nederlands auschwitz comité
14de jaargang,
secr.:
victorieplein
nr.
32',
3 en 4, m a a r t / a p r i l
amsterdam-z.,
postgiro
bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t ,
1970
293087
amsterdam-z.
gem.giro N 5500 N.A.C. red.- amsteldijk
23,
amsterdam-z.
een a f z o n d e r l i j k e regeling, die a )
GELD VOOR EEN PENSIOENREGELING IS ER
ter heeft v a n pensioen, b )
het k a r a k -
naar inhoud
g e l i j k b a a r is m e t de B u i t e n g e w o o n wet, c)
ver-
Pensioen-
alle N e d e r l a n d s e v e r v o l g d e n
omvat,
v a n w e l k l a n d uit zij o o k g e d e p o r t e e r d
zijn,
d ) een s t e r k v e r e e n v o u d i g d e p r o c e d u r e
kent,
b.v.
alleen
een
verklaring
van
J.M.W.
of
d e r g e l i j k e instelling en e ) de o m g e k e e r d e b e -
D e H e e r van de P o e l heeft N U pas gehoord dat er b e z w a r e n kleven aan de toepassing v a n de Rijksgroepsregeling O o r l o g s s l a c h t o f f e r s (vervolgden). H e t a m b t v a n Staatssecretaris, en vooral v o o r C . R . M . is heus geen sinecure. W i j kunnen ons best v o o r stellen dat zo iemand niet alles lezen en horen k a n . D e staatssecretaris heeft echter een leger van a m b t e n a ren t o t zijn beschikking die n a a r wij aannemen de vinger bij de pols houden. W i j , v o o r wie deze regeling is bedacht, hebben in de afgelopen j a ren en m a a n d e n wel eens het een e:i ander o v e r deze regeling laten horen. Duidelijk en niet mis te verstaan hebben wij onze b e z w a r e n n a a r voren g e b r a c h t . W i j leven toch niet meer in een R e g e n t e n - s t a a t w a a r het gewone v o l k niet mag meepraten, laat staan denken? T o c h bestaat ten opzichte van ons nog steeds een verhouding die duidelijk weergeeft hoe er over ons gedacht w o r d t . D i t k w a m v o o r al t o t uitdrukking bij de laatst gehouden zitting v a n de vaste K a m e r commissie. D e wijze w a a r o p over ons gedacht en gesproken w o r d t is op zijn minst pijnlijk te noemen. D e p r o blemen w a a r m e e wij al 25 j a a r en langer zitten, w o r d e n o p een k w a s i melodramatische wijze beoordeeld; volgt de redenering v o o r a l op te passen dat er geen discriminatie ontstaat. Eerst m a a r proberen de oude regeling w a t bij t e s c h a v e n ! V a k t e c h n i s c h zijn wij niet in staat een wettelijke regeling op te stellen. M a a r w a t wij wel kunnen, dat is beoordelen o f deze goed o f slecht is. H e t zou v o l k o m e n onjuist zijn de huidige regeling (afgezien o.a. van de formulieren etc.) als mislukt te beschouwen. E r zijn zeker mensen geholpen en v a a k behoorlijk. D a t is ee~i w a a r h e i d w a a r wij niet omheen w i l -
len draaien. H E T IS ECHTER NIET WAT WIJ WILLEN!!! W i j willen een regeling w a a r b i j de slachtoffers het gevoel hebben o p recht te worden geholpen v a n u i t de v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d van de regering v o o r h a a r burgers die op een niet te beschrijven wijze in de ellende hebben gezeten. Tussen helpen en H E L P E N is een groot verschil. H e t met de haren er bijslepen van mensen die ó ó k geleden hebben, een t i k k e l t j e meer o f minder, is een T O T A L E onderschatting v a n w a t wel genoicide is. E r moet een regeling kunnen k o men, desnoods los van alle andere regelingen, die de joodse slachtoffers helpt in hun laatste levensjaren. D a t is geen nieuwe discriminatie m a a r o p rechte wil, ondanks w a t anderen er van zouden kunnen zeggen, onze mensen D E H A N D T O E T E S T E KEN. V o o r twijfelaars is het misschien interessant dat nog Z O V E E L joods k a pitaal rond z w e r f t , dat daaruit de kosten ruimschoots betaald zouden kunnen worden. G e l d is er w e l . L a a t het lot v a n de n a z i - s l a c h t o f f e r s niet een politiek speelballetje worden. 2 5 j a a r na de 2de wereldoorlog. Jos Slagter
wijslast
vraagt,
regeling
doet.
massamoord
zoals Dit
is
de huidige
verruimde
een
waartegen
is
groep
ondernomen,
aldus
de
heer
Voogd.
Ook
de heer J . W o l f f
waartegen
de
apparaat
spits
gericht
meent
van
is
dat
het
de
groep
vernietigings-
geweest
een
bijzonder
k a r a k t e r en een eigen a c h t e r g r o n d h e e f t .
De
R i j k s g i o e p s r e g e l i n g b i e d t geen o p l o s s i n g ; o o k de
Bijzondere
achter.
