έννοια του Κέντρου αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον. Χρειάζεται όµως σύζευξη των παραδόσεων του κέντρου και του στόχων ενός ριζοσπαστισµού κινήµατος, ώστε να δηµιουργηθεί ένας νέος πολιτικός χώρος, µε την έννοια ότι τα θετικά της πολιτικής παράδοσης (όπως είναι οι δηµοκρατικές κατακτήσεις, τα κοινωνικά δικαιώµατα κοκ) αξιοποιούνται στο νέο περιβάλλον, ενώ τα νέα ριζοσπαστικού χαρακτήρα κοινωνικά αιτήµατα (εφαρµογή του κράτους δικαίου, διαφάνεια στην λήψη των αποφάσεων, πάταξη της διαφθοράς, αξιοκρατία, κ.ά.) εµπλουτίζουν την πολιτική ζωή. Το ριζοσπαστικό κίνηµα δεν αναλύεται µε βάση τα κύρια παραδοσιακά στερεότυπα «δεξιά» και «αριστερά», αλλά σε σχέση µε τους πολιτικούς του στόχους που αποσκοπούν κυρίως στην δηµιουργία µιας νέας κοινωνικής δυναµικής. Παρά την γενική απαισιοδοξία που επικρατεί στον χώρο της πολιτικής, η Ελλάδα έχει τα απαραίτητα εφόδια, το ανθρώπινο δυναµικό και την εµπειρία που απαιτείται για την ουσιαστική, ενεργό συµµετοχή της στη νέα εποχή. Χωρίς όµως σηµαντικές πολιτικές αλλαγές, µεγάλες κοινωνικές µεταρρυθµίσεις και αλλαγή νοοτροπίας, καµµία υπέρβαση

δεν είναι δυνατή σήµερα. Όπως έχω τονίσει και αλλού, χρειάζεται εθνική αυτοπεποίθηση, ενεργοποίηση όλων των δυνάµεων, λαϊκή στήριξη των µεταρρυθµίσεων και οπωσδήποτε µία νέα κι άφθαρτη ηγεσία, ικανή να εκφράσει τις προσδοκίες της κοινωνίας, να προτείνει λύσεις και να κάνει τοµές. Ο χαρακτήρας του νέου πολιτικού σχήµατος: κόµµα λαϊκό, ανοιχτό στους πολίτες, δηµοκρατικής κουλτούρας και ευρωπαϊκού προσανατολισµού. Μέθοδός του είναι η ανοιχτή δηµόσια διαβούλευση, µε βάση επεξεργασµένες θέσεις, και η επιδίωξη νέων συνθέσεων πολιτικής (policy mix) σε όλα τα επίπεδα. Το νέο κόµµα θα πρέπει να εµφυσήσει µία εντελώς νέα λογική στην πολιτική ζωή του τόπου, να προτάσσει το γενικό συµφέρον, να µην δηµιουργήσει κοµµατικούς στρατούς και να αξιοποιεί µε έξυπνο τρόπο όλες τις µορφές του δηµοσίου διαλόγου µε τους πολίτες. Στόχοι: ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας του κράτους και της δηµόσιας διοίκησης, δεκαετές αναπτυξιακό πρόγραµµα µε επιλογή των τοµέων προτεραιότητας, διασφάλιση της ποιότητας ζωής, έµφαση στην παιδεία και στην οικονοµία της γνώσης. Ουσιαστική αποκέντρωση των υπηρεσιών και αναδιάταξη των παραγωγικών δυνάµεων σε εθνικό επίπεδο. Το νέο κόµµα επιδιώκει την ενεργό συµµετοχή της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά πράγµατα, µε προτάσεις και πρωτοβουλίες που στοχεύουν όχι µόνο στην στήριξη των ελληνικών συµφερόντων, αλλά και στην διαµόρφωση νέων πολιτικών στόχων της ΕΕ, που να βρίσκονται σε αρµονία µε τις σύγχρονες αντιλήψεις για βιώσιµη ανάπτυξη και διεθνή συνεργασία, στόχων που επιδιώκουν την βελτίωση του ευρωπαϊκού κοινωνικού µοντέλου και την πραγµάτωση µιας δίκαιης παγκοσµιοποίησης. !

* Πολιτικού επιστήµονα, πρώην αναπληρωτή Γενικού ∆ιευθυντή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

37

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Το Κέντρο ως δύναµη εθνικής ενότητας Tου Παύλου Καρούσου

Τ

ο κέντρο ως πολιτική δύναµη στην χώρα µας, κάνει έντονη την παρουσία του στις αρχές του 20ου αιώνα. Η παρουσία στα πολιτικά τεκταινόµενα του Βενιζέλου, απόρροια του κινήµατος στο Γουδί, σηµατοδοτεί την δραστηριοποίηση του Κέντρου ως πολιτικής δύναµης στις εξελίξεις της χώρας. Εξετάζοντας το κλίµα της εποχής, τις διεθνείς αλλά και τις εσωτερικές εξελίξεις, µπορούµε να διακρίνουµε τους όρους της δηµιουργίας και της ανάπτυξης του κέντρου ως κεντρικού πολιτικού κόµµατος στις εξελίξεις της εποχής. Η πολιτική παρακµή και η συνολική χρεωκοπία του παλαιοκοµµατισµού, είχε δηµιουργήσει στην χώρα καταστάσεις που δεν προήγαγαν τα εθνικά συµφέροντα - απόρροια αυτής της κατάστασης είναι και η ήττα του 1897. Η ευνοιοκρατία και ο κοµµατισµός είχαν δηµιουργήσει κοινωνικό διχασµό και εσωτερικές συγκρούσεις, που αναπόφευκτα υπονόµευαν κάθε προσπάθεια για την εθνική ολοκλήρωση (η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνισµού βρισκόταν τότε υπό τουρκική κατοχή). Μπροστά σε αυτές τις συνθήκες, η κλήτευση από τον στρατό του φιλελεύθερου πολιτικού Ε. Βενιζέλου από την Κρήτη, αποτέλεσε διέξοδο για την χώρα. Η εθνική του συγκρότηση και ο κοινωνικός χαρακτήρας των πολιτικών του επιλογών, σε συνδυασµό µε την αξιοποίηση επιφανών πολιτικών και καταξιωµένων ανθρώπων, έδωσε νέα πνοή στην πολιτική. Η νέα κατάσταση έδωσε καρπούς σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής και της κοινωνίας και οδήγησε την χώρα ενωµένη στην ολοκλήρωση των εθνικών της στόχων, αφού διπλασίασε την έκτασή της και απελευθέρωσε σχεδόν το σύνολο του Ελληνισµού. Υπό τις συνθήκες αυτές, ο Βενιζέλος καταγράφει µε την φυσική του παρουσία την ύπαρξη και λειτουργία του ενδιάµεσου χώρου, το οποίο ονοµάζεται πολιτικό Κέντρο. Η παρουσία αυτή θα τον ακολουθήσει σε όλη την διάρκεια της πολιτικής του δράσης. Η οποία, επικεντρώνεται σε µία εθνική στρατηγική διεκδικήσεων αλλά και γεωστρατηγικού ρεαλισµού στο εξωτερικό και µίας πολιτικής µε κοινωνική 38

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

δικαιοσύνη και δηµοκρατία στο εσωτερικό της χώρας. Ο Βενιζέλος ακολούθησε την ίδια πολιτική σε όλη την διάρκεια της πολιτικής του δραστηριότητας, τόσο την περίοδο 19171920 όσο και την περίοδο 1928-1933. Ο Βενιζέλος και το Κόµµα των Φιλελευθέρων κλήθηκαν µετά την Μικρασιατική Καταστροφή για να σταθεροποιήσουν την θέση της χώρας στο διεθνές στερέωµα, να δώσουν αναπτυξιακό µέλλον στην οικονοµία και να αποκαταστήσουν τους πρόσφυγες. Παράλληλα µε αυτές τις θέσεις κινήθηκαν και οι κεντρώοι πολιτικοί, που υπήρξαν και συνεργάτες του, οι Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Γεώργιος Καφαντάρης, Θεµιστοκλής Σοφούλης, Νικόλαος Πλαστήρας, Σοφοκλής Βενιζέλος, Γεώργιος Παπανδρέου. Κεντρώος πολιτικός ήταν ο Εµ. Τσουδερός, ο Πρωθυπουργός της εξόριστης Κυβέρνησης το 1941-1944. Κεντρώος πολιτικός ήταν ο Γ. Παπανδρέου, που εκλήθη να διαχειριστεί την πρώτη Κυβέρνηση των Αθηνών το 1944 και τις σηµαντικές συµφωνίες ενότητας µε το ΕΑΜ και τον διεθνή παράγοντα. Κεντρώες κυβερνήσεις ήταν οι κυβερνήσεις που διαχειρίστηκαν αποτελεσµατικά την ανταρσία του ∆ΣΕ και διατήρησαν τον ελεύθερο χαρακτήρα της χώρας. Όπως κεντρώος ήταν και ο Νικ. Πλαστήρας, που κυβέρνησε τη χώρα τα κρίσιµα πρώτα χρόνια µετά την λήξη του εµφυλίου πολέµου. Κεντρώος, όπως είπαµε, ήταν ο Γ. Παπανδρέου, που το 1963 κυβέρνησε την χώρα, σε µία περίοδο που το παρακράτος, το παλάτι και ο ξένος παράγων είχαν ωθήσει την χώρα σε πολωτικές καταστάσεις. Το Κέντρο αποτέλεσε τον χώρο µε την περισσότερη δραστηριοποίηση φυσικών προσώπων, αλλά και πρωτοβουλιών αντίστασης κατά την διάρκεια της δικτατορίας. Ενώ, µετά την κατάρρευση της χούντας λόγω του Κυπριακού, µόνον µε τους κεντρογενείς πολιτικούς µπόρεσε να σταθεί και να δράσει η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κ. Καραµανλή. Μετά την µεταπολίτευση του 1974, η πολιτική στρατηγική του Κέντρου, αλλά και τα φυσικά πρόσωπα που συγκροτούσαν τον χώρο αυτό, αποτέλεσαν το κρίσιµο πεδίο των φιΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

λοδοξιών για την διακυβέρνηση της χώρας από τα δύο µεγάλα κόµµατα που διαχειρίστηκαν την εξουσία. Η Ν.∆. το 1978 κατάφερε να επιβιώσει πολιτικά µε την διεύρυνση προς την Ε.∆Η.Κ. και ο Κ. Καραµανλής εξελέγη πρόεδρος της ∆ηµοκρατίας το 1980. Μετέπειτα, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ανήλθε στην εξουσία µέσω της αξιοποίησης των κεντρώων στελεχών και της συµµετοχής του Αρχηγού της Ε.Κ., Γ. Μαύρου στα ψηφοδέλτιά του. Το ίδιο συνέβη και το 1985 µε τη συνεργασία του Ι. Ζίγδη. Η Ν.∆. προέταξε την επιβίωσή της, µετά την εκλογική της ήττα το 1981, αναθέτοντας την αρχηγία στον κεντρογενή κ. Κ. Μητσοτάκη, που σε λίγο διάστηµα την έφερε στην εξουσία, το 1990. Έχει καταγραφεί πλέον σε όλο το φάσµα της µεταπολιτευτικής πολιτικής, ότι οι κρίσιµοι όροι που δηµιουργούν συνθήκες πλειοψηφίας στην κοινωνία για το κάθε ένα από τα δύο µεγάλα κόµµατα, έχουν να κάνουν µε την προσπάθειά τους να προσεγγίσουν ιδεολογικά και πολιτικά τον χώρο του Κέντρου.

Είτε µε την έννοια της προσχώρησης στα κόµµατά τους, πολιτικού προσωπικού που προέρχεται από τον κεντρώο χώρο, είτε προσεγγίζοντας την πολιτική στρατηγική του πολιτικού χώρου του Κέντρου, είτε εφευρίσκοντας νέους όρους προσδιορισµού του, όπως είναι το Κοινωνικό κέντρο. Μέχρι σήµερα, όµως, ο χώρος του πολιτικού Κέντρου, ενώ είναι τόσο κρίσιµος για την δηµιουργία πλειοψηφιών στα κόµµατα, σε επίπεδο πρόσβασής τους στην κοινωνία, δεν έχει εκφρασθεί µε την δηµιουργία ενός αυτόνοµου κεντρώου. Το κέντρο ταυτίζεται µε την ανάπτυξη της µεσαίας τάξης, µια Αριστοτελική έννοια, η οποία αποτελεί και την ραχοκοκαλιά του κεντρικού συστήµατος στήριξης και ισορροπίας µιας κοινωνίας. Ισορροπίες κοινωνικές, οικονοµικές, πολιτικές. Η εξαφάνιση των δυνάµεων του Κέντρου από το πολιτικό σκηνικό τα τελευταία 30 χρόνια, έφερε στην επιφάνεια την πόλωση, τον ρεβανσισµό και όξυνε τις κοινωνικές αντιθέσεις. Τώρα, η οικονοµική κρίση επαναφέρει το αίτηµα της επανίδρυσης του Κέντρου µε τον πιο επιτακτικό τρόπο. !

Ανεξάρτητη µηνιαία επιθεώρηση ανάλυσης και γνώµης ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ ΣΤΙΣ 10 ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ, ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΥΠΟΥ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ∆ΙΑΘΕΣΗ: ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ, ΝΙΚΗΤΑΡΑ 2 ΚΑΙ ΕΜΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ, ΑΘΗΝΑ

Εγραφείτε συνδροµητές πληροφορίες σελ. 30 Μάγερ 11 Αθήνα, τηλ. 210 5225479, fax: 210 5243345, e-mail: neapolitiki@pressline.gr Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

39

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Παρερµηνείες, καταχρήσεις και ανάγκη επαναπροσδιορισµού της έννοιας «Κέντρο» Tου Γιώργου Γκέκα

Ό

σοι παραβρεθήκαµε στην συνάντηση της 28ης Σεπτεµβρίου 2008, γνωρίζουµε ότι ένα από τα θέµατα που προβληµάτισε ορισµένους οµιλητές αφορούσε στην επιλογή της Οµάδας Πρωτοβουλίας να αυτοτοποθετηθεί η νέα πολιτική κίνηση στον χώρο του ριζοσπαστικού Κέντρου, κατά τον τρόπο που διευκρινιζόταν στις προταθείσες βασικές θέσεις. Το εν λόγω κείµενο έγραφε σχετικά, µεταξύ άλλων, και τα εξής: «Το Κέντρο είναι ο δυναµικός πολιτικός χώρος που µπορεί να προσφέρει αξιόπιστο και υπεύθυνο πρόγραµµα εξουσίας, να επαναφέρει τους πολίτες στην πολιτική και να καταθέσει ολοκληρωµένη και τεκµηριωµένη πρόταση διακυβέρνησης. Η κεντρώα πολιτική φιλοσοφία, που στηρίζεται στο µέτρο και απέχει εξ ίσου από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσµατος, απορρίπτει δογµατισµούς, ιδεοληψίες και µονοµέρειες. Εκφράζει την προοδευτική, διαλεκτική και ριζοσπαστική πλευρά της πολιτικής. Επιδιώκει άµεσες λύσεις στα συγκεκριµένα προβλήµατα. Το Κέντρο είναι ο φυσικός πολιτικός χώρος του προτάγµατος για κοινωνική δικαιοσύνη, του κεντρικού σηµερινού αιτήµατος της ελληνικής κοινωνίας». Με την έννοια αυτή, η περίφηµη «επανίδρυση του κράτους» µπορεί να αποτελέσει για µας ένα αυθεντικό σύνθηµα, όπως δεν αποτέλεσε για την Νέα ∆ηµοκρατία: επειδή ως κοινωνία και ως έθνος δικαιούµαστε να έχουµε ένα κράτος σύγχρονο, κοινωνικά δίκαιο, αξιοκρατικό, έλλογο και αποτελεσµατικό· το κράτος που θα είναι επαρκώς θωρακισµένο απέναντι στα ποικίλα συµφέροντα που επιχειρούν να το διαβρώσουν εκ των ένδον και ισχυρό έναντι εκείνων που επιδιώκουν να το χειραγωγήσουν και συρρικνώσουν από έξω· το κράτος µε το πολιτικό σύστηµα που θα διευκολύνει τις προσαρµογές και τις λύσεις αντί να γίνεται, κατά κανόνα,

40

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

το ίδιο η παθογόνος εστία και το πρόβληµα στο µέσον των προβληµάτων. Ορισµένοι οµιλητές τόνισαν ότι ακριβώς η ονοµασία «Κέντρο» παραπέµπει κατ’ αρχήν συνειρµικά σε άλλες εποχές, στον καιρό της Ένωσης Κέντρου κυρίως, αλλά και στο διάδοχο σχήµα κατά την Μεταπολίτευση, που απέτυχε πολιτικά λόγω της απουσίας προγράµµατος και του προσωποπαγούς κατόπιν χαρακτήρα του. Κάποιος θυµήθηκε την σάτιρα του Αλέκου Σακελλάριου για την διχασµένη µετακατοχική Ελλάδα, όπου ως κεντρώος παρουσιάζεται εκείνος που συµφωνεί... και µε τον δεξιό και µε τον αριστερό, κοντολογίς η προσωποποίηση του νεφελώδους και της αποτυχίας· άλλος επικαλέστηκε την αυθόρµητη αντίδραση του γιου του σε αυτήν την επιλογή, εννοώντας πιθανότατα ότι το «κέντρο» παραπέµπει σε νερόβραστες αντιλήψεις, µεσοβέζικες λύσεις και συµβιβασµούς, που δεν συγκινούν τους νέους. Και όµως, το κείµενο βασικών θέσεων, µόνο για έναν τέτοιο χαρακτήρα δεν µπορεί να κατηγορηθεί. Από την πλευρά της, η Οµάδα Πρωτοβουλίας αντέτεινε δικαιολογηµένα ότι, αν η κίνησή µας δεν αυτοπροσδιοριστεί, τότε αυτό θα το κάνουν άλλοι για µας, χωρίς εµάς και για τους δικούς τους στόχους. Εποµένως, κατά την κρίση µου, και ζήτηµα προς λύση υπάρχει και είναι σοβαρό. Οµολογώ ότι, όταν διάβασα το κείµενο της οµάδας πρωτοβουλίας, ένοιωσα και εγώ µία δυσφορία µε τον όρο «κέντρο», τόσο για τους παλαιότερους ιδεολογικούς συνειρµούς που προκαλεί, όσο και για κάποιους πολύ πιο πρόσφατους, που δεν αναφέρθηκαν στην συγκέντρωσή µας. ∆ιότι η Νέα ∆ηµοκρατία ως αντιπολίτευση, κινήθηκε ιδεολογικά και αυτή προς τον «χώρο του κέντρου», πιστεύοντας ότι µε αυτήν την τακτική θα έπαιρνε ευκολώτερα τις ψήφους των δυσα-

