Auschwitz Bulletin, 1980, nr. 03 Maart

nederlands auschwitz comité

1945 -

24e jaargang nr. 3 - maart/april 1980

Sec-r E F u r t h , D i e m e r k a d e 4 3 , 1 1 1 1 A C D i e m e n , tel 020-905310 Bdnkrek A M R O B A N K bijk v a n B a e r l e s t r 5 8 , 1 0 7 1 BA A m s t e r d a m , spE ar rek 4 0 0 1 7 5 0 8 8 G e m yir o 4 8 / 5 5 0 0 , p o s t g i r o 2 9 3 0 8 7 t n v N A C R e d a k t i e t T a s , A m s t e l d i | k 2 3 , tel 0 2 0 - 7 9 5 7 1 6 , 1 0 7 4 H S A m s t e r dam A d m i n i s t ratio k r a n t D v d a m , lel 0 2 0 9 7 2 8 6 9

1980

Geens, Renkumhof

50, 1106 J B

Amster

die het ook heeft laten uitvoeren.

Alleen het Nederlandse Auschwitz Comité levert een bijdrage tot het geheel. Dat is de beeldengroep van Nina Baanders-Kessler (zie foto).

Al heel wat mensen hebben laten horen dat zij graag willen bijdragen voor dit doel. Dat kan. u behoeft, slechts een bedrag op een van onze giro-rekeningen over te maken met vermelding 'Beeldengroep Auschwitz'.

4 mei: STILLE TOCHT Op 4 mei zal weer overal in den lande de stille tocht worden gehouden die met twee minuten stilte eindigt.

Het Nederlands Auschwitz Comité' roept u, als ieder jaar op om mee te gaan naar het Nationaal monument op de Dam, waar bloemen zullen worden gelegd.

Verzamelen 18.30 uur op de Nassaukade bij de Bosboom Toussaintstraat.

Komt allen: is het lopen te ver, kom dan naar de Dam!

Vluchtelingen. Beeldengroep door Nina Baanders-Kessler, aangeboden door het Nederlands Auschwitz Comité ter plaatsing in het Nederlandse Paviljoen in Auschwitz.

Foto: HaraldMutter

NEDERLANDS BLOK IN AUSCHZWITZ OPEN Binnenkort wordt het Nederlandse paviljoen in Auschwitz geopend, hoogstwaarschijnlijk gebeurt dit op 23 juni a.s. Het spreekt vanzelf dat een groot aantal mensen graag dat moment wil bijwonen en wij hebben dan ook voorbereidingen getroffen voor een groepreis.

Wij verzoeken ieder die aanwezig wil zijn bij de opening van het Nederlandse paviljoen dit zo spoedig mogelijk op te geven bij ons secretariaat.

Data van vertrek en terugkomst

kunnen wij nog niet verstrekken, evenmin als de definitieve prijs: wij vermoeden dat die omstreeks ƒ600,— zal zijn. Hoe meer deelnemers, hoe lager de reissom.

Voordat de Nederlandse inzending de plaats van bestemming bereikt, is deze te bezichtigen in de Amsterdamse Zuiderkerk. Deze expositie is op 13 april door minister Pais in aanwezigheid van koningin Juliana en Poolse autoriteiten geopend.

Het ontwerp is gemaakt door Dick Elffers in opdracht van de regering,

VIERT 1 .DE MEI

ff

DIT BESLOTEN ZIJ RESOLUTIES VAN DE WERELDCONFERENTIE VAN JOODSE VERZETSSTRIJDERS ETC. TE TEL-AVIV, 2 FEBRUARI 198O De vertegenwoordigers van de verzetsmensen, strijders tegen de nazi's en mensen die uit de nazi-kampen zijn gekomen, nu uit alle delen van de wereld bijeen in Israël om te herdenken dat 35 jaar geleden Auschwitz is bevrijd, Auschwitz, waar bijna drie miljoen Joden, mannen, vrouwen, kinderen, oude mensen, zijn uitgeroeid, verklaren:

gelijkstellen aan rassisme.

Wij roepen allen die weten waartoe discriminatie tussen mensen en volken leidt op tot waakzaamheid. Wij beseffen dat wij, om die strijd te voeren, onze banden met de organisaties van oud-strijders, -verzetsmensen en -gedeporteerden in Europa en de wereld nauwer moeten aanhalen.

1. De bloedige periode van de massaslachting, die zijns gelijke in de geschiedenis der mensheid niet heeft, staat voor altijd gegtift in de nagedachtenis van onze helden en martelaars, in de lijdensweg van zes miljoen Joden, die door de nazi's en hun medeplichtigen zijn uitgeroeid.

Hun nagedachtenis eren zal ons antwootd zijn aan degenen die de historische realiteit trachten te vervalsen en de Hitler-wandaden kleiner voor te stellen teneinde de nazi-ideologie op te frissen.

3. Kort voor de uitspraak van het gerechtshof te Keulen tegen drie van de voornaamste verantwoordelijken voor de 'Endlösung' in Frankrijk eist de conferentie een voorbeeldig vonnis inzake de bedreven misdaden.