De
Pensioenwet
gehele
slachtoffers moet De
Joodse
nu
en
aldus
snel
maatregelen
angst
uit
mensen
voor
voor
voor
Er
moeten
hen
komen,
van
discriminatie
voegde
in
deze
de heer V o o g d
de regeringspartijen
d e z e n z i c h z o in d a d e n l o o s h e i d schuilen.
nazi-
Wolff.
discriminatie", sprekers
bestaat
n i e t is a f g e l o p e n .
de h e e r
„Ook
trouwens
inzake
weg.
groep
w i e de o o r l o g
loopt
causaliteit
H i j stelde een
motie
is
enige
toe,
nadat
wilden
ver-
in h e t
voor-
d o o r zes
leden
uitzicht.
De
zitting
werd bijgewoond
v a n het N . A . C , en
een g r o o t a a n t a l
bestuursleden
Maatschappelijk van
Tijn,
die
van
zich
heeft
verworven
kelen
en
bijgedragen
door
de
een
in
(NOS). dat
Stichting
Verder
Joop
verdiensten
reeks
Vrij
Joods
door
bijzondere
interviews
v i a de r a d i o
de
Werk.
werksters
van
arti-
Nederland
en
Hij heeft er zeer
toe
zaak
van
onze
mensen
o p d e juiste m a n i e r in het licht v a n d e o p e n baarheid
is
gesteld.
D e a c t i e v a n d e J . M . - w e r k e r s , die een w a a r devast
Kamercommissie
op
zijn
p l a a t s , al h a d een enkel K a m e r l i d , die
pensioen
eisen
is
precies
geen
w o o r d o v e r h a d v o o r de slachtoffers, er w a t o p a a n t e m e r k e n . H e t is als in een
C.R.M. bijeen
d a t C . v a n H a g e n te A m s t e r d a m
„ D e Joodse oorlogsslachtoffers worden de J.
zoveelste J . Voogd
Tweede
maal
en
aldus
in d e o p e n b a r e z i t t i n g
Kamercommissie
11 m a a r t . „ D e lijk
geïsoleerd", voor
ontoereikend,
drs.
van
C.R.M.
Rijksgroepsregeling
schrijnend
voor de van
is d u i d e -
het
s t a n d , geen p e n s i o e n . " D e h e e r V o o g d
is
2e
moeten
op
wat
Ach,
wachten
hulp
wat
de
niet
gedicht
ons
zond:
geslachten
—
doet
Al
te velen
kan
pijn
meer
doen.
dat het
wachten wachten
pijn. al
geen
bij-
wenst
N.A.C.
Bij de dood van Ed. Hoornik T e r w i j l enkele leden van ons comité met een drietal J . M . - w e r k s t e r s zaten te overleggen, stierf E d H o o r n i k . H a d hij geweten, dat er gewerkt werd aan het lot v a n de slachtoffers op het m o m e n t dat het leven hem v e r liet, het had hem gerustgesteld. W a n t E d H o o r n i k , de oud-gevangene van D a c h a u , heeft steeds naast, neen tussen de n a z i - s l a c h t o f f e r s gestaan. H i j was een groot vriend van het N e d e r lands A u s c h w i t z C o m i t é , vol stille sympathie, zoals dat onder vrienden gaat. M a a r als hij het nodig v o n d , trad hij o p , zoals o p de A u s c h w i t z herdenking v a n 1 9 6 8 . O n v e r g e t e l i j k was zijn rede v o o r ieder die erbij was. M a a r o o k bij het herlezen t r e f t telkens weer de stem v a n de man die door de hel is heengegaan en spreekt voor zijn broeders. D o o r de stem van deze dichter heeft cns w o o r d eindelijk de w e e r k l a n k gevonden die het verdient. H i j liet het d a a r niet bij zitten. Zijn krachtige oproep om d o e l t r e f f e n d e bijstand voor de vervolgden werd die zon-
d a g a v o n d zelf door de A V R O uitgezonden; 's vrijdags k w a m E d H o o r nik met een nog directer appèl v o o r de V A R A - t e l e v i s i e . Intussen bleek er via de V P R O een rel tegen ons comité in de m a a k . Z o gauw hij er de lucht van kreeg was H o o r n i k op de been: nooit o f te n i m mer mochten de slachtoffers opnieuw benadeeld worden v o n d hij. Zijn doel heeft hij b e r e i k t : sinds zijn optreden zijn de toen „vergeten s l a c h t o f f e r s " in de a a n d a c h t gekomen en is er iets bereikt, al is het nog niet genoeg. H e t is tekenend v o o r deze dichter van de Amsterdamse school, die eens in een vooroorlogs visioen de n a z i k l a u w in de J o d e n b u u r t zag toeslaan, dat zijn nagedachtenis allereerst zijn antifascistische activiteit in de herinnering roept. H i j heeft het d a a r — gelukkig — n a a r g e m a a k t . W i j zijn d a n k b a a r hem te hebben gekend en trots hem het w o o r d te hebben v e r leend. Vergeten zullen wij hem nooit.
