nederlands auschwitz comité
18de jaargang, nr. 9/10/11 1974 secr.: d i e m e r k a d e 4 3 , d i e m e n , p o s t g i r o
293087
bankrek.: A M R O, bijk. v a n baerlestraat, a m s t e r d a m - z . g e m . g i r o N 5500 N . A . C . red.: amsteldijk 23, a m s t e r d a m - z .
NIET W A C H T E N P O R T U G A L GRIEKENLAND EN NOG W A T Hitier is dood. Mussolini is dood. Hun zetbaas Franco leeft, oud en nog lang niet der dagen zat. Dertig jaar na zijn nederlaag kent het fascisme nog aanhangers en nazaten, rouwdragenden en heimweelijders. Ook gezondbidders, al die jaren door. Een half-feodale, h a l f koloniale dictatuur van Salazar ging vooraf aan en overleefde het Derde rijk. Kolonels met dollarhulp overmeesterden Athene en wilden de Gestapo de loef afsteken. Dit jaar is daar verandering in gekomen. D e vrijheidsbeweging van de bevolking in de (al 500 jaar!) door Portugal gekoloniseerde gebieden heeft in het Portugese leger en het Portugese volk de stoot gegeven om zelf de vrijheid te n e m e n . Zelfs zijn aanslagen op de nieuwe vrijheid al afgewimpeld. Een poging (een wanhoopspoging?) tot annexatie van Cyprus vaagde het Griekse militaire schrikbewind weg, na zeven jaar. Waarschijnlijk het oudste autoritaire regiem op de hele aarde, dat zelfs nog eens het Europese en wel Italiaanse fascisme op zijn dak heeft gekregen — en zich toen dapper weerde — is ook dezer dagen aan kant gedaan. O m streeks de verjaardag, helaas, van de Chileense junta, die immers in september vorig jaar de vooruitstrevende regering Allende en deze zelf in bloed smoorde. Niet tot ieders verrassing blijkt de coup in Chili met behulp van de Amerikaanse geheime dienst CIA te zijn gepleegd. W i j lijken nu ver weg te dwalen, maar wij blijven dicht bij huis. Eigenlijk herhalen wij alleen maar weer eens: het fascisme is niet vernietigd, het duikt dan hier, dan daar, vaak met behulp van anderen weer o p , maar het is te verslaan, telkens weer. Naar aanleiding van een toneelstuk was er vlak over onze grens, in Antwerpen, een brutale verheerlijking van de verrader Verschaeve te beluisteren, maar daarnaast de heilzame reactie van het merendeels jeugdige publiek van een klein theater. In Den Haag kostte grof rassistische verkiezingspropaganda de NAVO-employé Glimmerveen een korte hechtenis, te kort volgens de door hem beledigde Surinamers en Antillianen. Net vrijgekomen viel hij de Vlaamse fascisten b i j .
O u d en nieuw zeer raken elkaar keer op keer. Een machtige demonstratie vanuit Nederland overstroomde het Rijnstadje Kalkar ter waarschuwing tegen de bouw van een ultra-moderne en ultra-snelle kweekreactor. Zo een ding zou de milieugevaren voor komende generaties vergroten, maar dreigt ook kernwapens aan te reiken aan oude bekenden, die in het Rijnland en omstreken al van een vierde rijk dromen. Nieuw-oud of oud-nieuw ook in Chili. Een inmiddels vermoorde Chileense generaal heeft juist nog kunnen onthullen dat de zo succesvolle fascistische complotten tegen Allende ook direct financiële steun kregen van de christendemocratische partijen in West-Duitsland en Italië, waar deze partijen toevallig ook hulp o f bescherming bieden aan (neo-)fascistische bedrijvigheid. Bovendien heeft de junta bij politie en pers oude, onversneden nazi's in dienst. In het Zuidamerikaanse Chili werd dus een democratisch gekozen bewind ondermijnd om er een rauw fascisme te vestigen. Soortgelijk gestook trof Cyprus, in de gevoelige brandhoek van het Midden-Oosten. D e Griekse kolonels braken hier hun nek. D e ongelukkige eilandbewoners betalen voor de belangen van groteren en moeten die twist op hun ruggen laten uitvechten. Dit alles vlak bij Israël en buurlanden, waar noch binnen noch buiten de grenzen het bestand, Iaat staan de vrede gestabiliseerd is. En terwijl het voortbestaan van Israël en het leven van zijn bewoners alleen maar kans hebben als vrede binnen de volksgroepen en tussen de staten in dit gebied redelijk is gevestigd. Dit is het zwaarwegende belang dat alle mensen die in het Midden-Oosten leven gemeen hebben en dat zij in de eerste plaats zelf kunnen dienen.