Tevens uit zij haar verontwaardiging over het verloop van andere processen waar het recht door het slijk wordt gesleurd, zoals b.v. het Majdanek-proces, dat al meer dan vier jaar duurt.

De conferentie verzoekt de Duitse autoriteiten om in overleg met de betreffende internationale instanties de nodige maatregelen te nemen opdat voortvluchtige oorlogsmisdadigers, zoals de verfoeilijke Mengele, door de landen die hen hebben opgenomen worden uitgelevetd en berecht.

2. Voor de tweede wereldoorlog werd ontketend en tijdens de oorlog hebben de democratische landen niet de vereiste maatregelen genomen om te trachten een behoorlijk deel van de bedreigde Europese Jodenheid te redden: daarvan getuigen de mislukking van de conferentie over de vluchtelingen te Evian en het feit dat de crematoria en de spoorlijnen erheen niet zijn gebombardeerd.

Laat ons hieraan denken, nu vrijwel overal en vooral in Duitsland neo-nazi en neofascistische bewegingen zich weer roeren, meer en meer publiceren, vrijelijk en openlijk optreden en zelfs aanslagen plegen tegen Joodse en democratische personen en instellingen. De fouten uit het verleden mogen niet wotden herhaald; het is dan ook een gebiedende noodzaak deze groeperingen onwettig te vetklaren en onschadelijk te maken.

Evenzo eisen wij het volstrekte verbod van de bonden van oud-SS en -Waffen-SS.

4. De conferentie neemt met voldoening kennis van het besluit van de Poolse regering om het terrein van het kamp Auschwitz op de lijst van nationale en internationale gedenkplaatsen te zetten.

Deze maatregel zal, overeenkomstig de UNESCO-besluiten, het behoud en de in de internationale bescherming verzekeren van deze door het lijden gewijde plaats, die getuigt van de uitzonderlijke omvang van de tegen de mensheid gepleegde misdaden.

Het doet deugd dat er eindelijk een Joods paviljoen is ingericht en geopend en het is te hopen dat dit paviljoen wordt uitgebreid om geheel te beantwoorden aan de verwachting van allen die op pelgrimage naar Auschwitz komen.

In dezelfde geest stellen wij iedere vorm van rassisme en antisemitisme aan de kaak, waarvan het antizionisme slechts één aspect is en protesteren wij ertegen dat er binnen de VN stemmen zijn opgegaan die zionisme

5. De Wereldconferentie van Joodse oud-verzetsmensen, -strijders en -gedeporteerden betuigt actieve solidariteit aan de staat Israël, waar honderdduizenden mensen uit kampen en

getto's een tehuis en een vaderland hebben gevonden.

Nu de onderhandelingen tussen Israël en Egypte weet vorderen, spreekt de conferentie de wens uit dat de vredesovereenkomsten verder gaan en binnenkort de andere volken van het gebied zullen omvatten, opdat Israël tot volle ontplooiing zal komen in de nationale geest van zijn stichters.

6. Nu alarmerende geruchten meer dan ooit onze gemeenschappelijke strijd tegen de wedloop in steeds verfijnder bewapening nodig maken, roepen wij alle volkeren op om zich te keren tegen de duistere dreiging en om de weg van overleg en vreedzame coëxistentie te doen zegevieren.

Verspreid over de wereld moeten de Joden, die meer dan elk ander volk hebben geleden onder de botsingen tussen de grote mogendheden, werken voor het behoud van de vrede, met de waarborg dat de mensenrechten en het zelfbeschikkingsrecht van de volken worden geëerbiedigd.

7. Deze conferentie, bijeen in een tijd die andere oorlogsmisdaden kent waardoor het bestaan van hele bevolkingen gevaar loopt, betreurt dat de hoogste instantie der Verenigde Naties tot nu toe niet bij machte is geweest om nieuwe volkerenmoord te voorkomen.

Zij doet een beroep op het geweten van de wereld tot herstel van de grote ervaring van menselijke broederschap, de richtsnoer in de strijd van Joodse en niet-Joodse verzetsmensen, strijders en gedeporteerden in het aangezicht van de nazi-barbarij.

Vervolg van pag. 3 Keulse Regierungsprasident; eerherstel eist de Bondsambassadeur Jovy, die dank zij deze piraten zijn vlucht uit het KZ overleefde.

Zo worden wij nog allemaal met 'goed' en 'fout' geconfronteerd; wij met ons verleden, de jeugd met ons en wij allen met de bezorgdheid van vandaag.

Wij willen dat de duur gekochte vrijheid en dus de vrede behouden blijft.

Nog meer kernbewapening, confrontatie en intimidatie, noch koude noch regionale oorlog kunnen de mensen behoeden, ons bevrijden van de angst.

Bevrijding van de redenen tot angst, het is onze sterkste wens in deze dagen.

BEVRIJDING GISTEREN EN VANDAAG 'Vervolging' staat er op de Amsterdamse peperbussen en elders. Het verwijst naar de tentoonstelling in de Zuiderkerk. Wij kunnen daar het Nederlandse paviljoen, door Dick Effers ontworpen, bekijken voor het voorgoed naar Auschwitz verhuist. In Auschwitz zelf heeft dan al een plechtigheid van en voor oud-gevangenen uit alle eens bezette landen plaatsgehad.

