nederlands auschwitz comité
24e jaargang nr. 5, oktober/november 1980
Secr.: E. Furth, Diemerkader 43, 1111 AC Diemen, tel.: 020-905310 bankrek.: AMRO BANK, bijk. van Baerlestr. 58,1071 BA Amsterdam, spaarrek. 40.01.75.088 Gem. giro: 4875500, postgiro: 293087 t.n.v. NAC Redaktie: E.Tas, Amsteldijk23,tel.020-795716,1074 HS Amsterdam Administratie krant: D van Geens, Renkumhof 50, 1106 JB Amsterdam, tel 020-972869.
H O O P N A SCHANDE Honderdduizenden mensen van allerlei aard en gezindheid trokken in de eerste oktoberweek door Parijs, in protest tegen een anti-semitische schanddaad. De zoveelste. Maar dit keer waren er bij de bomaanslag in de rue Copernic vóór de synagoge, vier doden gevallen en tientallen gewonden. Een protest uit verontwaardiging met de eis: de daders pakken en berechten en dan het aftreden van de minister die zolang verstek het gaan. Geen dag gaat er deze herfst voorbij zonder aanslagen. Vlak bij ons, in Antwerpen, heeft een onverlaat zich niet ontzien een groep Joodse kinderenop-een-busreisje aan te vallen en met dodelijke afloop. In Frankrijk, waarde gewelddaden geregeld toenamen en voortgaan, was in Marseille al een jongeman het slachtoffer geworden. De oude Joodse begraafplaats in Forbach (Lotharingen) werd geheel vernield en de beweging tegen racisme en anti-semitisme MRAP heeft tien aanvallen moeten verduren. Zoals altijd duiden anti-semitische misdrijven op meer onheil. Neo-nazi's en dito fascisten zijn alom aan het werk. In het spoorwegknooppunt en Italiaans anti-fascistisch bolwerk Bologna richtten zij een waar bloedbad aan. De Duitse broeders lieten een zware springlading ontploffen op het oktoberfeest in München. Een van de 81 doden bleek een lid van de Wehrsportgruppe Hoffmann, waartegen alle Duitse anti-fascisten sinds jaar en dag waarschuwen, tot januari 1980 tevergeefs. Toen werd de groep met zijn zg. Wehrsport verboden. Hoffmann zelf werd met vier kornuiten ingerekend, maar na enkele uren weer vrijgelaten. In Italië ging de politie zich onder veel geheimzinnigdoenerij ten langen leste eens met de neo-fascisten bezighou-
den. Nadat ook hier honderdduizenden op de been waren gekomen om opheldering en maatregelen te eisen. Van de ongeveer 180 aanslagen met racistisch karakter in Frankrijk heeft de politie nog nooit een dader weten te vinden. Alleen een Italiaanse terrorist in Nice wist zij opeens verbazend vlug te grijpen. Maar hoewel het in datzelfde Nice dreigementen tegen Joodse ingezetenen regende, deed de politie of haar neus bloedde. O p 19 september j.l. is tijdens een proces tegen een zekere Mare Fredenksen, een Hitler-bewonderaar, diens club, d e F A N E , ontbonden. Wij konden via de Westduitse tv zien en horen hoe dit heerschap er prat op gaat meteen een eveneens nationaal-socialistische FNE te hebben opgericht en in contact te staan met nazi-rotgenoten in en buiten Europa. Ook de nieuwe club heeft zich alweer beroemd op brandstichting en het leggen van bommen. Het bovengenoemde proces betrof dan ook alleen smerige schriftelijke uitlatingen en met de terreurdaden waar deze neo-nazi's zich n.b. op laten voorstaan! Pas een groepje Joodse jongeren heeft Frederiksen een verdiende afstraffing gegeven. Geen compliment voor de Franse overheid.
