Auschwitz Bulletin, 1979, nr. 05 September November

nederlands auschwitz comité

23e jaargang, nr 5, sept./okt./nov. 1979

Secr.: E. F u r t h , Diemerkade 43, 1111 DC Diemen tel.: 020-905310 Bankrek.: AMRO BANK, bijk. van Baerlstr. 58, 1071 BA Amsterdam, spaarrek. 40.01.75.088 Gem. giro: 4875500, postgiro: 293087 t.n.v. NAC Redaktie: E. Tas, Amsteldijk 23, tel. 020-795716, 1074 HS Amsterdam Administratiekrant: D. v. Geens, Renkumhof 50, 1106 JB Amsterdam, tel. 020-972869.

OPDAT HET ZICH NIET HERHAALT 'Als het niet bewezen was dat de haat tegen de joden echt in de wereld heeft bestaan, dan zou ik het gewoon niet kunnen geloven.' — Het lijkt me alles zo onwerkelijk. Het lot van Anne Frank staat voor het lot van ze allemaal. Maar ik vind dat juist iets te weten van dat ene geval de wreedheid van het regime van toen nog veel duidelijker voor ons maakt.'

Dit schreven Andrea en Sabine, twee 16-jarige Duitse meisjes. Zij mochten letterlijk meewerken aan de opzet van de voorstelling van het Dagboek van Anne Frank in de schouwburg van Düsseldorf door het plaatselijke toneelgezelschap.

'Opdat het zich niet herhaalt' heette de tentoonstelling die er gelijktijdig in de foyer van de Düsseldorfse schouwburg was over Anne Frank zelf. Dit alles ter begeleiding van een diep treffende uitbeelding van het leven in het Amsterdamse achterhuis door merendeels jonge acteurs.

Een bericht Frankfurt a/M: twee jongens (17) die de stad vol hakenkruisen en antisemitische leuzen hadden geklodderd kregen van een rechter tot taak een boek ovet Auschwitz te lezen en daarvan de rechtbank een verslag voor te leggen.

Maar ook hief te lande steekt antisemitisme de vunze kop op.

'Al onze solidariteit met de slachtoffers van het nazisme in ons Nederlands buurland,' schreven Duitse oud-verzetsstrijders ons. Uiteraard distantieert deze WN-Bond van Antifascisten zich ten scherpste van de hernieuwde aansporingen tot vrijlating van het tweetal in Breda.

Ditmaal deden de (oud-nazi)-Bondspresident Carstens en de minister van Buitenlandse Zaken Genscher een goed woordje bij de Nederlandse regering voor de twee die na Kotalla's dood in de Bredase koepel achter-

bleven. Gelukkig legde minister Van Def Klaauw het verzoek naast zich neer. Wij zullen niet de enigen zijn die na 1945 verwachtten dat Duitsers waar en hoe dan ook afstand zouden nemen tot het systeem van volkerenmoord en vernietigingskampen. Het tegendeel is het geval. De meeste oudefen willen et niet van horen.

Zelfs meisjes die met hun Westduitse schoolklas Auschwitz hadden bezocht vonden het 'overdreven' dat allemaal Duitsers in de schoenen te schuiven...

Welmendende leraren, die er heus in Frankfurt en andere steden wel te vinden zijn, hebben heel wat te doen.

Zoals de acteurs toonden.

Niet tegen, voor elkaar 'Vrede is de wezenlijke taak van alle verstandige politici!' riep ds. Niemöller op 1 september de tienduizenden mensen toe die in de ffaaie, zonovergoten Hofgarten van Bonn waren samengestroomd. Daaronder honderden fietsers en bussen vol uit Nederland. Gelukkig hebben veertig jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog miljoenen mensen in heel Europa, maar ook honderdduizenden, vooral jongeren, in de Bondsrepubliek aan de oproep van oude en oudstrijders gevolg gegeven. 'Niet tegen, maar voor elkaar leven' — nog altijd met recht een vrome wens.

Een vrome wens: als er al geen massalegers elkaar bevechten, toch overspoelen golven van geweld de huidige wereld aan alle kanten. Telkens duikt het begrip 'terrorist' op; straffen worden uitgedeeld. Maar nog steeds lopen er massamoordenaars, die deel hadden aan de ergste terreuractie uit de geschiedenis ongestootd en ongestraft rond.

Zwak, gek...

Sinds de Bondsdag de verjaring voor

moord en dus ook voot (overigens niet erkende) massamoofd heeft opgeheven, is er weer iets nieuws om de oud-SS-ers te sparen. Een beschuldigde SS-er hoeft niet voor de rechter, als een dokter meent dat dit slecht voor zijn gezondheid is! Een bezorgdheid, trouwens, die ijlings door de Nederlandse justitie is overgenomen ten aanzien van zielige Blaricummers.

Niet langer vrijlating of vrijspraak wegens zwakke gezondheid na een proces, maar geen proces, als de Sturmbannführer daar wel eens hartkloppingen van zou kunnen krijgen.

In Rotterdam werd dat al: geen proces meer, als de super-gehaaide oude rot het tijd vindt voor gek door te gaan.

Had de even slagvaardige als welgestelde grijsaard vooraf niet persoonlijk verklaard niet tegen de spanningen in een Rotterdamse rechtszaal bestand te zijn?

Hoe later berechting, hoe meer getuigen sterven, hoe meer details vervagen. Daarop speculeren aangeklaagde SS-ers, hun advocaten en nazi-vrienden. Gelukkig leven er verspreid op aarde nog enkelen die de kracht opbrengen ook de intimidatie in de Bonds-gerechtshoven te doorstaan. Zo is er kans dat Strippel, een ook overigens zeer beruchte SS-er, zich ten langen leste toch moet verantwoorden voor het bunkerdrama in het vrouwenkamp Vught. Mevrouw L. F. Verstegen te Arnhem heeft de Bondsjustitie op hem gewezen. Een andere oud-gevangene van Vught en ooggetuige, mevr. T. Klomp-van Dijk, heeft verklaard dat zij de bewakers direct zou herkennen en wil meehelpen dat de moordenaars worden gestraft. Het drama van Vught was in januari 1944, de nazitijd liep al naar het einde.