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

ρεστηµένων της «κεντροαριστεράς». (Όλη η σχετική ορολογία κινείται, βέβαια, µόνο στο επίπεδο της ρητορείας, των εντυπώσεων και του φαντασιακού, επειδή κάποιες λέξεις έχουν προ πολλού χάσει το νόηµά τους σε αυτήν την χώρα.) Η συνέχεια είναι γνωστή. Η Ν.∆. απεµπόλησε πλήρως το παλαιότερο ιδεολογικό της στίγµα και την ιδιοπροσωπία της ως εθνικού κόµµατος (διαδικασία που άρχισε το 1989-90) και άφησε κενό χώρο σε ένα ευκαιριακό, λαϊκίστικο σχήµα της άκρας δεξιάς. Αλλά και ως προς την ουσία της πολιτικής, δεν τα πήγε καλύτερα: η σηµερινή κυβερνώσα παράταξη δεν περιόρισε από τον πρώτο χρόνο (2004) την τεράστια σπατάλη ούτε άλλαξε τις δοµές και λειτουργίες του πασοκικού κράτους, στο οποίο κατά βάση ζούµε ακόµα. Απλώς, κάποια κυκλώµατα αφαίµαξης του δηµόσιου χρήµατος αντικαταστάθηκαν από άλλα ή µετέβαλαν τους πολιτικούς συνεταίρους τους. Επιχείρησε, βέβαια, η Ν.∆. κάποιες βελτιωτικές µεταρρυθµίσεις εδώ κι εκεί, στην ανώτατη παιδεία και στο υπό κατάρρευση ασφαλιστικό σύστηµα, αλλά εντελώς αποσπασµατικές και χωρίς να θίγονται, ή µόνο περιορισµένα, τα βαθύτερα αίτια των αντίστοιχων κρίσεων. Παράλληλα, είχαµε την εισαγόµενη (κανόνας η εισαγωγή στις παρ’ ηµίν υιοθετούµενες ανοησίες) πολιτική φορολογικής ελάφρυνσης των ισχυροτέρων, σε µία χώρα µάλιστα, όπου ένα πολύ µεγάλο ποσοστό των ανώτερων στρωµάτων οφείλει τον πλούτο και τα εισοδήµατά του, στα µακροχρόνια κρατικά ελλείµµατα. Οι αποκρατικοποιήσεις, που µε το... πλήρωµα του χρόνου αποφασίστηκαν, επιχειρούνται κάποτε µε σωστά κίνητρα (για να σταµατήσει η αιµορραγία του δηµοσίου χρήµατος) και κάποτε µε εσφαλµένα, δηλαδή µε βραχυπρόθεσµο ταµειακό όφελος και χωρίς καµµία δικαιολογία οικονοµικού ή κοινωνικού χαρακτήρα. Οι εργασιακοί, ασφαλιστικοί και περιβαλλοντικοί νόµοι παραβιάζονται σταθερά και ατιµώρητα, η αισχροκέρδεια οργιάζει, τα καρτέλ καταστρέφουν τους παραγωγούς και λυµαίνονται τους καταναλωτές, ενώ το κράτος κυρίως νουθετεί και ευχολογεί... Μία εθνική καταστροφή επέρχεται µε τους εµπρησµούς του 2007 και την κρατική ανεπάρκεια, αλλά ευθύνες δεν ζητούνται από κανέναν. Πρωτοφανούς κλίµακος δικοµµατικά σκάνδαλα, άλλοτε µε διεθνή σφραγίδα, άλλοτε µε εγχώρια, έρχονται στην δηµοΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

σιότητα και δεν αποτολµάται καµµία κίνηση ανεξάρτητης από την δικαστική έρευνα, εσωκοµµατικής αυτοκάθαρσης, προφανώς διότι θα λειτουργήσει το φαινόµενο του ντόµινο... Επιπλέον, µετά την χαζοχαρούµενη διαχείριση τόσων ετών, παίρνονται κατεπειγόντως βαριά φορολογικά µέτρα, ενώ το χάπι χρυσώνεται τάχα µε κάποιες κινήσεις ανακούφισης µερικών ασθενεστέρων στρωµάτων. Όλα, υπό τον χαρακτήρα της προχειρότητας και την πίεση της ανάγκης, υπό την σιωπηρή απροθυµία ή άρνηση στο να περισταλούν οι µη αναγκαίες δαπάνες, καθώς πάντα προηγείται ο στόχος της κοµµατικής νοµής του κράτους, της κατάληψης της αρχής και της παραµονής σε αυτήν όσο γίνεται περισσότερο. Οι τωρινές εσωτερικές αντιδράσεις στο κόµµα της Ν.∆. αποτελούν την έκφραση αυτής της άλυτης αντινοµίας: Το κόµµα επιθυµεί µεν να διατηρήσει την νοµή του εκτεταµένου δηµόσιου τοµέα και την διαπλοκή που η διαχείρισή του προσφέρει, αλλά δυσφορεί καθώς έρχεται (και για το ίδιο και για την κοινωνία) η ώρα της αλήθειας: Κάποιος πρέπει να πληρώσει τον κοµµατικό λογαριασµό και αυτός θα είναι πάλι οι φορολογούµενοι - οι οποίοι ως ψηφοφόροι θα τον «µεταφέρουν» µε τις εκλογές στους αιρετούς - και εκεί, ο σώζων εαυτόν... Αυτή είναι η «κεντρώα» πολιτική της κυβέρνησης, που βιώνουµε σήµερα: η αδράνεια µιας τετραετίας για να τα πάµε καλά µε όσο γίνεται περισσότερους (ψηφοφόρους) η σύµπλευση µε τα κατεστηµένα συµφέροντα οµάδων, ολιγοµελών ή πολυπληθέστερων, σε βάρος του συνόλου - η συνεχιζόµενη ασυλία του πολιτικού κόσµου, ό,τι και αν έρθει στο φως - οι µεσοβέζικες πολιτικές, που δεν αντιµετωπίζουν τόσο τα αίτια όσο κάποια από τα επιφαινόµενα της κρίσεως. Όσο για την µείζονα αντιπολίτευση, φαίνεται ότι ο δικός της «κεντρώος» χώρος είναι εκείνος της... δηµοκρατικά ανοικτής ανοµίας και ηµετεροκρατίας, της ίσης υποσχεσιολογίας προς κάθε κατεύθυνση και των δήθεν ανώδυνων και ανέξοδων λύσεων για όλα και όλους – αρκεί να επανέλθουν, το κόµµα αυτό και τα συµφέροντα που εκπροσωπεί, στην διακυβέρνηση της χώρας. Αλλά, ας περιοριστούµε σε αυτά. Είναι δυνατόν να ορίσουµε εµείς τον χώρο του Ριζοσπαστικού Κέντρου σαφώς διαφορετικά από όλες αυτές τις εκδοχές που περιγράψαµε; ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

41

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Η απάντησή µου είναι ναι, αν τον εννοήσουµε και τον παρουσιάσουµε κατά δύο τρόπους: Πρώτον, ως Ριζοσπαστική Σύνθεση και Αποκατάσταση Ισορροπιών. Όταν οι ισορροπίες έχουν κλονιστεί θεσµικά, οικονοµικά, δηµογραφικά και κοινωνικά προς κάποια ακραία κατάσταση, τότε οι λύσεις πρέπει να είναι επίσης το ίδιο τολµηρές, ριζικές και βιώσιµες προς την αντίθετη και διορθωτική κατεύθυνση, ώστε να αποκατασταθούν οι ισορροπίες. ∆εύτερον, αν ορίσουµε το Ριζοσπαστικό Κέντρο ως µία σαφή τοποθέτηση αρχής υπέρ των Μεικτών και Σύνθετων

Πολιτειακών και Οικονοµικών Συστηµάτων, θέµα που προτίθεµαι να διασαφηνίσω σε προσεχείς εισηγήσεις. Εδώ, περιορίζοµαι να πω ότι χαρακτηριστικό των προτάσεών µας πρέπει να είναι η θεωρητική και πραγµατιστική θεµελίωσή τους στην Ιστορία και τον άνθρωπο - η ουσιαστικότητα, εφικτότητα και αποτελεσµατικότητα - η ευρεία αποδοχή και βιωσιµότητά τους. Με την πιο πάνω διπλή προοπτική και χρησιµοποιώντας ανάλογο όρο από τους άλλους χώρους, µπορούµε και πρέπει να µιλήσουµε για Νέο Κέντρο, για Ριζοσπαστικό Ρεαλισµό στην πολιτική θεωρία και πράξη. !

"

∆ΕΛΤΙΟ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗΣ Στείλτε αυτό το κουπόνι στις εκδόσεις PRESS LINE - Ν. ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗΣ & ΣΙΑ Ε.Π.Ε. ΜΑΓΕΡ 11, 104 38 ΑΘΗΝΑ • ΤΗΛ.: 210 5225479, Fax: 210 5243345 ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗ (11 τεύχη) ΕΛΛΑ∆Α - ΚΥΠΡΟΣ: 35 Ευρώ ΦΟΙΤΗΤΕΣ: 30 Ευρώ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ - ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ: 80 Ευρώ ΧΩΡΕΣ Ε.Ε.: 65 Ευρώ ΛΟΙΠΕΣ ΧΩΡΕΣ: 75 Ευρώ

ΤΡΟΠΟΙ ΠΛΗΡΩΜΗΣ • Με πιστωτική κάρτα: Εθνοκάρτα !

Visa ! Αριθµός κάρτας:

Mastercard !

Diners ! Ηµ. Λήξεως:

• Με ταχυδροµική επιταγή • Με κατάθεση στον τραπεζικό λογαριασµό: ΕΘΝ. ΤΡΑΠΕΖΗΣ 108-47118154 EUROBANK ERGASIAS 0026-0251570200060926

! ! !

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝ∆ΡΟΜΗΤΗ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ: ............................................................................... ΑΦΜ: ................................ ∆OY: ................................

ONOMATEΠΩNYMO (για ιδιώτες): ................................................................. ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ: ................................................................

TAX. ΚΩ∆ΙΚΑΣ: ................................. ΠΟΛΗ: ................................................ ΤΗΛΕΦΩΝΟ: ......................... FAX:.............................

ONOMATEΠΩNYMO ΠΑΡΑΛΗΠΤΗ:......................................................................................................................................................... ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟΥ: .................................................................................................................................................

TAX. ΚΩ∆ΙΚΑΣ: .....................................

ΠΟΛΗ:...................................................

Σύµφωνα µε το ΚΒΣ, άρθρο 13, παραγρ. 17, για τις συνδροµές εκδίδονται διπλότυτες αθεώρητες αποδείξεις, παραστατικά δαπάνης για την επιχείρηση.

42

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Γιατί να ψηφίσω το νέο κόµµα Tου ∆ηµοσθένη Κυριαζή

Ε

ίµαι ένας από τους πολλούς που προσυπέγραψαν την διακήρυξη της 24ης Ιουλίου 2008 και πιστεύω ότι πράγµατι είναι «Ώρα ευθύνης για τους Έλληνες πολίτες: Για µια ριζική αλλαγή του πολιτικού συστήµατος». Με το παρόν, θέλω να θέσω υπ’ όψιν σας την γνώµη µου για την ριζική αλλαγή του πολιτικού συστήµατος που οραµατιζόµαστε και υποσχόµαστε.

Τα βαθύτερα αίτια της κρίσης. Η κρίση που υπάρχει σε όλες τις αντιπροσωπευτικές δηµοκρατίες – και όχι µόνο στη Χώρα µας - είναι εγγενής του πολιτικού συστήµατος· είναι συστηµική και όχι συµπτωµατική. Βαθύτερες αιτίες αυτής της κρίσης, είναι οι ακόλουθες παραβάσεις φυσικών, ηθικών και λογικών νόµων: Η αλλοτρίωση των πολιτών από την αναπαλλοτρίωτη και αµεταβίβαστη ατοµική τους εξουσία και η ισχυρή συγκέντρωση αυτής στους ολίγους (παράβαση φυσικού και ηθικού νόµου). Η άρνησή µας να δεχτούµε τον στατιστικό νόµο ότι « η εξουσία διαφθείρει και ότι η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα» (παράβαση λογικού νόµου). Η εµµονή µας στην ουτοπική πίστη, ότι η υπέρβαση αυτού του στατιστικού νόµου είναι µια απλή υπόθεση και ότι, αν βρεθεί ένας καλός και ηθικός άνθρωπος, το κατεστηµένο θα τον αφήσει να πραγµατοποιήσει τις αναγκαίες µεταρρυθµίσεις για την υπέρβασή του (παράβαση φυσικού και λογικού νόµου). Η άρνησή µας να κατανοήσουµε ότι τέτοιες µεταρρυθµίσεις µπορούν να πραγµατοποιηθούν µόνο µε ηγέτες που θα στηρίξουν και θα στηριχθούν στον θεσµό των δηµοψη-

1

φισµάτων· µε ηγέτες που θα στηριχθούν στα οράµατα των πολιτών, που δεν καταγράφονται µε δηµοσκοπήσεις, αλλά µε δηµοψηφίσµατα (παράβαση λογικού νόµου).

Η ριζική αλλαγή Ριζική αλλαγή, συνεπώς, του πολιτικού συστήµατος, σηµαίνει ακύρωση των πραγµατικών αιτίων που προκαλούν την κρίση και όχι ανακύκλωση αρχών και µεθόδων που οδήγησαν στην σηµερινή κρίση. Αυτή η ακύρωση µπορεί να επιτευχθεί µε έναν µόνο τρόπο· µε την µεταφορά ποσοστού της πολιτικής εξουσίας, που ασκείται από τα σηµερινά θεσµικά όργανα, στους πολίτες. Η µεταφορά αυτή ταυτίζεται µε την λήψη των «µέγιστων1 και λίγων» αποφάσεων από τους πολίτες, µε ψηφιακά δηµοψηφίσµατα, που σήµερα, χάρις στη νέα τεχνολογία, γίνονται εύκολα, γρήγορα και µε πλουραλιστική ενηµέρωση των πολιτών. Ταυτίζεται µε την ίδρυση µίας Ψηφιακής Πνύκας,

Μέγιστες αποφάσεις είναι οι κρίσιµες αποφάσεις, που επάγουν και περιορίζουν την πληθώρα των άλλων αποφάσεων.

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

43

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

που θα λειτουργεί µε θεσµούς προσανατολισµένους στους θεσµούς της Αθηναϊκής ∆ηµοκρατίας και προσαρµοσµένους στα κοινωνικά, οικονοµικά και τεχνολογικά δεδοµένα του 21ου αιώνα. Μίας ψηφιακής Πνύκας, που σε σύγκριση µε την Πνύκα της Αθήνας θα έχει: απλούστερη, ταχύτερη και πιο αξιόπιστη λειτουργία, εξαιρετικά µεγαλύτερη χωρητικότητα και πάρα πολύ µικρότερο άµεσο και έµµεσο κόστος λειτουργίας.

Στόχος και προϋποθέσεις µιας ριζικής αλλαγής Κεντρικός στόχος του κινήµατος πρέπει να είναι η δηµιουργία πολιτικής βούλησης για τον µετασχηµατισµό της σηµερινής κοινωνίας σε κοινωνία πολιτών, που για µας σηµαίνει κοινωνία από πολίτες που θα συµµετέχουν στην λήψη των µεγάλων αποφάσεων και στην ανάληψη των αντιστοίχων ευθυνών· από πολίτες µε εξουσία, αλλά και ευθύνη. Αυτή η προτεραιότητα είναι απαραίτητη, γιατί η καθεστηκυία αντίληψη ότι «ο λαός είναι αφέντης, αλλά δεν µπορεί να διαφεντεύει», που εδώ και χιλιάδες χρόνια καλλιεργεί το κατεστηµένο, είναι βαθειά ριζωµένη στην συνείδηση των ανθρώπων. Η ανατροπή αυτής της αντίληψης είναι ένα πολύ δύσκολο έργο, γιατί απαιτεί την υπέρβαση των µεγάλων αντιδράσεων του κατεστηµένου και την υπέρβαση της νοοτροπίας των απλών ανθρώπων, που βολεύτηκαν στην άποψη ότι η άσκηση της εξουσίας πρέπει να γίνεται από κά44

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ποιους τρίτους, χωρίς οι ίδιοι να κοπιάζουν και να αναλαµβάνουν ευθύνες. Όµως, η δηµιουργία «Κοινωνίας από πολίτες µε εξουσία και ευθύνη» είναι η µοναδική λύση, είναι µονόδροµος. Ας µην ξεχνάµε ότι εξουσία και ευθύνη είναι µια αδιαίρετη οντότητα και ότι η ακύρωση της εξουσίας, οδηγεί νοµοτελειακά στην ακύρωση της ευθύνης και το αντίστροφο. Για µία τέτοια ριζική αλλαγή δεν είναι αρκετές οι µεταρρυθµίσεις που µπορούν να γίνουν από συνηθισµένες κυβερνητικές πλειοψηφίες, γιατί προφανώς απαιτούνται συνταγµατικές µεταρρυθµίσεις που να θεσµοθετούν την λήψη των ολίγων αλλά µέγιστων αποφάσεων, µε ψηφιακά δηµοψηφίσµατα. Και ένα µόνο δηµοψήφισµα για την λήψη µέγιστης απόφασης αν γινόταν τον χρόνο, θα ήταν αρκετό να αλλάξει τις σηµερινές συµπεριφορές των πολιτικών και των πολιτών· θα ήταν αρκετό να οδηγήσει σταδιακά στην πραγµατοποίηση του οράµατος της κοινωνίας των πολιτών. Η πραγµατοποίηση όµως τέτοιων συνταγµατικών αλλαγών, προϋποθέτει την ύπαρξη πολιτικής βούλησης στους πολίτες για τέτοια αλλαγή. Όταν αυτή η βούληση αναπτυχθεί, τότε θα συµβεί ένα από τα δύο: είτε θα υπάρξει ευρεία συναίνεση των κοµµάτων είτε οι πολίτες θα δώσουν ισχυρή πλειοψηφία σε όποιο κόµµα προτίθεται να πραγµατοποιήσει αυτές τις αλλαγές. Η ανάπτυξη συνεπώς αυτής της βούλησης πρέπει να είναι ο κυρίαρχος στόχος του νέου κόµµατος και η πρότασή µας για ριζική αλλαγή του πολιτικού συστήµατος. Οι λοιποί στόχοι του κινήµατος, παρ’ ότι είναι σηµαντικοί και αναγκαίοι, έπονται. Όµως οι στόχοι που θα τεθούν τώρα, στα πλαίσια της ριζοσπαστικής αλλαγής, θα έχουν:µικρό ρίσκο για τον ορθολογισµό τους, µεγάλο ηθικό βάρος, µεγάλη αποδοχή και υψηλή εφικτότητα. Τα ανωτέρω νοµίζουµε ότι αποτελούν και µία απλή και κατανοητή απάντηση στο ερώτηµα που είναι βέβαιο ότι θα έχει ο κάθε πολίτης: Γιατί να ψηφίσω το νέο κόµµα; Τι το καινούργιο το νέο κόµµα προτείνει που δεν προτείνεται από τα άλλα κόµµατα; Είθε η πρώτη ψηφιακή Πνύκα να ιδρυθεί στην Χώρα που γεννήθηκε η ∆ηµοκρατία και η δηµιουργία της να είναι το όραµα και η πολιτική του Νέου Κόµµατος. ! Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Η επανεµφάνιση του Κέντρου στην Γαλλία Το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα του Φρανσουά Μπαϊρού Tου Γιάννη Χατζόπουλου

Η

αποτυχία των δύο µεγάλων γαλλικών κοµµάτων της Ένωσης για ένα Λαϊκό Κίνηµα και του Σοσιαλιστικού Κόµµατος να πείσουν τον λαό για τις προγραµµατικές τους θέσεις, καθώς και η έλλειψη ενός χαρισµατικού ηγέτη που θα ηγηθεί των προσπαθειών τους να κερδίσουν την εµπιστοσύνη του Γάλλου ψηφοφόρου, οδήγησε το Γαλλικό Κέντρο σε µία δυναµική επανεµφάνιση στον πολιτικό χάρτη. Παράλληλα, η απειλή της ακροδεξιάς, εκπροσωπούµενης από το Εθνικό Μέτωπο του Jean Marie Lepen, έκανε ακόµα πιο αναγκαία την δηµιουργία ενός νέου πολιτικού φορέα, που θα συσπειρώσει τις δηµοκρατικές προοδευτικές δυνάµεις της Γαλλίας και θα δώσει όραµα στον γαλλικό λαό, σε µία περίοδο οικονοµικής και κοινωνικής κρίσεως. Την ελπίδα και το όραµα για µια δηµοκρατική αναγέννηση στην Γαλλία προσδοκεί να εµφυσήσει ο François Bayrou, µε την ίδρυση ενός νέου κεντρώου κόµµατος, του ∆ηµοκρατικού Κινήµατος.

