4 6 s t e j a a r g a n g , nr. 4 , d e c e m b e r 2 0 0 2 . V e r s c h i j n t 4 x p e r
jaar
Een uitgave van het Nederlands Auschwitz Comité; postbus 74131,1070 BC Amsterdam
Auschwitz Bulletin Het bewustzijn Soms is het heel overzichtelijk om over gebeurtenissen in eigen land te lezen in een buitenlandse krant. Zo zag ik de dood van Prins Claus samengevat in één zin in een Franse krant: "Prins Claus veroverde de harten van de Nederlandse bevolking ondanks zijn oorlogsverleden". Kort daarop, tetug in Nederland, zag ik dè foto van dat oorlogsverleden gepubliceerd in het NRC Handelsblad. De jonge Claus, nauwelijks volwassen, staat met een gtoep leeftijdsgenoten, gestoken in Wehtmachtunifotm in het gelid. Een officiet spreekt hem toe. Het is een tteutige foto die weinig over het oorlogsverleden van Claus von Amsberg zegt en alles ovet de waanzin die een heel volk kan tteffen als het zich laat meeslepen naar de afgronden van menselijk denken. O p her moment van de dood van de prins las ik het nieuwste boek van Joachtm Fest, "Hitiers laatste dagen". Het boek beschrijft het leven in Hitiers bunker vanaf het m o m e n t dat Russische troepen Berlijn omsingelen en langzaam veroveren. Uit Fest's beschrijving van de laatste dagen van Hitlet rijst het beeld op van een absutde Griekse tragedie met in de hoofdrol een titan die in zijn val zoveel mogelijk van zijn onderdanen wil meeslepen. Het "ootlogsverleden" van Claus von Amsberg was vooral het oorlogsverleden van duizenden jonge Duitse mannen die geronseld
werden om een absurde misdadige droom in stand te houden. De schok die het voorgenomen huwelijk tussen prinses Beatrix en Claus von Amsberg in Nedetland intettijd teweegbtacht is achteraf begrijpelijk en verklaarbaar. Dat het niet tetecht was is inmiddels in vele toonaarden vastgesteld. Niet zo lang geleden heeft Günter Grass ontust gezaaid doot in zijn nieuwste boek "de Krabbengang" de vtaag op te wetpen of het mogelijk is te etkennen dat ook de bevolking van Duitsland heeft geleden tijdens de ootlogsjaren. Vijfenzeventig jaat na de val van het Detde Rijk is dat nog steeds een haast onbespteekbaat taboe gebleken. As geen andet land, schuldig aan het ontstaan van de Tweede Weteldootlog heeft het naootlogse Duitsland - zij het na lang aarzelen - geprobeerd in het reine te komen met haat criminele verleden. Wie de moeite neemt om regelmatig de Duitse media te raadplegen zal met mij kunnen constateren dat deze verwerking van het verleden nog dagelijks de kolommen van de Duitse kranten vult, te zien is op de vetschillende televisie zendets en een van de belangrijkste thema's van de Duitse litetatuut vormt. De poging die Duitsland heeft ondernomen om het verleden zichtbaar te maken is des te opvallender als men die vergelijkt met het onzichtbare verleden van landen als Italië, Japan
of Spanje. Maar ook verschillende aspecten van de geschiedenis van Nederland in de oorlogsjaren zijn als een grijze vlek in het collectieve geheugen van dit land. Vooral beelden van burgermoed en verzet dringen in dit bewustzijn doot. Maar als men alleen al in acht neemt hoe groot de Nederlandse deelname in de ss-bataillons is geweest en dit tot aan de laatste slag om Berlijn, dan is het inderdaad de hoogste tijd enige schaamte uit te spieken over wat zich jaren geleden afspeelde in het zelfingenomen Nederland ten tijde van "de vetloving". Ptins Claus heeft zich in vele opzichten gemanifesteerd als vertegenwoordiger van de na-oorlogse Duitse genetatie die als geen ander kon weten waartoe waan en ontechtvaatdigheid leidt. Ik schrijf deze zinnen op enige honderden kilometers van de plek verwijderd waar hij opgroeide, in Afrika. Sinds de dag dat ik aangekomen ben - tien dagen geleden - zijn et alleen hief al volgens de statistieken meer dan zeven duizend mensen overleden aan Aids. Ik heb maar niet eens geptobeetd uit te tekenen hoeveel mensen dat zijn sinds, laten we zeggen, de ttagedie van 11 september 2 0 0 1 . De armoede om mij heen, de corruptie, de "kolonialisering" van Afrika door het internationale bedrijfsleven, het lijkt erop alsof het niet doordringt tot ons bewustzijn. Wat het meest verontrust is de