Nu nog de Rijksdagbrand Aan het begin van die tijd stond de Rijksdagbrand. De ouderen zullen Vervolg op pag. 4

WUV IN DE KAMER

DE VERVOLGDE GEHUWDE VROLW U krijgt vlugger antwoord op uw aanvraag van een WUV-uitkering, tenminste als u geluk hebt. Een week na het Tweede Kamerdebat van 4 september nam de Kamer met algemene stemmen een motie VoogdKappeyne van de Coppello-Wolff Nijhof-Cornelissen aan om de afwikkeling van eerste aanvragen en bezwaarschriften te bespoedigen. De staatssecretaris mevrouw KraaijeveldWouters nam de motie over en deed al haar best voor een vlotter verloop, zei zij. En nu maar afwachten, hopelijk kort.

Wij zijn wat bitter tevreden: hoeveel van onze mensen hebben moeten wachten tot het te laat is. Maar men gaat het in Den Haag proberen en zal het de Uitkeringsraad, die doet wat hij kan en veel werk verzet, dat werk iets minder moeilijk maken.

Een andere motie (Voogd, Wolff en Nijhof): een gewone WUV-uitkering voor de gehuwde vrouwelijke vervolgde, ook als zij geen kostwinster is, haalde het niet. Hierover zei de heer Voogd: 'Regeringen en Kamer discussiëren al jaren over het zelfstandig recht op een uitkering van de gehuwde vrouwelijke vervolgde. De tegenwerping is bekend: het verzorgingskaraktet van de WUV verzet zich ertegen. Onze tegenwerping is ook bekend. Waarom strekt de bijzondere solidariteitsplicht zich alleen uit tot

de vervolgde vrouw indien zij kostwinster is? Ook de anderen hebben de vermorzeling ondergaan. De vervolgde man heeft recht op een uitketing, ook al wetkt zijn vrouw. Waarom dan niet andersom? De betrokken vrouwen ervaren dit als — laat ik het beladen wootd discriminatie nu eens niet gebruiken — een buitensluiting van de bijzondere solidariteitsplicht.

Het feit dat zij met een kostwinner gehuwd zijn wist toch de onverwoordbare ervaringen van bijvoorbeeld Auschwitz en Ravensbrück niet uit?

Er zijn velschillende mogelijkheden denkbaar, b.v. een verhoging van de door de vorige staatssecretaris toegekende 10% van de minimum grondslag, door de gehuwde vrouwen toch een beetje als het begin van een 'erkenning' ervaren, of het toekennen van een zelfstandig recht op uitkering, met het in mindering brengen van een deel van de inkomsten van de mannelijke kostwinner. Maar dat zijn oplossingen die alle minder bevredigend zijn dan de meest principiële en waarschijnlijk binnen een periode van zes jaar volgens EEG-richtlijn ook verplichte oplossing: toekenning van een zelfstandig recht, zonder meer.

Waarom zouden wij op dwang van de EEG moeten wachten en niet zelf het voortouw nemen? Ook op dit punt lijkt mij een uitspraak van de Kamer gewenst.'

Een kleine delegatie van het Internationale Initiatief, dat onder meer tegen verjaring van nazi-mudaden opkwam, sprak op 4 juli enige Bondsdagleden van SPD en FDP en woonde debat en stemming over opheffinf van verjaring m de Bondsdag te Bonn bij.

Op de foto Eva Tas, de redactrice van dit blad tussen joop van Baaren, penningmeester van de Expogé (/.) en dr. Maurice Goldstein, voorzitter van het Internationale Auschwitz Comité. Daarnaast Willy Kutz (BRD), Marcel Noiret (Frankrijk) en Rosa Goldstein (België).

Zo heeft de heer Voogd, tevens namens de mede-ondertekenaars van de motie, onze opvattingen aan het parlement en daarmee aan heel Nederland voorgelegd. Duidelijker hadden wij het niet kunnen zeggen.

Later herinnerde mevrouw Cornelissen erdaan dat de wettelijke gelijkstelling van de gehuwde vrouw met alle andere vervolgingsslachtoffers al in verband met emancipatie aan de orde is. Zij vindt het ook nodig 'kostwinnerschap' voor de WUV precies te omschrijven. Zij en anderen wensen dat de eindelijk verkregen tien procent voor getrouwde vrouwen die voor vrouwen in Israël met 65 jaar stopt, net als hier ook boven de 65 jaar wordt uitbetaald.

Onze wens in Nedetland vervolgde en daarna vertrokken statenlozen in de WUV te bettekken werd door velen gedeeld, maar alleen voor hen die geëmigreerd, teruggekomen en Nederlander geworden zijn.

OMGEKEERDE BEWIJSLAST Van verschillende zijden kwam men te praten over de omgekeerde bewijslast en de voetangels en klemmen daarbij. Dit sloeg op de Buitengewoon Pensioenwet, maar ook WUV-gerechtigden hebben met de omgekeerde bewijslast te maken. Dit betekent: de onderzoekende arts neemt aan dat de klachten door de vervolging zijn ontstaan, tenzij is bewezen dat dit niet zo is. Als voorbeeld van dit laatste uit het Kamerdebat: een vervolgde wordt invalide door een aanrijding van een auto waarin hij op de achterbank zat.

Geen recht op WUV. Een aantal Kamefleden drong aan op inschakeling bij het medisch onderzoek van artsen die met de specifieke problemen van vervolgden (en verzetslieden) vertrouwd zijn of daarvoor ook een extra-opleiding hebben genoten.

Te vaak komt het nu voor dat artsen die voor de WUV keuren niet voldoende zicht hebben op de specifieke rostand en problemen van degene die zij moeten keuren en beootdelen.