Το ιστορικό του ∆ηµοκρατικού Κινήµατος Το 2007, στις προεδρικές εκλογές, ο François Bayrou, υποψήφιος πρόεδρος και ηγέτης του κόµµατος Ένωση για την Γαλλική ∆ηµοκρατία, αποκλείστηκε από τον πρώτο γύρο. Παρά τον αποκλεισµό του, το 18,57% του εκλογικού σώµατος τον υποστήριξε, κυρίως για το γεγονός ότι ήταν ανεξάρτητος. Το πρώτο µήνυµα για την στήριξη µίας νέας προσπάθειας για αλλαγή του πολιτικού σκηνικού ήταν γεγονός. Στην συνέχεια, ο Bayrou δήλωσε ότι δεν θα στηρίξει κανέναν από τους δύο συνυποψηφίους του, την S. Royal και τον N. Sarkozy. Μερικά µέλη της UDF δεν συµφώνησαν µε αυτήν την νέα στρατηγική, επειδή το γαλλικό εκλογικό σύστηµα δεν µπορούσε να αποτρέψει την είσοδο του ∆ηµοκρατικού Κινήµατος στη Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Βουλή. Έτσι ίδρυσαν το Νέο Κέντρο, συνεχίζοντας να στηρίζουν τον πρόεδρο N. Sarkozy. Μετά τις εκλογές, ο Bayrou ίδρυσε το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα (MoDem) στις 29 Μαΐου 2007, για να ενισχύσει την ιδέα της πολιτικής ανεξαρτησίας. Το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα είχε την υποστήριξη της Ένωσης των Ριζοσπαστών Ρεπουµπλικανών. Το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα διαδέχθηκε την Ένωση για την Γαλλική ∆ηµοκρατία, και έλαβε µέρος στις βουλευτικές εκλογές του 2007. Το ∆.Κ. συγκέντρωσε το 7,61% στον πρώτο γύρο των βουλευτικών εκλογών του 2007, ξεπερνώντας το 4,9% της ΕΓ∆ στις εκλογές του 2002. Το κόµµα, -υπό την µορφή συνασπισµού,- κέρδισε τέσσερεις έδρες στο Γαλλικό κοινοβούλιο. Το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα έγινε επισήµως πολιτικό κόµµα την 1 ∆εκεµβρίου 2007, µε πρόεδρο τον Bayrou, και εξέλεξε 29 µέλη στην προσωρινή εκτελεστική επιτροπή.

Η ιδεολογία του ∆ηµοκρατικού Κινήµατος Το ∆.Κ. είναι ένα κόµµα που έχει την ιδεολογική του βάση στο κέντρο και τον κοινωνικό φιλελευθερισµό. ∆ιαφέρει ιδεολογικά από την ΕΓ∆, τον προποµπό του. Πρώτον, πολλά µέλη της ΕΓ∆ αποχώρησαν από το κόµµα και ίδρυσαν το Νέο Κέντρο. Επίσης, κάποιοι Πράσινοι ενδιαφέρονται να προσχωρήσουν στο νέο κόµµα, ενώ και η Corinne Lepage, αρχηγός του κόµµατος Ιθαγένεια, ∆ράση, Συµµετοχή για τον 21ο Αιώνα, εξέφρασε την επιθυµία να συνεργαστεί µε το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα για να επανιδρύσει την πολιτική οικολογία. Συνεπώς, το ∆.Κ. έχει διαφορετική και διευρυµένη εκλογική βάση εν συγκρίσει µε την Ένωση για την Γαλλική ∆ηµοκρατία. Το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα είναι µέλος του Ευρωπαϊκού ∆ηµοκρατικού Κόµµατος (EDP), ενώ από το 2005 το EDP δηµιούργησε µαζί µε το ∆ηµοκρατικό Κόµµα των Ηνωµένων Πολιτει-

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

45

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Το Κέντρο, η νέα ελπίδα στην πολιτική σκηνή της σύγχρονης Γαλλίας

ών την Συµµαχία των ∆ηµοκρατών, έναν παγκόσµιο συνασπισµό των κεντρώων κοµµάτων. Στην διάρκεια της προεκλογική περιόδου των γαλλικών προεδρικών εκλογών, ο François Bayrou επισήµανε τους θεµατικούς άξονες της πολιτικής του ∆ηµοκρατικού Κινήµατος: το δηµόσιο χρέος, την ανάγκη για αλλαγή στο πολιτικό σύστηµα και την ανάγκη για συνταγµατικές µεταρρυθµίσεις προς αυτήν την κατεύθυνση.

Η έλλειψη ενός χαρισµατικού ηγέτη στα δύο µεγάλα κόµµατα της Γαλλίας, καθώς και εποικοδοµητικών προτάσεων για την καταπολέµηση των οικονοµικών και κοινωνικών προβληµάτων, αποτελούν πρόσφορο έδαφος στο Κέντρο, που καλείται να συσπειρώσει τις δηµοκρατικές προοδευτικές δυνάµεις και να δώσει τεκµηριωµένες προτάσεις και λύσεις. Το ∆ηµοκρατικό Κίνηµα, έχοντας στην ηγεσία του τον Bayrou, έναν πολιτικό άνδρα που εµπνέει ένα σηµαντικό κοµµάτι του γαλλικού λαού και ιδιαίτερα τη νεολαία, αναµένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές ζυµώσεις και εξελίξεις στην Γαλλία. Η συµµετοχή του Bayrou στις προεδρικές εκλογές και η είσοδος του ∆.Κ. στην Γαλλική βουλή, αποτελούν την αφετηρία για µία δυναµική επανεµφάνιση του Κέντρου. Αφήνοντας στην άκρη τα συντηρητικά χαρακτηριστικά που διέκριναν την Ένωση για την Γαλλική ∆ηµοκρατία και προσελκύοντας δυνάµεις από τον κεντροαριστερό χώρο, το ∆.Κ. δείχνει τον δρόµο για την αλλαγή σελίδας στην πολιτική σκηνή της Γαλλίας. !

Ας κοιτάξουµε το µέλλον µε αισιοδοξία Η αισιοδοξία και η αυτοπεποίθηση ταιριάζουν στους Έλληνες, που διένυσαν χιλιετίες µε όπλα τον πολιτισµό τους, την ευρηµατικότητά τους και την ικανότητά τους να αντιστρέφουν ακόµα και τα πιο συντριπτικά ποσοτικά δεδοµένα. Σήµερα, ενώ η ανθρωπότητα διέρχεται µείζονα οικονοµική και κοινωνική κρίση, κι ενώ την χώρα µας κυβερνά ακόµα µία πολιτικά χρεωκοπηµένη ολιγαρχία, ο Ελληνικός Λαός καλείται να πραγµατοποιήσει µείζονα πολιτική υπέρβαση, να έρθει σε ρήξη µε το παρελθόν και να αντιστρέψει τον θανατηφόρο ρου της ιστορίας του. Για να αποδείξει στον εαυτό του και στην ανθρωπότητα ότι οι δυνάµεις και οι αξίες που τον έκαναν ικανό να γεννά πολιτισµό και να φωτίζει ακόµη και στις πιο σκοτεινές περιόδους της παγκόσµιας ιστορίας, ζουν ακόµα µέσα του. Μ.Η.Μ.

46

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

Βασικές θέσεις για τον νέο πολιτικό σχηµατισµό Στις 5 Νοεµβρίου, στην Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, η Οµάδα Πρωτοβουλίας για την ίδρυση νέου κόµµατος (Μελέτης Μελετόπουλος, Νίκος Ράπτης, Γιάννης Σακιώτης) παρουσίασαν το ιδεολογικό στίγµα και το προγραµµατικό πλαίσιο στο οποίο θα κινηθεί το υπό διαµόρφωση πολιτικό σχήµα. Παρουσιάσθηκε επίσης ο εντελώς πρωτότυπος, για τα ελληνικά δεδοµένα, τρόπος επεξεργασίας του αναλυτικού προγράµµατος, που εκπονείται µε συλλογική διαβούλευση µέσω του διαδικτύου µε την µέθοδο wikki. Επίσης ανακοινώθηκε ότι οι δύο επόµενοι σταθµοί στην διαδικασία συγκρότησης του νέου κόµµατος θα είναι µία πανελλήνια ιδρυτική συνδιάσκεψη τον Ιανουάριο του 2009 και η πρώτη εµφάνισή του στις ευρω-εκλογές του Ιουνίου 2009 µε λίστα προσωπικοτήτων. Προλόγισε και συντόνισε την συζήτηση ο δικηγόρος-δηµοσιογράφος Αντώνης Παπαγιαννίδης. Παρατίθεται στην συνέχεια το βασικό κείµενο-πλαίσιο, που προσδιορίζει την πολιτική φιλοσοφία και τις γενικές προγραµµατικές αρχές της διαµορφούµενης κίνησης.

Η

ευρεία απήχηση της διακήρυξης της 24ης Ιουλίου 2008 «Ώρα ευθύνης για τους Έλληνες πολίτες: Για την ριζική αλλαγή του πολιτικού συστήµατος» αλλά και το γενικότερο πανελλήνιο αίτηµα για την ριζική ανανέωση της ελληνικής πολιτικής ζωής οδήγησαν στην σύνταξη του κειµένου βασικών αρχών και θέσεων που παραδίδουµε σήµερα στην δηµοσιότητα. Το κείµενο αυτό φιλοδοξούµε να αποτελέσει την βάση για την συγκρότηση υπεύθυνης και ολοκληρωµένης πρότασης διακυβέρνησης της χώρας και για την δηµιουργία νέου πολιτικού σχήµατος στον χώρο του Κέντρου, µε ριζοσπαστικό χαρακτήρα και στόχο την προώθηση γενναίων µεταρρυθµιστικών τοµών, που θα πλοηγήσουν την Ελλάδα στην κοινότητα των προηγµένων κρατών της ∆ύσης. Το έργο αυτό αδυνατεί να επιτελέσει η σηµερινή οικογενειοκρατική, αλαζονική και σε σηµαντικό βαθµό διεφθαρµένη πολιτική ολιγαρχία που κυβερνά την χώρα. Οι διαδοχικές κυβερνήσεις των δύο µεγάλων σηµερινών κοµµάτων, δεν µπορούν να διαχειρισθούν ούτε στοιχειωδώς, την καθηµερινότητά µας, µε αποτέλεσµα πρωτοφανή στην νεώτερη ελληνική ιστορία πλήγµατα στο περιβάλλον, την κοινωνική συνοχή, την οικονοµία, την παιδεία, την ασφάλεια, ακόµη και την αξιοπρέπεια και την αισθητική µας. Τα δε µικρότερα κόµµατα της αντιπολίτευσης, δεν έχουν παρουσιάσει υπεύθυνη πρόταση διεξόδου από την κρίση, περιοριζόµενα σε δηµαγωγική φιλολογία και στην συλλογή ψήφων διαµαρτυρίας. Στο σύνολό τους, τα σηµερινά πολιτικά κόµµατα δεν έχουν να επιδείΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ξουν παρά ερασιτεχνισµό, αυτοσχεδιασµό, ανευθυνότητα, απουσία επεξεργασµένων και επιστηµονικά τεκµηριωµένων θέσεων, έλλειµµα άξιων προσώπων µε ικανότητες και όραµα, που θα µπορούσαν να αντιµετωπίσουν τα µεγάλα προβλήµατα της χώρας. Γι’ αυτό, στην Ελλάδα εξακολουθεί να εκκρεµεί η επανάσταση του αυτονόητου. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ένα σηµαντικό ποσοτικά και ποιοτικά ποσοστό των Ελλήνων πολιτών, όπως καταγράφεται σε όλες τις µετρήσεις της κοινής γνώµης, έχει αποστασιοποιηθεί από τα σηµερινά κόµµατα και, είτε απέχει από τις εκλογικές αναµετρήσεις, είτε σύρεται σ’ αυτές, µε την λογική της λιγότερο κακής επιλογής. Η επιβίωση του σηµερινού σκηνικού αποσύνθεσης οφείλεται έτσι στην απουσία σοβαρής και υπεύθυνης εναλλακτικής λύσης. Πράγµατι, µέχρι σήµερα, απέναντι στις κυρίαρχες πολιτικές δυνάµεις, εµφανίσθηκαν µόνον κάποια προσωποπαγή κόµµατα διαµαρτυρίας, που εκµεταλλεύθηκαν τις συγκυρίες προκειµένου να διεµβολίσουν το υπάρχον σκηνικό. Άλλοτε επέτυχαν µία περιστασιακή είσοδο στο κοινοβούλιο, άλλοτε όχι. Σε καµία όµως περίπτωση δεν κατόρθωσαν να συγκροτήσουν υπεύθυνη και ολοκληρωµένη πρόταση διακυβέρνησης, µε τεκµηριωµένες και επιστηµονικά σχεδιασµένες προτάσεις και πρόσωπα κατάλληλα να τις υλοποιήσουν. Το αποτέλεσµα ήταν να συνεχίσει να νέµεται την εξουσία µια κάστα κατά κανόνα ανεπάγγελτων παλαιοκοµµατικών πολιτευτών, που παράγονται στα φυτώρια των κοµµατικών µηχανισµών. Προκύπτει από αυτά τα δεδοµένα, η πιεστική ανάγκη δηΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

47

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

µιουργίας νέων πολιτικών σχηµατισµών. Όχι όµως σχηµατισµών δήθεν νέων, που θα αποτελούν ανακύκλωση των γνωστών «αστέρων» του σηµερινού φθαρµένου σκηνικού σε διαφορετικούς συνδυασµούς και µε άλλα ονόµατα. Ούτε σχηµάτων µε επικεφαλής νεόκοπους σωτήρες µε το κατάλληλο επικοινωνιακό περιτύλιγµα, από τους οποίους έχει πικρή πείρα η ελληνική κοινωνία. Αλλά πολιτικών σχηµάτων που θα προέρχονται από τους πολίτες και θα συµπεριλαµβάνουν στις τάξεις τους τα δυναµικά, ηθικά και δηµιουργικά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας. H ελληνική κοινωνία χρειάζεται πρόσωπα που βλέπουν την πολιτική ως προσφορά και όχι ως ευκαιρία ικανοποίησης της µαταιοδοξίας τους, µέσο πλουτισµού ή προβολής και δυνάµεις που µπορούν να πραγµατοποιήσουν τις µεγάλες τοµές και µεταρρυθµίσεις που απαιτούνται σήµερα.

Νέο ριζοσπαστικό κόµµα στον χώρο του Κέντρου Με αυτές τις διαπιστώσεις και µε δεδοµένο το πολιτικό κενό, όσοι Έλληνες πολίτες υπογράφουµε το παρόν κείµενο βασικών αρχών και θέσεων, αναλαµβάνουµε την πρωτοβουλία ίδρυσης νέας, σύγχρονης πολιτικής κίνησης, που µε τους όρους της συµβατικής πολιτικής γεωγραφίας θα κινείται στον πολιτικό χώρο του Κέντρου. Το Κέντρο, που σήµερα στην Ελλάδα δεν εκπροσωπείται από καµία υπαρκτή πολιτική δύναµη, είναι ο ριζοσπαστικός και δυναµικός πολιτικός χώρος που µπορεί να προσφέρει αξιόπιστο και υπεύθυνο πρόγραµµα εξουσίας, να επαναφέρει τους πολίτες στην πολιτική, να πραγµατοποιήσει τις βαθιές ρήξεις που απαιτούνται και να καταθέσει ολοκληρωµένη και τεκµηριωµένη πρόταση διακυβέρνησης. Η κεντρώα πολιτική φιλοσοφία, στηρίζεται στο µέτρο και απέχει εξ ίσου από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσµατος, απορρίπτει δογµατισµούς, ιδεοληψίες και µονοµέρειες. Εκφράζει την προοδευτική και ριζοσπαστική πλευρά της πολιτικής, µε βάση τις παγκόσµιες αξίες της Ελευθερίας, της ∆ηµοκρατίας και της Αλληλεγγύης. Αντιµετωπίζει την κοινωνία συνολικά και όχι αποσπασµατικά. Επιδιώκει άµεσες λύσεις στα συγκεκριµένα προβλήµατα,

και όχι την υπεράσπιση δογµάτων και ιδεοληψιών. Συνθέτει αξίες που στο πρόσφατο παρελθόν θεωρήθηκαν –εσφαλµένα- αντίθετες, όπως ο Πατριωτισµός µε τον Εκσυγχρονισµό, ή η Ελεύθερη Οικονοµία µε το Κοινωνικό Κράτος. Θέτει στο επίκεντρο τον πολίτη-πρόσωπο, και όχι τον ιδιώτη-άτοµο. Το Κέντρο είναι ο πολιτικός χώρος που µπορεί να σχεδιάσει και να εφαρµόσει συγκεκριµένα µέτρα, που θα διευκολύνουν την ζωή και την εργασία όλων των κοινωνικών οµάδων. Ξεκινώντας από την αρχή ότι για όλα τα προβλήµατα υπάρχουν λύσεις, αρκεί η αντιµετώπισή τους να γίνεται µε την αντίστοιχη κατάρτιση, εµπειρία, υπευθυνότητα και ανιδιοτέλεια. Στον πυρήνα της πολιτικής µας φιλοσοφίας, βρίσκονται τα κεντρικά αιτήµατα της σηµερινής ελληνικής κοινωνίας: η πραγµατική ισονοµία, η οικονοµική και κοινωνική δικαιοσύνη, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, όσα δηλαδή απαξίωσαν οι σηµερινές πολιτικές δυνάµεις. Επίσης, η ίση εφαρµογή των νόµων σε όλους ανεξαιρέτως τους Έλληνες πολίτες, ανεξαρτήτως καταγωγής, οικονοµικής ή πολιτικής ισχύος, η αποκατάσταση της αξιοκρατίας σε όλα τα κύτταρα της δηµόσιας σφαίρας, η αποκατάσταση της εµπιστοσύνης στους θεσµούς και στην αµερόληπτη λειτουργία τους, η εξάλειψη της εξευτελιστικής για τον πολίτη πελατειακής σχέσης µε την πολιτική και το κράτος, η ενεργοποίηση των πολιτών µέσα από θεσµούς συµµετοχής και άµεσης δηµοκρατίας. Για όλα αυτά απαιτούνται σήµερα βαθιές ρήξεις και τολµηρές αποφάσεις, που µόνον ανεξάρτητοι πολίτες οι οποίοι είναι αποφασισµένοι να ελέγχουν την εξουσία και να συµµετέχουν στα κοινά µπορούν να επιβάλουν. Οι βασικές προτεραιότητες του πολιτικού µας προγράµµατος είναι: 1. Ο ριζικός εκσυγχρονισµός του δηµοκρατικού µας πολιτεύµατος. Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισµού αυτού είναι απαραίτητα: ο πλήρης διαχωρισµός των εξουσιών και ειδικότερα η θέσπιση ασυµβίβαστου του βουλευτικού µε το υπουργικό αξίωµα, προκειµένου να παταχθεί το πελατειακό σύστηµα, η απαλλαγή της τοπικής αυτοδιοίκησης και της ανώτατης παιδείας από την κοµµατική πατρωνία, το αυστηρό πόθεν έσχες για όλους τους δηµόσιους λειτουργούς, υπουρ-

To blog της Κίνησης Πολιτών για τη ∆ηµιουργία Νέου Κόµµατος: http://neo-komma.blogspot.com Το wiki της Κίνησης: http://neokomma.pbwiki.com 48

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

γούς και πρωθυπουργούς, µε ταυτόχρονη συγκρότηση ελεγκτικού µηχανισµού από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η δραστική µείωση του αριθµού και των προνοµίων των βουλευτών και η κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας για τα ποινικά αδικήµατα, η εφαρµογή του θεσµού του δηµοψηφίσµατος για τα µεγάλα διλήµµατα που αφορούν το µέλλον της χώρας, η επιβολή ανώτατου ορίου χρηµατοδότησης των κοµµάτων 12.000 Ευρώ ανά άτοµο ετησίως, σύµφωνα µε την πρόβλεψη της σχετικής ευρωπαϊκής νοµοθεσίας, η µείωση του αριθµού των υπουργείων σε δεκαπέντε και η κατάργηση των εκατοντάδων άχρηστων διοικητικών συµβουλίων και οργανισµών χωρίς αντικείµενο.

