Auschwitz Bulletin, 1997, nr. 03 Juli

41 ste jaargang, nr. 3 , juli 1997. Verschijnt 5 x per jaar

Een uitgave van het Nederlands Auschwitz Comité; postbus 74131,1070 BC Amsterdam

Auschwitz Bulletin O m g a n g met het verleden Nooit meer Auschwitz staat niet meer in kristalletters op ons monument in het Wertheimpark. Ditmaal zijn de daders onbekend. De vorige keer betrof het een verslaafde, de uitvoerder van het glasontwerp, die wat latet een eind aan zijn leven maakte. N u ligt de ingegrifte zinsspreuk van het glaskunstwerk van Jan Wolkersïn diggelen.

Vandalisme? Het kan nauwelijks toeval zijn. Het kunstwerk dat ons zo na aan het hart ligt is meermalen vernield.

Junk of nier, een alarmbel heeft geluid.

Al bleef het gestarte onderzoek vooralsnog vruchteloos. Het eerbetoon aan de slachtoffers van de grootste misdaad uit de geschiedenis blijkt agressie te wekken bij wie dan ook van de later levenden. Natuurlijk is het goed dat de Gemeente Amsterdam heropbouw van het werk van de opnieuw zeer geschokte kunstenaar op zich neemt.

In liefde bloeiende Soms schept een simpel feit een blijvend lichtspoor, soms een enkel beeld.

De ruim 600 pagina's tellende biografie van Henriëtte Roland Holst, die Elsbeth Etty verleden jaar liet verschijnen heet 'Liefde is heel het leven niet'.

Intussen is deze dissertatie, waarop Erry c u m laude afstudeerde, nog tweemaal bekroond.

De verschillende vaak kleine organisaties en groepen waar Roland Holst in heeft gewerkt worden duidelijk belicht, evenals de rol die de dichteres om de eeuwwisseling heeft gespeeld. Haar levensloop werpt tevens licht op de geschiedenis. Haar levenslange actie tegen oorlog komt duidelijk naar voren.

In november 1940 schreef zij "Aan de Hollandse joden en hun vrienden" in het illegale blad De Vonk. "Verheugd en trots" was zij om de februaristaking, zij die al 44 jaar eerder had opgeroepen tot massastaking. Haar pseudoniem in de oorlog was "In liefde bloeiende", naar de 16de eeuwse rederijkerskamer.

bijzonder stil bij Oostenrijk. Volgens hem waten het de Verenigde Staten die Oostenrijk na de oorlog buiten schot hielden in een poging het land uit de greep van het communisme te houden.

De betaling van compensatie aan Oostenrijk voor verliezen als gevolg van de Anschluss, noemde hij misdadig: "De wereld heeft er recht op te weten wie in de VS beslisten om degenen die het hakenkruis lieten wapperen te belonen Nazi-roof tegoeden met geld dat is gestolen van de slachtEen halve eeuw later volgen naast de offers van de Endlösung', zei Hier volDuitse ook Nederlandse SS'ers om hun gens NRC Handelsblad. late nazi-pensioenen re kunnen innen.