Tenslotte: als eerste voorbeeld van immateriële begeleiding van de nieuwe generatie en ook van de politiek noemde de heer Wolff de jaarlijkse Auschwitz-herdenking. Dat deed ons deugd. Gek, zelf hadden wij dat niet eens direct gezien.

27 JANUARI 1980 AUSCHWITZ-HERDENKING Het jaar 1980 zal een waar herdenkingsjaar worden: wij zijn dan 35 jaar bevrijd. Als steeds zal de Auschwitz-herdenking de eerste worden, en wel op 27 januari, precies 35 jaar nadat de poorten van de hel door de Sowjet-legers werden geopend.

Vele duizenden bezochten in de loop van deze vele jaren onze bijeenkomsten en hebben daaraan dierbare herinneringen bewaard.

Onvergetelijke avonden, tweemaal, in 1965 en 1970 in de stampvolle grote zaal van het Concertgebouw.

Later hielden wij op verzoek van onze vrienden een telkens welgeslaagde reünie in het RAI-restaurant. Alles, wel te verstaan, na het stille bezoek aan de Nieuwe Oosterbegraafplaats, waar de spiegels sinds 1976 'Nooit meer Auschwitz' weerkaatsen.

Natuurlijk verzamelen wij ons daar ook weer in 1980. ook houden wij weer een reünie in de RAI. De gemeente Amsterdam zal ons daar een lunch aanbieden. Wij meenden er goed aan te doen een aantal van de kunstenaars die niet alleen belangeloos, maar ook met hart en ziel voor ons zijn opgetreden, te vragen dit nog eens te doen voor deze bijzondere gelegenheid. Er staat ons daar een zeer bijzonder programma te wachten.

Daartoe is na de herdenking op de begraafplaats en na het onderlinge samenzijn in de ruimten van het restaurant, de grote zaal van het Amsterdamse RAI-Congrescentrum voor ons gereserveerd. Er staats ons daar een zeer bijzonder programma te wachten.

Op zondagmiddag 27 januari zal er zodoende een drieledige Auschwitz-herdenking zijn. U zult alle nodige bijzonderheden tijdig te horen of te lezen krijgen.

Voorlopig dit: houdt die 27ste januari vrij. Dan is er Auschwitz herdenking.

WAT WIJ DEDEN Als onze krant (nog) niet in uw bus ligt, wil dat nog niet zeggen dat wij liggen te luieren. Ons comité en zijn medewerkers blijven actief. Dat kan zijn het voeren van een correspondentie met ministet Wiegel naar aanleiding van de uitnodiging aan Glimmerveen van de Nederlandse Volksunie en zijn consorten om in de Nederlandse Politie-academie als sprekers op te treden. Wij hebben de minister er nogmaals op gewezen dat dit heerschap, zijn club en hun schendblad niet zo maar een mening verkondigen, maar in het Wetboek van Strafrecht verboden rassenhetze bedrijven, compleet met verheerlijking van Hitier.

Onze secretaresse, Eva Furth, gaf een reeks interviews, o.a. aan de Wereldomroep.

Een delegatie uit ons NAC had op 12 juli een gesprek met de staatssecretaris van CRM, mevrouw Van KraayeveldWouters over de WUV. Het lange

wachten na aanvraag en gaan kwam ter sprake en deel voor de gehuwde vrouw: tien procent van de grondslag.

in beroep het karige vervolgde minimum-

Enkelen van ons bespraken de belangen van de vervolgde oorlogsslachtoffers met PvdA-leden van de vaste Kamercommissie van CRM onder wie de heren Voogd en Meijer.

Het openbare Kamerdebat over de oorlogsgetroffenen op 4 sept. woonden wij uiteraard bij.

Wij namen deel aan de besprekingen van de Werkgroep Recht en Openheid in de zaak-Menten en konden geheel akkoord gaan met het besprokene en de actie die daaruit voortvloeit, nog steeds, helaas.

De voorzitster van het NAC, Annie Fels-Kupferschmidt, woonde in OostBerlijn de bestuurszitting bij van het Internationaal Auschwitz Comité, waarvan zij vice-voorzitster is en nam ook aan de discussie deel.

'Ueberleben und widerstehen' heette

een tentoonstelling van tekeningen van gevangenen in Auschwitz, gehouden te Bochum doof de Deutschpolnische Gesellschaft in de Bondsrepubliek; de opening van deze zeer bijzondere expositie, die nog in Frankfurt en Düsseldorf te zien zal zijn, werd op uitnodiging van deze vereniging verricht door Annie Fels.

Dichter bij huis: in Den Haag woonde koningin Juliana de opening bij van een expositie van de dochter van onze voorzitster, Chaja Polak, die o.m. tekeningen voor ons herdenkingsnummer 1979 heeft gemaakt.

In Keulen nam de redactrice drs. Eva Tas deel aan de besprekingen van de werkgroep van de werkgroep van het Internationale Initiatief dat o.m. het grootse manifestatie van 22 april te Straatsburg organiseerde. In het herdenkingsjaar 1980 zal in nieuwe vormen internationaal worden gestreefd naar opheffing van de SSbonden en verbod van alle nazipropaganda. Een bescheiden, vanzelfsprekende, maar nog steeds niet overtollige eis. Bijna overbodig lijkt het te verwijzen naar onze voortdurende betrokkenheid bij de activiteiten van de Werkgroep Recht en Openheid in de zaak-Menten. Met hen en twintig andere organisaties ondertekenden wij de petitie aan de Hoge Raad (zie pag. 6).

De penningmeester bezocht met twee dames de jaarvergadering van de Expogé te Hilversum Ook bij de jaarlijkse reünie in het 'Oranjehotel' te Scheveningen was het NAC present.

Natuurlijk nemen wij actief deel aan het werk van het altijd waakzame C O W S (Centraal Orgaan Verzets- en Vervolgingsslachtoffers).

