Auschwitz Bulletin, 1984, nr. 02 Februari

28e jaargang nr. 2, februari 1984

nederlands auschwitz comité

Secr.: E. Furth, Diemerkade 43, 1111 AC Diemen, tel.: 020-905310 bankrek.: AMRO BANK, bijk. van Baerlestr. 58, 1071 BA Amsterdam, spaarrek. 40.01.75.088 Gem. giro: 4875500, postgiro 293087 t.n.v. NAC Redaktie: Drs. Eva Tas, Amsteldijk 23, tel. 020-795716, 1074 HS Amsterdam Administratie krant: D. van Geens, Renkumhof 50, 1106 JB Amsterdam (Zuid-Oost), tel. 020-972869.

Even zijn we teruggeweest Toespraak van Burgemeester Van Thijn

Even ben ik teruggeweest, even heb ik weer die verstikkende sfeer geproefd van een fascistische dictatuur. Een volk, vertrapt, getekend, ontrecht. Repressie, politieke gevangenen, vermissingen, martelingen, moord, intimidatie en terreur. Vandaag vooral tegen de honderdduizenden naamlozen, de armen, bezitslozen in de haveloze krottenwijken in Santiago de Chili.

Het Chili van Pinochet, waar de Gestapo anno '84 overal loert en elk ogenblik kan toeslaan. Een genadeloze dictator, die zich dagelijks in zijn huisbioscoop verlustigt aan films van en over het Derde Rijk. Het is niet toevallig dat één van de beruchtste oorlogsmisdadigers Waker Rauff, rechtsstreeks verantwoordelijk voor de vergassing van 97.000 joden, daar— sinds de moord op Allende — zijn eigen naam weer heeft kunnen aannemen.

Even ben ik teruggeweest. Dichter bij huis. In ons bloedeigen Amsterdam.

Twee dagen praten, ja soms schreeuwen, maar mag het alsjeblieft, als het over zoiets barbaars gaat als het racisme. Ja, ook hier, in deze stad, vrijheid en democratie ten spijt, worden mensen dagelijks vernederd, voelen zich bedreigd. Na bijna 40 jaar herdenken, blijken de bordjes 'voor Joden verboden' er nog te hangen, al gebeurt dat niet openlijk en is de tekst aangepast aan de veranderde bevolkingssamenstelling.

Wij, zoals we hier staan, beseffen als geen ander, hoe het (klein) begon en hoe wereldschokkend het afliep. Het één is niet los te zien van het ander.

Auschwitz staat niet alleen voor de moord op 6 miljoen Joden, Auschwitz staat ook voor de weg daarheen.

Jarenlang zijn wij — tijdens herdenkingen als deze — bang geweest dat wij zouden vergeten. ,We telden onze gelederen, bang vroegen we ons af, zijn we dit jaar niet met minder? Hoe zal het gaan, als wij er niet meer zijn? We telden de jongeren. Vandaag weten we dat we nooit zullen vergeten, omdat ons domweg die kans niet wordt gelaten. Het fascisme en het racisme, onze vijanden tot in den dood zijn taai en hardnekkig en steken telkens weer de kop op; elders in de wereld, jazeker, maar ook hier direct bij huis.

Herdenken is belangrijk. En niet alleen uit piëteit. Maar ook omdat het ons dwingt ons af te vragen, telkens weer opnieuw, hoe het zover heeft kunnen

Naar de Dokwerker!

Op zaterdag 25 februari zullen wij na het gemeentebestuur van Amsterdam en het Februari-Herdenkingscomité bloemen leggen aan de voet van de Dokwerker.

Het défilé begint om 5 uur en als elk jaar zullen de mensen van wijd en zijd eraan meedoen.

Komt u ook met al uw dierbaren!

De staking mogen wi) niet vergeten.

NAC

komen? Waarom was het niet af te wenden? Waren we wel alert genoeg?

Hebben we niet te lang de barre werkelijkheid gebagatelliseerd?

Vervolg op pagina 2

Voorzitster Annie Fels, staatssecretaris Van der Reijden en burgemeester Thijn bij het monument 'Nooit meer Auschwitz'.