Het Joodse Wereldcongres in WashingHet was moeilijk dit te laten stopzetton publiceerde intussen documenten ten. Steeds meer ongerechtigheden waaruit blijkt dat Zwitserland tijdens komen aan het licht. Zo publiceetde de oorlog ook handel dreef met Japan. het Simon Wiesenthal Centrum onlangs Na lang stilzwijgen is de belangstelling een lijst met 334 namen van mogelijke in Nederland voor het lot van de jonazi's en nazi-collaborateuts die tijdens den, de sjoa, in de laatste jaren sterk de Tweede Wereldoorlog een bankretoegenomen. In het 8ste jaarboek van kening openden in Zwitserland, het Rijksinstituut voor Oorlogs Documeldde NRC Handelsblad. Op de lijst mentatie schrijft dr. Henriëtte Boas een komen onder anderen de namen voor recensie-artikel getiteld "De Nedervan de Nederlandse oorlogsmisdadiger landse belangstelling voor de jodenverPieter Menten, van koningin Wilhelmi- volging 1945-1996". Er blijken circa na's neefJosias Waldeck-Pyrmonten van 150 boeken, artikelen, etc. te zijn verEwald Oscar Loser, die namens de na- schenen. Vaak kwamen er herdrukken zi's bij Philips was aangesteld. De lijst van inmiddels onvindbare uitgaven. werd gepresenteerd op een congres in Genève over de teruggave van door de Laat de lezet/butget zijn deel bijdranazi's geroofde joodse tegoeden. Bij de gen aan de zinsspreuk op ons geschonopening van het congres beschuldigde den monument. Dat betekent niet rabbi Marvin Hiervan het Wiesenthal politie-optreden tegen jonge mensen Centrum ook andere landen van coldie opkomen voor hun toekomst. Gelaboratie. Hij zei dat Zweden, Spanje, rechte omgang met het verleden is onPortugal, Frankrijk, Argentinië en anontbeerlijk op de weg naar die toedere Latijnsamerikaanse landen rekenkomst. schap moesten afleggen voor de rijkdom die ze tijdens de oorlog hadden vergaard. Marvin Hier stond in het Eva Tas

Nederlands Auschwitz Comité Ere-voorzitter: Annetje Fels-Kupferschmidt Plu voorzitter: Jacques Grishaver Secretariaat: Herbert Sarfatij Postbus 74131 1070 BC Amsterdam tel/fax 020-67 233 88 Penningmeester: Joop Waterman Wulp 30 1111 WJ Diemen tel/fax 020-699 65 62 E-mail: swatje@xs4all.nl Bankrekening: ABN/AMRO: 400.175.088 Postbank: 29.30.87 en 48.755.00 Het doel van de Stichting Nederlands Auschwitz Comité is: * het realiseren van de zinspreuk "Nooit meer Auschwitz"; * het ageren tegen alle vormen van fascisme, racisme en antisemitisme; * het bevorderen van het welzijn van de in de tweede wereldoorlog vervolgden en hun nabestaanden; * het verrichten van alles wat met het voorgaande verband houdt, alles in de ruimste zin COLOFON: Hoofdredactie: drs. Eva Tas Redactie: Jacques Grishaver Clairy Polak Teresien da Silva Carla van Thijn Redactieadres: Jan Bernardusstraat 23 1091 TS Amsterdam tel: 020-69 400 39 Abonnementenadministratie: Knoopkruid 54 1112 PV Diemen tel: 020-699 06 58 fax: 020-600 34 55

Voor de tweede maal in enkele jaren is het Auschwitz monument in Amsterdam vernield. Waren in 1993, kort na de verplaatsing naar het Wertheimpark, de liggende spiegelplaten stukgeslagen, nu is in de nacht van 27 op 28 mei 1997 de opstaande glasplaat met de woorden "Nooit meer Auschwitz" versplinterd. Over de dader of daders en hun eventuele motieven is op het ogenblik van het ter perse gaan van deze krant nog niets bekend. Een grootscheeps onderzoek door de politie van Amsterdam is gaande.

"Nooit meer Auschwitz" staat voor het tegengaan van racistisch geweld, vervolging en moord, waarvan in de Tweede Wereldoorlog zo onnoemelijk velen het slachtoffer zijn geworden. Deze woorden vernielen getuigt

van een volkomen gebrek aan respect voor waar het toen om ging, waar het nog steeds om gaat. De letters mogen nu stuk zijn, de woorden blijven. Of, zoals de erevoorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité Annetje Fels-Kupferschmidt - zei: "De woorden Nooit Meer Auschwitz zal men nooit kunnen uitvlakken".

De gesprekken met de gemeente Amsterdam over het herstel van het monument zijn op dit ogenblik nog gaande. Verwacht wordt dat de herstelwerkzaamheden op z'n vroegst half december, maar uiterlijk vóór de komende herdenking afgerond zullen zijn.