Het NAC werd ook uitgenodigd voor een zeer bijzondere gebeurtenis: de opening van het Friese verzetsmuseum te Leeuwarden, het eerste specifieke verzetsmuseum in ons land.

En wat voor een! Tot stand gekomen door de inzet van de Friese verzetsorganisaties en gevestigd in het schitterende 16de-eeuwse gebouw van het toenmalige Hof van Friesland, nu onder de houde van het Fries Museum ertegenover. Op treffende wijze komt er ook de herinnering aan de vermoorde Joodse inwoners tot uiting en men vindt er tevens de onderduikers vermeld die in Friesland zijn gered. Men wil de collecties nog uitbreiden en het museum vooral ten dienste stellen van het onderwijs, maar ieder is natuurlijk welkom. Laat

DE ZAAK-MENTEN VERVOLGD MENTEN NEET U bent voor de zoveelste maal overspoeld met onzalige berichten inzake Menten. Daar is het rapport van de commissie-Schöffer. De commentaren daarop en vooral op Mentens opzienbarende krankzinnigverklaring zullen bij elkaar nog wel eens 900 bladzijden omvatten, net als dat rapport.

Direct na de Rotterdamse beslissing verzond de Werkgroep Recht en Openheid met het geheel van organisaties van verzet en vervolging (daaronder het NAC) een telegtam aan minister De Ruiter van Justitie, om het Openbaar Ministefie te Rotterdam opdracht te geven in cassatie te gaan bij de Hoge Raad. Dit is ook ditect gebeurd. Verder beval men aan Menten, zoals in alle andere gevallen, meteen in het gevangenisziekenhuis op te nemen, teneinde een snel herstel te bevotderen en een voortzetting van het proces op zo kort mogelijke termijn te waarborgen. Ook heeft de Werkgroep een gesprek met de minister aangevraagd over de consequenties die de uitspraak van de Rottetdamse rechtbank zal hebben.

Het Nederlands Auschwitz Comité zond de minister bovendien een aanvullend telegram. Wij verklaarden dat Menten nu even kranzinnig moet zijn als in 1946 en 1948, toen de raadsheer-commissaris mr. Rohling, blijkens het rapport-Schöffet, over de nog lang niet aderverkalkte 'kunstverzamelaar' aantekende: 'Wanneer hem het vuur na aan de schenen wordt gelegd, vlucht hij in zijn zogenaamde zenuwziekte. Om deze redenen hecht ik aan de rapporten van dr. H. nauwelijks enige waarde en geven ook deze mij geen reden zijn verzoek als voor inwilliging vatbaar te beschouwen.'

Wij lieten minister De Ruiter dan ook weten: 'De justitie heeft zich tot onze grote verontwaardiging opnieuw laten vangen.'

Rapport commissie-Schöffer Wij stelden ons ook achtet de open brief aan de leden der Staten Generaal, van de Werkgroep over het eindrapport van de commissie-Schöffer.

Deze geeft als oordeel dat door de commissie een grote hoeveelheid feitenmateriaal is gepubliceerd, dat

aantoont dat in de zaak-Menten inderdaad sprake is geweest van bescherming en wie hiervoor verantwoordelijk zijn geweest.

Wij zijn echtet van mening dat het rapport niet het laatste woord kan zijn en dat ook de onderste steen niet boven is gekomen. Uit het rapport blijkt dat voor de commissie niet alle bronnen toegankelijk zijn geweest (o.a. de Kortenhorts-archieven) en dat in talrijke voetnoten wordt verwezen naar documenten, die niet openbaar toegankelijk zijn, zodat wetenschappelijke toetsing van de gevonden feiten en conclusies niet mogelijk is.

Een bijzondere complicatie is dat de voornaamste conclusie van de commissie niet overeenstemt met de in het rapport aangedragen ernstige feiten. De stelling dat het overheidsbeleid in de jaren rond 1950 de toets der kritiek kan dootstaan, terwijl sprake is van het niet opsporen en niet vervolgen van oorlogsmisdaden, is onhoudbaar.

Wij zijn dan ook van oordeel dat het eindrapport van de commissie-Schöffer in het openbaat in de StatenGeneraal besproken zal moeten worden Daarbij kan tevens de vraag aan de orde komen of het falen van het opsporings- en vervolgingsbeleid in de zaak-Menten het houden van een aanvullende parlementaire enquête rechtvaardigt.

VERBODEN Gelijk bekend hebben wij bij ministet Wiegel geprotesteetd wegens het laten optreden van J. Glimmerveen en consorten voot de Nederlandse politie-academie te Apeldoorn. Wij verlangden het verbod van de Nederlandse Volksunie en van het vunze blaadje Wij Nederland op grond van art. 137 bis van het Wetboek van Sttafrecht dat tassenhetze enz. strafbaar stelt.

Minister Wiegel beriep zich op de grondwettelijke vrijheid van drukpers om ons verzoek niet in te willigen, hoewel hij begrip heeft voor onze gevoelens. Wij antwoordden dat het ons alleen erom gaat metterdaad te verbieden of te vervolgen wat bij de wet vetboden is.

Intussen ontvingen wij opnieuw een nummer van het schunnige blaadje, dat zich niet mindet te buiten gaat.

Wij zorgden ervoor dat men dit op het ministerie van Binnenlandse Zaken en van Justitie onder ogen kreeg.

NAC

Vervolg van pag. 3 het niet aan dovemansoren gezegd zijn!

Wij eindigen onze bloemlezing: U ziet wel dat wij waar wij kunnen en men ons uitnodigt het gezicht van het NAC laten zien.

Vervolg van pag. 1

zich ongetwijfeld het Rijksdagbrandproces in Leipzig herinneren. De Nederlander Van der Lubbe werd ter dood veroordeeld, de Bulgaarse communist Dimitrow maakte van zijn verdediging een vernietigende aanklacht tegen Goering en het fascisme.

