nederlands auschwitz comité
s e c r . van
Walbeeckstraat
9hs,
amsterdam-w.,
postgiro
293087
bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t , amsterdam-z.. red.:
amsteldijk 23, amsterdam-z.
De zaak Rajakowitsch H e t gebeurt niet alle dagen d a t de regering in D e n H a a g om de uitlevering v a n een oorlogsmisdadiger vraagt. T o c h was d a t nu het geval en wel a a n de regering v a n J o e g o s l a vië. E r i c h R a j a k o w i t s c h , Oostenrijks staatsburger, is v a n april 1 9 4 1 tot ' 4 3 in D e n H a a g E i c h m a n n s h a n d l a n g e r geweest bij het organiseren van de d e p o r t a t i e der J o d e n uit N e d e r l a n d . H i j w e r d in het E i c h m a n n - p r o c e s meermalen genoemd. I n 1 9 6 5 is hij te W e n e n t o t 2 V 2 j a a r veroordeeld w e gens „boswilliger Sachbeschadigung und G e f a h r d u n g menschlichen L e b e n s " , d.w.z. o m d a t hij 82 N e d e r landse burgers, die zich toen in F r a n k r i j k bevonden, in 1 9 4 2 n a a r de gaskamers had gestuurd. N a een h a l f j a a r w e r d hij „in s t i l t e " vrijgelaten. W i j hebben er toen al bij onze regering op aangedrongen uitlevering v a n R a j a k o w i t s c h te vragen. E e n nieuw proces is in elk geval op zijn plaats, aangezien R a j a k o w i t s c h ' grote misdaad in N e d e r l a n d bedreven in O o s tenrijk nauwelijks aan de orde is geweest.
waagde het zelfs tegenover een interviewer van de N e d e r l a n d s e t.v. zijn beschouwing v a n de F e b r u a r i staking te l a n c e r e n : er was gestaakt, nou j a , m a a r niet o m d a t er J o o d s e mannen w a r e n o p g e p a k t ! H e t Nederlandse publiek heeft dus deze R a j a k o w i t s c h , wiens n a a m hier v o o r 1 9 6 1 slechts weinig bekend was, v o o r zich gezien. E n dan v r a a g t men zich a f : hoe k a n zo een m a n , v e r a n t w o o r d e l i j k v o o r zoveel in N e d e r l a n d gepleegde misdaden, niet alleen J o e g o s l a v i ë i n - en uitreizen, m a a r d a a r in het huis v a n zijn I t a l i a a n s e v r o u w in Istrië n a a r welgevallen v a c a n t i e gaan houden? E r is dan nu wel een tip v a n W i e senthai geweest, m a a r b l i j k b a a r k o n „ R a j a " op zijn Oostenrijkse pas o f zijn I t a l i a a n s identiteitsbewijs rustig b i n n e n k o m e n . E r zijn vragen gerezen in de N e d e r l a n d s e pers en gesteld in het Sloveense p a r l e m e n t over het o p treden v a n de plaatselijke politie, die zich kennelijk niet h e e f t uitgesloofd om halfslachtige instructies uit te voeren.