E. T.
Enkele zinsneden van prof. Bastiaans
O p 23 april o m 8 uur w o r d t door
het
Nederlands
Wij
ding
van
de
dingsdagen.
ter
Co-
film
een
voorberei-
herdenkingsDe
en
bevrij-
„Begrijpt
u
nu
w a a r o m ik h u i l ? " , v a n L o u i s v a n G a s teren w o r d t met toestemming Federatie
voor
de
g e z o n d h e i d v e r t o o n d in h e t voor
jonge
ten
en
die
in
met
de
volks-
bijzonder
medische
studen-
maatschappelijke
mensen komen
artsen,
van
geestelijke
werkers,
onmiddellijk
contact
kampslachtoffers.
P r o f . d r . J . B a s t i a a n s uit L e i d e n , d o o r en
voor
wiens
werk
de
film
is
ge-
m a a k t , z a l v o o r a f p e r s o o n l i j k een i n leiding houden o v e r het
concentratie-
kamp-syndroom. In
dit
nummer
vindt
u een
toelich-
t i n g bij d e f i l m en e n k e l e p u n t e n
die
p r o f . B a s t i a a n s aanstipte toen de film op
16 dec. 1 9 6 9
zetsmensen
en m e d i c i w e r d
Belangstellenden het
Anne
269,
Amsterdam
deze E.
kan
Furth,
telefoon
te Leiden hebben
Frankhuis, men
C,
ver-
gedraaid. tot
Prinsengracht op
Diemerkade
020
voor
toegang
uitnodiging;
aanvragen
- 5 88 4 2 .
43,
bij
dat
veie
teruggekeer-
n e m e r s a a n h e t b i n n e n l a n d s v e r z e t en o n d e r -
opnieuw
Auschwitz
georganiseerd
thans ook
d e n v a n g e v a n g e n i s en k a m p , o o k v e l e d e e l -
mité met de A n n e F r a n k s t i c h t i n g avond
weten
Mevr.
Diemen,
d u i k e r s , n a d e o o r l o g , en v o o r z o v e r zij n o g in l e v e n zijn, zijn g e g a a n d o o r w a t wij h e b ben het
aangeduid
als
de
KZ-syndroom,
d u i d als h e t
ontwikkelingen
door
Cohen
ook
van
aange-
post-concentratiekampsyndroom.
Bij h e t p o g e n v a n v e l e n o m z i c h n a d e o o r log w e e r a a n te passen en in t e passen leek h e t een t i j d l a n g d a t d a t p o g e n w e r k e l i j k geslaagd
mocht
worden
getroffenen
probeerden
gewoon
zo
en
g e n . Zij h i e l d e n vijandige niet
althans
zich,
ook
gezien
conflictueuze
zo
in
om
mogelijk
vooral
buitenwereld
begreep,
vlakkig
beschouwd.
normaal
die
zich
een
doorgaans
dat
er
opper-
geen
van
grote
onverwerk-
te o o r l o g s e r v a r i n g schuil bleek t e g a a n . was v a a k zeer misleidend; innerlijke
onrust
en
de
vaak
niet
cieuze
doorzien
cirkelgang
innerlijke
met
met
als
een
hoe
de
1956
was
ziektebeelden
het
veranderen. Hierover voorspeld, zelf
in h e t
gedeporteerd
een
meer
niet
men
gaat
onmogelijk
ontdekken
is o m
het
definitief t o t het verleden In
de
die
film
zult
U
ogenschijnlijk
zeer
door hem ervarene situatie met
een
dat
het
doorgemaakte
te laten
behoren.
ex-verzetsman wel
in
staat
in een g e w o n e
de cineast w e e r te
zien
is
het
gespreks-
geven.
V e l e n die d e f i l m z a g e n en die al d a n eigen o o r l o g s e r v a r i n g den z i c h d o o r bewust
van
men spreekt leed.
wer-
d e z e f i l m als h e t w a r e
meer
wat
men
eigenlijk
van: verdringing
Hiermede
niet
hebben o p g e d a a n
van
tenslotte
ook Een
niet
allereerst
bewust
aan
waren
van
kenis en d e o m v a n g en
de
gevolgen
In
de
tweede
functie
van
de
de film
als
menselijk
d e f u n c t i e v a n een b o o d s c h a p g e k r e g e n . boodschap
heeft
bedoelt
de artsen
van
het
of
daarnaast
in
plaats film
zichzelf
doet
zich bete-
KZ-syndroom
daarvan. is d e ook
boodschappende gericht
nen die, h o e d a n o o k , n o g in d e heid
die
de werkelijke
opgesloten
tot
dege-
werkelijkzijn.
Maar
d e z e f i l m o o k een a p p è l
op
het menselijk m e d e g e v o e l en o o k o p d e m e n selijke w a a r d i g h e i d
die d o o r z o v e l e n
g e n e n t o t in h e t u i t e r s t e w e r d
gevan-
verdedigd.