ciële opdracht natuurlijk. Niettemin kon de Franse regering ook nu slechts een late en zwakke verklaring opbrengen. Terwijl een enquête van het weekblad 1'Expres onthulde hoe ver antisemitisme en ander racisme in de bevolking is ingevreten. Gelukkig is niet alleen in Parijs een grote menigte op de been gekomen tegen de anti-semitische terreurdaden, maar ook elders, zoals in Marseille en Straatsburg. Ook buiten Frankrijk is beroering gewekt. Hier te lande heeft het Centraal Orgaan van Verzets- en Vervolgingsslachtoffers (COWS) waarvan ook het Nederlands AuschVervolg
op pag. 2
Neo-nazi's bij Franse politie In enkele jaren tijds 180 aanslagen, allemaal racistisch en allemaal ongestraft. De onthulling door de Franse politievakbpnd: Parijs werft voor het politieapparaat bij voorkeur neo-nazi's en ander ultra-rechts gespuis aan, kwam dan ook nauwelijks als een verrassing. Zelfs bleek de Franse opperrabijn Kaplan een poos door een FANE-fascist eigenhandig te zijn bewaakt. In offi-
Joodse vrouw met kind; onderdeel van het oorlogsmonument in het Volkspark te Enschede, in 1955 gemaakt door Man Andriessen
Vervolg van pag. 1 witz Comité deel uitmaakt, een telegram gezonden aan de Franse Ambassadeur in Den Haag met de volgende inhoud:
'Diep geschokt door de reeks aanslagen van neo-nazi-organisaties in uw land, culminerend in de bloedige aanslag in de rue Copernic te Parijs, dringen wij er bij u op aan alle mogelijke maatregelen te treffen om een einde te maken aan iedere activiteit van deze organisaties, die een wezenlijke bedreiging vormen voor de democratie, de rechtsorde en de menselijke waarden. Tevens verzoeken wij u de door deze organisaties bedreigde groepen, o.a. de Joden, onmiddellijk de bescherming te bieden waarop zij rech t hebben en die zij zo dringend behoeven.' Antisemitische golf De anti-semitische golf die over Europa slaat gaat Nederland niet voorbij. Er is een schunnig Viking-jeugdvod. Smerige opschriften verschijnen op de muren, in verschillende wijken van Amsterdam. Verschillende Joodse burgers worden geregeld telefonisch bedreigd. Tijdens de afgelopen Joodse feestdagen is het voorgekomen dat mensen op weg naar de synagoge werden lastiggevallen. En dat door tieners. Ook zijn bij herhaling gedenkplaatsen voor Joodse slachtoffers geschonden. Het zal wel aansluiten bij de racistische stemmingen die meer en meer opduiken en die ook in alle ons omringende landen een rol spelen. Men kan zich voorstellen dat 't op die feestdagen gewenst was deze, dan drukker bezochte, synagoges te bewaken. Naar onze mening dient dit te gebeuren door de politie, met passende middelen en op discrete wijze. Men heeft het nodig geacht een particuliere bewakingsdienst in te schakelen en bovendien zijn soms Joodse jongelui vrijwillig en duidelijk kenbaar als beveiligers opgetreden. Dit alles natuurlijk ter beoordeling van de betreffende instanties. Anders wordt het als zich van elders, in dit geval uit Israël, personen aandienen om de wacht te houden bij Joodse instellingen, o.a. in Nederland. Minister Wiegel heeft, evenals andere regeringen, deze voornemens van de hand gewezen, zoals vanzelf spreekt. Waakzaamheid is iets anders dan paniekmaatregelen.
Ongerust om Israël Groeiend antisemitisme wordt wel in verband gebracht met de politiek van de regering-Begin in Israël. Nu zijn er vele Joden, allereerst in Israël die zich over deze politiek zeer ongerust maken. Buiten Israël maken Joden en met-Joden zich ongerust, omdat zij ook hierdoor het bestaan van Israël in gevaar zien komen. Kritiek op elk beleid, ook van elke minister, Israëlisch of niet, dient mogelijk te zijn, is ook nodig. Maar als enige uiting van of over zulk een politiek wordt beantwoord met 'vuile Joden!', dan is dat alleen maar antisemitisme. Waar het ook gebeurt. Intussen vallen er ook vliegtuigbommen en is er, nog wel in het MiddenOosten, een regelrechte oorlog aan de gang. Geen zinnig mens kan de afloop overzien. Vast staat alleen dat de toestand in en om dat kruitvat nog hachelijker is geworden. We kunnen slechts hopen dat er geen verdere inmenging en zo gauw mogelijk een relatieve rust van komt. Want ook daar zijn de voorwaarden voor een redelijke regeling van de eindeloze rij problemen mogelijk. Bitter nodig blijft allereerst dat de wapens zwijgen. Voor alle betrokkenen.