Van

De WUV in het geding Brief aan de ministerraad

Op 19 januari ttuurde het NAC de volgende brief aan minister-president Lubbers O p 8 juni 1983 heeft de Staatssecretaris van WVC in de Tweede Kamer verklaard dat hij wilde trachten de bijzondere uitkeringen ten behoeve van vervolgden niet te korten, daar hij deze als een 'ereschuld' beschouwde. Als Nederlands Auschwitz Comité waren wij vanzelfsprekend zeer gelukkig met deze uitspraak.

Tot onze ontsteltenis hebben wij moeten vaststellen dat de WUV-uitkeringen, volkomen onverwachts, niettemin met 3 % zijn verlaagd. Uit diverse, door ons gevoerde, gesprekken is ons bovendien duidelijk geworden dat in de loop van 1984 verdere kortingen overwogen worden. Het heeft er de schijn van dat het zo vaak gebruikte woord solidariteit een begrip vertegenwoordigt dat voor vervolgingsslachtoffers slechts een beperkte betekenis heeft.

Wij nemen dan ook de vrijheid om het

Vervolg van pagina 1 Herdenken is niet alleen terugblikken op '40-'45 maar vooral ook op '30-'35, de economische crisis, het spook van de werkloosheid, het falen van de democratie, de oplaaiende vreemdelingenhaat, de jacht op zondebokken.

Wat zijn de lessen? Wat zijn de overeenkomsten? Wat de verschillen? Eén verschil is er zeker. Toen was Auschwitz ons onbekend. Vandaag zijn we gewaarschuwd.

Daarom is herdenken alleen niet genoeg. Wie 'nooit meer Auschwitz' zegt, zegt ook 'nooit meer' tegen de gevoelens van machteloze woede van toen. 'Nooit meer Auschwitz' betekent ook 'nooit meer' erop vertrouwen dat dé wereld, dé medemens, dé ander zoiets wel even zal voorkomen.

'Nooit meer Auschwitz' btekent zélf waakzaam zijn, zélf in actie komen, zélf de krachten bundelen, tijdig en

volgende onder uw aandacht te brengen. Het moest tot 1973 duren alvorens een wettelijke regeling tot stand kwam waardoor de daarvoor in aanmerking komende vervolgden verlost werden van de angst om als bijstandstrekkers beschouwd en behandeld te worden.

Zij, die kennis hebben van de gedachten- en gevoelswereld van de vervolgden weten wat een dergelijke rechtsonzekerheid betekent. De oorzaak van het tot stand brengen van financiële regelingen ten behoeve van vervolgden heeft immers zijn weerga niet in de geschiedenis. Het valt te verwachten dat — zoals eerder vermeld — verdere verlagingen van de periodieke en bijzondere voorzieningen gevreesd moeten worden.

O p humanitaire maar ook op materiële gronden doen wij dan ook een dringend beroep op u te tonen dat het Nederlandse volk en zijn regering niet alleen mondeling, maar ook feitelijk solidair zijn met vervolgingsslachtoffers.

Angst voor verdere aantasting van hun

dus nu. Ook als het niet rechtstreeks om ons lijkt te gaan, deze keer. Of beter gezegd. We moeten begrijpen: het gaat altijd om ons, want fascisme en racisme zijn misdaden tegen de mensheid.

Wie een Surinamer vernedert, omdat hij Surinamer is, vernedert een Turk, een Marokkaan. Vernedert een Jood, vernedert de mens. Wie vandaag discrimineert tegen wie dan ook tart de nagedachtenis van Auschwitz.

We mogen dat niet laten gebeuren.

Herdenken verplicht, verplicht tot nieuwe strijd.

Even zijn we teruggeweest. In gedachten bij onze doden. Systematisch vernietigd door wat genoemd mag worden de meest sinistere uitingsvorm die het racisme ooit heeft aangenomen.

Even zijn we teruggeweest, maar lang genoeg om opnieuw de handschoen op te pakken. Nooit meer Auschwitz betekent: weg met het racisme.

levensstandaard zal de psychische en lichamelijke gesteldheid van hen die voor deze uitkeringen in aanmerking komen nog verder doen achteruit gaan.