Het Nederlands Auschwitz Comité

Adhesiebetuigingen n.a.v de vernieling v a n het monument Geacht bestuur, Door uw brief van 1 juni 1997 aan de begunstigers en sympathisanten van uw Comité realiseer ik me opnieuw hoe pijnlijk en kwetsend deze vernieling van het Auschwitz monument is voor al diegenen voor wie dit monument een diepe emotionele betekenis heeft. Ook voor mij was het bekend worden van deze vernieling een schokkende ervaring en ik toon u langs deze weg mijn medeleven. Ik denk dat de gevoelens van verontwaardiging alom aanwezig zijn in onze samenleving en dat u daarom niet alleen staat in het verwerken van het leed dat ongetwijfeld het gevolg is van deze vernieling. Maar dit biedt onvoldoende troost voor het feit dat er ook mensen zijn die kennelijk niet beseffen of willen beseffen waarvoor dit monument staat. En dit ondanks de jaarlijkse herdenking van de slachtoffers en de publicitaire aandacht voor de afschuwelijke gebeurtenissen van toen.

Ik heb veel respect voor de wijze waarop uw Comité reageert op deze gebeurtenis. Vanzelfsprekend onderschrijf ik het standpunt van uw ere-voorzitter mevrouw Fels-Kupferschmidt dat de woorden "Nooit meer Auschwitz" ondanks deze vernieling ongeschonden zijn gebleven en ook zullen blijven.

Ik hoop dat het herstel van het monument voorspoedig zal verlopen. Moge dit herstel ook bijdragen aan een snellere verwerking van het veroorzaakte leed onder de getroffenen.

Hoogachtend, de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, dr. E. Borst-Eilers

foto

Frans Nieuwenburg,

Het

Parool

Ook de ambassade van Duitsland schreef met ontsteltenis kennis te hebben genomen van deze "onbeschofte daad" en uitte haar afkeer en verbolgenheid over dit "gebrek aan respect".

De ambassadeur van Polen betuigde schriftelijk zijn betrokkenheid en medeleven met "allen die door deze gruwelijke daad zich getroffen voelen".

Beiden ondetschteven dat de betekenis van de woorden "Nooit meer Auschwitz" zich niet laat uitvlakken.

Vetdet kwamen er steunbetuigingen binnen van o.m. het Internationaal Auschwitz Comité, de Stichting Nederland Bekent Kleur en vele particulieren.

Enkele weken eerder had het Nederlands Auschwitz Comité z'n medeleven betuigd naar aanleiding van de bekladding van het monument op de Fusilladeplaats in Vught in een brief aan de Stichting Nationaal Monument Kamp Vught, die hieronder is weergegeven.

Geacht Bestuur, Met ontsteltenis en verontwaatdiging hebben wij kennis genomen van de bekladding van het Nationaal Monument Vught in de nacht van 4 op 5 mei 1997. Een abjecte en zinloze daad, waartegen gelukkig een algemeen en breed protest is gerezen. Het Nedetlands Auschwitz Comité sluit

zich Hierbij aan en wil u graag zijn medeleven betuigen.

Deze dagen wordt weer de vraag gesteld of het herdenken van wat zich in de jaren 1940-1945 heeft afgespeeld wel voortgezet moet worden.

Wandaden als deze maken ons duidelijk dat de verwrongen denkbeelden waaruit de ramp van de Tweede Wereldoorlog is voortgekomen nog steeds bestaan. Bij maat zeer weinigen, naar wij ook weten. Dat mag op zichzelf een geruststellende gedachte zijn. De ideeën echter, waarvan we deze bekladding als een symbool kunnen zien, zullen te allen tijde en overal bestreden moeten worden.

M o n u m e n t e n zijn daarvoor de bezinningspunten bij uitstek, zoals

wij uit de ervaringen met ons eigen spiegelmonument maar al te goed weten. Het is daarom naar ons oordeel van het grootste belang dat uw monument die functie vetvult en blijft vervullen. Wij wensen u een snel en bevredigend herstel van het monument toe.

Met vriendelijke groet, Het N e d e r l a n d s Auschwitz Comité

Inmiddels is bekend geworden dat de schoonmaakwerkzaamheden een gunstig resultaat hebben opgeleverd en dat de herstelwerkzaamheden van beperkte omvang waren.