Allen betrokken Betrokken bij wat gebeurt: zijn we dat niet allemaal? Zwijgen is voor ons dan ook uitgesloten. De recente voorvallen kunnen wij niet licht nemen. Eris een duidelijke (en bekende)) samenhang, die we zo mogen samenvatten: het fascisme is uit het duister weer naar boven en naar buiten gekomen. Het is bezig de wereld anno 1980 te laten zien wat fascisme is. En het roept, ook niet voor het eerst, om het enige afdoende antwoord: alle krachten moeten gebundeld worden, opdat allen die het niet of niet meer zien begrijpen wat het fascisme is. Immers, het hernieuwde fascisme hanteert hetzelfde wapen als toen, de blinde terreur. Toen is het ook zo begonnen. Dit voor de mensen van hoog en van laag die alleen maar nazikoppen tellen en zeggen dat het er niet zoveel zijn. Toch is Hitier c.s. eens klein begonnen. De tegenstand tegen elk fascistenbedrijf is echter overweldigend groot en machtig genoeg om de gewenste maatregelen af te dwingen. De verkiezingen in de Bondsrepubliek tonen een zekere
afwijzing van neo-nazi- of rechts-extremistische neigingen. Vooral is dit te danken aan de onverdroten ijver van juist de jonge Duitse anti-fascisten, die overal de boer op trokken, met zijn allen. Ook wij doen ons best alle hens aan dek te halen: want jong en oud, rechts en links, georganiseerd of niet, van welk geslacht, geloof of ras ook, alles moet erbij om de naziduivel, oud of nieuw, hoe dan ook vermomd, te smoren. Dat geeft hoop na de jongste schande. Otto Frank overleden Dezer dagen is Otto Frank, Anne's vader, overleden op de leeftijd der zeer, zeer sterken. Tot vlak voor zijn dood heeft hij nog moeten optornen tegen de aanstijging (de hoeveelste?) dat Het Achterhuis een vervalsing zou zijn. Het laatst in een proces te Hamburg tegen twee neo-nazi's die beweerden dat er geen miljoenen Joden waren vermoord en dat het dagboek van Anne Frank na de oorlog was geschreven. De rechtbank verzocht het Bundeskriminalamt het manuscript te onderzoeken. Het bleek geschreven met dezelfde inkt als op Anne's ansichtkaarten in 1942 aan haar tante in Zwitserland gestuurd. Deze inkt was tijdens de Tweede Wereldoorlog (en tot 1950) in gebruik. In 1947 is het dagboek bij uitgeverij Contact verschenen. Nadien, in 1951, heeft iemand, die overigens bekend is, enkele woorden in de marge van het manuscript bijgeschreven, uiteraard in een heel ander handschrift dan dat van Anne. Het rapport, dat al van mei 1980 dateert, werd onlangs in Der Spiegel gepubliceerd en bevestigt alleen maar wat we al wisten: dat het meisje op de Prinsengracht heeft neergeschreven wat zovelen hebben gedacht die nooit meer zouden spreken. In dat/elfde Anne Frankhuis is een tentoonstelling te zien over alle pogingen om de massamoord op de Joden te ontkennen. Telkens duikt daarbij het sprookje van het zg. vervalste dagboek op. 25 januari 1981 De jaarlijkse Auschwitz-herdenking zal in 1981 plaatshebben op zondag 25 januari. U zult er natuurlijk meer van horen, maar houdt u die datum alvast vrij. NAC
Internationaal beraad.