Een rechtzetting O p v e r z o e k van enige vrienden v a n onze overleden vriend Kees H o f m a n willen wij onderstaande toelichting geven op ons artikel „ J u d e n f r e u n d " gestorven. T e n o n r e c h t e zou de indruk g e w e k t kunnen worden dat Kees door het z o m a a r vertellen v a n w a t hij had m e e g e m a a k t , anderen in den dood zou hebben g e j a a g d . N i e t s is minder w a a r . H i j was een verzetsman w a a r op N e d e r l a n d trots k a n zijn. O n d e r de slechtst d e n k b a r e o m s t a n digheden was hij zich v a n zijn v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d bewust en juist d a a r o m w e r d het leed anderen a a n gedaan, zijn leed. H i j was heel v o o r zichtig met het doorgeven v a n zijn ondervinding en het t r o f hem d a a r om des te meer d a t velen v a n zijn k a m p v r i e n d e n niet terug k w a m e n . D o o r de behandeling v a n P r o f . B a s tiaans w e r d het hem duidelijk dat er geen sprake v a n schuldgevoel kon zijn. H e t was toch een ieder b e k e n d d a t hij die in handen v . d. S S - b a n dieten viel, nauwelijks k a n s had de hel te o v e r l e v e n . /• S.
vi-
duidelijk
verschijningsvorm
w a s w e l een en
waren
vrijwel
kan
verdringing
jaren zouden
bijzonder
opgebracht
wanneer
meer
toene-
uitbleef.
nog
in
en k l e u r in d e k o m e n d e
de
spanning,
gevolg
nog
w a a r b e g r i p en w a a r d e r i n g
na-oorlogse
worden
niet
gecamoufleerd,
men v a n a f s l u i t i n g en p o g e n t o t Omstreeks
Dat
daarom werd
n a a r b u i t e n als in h e t k a m p
zo
gedra-
tegenover
gedrag
problematiek
als
Deze
te
hen
gedekt
hun
aan het
en
Boodschap en appèl
Prof. Bastiaans in Anne Frankhuis
neer ook de aanpassing bestaan
door
geweest.
gaan ander
artsen
die
Wat,
zo
stelde b i j v o o r b e e l d in 1 9 4 5 r e e d s d e p s y c h i a t e r J . T a s , z a l e r g e b e u r e n w a n n e e r de d r i n g i n g s b a r r i è r e h e t niet m e e r h o u d t ,
verwan-
Zou de d a m e die tijdens de 25ste A u s c h w i t z - h e r d e n k i n g a c h t e r in de zaal rechts zat en van h a a r a c h t e r buren een p r o g r a m m a kreeg zo goed willen zijn zich alsnog via de heer S l a g t e r , tel. 7 3 6 2 8 4 , met hen in v e r binding te stellen? O n z e j o n g e v r i e n den willen de k e n n i s m a k i n g hernieuwen.
naar
O O K ZIJ STREDEN ALS
boven
buurvrouw dat
de
om
mijn
kwam
Grüne
was
Polizei
was
te h a l e n . Z i j v e r l a n g d e
MACCABEEÉRS noemt
haar
waar
Februaristaking Joodse
niet
had,
in
hebben
Over
Ik het
Karper
heldenstrijd daar aan
zoveel Amsterdam-
in
in het
deel
de
wij
m o e s t e n t e r s t o n d uit d e z e b u u r t
vaak
bekend. Polen,
getto
Wij
mogen
de
Leen stapo om
aan
vergeten. N.A.C.
razzia's
zijn
op
de j o d e n
werden
ge-
Na
de v r o u w
van
was
van
woede
voor in
de
(zij
door
gegeven
mensheid,
ik
aan
bij die eerlijke moest
beurtenissen, werk
en
gen
wij
het
woningen
mensen
zeer
daarbij dat
zij
eventuele
ge-
waar
ook
als p r o t e s t t e g e n
gen
de
werkzaam,
doorgevoerde
gedwongen
sta-
van
tends
werden
de
Vrouw
van
hij d e d a n s
de R u i t e r
naar
hielp de manifesten
vou-
was
het
bekende
Amsterdamse
bevolking
„wanneer
nazi
daarom kend
een
Staakt!
werd
dit
manifest erop
ademt,
Staakt! parool
dat
wees,
hij
de dat:
reeds
liegt"
Staakt!
Zoals
be-
opgevolgd.
Dit
was
een k l i n k e n d a n t w o o r d o p d e m i s d a d i g e h a n delingen De
van
d e D u i t s e n a z i ' s en d e
heldhaftige
werkende
daad
bevolking,
van was
de
N.S.B.
Amsterdamse
het
eerste
signaal
tot g r o t e r v e r z e t tegen de n a z i - b e z e t t e r . D e ze
daad
heeft
in
Nederland
de
pogingen
v a n d e n a z i ' s o m een N . S . B . - r e g e r i n g t e v o r men de
d o o r k r u i s t en t e v e n s d e d e p o r t a t i e Nederlandse
steld.