Antisemitisme Antisemitisme is troef op zoveel plaatsen dat ons de plaats voor een opsomming zou ontbreken. Een ruikertje: bij de Franse presidentsverkiezingen hebben extreem-rechtsen, zoals het blad Mimute Giscard gesteund met behulp van antisemitische vuilspuiterij,
ook in Parijs en elders op straat te vinden. 'Lijken de gaskamers u een mythe of werkelijkheid? . . . Ik heb totnutoe geen foto's van gaskamers kunnen ontdekken die enigermate een garantie bieden dat ze echt zijn.' G e e n bittere parodie, nee, aanhalingen uit een brief van een zekere prof. Fourisson van een van de Parijse letterenfaculteiten aan de directeur van het Joodse Documentatie-centrum te TelAviv. D e nauwgezette geleerde wilde ook nog weten of m e n geloof kon hechten aan beschrijvingen van Auschwitz, het gas Zyklon-B, en de uitdrukking 'Endlösung der J u d e n f r a g e ? ' Het Israëlische blad 'Jedioth Aharonoth vroeg zich daarop a f of de heer Fourisson bestaat of dat hij een mythe is. Waarschijnlijk zijn de betuigingen van onschuld van oude en echte nazi's voor hem maar al te geloofwaardig. O f hij heeft zich geheel verdiept in het beruchte naziblad 'Signal' welks Franse editie in België is herdrukt en in Frankrijk verspreid en niet verboden, ondanks protest uit verzetskringen. De neo-fascisten hebben ook de oude antisemitische draad weer opgenomen. De zg. Zwarte orde in Italië die zich kan beroemen op een reeks bloedbaden (50 doden in vijf jaar), relaties in regerings- en politiekringen en het gebruik van zogeheten linkse provocateurs, gaf een pamflet uit. Hierin ontkende die Ordine nero schuld aan de aanslag op de Italicus-expres, de trein Rome-München van 4 augustus; 'oorlogsacties tegen de dienaren van de joodse macht' zouden voor de duistere doeleinden van dit gezelschap voldoende zijn! (Volkskrant, 8 - 8 ) . Er bestaat verband tussen het toenemende bloedvergieten door 'gewone' neofascisten en de twee net niet gelukte putschplannen van de geheime dienst van het Italiaanse leger met zijn Navo-verbindingen. Deze wilden zowel de democratie omverwerpen als politici uit de weg ruimen. Eindelijk zijn er nu enige raddraaiers gearresteerd. En het Italiaanse volk is in beweging gekomen. Het geeft te verstaan dat noch voor de economische noch voor de zoveelste regeringscrisis het fascisme een uitkomst biedt. En dat nieuwe fascisten een halve eeuw na Mussolini's optreden in Italië niets hebben te zoeken. Vervolg op pag. 2
VAN ONS ALLEMAAL Nu wij al hard bezig zijn met de voorbereiding van de 30ste herdenking doe ik een extra beroep op u ons krachtig terzijde te staan, moreel en financieel. U kent ons. W i j zijn niet zo maar een groepje zwaar getroffenen, maar slachtoffers en verzetsmensen die antifascistisch zijn ingesteld en dat willen weten en uitdragen. W i j hebben bijna al die jaren gewaarschuwd tegen fascisme, neo-fascisme en de gevolgen daarvan, oorlog en wreedheden, gevaren voor ons en voor onze jeugd. W i j zijn degenen die onafgebroken de Nederlandse regeringen erop h e b b e n gewezen hoe zij te kort schoten en tegenover de vervolgde nazi-slachtoffers en tegenover het voormalige verzet uit de oorlogsjaren. W i j behoeven in ons blad nu geen historisch overzicht te geven. W i j hebben op onze eigen wijze gestreden voor een wettelijke regeling die er dank zij onze onverzwakte strijdlust dan ook is gekomen. Nu zijn er evenwel al te veel mensen die, nu zij eenmaal een uitkering krijgen, niet meer willen weten dat wij als eersten en heel lang als enigen daarvoor de trom hebben geroerd. Zo zullen anderen te zijner tijd vergeten zijn dat wij nu tien jaar geleden ons tot de Tweede Kamer h e b b e n gericht om pensioen voor vervolgden te bepleiten, toen nog als roependen in de woestijn. Heel wat mensen ontvangen nu zonder moeite een uitkering en menen dat dit altijd zo was. H e t mocht wat! W i j hebben bij alle instanties op de stoep gestaan en aan de bel getrokken! W i j zijn bij herhaling teruggewezen en een enkele keer met modder begooid. Maar wij hielden stand met een handjevol mensen, merendeels oud-gevangenen. Wij hebben tegen zere benen getrapt en op soms lange tenen gestaan. Heel precies h e b b e n wij alle problemen van oud-gevangenen en onderduikers naar voren gebracht, maar men wilde niet naar ons luisteren. Toch zijn wij geslaagd en hebben wij de doorbraak geforceerd. Bedenkt u, vrienden, dat het niet de aardige juffrouw of die vriendelijke man, de maatschappelijk werkster, de ambtenaar o f de huisbezoekster is, die u aan uw uitkering heeft geholpen! Zij zijn de bekwame en vaak toegewijde uitvoerders van een wet, die er eerst mocsc komen. En die er nooit gekomen zou zijn zonder ons onverdroten doordrammen. Zo staan de zaken, hoe velen achteraf ook de eer naar zich toe willen halen voor de uitkeringen en tegemoetkomingen van de W U V . Dat et