Op de Dam herbergt het Paleis een grote tentoonstelling van het verzet, '1933-19NU' al jaren geleden door 'Wij nemen 't weer niet' opgezet.

Congressen over de jaren 1945 tot '80, lezingen over Exilliteratur, en herdrukken van die Duitse boeken, een serie, Tegen fascisme' in het Filmmuseum, het is moeilijk te vergeten dat 35 jaar geleden de klokken, voor zover nog aanwezig, voor de vrijheid luidden. Wij kwamen vrij met wie hadden overleefd. In wijde kring van de onzen waren er dat niet veel.

Niemand zal toen wel hebben gedacht dat er na een generatie nog zo een massa in '45 kersvers verleden — hier past het Duitse woord 'unbewaltigt' zou zijn, zo min verwerkt als te boven gekomen.

Allemaal hebben wij pas weer beelden gezien van toen; de meesten die dit lezen zijn ze trouwens nooit kwijtgeraakt. En er komt vóór de meimaand ten einde is nog heel wat meer.

De jonge vrouw die door de Duitse tv bekroond is voor haar montage van de documentaire Endlösung, die in de Bondsrepubliek de uitzending van Holocaust moest voorbereiden, raakte van die beelden geheel kapot. De talrijke overlevende bedrijvers van de massamoord stappen doodgemoedereerd als getuigen a décharge de Keulse of Düsseldorfse rechtszaal binnen. Zij zijn meestal zelf in dienst van justitie, politie of andere 'Obrigkeit' of pas door deze gepensioneerd.

Hoogst verbaasd horen zij soms het justitieel onderzoek tegen henzelf afkondigen. Hoezo, een Ermittlung tegen zulke keurige heren?

Eindelijk is er dan vonnis gewezen tegen drie kopstukken van de Jodenmoord in Frankrijk. Pas na energiek optreden van particulieren, het echtpaar Klarsfeld c.s. en na een zeer de aandacht trekkende demonstratie namens jong en oud van honderden

Franse en evenzoveel Duitse nazislachtoffers. Evengoed moesten wij bij het Keulse Landesgericht protesteren wegens het prompt loslaten van Heinrichsohn, die pas na de uitspraak Beiers burgemeester-af werd; hij zit nu weer, in voorarrest wegens andere misdaden. Zijn trouwe medeburgers hadden twee ton DM borgstelling voor hem over.

Wij hier in Nederland met onze nog steeds (toevallig?) slepende Mentenaffaire kunnen ook meepraten. Nog deze dagen moest er namens een dikke honderd organisaties van verzet en vervolging uit heel Europa van de regering te Bonn voor de zoveelste maal ontbinding van de SS-bonden en verbod van neo-nazi-bedrijf worden geëist. Wie had in '45 geloofd dat dit nodig zou zijn?

Geen nostalgie maar inzicht Al dat exposeren, praten en protesteren, is dat nu allemaal nostalgie van ouderen? Het terugverlangen wel niet naar de goede oude tijd, maar toch naar de tijd, toen zij jong waren? En vragen de jongeren die naar film of tv kijken, die boeken en artikelen lezen alleen naar het avontuur, naar de ongecompliceerde held of verrader, naar goed of fout?

Wij leven allesbehalve in een schone, overzichtelijke wereld. Wij kennen gevaren die 35 jaar geleden onbekend waren of net opdoemden. Oorlog woedde in die tijd vrijwel steeds hier of daar. Oorlogsgevaar groeide en groeit, ontwapenings- besprekingen mislukten of stokken. Wat niet stokt is bewapening en agressie, liefst met dreigementen. Het milieu vervuilt zowel politiek als fysiek.

Als koningin Juliana haar regeringsperiode overziet, vindt zij slechts spanningen die elkaar opvolgen.

Wat er dan valt te vrezen? Veel spanningen uit het verleden zijn op hun beloop gelaten. Niet alleen is oorlogsgevaar nooit geweken, ook vandaag bestaan vervolging en discriminatie.

Heeft de huidige jeugd dan niet alleen met vandaag te maken?

Jazeker, maar tegelijk met gisteren.

Een sprekend voorbeeld: met het Ulrichbergtreffen in Karinthië, een zuiver nazi-spectakel, begint een film van Longo Mai, een internationale

groep jonge mensen voor coöperaties in bergstreken. Zij werken o.a. in de Oostenrijkse provincie Karinthië met zijn Sloweense minderheid. De ouden neo-nazi's in dit gebied zitten zowel de jonge coöps als de Sloweense boerenbevolking dwars. Zo stuiten de jongeren met hun coöperatie op het zeer oude zeer van het fascisme in Oostenrijk. In andere vormen gebeurt dat ook elders.

Ook nu: goed en fout De studenten en alle anderen die betrokken zijn bij de universiteit van Oldenburg willen deze noemen naar Carl von Ossietzky, democratische publicist en pacifist, die de Nobelprijs voor de vrede kreeg en in een nazikamp bij Oldenburg de dood vond.