Dit
offers
gekost.
stakers
Joden
historisch Er
met
werden
gefusilleerd,
een
verzet, twee
na
Eyl
en
Leen
de
Joodse
niet-Joodse arbeiders. Conradi, Toop
jaar
heeft
van
uitge-
bloedige staking en
4
twee
Hellendoorn,
Schijvenschuurder,
laatste 2 3 j a a r oud. Leen w e r d enige
de
dagen
n a d e s t a k i n g g e p a k t bij h e t v e r s p r e i d e n
van
van
zou
geen
worden.
schoon
Ik was
adres
goed
bij
mij
door had.
Daarop
a n t w o o r d d e G e r r i t v a n W e e r e n : „ h e t is b e t e r een vuil h e m d , d a n een d o o d s h e m d te
aan
hebben."
een
arrestatie
den
Haag
zoutmijnen
ontsprongen.
de
gepakt
en
Polen.
Intussen
in
met
Joop
tweede
vrienden
van
om
in
had
Wezel
Lea
duikadres
kwam
een
de
stoep
waar
en D o e b i
de
ik
op
Boerhavestraat
woonden,
was
onze
Joergrau,
die m e e h i e l p e n a a n h e t s o l i d a r i t e i t s w e r k . beiden
zijn
in A u s c h w i t z
was
omgekomen.
ondergedoken
80
nu
gulden,
bij
Joop
liep
met
PI. Badlaan
op
tot
Blitz,
die
de J o o d -
lange
jaren
betogen
on-
de
kracht
bezette
van
voor van
het
gebieden,
mij,
het
over
Rode
nationale
verzet
zich
steeds m e e r
hij
riep
enthousiast
En
zullen
de m o f f e n
die
tot
de
plaats
gevonden.
Zij
gaven
van
zijn
moeder
zeggen,
de G r ü n e
omdat
Polizei
medestrijders
in
ten
na aankomst
het
Pretoriusplein
Joop
van
Wezel
de D u i t s e
het
te
na
gaan,
de
de w o n i n g e n
veel
te
hij
van
gevaarlijk
in zijn o u d e r l i j k werd
om
invallen
minu-
huis
aan
gearresteerd.
w a s een g o e d e p r o o i
n a z i - b e u l e n , hij w a s een
Nadat
ze
hem
hadden, werd
Duitsland
h i e r bij d e
en
hij
niet
naar
gebracht,
wijzer
een
bork
gedeporteerd
aanval
Ro
de
Haar
Haan-Blitz.
(zij had
ook
de
Gestapo van
hem
landbouwschool
zeeman
E e n a v o n d v o o r d e s t a k i n g , s p r a k mijn
bij
de
over
wat
naar
Amersfoort
iedere
zijn
helpers
in een toch
deze
twee
kuil w i e r p e n .
naar
Duitsland
werkt. de
naar
familie
Ook
illegale
zoons ge-
Jaap,
de
razzia's
tertje
heftig
omgekomen
aanraking
door
waarna levend
dood werden waar
beleefde
zij
van
met
wij
een
fam.
adres
gewoonte
nog
steeds
in
liet
mijn
w e r k e v e n n a a r o n z e w o n i n g t e kijken. T w e e dagen
te voren
had
ik n o g
de w a s
gedaan
en o p d e v e r a n d a o p g e h a n g e n . O o k d i t k e e r na
het
afscheid
van
Joop
onderduikers
Wezel,
ging
een
heeft
dag, hun
en
toen doch-
kinderen
naar
gebracht. onderduiktijd
S.D.A.P.-ers. bij
een
waar
veel
Eerst
wij
,bij
in d e
negen
in
kregen
functionaris
in A m s t e l v e e n
raadschapslaan,
veel
verleend,
de
Heem-
maanden
o n d e r d u i k e n , o m d a t hij w e i g e r d e n a a r D u i t s -
zwaar
na
Op
Joodse
in o n z e
met
Blokland
te
mevr.
A.
ik
gaan
werken. de
later
Daar
oude
Knikker.
moest z w a a r
De
werd
onze
be-
sociaal-democrate familie
boeten, o m d a t
gearresteerd
was
moest
en
mevr. in
Blokland Blokland
Ravensbrück
o m k w a m . H a a r n a a m is in d e zuil t e r n a g e dachtenis
de
ge-
gulden,
zij
blijken. had
Hekelveld
bleven, t o t d a t hun oudste z o o n A n t o n
haar
v e r d r i e t h o e w e l zij h e t n a a r b u i t e n niet
Ik
het
zij
ge-
de diepe w o n d e n
30
onderduikadressen Wij kwamen
de v e r j a a r d a g e n
zonen
op
waren,
Paulientje,
gearresteerd,
gedeporteerd,
met
aan
die
onderduiken.
scherm-engel
alleen
werkte meneer Jacobs mee
illegale steunfonds o m
koopvaardij, daar
de ge-
hen
twee
daarna
te helpen. O o k heeft de familie J a c o b s
land
Zij l e e f d e
heeft
actief
d r u k t w e r d . H i j v e r s c h a f t e mij 1 0 0 0
m e n . D a t is h u n m o e d e r n o o i t t e w e t e n komen.