4 0 J a a r Auschwitz Comité herdacht Het Auschwitz Comité heeft ter gelegenheid van zijn veertigjarig bestaan een gedenkboek het licht doen zien: "Nooit meer Auschwitz! Het Nederlands Auschwitz Comité 19561996" van de hand van Maarten Bijl, thans werkzaam bij Unicef-Nederland.

In zijn voorwoord zegt de auteur dat het boek geen wetenschappelijke pretenties heeft, een bescheidenheid die de auteur siert, maar niet helemaal juist is.

Het werk steunt op een stevige bronnenstudie, die in talrijke noten goed verantwoord wordt en geeft een adequaat beeld van het late ontstaan - elf jaar na dato - en het reilen en zeilen van het Comité, tot aan de overdracht van het voorzitterschap door Annetje Fels aan Anita Löwenhardt'm 1994.

De foutjes die ik in het boek heb aangetroffen betreffen uitsluitend de politieke en maatschappelijke toestanden, waarin het Comité zijn werk moest doen - als ik even afzie van twee punten die het boek wat ontsieren: het ontbreken van een index maakt het consulteren moeilijker dan nodig en het handhaven van de term fascisme als men in feite het nationaalsocialisme bedoelt geeft aanleiding tot misverstand; beide stromingen hebben het een en ander gemeen, maar Hitiers trawanten onderscheidden zich op tal van punten ongunstig van Mussolini's volgelingen, om maar iets te noemen: de jodenvervolging.

Isolement De jongere generatie zal zich wellicht verbazen over her moeizame klimaat voor de teruggekeerde joden in 1 945 - de grootste ellende, de strijd om de ouderlijke macht over de ouderloze joodse kinderen staat er nog niet eens in - en over de spoedig inzettende koude oorlog, waardoor het Auschwitz Comité in de communistische hoek en dus in het isolement

terechtkwam.

De internationale crisis van 1956, toen vrijwel tegelijkertijd Hongarije onder de voet werd gelopen door de Sovjet Unie en Britse en Franse bombardementen op Egyptisch gebied ten doel hadden de nationalisatie van het Suez-kanaal door de Egyptisch-Arabische nationalist Afowerongedaan te maken, had ten gevolge dat het Comité vervreemdde van een gedeelte van zijn achterban: vele niet-communistische sympathisanten keerden het Comité de rug toe.

Dat het Comité aanvankelijk vooral door communisten werd bevolkt, was eigenlijk vanzelfsprekend: in de concentratiekampen kwam de strijd tegen de onderdrukker vaak op hun schouders terecht.

Het gedenkboek behandelt dan ook terecht de vraag of het Comité in die jaren een communistische mantelorganisatie genoemd mag worden; terecht m i. concludeert het boek dat dit niet zo geweest is: het Comité werd in die hoek geduwd, maar bewaarde zijn zelfstandigheid, ook al omdat de Communistische Partij Nederland en het Comité op essentiële punten met elkaar van mening verschilden, maar dat werd het publiek pas langzamerhand duidelijk.

Een aardig voorbeeld van het koudeoorlog-denken levert het Gedenkboek zelf op: Nasser verzet zich tegen het Brits-Franse imperialisme in Noord-Afrika en wordt dus als op Mos kou-georiënteerd beschouwd (blz. 34). In feite was het precies andersom: Nasser werd met heel Noord-Afrika, dat zich wilde ontworstelen aan het westerse imperialisme, na de dood van John Kcnnedy, in de armen van de Sovjet Unie gedreven.

4 van Breda De actie van het Comité tegen de vrijlating van de "Vier van Breda", de in de strafgevangenis aldaar overgebleven Duitse oorlogsmisdadigers vormde ook een gedenkwaardige ont-

wikkeling in de geschiedenis van het Comité; de "strafonderbreking" van Willy Lages voorop, een nog heden onbegrijpelijke misstap van minister Sarnkalden, die handelde zonder overleg met de volksvertegenwoordiging of mensen die namens de door hem gedeporteerde joden konden spreken.

De veronderstelling van Jos Slagter (de voorzitter van het Comité) en Eva Tas (redactrice van het mededelingenblad van het Comité) dat Lages wel "als wisselgeld in de Nederlands-Duitse verhouding gebruikt zou kunnen zijn" was nog zo gek niet, dan had Sarnkalden tenminste nog een redelijk politiek doel nagestreefd.