2. Η προάσπιση της εθνικής ακεραιότητας, της αξιοπρέπειας και του διεθνούς κύρους της χώρας και η εφαρµογή των κανόνων του διεθνούς δικαίου, µε βασικό άξονα την διασφάλιση της αποτρεπτικής ισχύος της χώρας και την αποφασιστικότητα έναντι των εξωτερικών επιβουλών αλλά και µε την ενεργό ελληνική παρουσία στα µεγάλα διεθνή κέντρα αποφάσεων, την δυναµική προβολή των δικαίων µας, την στενή συνεργασία µε την οµογένεια και την πεποίθηση ότι η Ελλάδα αποτελεί ιδρυτικό στοιχείο του ευρωπαϊκού κόσµου και γενικότερα του δυτικού πολιτισµού και µέρος του σκληρού πυρήνα του. Επίσης, µε τη συγκρότηση δόγµατος εξωτερικής πολιτικής, την ίδρυση συµβουλίου εθνικής ασφάλειας και διυπουργικού οργάνου διαχείρισης κρίσεων. Σε κάθε περίπτωση, ο ελληνικός λαός, µέσω του θεσµού του δηµοψηφίσµατος, θα έχει την τελευταία λέξη για τα µεγάλα θέµατα που αφορούν το µέλλον του και την ιστορική του πορεία.

3. Η οργάνωση σύγχρονου κοινωνικού κράτους βάσει των ευρωπαϊκών προδιαγραφών, που θα χρηµατοδοτηθεί από την δραστική περιστολή της δηµοσιονοµικής σπατάλης και της διαφθοράς, και που θα προστατεύει πραγµατικά και όχι εικονικά τις αναξιοπαθούσες κοινωνικές οµάδες, θα ενισχύει οικονοµικά και θα στηρίζει ηθικά τους πολίτες µε ειδικές ανάγκες, τους ανέργους και τους συνταξιούχους. Η δικαιότερη προσαρµογή της φορολογίας (π.χ. η θέσπιση αφορολόγητου για εισοδήµατα κάτω των 20.000 ευρώ) δεν θα στερήσει το κράτος από υπολογίσιµη φορολογητέα ύλη αλλά θα ανακουφίσει χιλιάδες οικογένειες, ενώ ο εξορθολογισµός των εσόδων, µε την δραστική µείωση της φοροδιαφυγής (π.χ. µε την επανεισαγωγή συστήµατος αντικειµενικών κριτηρίων προσδιορισµού των κερδών και του εισοδήµατος) θα εισφέΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ρει πολύ µεγαλύτερα έσοδα. Βασικός στόχος ενός σύγχρονου κοινωνικού κράτους είναι η εγκαθίδρυση µηχανισµών, που θα εγγυώνται το υψηλότερο επίπεδο κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής δικαιοσύνης, που αποτελεί όρο για την επιβίωση της ελληνικής κοινωνίας και οικονοµίας στην σηµερινή διεθνή συγκυρία. Οι πόροι που απαιτούνται για ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας θα βρεθούν κυρίως από τον δραστικό περιορισµό της τεράστιας δηµοσιονοµικής σπατάλης (π.χ. διαφηµίσεις των υπουργείων, εκατοντάδες άχρηστοι οργανισµοί και υπηρεσίες του δηµόσιου τοµέα, στρατιές συµβούλων και µετακλητών υπαλλήλων, υπηρεσιακά αυτοκίνητα κ.λπ.), την εµπέδωση πνεύµατος λιτότητας και εξοικονόµησης στον δηµόσιο τοµέα (για παράδειγµα η εξοικονόµηση ενέργειας µπορεί να αποφέρει εκτός από περιβαλλοντικά οφέλη και µεγάλη εξοικονόµηση δαπανών) και τον εξορθολογισµό του συστήµατος δηµοσίων εσόδων-εξόδων, που είναι άµεσα εφικτός, αλλά παρεµποδίζεται από πλέγµατα συµφερόντων. Η πολιτική αυτή θα αποφέρει στο δηµόσιο ταµείο εξοικονοµήσεις µεγάλης κλίµακας, αδιανόητες για τα σηµερινά δεδοµένα. Η αναµόρφωση της φιλοσοφίας του φορολογικού συστήµατος είναι επίσης απαραίτητη, µε την αλλαγή των προτεραιοτήτων φορολόγησης, όπως για παράδειγµα η ελάφρυνση της φορολόγησης της εργασίας και η µεταφορά µεγαλύτερου φορολογικού βάρους σε αγαθά και υπηρεσίες που ρυπαίνουν υπέρµετρα και συµβάλλουν στην κλιµατική αλλαγή ή βρίσκονται σε στενότητα (όπως το νερό), στην κατανάλωση υπερπολυτελών προϊόντων, στα κέρδη που εξάγονται από τις αγοραπωλησίες γης κοκ.

4. Ο εκσυγχρονισµός και η επέκταση του Εθνικού Συστήµατος Υγείας, µε σύγχρονο εξοπλισµό, µεθόδους οργάνωσης και διοίκησης, µε έµφαση στην πρόληψη και χωρίς φακελάκια. Στόχοι, που για να υλοποιηθούν είναι απαραίτητη η θεσµοθέτηση µιας σειράς µέτρων, όπως ο θεσµός του οικογενειακού ιατρού, η δηµιουργία σύγχρονων µονάδων ελέγχου, πρόληψης και περίθαλψης σε όλους τους καποδιστριακούς δήµους, µε µεικτή (δηµοτική, κρατική, ευρωπαϊκή) χρηµατοδότηση, διασυνδεδεµένων διαδικτυακά µε τα µεγάλα νοσοκοµειακά κέντρα των µεγαλουπόλεων, η επαναφορά του θεσµού του άµισθου ειδικευοµένου ιατρού, ώστε να καλυφθούν τα τεράστια κενά και ταυτόχρονα να λυθεί το πρόβληµα της αναµονής, βασική αιτία της ανεργίας των ιατρών. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

49

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

5. Η άµεση αντιµετώπιση του δηµογραφικού προβλήµατος, µε καινοτόµα µέτρα ουσιαστικής στήριξης της εργαζόµενης µητέρας, ώστε η Ελληνίδα να είναι σε θέση να ανταποκρίνεται πλήρως στις επαγγελµατικές και ταυτόχρονα στις οικογενειακές και κοινωνικές της υποχρεώσεις, χωρίς να εξοντώνεται σωµατικά και ψυχικά. Χρειάζονται µέτρα υποστήριξης και ενίσχυσης της απασχόλησης της µητέρας, όπως το µειωµένο ή ευέλικτο ωράριο και η τριετής άδεια µητρότητας στον δηµόσιο και τον ιδιωτικό τοµέα, αντί της πρόωρης συνταξιοδότησης των µητέρων, µε έµµεση επιδότηση των επιχειρήσεων από το κράτος (π.χ. µε φοροαπαλλαγές και εισφοροαπαλλαγές). Επίσης, η δηµιουργία δικτύων σύγχρονων βρεφονηπιακών σταθµών µε κατάλληλα εκπαιδευµένο προσωπικό, η παροχή δωρεάν ιατρικής περίθαλψης για τις νέες οικογένειες, η δηµιουργία σχολών γονέων και κέντρων ψυχολογικής στήριξης σε όλη τη χώρα. Η σηµαντική ενίσχυση του κράτους πρόνοιας δεν αρκεί από µόνη της για να αντιµετωπιστούν αποτελεσµατικά το άγος των αµβλώσεων και η διστακτικότητα των ζευγαριών να τεκνοποιήσουν. Μεγάλη σηµασία έχει επίσης η ενεργοποίηση των µηχανισµών αλληλεγγύης της κοινωνίας, µε ένα ολοκληρωµένο σχέδιο ενηµέρωσης και κινήτρων προς τις µητέρες που έχουν µεγαλώσει τα παιδιά τους και δεν εργάζονται και οι οποίες µπορούν στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονοµίας να προσφέρουν εθελοντικά την αρωγή τους, την κοινωνική εµπειρία τους και τις γνώσεις τους στις νέες µητέρες. Χρειάζονται πολλά ακόµη, όπως η δραστική µείωση του κόστους του τοκετού –το οποίο είναι το ακριβότερο στην Ευρώπη- και η λήψη µέτρων στήριξης της ανύπαντρης µητέρας, µε πραγµατικά και όχι εικονικά επιδόµατα ανατροφής των παιδιών µέχρι την ενηλικίωσή τους. Κοινός παρονοµαστής της πολιτικής αυτής είναι η µεταφορά οικονοµικών και κοινωνικών πόρων προς τους νεότερους και τις επόµενες γενιές.

6. Η διασφάλιση της σωµατικής ακεραιότητας και της καλής σωµατικής και πνευµατικής υγείας του πληθυσµού, µε στόχο τη θωράκιση της διατροφικής ασφάλειας παιδιών και ενηλίκων, της οδικής ασφάλειας και των δικαιωµάτων των πεζών, την προστασία του ψυχικού κόσµου των παιδιών, την διαφύλαξη των δικαιωµάτων των οµάδων µε ειδικές ανάγκες και των δικαιωµάτων των ηλικιωµένων. Για την επίτευξη των στόχων αυτών είναι απαραίτητη η συγκρότηση αποτελεσµατικών µηχανισµών πρόληψης και ελέγχου, όπου 50

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

θα µπορεί να αξιοποιηθεί η συµµετοχή εκπροσώπων µη κυβερνητικών οργανώσεων.

7. Η υγιής και παραγωγική ελεύθερη οικονοµία που θα λειτουργεί αποτελεσµατικά και εύρυθµα µε την εγκαθίδρυση κανόνων υγιούς ανταγωνισµού, µε µέτρα στήριξης των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και µε την εισαγωγή ισχυρών θεσµών ελέγχου και διαφάνειας στην αγορά, στους οποίους θα συµµετέχουν εκπρόσωποι των βασικών κοινωνικών εταίρων (επαγγελµατικές ενώσεις, συνδικάτα, επιµελητήρια, ενώσεις πολιτών). Για την επίτευξη του στόχου αυτού χρειάζεται η εφαρµογή σειράς µέτρων, όπως η ελαχιστοποίηση της αποθαρρυντικής για τις επενδύσεις γραφειοκρατίας, η κατάργηση της διαφθοράς που θα µειώσει δραστικά το κόστος των ιδιωτικών επενδύσεων, η διοικητική και τεχνολογική στήριξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων, η υποστήριξη του αγροτικού εισοδήµατος µέσω της ενθάρρυνσης και ενίσχυσης της ελληνικής γεωργίας προς την κατεύθυνση της παραγωγής προϊόντων µε διεθνή ζήτηση, η δηµιουργία µιας σύγχρονης και εξωστρεφούς παραγωγικής βάσης, βασιζόµενης σε ένταση τεχνογνωσίας και τεχνολογίας, που θα δηµιουργεί νέες θέσεις εργασίας, θα παράγει προϊόντα διεθνώς ανταγωνιστικά και θα διέπεται από την αρχή της αειφορίας. Κοµβικής σηµασίας επιλογές είναι η στροφή της ελληνικής οικονοµίας προς την παραγωγή βιολογικών προϊόντων ονοµασίας προέλευσης, τον ποιοτικό τουρισµό, την αξιοποίηση των αδρανών συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της χώρας και γενικά προς το εξαγωγικό εµπόριο και τον τουρισµό, µε στόχο την εισροή συναλλάγµατος και την µείωση του εµπορικού ελλείµµατος. Σε αυτό το πλαίσιο είναι απαραίτητη η συνεχής παρακολούθηση των τάσεων της διεθνούς οικονοµίας, η έµφαση στην ενθάρρυνση της νεανικής επιχειρηµατικότητας, η περαιτέρω ανάπτυξη της ψηφιακής οικονοµίας, η εκµετάλλευση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της ελληνικής φύσης (π.χ. γεωθερµική, ηλιακή και αιολική ενέργεια, ιαµατικός τουρισµός κ.ά).

8. Η απόλυτη προτεραιότητα της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, της αντικατάστασης του πολιτισµού του πετρελαίου από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και της υποστήριξης της καλλιέργειας κοινωνικής περιβαλλοντικής συνείδησης. Σε απόλυτη προτεραιότητα τίθενται: η προστασία του δηµόσιου χώρου και της κοινής περιουσίας του ελληνικού λαού, η αυστηρή περιφρούρηση και η αποτελεσµατική/ολοκληρωµένη διαχείριση των δασών, Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

των βιότοπων, των υδάτινων πόρων, της πολύτιµης χλωρίδας και πανίδας της χώρας µας και η προστασία των µοναδικών παγκοσµίως τοπίων της χώρας µας. Ταυτόχρονα στοχεύουµε στην αποτελεσµατική προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς και των αρχιτεκτονικών µας µνηµείων, από την άναρχη και αυθαίρετη δόµηση και την εγκληµατική αδιαφορία και αµέλεια. Για την επίτευξη αυτών των στόχων είναι απαραίτητη η συγκρότηση ισχυρής και ανεξάρτητης Εθνικής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος, στελεχωµένης από εξειδικευµένο επιστηµονικό προσωπικό και εφοδιασµένης µε πλήρεις αρµοδιότητες διυπουργικού χαρακτήρα.

9. Η παιδεία και ο πολιτισµός ως η κυριότερη συνεισφορά της Ελλάδας και το απόλυτο συγκριτικό της πλεονέκτηµα στην παγκόσµια κοινωνία. Χρειαζόµαστε την άµεση αναδιοργάνωση και αναβάθµιση του δηµοσίου σχολείου, µε την εφαρµογή σύγχρονου, αντικειµενικού και ακριβοδίκαιου συστήµατος αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου, την οικονοµική και κοινωνική αναβάθµιση, συνεχή επιµόρφωση και αξιοκρατική εξέλιξη των εκπαιδευτικών, την δηµιουργία πρότυπων σχολείων σε κάθε νοµό της χώρας, την στροφή του εκπαιδευτικού προτύπου προς την διαµόρφωση αυτόνοµων και ολοκληρωµένων προσωπικοτήτων που θα διαθέτουν ανθρωπιστικές αξίες, γλωσσική επάρκεια, κλασσική παιδεία και ιδανικά και θα είναι σε θέση να διακρίνονται και διεθνώς. Στο χώρο των πανεπιστηµίων θα πρέπει τα ΑΕΙ και ΤΕΙ να διασυνδεθούν µε την διεθνή έρευνα, να αποκτήσουν διοικητική αυτονοµία, να υπόκεινται σε λογοδοσία και συνεχή αξιολόγηση του έργου τους από διεθνείς οργανισµούς. Επίσης, είναι απαραίτητη η εξάλειψη του κοµµατισµού και της βίας στους πανεπιστηµιακούς χώρους και ο περιορισµός της έννοιας του ασύλου στην πραγµατική, επιστηµονική του διάσταση, µακριά από την σηµερινή κατάχρησή του, που δίνει το πρόσχηµα σε οµάδες βανδάλων να καταστρέφουν την δηµόσια περιουσία και να τροµοκρατούν την συντριπτική πλειοψηφία αυτών που θέλουν να σπουδάσουν απερίσπαστα. Χρειαζόµαστε ακόµη ένα νέο µοντέλο έρευνας, µε αύξηση των δαπανών για το ερευνητικό έργο και διασύνδεση της έρευνας µε την παραγωγή και την πραγµατική οικονοµία, η οποία θα µπορεί να χορηγεί σηµαντικό µέρος της έρευνας. Μεγάλης σηµασίας για την αναγέννηση της παιδείας µας είναι η δυνατότητα ίδρυσης µη κρατικών, µη κερδοσκοπικών πανεπιστηµίων, σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά δεδοµένα. Τα πανεπιστήµια Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

αυτά, πολλά εκ των οποίων θα µπορούσαν να ιδρυθούν µε χορηγίες οµογενών και να στηριχθούν από οικονοµικούς και ανθρώπινους πόρους της τοπικής αυτοδιοίκησης και µη κυβερνητικών φορέων, θα συµβάλουν στην συνολική βελτίωση της ανώτατης παιδείας, στην προαγωγή του στόχου της αριστείας, στην εµπέδωση πνεύµατος ευγενούς άµιλλας µεταξύ των ανωτάτων σχολών και θα συγκρατήσουν τις δεκάδες χιλιάδες φοιτητών που διαρρέουν κάθε χρόνο στο εξωτερικό.

10. Η ριζική αναµόρφωση του κράτους. Με µια σειρά από διοικητικά µέτρα, που θα οδηγήσουν στην εξάλειψη των συναρµοδιοτήτων που καθιστούν σχεδόν αδύνατη την ταχεία λήψη αποφάσεων, στην κατάργηση των εκατοντάδων άχρηστων δηµοσίων οργανισµών και διοικητικών συµβουλίων, που υφίστανται µόνον για να ανταµείβουν µε αργοµισθίες τα κοµµατικά στελέχη, στην πρόσληψη των αρίστων για την στελέχωση της δηµόσιας διοίκησης, στην πλήρη εξάλειψη του κακώς εννοούµενου γραφειοκρατικού πνεύµατος, του κοµµατισµού, των πελατειακών σχέσεων, της ευνοιοκρατίας, του αίσχους των συµβασιούχων-οµήρων της εκάστοτε πολιτικής εξουσίας. Επίσης, η αναµόρφωση της δηµόσιας διοίκησης θα επιτευχθεί µε την θέσπιση αυστηρών µηχανισµών ελέγχου της διαφθοράς (π.χ. κλιµάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε κάθε υπουργείο, που θα ελέγχει το πόθεν-έσχες), µε την άµεση πρόσβαση κάθε πολίτη σε όλα τα στοιχεία που τον ενδιαφέρουν (δηµόσια δεδοµένα) και δεν περιέχουν προσωπικά δεδοµένα άλλων πολιτών, µε την ριζική αλλαγή της µεταχείρισης του πολίτη και µε την αναβάθµιση του Συνηγόρου του Πολίτη σε µηχανισµό µε πραγµατικές ελεγκτικές και πειθαρχικές αρµοδιότητες.

11. Η δηµιουργία αστυνοµίας υψηλού επιπέδου, µε σύγχρονη εκπαίδευση, επαγγελµατισµό, στενή συνεργασία µε τις ευρωπαϊκές και διεθνείς αστυνοµικές υπηρεσίες, σεβασµό στα δικαιώµατα και στην αξιοπρέπεια του πολίτη, αλλά και αµείλικτη αποτελεσµατικότητα έναντι του οργανωµένου εγκλήµατος (συνδυασµός που ισχύει σε όλες τις ευρωπαϊκές αστυνοµίες), έµφαση στην πρόληψη του εγκλήµατος και συνεχή ήπια παρουσία στις γειτονιές και στους µικρότερους ακόµα οικισµούς της ελληνικής επικράτειας.

12. Ένοπλες ∆υνάµεις υπερήφανες για την αποστολή τους, µε αναβαθµισµένο κοινωνικό κύρος, που θα εκσυγχρονισθούν και θα ανασυγκροτηθούν µε βάση τα σηµερινά γεωπολιτικά δεδοµένα. Στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης είναι ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

51

Φ ΑΚΕΛΛΟΣ: Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ Ρ ΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ∆ ΥΝΑΜΗ ΣΤΟΝ Χ ΩΡΟ ΤΟΥ Κ ΕΝΤΡΟΥ

απαραίτητα: η πλήρης εξάλειψη του κοµµατισµού από το στράτευµα και η αξιολόγηση των στελεχών του µε βάση το ήθος και την τεχνοκρατική τους επάρκεια και η θέσπιση διαφανούς τρόπου προµηθειών, µέσω του οποίου οι επιλογές στρατιωτικού υλικού θα γίνονται αποκλειστικά µε κριτήριο την καταλληλότητά τους για τις ελληνικές γεωστρατηγικές ανάγκες και υπό την εποπτεία της Βουλής των Ελλήνων. Επίσης, η Ελλάδα χρειάζεται µια ριζοσπαστική αλλαγή του µοντέλου της στρατιωτικής θητείας, προς την κατεύθυνση µιας θητείας εφεδρικού χαρακτήρα, µε αξιοπρέπεια, χωρίς γραφειοκρατικά και σαδιστικά χαρακτηριστικά, που θα εκπαιδεύει τον κληρωτό ουσιαστικά και σφαιρικά στην χρήση της σύγχρονης αµυντικής τεχνολογίας, αλλά και σε σχέση µε τα τεκταινόµενα επί των διεθνών γεωστρατηγικών δεδοµένων και θα ενδυναµώνει το φρόνηµά του. Ως πρότυπο για την αναδιοργάνωση της στρατιωτικής θητείας θα αξιοποιηθεί το σύστηµα εφεδρείας ελβετικού τύπου, που θα µειώσει δραστικά τον χρόνο θητείας και θα τον αντικαταστήσει µε µία ετήσια εκπαίδευση βραχείας διάρκειας.

13. Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης που θα προστατεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, θα έχουν συναίσθηση του καίριου παιδαγωγικού τους ρόλου και θα συνεισφέρουν µε τον δικό τους τρόπο στην αισθητική, καλλιτεχνική και πνευµατική αναβάθµιση της ελληνικής κοινωνίας. Για τον σκοπό αυτό χρειάζεται σειρά µέτρων, όπως η θεσµοποίηση πιστοποιητικού γλωσσικής επάρκειας για τους εργαζόµενους στα ΜΜΕ, η υποχρέωση απασχόλησης επαγγελµατιών δηµοσιογράφων – µελών των ενώσεων συντακτών, µε στόχο την αναβάθµιση της δηµοσιογραφικής παιδείας σε υψηλό επίπεδο, η προστασία των παιδιών – τηλεθεατών από τα αιφνίδια και επικίνδυνα για την ψυχική τους υγεία εµβόλιµα διαφηµιστικά σποτς και η απαγόρευση διαφήµισης παιδικών παιχνιδιών και ανθυγιεινών τροφών στις ζώνες παιδικής τηλεθέασης, η µετάδοση εκποµπών υγιεινής διατροφής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης κ.ά.

14. ∆ικαιοσύνη ανεξάρτητη, αξιοκρατική και απολύτως αυτοδιοικούµενη, εφοδιασµένη µε αποτελεσµατικούς µηχανισµούς αυτοκάθαρσης από τις εστίες συναλλαγής και διαπλοκής. ∆ικαστές µε παιδεία και ήθος, που θα αποτελούν πρότυπα και σηµεία αναφοράς στην ελληνική κοινωνία.

15. Η καθιέρωση διακριτών ρόλων στη σχέση Εκ52

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

κλησίας και Κράτους. Η παρουσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, έχει βαρύνουσα ιστορική σηµασία. Η Εκκλησία διαδραµάτισε καθοριστικό ρόλο στην διατήρηση της ταυτότητας των Ελλήνων κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας, αλλά και στην επανάσταση του 1821 και στην συγκρότηση του νεότερου ελληνικού κράτους. Η δε Ορθοδοξία αποτελεί βασικό συστατικό στοιχείο της νεοελληνικής ταυτότητας, χωρίς ποτέ να έχει αποκλείσει τις διαφορετικές θρησκευτικές εκφράσεις. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, αντί του ατελέσφορου (αλλά και δηµοσιονοµικά ασύµφορου) χωρισµού κράτους-εκκλησίας, είναι προτιµότερη η καθιέρωση διακριτών ρόλων, δηλαδή η κατάργηση της κρατικής παρέµβασης στην εκκλησιαστική ζωή, η παύση της εκλογικής εργαλειοποίησης της Εκκλησίας από το πολιτικό σύστηµα και οι φθοροποιές οικονοµικές συναλλαγές. Ταυτόχρονα, η Εκκλησία θα πρέπει να αφοσιωθεί µε µεγαλύτερη ακόµα έµφαση στην πνευµατική και κοινωνική αποστολή της. *** Το όραµά µας είναι µία ελληνική κοινωνία δηµιουργική, ασφαλής και αισιόδοξη, που θα εξασφαλίζει τη συλλογική ευηµερία και θα διαθέτει µηχανισµούς εξισορρόπησης των µεγάλων ανισοτήτων. Μία Ελλάδα που θα ξαναβρεί το παγκόσµιο κύρος της, την πνευµατική της ακτινοβολία, την αξιοπρέπειά της και τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στην προαγωγή των µεγάλων αξιών του ανθρώπινου πολιτισµού. Πιστεύουµε ότι η Ελλάδα αξίζει µία καλύτερη θέση στον κόσµο και οι Έλληνες πολίτες αξίζουν µία αισιόδοξη προοπτική για το µέλλον τους και το µέλλον των παιδιών τους. Είµαστε διατεθειµένοι να εργασθούµε σκληρά για την επιτυχία της προσπάθειας. Καλούµε όλους τους πολίτες που συµφωνούν µε τις βασικές µας θέσεις, να συµβάλουν στο µέτρο των δυνάµεών τους. Στις ∆ηµοκρατίες, οι πολίτες έχουν στα χέρια τους το µέλλον της πατρίδας τους. ∆εν θα αφήσουµε την χώρα µας στην τύχη της. Θα τηρήσουµε την ακροτελεύτια διάταξη του Ελληνικού Συντάγµατος, που εναποθέτει την ισχύ των δηµοκρατικών θεσµών στον πατριωτισµό των Ελλήνων. Θα τιµήσουµε, όπως άλλοτε οι πρόγονοί µας, και το δικό µας χρέος. ! Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Π ΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ

Μία συνέντευξη µε τον Γιώργο Ιωάννου το 1983 Για το -τυπωµένο στα ελληνικά, άθλος σε εποχές χωρίς Η/Υ- περιοδικό των Ελλήνων φοιτητών της Γενεύης, τον ΠΕΡΙΠΛΟΥ, ανέλαβα να πάρω συνέντευξη, στις καλοκαιρινές µου διακοπές, το 1983, από τον Γιώργο Ιωάννου. ∆εν θυµάµαι µε ποιά κριτήρια αποφασίστηκε αυτή η συνέντευξη. Ο Ιωάννου ήταν γενικώς συµπαθής, γλυκύς, χαµηλών τόνων, εσωστρεφής, σοβαρός, ήπιος. Εθεωρείτο σηµαντικός-όχι µεγάλος ή ρηξικέλευθος ή πρωτοπόρος, αλλά σηµαντικός -συγγραφέας. Και είχε ήδη αποκτήσει φήµη. Ήταν Σαλονικιός, ζούσε όµως στην Αθήνα, κι όπως έλεγε ο αείµνηστος ∆ήµης Πουλάκος, ένας σωστός Θεσσαλονικιός δεν προσαρµόζεται ποτέ στην Αθήνα. Ίσως γι’ αυτό ο Ιωάννου ζούσε σ’ ένα θεοσκότεινο σπίτι, µε κλειστές τις βαρειές κουρτίνες του, µε ελάχιστο φως λάµπας. Ο Ιωάννου είχε πράγµατι γεννηθεί στην Θεσσαλονίκη το 1927.Εκεί σπούδασε Φιλολογία, υπήρξε για λίγο βοηθός στο Ιστορικό Τµήµα, δίδαξε αρχικώς στην ιδιωτική και µετά διορίστηκε στην δηµόσια Μέση Εκπαίδευση. Μάλιστα, το 1961-63 υπηρέτησε στην Βεγγάζη της Λιβύης, όπου υπήρχε Ελληνική κοινότητα και σχολείο. Το 1973 αποσπάστηκε στο Υπουργείο Παιδείας, µε αποστολή την έκδοση του περιοδικού Ελεύθερη Γενιά. Το έργο του ήταν πολυσχιδές και σηµαντικό: ποιήµατα, πεζογραφήµατα, λαογραφικές µελέτες, συλλογές δηµοτικών τραγουδιών και παραδοσιακών παραµυθιών, µεταφράσεις του Ευριπίδη, του Τάκιτου και της Παλατινής Ανθολογίας, επιµέλεια του Ηµερολογίου του Φίλιππου ∆ραγούµη, κριτικά δοκίµια, επιφυλλίδες σε εφηµερίδες. Επίσης η έκδοση του ατοµικού περιοδικού Φυλλάδιο (19781985),στο οποίο δηµοσίευε µόνο δικά του κείµενα. Γνωστά του έργα “Η πρωτεύουσα των προσφύγων, Εύφλεκτη Χώρα, Πολλαπλά Κατάγµατα” κ.ά. Πήγα στο σπίτι του Ιωάννου, κατόπιν τηλεφωνήµατος. Ήταν µεσηµέρι, µε πολλή ζέστη. Έµενε ακριβώς απέναντι στο τέρµα των λεωφορείων, στο Πολυτεχνείο, αν θυµάµαι καλά (πάντως ήταν στα Εξάρχεια).Μου άνοιξε την

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

πόρτα, και αµέσως εντυπωσιάστηκα από το σκοτάδι που κυριαρχούσε. Με έβαλε να κάτσω µε τα χαρτιά µου, τα µολύβια µου και το κασσετόφωνό µου σ’ ένα τραπεζάκι, ο ίδιος έκατσε σε µία πολυθρόνα. Με κέρασε πορτοκαλάδα κι αρχίσαµε την συνέντευξη. Τον παρατηρούσα προσεκτικά καθώς µιλούσε. Ήταν ευγενής, µειλίχιος, µιλούσε αργά και καθαρά. Φαινόταν άνθρωπος µε καλή ανατροφή, µε τρόπους. Απαντούσε στα ερωτήµατά µου ήρεµα, σκεπτόταν τις απαντήσεις, ο λόγος του ήταν αναλυτικός, περιγραφικός και διεισδυτικός ταυτόχρονα. ∆εν είδα κάποια φλόγα αγανάκτησης όπως στον ∆ηµήτρη Χατζή, ούτε επικοινωνιακή άνεση όπως στον Αντώνη Σαµαράκη, ούτε δωρική λιτότητα όπως στον Νικηφόρο Βρεττάκο, ούτε παιδαγωγικό ύφος όπως στον Ευάγγελο Παπανούτσο, ούτε εξοµολογητική διάθεση όπως στην Ελένη Καζαντζάκη. Προσπαθώντας να προσδιορίσω το ενδιάθετο που εξέπεµπε η προσωπικότητά του, θα έλεγα πώς ήταν µία διαχρονική φιγούρα, που είχε αφοµοιώσει τον ελληνικό πολιτισµό στις διάφορες φάσεις του και στις διάφορες εκφάνσεις του. Ήταν αποστασιοποιηµένος, µακρυά από τα τρέχοντα. Έµοιαζε να ενσάρκωνε το γνωστό καβαφικό «αν δεν µπορείς να κάνεις την ζωή σου όπως την θες- φρόντιζε µην την εξευτελίζεις» κ.λπ. Το αδιάφορο ύφος του, το ανέκφραστο βλέµµα του, µάλλον δεν οφείλονταν σε συναισθηµατική νέκρωση, αλλά σε αποδοχή του προβληµατικού µας κόσµου. Ως ιδιοσυγκρασία δεν ήταν µαχητής, ήταν θεατής. Αν και ένας συγγραφέας είναι πάντα µαχητής, µε τον δικό του τρόπο. Του στείλαµε από την Γενεύη το τεύχος µε την συνέντευξή του, µε τις θερµές ευχαριστίες µας. ∆εν τον ξαναείδα. Πέθανε αιφνιδίως δύο χρόνια αργότερα, το 1985. Ήταν µόνον πενηνταοκτώ χρονών. Αλλά είχα καταλάβει ότι η πραγµατική του ηλικία ήταν αυτή ενός πεθαµένου από αιώνες βυζαντινού φιλόσοφου. Μελέτης Η. Μελετόπουλος

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

53

Π ΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η Ελλάδα ως λεία Tου Κώστα Μ. Σταµατόπουλου

Τ

ι έγινε και άλλαξαν τόσο απόλυτα τα πράγµατα; Τι έγινε και ένας λαός που από τα βάθη της ιστορίας έπλαθε, ακόµη και µε ευτελή υλικά, οµορφιά (το φιλοκαλούµεν γαρ µετ’ ευτελείας του Επιταφίου του Περικλέους), τώρα παράγει µόνον εκτρώµατα; Ένας λαός που του άρεσε η πάστρα, να δηµιουργεί τριγύρω του συνθήκες χωµατερής και να ζη εν µέσω απορριµµάτων, ως να αποτελούσαν αυτά τον φυσιολογικό του περίγυρο; Και, µολονότι έχει µια λαµπρή παράδοση πνευµατικής καταξίωσης της ύλης και κοινωνίας µε το φυσικό περιβάλλον, να κινείται µε αυθάδεια εναντίον της φύσης, και να της συµπεριφέρεται εχθρικά, τούτο δε από τα υψηλότερα κλιµάκια της Πολιτείας έως την λαϊκή βάση. Με αποκλειστικό κριτήριο το άµεσο, βραχύβιο και κοντόφθαλµο συµφέρον, τύπου αρπακτής, να κωφεύει, ως αν κατοικούσε άλλην οικουµένη, στα µηνύµατα που φθάνουν από παντού για τον κλονισµό βασικών ισορροπιών στο παγκόσµιο οικοσύστηµα, τις καταστρεπτικές συνέπειες της κλιµατικής αλλαγής και για τα αίτια που την προκαλούν; Το θέµα το έχοµε θίξει ξανά. Ωστόσο, όσο περνά ο καιρός, τόσο πιο σηµαντικό µου φαίνεται όχι µόνον ως προς τις συνέπειές του, αλλά κυρίως ως προς τις αιτίες του, και για να γίνω πιο σαφής, ως προς την εικόνα του Έλληνα που ωµά αποκαλύπτει. Μία έξοδος µε το αυτοκίνητο στην επαρχία αρκεί: απίστευτες ποσότητες σκουπιδιών σωρεύονται στα χαντάκια και τα ρείθρα στις δύο πλευρές των οδών καθώς και στους ακάλυπτους χώρους στα χωριά και τις πόλεις, και όγκοι µπάζων κατακαλύπτουν ρεµατιές, χαράδρες, υδροβιοτόπους, ενώ στους στενώτερους δρόµους, θάµνοι και δένδρα ένθεν κακείθεν έχουν κατακρεουργηθεί – όχι κλαδευτεί – προς αποφυγήν ατυχηµάτων από την δήθεν προνοητική και δήθεν µεριµνώσα τοπική αυτοδιοίκηση, όχι βέβαια την εποχή που πρέπει, αλλά εν µέσω θέρους, όταν λόγω ξηρασίας το φυτό έχει τις µικρότερες αντοχές. Έτσι, οι ξερές, πετσοκοµµένες συστάδες εναλλάσ-

54

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

σονται µε τις ακόµη άθικτες ή τις πιο ανθεκτικές, καθώς και µε τις άλλες, τις καµένες, που προκάλεσε το ρίξιµο αναµένου τσιγάρου. ∆ιότι πετούµε από το παράθυρο του αυτοκινήτου µας ό,τι λάχει, φτάνει να απαλλαγούν τα χέρια µας αµέσως από αυτό! Πέραν των λιγοστών οικισµών που σε γενικές γραµµές διασώθηκαν - και που αυτήν την στιγµή απειλούνται από την άνευ ορίου και πλαισίου τουριστικοποίησή τους και από την γενίκευση, έως υπερβολής, ενός κίβδηλου τουριστικού, άνευ δηλαδή αισθήµατος και αλήθειας ισοπεδωτικού ρυθµού, οι λοιποί οικισµοί είναι δηλωτικοί της τριτοκοσµικής πολιτισµικής µας καταστάσεως είτε πρόκειται για κτίσµατα χωρίς αξιώσεις των δεκαετιών 60 – 70, είτε για τις µεταγενέστερες δαπανηρές επιθετικώτατες κατασκευές, στις οποίες αντιλαµβάνεται κανείς την ανεπανόρθωτη ζηµιά που έχει κάνει στην αισθητική µας η τηλεόραση, σε συνδυασµό µε τις διόλου ευκαταφρόνητες νέες - ελέω εοκικών επιδοτήσεων - οικονοµικές δυνατότητες, και βέβαια την ανυπαρξία κριτηρίων και ελέγχου. Εκτρωµατικά αετώµατα, υπερβολή επικλινών άνευ λόγου στεγών, πληθώρα ακαλαίσθητων φωτιστικών, ανεκδιήγητα κιγκλιδώµατα και φυσικά πλήρης απουσία δένδρων, λιγώτερο διότι εµποδίζουν την θέα και περισσότερο για λόγους µαταιοδοξίας, διότι, καθώς καλύπτουν µερικώς τις προσόψεις, τις κρύβουν από τον θαυµασµό του γείτονα και του περαστικού! Κι όλα τούτα τα άθλια σε έναν τόπο όπου το λιγώτερο που µπορεί να πει κανείς είναι ότι ο Θεός έκαµε καλά την δουλειά του! Και αν, µέσα στον ορυµαγδό αυτόν, τυγχάνει να έχει προς το παρόν γλυτώσει ένα προ του 1950 κτίσµα, βλέπει κανείς παραστατικά το αβυσσαλέο µέγεθος της όλης έκπτωσης, της όλης κατρακύλας. Και δεν µπορεί παρά να σκεφθεί ότι ο µόνος τρόπος να είχε αυτή αποφευχθεί, θα ήταν να είχε συµβαδίσει η πολιτιστική ανάπτυξη µε την οικονοµική, που αδιαµφισβητήτως χαρακτηρίζει τις τελευ-

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Π ΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ταίες τέσσερεις - πέντε δεκαετίες. Το πρόβληµα είναι ότι πολιτισµός και οικονοµική ανάπτυξη ακολούθησαν στην χώρα αυτή πορείες αποκλίνουσες, καθώς ο Έλληνας πλούτιζε εκβαρβαριζόµενος (ανίκανος ποσοτικά να µετεξελιχθεί χωρίς ποιοτικά να εκπέσει) , µε συνέπειες ολέθριες για το οικιστικό και φυσικό του περιβάλλον. Για τον ρόλο του κράτους βέβαια δεν ερωτούµε, διότι γνωρίζοµε πως αυτό απαρέγκλιτα βρίσκεται - είτε διότι δεν επεµβαίνει, είτε διότι επεµβαίνει ενθαρρύνοντας την λανθασµένη προοπτική και πρακτική - πίσω από σχεδόν όλες τις συµφορές µε συνέπειες µακράς διαρκείας στον δύσµοιρο αυτό τόπο. Η τοπική αυτοδιοίκηση ολοκληρώνει το κακό, καθώς είναι η υπόσχεση και εν συνεχεία η ικανοποίηση των απαιτήσεων των ψηφοφόρων που οδηγεί και διατηρεί τους δηµοτικούς άρχοντες στην αρχή. Όσο για την δήθεν πνευµατική µας ηγεσία; Μα όλα τα παραπάνω είναι η απτή απόδειξη της ανυπαρξίας της! Η αντιπαροχή κατέστρεψε τις πόλεις και η εκτός σχεδίου δόµηση συνεχίζει να καταστρέφει την ύπαιθρο. Εκτρωµατικές κατασκευές εκτείνονται σε µακρές σειρές κατά µήκος των δρόµων, τραυµατίζοντας καίρια το τοπίο, αποµονώνοντάς το οπτικά από την οδική αρτηρία και ενισχύοντας στις συνειδήσεις την άποψη ότι η Ελλάδα ολόκληρη είναι δυνάµει ένα οικόπεδο προς αξιοποίηση! Σε ένα άλλο επίπεδο, προκαλούν απίστευτη σπατάλη ενέργειας, καθώς οφείλει το ηλεκτρικό ρεύµα να φθάσει έως την τελευταία βουνοκορφή. Ανήκουστοι στον πολιτισµένο κόσµο νόµοι παραδίδουν υπεραιωνόβιους ελαιώνες – οι οποίοι τόσο στην Ιταλία, όσο και στην Γαλλία και την Ισπανία ειδικώς προστατεύονται – στο πριόνι και τις µπουλντόζες, βάσει νοµοθεσίας που (υποτίθεται ότι) προστατεύει µεν το πεύκο, αλλ’ όχι την ελιά. Αφήνω το ότι ο δια του «ελληνικού τρόπου» επίσηµος χαρακτηρισµός ως ελαιώνα καθαρά δασικής εκτάσεως, στην οποία έτυχε να έχει φυτρώσει και κάποιο ελαιόδενδρο, είναι φαινόµενο σύνηθες, σχεδόν γενικευµένο, ανά την επικράτεια… Πώς συµµαζεύεται αυτό το γενικό ξεχείλωµα, πώς επιστρέφει στο άστυ, στην κοινωνία και την κοινότητα ένας λαός που αυτάρεσκα και αποθρασυµένα έχει ξεφύγει από