Tot op de dag van heden hebben ministers en rechters de officiële benaming via een serie drogredenen weten tegen te houden.

In Frankfurt staan al weer regelrechte nazi-boekhandels; daar heeft ook de nazi-volgeling en recidivist Schönborn een nieuwe NSDAP, wat dan Nationalsozialistische Demokratische Arbeiterpartei betekent gesticht. Maar de neo-nazi's worden ook voor kinderen op het toneel aan de kaak gesteld, het cabaret 'die Schmiere' houdt de faam van de (bepaald niet fascistische) Duitse kleinkunst hoog en zit stampvol jongelui en op de Romer, het befaamde oude plein, wordt werk van anti-fascistische kunstenaars getoond.

Hitier is nog steeds ereburger van het ook hier bekende Bad Nauheim, het voormalige kamp Dachau wordt wel door steeds meer schoolklassen en recruten bezocht, maar nog vorig jaar klaagden scholieren dat hun leraar Dachau een Amerikaans propagandawerk noemde.

Dezer dagen moesten door Hitier vervolgde en nog steeds gediscrimineerde zigeuners, in datzelfde Dachau, een hongerstaking houden, om te onderstrepen dat hun ook nu nog elke uitkering wordt onthouden.

In Bielefeld werd een jeugdweek over het verzet gehouden. Ook Keulen heeft zijn verzet gehad, b.v. de Edelweisspiraten, die uit kampen ontvluchte gevangenen verstopten, Joden redden en zich ook gewapend tegen de Gestapo weerden. De 128 leden die eind 1944 werden gepakt, zijn vrijwel allen vermoord, dertien werden voor de ogen van hun familie opgehangen. Gewone boeven, vindt de

Doorlezen op pag. 2

Gepubliceerd in 'Demensie' juli '79 MEI

1940

Met helmen in groene pakken en in laarzen gestoken kwamen ze zingend voorbij.

WAT OVERBLEEF Uit de rij werd ik door God of laten wij zeggen het lot gehaald.

Ik was niet beter en werd betaald met het stempel 'Blijven leven'.

Had ik mij even omgedraaid, ik was gelijk met de anderen meegemaaid.

Wij keken wisten niet wat zou komen.

De meizon, lachte.

VLUCHT 1 9 4 2 Alleen gelaten in een bos wachtte ik uren lang tot men mij over de grens zou btengen.

Struiken geurden in vochtige aarde.

Iedere totenslag leek het laatste uur.

Stemmen die mij konden verraden bleef ik roerloos op mijn leven wachten.

1940

In de glazen kamer van mijn geweten voelde ik een dreiging van geweld.

In de sleur van het niet geloven zocht ik naar hoop.

In de greep van de vervloeking, wist ik nog niet, van as zonder graven.

In de verliezer zag ik nog niet, de overwinnaar van zes millioen namen.

Angst was in mijn glazen kamer

BRUSSEL 1 9 4 3 Uit lijfsbehoud ben ik vergeten wie ik ben.

Vetraad schuimt.

Een trein fluit.

Mijn lijf voelt koud aan mijn mond bidt, gulzig slik ik mijn speeksel in.

Tussen de mensen verdrink ik.

Ik stierf op een winternacht toen de duitsers mijn ouders meenamen.

Nadat ik weer mocht leven zag ik hun namen op roze papier staan.

MAAR VOOR ZES WEKEN...

De trein vertrok waar ook mijn Vader in zat.

Zijn bezit een rugzak en een nieuwe overall Hij dacht: 'Het is maar voor zes weken'.

Ik verlang naar mijn Vader.

Zijn hand bleef koud tegen de muur in Sobidor.

Gepubliceerd in het blad Dec. 1979 Kruispunt-Sumier.

1945

BEVRIJDING De winter vulde zich met kleren maar ik, bleef in mijn naaktheid hol.

Lachen had ik verleerd, liet voor mij denken en at.

Zocht namen op lijsten.

Ondragelijke weken van pijn en hoop.

Bevrijding, maar voormij machteloze woede.

DE REPATRIANT EN DE BRUIDSJAPON De schoonste dag, ondanks de vuile wegen, We stonden voor de ambtenaar van 't stadhuis.

Hij wees ons op plichten, gaf dan zijn zegen, Haar slanke vingers lagen vast in mijn vuist.

Ik heb die hand onbehouwen geknepen, Toen haar 'ja' duidelijk galmde als een klok.

Eindelijk had ik het geluk gegrepen, Gesmolten is het weer als een witte vlok.

Haar mooiste japon en schoentjes versleten Zijn over; de rest is geroofd, ben ik kwijr.

Het oude schoeisel moet de oorlog verweten, Voor die zwarte tijd geldt wel groter verwijt.

ISRAﾃ記 Israﾃｫl.

Te mooi voor oorlog.

Ik haat je wapens.

Laat je kinderen spelen, niet in de betonnen huizen, maar daar, waar de zon op en onder gaat.

Het kleedje hangt vergeten op een hanger.

De vaan van het feest, een lange vergeelde baan.

Het lijkt zo wel wat op een vliegenvanger, Een ander mag er mee bruiloften gaan.

Toch loop ik er langs en streel dan de zijde.