zeer
hielp
en
me-
illegaal
pers,
o p een afgrijselijke w i j z e a a n h u n e i n d e k w a -
haar hart,
Jacobs
Transvaalbuurt,
gevangenen
Half
De
aan Joodse Nederlanders
mishandeld,
Volk,
gebeuren.
bezettingstijd
uit h e t
b e ë i n d i g d en
gebracht,
afschuwelijk
e r ging
steun
Nederlandse
man
m e t J a n W . J a c o b s , c o r r e c t o r bij H e t
Jood-
w e r d e n n a de F e b r u a r i - s t a k i n g Kotalla
in
drie d o c h t e r s ) , Flip reeds
trouwd,
hart-
d a a r o v e r l e d e n is.
w a s een v a n d e e e r s t e n , die h e t g e b o u w u i t -
tuchthuis
enige
Wester-
een
intellec-
o n z e v r i e n d i n en v e r z e t s s t r i j d s t e r , een uit
aan
E n i n d e r d a a d riep de v o l g e n d e o c h t e n d
geslagen.
arbeidersvrouw
en
geld
ooggetui-
neer J a c o b s het personeel o p tot staking. H i j
O n w i l l e k e u r i g g a a n mijn g e d a c h t e n uit se
werd,
be-
denken
voor
en t o t zijn d o o d
d a g w e e r d o o r d e S.S.
Joodse
grif
g e n h o o r d e ik l a t e r , d a t B l i t z n a a r
naar
uit: win-
S.D.A.P.
h o o r d e n , een hele o m m e k e e r in h u n had
de ont-
het
n e n . V a n B l i t z h o o r d e ik, d a t bij d e diamantbewerkers
en
in
dat
tuigen
te
de
Leger
v o o r o n z e illegale W a a r h e i d . V a n
niet
in
timistische
overwinnelijkheid
d e S a r p h a t i s t r a a t en p r o b e e r d e h e m te o v e r goededag
de
op-
zou.
Wezel
voor
h a d g e w e r k t . H i j h i e l d heel
jamais,
van
gelden
Antwerpen
Jamais,
in
de
bij mijn g e e s t v e r w a n t ,
plooien
Ramat
van
se d i a m a n t w e r k e r
Zij
in
hem
inzamelen
Hun
boeren
in I s r a ë l
het
gefolterd
ten k w a m e n h a l e n o p m e t een k o p h e t e k o f Dat
ik
ar-
Ruiter.
Daar
een
ge-
Nederlandse
de
Lakmaker.
aanwezig,
dat
hele
gebracht
familie Weren
Trans-
b e u r t e n i s s e n een beetje o v e r s t u u r en zei,
liepen.
fam.
de
van
Indi-
de
de
fascist.
w e n en w a c h t t e d e j o n g e n s , die d e m a n i f e s fie.
van
H e l a a s is hij n a een j a a r o p zijn
werden,
de
gevonden
het
manifesten
groentezaak
bij
naar
h i e r e v e n t e blijven, t o t er een a n d e r
en
Duitsland.
daarentegen
Wij
o n z e d i s t r i c t s b e s t u u r d e r s . H i j r a a d d e mij a a n
t u e l e J o o d , s c h e i k u n d i g e v a n b e r o e p en a n t i -
O p d e d a g v a n d e s t a k i n g o m 6 u u r 's o c h de
hem.
ik
Gerrit
te-
loonsverlaging
uitzenden
beiders n a a r
tot
de J o d e n p o g r o m ,
. ..
verdwijnen.
i l l e g a l e W a a r h e i d , k w a m ik o o k v a a k in d e
w a s . H i j l u i s t e r d e n i e t n a a r m i j , en 5
o p te roepen
komen
Bij
onze
gemeentepersoneel,
king,
bij
kre-
parool
het
verschillende ook
mijn
het
het
kwam
naar
stakingsleiding
hem
verschei-
avond
niet
de
hun
vreugde
zouden
d u i k a d r e s en hij g i n g e r h e e n . D i t k e e r
laatste
en
De
thuis
was
W a a r m o e s t hij h e e n . I k g a f h e m een o n d e r -
de
nazis
was
aan
er
mensen,
overhandigde
daarom
om
onze
Ik
in o n z e b u u r t ,
geven
van
Gan.
o m de gemeentearbeiders te
Bruin,
dat
—
met
van
de
woont
komen. Deze
parool
familie vertellen
en
werkzame
ik
zou kunnen
de
mij
Friesland
N.S.B.
houden
bij
vaalbuurt
Ge-
voordat
ik
dochter
vijand
herkende
buurt,
ont-
de
Toen
be-
de
konden
werd.
een
aan
schoten
Schijveschuurder
zij
dat
g r o o t . M a a r ik w a a r s c h u w d e rekening
dag Bruin
Leen
Amsterdamse
de Duitse de
de
Artis]
de
zou worden
helpers,
Een
mevr.
tegenover
protest
Hollandse was
lichtte
woonde
volking
geladen
verontwaardiging.
staking
klinkend der
en
was
en
haalde
d e n e i n v a l l e n w a r e n g e d a a n in
in
bevolking
andere dagen
herkennen;
Lund
den o p g e h a a l d , en d e a t m o s f e e r bij d e werkende
te
doodgeschoten
afspraak
sterdamse
de
paar
houden, de bruggen v a n de J o d e n b u u r t w e r Am-
been,
de G r ü n e n
een
hem
hij
in eerste
kwamen
niet, z o w a s h a a r m a n m i s h a n d e l d ,
Henk
red.