Nederland, waar de justitie hem zoekt, schijnt wel het enige land te zijn, w a a r „ d r . R a j a " , zoals hij zich n o e m t , niet h e e f t b e z o c h t — ongehinderd. E i g e n a a r d i g genoeg h e e f t men o o k n o o i t iets vernomen v a n zijn latere activiteiten in de oorlog. H e t is niet wel a a n te nemen d a t de slimme a d v o c a a t , de reeds vroeg als „ v l e k k e l o o s " erkende nazi en succesvolle organisator-van-de-dood na zijn overplaatsing n a a r het O o s t f r o n t heeft stilgezeten. D i t geeft n a tuurlijk voedsel a a n de geruchten d a t er v e r b a n d bestaat tussen zijn v r i j w e l ongestoord v e r b l i j f op vrije v o e ten en zijn o o k volgens hemzelf zeer l u c r a t i e v e z a k e n . H e t zijn evenzovele raadsels. Rajakowitsch verklaarde zich o p zijn schandalige persconferentie te W e n e n , anders dan zijn o u de rotgenoten, openlijk n a t i o n a a l socialist, dus in strijd o o k met de Oostenrijkse wet, al h a d hij n a t u u r lijk niet de kleinste overtreding begaan. H i j beschimpte o p ongehoorde wijze de N e d e r l a n d s e justitie en
M a a r hoe zit het met R a j a k o w i t s c h ' terugkeer, w a a r v o o r hij toch een grens over moest, n.b. die met O o s tenrijk en dan nog per trein? N o c h bij deze, noch b l i j k b a a r bij vorige gelegenheden is er enige moeite gedaan om een v a n de grote, onverbeterlijke nazi-misdadigers te vangen d o o r een l a n d , d a t één o p de negen v a n zijn inwoners door toedoen v a n diezelfde misdadigers h e e f t zien te gronde gaan. H e t w e k t alles de grootste bevreemding. Tegelijk met het verzoek om uitlevering werd bekend g e m a a k t dat nieuw b e z w a r e n d m a t e r i a a l tegen R a j a k o w i t s c h aan het licht is geb r a c h t . N u k a n men wel zeggen dat dit rijkelijk lang heeft geduurd. M a a r hoe dit o o k z i j : het moet toch v o l doende zijn om v o o r elke rechter v a n instructie aan te tonen dat deze m a n in N e d e r l a n d w o r d t beschuldigd van gigantische misdaden en d a t hij zich d a a r v o o r hier dient te v e r a n t w o o r den, ook al is er eens te W e n e n een proces tegen hem gevoerd wegens m e -
28 januari
1968
T e A m s t e r d a m zal de A u s c h w i t z - h e r d e n k i n g plaats hebben op zondag 2 8 j a n u a r i in het RAI-Congrescentrum. D e traditie getrouw zal het K u n s t m a a n d o r k e s t o.l.v. A n t o n Kersjes meewerken, nu echter naast de pianist D a n i ë l W a y e n berg. Liesbeth List heeft zich bereid v e r k l a a r d v o o r deze herdenking op te treden. H o u d t nu al deze a v o n d vrij en zegt het u w vrienden en b e kenden.
deplichtigheid aan m o o r d o p N e d e r landse burgers, die zich destijds buiten het N e d e r l a n d s e grondgebied b e vonden. W a a r o m k a n hij niet vanuit Oostenrijk n a a r N e d e r l a n d worden gebracht om hier te verschijnen v o o r een rechter, om het even o f die hem b e v a l t o f niet? D e Oostenrijkse regering, die in alle toonaarden h a a r democratische gezindheid v e r k o n d i g t en laat v e r k o n digen, m a a r geregeld nazi's beschermt, k a n , o o k v a n N e d e r l a n d s e zijde, worden aangemoedigd t o t een stap in de goede richting. D i e richting is gewezen d o o r een groot a a n tal jonge mensen, die o n d u b b e l z i n nig hebben laten blijken, d a t „ R a j a " niet an de perstafel, m a a r o p de bek l a a g d e n b a n k h o o r t en wel in N e derland. D e E i c h m a n n - t r a w a n t k a n zich nu weer wijden aan de processen die hij in S p a n j e , Oostenrijk en de B o n d s republiek „wegens l a s t e r " h e e f t a a n gespannen tegen W i e s e n t h a i , wiens boek „moordenaars onder o n s " d a n k zij R a j a ' s manipulaties al meermalen in beslag is genomen. E e n oorlogsmisdadiger heeft nu eenmaal een gevoelige eer . . . H e t jongste slippertje van R a j a k o witsch is een beschamende z a a k . H e t mag niet betekenen d a t hij zich niet behoeft te v e r a n t w o o r d e n v o o r het onnoemelijke k w a a d d a t hij in ons land heeft aangericht. D e z a a k - R a j a kowitsch staat nog steeds open,