De vrijlating van de overige drie had nog veel voeten inde aarde. De eerste ronde speelde in 1969: minister Carel H.F.Polak (VVD) - en niet W. Polak, zoals het gedenkboek meldt - wees hun gratieverzoek af. In 1972 kwam het tot een van de felste debatten die er ooit in de Tweede Kamer gehouden zijn. Annetje Fels en Eva Furth vertegenwoordigden het Comité op de hoorzitting; het kamerdebat, getoonzet door een stocthaspelende minister Van Agt cn de indiener van de tegen de vrijlating gerichte motie - joop Voogd- hield ontelbare Nederlanders tot drie uur in de nacht aan bun televisietoestel gekluisterd. Het liep goed af deze keer 1

Een moeizame situatie ontstond ook door de actie van het Comité tegen de benoeming van de Duitse generaal Hans Speidel tot NAVO-bevcIhebber in West-Europa. Speidel was in april 1944 gearresteerd in het kader van de opsporing van de daders van de aanslag op Hitier (hij "deserteerde" niet, zoals in het gedenkboek staat!). Internationaal werd er door de communistische partijen actie tegen hem gevoerd - met behulp van vervalste documenten. Dat maakte een andere actie van het Comité tegen een abjecte figuur als Hans Globke - een leidinggevende functionaris bij

de toepassing van de "Neurenberger" rassenwetten, maar ook in de Bondsrepubliek - al bij voorbaat kansloos.

Volhouders De ontmaskering van Stalin, de "verdamping" van de communistische partijen in Europa, de eenwording van Duitsland en het uiteenvallen van de Sovjet Unie hebben de tegenstellingen geleidelijk doen verdwijnen, er kwam ruimte voor belangrijker dingen: de uitkeringen aan de slachtoffers van de vervolging om ras of geloof, de zorg voor de zieke vervolgden, het oprichten van het prachtige monument van Jan Wolkers, thans in het Wertheimpark te Amsterdam - de jaarlijkse herdenking en - zolang het nog kan - de reünie van de betrokkenen waarbij het Comité nadrukkelijk ook de slachtoffers in de andere kampen een gevangenissen betrekt, de reizen naar de plaatsen in Polen waat de vernietigingskampen geweest zijn, het betrekken van de jeugd bij de activiteiten van het Comité, de vernieuwing van de samenstelling van het Comité en last hut nol least de verzoening met de achterban van het Comité: het is al jaren vanzelfsprekend, dat een rabbijn zijn medewerking aan de herdenking geeft, en dat sprekers van allerlei schakering hun medewerking verlenen.

Het Comité moest tot twee keer toe constateren dat het monument in het Wertheimpark vernield werd - om welke reden dan ook. Dat is symbolisch voor de overtuiging dat het werk van het Comité voortgang moet vinden, zolang dit werk tot zegen kan strekken van allen die zich op enigerlei wijze betrokken voelen bij alles waarvoor "Auschwitz" staat Het gedenkboek is een belangrijk instrument bij het toekomstig werk. Het leert ons hoe moeizaam alles tot stand kwam en dat de volhouders winnen Ik hoop dat aan de hand van enkele voorbeelden te hebben aangetoond.

Rein v a n der Leeuw

Reis n a a r het Oosten Er was een man die naar het oosten wou. Het oosten had hem altijd beziggehouden. Altijd als hij naar school fietste en de zon kwam op, dan was die zon te rood voor hem, te rood van het vergeefs vergoten bloed, te rood van de samengebalde lichamen die hem voor zijn geestesoog kwamen. Was hij gek? Waarom hij?

In zijn jeugd voelde hij, dat hij leefde met familie die hij niet had. Een toto stond op de kast in de voorkamer: een man - zijn grootvader, een vrouw - zijn grootmoedet, drie meisjes - zijn moeder en haar twee zusjes. Met die foto was hij zeer vertrouwd. Zij waren in hun huis; hij woonde in hun huis.