Hij moest met drie geestverwanten worden vrijgesproken. Een broer van Van der Lubbe wil eerherstel voor Marinus. Daarbij zou de verantwoordelijkheid van bovengenoemde Goering, diens nazipartij en -politie, destijds door velen aangenomen, alsnog kunnen worden aangetoond.

Dit ondanks boekenplanken vol die sindsdien aan brand en proces zijn gewijd. Op zichzelf een bewijs te meer dat de Tweede Wereldoorlog verleden tijd mag zijn, maar nog steeds geen voltooid verleden tijd.

De conservator en grondlegger van het pas geopende Friese Verzetsmuseum bij het verzetsmonument in de Prinsentuin te Leeuwarden.

ZIELIG We worden overspoeld met gepraat en geschrijf over de Menten-zaak, zeiden wij. Een deel daarvan is van kwalijk kaliber. Zo van: wat moeten ze nou van dat zielige ouwe mannetje, die doldriftige, wraaklustige vervolgers? Natuurlijk zet dat de dingen op hun kop. In twee opzichten. Uiteraard is de oude vos net zo min zielig als krankzinning.

Maar als de vroeger vervolgden en verzetsmensen naar de Amsterdamse Dokwerker of het Haagse plein ttekken, doen zij dat niet omdat zïj gek zijn geworden. Zelfs niet omdat zij denken dat de veroordeelde massamoordenaar en -rover ooit zijn verdiende loon zou kunnen krijgen of boete doen.

Er is heel iets anders. Zij die in kampen hebben gezeten en hun familie en gezondheid vetloten, moesten nog iets anders missen: elke schijn of schaduw van recht. Ieder die de oorlog heeft overleefd droeg bewust of onbewust de overtuiging in zich: het recht moet terugkeren. De beestachtigheid, de staat van onrecht en rechteloosheid van de Duitse nazibezetting is uitgebannen, voor eens en voor al. Vooraan zal ieder in Nederland, desnoods moeizaam, recht kunnen vinden. De misdadigers tegen de mensheid moeten worden gevonden, berecht en gestraft. En zeker gestraft, als ze al veroordeeld zijn.

Daarom richt ons comité en richten praktisch alle verzetsorganisaties zich tot de minister van Justitie en nu zelfs bij uitzondering tot de Hoge Raad als eersten, gelukkig niet als enigen in onze opvatting. Als Menten of een. ootlogsmisdadigef een passende berechting krijgt, brengt dat onze doden niet terug, worden het leed en de kwalen van onze mensen niet verminderd. Een belangrijk deel van de nazi-slachtoffers wordt al een dagje ouder, er komt een dag dat er geen of nauwelijks meer een over is. Maar hun behoeft geen proces te leren welke onvoorstelbare misdaden door de Mentens en huns gelijken, meerderen en minderen zijn begaan.

Recht in de zaak-Menten en in die van alle grote nazi - en oorlogsmisdadigers moet worden gedaan met het oog op de toekomst. Want recht, hoe het ook moge evolueren, is een kostbaar goed dat wij moeten overdragen aan volgende generaties op straffe van ondergang. Daarom staan

OM VERDER TE OVERLEVEN NU VREDE IN HET MIDDEN-OOSTEN Aanbieding petitie Hoge Raad wij slachtoffers er bovenop als recht uitblijft of wordt geschoffeerd. Juist omdat wij de volstrekte negatie van recht aan den lijve hebben ondergaan voelen wij ons mede verantwoordelijk voor het functioneren van recht in bevrijd Nederland. 'Nooit meet Auschwitz' betekent nooit meet gaskamers en vernietigingskampen, nooit meer rassenwetten en discriminatie, recht voot (potentiële) slachtoffers en bestraffing van de beulen, ook die aan de telefoon.

Er komt een dag dat geen sterveling meer Auschwitz zelf heeft gekend.

Maar ook dan, juist dan blijft 'Nooit meer Auschwitz' van kracht. Daarom komen wij, nu het nog kan, in beweging, als er geprobeerd wordt met het recht een loopje te nemen, uit welke motieven dan ook. Die motieven spelen wel een rol. Geen sprake van een complot om Menten te dekken, verzekert de commissie. Maar waar vindt men een complot, behalve in jongensboeken? Een nauwelijks te geloven keten van loslaten, niet uitleveren of oppakken, laten ontsnappen, thuis laten en wat niet al meer bakent de Menten-zaak af. Een minister als Struycken blijkt een hoogst kwalijke rol te hebben gespeeld. Een van de hoogste functionarissen in het staatsbestel, oud-Kamervoorzitter Kortenhorst was destijds Mentens advocaat. Maar zijn archief blijft voor het onderzoek gesloten. Men behoeft dat geen complot te noemen, maar een vies luchtje zit et wel aan. Het gaat allang niet meet om één misdadiger die zijn gerechte straf ontloopt. Het gaat om een heel samenstel van bedenkelijke verschijnselen die kennelijk recht en rechtsstaat in Nederland hebben kunnen ondergraven.

Het is daarom dat wij, ook als de sluwe schuldige zelf eens het loodje legt, klaarheid in deze lugubere kwestie blijven eisen. In en voor het Nederland van morgen.

E.T.

Onontwarbaar lijkt de knoop in het Midden-Oosten, onwrikbaar lijken de standpunten. Uiteenlopend ook: onze medewerkers en onze lezers, bijvoorbeeld, zo bleek ons, denken geheel verschillend over mogelijke of bereikbare oplossingen. Allen hebben wij gemeen onze bezorgdheid om Israëls bestaan. Israëls bestaan behoort onomstreden te zijn. Wat steeds meer mensen premier Begin verwijten is dat hij dat bestaan eerder hachelijker dan veiliger maakt.

Dit is geen bedenksel van ons, integendeel. Sommigen hebben het hoofd geschud over een veronderstelde verschuiving van sympathie tegenover Israël. Maar er bestaat werkelijk ongerustheid over de toekomst en de vredeskansen in dat deel van de wereld. Ongerustheid niet alleen bij de naaste en verre vrienden van Israël.