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

αυτήν εδώ και τόσες δεκαετίες, και θεωρεί την Ελλάδα δικαιωµατικά ιδιοκτησία του και την φύση δικαιωµατικά λεία του και του οποίου η ψήφος στηρίζει το οικοδόµηµα της πολιτικής από το τοπικό έως το εθνικό επίπεδο; Πώς θα πείσεις τον γεωργό να µην ποτίζει τα χωράφια του το καταµεσήµερο µέσα στον Αύγουστο και τον επιχειρηµατία – και συνεπώς το κράτος – να µην πολλαπλασιάζει τα γήπεδα γκολφ στις πιο άνυδρες περιοχές της Ελλάδος, όταν εξαρτάσαι από την ψήφο του πρώτου και από τα χρήµατα του δεύτερου; Εδώ θα θέλαµε µία Εκκλησία παρούσα, να κατηχήσει τον κόσµο για την ιερότητα της φύσεως, για την βαθειά αδελφωσύνη όλων των κτισµάτων του Θεού, για την θεοφάνεια µέσω της ένυλης κτίσεως. Να κατηχήσει τον κόσµο ότι η αντιπεριβαλλοντική συµπεριφορά, δηλαδή ο,τιδήποτε ρυπαίνει και ασχηµίζει την κτίση, αποτελεί αµαρτία µείζονα, αµαρτία κατά του Αγίου Πνεύµατος. Και να τον οδηγήσει ξανά µέσα από τα πολιτιστικά επιτεύγµατα της δικής της παράδοσης, αρχιτεκτονικής και εικαστικής, στο προγονικό ήθος, το φιλόκαλο και το ασκητικό. Και εδώ θα θέλαµε την Πολιτεία να µας διδάξει στα σχολεία τις βασικές αρχές της βιώσιµης και αειφόρου ανάπτυξης, πράγµατα απλά, σχεδόν αυτονόητα, του τύπου πως τα φυσικά αγαθά δεν είναι ανεξάντλητα και αφ’ εαυτών ανανεώσιµα εις το διηνεκές, και πως εξ άλλου δεν µας ανήκουν… Και να µας δώσει επίσης λύσεις, πρακτικές και εφαρµόσιµες, φιλοπεριβαλλοντικής συµπεριφοράς στην καθηµερινότητά µας…Και εδώ θα θέλαµε γονείς που να αναθρέψουν τα τέκνα τους µε την συνείδηση όχι των δικαιωµάτων αλλά των υποχρεώσεων και των καθηκόντων έναντι της λοιπής κοινωνίας, και να τους διδάξουν έµπρακτα την χαρά, την καταξίωση και την λύτρωση που δίνει η προσφορά. Η Πολιτεία, ναι! Αλλά ποιος θα εκπαιδεύσει άρχοντες και λειτουργούς; Εκκλησία, ναι! Αλλά ποιος θα εκπαιδεύσει τον κλήρο; Το σχολείο, ναι! Αλλά ποιος θα εκπαιδεύσει τους δασκάλους; Το σπίτι, ναι! Αλλά ποιος θα εκπαιδεύσει τους γονείς; Στα ερωτήµατα αυτά δεν έχω απάντηση! !

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

55

Β ΙΒΛΙΟ Βιβλιοκριτική

Sergio Rizzo & Gian Antonio Stella, La casta, Rizzoli, Milano 2007, p.p.286 Tου Γιάννη Μαθιουδάκη

«Ό

ταν τα κόµµατα µετατρέπονται σε επαγγελµατικές κάστες, η σηµαντικώτερη διαµαρτυρία κατά του κοµµατικού συστήµατος προέρχεται από τα ίδια τα κόµµατα». Η παρατεθείσα αυτή φράση ανήκει στον Walter Veltroni, πρώην δήµαρχο της Ρώµης και νυν επικεφαλής της κεντροαριστερής αντιπολίτευσης της Ιταλίας, και έδωσε το έναυσµα για τον τίτλο του βιβλίου των Ιταλών δηµοσιογράφων Sergio Rizzo και Gian Antonio Stella. Παρ’ όλ’ αυτά, όµως, το περιεχόµενο του βιβλίου έρχεται σε αντίθεση µε την ουσία της φράσης του Veltroni, καθώς, µεταξύ άλλων, υποστηρίζει ότι η µετατροπή των κοµµάτων σε επαγγελµατικές κάστες όχι µόνον δεν προξενεί αντιδράσεις στο εσωτερικό τους, αλλά αντίθετα αυξάνει την κοµµατική συνοχή, εδραιώνοντας το αίσθηµα της συνενοχής µεταξύ των µελών τους και ενισχύοντας τα φαινόµενα της κοµµατοκρατίας, του νεποτισµού και της διαφθοράς. Το βιβλίο “La casta” είναι το αποτέλεσµα έρευνας και παρουσιάζει αναλυτικά τα αρνητικά φαινόµενα της πολιτικής ζωής της Ιταλίας, µιας δυτικοευρωπαϊκής χώρας, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό (όσο και ακραίο) παράδειγµα της βαθειάς κρίσης που ταλανίζει την πολιτική στις περισσότερες από τις αναπτυγµένες χώρες, στις µέρες µας. Ήδη από την πρώτη έκδοσή του, τον Μάιο του 2007, το βιβλίο αποτέλεσε ένα πραγµατικά πρωτοφανές φαινόµενο. Ως τον ∆εκέµβριο του ίδιου έτους, είχε φτάσει ήδη στην εικοστή τέταρτη έκδοση, πουλώντας µέσα σε λίγους µήνες σχεδόν ένα εκατοµµύριο αντίτυπα. Στο διάστηµα αυτό δηµιούργησε την αφορµή για σειρά συζητήσεων επί του θέµατος, καθώς και για την έκδοση νέων βιβλίων µε παρόµοιο θέµα. Η µεγάλη επιτυχία του βιβλίου εξηγείται εν µέρει και από το γεγονός ότι το ύφος και τα µέσα που χρησιµοποιούν ο Rizzo και ο Stella, δεν εξαντλούνται στην αυστηρή και σοβαρή παράθεση στοιχείων και πινάκων. Με ύφος λιτό, ζωντανό και αρκετές φορές ειρωνικό, οι συγγραφείς αντλούν το υλικό τους και παραπέµπουν, µεταξύ άλλων, σε δηµοσιεύµατα του Τύπου, σε δηλώσεις πολιτικών, στην λογοτεχνία, ακόµη και σε σατιρικά τραγουδάκια της εποχής. Έτσι, µπορεί, ίσως να φλερ-

56

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

τάρουν µε τον λαϊκισµό, κερδίζουν όµως εξ αρχής τον µέσο Ιταλό αναγνώστη. Στα δεκαοκτώ συνολικά κεφάλαια του βιβλίου, στηλιτεύονται όλα τα αρνητικά φαινόµενα, σε όλα τα πολιτικά επίπεδα της χώρας. Το πρώτο κεφάλαιο είναι ένα είδος εισαγωγής, όπου οι συγγραφείς εκφράζουν την πίστη τους στην πολιτική, την δηµοκρατία και τα κόµµατα. Καταγγέλλουν όµως τον παρατηρούµενο εκτροχιασµό τους, καθώς υφίσταται πλέον ο κίνδυνος, η δηµοκρατία να µετατραπεί σε ένα ιδιότυπο ολιγαρχικό καθεστώς. Καταγγέλλουν, δηλαδή, «µία συγκεκριµένη πολιτική, ή καλύτερα την παχυλή, αχόρταγη και αυτο-αναφορική της καρικατούρα, η οποία έχει µετατραπεί σε Κάστα και έχει διεισδύσει στο σύνολο της ιταλικής κοινωνίας. Εξυπηρετώντας πάντοτε λιγώτερο τον σκοπό του δηµοσίου συµφέροντος και της υγιούς δηµόσιας διοίκησης, για να επιτύχει µάλλον την δική της διαιώνιση» (σελ. 8). Και η µεταβολή αυτή παρουσιάζεται γλαφυρά εξ αρχής, µέσα από την σύγκριση των Ιταλών πολιτικών της µεταπολεµικής εποχής, η πολιτική ζωή των οποίων διαπνεόταν από ένα πνεύµα λιτότητας, µε τους σύγχρονους συναδέλφους τους. Αρκετά είναι τα κεφάλαια του βιβλίου που στοχεύουν στα προκλητικά προνόµια που απολαµβάνουν οι συµµετέχοντες στο πολιτικό σύστηµα και στις υπερβολικές σπατάλες τους. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται ως παράδειγµα το πώς η ιταλική προεδρία κοστίζει τέσσερις φορές όσο η µοναρχία στους Βρεταννούς και πολύ περισσότερο από όσο κοστίζει η Γερµανική ή η Γαλλική προεδρία. Γενικά, τα προνόµια των υπουργών, των βουλευτών και των γερουσιαστών, τα οποία ουσιαστικά δεν ελέγχονται, περιλαµβάνουν υπηρεσιακά αυτοκίνητα, δωρεάν πτήσεις (την εποχή των κυβερνήσεων Μπερλουσκόνι, οι πτήσεις για το Palazzo Chigi, το ιταλικό Μαξίµου, έφτασαν ως και τις 37 ώρες την ηµέρα, ενώ οι πολιτικές αποστολές αποτελούνταν από ένα πλήθος ατόµων που έφτανε ως και τα 231), δώρα, αποζηµιώσεις, διάθεση προσωπικής φρουράς (ο Μπερλουσκόνι µόνον διέθετε φρουρά που συµπεριελάµβανε 81 άτοµα), πρόωρες συντάξεις σε άτοµα ηλικίας µόλις 42 ετών, που σε ορισµένες περιπτώσεις θεµελιώνουν δικαίωµα σύΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Β ΙΒΛΙΟ

νταξης µε την συµµετοχή τους στη Βουλή για χρονικό διάστηµα µηνών ή και ηµερών. Ιδιαίτερα στηλιτεύονται τα φαινόµενα της οικογενειοκρατίας και της κοµµατοκρατίας, αλλά και της διαπλοκής. Σε ό,τι αφορά την διάχυση του νεποτισµού στο ιταλικό πολιτικό σύστηµα, οι συγγραφείς αναφέρουν ότι «η αναµφισβήτητη απόδειξη ότι οι πολιτικοί στην Ιταλία έχουν δηµιουργήσει µία κάστα, βρίσκεται στη µεταφορά της εξουσίας» (σελ. 85). Και η µεταφορά αυτή φανερώνει ακριβώς ότι «οι πολιτικοί, περισσότερο από ό,τι οι δικηγόροι, οι γιατροί και οι δηµοσιογράφοι, δηµιουργούν δυναστείες» (σελ. 84), άποψη η οποία υποστηρίζεται από την παράθεση αµέτρητων παραδειγµάτων συζύγων, τέκνων, ανιψιών, κουνιάδων, κουµπάρων, που εισέρχονται στην ενεργό πολιτική αποκλειστικά και µόνον µε το εισιτήριο της συγγένειας εξ αίµατος ή εξ αγχιστείας. Άλλωστε, το κοµµατικό σύστηµα εξασφαλίζει ακόµη και όσους απέτυχαν στον εκλογικό στίβο. «Η πολιτική κάστα, άπαξ και εισέλθεις σ’ αυτήν, σου επιτρέπει σχεδόν πάντοτε να ‘ψευτοζείς’ ες αεί. Αρκεί να είσαι λίγο ελαστικός» (σελ. 173). Έτσι, αποτυχηµένοι υποψήφιοι και επιτυχηµένοι πολιτικοί στην δύση της καριέρας τους «τακτοποιούνται» σε µία θέση συµβούλου ή σε µία διευθυντική θέση σε ένα από τα πολυάριθµα Ινστιτούτα, δηµόσιες επιχειρήσεις, οργανισµούς κλπ. Άλλωστε, τα ποσά που διαχειρίζονται τα κόµµατα είναι τεράστια. Μόνον για τις Ευρωεκλογές του 2004, αναφέρουν οι συγγραφείς, το ύψος των κρατικών χρηµατοδοτήσεων (οι οποίες, σηµειωτέον, καταργήθηκαν το 1993, για να εισέλθουν εκ νέου από την πίσω πόρτα ως εκλογικές αποζηµιώσεις) έφτασε τα 250 εκ., ενώ τα κόµµατα είχαν ξοδέψει µόλις 90 εκ. Και σ’ αυτές, πρέπει να προστεθούν και οι δωρεές προς τα κόµµατα, που απολαµβάνουν µεγαλύτερου ύψους φοροαπαλλαγές από ό,τι οι δωρεές προς τις φιλανθρωπικές οργανώσεις ή τα επιστηµονικά ινστιτούτα. «Πολλοί επιχειρηµατίες, κυρίως αυτοί που γνωρίζουν ότι έχουν ανάγκη, ορισµένες φορές, µιας ‘µικρής βοήθειας’, µοιράζουν, χρόνια τώρα, εισφορές, δωρεές και διάφορα δώρα» (σελ. 156). ∆ίπλα σ’ αυτές τις εισφορές, υπάρχει, βέβαια, και ο παράνοµος χρηµατισµός. Για παράδειγµα, η γαλακτοβιοµηχανία Parmalat, πριν χρεωκοπήσει, πρόλαβε να µοιράσει σε πολιτικούς παράνοµα ποσά ύψους 12 εκ. ευρώ. Και αυτή είναι µία µόνον όψη της διαφθοράς, η οποία επεκτείνεται και στην άµεση διαπλοκή της πολιτικής µε τον κόσµο των επιχειρήσεων: κατασκευαστικές επιχειρήσεις στις οποίες συµµετέχουν, άµεσα ή έµµεσα, πολιτικοί, τράπεζες που δηµιουργούνται εν µία νυκτί µε Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

λαϊκή οικονοµική συµµετοχή και την υποστήριξη πολιτικών, για να χρεωκοπήσουν στην συνέχεια (Credieuronord), συµµετοχή πολιτικών σε ιδιωτικές επιχειρήσεις στον τοµέα της υγείας (Σικελία) και, βέβαια, το φαινόµενο Μπερλουσκόνι. Όλα αυτά συνοδεύονται από τον γιγαντισµό του δηµοσίου τοµέα και την κακοδιαχείριση σε κάθε επίπεδο. Άλλωστε, σύµφωνα µε τους συγγραφείς, τα χειρότερα σκάνδαλα σηµειώνονται στο περιφερειακό, το νοµαρχιακό και το δηµοτικό επίπεδο, όπου ο έλεγχος είναι ελάχιστος, µε νοµαρχίες που απογυµνώνονται συνεχώς από αρµοδιότητες αλλά ενισχύονται συνεχώς σε προσωπικό, και δήµους που αρέσκονται στην «πολιτική της συναίνεσης», προσπαθώντας να µη δυσαρεστήσουν τους εκλογείς-πελάτες τους, και βρίσκονται συχνά στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. Τελειώνοντας, σηµειώνουµε ότι το βιβλίο εκδόθηκε σε µία περίοδο, κατά την οποία η πολιτική ζωή της Ιταλίας έδειχνε να εισέρχεται σε µία νέα φάση, µε την νίκη, το 2006, του κεντροαριστερού συνασπισµού του Ροµάνο Πρόντι και την αποχώρηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι από την πρωθυπουργία. Τελικά, βέβαια, όπως πλέον σήµερα γνωρίζουµε, ο ασθενής συνασπισµός της Ένωσης δεν άντεξε ούτε δύο χρόνια, µε αποτέλεσµα την διενέργεια νέων εκλογών και την επιστροφή του Μπερλουσκόνι στην εξουσία. Έτσι, η πολιτική κρίση που βρίσκεται η Ιταλία, κρίση αξιοπιστίας του πολιτικού κόσµου στο σύνολό του, η οποία έχει πολτοποιήσει και ισοπεδώσει την πολιτική ζωή και την οποία ακριβώς καθρέφτισε (αλλά και ενίσχυσε;) το βιβλίο, φαίνεται ότι έχει βαθειές ρίζες και ότι δεν θα ξεπεραστεί εύκολα. Πολλώ δε µάλλον, επειδή τα αποθέµατα υποµονής και ανοχής των Ιταλών πολιτών δείχνουν να φτάνουν στο τέλος τους, καθώς η νέα κυβέρνηση του Μπερλουσκόνι έρχεται εξ αρχής αντιµέτωπη µε γενικές απεργίες, αντιδράσεις στον χώρο της παιδείας και των πανεπιστηµίων κ.λπ. Υπό αυτό το πρίσµα, το γενικώτερο και βαθύτερο µήνυµα του βιβλίου είναι, ίσως, το ακόλουθο: η αξιοπιστία των πολιτικών και η εµπιστοσύνη των πολιτών προς τον πολιτικό κόσµο, είναι ένας από τους βασικούς «πόρους» που θεµελιώνουν το πολιτικό σύστηµα της σύγχρονης κοινοβουλευτικής δηµοκρατίας, αλλά δεν είναι ανεξάντλητος. Σήµερα, µε την ολοένα και εντεινόµενη περιχαράκωση, αυτοαναφορικότητα και απληστία του πολιτικού συστήµατος, η οποία, σε ορισµένες περιπτώσεις, ανακλάται πολλαπλασιαστικά από τα µέσα ενηµέρωσης, ο πόρος αυτός δείχνει να εξαντλείται, και το πολιτικό σύστηµα να αποξενώνεται ανεπανόρθωτα από την βάση του, µε ανυπολόγιστες και ανησυχητικές συνέπειες για το µέλλον. ! ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

57

Κ ΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

Κι όµως κινείται....