ooit aan zo een wet is gedacht ligt aan ons. W i j hebben de weg geplaveid voor het indienen en aannemen van de wet, voor zijn uitwerking en uitvoering. W i j zien daar met voldoening op terug, al blijven wij bij ons verlangen: een echt en volledig pensioen voor de vervolgden. Buitenland Over de slachtoffers die de Nederlandse nationaliteit niet meer bezitten hebben wij geschreven en gesproken. Ook met h e n : geregeld zoeken onze ver weg wonende vrienden, ook die uit Amerika, b.v. uit Californië, mensen van ons comité op om over hun zaak te praten. U allen in het buitenland die een uitkering ontvangt moet weten en niet vergeten dat het ons comité is dat deze kwestie telkens opnieuw aan de orde heeft gesteld en op de juiste plaats. In de oorlog heeft het toenmalige verzet het gehad over de nazorg voor de verzetsslachtoffers en hun familie, maar hierbij zijn de joodse slachtoffers vergeten. D e z e hulp kwam laat op gang en had in eerste instantie iets van armenzorg. W i j hebben aangetoond dat vele joodse slachtoffers die alles en iedereen kwijt waren, maar wel gruwelijke herinneringen rijk waren, hun toevlucht hebben gezocht in emigratie en soms nog naturalisatie. Onze vrienden in het buitenland hebben wij zoveel mogelijk de weg gewezen hoe te handelen. W i j legden hun problemen voor aan CRM en bespraken die met staatssecretaris Meijer persoonlijk, zodat deze ons standpunt kende toen hij de V . S . en onze vrienden daar bezocht. W i j h e b b e n onze zienswijze ook geregeld in ons land gepubliceerd. Eerst nu heeft een aantal dagbladen geschreven over de nietmeer-Nederlandse vervolgden in het buitenland. Zij hadden de informatie over dit onderdeel van het gehele vraagstuk allang bij ons kunnen krijgen, als zij het hadden gewild. Acties Wij hebben veel meer gedaan. D e n k t u maar eens aan onze acties tegen de nazi-moordenaars, b.v. de verjaring van hun misdaden, rondom Lages en vooral tegen de vrijlating van de drie van Breda. Alle activiteiten kosten geld, niet onze medewerkers. N e e m t u alleen maar drukwerk en porti! Daarom heb ik de moed u te vragen hiervoor iets en liefst wat meer a f te dragen. Zeer in het bijzonder richt ik tot u allen, die nu een uitkering geniet waar u zonder het initiatief en het doorzetten van het N . A . C . nog vandaag op zoudt moeten wachten. G e e f t u er blijk van dit in te zien. De 30ste herdenking is de herdenking van ons allemaal. Laat niemand een smoesje bedenken om niet te komen en niet te helpen. Het Nederlands Auschwitz C o m i t é , zijn werk, zijn blad
en de Auschwitz-herdenking, zij zijn van en voor ons allemaal. Met sympathie en steun helpen wij elkaar en onszelf, wij allemaal. J O S SLAGTER
Nederland-DDR In de pers zult u h e b b e n gelezen dat er op 'ambtelijk niveau' oriënterende besprekingen zijn geweest tussen N e derland en de D D R over aanspraken van Nederlandse particuliere belangen en instellingen. Opnieuw is gebleken dat het hier gaat om vooroorlogse vorderingen op Duitsland, zoals vermogensrechtelijke belangen, die door nationalisatie, onder beheer stelling enz. aan de beschikkingsbevoegdheid van de rechthebbende zijn onttrokken. Anders gezegd, het gaat om zaken en wel hele grote en volstrekt niet om schadevergoeding voor personen die hebben geleden. Vergoeding voor slachtoffers is aan de orde geweest, meer niet. W i j wachten af. N.A.C. Vervolg van pag. 1 Sneeuwbal Heimwee naar de goede oude nazi-tijd is in Beieren en omgeving niet van de lucht. D e verkiezingen voor de landdag zijn daar ingeleid met een veiling van wat het nazirijk overliet . . . D e regering stelde beleefd uit staatsdepots 3 5 0 kunstvoorwerpen ter beschikking . . . uit de 'nalatenschap' van Goering! Zeker compleet met het bloed van de beroofden en vermoorden. In hetzelfde Beieren kwamen 4 0 0 van de 2 0 0 0 nog levende dragers van Hitiers hoogste Ritterkreuz bijeen om de 'wrede nederlaag van 1945' te bewenen en de 'soldatendeugden' te bejubelen. D e meesten zijn gepensioneerd, maar 64 van deze geridderden commanderen nu in de Bundeswehr, die zich 'tot over de dood heen met hen verbonden' voelt. D a n niet met de jonge dienstplichtigen, waar heel andere stemmen opgaan. Ernstig is het succes van C D U / C S U in Hessen en Beieren. Het oude fascisme flakkert soms o p , nieuwe fascisten hebben al hun kans gegrepen. Fascistenregiems van het eerste uur zijn bezweken, het Spaanse wankelt. ' H e t gevaar van terugkeer naar het verleden is nog steeds groot,' verklaarden Griekse antifascisten dezer dagen. Et zijn een heleboel tekens die ons, gewaarschuwde mensen, verontrusten. Maar gewaarschuwd zijn er heel velen, over de hele wereld, en dat is bemoedigend. Voor allen geldt het woord van de in juli van dit jaar overleden Duitse schrijver Erich Kastner: 'Men mag niet wachten tot de vrijheidsstrijd landverraad wordt genoemd. Men mag niet wachten tot uit de sneeuwbal een lawine is geworden.'
DE 30ste HERDENKING 1975 wordt voor ons allen een gewichtig jaar. D a n zal het dertig jaar geleden zijn dat wij werden bevrijd. Nederland van de bezetting, wij uit het kamp o f de onderduik. W i j zijn nog maar met weinigen die de nazivervolging tot vandaag h e b b e n overleefd. Het Nederlands Auschwitz Comité zal de bevrijding van Auschwitz, die begin 1945, op 27 januari plaats had, als vanouds, maar toch op bijzondere wijze herdenken. O p zondag 2 6 januari 1975 treffen wij elkaar na de bloemlegging op de Nieuwe Oosterbegraafplaats en daarna in de aula van het Instituut voor de Tropen, Mauritskade te Amsterdam.
De bijeenkomst zal zoveel mogelijk het karakter h e b b e n van een reünie, gezellig een praatje maken met oude bekenden. Dit voor en na het programma, waar de grote violist Szymon Goldberg en het bekende en met recht geprezen Collegium Musicum Judaïcum o.l.v. van Chaim Storosum te horen zullen zijn. Ook andere kunstenaars staan klaar hun beste krachten aan de herdenking te wijden. U hoort er tijdig meer van. D e kaarten voor de bijeenkomst zijn gratis. U kunt deze alvast aanvragen en u opgeven bij mevr. E. Furth, D i e m e r kade 4 3 , D i e m e n , tel. 0 2 0 — 3 5 8 8 4 2 . W a c h t niet te lang!
Lex van Weren beantwoordt telefoontjes O p de TV-documentaire 'Vastberaden, maar soepel en met m a t e ' , uitgezonden door de V P R O op 15 oktober j l . , heb ik ± 60 telefonische reacties gehad. Veel positief, maar ook negatief. Daarom stel ik het zeer op prijs indien ik de gelegenheid krijg enkele aspecten nader toe te lichten.