EEN WERELD V A N GERECHTIGHEID NALATEN O p 4 en 5 oktober is de Algemene Vergadering van het Internationale Auschwitz Comité in Auschwitz bijeen geweest. Er waren 58 afgevaardigden van 19 organisaties uit 16 landen aanwezig. Het Nederlands Auschwitz Comité was' vertegenwoordigd door de voorzitster, Annie Fels-Kupferschmidt, lid van het presidium van het I. A.C. en de secretaresse, Eva Furth. Het bestuur van het Int. Auschwitz Comité werd in zijn geheel herkozen. Er ging een protest naar de Franse regering, waarin maatregelen tegen de neonaziterreur werden geëist. Een lid van de grote Israëlische delegatie hield een ontroerende toespraak. Annie Fels memoreerde o.m. de steeds toenemende deelname van de jeugd bij de Februari-herdenkingen en de Tweede Kamer-uitspraak om 5 mei tot nationale feestdag te verklaren, dit op algemene aandrang van de bevolking. De vergadering bracht een bloemenhulde bij het monument van Birkenau, de dodenmuur in Auschwitz, in Monowitz en bij het grafteken in het stadje Oswiencim voor de Sowjet-militairen die bij de bevrijding van het kamp zijn gesneuveld. Behalve het getto-monument te Warschau bezocht mevrouw Fels ook de indrukwekkende gedenkplaats met zijn duizend stenen van Treblinka. Twee resoluties werden aangenomen. De ene spreekt ongerustheid uit over de verslechteringen van de internationale toestand. "De tegenstelling in de bestaande centra van spanning spitsen zich toe en er ontstaan nieuwe in verschillende delen der aarde. Het grootste gevaar vloeit echter voort uit de nieuwe bewapeningswedloop met atoomwapens, allerlei raketten met kernlading, chemische, bacteriologische en andere wapens voor massavernietiging. 'De mensheid wordt vandaag meer dan ooit door zelfvernietiging bedreigd', aldus de bijzondere VN-zitting voor ontwapening in 1978. Wij, voormalige gevangenen van Auschwitz voelen ons vooral geroepen tot de strijd voor vrede als voorwaarde en grondslag van menselijk leven, vanuit de smartelijke ervaring in het groot-
ste en onmenselijkste vernietigingskamp aller tijden. Wij, oud-Auschwitzers willen alles doen om toekomstige generaties niet een wereld van ruïnes, verwoesting en dood na te laten, maar al onze krachten inspannen voor het scheppen van een wereld van vrede, vrijheid en gerechtigheid."
Tegen neo-nazi's en en racisme Resolutie De gedelegeerden op de Algemene Vergadering van het Int. Auschwitz Comité die op 4 en 5 oktober in Auschwitz bijeen was, bevestigen hun gelofte om, indachtig de vier miljoen in Auschwitz-Birkenau vermoorde mensen, met al hun kracht tegen elke vorm van fascisme en racisme te strijden. Wij eisen dat alle nazi- en oorlogsmisdadigers, met inbegrip van de bloedrechters, ook van het zg. Volksgericht, hun gerechte straf krijgen. Wij stellen het feit aan de kaak dat ondanks resoluties en conventies van de Verenigde Naties in vele landen een snelle toeneming van fascistische en racistische activiteiten is te constateren. De neo-nazimoordaanslagen van Bologna, München en Parijs zijn daarvan het schrikbarendse bewijs. Wij stellen de stroom neo-nazi- en neo-fascistische propaganda-geschriften aan de kaak. Het stuitendst is het opnieuw verschijnen van Hitiers maakwerk 'Mein Kampf', dat rassenhaat, volkerenmoord en de aanvalsoorlog propageert. W i j stellen het feit aan de kaak dat in vele landen, deels onder bescherming van staatsorganen, steeds nieuwe neofascistische en neo-nazi-organisaties openlijk of bedekt worden gesticht en hun fascistische en antisemitische activiteiten kunnen ontplooien. Wij eisen dat tegen misdadige fascistische elementen die weer anti-fascisten, Joodse burgers en buitenlanders bedreigen en die gedenkplaatsen gewijd aan de slachtoffers van het fascisme vernielen en schenden, energiek wordt opgetreden. Daarom nemen wij deel aan het
De delegaties van Israël en Nederland na de Algemene Vergadering van het Internationale Auschwitz. Comité voor het gettomonument te Warschau, waar zi] bloemen hebben gelegd.