Ze was mooi in die lange taffen plooien.

Opnieuw zie ik dan als toen weer ons beiden, Krijgt zij gestalte mijn dierbare dode.

Jacques I. Furth.

VISIOEN blij is de hemel, blij en blauw om jou en om je gouden krullen die wiegend en dansend de horizon vullen. blauw is de hemel blauw en blij, boven mijn hoofd, mijn ogen, waar jij schaterend handjes vol zand in laat stromen, je kinderhandjes vol. wit zijn de wolken, wit en bol boven je kleine kinderlijf dat bruin is van de zomerzon. groot zijn de wolken groot en vreemd, bollend en stijgend op hoge zuilen dreigend en somber de hemel sluitend, stil en zwart. en onder het woud van de paddestoelen kruip ik stervend en tast met verkoolde handen de brandende aarde vergeefs naar je af.

Razzia (1944)

Jan Bons

Uit: Kleine Partituur van Jan den Boer (Onuitgegeven)

Internationaal Initiatief Luik Op 29 maart j.1. kwamen afgevaardigden van een groot aantal organisaties, ondertekenaars van de oproep van Brussel, te Luik bijeen: als Internationaal Initiatief eisen zij ontbinding van de SS-bonden, verbod van nazi-propaganda en berechting van nazi-misdaden in het bijzonder in de Bondsrepubliek.

Het Nederlands Auschwitz Comité, dat ook zitting heeft in de werkgroep van het Initiatief, was aanwezig; de voorzitster, Annie Fels-Kupferschmidt, deed het voorstel, op grond van de verstrekte documentatie inzake nu circulerende nazi-propaganda, een internationale tentoonstelling samen te stellen.

Joop van Baaren, bekend o.a. uit Expogé en Wiesenthalfonds, was voorzittet van de ochtendzitting.

Et werden drie referaten gehouden, resp. 35 jaar bevrijd, een terugblik op het verleden (René Prey, Frankrijk), het werk van het Int. Initiatief (Teo Ducci, Italië) en de huidige toestand en de perspectieven voot de toekomst (Hansjennes, BRD).

Maurice Goldstein, de voorzitter van het Int. Auschwitz Comité, trok de slotconclusies.

Zondag 30 maart bezochten alle afgevaardigden uit West- en Oost Europa de Luikse citadel, waar 412 verzetsmensen uit verschillende landen, zijn gefusilleerd en legden een krans bij het gedenkteken. Een indrukwekkende stoet, voorafgegaan door de Luikse politiekapel en ontelbate Belgische plaatselijke groepen met hun vaandels, trok later over de Maasbrug naar het nationale verzetsmonument van België. Ook hier werd een krans gelegd. Zowel het gemeentebestuur van de stad als de gouverneur van de provincie Luik zorgden voor een begroeting en legden er de nadruk op hoe welkom het gezelschap uit verzet en vervolgden te Luik was.

Hietondet volgt de vetklaring die zaterdag werd aangenomen en zondag in het Frans, Nederlands en Duits werd voorgelezen.

Verklaring van Luik Wij, te Luik (België) i n vergadering bijeengekomen ter herdenking van het feit dat 35 jaar geleden de bevrijding der kampen en de overwinning op het nazisme en het fascisme plaats hadden,

wij afgevaardigd door 59 nationale en internationale organisaties uit 16 landen van Europa en Israël, betuigen onze vriendschap en solidariteit met de gezinnen van de slachtoffers, de overlevenden uit de gevangenissen, fascistische en nazikampen, aan de verzetslieden strijders en patriotten van de landen die door het Hitierregiem werden onderdrukt en die 35 jaar geleden wenden bevrijd door de gemeenschappelijke strijd van de geallieerde legers en de nationale bevtijdings bewegingen.

Wij eren de nagedachtenis van de slachtoffers van de nazi-terreur en van de oorlog en brengen hulde aan onze kameraden die gevallen zijn voor de verdediging en de bevrijding van hun bezette en zwaar getroffen landen, aan de miljoenen mannen, vrouwen en kinderen die hun leven lieten in de concentratiekampen en bij massamoorden, gepleegd door de SS-ers en hun medeplichtigen.

Wij die het nazisme hebben bestreden om onze landen een vreedzame toekomst te verzekeren, in samenwerking en met eerbiediging van hun soevereiniteit en onafhankelijkheid, wij die 35 jaar geleden met klem uiting gaven aan onze vaste wil verder te sttijden om de mensen van een toekomst zonder fascisme, in vrijheid en met eerbiediging van ieders waardigheid te verzekeren, wij stellen namens allen door wier offers op 8 mei 1945 de vrijheid en de rechten van de mens zegevierden de ontoelaatbare vergevensgezindheid aan de kaak die in sommige landen wordt betracht tegenovet oud-nazi's en hun volgelingen, die trachten de geschiedenis te vervalsen, die de volkerenmoord ontkennen, die Hitleriaanse, rassistische propaganda voeren en steeds meet schennis en misdadige aanslagen plegen.

Wij dringen er bij de regeringen van deze landen op aan dat zij de nodige maattegelen treffen om deze aktiviteiten te vetbieden, in de geest van de VN-resoluties.