Beduchtheid voor het steeds verder wegglippen van enige kans op vrede kenmerkt in Israël zelf de beweging Vrede Nu, bijvoorbeeld.

Waarom wij dit thans aanhalen?

Omdat niet de vijanden, maar juist de vrienden van Israël, net als Israëlische burgers-met-open-ogen waarschuwen niet voort te gaan op een weg die niet naar vrede kan leiden. Waarom wij leven in angst en vrezen voor de spanning en het oorlogsgevaar in het Midden-Oosten?

Omdat er in Israël zoveel mensen zijn die net als wij het een en ander hebben overleefd — op het nippertje en vraag niet hoe. Wij willen dat die blijven overleven en dat hun kinderen en kindskinderen gespaard blijven om hun leven te ontplooien.

Daarvoor moet er gepraat, overlegd en onderhandeld worden, naar alle kanten. Om verder te overleven en opnieuw te leven.

PETITIE AAN

D£ HOGE RAAD

VER

Betreft de verwlginjteyeti

HEDERLAMDEH

PieterN. Menten

Gebruikmakend vanhet recht,gegeven in artikel $ van de Grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden richten wij ons tot U, als bevoegde machtin dezciak-Mcnten,met heti'otgende verzoekschrift.

Wij'vertrouwen erop dat (ddit in Uw beraadslaginei zult betrekken.

r

Oferweg 'mg en: In brede kringen is men van mening dat Pieter N. Menten steeds weer in diverseprocessen een bepaalde voorkeursbehandeling gcnlet,Zoals ook blijkt uit de door de commissie-bchiffcr aangedragenfeiten.

Dit geldtzowel voorde periode van 19^5 lot ongeveer 1952., als voordeperiode vanaf) 9 76 tot op beden.

Dié'terwijlhelgaaiom i€matid,dic van ernstige oorlogsmisdaden beschulohgd wordt. Oor/ogsnrisadden/üe doorlênminstê een rechtêrlgkc instantie wettig en overtuigend bewezen zijn verkLuird.

De opsporing,verpolging en berechting van oorlogsmisdaden uit delweeole Wereldoorlog vinden hun basis Ui de internationale rechtsnormen ,zoaisgeformuleerd in diverse internationale verdragen en tijdens de frocessen van Neurenberg- en lokyo. 2 ij vormen ook een belangrijk best. inddeel van o>7ze nationale wetgeving.

Naaat Uw Hoge Raad opzz mei 1979 oie beslissing i>em de Haagse Rechtbank tot vrijlating van Menten '1 'crluetigd bad, hebben wij een verklaring uitgegeven, waaruit wijbet volgende citéren : Vatidaag is een begin gemaaktnietbiet herstel'van het rechtdat wij Vragen in de zaak-Menten.

Dit is eenjeit, waarop alle democraten en antifascisten van Nederland trots kunnen zijn.

Emjeltockjwaaraan door voortdurende waakzaamheid Vastgehouden moet worden < >

:

Poor Uw Hoge Raad is de z.zak-Menten vc>-n ezen naar de Rechtbank te Rotterdam. Sindsdien zijn aoin Meniën wederom bgzondereprivileges tóegekena. Hg doelen hieropdc zelden toegepaste mexatreget vati huisarrest en op de beslissing van de Rechtbank te Rotterdam totschorsing van. de 1 'ervctging tegen Pieter N. Menten wegens krankzinnigheid.

Uit de aktivitelten van Menten sinds 2 2 mei 1979 blijkt da.1 bij m staat moet wenien geacht worzgn belangen optetreden, zeker alsJur'uiisciic bijstand verzekerd is. Dit is ookbevestiad door de konklusie venLjjroJ-. dr. FH.L. Beyaert in zijn rapportaati de Rotterdamse Rechtbank.

Bovendien moetvastgesteLi worden dat artikel 16 van het Wetboek van Strafvordering zelden of nooit is toegepast. Psgchischgestoorde ddinguenten worden in de nedertandse rechtspraktijk aan eenp>roces onderworpen en^amicer daartoe cianteiciina is ter beschikking gesteld en opgenomen in een inr

richting.

Door de beslissing van de Rotterdamse Rechtbank slaan de beginselen va^i de rechtsstaat ophet ^pel- Hetgetgkbicidst>eginsel,ininters een Van dc t>iisisprincipes van het nederlatids strafprocesrecht, ïs op zijn beop>gezet. Aan Menten, worden meer rechten toegekend dan, aan delinguenten -niet-ooriogsmdsdadtgerj. Bevestiging van debeslissing van de Rotterdamse Rechtbank is Voor ons onaanvaardbaar, bnoie zaak-Menten -zal eenguridisch oordeel moeten kamen,dat passend is, gezien de. ernst Van ote /beschuldigingen.

Verzoek: O&grond Van boVenstaaricte overwegingen -Verzoeken wij Ude Beschikking Van de Rotterdamse /Rechtbank tot schorsing. Van de perVolging- tegen Pieter Al. Menten te Vernietigen.

'S-Graoenbi ag , 9 oktoBer/979 e

De petitie is op 9 oktober te 's Gravenhave ondertekend door vertegenwoordigers van de navolgende organisaties: Werkgroep recht en openheid in de zaak-Menten; Allied aircrew helpers; Nederlandse Auschwitz Comité; Vereniging van oud-Buchenwalders; Centraal orgaan voormalig verzet en slachtoffers;

Stichting Genootschap Engelandvaafders; Ned. ver. van pilotenhelpers the escape; Nederlandse vereniging van ex-politieke gevangenen; Comité Herdenking Februaristaking 1941; HLDIR; Kontaktkommissie verzetsgepensioneerden stichting 1940-1945, NoordHolland-Noord en -Zuid; Landelijke Kontaktgroep Verzetsge-

pensioneerden; Nationale federatieve raad van het voormalig verzet Nederland; Stichting vriendenkring van oudnatzweilers; Comité Vrouwen van Ravensbrück; Royal Air Forces Association; Royal Air Forces Escaping Society; Nederlandse vriendenkring Sachsenhausen; Verenigd Verzet 1940-1945; Wiesenthalfonds; Zaans verzet.