Nooit mag uit het oog worden verloren dat zij, sinds 1945, gebukt gaan onder de gevolgen van wat hun in de Tweede Wereldoorlog is aangedaan.

Het lijkt ons uitgesloten dat enige ambtsdrager in Nederland bereid is een dergelijke verantwoordelijkheid te dragen.

Wij vertrouwen er dan ook op dat verdere kortingen achterwege zullen blijven.

Copieën naar de vaste kamercommissie van WVC en de partijen en aan de Uitkeringsraad Vervolgden, Stichting '40-'45, Pelita, JMW en het Verbond belangenbehartiging vervolgingsslachtoffers.

Rauff moet uitgeleverd Het C O W S (Centraal Orgaan Voormalig Verzet en Slachtoffers), waarvan ook ons comité deel uitmaakt, heeft de minister van Buitenlandse Zaken verzocht er bij de Chileense regering op aan te dringen de nazi-misdadiger Walter Rauff aan Israël uit te leveren.

Rauff wordt beschuldigd van het uitmoorden van ongeveer 100.000 Joden door middel van vergassingsauto's. De regering van Chili heeft Israëls verzoek om uitlevering geweigerd op grond van een uitspraak van het Chileense hooggerechtshof van 1964. Het C O W S vecht met vele andere groeperingen deze uitspraak aan.

Tot hoop gedoemd Een krans van de regering, meer dan duizend mensen op de Nieuwe Ooster die de burgemeester en het Kaddisj horen; maar weinig minder aanzittend in het RAI-restaurant, de goede ontvangst van onze januari-krant — dat bij elkaar en nog wat meer maakt de herdenking 1984.

U hebt het meebeleefd, op tv gezien, in de krant gelezen. U werd aangegrepen door het gebed van rabbijn Sonny Herman en door de woorden van Amsterdams burgemeester: u hebt die zojuist nagelezen. Onze brief over de WUV aan de ministerraad is ook namens u geschreven; u kunt dat op deze pagina's constateren.

In haar rede sprak de voorzitster van het N A C , Annie Fels-Kupferschmidt, ook over de Centrumpartij. Zij betwijfelde de uitspraak van minister-president Lubbers dat een verbod van die partij in strijd met de democratie zou zijn en citeerde Den Uyl, die als gevaar van een verbod zag dat die partij dan ondergronds zou gaan. 'Wij vinden het openlijk bestaan van een racistische

partij geen minder gevaar', aldus onze voorzitster.

Ernstige zaken, zeker. Maar dit heeft ons niet belet een opgewekte reünie te houden, waar de burgemeester, medewerkers van WVC, van alle instellingen en instanties met wie wij contact hebben, alle Joodse kerkgenootschappen en een lange rij verzetsorganisaties tegenwoordig waren.

De artistieke bijdragen hadden weer een groot aandeel in het welslagen van de dag: daar was het terecht veelgeprezen koor van de Liberaal Joodse Gemeente, door Joppe Poolman van Beusekom tot een ware top gevoerd. Bijzonder trof de sobere zangvoordracht van Shura Lipovsky en de Silver Seven zorgden voor de best mogelijke stemming.

Die 29ste januari gaf de burger weer moed. Of zoals de onlangs overleden auteur Manès Sperber eens over de Joodse denkwereld schreef: wij zijn gedoemd tot hoop. Geldt dit niet ook voor ons?

Laplacestraat Ik zie je weer in deze straat De tijd heeft even stil gestaan Jij hebt je rode mantel aan En op je krullen een baret...

Je draagt een kleine rugzak met Voor onderweg een boterham Je tandenborstel en een kam En op je borst die gele ster...

Zacht zeg je: "An, het is zover omdat vandaag de oproep kwam".

Sinds ga ik door een hel Dit beeld gebrandmerkt Stil meisje met je rugzak Dat wuivende de straat

van haat in mijn kop op uitgaat.

Anneke.

(Voor Lotty en Minna)

E.T.

Gaat de tweede generatie door....

Met mijn moeder, een lieve Joodse moeder die 3 jaar in Auschwitz moest doorbrengen, heb ik voor de tweede maal de jaarlijkse bijeenkomst van het Nederlands Auschwitz Comité bijgewoond.