De
in
werk
zusters.
eens
sche
het op
Moskovi-
Mijn m a n ging n a a r een k e n n i s in d e
herinneringen en
Leen,
mijn
afwachting,
t e r , H e n k B a k k e r , H e n k L u n d en zijn v r o u w
dragen
strijders
nooit
ver
1943
d.w.z.
l
Mien. Toen
Ook
broeders
ze
niet
deze
Amsterdamse
Warschause
het verspreiden,
uitbrak.
Wij
van
hun
Mevrouw
in april
Maccabeeers.
tweede
dat
aan
elkaar
waar
dat
s t r a a t , d i c h t bij d e S a r p h a t i s t r a a t . Z i j w a r e n
de
komen.
is geboren
Warschau,
later
verzetsgroep
meegevochten,
is weinig
vertelden
deur
en
na
ons
sleutel
ingetrapt.
Buren
zij d e
j a a r o p d e v e r a n d a h i n g , in
dood.
hen
hebben
l k
niet-Joodse
tot in de
van
naast
en
mers
voor
om
de
liet h a a r niet v e r d e r v e r t e l l e n en v e r l i e t manifesten a a n de remise a a n de V a l k e n i e r -
de
buurt,
Mijn
vertelde,
geweest
van haar
(Eva)
Chawa
Korper-Eisenstadt uit
halen.
v a n mijn w o n i n g , en t o e n zij zei d a t zij d i e
huis. Maccabeeers
te
mij t e g e m o e t en
aan
van
de
gevallen
de A m s t e r d a m s e w e g
beiteld. O n z e onderduiktijd tatie)
werd
cratische
beschermd
verzetsmensen
te Amstelveen (voor
door
de
ge-
arres-
sociaal-demo-
vrienden.
(vervolg
op pagina
4)
„Begrijpt
U nu waarom
ik huil.
H e l a a s w e r d de a f d r u k v a n het gedicht v a n G r e e t v a n Amstel in ons j a n u a r i - n u m m e r ontsierd d o o r enige f o u ten. W i j plaatsen het d a a r o m nog eens, met o n z e excuses aan de dichteres. N.A.C.
. ."
Toelichting bij de film van L. van Gasteren D e h o o f d f i g u u r in d e f i l m is een t h a n s jarige
50-
waar ik mijn voet zet heeft angst wortel geschoten in de omwoelde aarde.
ex-verzetsman.
Wanneer
hij
in
wereldoorlog
het
na
begin
van
arrestatie
de
wordt
tweede gedepor-
t e e r d is hij 2 1 j a a r o u d . H i j is d a n juist v i e r maanden
gehuwd.
als
veel
voor
Zijn
jeugdsituatie
ex-verzetslieden,
kelijk g e w e e s t . A l s k i n d
is,
niet
h e e f t hij in
o m g e v i n g v e e l leed en o n r e c h t
de nieuwsberichten vers zout op de
zo-
gemak-
achter de horizon rusteloze jacht naar
d o c h geenszins is hij u i t g e g r o e i d t o t een o n t Integendeel,
bij d e a a n v a n g v a n d e o o r l o g is hij een g e zonde
jongen,
vrij s t e r k Na
kantoorbediende
ontwikkeld
een v e r b l i j f v a n
concentratiekampen terug.
Hij
is
sterk
vrouw
is
dit
een
echtelieden
passingsproces
keert
hij
hoge
in
nog geleerd.
ergste
Voor
shock.
eisen
planeten;
Greet
Nederland
veranderd. in h e t
zin.
in d e
verre
op aarde kan alleen het sterven worden
beroep,
in i d e o l o g i s c h e
grote
worden
van
vier jaren
dagelijks
naaste
meegemaakt,
moedigde of verbitterde figuur.
strooien wonden.