Het blijkt dat sommige dingen, vooral bij oud-kampgenoten, niet goed overgekomen zijn. Ik wil voorop stellen dat ik de meeste waardering heb voor mijn interviewer Hans Verhagen, die mij op een respectvolle wijze aan het praten heeft gekregen. Natuurlijk h e b ik uitvoerig verteld over hetgeen zich in de kampen heeft afgespeeld. Hiervan is één uur en twintig minuten opgenomen. Door de weglatingen, schijn ik nu overgekomen te zijn, als een persoon die alleen maar aan zijn trompet heeft gedacht en zogenaamd niet voldoende begrip getoond heeft voor alle ellende, die zich heeft afgespeeld en die zelf geen narigheid zou h e b b e n ondervonden. Dan was er een zekere geïrriteerdheid, dat ik z.g. met 'een vrolijk gezicht', de ergerlijke toestanden kon beschrijven. W e e r anderen maakten mij juist een compliment, 'dat ik de moed en zelfbeheersing had weten op te brengen, zo rustig en zonder overdreven emotie, te vertellen.'
Over enkele reacties. Natuurlijk was Dachau geen 'lustoord'. Ik wilde hiermee alleen aantonen hoe groot het verschil was tussen een concentratiekamp en een vernietigingskamp als Auschwitz. Vamzelfsprekend was er in Westerbork verdriet en smart. (De ellende als op maandagnacht de namen van mensen opgenoemd werden, die de volgende ochtend moesten vertrekken!) Ik blijf er echter bij dat praktisch niemand van ons geweten, gedacht o f beseft heeft, hoe erg het later zou gaan worden. Dat Westerbork slechts een geraffineerd voorspel was tot een genadeloze uitroeiing van miljoenen. Dat kon j e toch niet geloven. Vandaar dat j e , met een misschien geforceerd optimisme, probeerde 'er iets van te m a k e n ' . Vandaar ook de concerten en het zg. café-chantant. Over mijn aankomst in Westerbork, waar ik met 'gejuich' werd ontvangen. Hoe maak je zoiets duidelijk? Als een trein aankwam liep heel Westerbork uit om te kijken o f er misschien familie, vrienden o f kennissen bij waren. O p 29 sept: 1943 werd ik als strafgeval gearresteerd. (In de Hollandse Schouwburg had ik in een verzetsgroep gezeten, die joodse kinderen liet onderduiken.) Die zelfde nacht werd ook de Joodse Raad geliquideerd en naar Westerbork overgebracht. Er heerste een geweldige chaos en drukte. Daar-
om werd ik in eerste instantie niet direct als strafgeval afgewerkt. N a korte tijd werd ik toch naar de strafbarak gebracht, maar werd na enkele dagen, door die zelfde muziek-relaties die mij z.g. juichend hadden verwelkomd, weer naar een z.g. gewone barak gebracht. Dit had een diepere oorzaak. Ik betekende namelijk een welkome aanwinst voor het kamporkest. En hoe beter het orkest was, hoe meer kans bestond dat het orkest zich kon blijven handhaven, hetgeen weer uitstel van deportatie betekende. Verder had strafgeval zijn geen verdergaande consequenties, ook niet bij aankomst in Auschwitz. Strafgevallen werden daar direct met de z.g. gewone joden gelijkgeschakeld. D e Duitsers vonden zeker dat je 'als j o o d ' al genoeg strafgeval was. Over de aankomst in Auschwitz. Bij sommigen is het niet goed overgekomen hoe ik vertelde over die Duitse officier die de 'selecties' deed, met handschoenen aan en je met Sie aansprak. Hiermee wilde ik aantonen hoe wreed hun goed georganiseerde sadistische terreur was. W a n t even tevoren waren wij, toen de trein eindelijk na drie dagen en nachten stilstond, op de meest wrede wijze m e t knuppels en geweerkolven uit de trein geranseld. Over een vraag o f wij in Auschwitz nooit in verzet zijn gekomen? Ook weer erg moeilijk 'over' te brengen. Met duivelse wellust werd systematisch iedere vorm van menselijkheid o f menselijk denken, gepaard gaande met ontelbare vernederingen, bij je eruit gehaald. Op het laatst had je maar twee gedachten. Een, hoe krijg ik te eten en twee, hoe overleef ik dit alles. Door de overlevingsdrift deed je de meest vreemde dingen. Zo ook in mijn geval, met musiceren bij executies e.d. Dit had natuurlijk niets met mijn carrière te maken o f het plezier in het spelen zelf. J e had geen keus. Weigeren betekende de dood. Het is erg gemakkelijk om na de oorlog in gewone normale omstandigheden, hierover verwijten te maken of kritiek te hebben. W a n t wanneer in de geschiedenis heeft zich zo een bloedig onvoorstelbaar ongelooflijk drama afgespeeld? Een ding heb ik wel geleerd, dat, hoe je het ook probeert uit te leggen o f duidelijk te maken, het. niet lukt dat over te brengen bij de grote 'massa'. Er heerst dan onbegrip, onverschilligheid en vooral ongeloof. D a t laatste kan ik mij nog indenken, want vaak geloof ik het zelf ook niet eens meer.
Amsterdam, 20 oktober 1974. LEX V A N W E R E N
NOG IETS OVER DE W U V
In ons zomernummer konden wij tot onze voldoening enige informatie geven over de verhoging van de W . U . V . Onze lezers hebben de verandering inmiddels kunnen constateren. Eén punt moeten wij evenwel rechtzetten. Men kan geen regeling meer treffen met de Uitkeringsraad in verband met de inkomstenbelasting, wat in het begin wel kon. Ieder krijgt over de genoten uitkering een aanslag in de inkomstenbelasting, behalve voor de bijzondere voorzieningen voor de gehuwde vrouw. Men dient er verder rekening mee te houden dat de aanslagbiljetten soms enige jaren uitblijven, maar dan toch komen en ook moeten worden betaald. Hogere bijzondere voorzieningen wegens de verhoogde huishoudelijke en bijzondere kosten moeten, overeenkomstig de stijging van de kosten voor levensonderhoud door ieder persoonlijk worden aangevraagd bij de Uitkeringsraad W . U . V . , Javastraat 4 2 , D e n Haag.