De RAI-hal liep langzaam vol met de voor mij meest uiteenlopende mensen.

Ik vond het stuk voor stuk mooie mensen. Voor mij betekende dit alles een getuigenis van mensen dat de dreigende verdoezeling van de vervolgingen actueel houden. De mensen liepen trots of eigenlijk met een gevoel van 'daar zijn we dan'.

Verhalen van vroeger leken voor mij realiteit te worden. Met vroeger bedoel ik die verhalen van mijn ouders over 'die goeie oude tijd' van voor de oorlog. Bij mij aan tafel zat ik met een moeder over haar kinderen te praten, meteen een hoop nesjomme.

Zo nu en dan zag ik mensen elkaar omarmen, vragen stellen van hoe heet je,

ben je een zoon of dochter van die en die...

Vriendinnen van mijn moeder vonden het geweldig mij te zien, een jongere die solidair is. Net je vader, die was ook altijd zo'n gesjiewes, zo een goeierd, en er altijd bij.

Wat mij toen opviel was dat er nogal weinig jongeren waren van die zgn. tweede generatie. Van anderen hoorde ik dat er wel wat jongeren op de Oosterbegraafplaats bij de herdenking aanwezig waren. Dat zal wel door de huidige toestand komen, je weet wel, de Centrumpartij. Ik dacht bij mezelf 'het lijkt wel dat ook hier de jaarlijkse manifestatie rond de Dokwerker uit gaat stralen.

Nog verder nadenkend merkte ik op dat het grootste deel van de organisatie, de medewerkers etc. van het N A C van de oudere generatie was. Ik schatte de opkomst op ongeveer 1200 mensen.

Een realiteit is toch dat de ouderen op

een gegeven ogenblik de organisatie niet tot in lengte der dagen kunnen blijven dragen. Ik vroeg mij af of het mogelijk was de vonken over te laten springen op de zoons en dochters van alle vervolgingsslachtoffers. Mij lijkt het uitermate belangrijk deze organisatie en waar ze voor strijdt levend te houden.

Mijn vraag aan de leiding en de jongeren en de eerste generatie die dit stuk lezen ideeën te ontwikkelen hoe de continuïteit te waarborgen.

Misschien is er samenwerking op te bouwen, zo die er al is, uit te breiden met relevante groeperingen, comité's, stichtingen, verenigingen etc.

Hopende op vele reacties Erwin Brugmans, 34 jaar Amsterdam Reacties aan het secretariaat van het NAC

Onvergetelijk symbool Oproep van het

Fehruari-herdenkingscomité

De Februaristaking leeft in de herinnering voort als een indrukwekkende daad van verzet, die gedragen werd door honderdduizenden mensen in Amsterdam en omstreken, tegen de terreurmaatregelen van de Duitse nazi's. Zij was gericht tegen het wegvoeren van onze Joodse landgenoten door de bezetters.

In het manifest van de illegale C P N ('Staakt! Staakt! Staakt!'), dat aan de vooravond van de staking werd verspreid, werd gewezen op de grote betekenis van het gezamenlijk en eensgezind voeren van strijd tegen het fascisme.

Voor velen werd het toen duidelijk: de leuzen 'fascisme is moord', maar ook 'fascisme is oorlog', weerspiegelden de werkelijkheid.

De Februaristaking was tevens een signaal om de strijd tegen het fascisme voort te zetten. De staking had onder meer ten gevolge dat de vorming van een pro-Duitse Mussertregering in ons land werd verhinderd.

N u — zovele jaren later — symboliseert het monument De Dokwerker op het Jonas Daniël Meyerplein nog altijd die onverzettelijkheid tegen het fascisme en tegen vreemdelingenhaat.

Het is nog steeds geboden om openlijke en heimelijke racistische en fascistische propaganda aan de kaak te stellen, die door al dan niet officieel getolereerde groeperingen wordt bedreven.

Wij wijzen op de activiteiten van de z.g. Volksunie en Vikingjeugd.