Tου Κωνσταντίνου Μπλάθρα

Σ

την Ελλάδα, θες οι πεισµατάρηδες κινηµατογραφιστές, θες το ψώνιο, θες οι «αρπαχτές», πάντα θα υπάρχουν ταινίες. Αυτό αποδεικνύει η φετεινή χρονιά. Αν και το Ελληνικό Κέντρο Κινηµατογράφου ήταν ουσιαστικά σε «αργία», λόγω έλλειψης χρηµάτων – µόλις πρόσφατα ο πρόεδρός του Γιώργος Παπαλιός ανακοίνωσε νέες χρηµατοδοτήσεις – οι νέες ελληνικές ταινίες που θα ανέβουν στη Θεσσαλονίκη είναι 22 φιξιόν και 7 ντοκυµανταίρ, σύνολο είκοσι εννέα. Η 30ή, που θα προβληθεί την τελευταία ηµέρα του Φεστιβάλ, εκτός συναγωνισµού, θα είναι η ακριβότερη και η διασηµότερη. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος επιστρέφει µε τη Σκόνη του χρόνου, και µε διάσηµους πρωταγωνιστές: Γουίλεµ Νταφόε, Ιρέν Ζακόµπ και Μπρούνο Γκαντς. Εκτός συναγωνισµού και ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο οποίος συνεχίζει, µε το Αθήνα-Κωνσταντινούπολη, τη νέα, ενδιαφέρουσα, ταινία του, η οποία προβάλλεται ήδη. Τον κύκλο τους στις αίθουσες έχουν κάνει και οι κωµωδίες, κατ’ εξοχήν είδος του κινηµατογράφου µας, Το φιλί της ζωής, του Νίκου Ζαπατίνα – ετοιµάζει και τον Ηλία του 16ου, ρηµαίηκ της ταινίας του Σακελλάριου –, το Γαµήλιο πάρτι, της Χριστίνας Κρόκος, Λούφα και απαλλαγή Αϊ Φορ, του Βασίλη Κατσίκη, Μόλις χώρισα, των Βασίλη Μυριανθόπουλου και Άγγελου Φραντζή και Ψυχραιµία, του Νίκου Περάκη. Επίσης έχει κάνει τον κύκλο της στις αίθουσες η πολύ ενδιαφέρουσα Ιστορία 52 του πρωτοεµφανιζόµενου Αλέξη Αλεξίου, ο οποίος σίγουρα δεν θα φύγει µε άδεια τα χέρια από τη Θεσσαλονίκη. Πολυαναµενόµενος είναι και ο ταλαντούχος Πάνος Καρκανεβάτος, ο οποίος φέρνει την ταινία του Καλά κρυµµένα µυστικά. Αθανασία, µια ερωτική ταινία εποχής, γυρισµένη στη Νίσυρο, µε τη Μαρίνα Καλογήρου στον οµώνυµο ρόλο και τον Γιώργο Καραµίχο. Στη Νίσυρο ξαναγυρίζει και η Ελένη Αλεξανδράκη, µε τη νέα της ταινία Ο Αρσιβαρίστας και ο Άγγελος, µε τη Λυδία Κονιόρδου, µεταξύ άλλων, στο καστ. Οι ταινίες εποχής µπορεί να κοστίζουν ακριβότερα, αλλά δεν φαίνεται να φοβίζουν τους Έλληνες σκηνοθέτες. Ο 58

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

παλαιός Τώνης Λυκουρέσης φέρνει στην οθόνη το µυθιστόρηµα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη Σκλάβοι στα δεσµά τους. ∆οκιµασµένοι επίσης είναι και: ο Θόδωρος Μαραγκός, ο οποίος ξαναχτυπάει µε δύο Ισοβίτες, µε τον Βαγγέλη Μουρίκη και τον Τάκη Σπυριδάκη, ο Σταµάτης Τσαρούχας, µε το Carousel, και ο Βασίλης Ντούρος, µε το Βουνό µπροστά, µια ενδιαφέρουσα, όπως άκουσα, ταινία. Ο Καραφίλ Σένα, ο πρωταγωνιστής, ζει και εργάζεται πολλά χρόνια στον ελληνικό κινηµατογράφο και το θέατρο. Έπεσε όµως θύµα του σχετικού νόµου και, όπως και ο ήρωας της ταινίας, αποκλείστηκε από τα βραβεία. Με κίνδυνο να κουράσω, απαριθµώ, χωρίς αξιολόγηση: Βαγγέλης Σεϊτανίδης και Κάτω από το µακιγιάζ σου, Πέτρος Σεβαστίκογλου και Τρεις στιγµές, Χρίστος Γεωργίου και Μικρό έγκληµα, Αντώνης Καλογιάννης και Προς το παρόν, Κάρολος Ζωναράς και Ο γιος του Τσάρλι, Ελευθέριος Κατσαρός Κι ενώ το σκάφος εκινδύνευε πάλι, (ανιµαίησιον φιλµ), Αλέξανδρος Αβρανάς και Without, Παναγιώτης Καραµήτσος (πρωτοεµφανιζόµενος) και Τρυφερότητα, Θανάσης Αντωνίου και Deep End, Κόριννα Αβρααµίδου, τέλος, και Τελευταίος Γυρισµός. ∆εν αποκλείεται, όµως, καλύτερα να αποδειχθούν τα ντοκυµανταίρ. Ως πλέον ενδιαφέροντα παρουσιάζονται το πορτραίτο ενός Έλληνα αγρότη (επί τέλους!) στο Πάρβας-άγονη γραµµή, του Γεράσιµου Ρήγα, ενώ ο Στέλιος Χαραλαµπόπουλος υπογράφει Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη, µε πολλά στοιχεία δραµατοποίησης. Θα δούµε, επίσης, ντοκυµανταίρ για τη Μακρόνησο, τον Μιχ. Κακογιάννη, τον Μάνο Χατζηδάκη, τον ∆ηµήτρη Μυταρά ακόµα και για την πολύπαθη Θέµιδα. Ο ελληνικός κινηµατογράφος, στηριζόµενος και πάλι στον «πατριωτισµό» των κινηµατογραφιστών, εξακολουθεί να κινείται, έστω κι αν η φετινή χρονιά µοιάζει να είναι µία από τις χειρότερες σε εισιτήρια στις αίθουσες. Περισσότερα στο επόµενο τεύχος της «Νέας Πολιτικής», µε τις ταινίες φρέσκιες από τη Θεσσαλονίκη. ! Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Θ ΕΑΤΡΟ

Το θέατρο της Πεντάρας Tου Γιάννη ∆ρακόπουλου

Σ

την αρχή, οι περισσότεροι µπορεί να θεωρήσαµε ότι ήταν µια καταστροφολογία, απ’ αυτές που αρέσκονται να προβάλλουν τα µέσα ενηµέρωσης. Σιγά-σιγά, οι πιο διορατικοί άρχισαν να δικαιώνονται, αποτινάσσοντας την ρετσινιά της Κασσάνδρας. Πλέον, δεν υπάρχει κανείς που να διαφωνεί πως η παγκόσµια οικονοµία βρίσκεται εν µέσω (ίσως και στην αρχή) µιας µεγάλης κρίσης. Αναπόφευκτα, λοιπόν, και η εγχώρια οικονοµία, δεµένη εδώ και πολύ καιρό στην νοοτροπία και τους κανόνες της παγκόσµιας, καλείται να αντιµετωπίσει πλήθος προβληµάτων. Σε τέτοιες περιόδους ύφεσης, ένας από τους τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, που έρχονται άµεσα σε δύσκολη θέση, είναι η Τέχνη. ∆ιευκρινίζω ότι δεν αναφέροµαι σε µαζικά θεάµατα, αλλά στην Τέχνη, µε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, εκείνα που καλλιεργούν το πνεύµα, προκαλούν την ταραχή και την λύτρωση της ψυχής και οδηγούν τον άνθρωπο στον αναστοχασµό των µικρών και µεγάλων θεµάτων που τον συνοδεύουν στη ζωή του. — Και είναι λογικό. Όταν η πολιτεία δυσκολεύεται να βρει λεφτά για να πληρώσει τις προβλεπόµενες συντάξεις, πώς να πει ότι θα µοιράσει λεφτά για το Θέατρο; Αλλά και από την πλευρά του θεατή να δούµε την κατάσταση, τα πράγµατα είναι επίσης αποθαρρυντικά. Όταν είναι αµφίβολη η ικανοποίηση βασικών αναγκών, τότε η Τέχνη φαντάζει ανήκουστη πολυτέλεια. Αντίστροφα, κάθε εποχή που θαυµάζουµε για την τέχνη της, αποτελούσε εποχή γενικώτερης ακµής. Εστιάζοντας στο θέατρο, κάποια ιστορικά παραδείγµατα επιβεβαιώνουν αυτή την παρατήρηση. Όλοι θαυµάζουµε την γραµµατεία των αρχαίων τραγικών ποιητών και του Σαίξπηρ. Όµως, τόσο στην αρχαία Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ. όσο και στην ελισσαβετιανή Αγγλία του τέλους του 16ου αιώνα µ.Χ., συνέτρεχαν δύο κοινοί όροι για την ανάπτυξη του Θεάτρου. Πρώτον, η διευρυµένη ελευθερία λόγου και συµµετοχής των πολιτών στα κοιΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

νά και, δεύτερον, η ανάπτυξη του εµπορίου και η παρεπόµενη οικονοµική ανάπτυξη των µεσαίων στρωµάτων. Θα µπορούσε να αντιτάξει κάποιος, πως, και σε περιόδους κρίσης, ο κόσµος ψάχνει τρόπους εκτόνωσης και διαφυγής. ∆εκτό· όµως τα παραδείγµατα που έχουµε είναι από περιόδους όπου δεν υπήρχαν ακόµη οι συσκευές οικιακής διασκέδασης. Ήδη έχει παρατηρηθεί πως η χρήση της τηλεόρασης, του dvd, των video games και του ηλεκτρονικού υπολογιστή, έχει περιορίσει την τάση του κόσµου για ζωντανή ψυχαγωγία. Πόσο µάλλον, όταν ο οικονοµικός ορίζοντας είναι θολός και όλοι επιδιώκουµε τον περιορισµό των µη επιβεβληµένων εξόδων. Όσο για την πολιτεία, εδώ και καιρό δεν µας έχει συνηθίσει σε µία ουσιαστική στήριξη του Πολιτισµού και των Γραµµάτων. Πλέον υπάρχει και άλλοθι για µια πολιτική περικοπής των κονδυλίων που κατευθύνονται προς τα εκεί. Είναι, λοιπόν, καταδικασµένο το Θέατρο σε µαρασµό, αν η οικονοµική κρίση παραταθεί και βαρύνει πολύ όλα τα κοινωνικά στρώµατα; Και οι άνθρωποι του Θεάτρου είναι άµοιροι ευθυνών; Θα περιµένουν µοιρολατρικά πότε θα ξαναβγούν από τη ναφθαλίνη; Τι θα µπορούσε να καταστήσει το Θέατρο επίκαιρo και να προσελκύσει τον κόσµο ακόµη και υπό αυτές τις συνθήκες; Η απάντηση που δίνω, είναι ότι το θέατρο πρέπει να ανακτήσει την πολιτική του ταυτότητα. Πρώτα σε επίπεδο περιεχοµένου. Να γίνει δέκτης των κοινωνικών ζητηµάτων και να µιλήσει για τα φλέγοντα ζητήµατα της τρέχουσας πραγµατικότητας. Χωρίς ιδεολογικές κορώνες και κοµµατικά αλισβερίσια. Και ύστερα σε επίπεδο λειτουργίας. Το ύψος του εισιτηρίου, οι χώροι που κάνουµε θέατρο, ακόµη και η αναγκαιότητα της εξάρτησης από τις πολιτειακές επιχορηγήσεις και τις ιδιωτικές χορηγίες, είναι ζητήµατα που οφείλουµε να επανεξετάσουµε, αν θέλουµε να ακολουθήσουµε τις αλλαγές της εποχής. ! ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

59

Επιφυλλίδα

Μήπως ο Βενιζέλος είχε άδικο όταν έσυρε την Ελλάδα στον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο; Tου Γιάννη Ζέρβα

Η

Νέα Πολιτική έχει εγκαινιάσει τον διάλογο για την ανάλυση των γεγονότων της περιόδου 1914-1915 (βλέπε το εξαίρετο άρθρο του Κώστα Σταµατόπουλου στο τεύχος του Ιουλίου 2006). Οι δύσκολες αποφάσεις που ελήφθησαν αυτήν την περίοδο είναι απόλυτα συνυφασµένες µε τα τραγικά χρόνια που ακολούθησαν, τους εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς και την µεγάλη τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής το 1922.

Είναι η κρατούσα αντίληψη για τα γεγονότα σωστή; Σύµφωνα µε την κρατούσα αντίληψη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε δίκιο και η Ελλάδα είχε κάθε συµφέρον να συµµετάσχει το ταχύτερο δυνατόν στον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο, στο πλευρό των Αγγλογάλλων. Σύµφωνα, επίσης, µε την κρατούσα αντίληψη, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος και όσοι υποστήριζαν ότι η ουδετερότητα ήταν πιο συµφέρουσα για την Ελλάδα, ήσαν απλώς Γερµανόφιλοι, που δεν µπόρεσαν ή δεν θέλησαν να αντιληφθούν εγκαίρως την επερχόµενη ήττα της Γερµανίας. Επιπλέον, η γερµανοφιλία τους δεν θεωρείται προϊόν λογικής ανάλυσης της καταστάσεως που επικρατούσε εκείνη την εποχή στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια, αλλά απλώς αποτέλεσµα προσωπικών δεσµών και ιδιοτελών επιλογών. Η σύζυγος του Βασιλιά Κωνσταντίνου, Σοφία, ήταν αδελφή του Γερµανού αυτοκράτορα, ενώ οι πολιτικοί και στρατιωτικοί που υποστήριζαν την ιδέα της ουδετερότητας είχαν ιδιαίτερους δεσµούς µε τη Γερµανία, είτε λόγω σπουδών είτε λόγω οικονοµικών συµφερόντων. Η κρατούσα αντίληψη είναι πως αυτοί οι προσωπικοί δεσµοί πρυτάνευσαν στην σκέψη των οπαδών της ουδετερότητας και όχι το συµφέρον της Ελλάδος. Είναι εύκολο να ερµηνεύσει κανείς τους λόγους για τους οποίους αυτή η αντίληψη είναι τόσο ευρέως διαδεδοµένη. Πρώτον, τα γεγονότα αναλύονται εκ των υστέρων, όταν όλοι 60

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

έχουµε γνώση του γεγονότος ότι οι Αγγλογάλλοι νίκησαν στον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο. Είναι συνεπώς λογικό να θεωρείται ότι η συµµετοχή στον πόλεµο, στο πλευρό των νικητών, ήταν η ενδεδειγµένη στάση. ∆εύτερον, η κοινή αντίληψη είναι ότι ο Πρώτος Παγκόσµιος Πόλεµος έληξε για την Ελλάδα και την Τουρκία, µε την Συνθήκη των Σεβρών, η οποία είχε δηµιουργήσει την ψευδαίσθηση του ελληνικού θριάµβου. Τρίτον, καθώς τα γεγονότα αναλύονται εκ των υστέρων, όλοι έχουµε γνώση των πολύ αρνητικών συνεπειών του ∆ευτέρου Παγκοσµίου Πολέµου και της Γερµανικής κατοχής. Είναι συνεπώς λογικό να θεωρείται ότι είχε διαχρονικά δίκιο, µόνον όποιος ήταν µε το µέρος των Αγγλογάλλων και εναντίον των Γερµανών, σε κάθε σύρραξη. Και, τέταρτον, η νίκη της βενιζελικής παρατάξεως κατά τον εθνικό διχασµό, οδήγησε την επίσηµη ιστοριογραφία στο να υιοθετήσει την βενιζελική άποψη για τα πράγµατα. Ωστόσο, ορθή ανάλυση των απόψεων που εκφράστηκαν το 1914-1915 και ακριβής αξιολόγηση των ικανοτήτων και προθέσεων των προσώπων που τις εξέφρασαν, µπορεί να γίνει µόνον εάν οι απόψεις αυτές αναλυθούν στο πλαίσιο των πληροφοριών που είχαν στην διάθεσή τους τα συγκεκριµένα πρόσωπα, εκείνη την εποχή. Το καλοκαίρι του 1914, ούτε ο Βενιζέλος ούτε ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος γνώριζαν ότι οι Αγγλογάλλοι επρόκειτο να νικήσουν στον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο ή ότι οι Γερµανοί θα µετατρέπονταν σε µισητό κατακτητή και σφαγέα των Ελλήνων κατά την διάρκεια του ∆ευτέρου Παγκοσµίου Πολέµου. Το να «ποντάρει» κανείς, το καλοκαίρι του 1914,στο ότι θα κέρδιζε τον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο η µία ή η άλλη πλευρά, ήταν απλώς ένα «στοίχηµα», η ανάληψη ενός ρίσκου. Ένας επιχειρηµατίας ενδεχοµένως να νοµιµοποιείται να ρισκάρει τα χρήµατά του, αναλαµβάνοντας ρίσκα αυτού του τύπου. Οι υπεύθυνοι πολιτικοί ηγέτες, όµως, δεν νοµιµοποιούνται να παίρνουν ρίσκα µε τις ζωές των πολιτών των χωΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Επιφυλλίδα

ρών που κυβερνούν. Οι υπεύθυνοι πολιτικοί ηγέτες δεν έχουν το δικαίωµα να σύρουν την χώρα τους σε πολέµους και να οδηγούν στον θάνατο χιλιάδες Έλληνες στρατιώτες, µε την ελπίδα ότι το ρίσκο που ανέλαβαν καθήµενοι στην ασφάλεια του γραφείου τους, θα έχει αίσια έκβαση. Έτσι, από το καλοκαίρι του 1914, όταν ξεκίνησε ο Πρώτος Παγκόσµιος Πόλεµος, µέχρι τον Οκτώβριο του 1915, όταν οι Αγγλογάλλοι αποβιβάστηκαν στην Θεσσαλονίκη, µεταφέροντας τον πόλεµο στο ελληνικό έδαφος, οι πληροφορίες που είχαν στη διάθεσή τους οι Έλληνες πολιτικοί και, κατά συνέπεια, οι εκτιµήσεις που µπορούσαν να κάνουν, ήταν οι ακόλουθες.

Τι θα προσέφερε η επιλογή του πολέµου; Η µία επιλογή της Ελλάδος ήταν να συµµετάσχει ενεργά στον πόλεµο, στο πλευρό των Αγγλογάλλων και να θυσιάσει την ζωή χιλιάδων στρατιωτών της, στη µεγάλη ανθρωποσφαγή. Τα ανταλλάγµατα που θα προσέφεραν οι Αγγλογάλλοι σε περίπτωση που θα νικούσαν τον πόλεµο, δεν ήταν απολύτως σαφή την περίοδο 1914-1915. Είναι σήµερα πλέον αδιαµφισβήτητο, µε βάση εξακριβωµένες πηγές, Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

ότι οι Αγγλογάλλοι δεν έδιναν καµµία υπόσχεση στην Ελλάδα σε βάρος της Βουλγαρίας, που την εποχή εκείνη διαπραγµατευόταν ακόµα την στάση της στον πόλεµο. Επίσης, οι Αγγλογάλλοι δεν έδιναν καµµία υπόσχεση σχετικά µε την Βόρειο Ήπειρο, παρά το γεγονός ότι ο ελληνικός στρατός βρισκόταν ήδη εκεί. Ο λόγος ήταν ότι η ακεραιότητα της Αλβανίας αποτελούσε αντάλλαγµα, που διαπραγµατευόταν η Ιταλία, προκειµένου να υποστηρίξει τους Αγγλογάλλους. Για τους ίδιους λόγους, δεν ήταν δυνατόν να δοθούν στην Ελλάδα τα υπό ιταλική κατοχή ∆ωδεκάνησα. Οι µόνες υποσχέσεις που µπορούσαν να δώσουν οι Αγγλογάλλοι, ήταν σε βάρος της Τουρκίας, που την εποχή εκείνη είχε ήδη εξέλθει στον πόλεµο στο πλευρό της Γερµανίας. Όµως οι υποσχέσεις αυτές δεν µπορούσαν να περιλάβουν την Κωνσταντινούπολη και τα στενά του Ελλήσποντου, που ήταν πολύ σηµαντικά για να παραχωρηθούν σε µία µικρή χώρα, όπως η Ελλάδα. Έτσι, το µόνο που µπορούσαν να υποσχεθούν οι Αγγλογάλλοι στην Ελλάδα, ήταν εδαφικές παραχωρήσεις στην Μικρά Ασία. Κατά συνέπεια, η επιλογή του πολέµου στο πλευρό των Αγγλογάλλων, είχε το βέβαιο κόστος ότι µοιραία θα έφερνε τον θάνατο σε χιλιάδες νέους Έλληνες στρατιώτες. Το όφελος θα ήταν ότι, εάν κέρδιζαν οι Αγγλογάλλοι, η Ελλάδα θα έπαιρνε κάποια εδάφη στη Μικρά Ασία. Το ρίσκο ήταν ότι, εάν κέρδιζαν τον πόλεµο οι Γερµανοί και οι σύµµαχοί τους Τούρκοι, η Ελλάδα όχι µόνον δε θα έπαιρνε τίποτα, αλλά το πιθανότερο ήταν ότι θα έχανε και τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, που είχαν απελευθερωθεί το 1912. Είναι φανερό, ότι αυτή δεν ήταν µία επιλογή που µπορούσε να υιοθετήσει χωρίς δεύτερη σκέψη ένας σώφρων άνθρωπος, µε βάση τις πληροφορίες και τις εκτιµήσεις που είχε στην διάθεσή του την περίοδο εκείνη, δηλαδή µεταξύ του καλοκαιριού του 1914 και του φθινοπώρου του 1915. Οι χαµένες ζωές των Ελλήνων στρατιωτών, σε περίπτωση συµµετοχής στον πόλεµο, ήταν µία βεβαιότητα, που βάραινε πολύ στην ζυγαριά της κρίσης. Η αβεβαιότητα για το εάν οι Αγγλογάλλοι θα νικούσαν, ώστε να δώσουν τα όσα υποσχέθηκαν και να δικαιώσουν την θυσία των ανθρώπινων ζωών, δεν διευκόλυνε τα πράγµατα, ιδιαίτερα όταν οι πληροφορίες από τα µέτωπα της ∆υτικής Ευρώπης εκείνη την εποχή δεν έδειχναν πως οι Αγγλογάλλοι είχαν την υπεροχή. Και, τέλος, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

61

Επιφυλλίδα ακόµα και εάν όλα πήγαιναν κατ’ ευχήν, ήταν άραγε πραγµατικά προς το συµφέρον της Ελλάδος να βρεθεί στρατιωτικά εκτεθειµένη στη Μικρά Ασία; Πολλοί αξιωµατικοί, µε πολεµική εµπειρία από τους Βαλκανικούς Πολέµους και τον πόλεµο του 1897 και µε γνώση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ελλάδος, όπως ο Ιωάννης Μεταξάς και ο Βίκτωρ ∆ούσµανης, εξέφραζαν εκείνη την εποχή τις αµφιβολίες τους.