Evenals 35 jaar geleden veroordelen wij de nazi-ideologie, rassisme, antisemitisme en chauvinisme, die vooruitgang en vrede bedreigen. Onze eensgezindheid heeft gemaakt dat de nazi-misdaden tegen de menselijkheid onverjaarbaar zijn geworden en dat sommige SS-bijeenkomsten zijn verhinderd.

Deze resultaten moedigen ons aan vol te houden om te bereiken: de ontbinding van de SS-organisaties het verbod van iedere nazi-activiteit en -propaganda de vervolging en onverbiddellijke veroordeling van allen die verantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.

Deze eisen vertolken de vaste wil van de verzetsstrijders en nazi-slachtoffers om bij te dragen tot een betere verstandhouding tussen onze volken, tot consolidatie van de vrede en verdediging van vrede, vrijheid en menselijke waardigheid.

Luik, 29 maan 1980

OP TV EN RADIO De tv laat zich niet onbetuigd, als het erom gaat dat Nederland 40 jaar geleden in mei werd overvallen en vijf jaar later bevrijd. Er is geen denken aan alles te signaleren. Hierbij enkele tips voor uitzendingen die ons bijzonder interesseren.

Op 18 april wordt NCRV's Hier en Nu gewijd aan een film over de Lagerstrasse van Auschwitz, toegelicht door Cees Labeur.

Karei Prior is op 19 april 's ochtends in gesprek met de musicus en oudAuschwitzer Lex van Weren. (TROSradio). Op 19 april houdt Achter het Nieuws (VARA) zich bezig met de opvang of het ontbreken daarvan voor de in '45 overlevende en teruggekeerde Joden. Ook wij van het NAC werken daaraan mee.

Een interview met de secretaresse van ons comtié wordt op 2 mei uitgezonden door de school-tv (NOT) en wel tussen 11 en 12 uur.

SYMPOSIUM In onze vorige nummers hebben wij aangekondigd dat de Werkgroep Recht en Openheid in de zaak-Menten een symposium gaat houden. Dit plan bestaat nog steeds, maar met het oog op de druk bezette maand april zal het niet in april, maar aan het eind van het jaar plaats vinden.

De zaak-Menten zelf zal op 13 mei opnieuw bij de Rotterdamse rechtbank voor komen.

Activiteiten

Van lieve woorden ging ik huilen Op 2 mei '45 moesten we aantreden.

Appèl. En toen in wagons met stro.

Stro! Dat hadden we al die tijd niet meegemaakt. En maar met z'n vijftigen in één wagon. Vroeger met honderd of honderd twintig. We gingen weer op reis, waarheen wisten we nooit. Maar de SS-bewaking was bijzonder tolerant, we konden het bijna niet geloven. Moest je plassen, dan mocht je er uit. UIT DE TREIN! Toen kwamen we eindelijk in een klein plaatsje in Denemarken daar stond de trein een hele tijd stil op het perron.

En toen kwamen de bewoners en die gooiden brood en fruit naar binnen.

Want de deuren stonden open. En dat was ook iets bijzonders. Want normaal waren die deuren altijd gesloten en konden we om beurten door een heel klein raampje kijken.

En toen zei een van ons plotseling: wil je wel geloven dat we vrij zijn? Ik zei... daar geloof ik niks van. En 's avonds kwamen de Lotta's, zusters van het Rode Kruis. En die begonnen pap uit te delen. De SS-ers vertrokken. We hebben overnacht in een school. De volgende dag gingen we

naar Zweden onder medische conrrole. En 's morgens kwam er een oudere verpleegster, een heel moederlijk type, en die zei: Goeiemorgen kinderen, hebben jullie goed geslapen? Ze sprak gebrekkig Duits. En daar moest ik zo om huilen... want je was niks anders gewend dan geschreeuw. .. gesnauw... elke morgen... schnell... schnell... aufstehen... los... los...

Ik was helemaal van de kaart. Van lieve woorden ging je huilen. Eenmaal in Zweden kreeg ik tyfus. Toen ik beter was ging ik terug naar Amsterdam.

Drie weken nadat ik uit Zweden kwam, ben ik weer gaan werken. Op het station kwamen de bazen al naar ons toe: Wil je voor me werken? En dat heb ik gedaan. Er was grote behoefte aan diamantbewerkers. En er waren er nog maar weingig over...

Van mijn familie ben ik de enige die terug is gekomen.

E. Furth Halverstad Uit: Terug in de tijd, interview door Dick Walda, 1974

MUZIEK IN DE HEL Juist dezer dagen is het boek 'Trompetter in Auschwitz' verschenen geschreven door Dick Walda en verteld door Lex van Weren. Onze lezers hebben de inleiding en het slothoofdstuk van dit boek in ons herdenkingsnummer kunnen lezen. De hoofdpersoon, musicus en oud-gevangene, heeft er al menige reactie op gekregen.