Ook van de kant van de Centrumpartij wordt met platvloerse methodes getracht onverdraagzaamheid en haat te verkondigen tegen minderheden in de samenleving en worden racisme, antisemitisme en vreemdelingenhaat opgewekt. Verschillen naar afkomst en huidskleur worden met opzet aangegrepen om een sfeer van discriminatie op te roepen.

Grondwet hooghouden Het Februari-Herdenkingscomité, dat anti-fascistische tradities hooghoudt, is van oordeel dat alle democratisch gezinde mensen hun stem moeten verheffen tegen elke vorm van discriminatie.

Het is verheugend dat een reeks van

organisaties en comités initiatieven ontwikkelen en deze sluipende fascistische tendenzen tegengaan. Deze activiteiten moeten worden ondersteund door de overheid om een effectieve bestrijding mogelijk te maken.

Terecht wordt allerwegen verlangd dat de overheden gaan handelen naar letter en geest van artikel 1 van de Grondwet en de internationale verdragen die daarover gesloten zijn.

Artikel 1 van de Grondwet luidt: 'Allen, die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.'

Het is een zaak van alle betrokkenen om dit toe te passen.

Wij accentueren meer dan voorheen de belangrijke rol van de media en het onderwijs.

(advertentie) Demokratie verdraagt geen diskriminatie.

Daarom heeft Nederland in 1971 het VN-verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van diskriminatie op grond van huidskleur, afkomst of nationale of etnische afstamming ondertekend. Nederland heeft zich toen verplicht om alle racistische dganisaties en aktiviteiten onwettig te verklaren en te verbieden.

Dat een organisatie als de Centrumpartij bestaat en ook nog subsidies, spreek- en zendtijd krijgt, is dan ook in strijd met het verdrag.

Wij vinden dat alle wetgevende, beleidvoerende en rechtsprekende instanties in Nederland nu eindelijk het verdrag konsekwent moeten nakomen.

De Centrumpartij moet verboden worden!

Stichting De Bonte Was Postbus 10222, 1001 EE Amsterdam

Saamhorigheid en solidariteit Tegenover onverdraagzaamheid en het aanwakkeren van haat- en onrustgevoelens moet saamhorigheid en solidariteit staan.

Dat is dringend nodig nu gepoogd wordt de lasten van de crisis in de samenleving af te wentelen op de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.

De werkloosheid treft vooral de jonge generatie erg zwaar. Hun perspectieven op wonen, werken, studeren en op een zelfstandig bestaan dreigen uit te monden in uitzichtloosheid.

Dat mag niet gebeuren.

Ouderen en jongeren, werkenden en niet-werkenden, dienen hun saamhorigheid te versterken om de gevaren en dreigingen van deze tijd te keren. In dit opzicht hebben de vooroorlogse jaren vele, kostbare ervaringen opgeleverd, die niet vergeten mogen worden.

Velen begrijpen thans welke gevaren er voor de vrede bestaan. Dat is duidelijk geworden met de grootse nationale demonstratie tegen de kernbewapening, die onlangs in Den Haag heeft plaatsgevonden en tot ver buiten onze grenzen liet doordringen, dat vrede en veiligheid slechts gediend zijn met het buiten de deur houden van de levensgevaarlijke atoomwapens. De weg van de atoombewapening moet worden

Deze advertentie is al in acht dagen weekbladen verschenen.

verlaten, in Oost en West, en waar ook ter wereld. Geen atoomraketten op ons grondgebied.

Dat is in overeenstemming met de wensen van de overgrote meerderheid van onze bevolking.

De Februaristaking 1941 is een brok geschiedenis, een onvergetelijk gebeuren in het nationale verzet tegen overheersing en onderdrukking, voor de bescherming van de nationale zelfstandigheid, tegen oorlog en fascisme.

Beth Simcha in maart Beth Simcha, De Lairessestraat 13 te Amsterdam bruist ook in maart weer van de activiteiten. Elke maandag, dinsdag en woensdag van 12.45-13.45 is er spreekuur voor o.a. bejaardenhulp, daarna zijn er muziek- en diamiddagen. Men doet aan kreatieve handvaardigheid, aan volksdansen, Iwriet, Engels, Frans en nog veel meer. 's Zondags is er vanaf 12 uur instuif.