Hij las in een krantenbericht: Heden is Hennie Sachs uit Duitsland teruggekeerd. "Mevrouw Van BekkumSachs overleefde kamp Auschwitz" stond boven een hoofdartikel in de Ter Apeler Courant van 4 mei 1 966.

Dat artikel zou hem diepgaand beïnvloeden. Het was het verhaal van zijn moeder Zij had overleefd Zij had Auschwitz overleefd.

Hij leerde veel, hij kon, dacht hij, veel bevatten van het onuitgesprokene, het onvoorstelbare, maar de zwarte vlek bleef De naam Auschwitz was intussen zo vaak genoemd, ledereen gebruikte de naam als symbool. Vooi hem niet - Auschwitz was werkelijkheid in de persoon van zijn moeder.

Tordat zi] ging, in 1995, op reis ernaartoe. Zij beleefde die plaats opnieuw, zij schreef erover. Zij had ei baat bij gevonden. Toen wilde ook

Op zaterdagmorgen 4 mei 1 996 ging hij met Froukje, een zeer goede vriendin, ernaartoe. Van Krakow in een taxi, met een chauffeur die het persoonlijke doel van de reis begreep en respecteetde, en hen bracht naar alle plaatsen van betekenis, en hen met waardevolle verhalen droeg door dc dag.

Eenmaal door het hek waaide het, hard, wolkenflarden schoten voorbij.

Zijn tranen waaiden weg Iemand raakte met Zijn vinger de onderkant van zijn ziel. Bestond hij nog of nier meer Lopen, her prikkeldraad, de barakken, blok [talie-Holland, |oods blok, keuken, en plaatsen die hij met wou zien.

Birkenau - daar lag zijn eigen voorgeschiedenis. Bogdan, de chauffeur, reed er eerst omheen. Alsof de maat kon worden opgenomen.

Lopen, achterlangs, langs de crematoria, het zware, zwarte monument, lopend win binnenuit naai de voorkant, daar waar de tremen naar binnen reden. Dooi het vrouwenkamp, in een barak, een Frans monument, een medische barak loen was liet genoeg, toen was het op. Hoewel hij zag, keek hu niet verder. Hi| liep eruit, hij was vrij van zijn wens, zijn opdracht was uitgevoerd, zijn innerlijke gebiedende stem zweeg.

5

Zo gaf hi] Iers een Plaats.

Wout v a n Bekkum

De Schalm In april 1997 is in Amsterdam een nieuwe deeltijdbehandeling voor oorlogs- en geweldsgetroffenen geopend.

Deze deeltijdbehandeling, de Schalm geheten, is een samenwerking tussen het Sinai-Centrum en Centrum '45.

De Schalm stelt zich ten doel de expertise van deze instellingen te benutten voor de behandeling van getroffenen door oorlog en geweld in de regio Amsterdam. De deeltijdbehandeling biedt plaats aan 16 personen per behandeldag.

De behandeling richt zich op getroffenen door oorlog en geweld die als gevolg hiervan kampen met posttraumatische verschijnselen zoals nachtmerries, zich steeds weer opdringende oorlogsbeelden, slapeloosheid, paniekaanvallen, drift- en huilbuien of depressieve en angst-

klachten. Ook na de oorlog geboren personen met klachten die samenhangen met de traumatische ervaringen van een of beide ouders, de zogenoemde "tweede generatie-problematiek" , kunnen worden behandeld.

Zowel personen die oorlog en geweld aan den lijve hebben ondervonden als hun partners en kinderen kunnen dus gebruik maken van het behandelaanbod.

De deeltijdbehandeling staat tevens open voor andere geweldsgetroffenen zoals vluchtelingen en veteranen.

Centraal binnen de behandeling staat het samen met lotgenoten delen van ervaringen.

Het adres van de Schalm is: Assemburg 2 Van Nijenrodeweg 1081 GC Amsterdam tel. 020 301 37 37

Voor nadere informatie kan tijdens werkdagen contact worden opgenomen met de team-manager van de Schalm, mevrouw Van Blokland.

Wilt u zich gratis abonneren op dit blad of heeft u familie, vrienden of kennissen die op de hoogte willen blijven van de activiteiten van het Nederlands Auschwitz Comité?

