37e jaargang, nr. 6, December 1993. Verschijnt 6x per jaar Een uitgave van het Nederlands Auschwitz ComitĂŠ; postbus 74131, 1070 BC Amsterdam
A u s c h w i t z Bulletin Veel gezien, veel beleefd Er is geen einde inzicht. De oorlog, de herinnering, de twisten en hettwistgeschrei, de nasleep, het al of niet bewust vergeten, het gaat maar door. Boeken en tijdschriften rollen van de pers, net als artikelen in dag- en weekbladen. En de electronische media laten zich niet onbetuigd. Als De Balie in Amsterdam 5 (vrouwelijke) auteurs vraagt haar plaats in de wereld aan te geven, blijken er twee, Carl Friedmann en Tessa de Loo, die in verband met de Tweede Wereldoorlog te vinden. Beiden raken dan ook nog op t.v. in gesprek met Maarten 't Hart. Als in dezelfde Balie het geheugen spreekt, blijkt het dat ook grotendeels over diezelfde oorlog te doen. Het muziekleven onder de bezetting werd het onderwerp van een dissertatie. Intussen is de Portugees-joodse begraafplaats te Middelburg, de oudste van ons land, bij herhaling geschonden. In het herenigde Duitsland zijn al honderden dergelijke wandaden gesignaleerd. Aanvallen op (levende) "Asylanten", buitenlanders, hebben de duizend al overschreden. Asielzoekers zijn ook in Nederland aan de orde van de dag. Er wordt niet alleen herdacht, er komen ook verse anti-Semitische oprispingen voor. Vrijwel geen dag zonder racistische streken. Toen ruim een kwart eeuw geleden ons monument op de Nieuwe Oosterbegraafplaats zou komen, hebben we een hele dag overlegd wat er zou moeten staan op een bijbehorend bord. Dat bordje is er nooit gekomen. De bordjes in het Wertheimpark dienen niet om uit te leggen wat "Nooit meer Auschwitz" betekent, maar zijn gewijd aan de lotgevallen van de spiegels, waarvan ieder de betekenis kent.De schok door de aanblik van de stukgeslagen glasplaten was algemeen. Letterlijk iedereen kende ons monument.
Altijd en overal Onwillekeurig komen de woorden bij ons op van de tekenaar LĂśwenhardt naar aanleiding van de Kristallnacht (9-11-'38): "Het kan altijd en overal weer gebeuren". Dat moet ook de gedachte zijn geweest van talloze jonge mensen die omstreeks 9 november aan die Kristallnacht hebben herinnerd, die zorgvuldig door de nazi's georganiseerde pogrom. In de meeste Duitse steden werden joden mishandeld en gevangen gezet. Het kristal sloeg op de vernielde winkelruiten van "joodse" zaken. In Groningen en andere grote steden, zowel als in vele steden in het ene Duitsland klonken stemmen nu niet zozeer ter herdenking als wel ter waarschuwing. De burgemeester van het Oostduitse Rostock heeft na de gruwelijke aanslag op Asylanten en de klacht dat hij de zaken op z'n beloop had gelaten, ontslag genomen.