NEDERLANDS PAVILJOEN IN AUSCHWITZ Het Nederlandse paviljoen in Auschwitz moet volgend jaar open. Minister-president Van Agt heeft tijdens zijn bezoek aan Polen en na het leggen van een krans bij het monument van Auschwitz een maquette van dit blok kunnen zien. Dat is een goede stap op weg naar een

WESTERBORK Lang hebben wij aangedrongen op het stellen van een teken in het voormalige kamp Westerbork — juist veertig jaar geleden werd het ingesteld... door de toenmalige regering.

Sommigen herinneren zich de tochten die wij naar het terrein met zijn sober herinneringsteken, een ontwerp van Ralp Prins, hebben gemaakt. Wij denken vaak terug aan de sympathie die wij toen mochten ondervinden in de eerste plaats van mr. Tineke Schilthuis, de commissaris der koningin in Drenthe. Sinds vorig jaar bestaat er met haar en voornamelijk Drentse oud-verzetsmensen en Provinciale Statenleden een werkgroep die een meer omvattend herinneringsteken wil oprichten voor en op het terrein van het 'Durchgangslager', waar voor honderdduizend mensen de weg naar de dood begon.

Een en ander werd toegelicht op een petsconferentie te Den Haag door mevr. L. E. de Wijn. De werkgroep stelt zich voor: Om op het terrein van het voormalige

waardige vertegenwoordiging van de Nederlandse slachtoffers in het voormalige vernietigingskamp, nu een staatsmuseum.

Het Nederlandse paviljoen zal de bovenverdieping innemen van blok 21 in Auschwitz I. Beneden is men al geruime tijd bezig de Italiaanse afdeling in orde te maken.

De Nederlandse regering heeft al ƒ700.000,— voor de inrichting uitgetrokken en opdrachten verstrekt voor ontwerp, inrichting en uitvoering.

Het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie is ingeschakeld voor het verstrekken van materiaal. Het heeft zich ook in verbinding gesteld met ons comité. Natuurlijk willen wij graag naar eigen aard en wijze aan het tot stand komen van het Nederlandse deel van het museum Auschwitz bijdragen. Wij menen daarmee te handelen met piëteit jegens onze verwanten en vrienden die in Auschwitz en dergelijke kampen (Sobibor) zijn vermoord en naar de wens van onze levende vrienden en begunstigers.

kamp Westerbork een stuk omheining en een wachttoren te reconstrueren, de appèlplaats te voorzien van een vlaggemast (voor herdenkingen), de slagboom aan de hoofdkampweg te laten staan en de beplanting herkenbaar aan te passen. Men wenst een wachthuisje te reconstrueren waar de bezoeker veelzijdige informatie kan ontvangen. Door betere bewegwijzering en het openstellen van een andere route wordt de gedenkplaats beter bereikbaar. Nu is er al een route van het noorden af, die de afstand te voet terugbrengt tot 700 meter, heen

en terug dus 1400 meter. Dit betekent toch al verlichting voor wie niet zo goed ter been is. De kosten zijn begroot op ƒ200.000 en een jaarlijkse last van ƒ26.000,— te dragen door het rijk, de provincie en de gemeente Westerbork. Men stelt zich voor dat 10% door particulieren enz. zal worden bijeengebracht.

De werkgroep heeft al zijn materiaal al ter hand gesteld aan de vaste Kamercommissie van CRM en wel aan de vice-voorzitter, de heer Kleisterlee.

Uiteraard kan de werkgroep ook op onze medewerking rekenen.

'3

KINDERCENTRUM TER GEDACHTENIS In het kader van het Jaar van het Kind had van 26 tot 28 april te Warschau een Internationale Wetenschappelijke bijeenkomst plaats gewijd aan het kind in de Tweede Wereldoorlog. Een twintigtal landen, waaronder de VS en de USSR, maar ook destijds neutralen als Zweden en Zwitserland namen aan de verhandelingen deel, evenals internationale organisaties, zoals het Internationale Auschwitz Comité en een commissie van het Int. Rode Kruis.

Er werd een oproep gepubliceerd en o.a. aan Kurt Waldheid, secretaris generaal van de VN gestuurd. Wij ontlenen aan de oproep: Bezorgd om heden en toekomst kan

men de gebeurtenissen uit het verleden niet uit het oog verliezen.

Dit besef komt tot uiting in het voornemen om in Warschau een Kindergezondheidscentrum tet Gedachtenis op te richten, ter gedachtenis aan die geschiedperiode waarin miljoenen kinderen in Europa en de wereld van alles, het leven inbegrepen, werden beroofd. Het Gedachtenis-centrum is een symbool van internationale solidariteit, van eerbied voor de elementaire waarden: leven en gezondheid van de kinderen.

In het besef van de tragedie die de kinderen in de Tweede Wereldoorlog is overkomen roepen de deelnemers aan de Internationale Wetenschappe-

lijke bijeenkomst de naties van de wereld op om onvermoeid ervoor te werken om de kinderen van dat grootste goed, een leven in vrede, te verzekeren. Door de Verklaring van de Rechten van het Kind en die ter voorbereiding van de maatschappij op een leven in vrede aan te nemen werden worden de Verenigde Naties geleid door de wens de grondvoorwaarden voor ontwikkeling en bescherming van de kinderen vast te leggen. Geen groter en belangrijker taak dan de vrede in de wereld te verzekeren. Vrede schept de voorwaarden voor het recht op bestaan, onderwijs, werk, medische en sociale verzorging, de voorwaarden voor kinderen om vrij en gelukkkig te leven.