Een verzoek om uitsmering van het met terugwerkende kracht ontvangen bedrag van uitkering van de Sociale Dienst ingevolge de Rijksgroepsregeling Vervolgingsslachtoffers '40-'45 (nu W . U . V . ) moet gezonden worden naar het Ministerie van Financiën, President Kennedylaan 22, Den Haag. (Vergoeding van bijzondere kosten, zoals huishoudelijke hulp, telefoonkosten, medische hulp enz. enz. zijn niet belastbaar en behoeven dus niet bij het inkomen te worden opgegeven.) D e betreffende aanslagbiljetten met vermelding van het kohierartikel en het belastbaar inkomen van die jaren opgeven plus het door u met terugwerkende kracht ontvangen bedrag over dat jaar. Ieder jaar, waarover de uitkering ontvangen is, apart opgeven. Het verdient aanbeveling een afschrift van dit verzoek aan de Inspecteur van belasting te sturen. Hieronder een voorbeeld voor het te zenden verzoek.
Uitsmeren Het is mogelijk op schriftelijk verzoek uitsmering van de uitkering te verkrijgen. W i j laten hier een model voor zo een verzoek volgen.
I
3
Verhuisd? Bent u verhuisd? Vergeet niet ons een verhuiskaart te sturen! Doet u dat niet dan krijgt u geen krant meer. W i j kunnen uw nieuwe adres niet ruiken en onze adresseermachine ook niet. Hebt u vrienden, hier o f in het buitenland, die ons blad willen lezen, geef ons dan hun adres nauwkeurig op. Zij ontvangen ons blad net als u zonder enige kosten. Natuurlijk zien wij uw bijdrage altijd m e t vreugde tegemoet, maar de krant kan ieder gratis krijgen. En natuurlijk het adres van uw vrienden, onze nieuwe lezers. Als wij uw goede adres maar weten! Adreswijzigingen op te geven, liefst schriftelijk, aan D . van G e e n s , Orteliusstraat 178 hs., A m s t e r d a m - W . Dank u! D . van Geens, administratie N . A . C .
de uitkeringsraad Enige dagen geleden ontvingen wij een uitgebreid verslag van de werkzaamheden over het jaar 1973 van de Uitkeringsraad vervolgingsslachtoffers 1 9 4 0 — 1 9 4 5 . In de inleiding komen enkele zinnen voor waarover nog wel eens verschil van mening bestaat. Lees het daarom goed. In feite is deze wet erop gericht om allen die als gevolg van de ondergane vervolging door ziekten of gebreken zijn gehandicapt, dan wel ah nabestaanden ... in staat te stellen binnen redelijke grenzen het levenspeil te behouden of te herstellen waarop zij voorheen leefden of geleefd zouden hebben, indien er geen vervolging had plaatsgevonden. Dit overeenkomstig de bijzondere solidariteitsplicht, die het Nederlandse volk voor zijn vervolgde landgenoten — waar ook ter wereld — heeft. Dit is een lange zin die voor iedereen geldt. Dat de uitkeringswet, de W . U . V . , er is gekomen zonder dat wij erin zijn gekend is in tegenspraak met de verklaring van de toenmalige minister Engels van CRM dat particuliere instellingen e . d . ingeschakeld zouden worden. Pas onlangs is drs. Eva Tas als ver-
tegenwoordigster van ons in de adviesraad b e n o e m d . Namens staatssecretaris Meijer vertelde de heer Versteeg, hoofd afdeling Verzetsdeelnemers en vervolgden van C R M , te Arnhem aan de Landelijke Kontaktgroep Verzetsgepensioneerden hoe hard er aan de uitvoering en verbetering wordt gewerkt. Een regeling zonder de mensen van verzet en vervolging erin te betrekken is ondenkbaar, zei h i j . Er is in 1973 zeer veel gedaan. D e oud-secretaris, de heer W . C. Lemaire, heeft met te weinig mensen ontzettend veel werk verzet. N u is hij directeur van Pelita en speelt weer een actieve rol. Onder de secretariaat van de heer W . Nijsse is de Uitkeringsraad druk bezig de achterstand in te halen. Men hoopt half mei 1975. Cijfers brengen wij hier niet, omdat die moeilijk te beoordelen zijn voor outsiders. Enige dingen zijn zeker: Het rapport, accuraat gemaakt, geeft een duidelijk overzicht van de verrichte en nog te verrichten werkzaamheden. W i j zullen van onze kant alles doen om de raad tot steun te zijn. Voor onze mensen is het goed te weten dat binnenkort alles geautomatiseerd zal zijn. Dit geldt natuurlijk voor de uitbetalingen! W i j willen eraan toevoegen dat automatisch geld verzorgen de slachtoffers niet tot automaten maakt. W i j h e b b e n niet alleen geld nodig, maar zo mogelijk nog een grotere dosis begrip die er moet zijn voor de zieken en eenzamen. Zij hebben directe menselijke hulp hard nodig. J O S SLAGTER
Aan het Ministerie van Financiën, President Kennedylaan 22, Den Haag W e l e d . Gestrenge Heren, Het door mij in 197... ontvangen bedrag van ƒ ingevolge uitkering van de Rijksgroepsregeling Vervolgingsslachtoffers ' 4 0 - ' 4 5 over de jaren (hier invullen welke jaren) dat bij het inkomen van opgegeven moet worden, verzoek ik U te willen uitsmeren over de jaren waarop deze bedragen betrekking h e b b e n . Mijn belastbaar inkomen voor 1 9 7 . . . Kohierartikel nr. bedroeg ƒ Het door mij ontvangen bedrag van de Sociale Dienst bedroeg over dat jaar Mijn belastbaar inkomen over 1 9 7 . . . werd dus (Enz. enz. voor ieder jaar dus apart.) Een gunstig antwoord gaarne spoedig tegemoet ziende, Hoogachtend,
