nederlands auschwitz comité
34e jaargang nr. 4, o k t o b e r 1990. Verschijnt 6 x per jaar
Waarnemend secretaris: drs. Nico Boeken, Raphaëlstraat 12hs, 1077 PS Amsterdam. Tel 79 06 43. Postbus 53142, 1007 AC Amsterdam. Penningmeester J.M. Waterman, Ommerenhof 79, 1106 XM Amsterrdam Tel. 96 43 34. Bankrek.: AMRO BANK, bijk. van Baerlestr. 58,1071 BA Amsterdam, spaarrek.: 40.01.75.088. Postgiro: 293087 en 4875500 tn.v. NAC. Redaktie: Drs. Eva Tas, Amsteldijk 23, tel. 020-795716,1074 HS Amsterdam. Administratie krant D. v. Geens, Renkumhof 50,1106 JB Amsterdam, tel.: 020-972869.
Een tijdperk liep af N u u dit n u m m e r in handen h o u d t is het zover. H e i - ons - naoorlogse Europa bestaat niet meer. Er is weer één Duitsland. H e t Duitsland van zo om en nabij het jaar 2000. En menigeen, speciaal, maar niet alleen ouderen, is de schrik om het hart geslagen. Er moge dan al ook wel te goeder trouw o p gewezen worden dat Europa anno 1990 noch dat van 1933 noch van 1945 is. En dat Europa '90 zou nl. degelijk zijn 'ingekaderd' . . Zelfs als wij de vorming in t e m p o en stijl van de uitgebreide Bondsrepubliek buiten beschouwing laten is vooral het economisch geweld ervan niet gering. N u al. Laat staan met de (voor hoe lang?) noodlijdende D D R , ook al zus of zo 'ingekaderd' erbij. H e t soortelijk gewicht van het nieuwe Duitsland zal aanzienlijk zijn, ook al w o r d t het geen Derde of Vierde rijk. De Britse minister-president Thatcher, * waarschuwt tegen Duitse dominantie en staat niet alleen. Maar met de felste tegenligger van de Duitse eenheid, de SowjetUnie, heeft de toen nog Bondsminister Genscher in M o s k o u een compleet verdrag gesloten. Die Sowjet-Unie zelf verkeert in een weinig minder dan chaotische toestand. Kort samengevat: alles is er schaars, behalve antisemitisch geraas. H e t laatste geïllustreerd d o o r het vertrek van meer dan 100.000 J o d e n in nog geen jaar. Men kan volledig instemmen m e t de afrekening met en opruiming van de Stasi, de Staatssicherheitsdienst en die toch vergelijken met de afrekening met en opruiming van de nazi-misdadigers in beide voormalige Duitslanden. H e t meest tragische in de recente gang van zaken is dat de oprichters van de D D R , nazi-slachtoffers, hebben gefaald om hun macht in te zetten voor het humane, democratische bestel dat zij in naam propageerden. Bij ons is de zwarte weduwe weer eens in beeld gekomen. R o s t zou niet de hand aan zichzelf hebben geslagen, maar een duwtje hebben gekregen. Als gevangene. Is het nu werkelijk terug naar af? H i e r en daar zal wel iemand zich tegen het hoofd tikken. T o t in Nederland toe zijn Joodse grafstenen
beklad met hakenkruisen. Zowaar, Republikaner oftewel jonge neo-nazi's gingen al in de nacht van de eenwording in enige Oost-duitse steden tekeer. Herhaaldelijk is betoogd dat dezer dagen de Tweede wereldoorlog wezenlijk is beëindigd. O o k in zijn gevolgen.
45 jaar vrij Wij hadden de gelegenheid 45 jaar bevrijding met onze verzetsvrienden te vieren. D a t was tijdens de Dag van het Verzet o p de Veluwe, bij de Stichting 1940-1945 en bij de Expogé, de ex-politieke gevangenen. Andere bijeenkomsten van deze aard staan nog o p ons programma. Misschien wel symbolisch voor het begin van een nieuw tijdperk is nog voor de Duitse eenheid een feit was, het bezoek van de West- en O o s t Duitse parlementsvoorzitster aan Israël. In elk geval een stap in de goede richting, gevolgd d o o r de woorden van president von Weizs'acker op 3 o k t o b e r te Berlijn. In deze contreien heeft deze herfst het nieuws over Berlijn dat over de Golfcrisis overschaduwd. Toch betekenen twee N e derlandse fregatten, honderdduizenden Amerikaanse militairen, o m van gijzelaars en dreigementen maar te zwijgen heel wat. D e ervaren Israëlische journalist in de Duitse Früschoppen (7-10) zag oorlog niet als onvermijdelijk, maar sloot die ook niet uit. Oorlogspronkelijk was Israël wel niet in het conflict om Koeweit betrokken, maar het kan er zijns ondanks in betrokken raken. De regering moet daarnaar handelen en is dan ook begonnen gasmaskers uit te verstrekken. Met recht kun je dat het cynisme van de geschiedenis noemen. D e tegenstelling Oost-West, die zolang dreigend als een zwaard van Damocles boven de wereldvrede leek te hangen, lijkt afgevlakt. U i t de borrelende ketel van het MiddenO o s t e n stijgen nu oorlogsdampen op. Ongerustheid blijft, onverminderd, niet alleen maar stijgt.
Lof op het leven ' N i e t hoe we stierven, maar hoe we leefden geeft de Joodse grootheid aan', betoogde de in de in Amerika publicerende en docerende Pools-Joodse auteur Kosinski in Amsterdam ( N I W 28-9). 'Auschwitz heeft niets te maken met mijn persoonlijkheid ... D e Inquisitie begint met de geestelijke Inquisitie', verklaarde hij in hetzelfde interview. 'Een J o o d is een mens die zich erin verheugt in leven te zijn en die het leven ... verheerlijkt en niet de gaskamer, de encyclopedie van de prestaties, niet de encyclopedie van de holocaust. ...We zullen nooit ophouden (over de holocaust) t e praten en t e schrijven, maar dat mag onze persoonlijkheid en onze geest niet overweldigen.' Aldus Kosinski. De schrijver waarschuwt ertegen 'de t o c h t naar Auschwitz' centraal te stellen en tegen het 'overlevings-koeterwaals'. Laat een J o o d zich presenteren als iemand die iets groot heeft te verkondigen. ...'Beschavingen overleven niet d o o r zichzelf overlevenden te noemen of o m d a t ze m o numenten of pyramiden of obelisken van stenen hebben gemaakt. Z e overleven vanwege de wijze waarop de geest werkt'. Intussen worden J o d e n opnieuw anders en elders geconfronteerd met de vraag van overleven op de westelijke Jordaanoever en met de Intifada. En dat niet alleen. David Grossman, die twee opzienbarende boeken over het huidige Israël en zijn voorgeschiedenis o p zijn naam heeft staan, zei tegen Max Arian (De Groene 26-9): ' O f je maakt vrede, of je gaat een wederzijdse vernietiging tegemoet.' D e extremisten van beide kanten gedragen zich daar niet naar. H e t bleek zeer ijdele h o o p te zijn dat gelovigen en ongelovigen Israëli's en Palestijnen in een nieuw, goed en vredig jaar worden opgeschreven. De hoogst onheilige strijd om en o p de heilige plaatsen is weer h o o g opgelaaid. Een loodzware taak voor de Verenigde Naties. In het M i d d e n - O o s t e n is niets opgelost en niets afgelopen.