PENNINGMEESTERKRABBEL In onze vorige krant moest ik door persoonlijke omstandigheden verstek laten gaan. Ik ben er weer bij en vraag uw aandacht voor enkele belangirjke mededelingen. Ik verzoek u onderstaande wijzigingen duidelijk voor u zelf te noteren of te bewaren.

De heer D. van Geens, administrateur van onze krant, is verhuisd. Zijn nieuwe adres is: Renkumhof 50 hs, 1106 JB Amsterdam (Holendrecht).

Telefoon 020 - 972869.

Ons oude gemeentegironummer N 5500 is gewijzigd en wordt 4875500. Onze postgiro blijft no.

293087. Onze bankrelatie is: Amrobank, kantoor van Baerlestraat 58, 1071 BA Amsterdam, spaarrekening no. 40.01.75.088. In alle gevallen ten name van het Nederlands Auschwitz Comité, p / a penningmeester F. Degen, Mr. Treublaan 22", 1096 DP Amsterdam. Ik herhaal maar weer mijn dringend verzoek om elke adres- en/of naamswijziging omgaand aan de heer Van Geens (adres als boven) door te geven.

Hierboven ziet u dus alle mogelijkheden om ons comité financieel te begunstigen. Ik mag echter niet ontevreden zijn over de periode 1978/ 1979. Ik spreek steeds (en zal dit blijven doen) onze hartelijke dank uit aan allen, die ons financieel in staat stellen met ons werk zo lang mogelijk door te gaan. Nog altijd druppelt et wat geld binnen en daar zijn zelfs uitschieters bij wat betreft de hoogte van het bedrag. Dit is ook wel nodig, want wij hebben steeds meer kosten.

Zoals ik reeds schreef is David van Geens verhuisd. In de eerste plaats voor zijn gehandicapte vrouw en ook voor zijn eigen gezondheid. Mede ter wille van het comité was het steeds uitgesteld. Hij had in de Orteliusstraat een moeilijke woning voor zijn vrouw en een wrakke tuinschuur waarin onze adresseer- en bundelmachine stonden en waar hij zijn werk verrichtte. Dit was ons reeds lang een doorn in het oog. Nu moesten wij de knoop doorhakken en hebben wij het verzenden, bundelen

DOOR DE DODEN GEDICTEERD LUDO VAN ECK HET BOEK DER KAMPEN Tien jaar geleden, in 1969, verscheen dit boek voor het eerst. Marnix Gijsen schrreef bij die gelegenheid aan de auteur: 'U hebt een goede daad gedaan want die dingen worden vergeten, door zekere personen zelfs doodgezwegen en de jonge generatie weet er niets van'.

Flet Boek der Kampen is ongetwijfeld het meest complete naslagwerk over de Duitse concentratie- en uitroeiingskampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Meer dan veertig jaar na de oprichting van die eerste kampen is het blijkbaar meer dan ooit nodig dat dit boek opnieuw verschijnt.

Achtereenvolgens behandelt de auteur de nazi-concentratiekampen in België, de Duitse Bondsrepubliek en de Duitse Democtatische republiek, Frankrijk, Nederland, Polen, De Sowjet-Unie en Tsjechoslowakije.

Hun geschiedenis, hun organisatie en getuigenissen. Getuigenissen over de dierlijkheid van die kampen, over het tot systeem geworden sadisme. Het is geen 'leuk' boek geworden, maar een document, een monument voor allen

die omkwamen. En een getuigenis van allen die standhielden, opdat nooit meer zou gebeuren wat zich toen afspeelde. In een van zijn andere boeken laat Van Eek een van zijn personages zeggen: Tn de wereld van morgen zal er rechtvaardigheid moeten zijn. Anders heeft dit tot niets gediend. Daarom moet de wereld dit weten. Daarom wil ik overleven. Ik heb dit gezien en ik wil de wereld doen kijken door mijn ogen.'

INFORMATIECENTRUM VOOR DOOR DE OORLOG GETROFFENEN J. M. Kemperstraat 1, 3581 KG Utrecht Tel. 030 - 51 5341 Spreekuren: maandag, dinsdag en donderdag van 10.30 — 12.00, voor vragen met betrekking tot: — pensioenen, uitkeringen, sociale voorzieningen, — sociale en psychische hulpverlening

en adresseren van de kranten en acceptgiro's uitbesteed bij de sociale werkplaats Quadriga te Amsterdam en onze machines aan deze instelling verkocht. Op die manier doen wij weer goed werk ten behoeve van die instelling.

Bestuur en medewerkers van ons comité vormen een kleine groep en velen zijn 65 en ouder. Wij moeten zuinig zijn op onze medewerkers en onszelf. Dit betekent dat ü niet zuinig behoeft te zijn met uw bijdragen. Wij zien dan ook vol vertrouwen het resultaat tegemoet van onze komende financiële actie 1979/'80. U weet, alles wat wij u bieden is gratis, maar wèl met geld dat wij van ü ontvangen.

Tot slot nog deze opmerking. Indien u onze krant niet ontvangt en u wèl een bijdrage stuurt en de krant wèl wenst te ontvangen, dan is het nódig dat u apart die wens te kennen geeft met duidelijke opgave van naam en adres aan reeds genoemde heer D. van Geens.

Frit Degen, penningmeester NAC

BOEK OVER AUSCHWITZ

Auschwitz

Er is een boek 'Auschwitz' bij het secretariaat verkrijgbaar. Het verscheen bij Interpress in Warschau in het Engels en in het Duits. Het werd geschreven door een vijftal Poolse auterus, onder wie Kazimierz Smolen, de directeur van het museum Auschwitz. Het bevat een groot aantal foto's en plattegronden. De prijs is ƒ 1 5 , — afgehaald en ƒ 1 9 , — franco per post.

Als u gireert, vermeldt u dan op het girobiljoet 'Boek Auschwitz'.

U kunt deze documentatie over Auschwitz en nevenkampen bestellen per telefoon: 020 - 905310, schriftelijk: NAC, Diemerkade 43, 1111 AC Diemen of op dit adres afhalen.