Opnieuw spoken ae drie van Breda rond. Na de oud-krijgsgevangenen en consorten worden de zielzorgers van alle confessies in de Bondsrepubliek gemobiliseerd. Nauwelijks heeft de voormalige president van de Evangelische kerk Ernst W i l m — via de extreemtechtse Nationalzeitung — het afzonderen van de drie tot 'schandaal' uitgeroepen, of hij wordt bijgevallen door kardinaal Döpfner van München. W i l m , die Hitiers concentratiekampen uit ervaring kent, had zich eerst in een lange brief tot de Nederlandse regering en vervolgens via Hier en Nu-t.v. tot het Nederlandse volk gewend om n . b . de Nederlandse 'lamgzame lynchjustitie' jegens Kotalla c.s. aan te klagen. Kotalla liet juist via kort geding om een zelfgekozen raadsman vragen. In het veelstemmig kerkkoor is de r.k. partij ingezet door de aartsbisschop van Padetborn, Degenhardt. Deze prelaat heeft zijn zeven Nederlandse collega's elk persoonlijk een brief gestuurd. I n h o u d : verzoeke aan te sturen op (hernieuwde) gratie voor de drie vanwege . . . de verzoening tussen Nederland en de Bondsrepubliek. Degenhardt heeft begin oktober vanaf zijn kansel de Nederlandse autoriteiten opgeroepen 'genade voor recht' te laten gelden. In zijn brief aan de bisschoppen maakt hij bekend dat het hoofd van de katholieke kerk in de B R D Döpfner bij de regering in D e n Haag al voor begenadiging van de drie heeft gepleit. Degenhardt verwijst ook naar ds. W i l m , de enige die een ommekeer bij de drie oorlogsmisdadigers zou hebben geconstateerd. Hij laat verder blijken dat hij door anderen is attent gemaakt op het 'harde lot' en de zg. slechte medische behandeling van de drie. Z e l f tamboereert hij vooral op de zg. verzoening (van wie met wie?) die door gratiëring van het drietal zou worden bevorderd. Met dat m o t i e f bezweert hij zijn Nederlandse ambtsbroeders op regering en publieke opinie in te werken voor Kotalla, Aus der Fünten en Fischer. Bondsrepubliekburgers tekenen petities voor het lijdende drietal . . . Het dagblad D e Limburger citeerde een document uit de periode Erhard met klachten over joodse eenheden die na 1945 Duitse krijgsgevangenen zouden hebben bewaakt en gemolesteerd! Wij kunnen over alle facetten van de jongste campagne kort zijn. D e politieke argumenten van de aartsbisschop zijn even averechts als alle andere. Er is maar één weg tot verzoening, Bereinigung o f 'Bewaltigung der Vergangenh e i t ' , het verleden te boven komen, en dat is voor elke Duitser om te beginnen het zich volkomen distanciëren van het gehele nazidom en van al zijn misdaden. Alleen zo slaan zij de weg naar verzoening in. Zulk een streven naar verzoening betekent vanzelf solidariteit niet met de moordenaars, maar met de slachtoffers. Het eist wetkelijke betechting en be-
DUITSE KERKEN VOOR DRIE straffing in feite van de massamoordenaars. Nu verschijnen dezen bij tijd en wijle wel eens voor een rechter om dan als ziek, gespeend van schuldbesef o f zo maar weg te wandelen en verder hun royaal pensioen op te teren. De zeldzame nazi-misdadigers die ooit tot een lange of levenslange gevangenisstraf zijn veroordeeld, lopen praktisch allen vrij rond, in verreweg de meeste gevallen na hooguit enkele maanden cel. Zeer in tegenstelling tot iemand die een zogezegde privé-moord heeft begaan, b.v. op een taxi-chauffeur of die tot moord heeft uitgelokt. Voor deze mensen is levenslang levenslang. W a n t in de Bondsrepubliek bestaat geen op-jaren-stelling, zoals in het gewone strafrecht van Nederland. Laat de heer W i l m , die zo uit is op menselijke rechtspleging eens thuis om zich heen kijken. Hij zal daar voor zijn menselijke gevoelens veel emplooi vinden. Voor zijn landgenoten en voor iemand als de Nederlander Ronald Augustin die meer dan een jaar n . b . in voorarrest zit onder zeer bedreigende omstandigheden en wiens hongerstaking de Bondsjustitie door moordend optreden, tot wateronthouding toe, trachtte te breken. Willen de aartsbisschoppen en kerkpresidenten van Westfalen met alle geweld brieven naar Nederland sturen, laten zij dan niet vergeten dat de Tweede Kamer, d.w.z. de Nederlandse volksvertegenwoordiging, hun verzoeningsplannetjes in de vorm van collectieve gratie al in 1972 heeft afgewezen. En dat als neerslag van een ware volksbeweging, o.a. een hoorzitting, de confrontatie met de betrokkenen, die liet zien hoe men met het verleden vandaag in het reine kan komen. Over die pailementsuitspraak zwijgen de Duitse kerkleiders als moffen. Zij zouden er lering uit kunnen trekken.