Er zijn meer Nederlanders die in Auschwitz (in de laatste kampjaren) muziek hebben gemaakt en daarmee waarschijnlijk hun leven gered. Een van hen is mr. Herman Boasson, een van de trouwste vrienden van ons comité. Ook hij heeft herinneringen te boek gesteld — enkele daarvan hebben wij vroeger al eens in ons blad afgedrukt. In het afgelopen jaar is van die bijna alle eerder gepubliceerde korte stukken een bundeltje verschenen. Het heet 'Uit het nabije verleden'. Terecht. Het is nog steeds nabij voor wie het heeft doorgemaakt, al is dzt meer dan 35 jaar geleden.

Kampgenoten van Herman Boasson zullen veel in zijn notities en overpeinzngen herkennen en ook zij die in de nog steeds groeiende kamplite-

ratuur thuis zijn.

De barre tegenstrijdigheden, de SS-er die doodranselt en huilend naar 'Stille nacht' luistert, — we kennen ze. Ook de enkele zinsneden over het geloof binnen het helse prikkeldraad komen ons niet vreemd voor. Een verwrongen samenleving, zegt de uitgever de schrijver na. Toch hebben mensen — met welk een kracht! — zich weten te handhaven. Aan de muziek is, naast enige makkers, dit geschrift opgedragen door een man die zich op de dodenmars nog 'Münchens onsterfelijke muziek-centra' te binnen brengt.

Vol overtuiging kan hij Golda Meïr aanhalen: 'Wij moeten niet vergeten.

Wij moeten ons het verleden herinneren terwille van de toekomst.' Het is goed dat deze herinneringen in boekvorm verschenen.

E.T. Herman Boasson, Uit het nabije verleden, Kampepisoden en Kampbegrippen. Uitgeverij Jimmink, Amsterdam, 1979. Prijs ƒ 15,—

ROND EN OM 5 MEI Regelmatig leest u, al is het maar in dit blad, van onze activiteiten. U zult het ons niet euvel duiden dat wij niet altijd alle besprekingen en werkzaamheden van onze medewerk(st)ers 'verslaan'.

Aandacht willen wij dit keer toch vragen voor de gespreksavonden die een drietal van onze medewerksters, allen oud-gevangenen op uitnodiging van de Anne Frankstichting met onderwijsmensen hebben gehouden.

Meer dan honderd leerkrachten hebben gevraagd en geluisterd, velen ontmoetten voor het eerst mensen die uit de eerste hand over de kampen, over Auschwitz konden vertellen.

Wijzelf hebben jarenlang soortgelijke avonden, ook in het Anne Frankhuis, georganiseerd. Maar intussen is er een nieuwe generatie, ook in het onderwijs, opgestaan en de ontmoeting heeft wederzijds, daar zijn wij van overtuigd, grote voldoening gegeven.

Vatbaar voor herhaling, zolang het nog kan.

De bevrijding van Buchenwald werd herdacht op 12 april. Op 19 april 1943 kwam het getto van Warschau in opstand en sloeg de binnenrukkende SS-tanks terug. De gedenkdag van die grootse strijd mag niet onopgemerkt voorbijgaan: op 13 april houden de Joodse gemeenten en de Ned. Zionistenbond een bijeenkomst op de gedenkplaats Hollandse Schouwburg in de PI. Middenlaan te Amsterdam voor de slachtoffers van het naziregiem, daaronder de strijders van Warschau. Ook wij nemen hieraan deel. (om 16.30 uur) Op 25 april komen de vrouwen van Ravensbrück met alle belangstellenden om 12 uur op het Museumplein te Amsterdam om hun bevrijding te herdenken.

Op 13 april werd ook door minister Pais, in het bijzijn van koningin Juliana, de tentoonstelling 'Vervolging' in de Zuiderkerk re Amsterdam geopend. Deze expostitie van het Nederlandse paviljoen in Auschwitz is van 14 april t.e.m. 22 mei voor het publiek te bezichtigen.

Op 15 april is de koningin aanwezig, als in het Paleis op de Dam, de verzetstentoonstelling 1945- 19NU open-

vervolg op pag. 8

Luisteren en kijken in Israël

Terugvorderbaar?

Uit alle hoeken der aarde, uit alle werelddelen waren overlevenden van de getto's, oud-partisanen en -gevangenen naar Tel-Aviv gestroomd; samen trokken zij naar Jeruzalem om kransen te leggen bij het monument, buiten op de heuvel van Jad Wasjem en om naar een manend woord te luisteren. Er volgde een ontvangst bij president Navon. Elders in dit blad vindt u de tesolutie die de conferentie te Tel-Aviv heeft aangenomen.

In de discussie over de neo-nazipropaganda viel de nadruk op de zg.

Auschwitz-lüge: er zouden geen gaskamers hebben bestaan, alleen na de oorlog voor propaganda door Amerikanen neergezet (!) en er zouden geen Joden zijn vergast. Ook in Nederland wordt deze rimram door een vuns blaadje verspreid.

De vraag hoe de jonge generatie over de grote tragedie voor te lichten bleek

Dezer dagen hebben verschillende WUV-gerechtigden een bundel papieren gekregen waarop sinds 1976 jaar voor jaar staat aangegeven wat zij teveel aan uitkering zouden hebben ontvangen. Is dit een 'kleiner' bedrag, b.v. ƒ200,— dan wordt dit van de uitkering voor de lopende maand ingehouden.