Aan
Amstel
beide
na-oorlogse gesteld.
van
zijn aan-
Hieraan
k u n n e n zij n a u w e l i j k s v o l d o e n . Evenals vele andere ex-gedeporteerden hij
op
grond
van
lichamelijke
n a enige tijd i n v a l i d e w o r d e n feite ten,
kan ook
hij h e t al
verklaard.
doorgemaakte
tracht
hij z i c h
moet
afwijkingen niet
thuis
en
bij
b e p e r k t e a r b e i d z o g o e d en z o g r o o t lijk t e h o u d e n . D e toe nodig In
is, d o e t h e m
nachtmerrie-achtige
oorlogsgebeuren geconcentreerd
in op
h e i d en s o m s o o k nog
inspanning,
in
leven
te
de
oud
namen
in
een
dit
artikel
genoemd
kleine fractie, v a n
g e n e , w a t in o n z e b u u r t a a n v e r z e t
dat-
gepleegd
hij
star
blijft
Zijn
machteloos-
schuldgevoel geest
van
is in
feite
onderdrukmee
aan
f i l m . M e t zijn e c h t -
g e n o t e , die o o k in d e f i l m v e r s c h i j n t , de w e r e l d v a n levenservaring
is hij
vandaag
f e i t e niet m e e r b e g r i j p t w a t e r in d e is g e b e u r d . H u n
daar-
aan
slaap
hij als v r i j w i l l i g e r
dat
ik
was m a a r
d e r d u i k e n . E e r s t t w e e en een h a l f j a a r . P l o t -
In
mening
Wat heb,
werd. Daarna
voort.
van
de
het
k i n g en v e r z e t werkt
4)
worden.
nimmer bevrijd; voor hem duren 1967
pagina
van
onverwerkte
de thans gereedgekomen
van
herbeleving
op het
zijn.
(vervolg
moge-
welke
vroeg
In
verge-
zien zij o o k
als een e r v a r i n g w e l k e zij m e t a n d e r e
delen
en w e l k e een n o o d k r e e t i n h o u d t , g e r i c h t d e g e n e n die hen n i e t m e e r
in
oorlog
tot
begrijpen.
Bloemlegging op 11 april Oosterbegraafplaats Amsterdam O p 11 april 's middags om k w a r t v o o r drie verzamelen de o u d - g e v a n genen v a n R a v e n s b r ü c k en B u c h e n w a l d zich bij de ingang v a n de O o s t e r b e g r a a f p l a a t s in W a t e r g r a a f s m e e r , Amsterdam. W i j vernemen dat d a a r esn bloemlegging zal plaats vinden bij de urn v a n B u c h e n w a l d en op nog enkele andere plaatsen w a a r m o n u m e n t e n staan ter ere v a n de gevallenen uit de bezettingstijd.
selinge
begon de lange w e g v a n
arrestatie,
Hollandse
on-
Schouwburg
t w e e w e k e n . V e r h o o r bij d e G e s t a p o
Adama
van
onder-
Scheltemaplein.
Vlucht.
Weer
d u i k e n t o t v i e r j a a r en t w e e m a a n d e n .
En U!
Maar
L.S., Een
oud-Amsterdammer
en
oud-
A u s c h w i t z e r , nu in C a l i f o r n i ë , heeft
d a t is een h o o f d s t u k o p z i c h z e l f en niet te
zich t o t ons comité gewend . . . met
vertellen
drie dollar erbij.
in
één
artikel.
geet, G e r r i t v a n W e e r e n gearresteerd
en
Voor
ik h e t
ver-
is l a t e r in h e t
land
terstond
doodgeschoten.
V o o r mij zijn d e o m g e k o m e n Joden
en C h r i s t e n e n
de m a c c a b e e ë r s leen
vochten
me,
maar
hele
de
verzetsmensen,
roemrijke
van Nederland,
tegen
r a s s i s m e en
tevens v o o r
Nederlandse
volk.
die niet
al-
anti-semitis-
de vrijheid De
broeders,
voor
het
Februaristaking
Het
behoeven
geen
dollars te
zijn,
het b e h o e f t niet uit C a l i f o r n i ë te k o men, u b e h o e f t A u s c h w i t z n o o i t gezien te hebben — u begrijpt t o c h wel dat er v o o r ons w e r k , v o o r het uit-
schij-
geven v a n dit b l a d b . v . geld nodig is.
nen o p d e w e g v a n strijd v a n de j o n g e g e n e -
U weet w a t u te doen s t a a t : neemt
is d e V u u r t o r e n w a a r v a n h e t licht z a l ratie,
tegen
tisme,
en
de gehele
opkomend
voor
een
fascisme,
wereld
van
anti-semivrede
voor
mensheid.
u een b a l l p o i n t en schrijft u gerust een cheque uit. Als u het nog niet gedaan hebt. T w e e m a a l mag o o k . A m s t e r d a m m e r s m a k e n over op
11 april was de dag w a a r o p het k a m p B u c h e n w a l d werd bevrijd en het is een traditie v a n de oud-gevangenen op die dag bijeen te komen en c n z e slachtoffers te herdenken. W i j w e k k e n een ieder op van hun belangstelling blijk te geven.
E e n land dat anti-semitisme en rassisme niet met alle middelen bestrijdt heeft geen recht zich beschaafd te noemen.
gem.giro N 5 5 0 0 . A l l e anderen postrek. 29 30 8 7 , beide t . n . v . N . A . C , A m s t e r d a m . Doet u het! U ook! Penningmeester
N.A.C.
A n t i - s e m i t i s m e en rassisme in w e l k e v o r m het zich o o k presenteert, is v e r werpelijk en moet bestreden w o r d e n .