HITLERS MEELOPERS BESCHERMEN HITLERS HANDLANGERS Een lange litanie (voor de slachtoffers dan) is de behandeling van de nazimisdadigers bij onze buren. Tien jaar lang lagen daar alle processen stil. Ruim tien jaar geleden begon het eerste Auschwitz-proces. Sindsdien is het niet vervolgen, proces staken en loslaten wat de klok slaat. Verschil Heel anders gedraagt de Westduitse justitie zich tegenover nu subversief geachte groepen. Dan blijven verdachten niet tijdens het vooronderzoek op vrije voeten, zij hebben geen rechten en hun gezondheid, zelfs hun leven worden bedreigd, bv. door isolatie. D i t verwerpelijk optreden bewijst één ding: de bondsjustitie ziet gevaar zelfs
in enig contact met een door haar niet veroordeelde, alleen verdachte. Een massa-moordenaar, die medeverantwoordelijk is voor de dood van duizenden, soms tot een miljoen onschuldigen? Men oordele zelf. W o r d t hij al berecht, dan zat hij nimmer in voorarrest. Een Lischka, tot levenslang veroordeeld in Frankrijk en thuis nog steeds niet vervolgd, kan als getuige tegen antifascisten optreden. Zijn oude strijdmakker Achenbach moest uit de commissie, waardoor hij ratificatie van het verdrag met Frankrijk en daarmee een late rechtsuitoefening tegenhield, maar zit nog steeds in de Bondsdag.
Bruine justitie T I E Even bruin ziet de justitiële top eruit. O p het ministerie van justitie en bij het Bondsgerechtshof werken nu nog 50 nazi-juristen, experts uiteraard. Niet zo heel vreemd dus dat een miniem aantal nazi-misdadigers ooit is vervolgd; van de Auschwitz-beulen b.v. amper een procent. Zo zijn door Polen 2000 onberechte massamisdaden opgegeven, waaronder die van 54 SS-ers te Maidanek. De Daily News te New York zegt een lijst te bezitten van 123 verdachten, onder wie kampcommandanten die zich in de V . S . schuil houden en schat het totaal van deze lieden op enige duizenden. En dan zijn daar de 750 in Frankrijk gevonnisten, die vrij, hoog en droog in de B R D zijn. Tot zover de bij verstek veroordeelden of nooit berechten. D e laatste dertig maanden vond er elke maand wel een proces plaats; 39 beklaagden werden schuldig bevonden aan massamoord, maar niettemin vrijgesporken of -gelaten. Werden voorheen de nazibeulen al te ziek o f te zwak voor de cel, nu zijn ze het al voor de rechtszaal. T e zwak Zo Ganzenmüller, Hitiers staatssecretaris van verkeer, die de reis naar de dood voor een miljoen mensen ( 1 0 0 . 0 0 0 Nederlanders onder hen) organiseerde: meer dan drie weken proces kon hij niet aan. Dat vond tenminste zijn barmhartige rechter. Friedrich Bosshammer kreeg in West-Berlijn op 11 april 1972 levenslang wegens de dood van minstens 3300 Italiaanse joden. Geen nood: haftunfahig, hij kan er niet tegen, tegen de straf dan. Ludwig Hahn, de Gestapo-chef van Warschau, hoorde viermaal levenslang tegen zich eisen, vier jaar opleggen en zich toen ziek en vrij verklaren. Nu pas moet hij voorkomen wegens zijn misdaden in het Warschauer getto ( 3 0 0 . 0 0 0 d o d e n ) . Vervolg op pag. 6
Monument Ravensbrück
Binnenkort verrijst er te Amsterdam een monument ter ere van de vrouwen in het verzet van 1 9 4 0 — 1 9 4 5 . Het initiatief hiertoe is uitgegaan van de vrouwen van Ravensbrück, het beruchte vrouwenkamp van de nazi's. Het gedenkteken is ontworpen door Joost van Santen, Guido Eckhardt en Frank Nix en zal zowel hoor- als zichtbaar zijn. Het zou oorspronkelijk op 11 oktober worden onthuld, maar de technische uitvoering van het ontwerp liet dit niet toe. Het zal nu 1975 worden. Met de onthulling tegelijk zal dan in het Vincent van G o g h m u s e u m te A m sterdam een tentoonstelling over vrouwen in het verzet worden g e o p e n d ; deze zal een maand lang gratis toegankelijk blijven. Intussen is het boek 'Terug in de tijd — Nederlandse vrouwen in de jaren ' 4 0 — ' 4 5 door Dick W a l d a verschenen (foto's van M. Engel, grafische vormgeving R. Metz, uitgeverij Keesing, Amsterdam). O p dit boek komen wij nog apart terug, evenals natuurlijk op het m o n u m e n t . Vervolg van pag. 5 Levenslang kreeg G . Barschdorf wegens zijn optreden in Noorwegen. Hij geniet nu 'Haftverschonung', vrijstelling van hechtenis, hij is te ziek en te oud. In 1973 was hij gezond enz. genoeg voor het Bundesamt für Zivilschutz, wat zeker bescherming van de burgers beduidt . . . Noorse antifascisten protesteerden. Vrijuit ging in februari dr. H . Krieger, die in de zomer van 1941 in de Oekraïne wel met twee eigen schietacties aan de Endlösung bijdroeg, maar volgens zijn arts kans liep op een hartinfarct, als hij zich na 23 jaar eens zou moeten verantwoorden. Een medicus even teerhartig als zijn patiënt. Vervolging werd gestaakt tegen Horst W a g n e r , eens SS-Standartenführer en verbindingsman tussen Ribbentrop en Himmler, nu werkzaam in dienst van de al eerder genoemde Ernst Achenbach. Hij is wel medeplichtig aan de dood van meer dan 3 6 5 . 0 0 0 Hongaarse joden, maar ja, hij heeft last van zijn heup! Een lijder aan de epidemie onder massamoordenaars dus. Geestesziek Ook een soort geestesziekte houdt dezen uit de cel; in het bijzonder is dat ontbrekend schuldbesef. Vooral artsen blijken erg vatbaar, anders dan u misschien zoudt denken. D e z e zomer werd ene dr. Borm door het bondsgerechtshof te Karlsruhe in hoger beroep vrijgesproken, hoewel vaststaat dat hij 6 6 5 2 zg. onvolwaardigen had laten vergassen. Dat moorden was niet heimtückisch o f gemeen, want Borm had zijn slachtoffers de dodelijke douches
gewezen en niet verborgen . . . Een andere bedrijver van de 'euthanasie' van de nazi's, Struve, was kort daarop 'tezeer opgewonden' om in Hamburg terecht te staan. Hij had zich in een kliniek met kalmerende middelen in een schemertoestand laten brengen. Het kon eraf, deze Struve heeft na de moord op een 6 0 0 geestelijk gestoorde (door het inenten van een pijnlijke en dodelijke longontsteking voor 1943) als senator voor de gezondheidszorg(i) immers doorlopend hoge functies bekleed, bv. lid van het Hamburgse planbureau. Hij geniet een overeenkomstig pensioen. Net als een paar van zijn rechters, allen oeroude nazi's, zelfs van voor 1933!