Τι θα προσέφερε η επιλογή της ουδετερότητας; Η εναλλακτική επιλογή της Ελλάδος ήταν να ακολουθήσει τις προτάσεις της Γερµανίας. Η Γερµανία δεν ζητούσε την ενεργό συµµετοχή της Ελλάδος στον πόλεµο. Η Γερµανική στρατιωτική ηγεσία γνώριζε (όπως και ο Βενιζέλος και ο υπόλοιπος κόσµος) ότι η επιβίωση της Ελλάδος εξαρτάτο από την θάλασσα και ότι στην θάλασσα κυριαρχούσε το Αγγλικό πολεµικό ναυτικό. Ενδεχόµενη συµµετοχή της Ελλάδος στον πόλεµο εναντίον της Αγγλίας, θα σήµαινε τον ναυτικό αποκλεισµό της Ελλάδος και την άµεση εξουθένωσή της από την έλλειψη τροφής και άλλων προµηθειών. Για τον λόγο αυτό, οι Γερµανοί ζήτησαν από την Ελλάδα απλώς να µείνει ουδέτερη και να µην ενισχύσει πολεµικά τους Αγγλογάλλους και τους συµµάχους τους στην περιοχή (δηλαδή την Σερβία, που προξενούσε πολλά προβλήµατα στον όχι ιδιαίτερα αξιόµαχο στρατό της Αυστροουγγαρίας). Αντίθετα µε την κρατούσα αντίληψη, οι δηµοσιευµένες πηγές εκείνης της εποχής δείχνουν ότι ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος δεν είχε ταχθεί υπέρ της ουδετερότητας άνευ όρων. Ο Βασιλιάς σταθερά ενηµέρωνε την Γερµανία, ότι, στις συνθήκες εθνικού ενθουσιασµού που επικρατούσαν στην Ελλάδα την επαύριον της νίκης στους Βαλκανικούς πολέµους, και ενώ η Τουρκία προχωρούσε σε διωγµούς κατά του ελληνικού στοιχείου, η ιδέα της ουδετερότητας µπορούσε να γίνει δεκτή από τους Έλληνες, µόνον εάν συνοδευόταν από συγκεκριµένα ανταλλάγµατα. Αντίθετα µε την κρατούσα α62

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ντίληψη, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος πέτυχε, κατά την διάρκεια της περιόδου 1914-1915, να πείσει τους Γερµανούς να βελτιώσουν το «πακέτο» µε τα ανταλλάγµατα που προσέφεραν για την ουδετερότητα της Ελλάδος. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι τα ανταλλάγµατα που µπορούσαν να υποσχεθούν οι Γερµανοί σε περίπτωση νίκης τους, δεν ήταν πολλά. Η Τουρκία ήταν ήδη σύµµαχός τους και η Βουλγαρία διαπραγµατευόταν ακόµα την στάση της, όπως και η Ιταλία. Τα περισσότερα εδάφη της Σερβίας βρίσκονταν ήδη στο «πακέτο» που ζητούσε η Βουλγαρία. Μετά τις επίµονες προσπάθειες του Βασιλιά, οι Γερµανοί µπόρεσαν τελικά να υποσχεθούν την προστασία της ελληνικής επικράτειας από τις βλέψεις των Τούρκων και των Βουλγάρων. Μετά την έξοδο της Ιταλίας στον πόλεµο, στο πλευρό των Αγγλογάλλων, την άνοιξη του 1915, οι Γερµανοί ήταν πλέον σε θέση να υποσχεθούν και εδαφικές παραχωρήσεις στην Βόρειο Ήπειρο και την περιοχή των Σκοπίων. Παρά την σχετική πενία των γερµανικών υποσχέσεων, είναι φανερό πως ένας σώφρων πολιτικός δεν µπορούσε να απορρίψει απερίφραστα την επιλογή της ουδετερότητας την περίοδο µεταξύ του καλοκαιριού του 1914 και του καλοκαιριού του 1915. Πρώτα από όλα, η επιλογή αυτή θα κρατούσε τους Έλληνες στρατιώτες µακριά από τον πόλεµο, σώζοντας χιλιάδες ζωές. Έπειτα, εάν η Γερµανία κέρδιζε τον πόλεµο, η Ελλάδα θα είχε το όφελος της κατοχύρωσης της Βορείου Ηπείρου. Το σηµαντικώτερο όφελος θα ήταν ότι, σε περίπτωση νίκης της Γερµανίας, η Ελλάδα δεν θα βρισκόταν στο στρατόπεδο των ηττηµένων µε την Τουρκία, αλλά στο στρατόπεδο των νικητών. Αυτό θα εξασφάλιζε ότι η Τουρκία δεν θα µπορούσε να διεκδικήσει τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους. Από την άλλη πλευρά, εάν η Γερµανία έχανε τον πόλεµο, η Ελλάδα δεν θα είχε να φοβηθεί πολλά πράγµατα. Η Τουρκία θα ήταν και αυτή στο στρατόπεδο των ηττηµένων και έτσι δεν θα µπορούσε να διεκδικήσει εδάφη από την ουδέτεΗ Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

Επιφυλλίδα ρη Ελλάδα. Η Βόρειος Ήπειρος ήταν ούτως ή άλλως χαµένη: οι Αγγλογάλλοι είχαν υποσχεθεί στην Ιταλία την εδαφική ακεραιότητα της Αλβανίας και έτσι, σε περίπτωση νίκης των Αγγλογάλλων, θα ήταν αδιάφορο για την Ελλάδα το εάν είχε πολεµήσει στο πλευρό τους ή είχε τηρήσει ουδέτερη στάση. Από την στιγµή που η Βουλγαρία τάχθηκε ενεργά µε την Γερµανία, θα βρισκόταν και αυτή στην πλευρά των ηττηµένων και έτσι δεν θα µπορούσε να διεκδικήσει εδάφη από την ουδέτερη Ελλάδα. Και ήταν εξαιρετικά απίθανο να αποφάσιζαν οι νικητές Αγγλογάλλοι να παραχωρήσουν στην σύµµαχό τους Σερβία, εδάφη µίας Ελλάδος, που απλώς είχε µείνει ουδέτερη στον πόλεµο.

Μήπως έκανε λάθος ο Βενιζέλος ∆εν υπάρχει αµφιβολία ότι η επιλογή ήταν εξαιρετικά δύσκολη, µε βάση τις διαθέσιµες πληροφορίες και τις δυνατές εκτιµήσεις την περίοδο 1914-1915. Η επιλογή του πολέµου ήταν ενδεχόµενο να οδηγήσει στην πραγµάτωση της Μεγάλης Ιδέας και την δηµιουργία της Ελλάδος των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών. Από την άλλη πλευρά, η επιλογή της ουδετερότητας θα έσωζε ζωές, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τα κέρδη των Βαλκανικών Πολέµων, κάτι που δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητο. ∆εν είναι λοιπόν τυχαίο ότι πολλοί, εξαιρετικά ικανοί και διαυγείς άνθρωποι, τάχθηκαν κατά του πολέµου. Ανάµεσά τους ο Γεώργιος Στρέιτ, υπουργός Εξωτερικών του Βενιζέλου το καλοκαίρι του 1914, ο Βίκτωρ ∆ούσµανης, Αρχηγός των Ελληνικών Ενόπλων ∆υνάµεων και ο Ιωάννης Μεταξάς, οι αµφιβολίες του οποίου για την ελληνική στρατιωτική παρουσία στην Μικρά Ασία δυστυχώς επρόκειτο να επιβεβαιωθούν τραγικά, λίγα χρόνια αργότερα. Πραγµατικά, µε βάση τα δεδοµένα της περιόδου 1914-1915, η επιλογή της ουδετερότητας έµοιαζε να είναι ίσως η πιο συντηρητική επιλογή, αλλά ταυτόχρονα και η λιγώτερο ριψοκίνδυνη. Ποιος όµως είχε δικαίωµα να ριψοκινδυνεύσει µε τις ζωές χιλιάδων νέων Ελλήνων στρατιωτών; Ο χρόνος δυστυχώς δεν γυρίζει πίσω και κανείς δεν ξέρει πώς θα είχαν εξελιχθεί τα πράγµατα, εάν ο Βενιζέλος είχε πειστεί να ακολουθήσει τις απόψεις του υπουργού Εξωτερικών του, του Αρχηγού των Ελληνικών Ενόπλων ∆υνάµεων και του Βασιλιά της χώρας. Όµως, εάν δοκιµάσουµε Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ

να φανταστούµε την θέση µίας ουδέτερης Ελλάδος κατά το τέλος του Πρώτου Παγκοσµίου Πολέµου, ίσως δούµε ότι αυτή δεν θα ήταν και τόσο δυσάρεστη. Πρώτα από όλα, οι Έλληνες που άφησαν την τελευταία τους πνοή στις δραµατικές συνθήκες που περιγράφει ο Στρατής Μυριβήλης στο έργο του « Η ζωή εν τάφω», θα ήταν µάλλον ζωντανοί. Αυτό ήδη θα ήταν ένα µεγάλο κέρδος. Έπειτα, οι Έλληνες δεν θα είχαν ζήσει τις θλιβερές στιγµές του διχασµού, της δηµιουργίας χωριστών κρατιδίων στον βορρά και στον νότο, της τροµοκρατίας, των οδοµαχιών και των συµπλοκών. Είναι αλήθεια ότι, εάν η Ελλάδα είχε µείνει ουδέτερη µέχρι και την τελευταία µέρα του πολέµου, είναι πιθανόν να µην είχε συµµετάσχει στο συνέδριο των Βερσαλλιών στο πλευρό των νικητών. Θα είχε όµως αυτό πραγµατικά αρνητικές συνέπειες για την Ελλάδα; Θα ήταν αρνητικό για την Ελλάδα να µην είχε αποβιβάσει στρατό στην Μικρά Ασία και να µην είχε περάσει τόσα χρόνια µαχόµενη εναντίον του Κεµάλ στην καρδιά της Ανατολίας; Ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω. Μήπως όµως, εάν γύριζε, θα ήταν καλύτερο να είχαν σωθεί όλοι αυτοί οι Έλληνες στρατιώτες, τα κόκκαλα των οποίων βρίσκονται ακόµα στο Καλαί Γκρότο, στο Εσκή Σεχήρ, στο Αφιόν, στο Αλή Βεράν, στο Ντουµλουπινάρ και αλλού; Εάν κανείς συγκρίνει τα όσα κέρδισε τελικά η Ελλάδα από την συµµετοχή της στον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο, µε τα όσα έχασε, ίσως καταλήξει στο συµπέρασµα ότι το ισοζύγιο δεν είναι και τόσο θετικό. Για παράδειγµα, εάν συγκρίνει κανείς τον χάρτη της Ελλάδος στις παραµονές του πολέµου το 1914, µε τον χάρτη στις παραµονές του ∆ευτέρου Παγκοσµίου Πολέµου το 1939, θα δει ότι η µόνη µεταβολή είναι η προσθήκη της ∆υτικής Θράκης. Όµως η πλειοψηφία των Ελλήνων Χριστιανών κατοίκων των νοµών Έβρου και Ροδόπης, είναι απόγονοι προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, που πέρασαν τον ποταµό Έβρο µετά την Καταστροφή. Άραγε, άξιζε η Συνθήκη του Νεϊγύ όλες αυτές τις ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν ή καταστράφηκαν µεταξύ του Οκτωβρίου του 1915 και του φθινοπώρου του 1922; Οι σκέψεις αυτές, ας είναι οδηγός την επόµενη φορά που θα είµαστε έτοιµοι να παρασυρθούµε απερίσκεπτα από τον εθνικό ενθουσιασµό, σε νέες περιπέτειες και σε νέες κα! ταστροφές. ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

63

Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ! (Και µάλιστα, για δυνατούς λύτες!) ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 1. Γρουσουζιά όταν σπάει – Για δεξιώσεις, του Νάσιουτζικ 1 – Αρχικά για σπίτια 2. Ο µεγαλύτερος λυρικός ποιητής της αρχαιότητας – 2 Σύµβολο εξουσίας – Όχι τακτικό 3 3. Ο αδελφός των Υάδων – Υπάρχει και γενική – Κοµµέ4 νο …χέρι 4. Και αυτή ψαρεύει – ∆εν πιστεύει σε θεό – ∆ιπλό αντι5 λέγει – Χτύπος ρολογιού 6 5. Αρχή … υστερίας – Ιδιωµατικό άρθρο – Γυναικείο χαϊ7 δευτικό – Παραπέτασµα σε παράθυρο 6. Κωµόπολη της Αχαΐας – Αρχικά σχολής πολέµου – Η 8 απόπνοια του στόµατος – Άρθρο για πολλά 9 7. ∆εν φαίνονται – Είδος φυτού – Πρόθεµα πόλεων – 10 Μουσική νότα 8. Όχι όλο – Ευρωπαϊκή χώρα – Περί όνου …, γνωστή 11 φράση 12 9. Ο οποίος - Ανώτατα αξιώµατα – Γνωστή οργάνωση – 13 Ήρωας του Τρωϊκού πολέµου 10. Πόλη της Γερµανίας – Μισό … όταν – Αµόρφωτα (µία 14 γραφή) – Κοµµένη … άκατος 15 11. Θυµός – Συµβολίζουν άριστη ποιότητα – Βάζουµε στον 16 καφέ – Αρχαίων όνειρο 12. Βερύκοκκο – Γάλλων όνοµα – Αµέριµνο 17 13. Βασιλιάς του Ιούδα – Πλεούµενο – Κατηγορία αυτο(Η ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΤΕΥΧΟΣ) κινήτων – ∆εν αρρωσταίνουν αυτές 14. Αγροτική εργασία – Με το σίγµα…ακριβολογεί – Μό14. Ο µήνας των λουλουδιών – Το τέλος του … Νώε – Η πρωτεύουριο αδιαφορίας – Υποθέτει σά µας – Στρατολογική ∆ιεύθυνση Αττικής (αρχ.)

15. Φάρµακο – Υπάρχει και ειδικό – Αποτελούν τον σκελετό 15. Αστυνοµικά Αρχικά – Αλλιώς η αστάθεια – Αρχή στο µέτρηµα 16. Υπάρχουν και σε κονσέρβα – Ασιάτες και αυτοί – Τα ζώα του χωρικού 16. Συνθετικό … αναστεναγµού – Άρθρο – Ο αιώνας µας – Πλατεία των 17. ∆ιετέλεσε υπουργός παιδείας – Εξασφαλίζεται από τα εµβόλια – Αθηνών Μονωδία 17. Ακίλε … Ιταλός Κοµµουνιστής – Παλιό εµπροσθογεµές όπλο 18. Μισό … έτος – Ακέραια, ολόκληρα – Πρωθυπουργικό … χωριό ΚΑΘΕΤΑ 19. Πολλές φορές είναι µετρηµένα – Τεµπέλικο ψάρι – Αρχικά άψογης 1. Μορφή συσκευασίας – Μέλος του τρίο Στούτζες – Πνευστό µουποιότητας σικό όργανο 2. Μισές … αµαρτίες – Αξίωµα των Ρωµαίων – Αρχή κάθε … ατρόΛYΣH ΣTAYPOΛEΞOY TEYXOYΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2008 µητου 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 3. Κρύβεται σε … σεντούκια – Των υδάτων γίνεται τα Θεοφάνεια 1 Τ Ι Ε Ρ Ι Κ Ρ Ι Α Ν Α Ρ Μ Ο Σ Τ Α 4. Όµοια σύµφωνα – Μεγάλος Έλληνας ζωγράφος – ∆ηλώνει προ2 Α Σ Τ Ρ Ο Λ Α Β Ο Σ Ε Ι Ε Λ Β Α Σ τροπή 3 Σ Τ Ι Σ Ι Ν Ν Α Β Α Ρ Ι Ν Ο Ν Τ 5. Οργάνωση που έδρασε στην Κύπρο – Μισό… ταξί – 95 µε γράµ4 Μ Ο Κ Α Α Τ Ε Λ Α Ο Σ Τ Ρ Α Κ Α µατα - … Ζίµα, νησί γνωστό από τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο – ΠοίΛ Ι Ο Κ Ν Ω Ο Ν Ρ 5 Α Σ Ε Τ Ο Ν ηµα του Κίπλινγκ Ν Τ Α Ρ Κ Υ Μ Η Ο Ρ Σ Ι Ν Ι 6 6. Φυσιολατρικός Σύλλογος Αττικής (αρχ.) – Γνωστή και η ΣτεφανίΠ Α Κ Β Σ Ε Ν Α Α Μ Α Κ Α 7 δου – Σύζυγος του Αλκίνοου και µητέρα της Ναυσικάς Α Ο Ι ∆ Ο Σ ∆ Α Μ Α Σ Κ Η Ν Ο 8 Μ Λ 7. Λέξη από Σπαρτιατικό ρητό – Ξένων τέχνη – Φτάνουµε και σε αυΙ Α Τ Α Λ Ι Τ Ι Α 9 Π Α Τ Ρ Ι ∆ Α τά – Προτρέπει Ε Ν Τ Ε Λ Ω Σ Α Θ Ε Ο Σ 8. Νοµός της Μακεδονίας – …Τσε, Κινέζος φιλόσοφος – Άφωνη 10 Α Ν Α Ν …αλκή – Συµφωνεί ξενικά Ι Σ Α Α Μ Κ Λ Ι Μ Α 11 Κ Ο Λ Ι Ο Σ 9. Στηµένος αγώνας – Βελγική λουτρόπολη - … Κόλλινς, αµερικανί∆ Α Ε Ε Κ Π Α Λ Ι Ν Ο Ο Μ 12 δα ηθοποιός – Σταυρολεξολούλουδα Κ Ι Λ Ι Μ Ι Α Τ Σ Α 13 Μ Ι Σ Α Κ Ο Σ 10. Πνευστό µουσικό όργανο – Μισή … Άννα – Ήταν τροµερός Κ Α Σ Τ Ε Σ Ν Ι Κ Ι Α Σ Λ 14 Π Ο 11. Υπάρχει και ροζέ – Υφαντικό όργανο Μ Π Ε Κ Α Τ Σ Ο Ν Ι 15 Α Σ Τ Ρ Ι Κ Ε Σ 12. Όργανο σχεδίασης – Άφωνο… νύχι – Φάρµακο – Λέγεται η Αλεξίου Β Ο Λ Α Ν Ρ Α Ι Σ Α Η Κ Ο Α 16 Χ 13. Γυναικείο χαϊδευτικό – Συµπεραίνει – Μάρκα στερεοφωνικών (µία Επιµέλεια στήλης: Νίκος Λιναρδάτος γραφή)

64

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η Ν ΕΑ Π ΟΛΙΤΙΚΗ