Als u onderstaande bon invult en opstuurt naar: Het Nederlandse Auschwitz Comité, Knoopkruid 5 4 , 1112 PV Diemen,

ontvangen zij vijf maal per jaar het blad van het Nederlands Auschwitz Comité. Aan het abonnement zijn geen kosten verbonden. Wel ontvangen alle abonnees één maal per jaar een acceptgirokaart voor een vrijwillige donatie ten behoeve van de voortgang van het werk van het Nederlands Auschwitz Comité.

Naam:

Adres:

Postcode en woonplaats

Land:

Opsturen naar: Het Nederlands Auschwitz Comité, Knoopkruid 54, 1112 PV Diemen (als u dit blad niet wilt beschadigen kunt u de bon ook fotocopiëren of overschrijven)

Nederlands "Spielbergproject" afgerond Het Nederlandse kantoor van de stichting Survivors of the Shoah heeft op 1 april zijn deuren gesloten. Het Spielbergproject, een grootscheepse onderneming om de verhalen van de nog levende slachtoffers van de Holocaustwereldwijd op band vast te leggen en voor het nageslacht te bewaren, is hier afgerond. Nederland is daarmee het eerste van de achttien landen die aan het project m e e w e t ken dat haat aandeel in het project heeft afgesloten.

De joodse gemeenschap in Nedetland is dan ook vrij klein. Een groep van honderd medewerkers en vrijwilligers heeft in twintig maanden duizendzestig interviews opgenomen. Eind dit jaar zal het archief waarin zij worden geregistteerd en bewaard toegankelijk zijn in de Vetenigde Staten, o.a. in het Holocaust Museum in Washington en in Yad Vashem, Istael.

De officiële afsluiting vond plaats in de Hollandsche Schouwbutg, waar voor velen van de geïnterviewden alles begon.

In haar speech riep de coördinatrice van het Nedetlandse kantoor, Denise Citroen, de regering en alle betrokken instanties op om "Samen ernaar te streven het Nederlandse erfgoed op deze plek te vestigen". De directeut van het Joods Historisch Museum, Judith Belinfante, benadrukte het belang van de toegankelijkheid van met name de Nedetlandse banden.

Wanneer het archief naar Nederland komt is overigens nog niet bekend.

Michael Berenbaum van het Holocaust Museum in Washington heeft inmiddels de dagelijkse leiding van het project op zich genomen. Hij zet zich in om het archief naar Nederland te brengen. Het Joods Historisch Museum is in onderhandeling met hem

ovet

het

beheet

en

De telefoonlijn (020 622 72 42) en de postbus van de stichting (Postbus 16737, 1001 RE Amsterdam) zijn nog steeds open voot eventuele vragen.

de

toegankelijkheid van het materiaal.

De waarde van het archief voor de toekomst moet nog blijken, m a a t nog vóót het een definitieve v o t m en betekenis krijgt, heeft het project al veel betekend v o o t de betrokkenen. De

In M e m o r i a m Op 21 april 1997 overleed tot ons grote vetdfiet Wim Tensen, o.m. bestuurslid van de SFMO, de Stichting Fondsenwerving Militaire Oorlogsen dienstslachtoffers. Wij herdenken hem als een buitengewoon gtote vriend van het Nederlands Auschwitz Comité. We zullen hem niet vetgeten.

Het N e d e r l a n d s Auschwitz Comité

geïnterviewden zijn vaak opgelucht, sommigen vettellen voor het eerst hun hele vethaal. Hun kinderen krijgen eindelijk antwoord op hun vele vragen; er ontstaat een dialoog.

Ook een deel van de interviewers heeft de vragen kunnen stellen die men altijd al met zich meedroeg, zij het niet ditect aan de eigen ouders.

Denise Citroen: "Het is een monument om niet te vergeten, ook vanwege de technologie die volgende genetaties aanspreekt. Het houdt het vethaal levend".

Carla v a n Thijn

Oproepen Wie heeft mijn vader en/of moeder in de laatste periode van hun leven gekend of meegemaakt en kan mij daarover enige informatie verschaffen.