REKKEN EN REVISIE Alle processen worden slepende gehouden, uitgesteld en dan uitzinnig gerekt. In de zaak Sawatzki-Frey te Frankfort heeft al een rechter zich onbevoegd verklaard, is een ruzie uitgevochten of het hele rechtsapparaat o f een deel voor getuigenverhoor naar Israël moest, tot de betreffende getuige was overleden. En zo maar voort. Bij het kleinste foutje in het protocol vervalt het proces. Maar dat is niet alles. In ons zomernummer wezen wij op de omkering van het recht in deze. Een Lischka zit geen straf uit, neen, hij belast een Beate Klarsfeld. D e oud-SSgeneraal Otto W i n k e l m a n n , lang geleden chef van Eichmann, eist van de Sleeswijkse rechter verhoging van zijn pensioen — dat hij dus wel krijgt, maar dat wegens zijn activiteiten met een derde was verlaagd. Krijgt hij zijn zin, dan scheelt het hem tonnen D M . Na het geval Strippel — ( 1 5 0 . 0 0 0 D M schadevergoeding voor een kampbeul van Buchenwald) — heeft ook de oorlogsmisdadiger Fasold revisie van zijn vonnis van 1949 (levenslang) weten te verkrijgen; het doel is een schadevergoeding van enige miljoenen!
WIEDERGUTMACHUNG Honderden miljoenen gaan er jaarlijks geheel volgens de regel op aan pensioen voor Hitiers generaals, SS en overige, staatssecretarissen en rechters. Een minieme fractie daarvan slechts valt bij het B E G , het Bundesentschadigungsgesetz toe aan de verzetsstrijders tegen Hitier. Een van hen, W e r n e r Stertzenbach, die o.a. verscheiden N e derlanders uit het kamp Westerbork heeft gesmokkeld, werd te Hannover zijn zuurverdiende Wiedergutmachung geweigerd; hij zou zich in een antifascistisch weekblad tegen de grondwet h e b b e n gekeerd! Het vakbondsblad Ausblick schreef hierover: 'Het is zijn (Stertzenbachs) persoonlijke verdienste talrijke verzuimen van de justitie bij de vervolging van nazi-misdaden aan de kaak te hebben gesteld. Daaruit een aan de grondwet vijandige instelling te willen afleiden betekent achteraf de
medeplichtigen en meelopers van Hitier in bescherming te n e m e n . ' Een waar woord. Het geldt voor de gehele rechtsbedeling en voor het rechterlijk apparaat van onze buren.
Endiösung es ist nicht wahr Een prospectus van het boek ' D i e Endlösung der J u d e n f r a g e ' door W o l f Dieter Rothe en een copie van een brief aan oud-president H e i n e m a n n van de B R D zond de uitgeverij Bierbaum te Frankfort aan het secretariaat van het Int. Auschwitz Comité in Warschau. Uit de brief: 'Zeer geachte Heer Bondspresident, hierbij zenden wij u het zojuist door ons uitgegeven boek ' D i e Endlösung der J u d e n f r a g e ' , deel I, auteur W o l f Dieter R o t h e . D e in 1939 geboren schrijver constateert op grond van bronnenmateriaal dat ook in de concentratiekampen in het oosten geen massale uitroeiing van joden kon plaatsvinden, zoals een reeks ooggetuigen heeft verklaard . . . Door het uitgeven van dit boek wil onze uitgeverij het Duitse volk helpen zijn zelfbewustzijn terug te krijgen. W i j willen ook de Duits-joodse betrekkingen, die zijn vergiftigd door de schuld van de uitdenkers en verbreiders van gruwelsprookjes, normaliseren. W i j verwachten dat u, zeer geachte heer Bondspresident als Duitser — net als wij en stellig ook de waarheidslievende joden — zult herademen, wanneer ons volk eindelijk van deze verschrikkelijke last wordt bevrijd. B o vendien verwachten wij dat u op grond van uw ambtelijk en persoonlijk gezag zult meehelpen om de waarheid algemeen te verbreiden.' Tot zover de brief. Het prospectus liegt er ook niet o m . Het klaagt dat 'sinds 1946, sinds de tijd van de internationale militaire gerechtshoven te Neurenberg de leugens over de gruwelen tijdens de laatste oorlog de officiële Duitse en niet alleen Duitse geschiedenis vormen. D a t de 'Endlösung der J u d e n f r a g e ' die op de (conferentie in W a n n s e e ' als uitroeiing zou zijn gepland) een onbeschaamde leugen is . . .' D e slachtoffers zijn schuldig. Alweer een schakel in de campagne om Auschwitz goed o f weg te praten. Een andere verheerlijker van Auschwitz, de rechter en NPD-functionaris Staglitz te H a m b u r g , die nog in april in zijn a m b t werd bevestigd, ondervindt nu moeilijkheden; Manfred Roeder, advocaat te Darmstadt moet zich wegens zijn boek ' D i e Auschwitz-Lüge', waarvoor hij eerste vrijuit ging, nu voor zijn eigen rechtbank te Darmstadt verantwoorden. D e uitgever E . Bierbaum te Frankfort zij eveneens in de aandacht der plaatselijke justitie aanbevolen.