internationale symposium van de Int. Federatie van Verzetsstrijders tegen het fascisme op 29 oktober in Frankfurt a/M. Daarom ondersteunen wij verder actief elke actie en alle activiteiten van het Internationaal Initiatief van Verzet en Slachtoffers van Fascisme en Nazisme en van andere organisaties en daarom eisen wij: Ontbinding van alle SS-organisaties; verbod van alle propaganda voor nazi's en rassenhetze; vervolging en veroordeling zonder aanziens des persoons van allen die verantwoordelijk zijn voor de oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
Nederlands paviljoen ook in Nederland Met de grootste welwillendheid, aldus minister van Agt, zal het voorstel van het Tweede kamerlid Joop Wolff om een copie te laten maken van het Nederlandse paviljoen in Auschwitz, in het kabinet bespreken. Het werk van Dick Elffers zou dan blijvend in Nederland te zien zijn.
PRATEN OVER WUV Operette met reductie Uit vele reacties is ons gebleken dat er de laatste tijd moeilijkheden zijn ontstaan vanwege de lange wachttijden, veel afwijzingen enz. bij WUV-aanvragen. Een viertal leden van het N A C heeft nu een gesprek gehad met enkele mensen van de Uitkeringsraad en iemand van de Stichting 40-45. De lange wachttijden alvorens men gekeurd wordt kunnen een fors stuk teruggebracht worden, vinden wij. Onze gesprekspartners reageerden hierop positief. We willen pogen een soepeler manier van keuren voor de onzen te verkrijgen. Het valt met te ontkennen dat onze mensen een trauma hebben overgehouden en daarmee verder moeten. Het causaal verband (is dat van oorzaak en vervolg) tussen het nu zoek zijn en de ontberingen tijdens de vervolging gedurende de bezettingsjaren is altijd aanwezig. We zouden een bijzondere keunngsaanpak voor Joodse oorlogsslachtoffers toejuichen. Ook zullen we ons beraden of het mogelijk zou zijn om via ons comité zelf de keurende artsen voor te dragen aan de Uitkeringsraad. Wie extra voorzieningen of extra vakantiegeld wil aanvragen moet bij elke aanvraag een verklaring van huisarts of specialist insluiten. De aanvraag kan men het beste doen volgens art. 20 van de WUV, de Wet Uitkering Vervolgingsslachtoffers. De Uitkeringsraad gaat meestal te werk volgens art. 21. Dit wil zeggen: met inachtneming van de totale financiële omstandigheden van de vervolgde. En dit betekent dat men altijd een gedeelte van de uitkering bij moet passen. Vaak wordt de extra voorziening volgens art. 21 van de WUV geheel gekort op de uitkering. Daarom kan een getrouwde vrouw die krachtens de WUV aanspraak kan maken op voorzieningen, het best een extra vakantievoorziening zelf aanvragen met doktersverklaring. Van deze vrouwen kan niets worden gekort. Deze vakantie-voorziening is uiteraard alleen voor haarzelf. Wanneer er een beslissing is tot uitbetalen en die uitbetaling laat lang op zich wachten, is er bij de UR een voorschot mogelijk. Het is ons gebleken dat de wijze van WUV-berekenen meestal een jaarlijkse navordering van de belasting tot gevolg heeft. We hopen dat de UR in de toekomst van alle sociale uitkeringen die ze nu in mindering brengt de belasting volledig afhoudt, zodat de mensen