Mijn beide ouders worden vermeld in de lijst (zoals opgesteld door Sem Presser) van gevallenen, die actief zijn geweest in het verzet.

Het gaat om Rachel Neter-Montanhes, geboren 07-03-1903, vermoord in Auschwitz 03-09-1943. Vermoedelijke datum van transport 01-091943 en Hartog (Harry) Neter, geboren 21-111902, vermoord in Auschwitz 31-031944. Vermoedelijke datum van transport 01-09-1943.

Laatst bekende adres was Plantage Badlaan 24 boven in Amsterdam, in de directe nabijheid van de Hollandsche Schouwburg.

Reacties naar Eddy Neter Arno 26 1186 LH Amstelveen tel. 020 44 157 30; fax 020 44 1 56 96

Oproep Gevraagd informatie over Robert Wolff, geboren op 20-03-1940 in Amsterdam. Robert is in 1943/44 ter adoptie gegeven bij pleegouders.

Moeder: Louisa Margaretha (Wiesje) Wolff-Van Weezei, geboren 30-091916, overleden 31-01-1944 in Auschwitz Vader: Jacques Wolff, geboren 18-011921, staat onterecht als vermist vermeld.

Als u informatie heeft, graag contact opnemen met Ruud Wolff Pauwenkamp 437 3607 TH Maarssen tel. 0346 56 49 70

Oproep

Oproep

Uit de nalatenschap van mijn moeder zijn enkele persoonlijke bezittingen (o.a. een fotoalbum en documenten) van onze vroegere joodse buren, de familie Katz, in mijn bezit gekomen.

Op 16 april 1996 is het oorlogsmonument te Baambrugge (gemeente Abcoude) met hun namen uitgebreid.

Ik ben op zoek naar familie van deze familie Katz.

Ernst Katz, geboren 22-06-1900 te Bochum (Duitsland) Ragina Katz-Gümpert, geboren 1604-1909 te Ahaus (Duitsland) Alfred Katz, geboren 15-04-1935 te Ahaus Juliana Katz, geboren 19-06-1936 te Ahaus Julia Gümpert-Metzger, geboren 1508-1876 te Bocholt (Duitsland) De familie is augustus 1939 vertrokken uit Ahaus en heeft van 1 december 1939 tot 7 mei 1940 in Roermond gewoond. En van 7 mei 1940 tot 11 augustus 1942 in Abcoude, vanwaar zij op transport werden gesteld met eindbestemming Auschwitz.

Het enige dat ik van de familie weet, is dat er een broer van de heer Katz in Amsterdam woonde en dat beide broers handelden in stoffen.

Opsporing verzocht van David de Groot, die van medio 1943 tot medio 1945 verbleef in de boerderij van de familie Vissers aan de Terbetenweg in Nunhem, Noord-Limburg.

Zijn o n d e r d u i k n a a m was Dié Nachtegaal en hij was een jaar of vijf toen hij bij de familie Vissers werd gebracht door directeur Teepen van de plaatselijke melkfabriek. David/ Dré had nog een broertje dat ergens anders werd ondergebracht. Na de oorlog is hij door zijn moeder opgehaald, waarna er geen contact meer is geweest. Vele jaren later ontving de familie Vissers nog een ondertrouwkaart van David.

Informatie naar: A.M.Rossino-van Teeseling Vennicxstraat 17 1391 VJ Abcoude tel. 0294 28 15 92

Iedereen die weet wat er van David de Groot geworden is, wordt verzocht contact op te nemen met mevr. Christine Steuten-Vissers Nunhemseweg 62 6081 GJ Haelen

Boekenlijst Deze boeken kunnen telefonisch of schriftelijk besteld worden bij de penningmeester.

De prijzen zijn exclusief de verzendkosten -Auschwitz - Voices from the ground

fl. 32,50

-KI .Auschwitz seenbytheSS

fl. 16,50

-By bied alone A survivor

fl.

17,50

-40 jaar Nederlands Auschwitz Comité

fl.29,50

-Auschwitz Brochure

fl. 3,50

-Auschwitz informatiegids

fl. 3,50