Bedragen tot ƒ10.000 worden alleen opgegeven. De bedoeling is om later, zo deelde men ons mee, een toelichting te geven waarom men geacht wordt teveel te hebben ontvangen.

Blijkt dit gevolg te zijn van nalatigheid van de betrokkene, dan zal dit worden teruggevorderd. De manier en de termijnen waarop dit gebeurt zullen dan ook worden bekend gemaakt. Men krijgt de gelegenheid bezwaar te maken tegen een en ander.

overal in Amerika positief te worden beantwoord. En uiteraard kon men zich zelf overtuigen wat in Israël wordt gedaan om te tonen wat is gebeurd en om te waarschuwen.

Een minister en twee burgemeestets spraken de confetentie toe; voor oudminister en Knessetlid Jigal Allon is het misschien wel zijn laatste rede geweest. De voorzitter van het Joodse Weteldcongres, Klutznick, en die van het Internationaal Auschwitz Comité, dr. Maurice Goldstein, de redacteur van een jiddisj blad en een historicus uit Polen, Belgische verzetsstrijders en velen uit de sterke Franse delegatie met natuurlijk de veteraan prof.

Wellers en de bekende publicist Henri Bulawko, en oud-strijders en -gevangenen uit alle delen van Amerika, zelfs uit Australië, namen aan de beraadslagingen deel. Alle eer aan organisator, Stefan Crayek!

PENNINGMEESTERKRABBEL Schrijvende mijn krabbel vraag ik vriendelijk uw aandacht voor deze babbel.

Onze vrienden in het buitenland maak ik er op attent dat wij voot 1980 ook een acceptgirokaart stuutden voor een jaarlijkse bijdrage.

Die acceptgiro is een geheugensteuntje ons niet te vergeten en het heeft succes gehad.

Wij kregen al cheques gestuurd met de blanco girokaart er bij retour. Ik vraag vriendelijk maar wel dringend hen, die tot op heden dit verzuimden om alsnog hun bijdrage te sturen.

Ik heb nog meer financiële noten op mijn zang.

Zoals u elders in dit blad kunt lezen is het ons Comité door de Regering als bijzondere gunst toegestaan iets bij te dragen aan het te openen Nederlandse blok in Auschwitz in de vorm

van een beeld.

U begrijpt dat zo iets ons dit jaar voor belangrijke kosten stelt. Als penningmeester verzoek ook ik u ons dit jaar met extta bijdragen te steunen.

Vervolg van pag. 7

bijeenkomst in de Houtrusthallen, waarvoor het aantal gegadigden het maximum van 3000 vele malen overtreft, zodat er om toegangsbewijzen geloot is.

Op 10 mei houdt de Expogé haar gebruikelijke herdenking op de Erebegraafplaats te Bloemendaal.

Op 5, 6 en 7 juni organiseren deze Ned. Ver. van Ex-politieke Gevangenen uit de bezettingstijd, de Nat.

gaat, tot 22 april: daarna van 4-18 mei. Het geheel wordt georganiseerd door het Gemeentelijk 5-mei Comité van Amsterdam, waaraan een groot aantal organisaties, ook het NAC, meewerkt.

Op 5 mei vindt in Wageningen een bijeenkomst plaats, uitgaande van de Stichting Nationale viering Bevrijding, 's Middags is er een massale

Nog iets heel andets.

Ik wil van hietuit namens het Comité een oproep tot de regering richten om voortaan vettegenwoordigd te zijn bij de jaarlijkse Herdenking op 25 februari van de Februaristaking te Amsterdam.

Dit is zo een moedige en morele daad geweest, dat die niet alleen plaatselijk maar ook zijn landelijke betekenis had en heeft en zeker waar het de hoofdstad van het land betrof.

Met vriendelijke groeten Frits Degen penningmeester

Op onze vraag waarom toelichting enz. pas zoveel later verschijnen antwoordde men op het Rhijnspoorplein dat dit ligt aan de achterstand die er nog bij de hele afwikkeling van WUV-aanvragen is. Wij van onze kant merken op dat elke vordering of inhouding bij onze mensen schrik veroorzaakt, vooral als zij niet weten hoe of wat. En dan vragen wij ons af: waar zoveel paperassen maandelijks de deur uitgaan, kan daar niet een klein briefje bij dat (nog eens) vertelt dat de bedragen elk halfjaar zg. worden bijgesteld, dat het berekenen en de controle daarop meer tijd vergt en dat de betrokkene de nadere bijzonderheden nog te horen krijgt, dus ook of hij / zij zelf in gebreke was of dat misschien op het bureau een fout is gemaakt?

Onrust wekken bij de cliënten kan nooit de bedoeling van de WUV-regeling zijn.

NAC

Fed. Raad van het Voormalig Verzet Nederland en twee bonden van pilotenhelpers een Internationaal Verzetscongres 1980 te Eindhoven. Belangstellenden kunnen zich (maar wel zo snel mogelijk!) aanmelden bij het secretariaat van ons comité. Er is een groot aantal jongeren uitgenodigd voor een gezamenlijke manifestatie.

NAC