geen vrees voor navorderingen hoeven te hebben. Het N A C probeert alles te doen om de WUV beter te laten functioneren, zodat men wat meer rust en financiële zekerheid krijgt. We zouden de mensen willen aanraden neveninkomsten op te geven aan de Uitkeringsraad, omdat deze er vroeg of laat toch achter komt en dan wordt er zo een groot bedrag gevorderd dat men daardoor in de narigheid raakt. We zijn in beginsel erg gelukkig geweest met de WUV, al was deze (late!) wet toen te vlug in elkaar gedraaid; nu laten de fouten in de WUV zich niet meer verbergen. Keurde men vroeger snel of was men tevreden met een rapport van huisarts of specialist, nu zijn de keuringen — vanwege het causaal verband — bijzonder zwaar en krijgt men steeds moeilijker recht op een periodieke uitkering. O n s gesprek met de UR en anderen had een intens karakter; over veel onderwerpen werd gesproken, zodat wij het voorgenomen schema niet geheel konden afronden. We hadden nog het een en ander op het hart, wat dan de volgende keer (naar onze wens zeer spoedig) kan worden besproken. . Bep leeboom
Onze vriend en oud-kampgenoot Lex van Weren bezorgt ons een verrassing, die zeker op prijs zal worden gesteld. Hartelijk dank! O p vrijdagavond 31 oktober a.s., aanvang 20.00 uur, speelt de Operettevereniging Kunst en Vriendschap in Gebouw De Hoeksteen (voorheen Marcanti) Jan van Galenstraat The Desert Song van Sigmund Romberg. Groot koor, orkest en solisten onder de muzikale leiding van Lex van Weren. Alle lezers van dit blad zijn hartelijk welkom tegen een gereduceerde toegangsprijs van ƒ 4,— p.p. Telefonische aanmelding 121489. Voor zaterdagavond 1 november zijn nog een beperkt aantal kaarten verkrijgbaar a ƒ 10,50p.p. In het koor van deze vereniging is nog plaats voor enkele zangers of zangeressen. Indien u daar interesse voor hebt, kunt u eens een repetitie bijwonen. In principe iedere dinsdagavond vanaf 20.30 uur in het Gebouw Westerkwartier aan het van Beuningenplein. Alle inlichtingen Bert Hoeting tel. 121489 of bij Lex van Weren 420385.
HET H O U D T NIET OP Menten heeft weer van /ich doen spreken. Hij heeft door zijn advocaat laten verklaren dat hij te ziek zou zijn... voor het gevangenisziekenhuis te Scheveningen en een kort geding aangespannen voor zijn vrijlating. D e Werkgroep Recht en Openheid in de zaak-Menten, die zojuist zijn 11de bulletin heeft doen verschijnen, kan weer voort. D e justitie ook. Een van de grootste massamoordenaars (minstens een kwart miljoen, onder wie ruim 33.000 Nederlandse slachtoffers), Gustav Franz Wagner, heeft het opgegeven. Deze SS-commandant van achtereenvolgens de vernietigingskampen Treblinka en Sobibor heeft nooit anders dan een paar maanden voorarrest gehad in Brazilië, waar hij onder zijn eigen naam leefde na enige jaren onderduik in zijn Heimat. Wiesenthal heeft hem opgespoord n.b. door een foto van een 'SS-Treffen' van de alte Kameraden uit 1978. Wagners uitlevering was gevraagd door Polen, Israël, Oostenrijk en de Bondsrepu-
bliek. Uitlevering werd door Brazilië geweigerd, omdat 's mans misdaden verjaard zouden zijn. Hij werd in 1979 vrijgelaten en heeft nu op zijn boerderij bij Sao Paolo zelfmoord gepleegd. Die SS-Treffen vinden open en bloot in Zuid-Amerika en ook in de Bondsrepubliek plaats. Al vier jaar lang dringt een Internationaal Initiatief van ruim honderd organisaties van verzet en vervolgden aan op opheffing van die clubs en verbod van 'Treffen' of grote bijeenkomsten. Het SS-blad (!) Der Freiwilhge pleegt ze nu niet meer met plaats en datum aan te kondigen. Toch is voor oktober een SS-bijeenkomst in het Beierse stadje Marktheidenfeld bekend gemaakt. Het N A C heeft de burgemeester per telegram doen weten dat het onderonsje van de 4de Panzer-Polizei-Grenadiere-Division meer dan ooit ontoelaatbaar is, juist nu er bij het onherstelbare leed van de slachtoffers, daar, zoals in München, nieuwe naziterreur woedt.