DERS KITABI - 3
YABANCI DIL TÜRKÇE ÖĞRETIM SETI HARMONI TÜRKÇE DERS KITABI - 3 Hazırlayanlar Dr. Tuncay Öztürk Sezgin Akçay Mehmet Armağan Ersan Özmen Fatih Gülen Grafik Tasarım Recep Bulat Resimleme www.shutterstock.com Basım Yeri ve Yılı Romanya - 2019 ISBN
978-1-9115333-0-6
ISBN 978-1-911533-30-6 9
781911
533306
Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayınlayan şirketin önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. Bu kitabın tüm hakları, E&H Global Ltd.’e aittir. All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the written permission of the Publisher. Bu kitabın hazırlanmasında Türk Dil Kurumunun hazırladığı Yazım Kılavuzu esas alınmıştır. Dil bilgisi konularında Prof. Dr. Zeynep Korkmaz'ın “Türkiye Türkçesi Grameri” kitabından faydalanılmıştır.
E&H Global Ltd.
Juxon House, 100 St. Paul’s Churchyard EC4M 8BU, London, UK Tel: +44 020 31027366 | www.nevlisan.com | bilgi@nevlisan.com | info@nevlisan.com
Ön Söz Merhaba, Türkçe, bugün yaklaşık 12 milyon km2lik bir alanda 220 milyon nüfusun konuştuğu, kökleri tarihin en eski dönemlerine kadar uzanan, 600 bini aşkın söz varlığına sahip en yaygın ve en köklü dünya dillerinden biridir. Dünyanın hemen her bölgesinde öğretimi yapılan, bilimsel araştırmalara konu olan, dünya dillerine katkıda bulunan Türkçeyi öğrenmek, zannedildiği kadar zor değildir. Çünkü Türkçe genellikle yazıldığı gibi okunan, istisnaları fazla olmayan, sistematik ve kurallı bir dildir. Harmoni Türkçe Öğretim Seti, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenmek isteyen on iki ile on sekiz yaş ortaöğretim öğrencileri için hazırlanmıştır. Avrupa Dilleri Öğretimi Ortak Çerçeve Programı (CEFR) ve Amerikan Konseyi Yabancı Diller Öğretimi (ACTFL) Yeterlilik Kılavuzu’nda belirtilen kıstaslar göz önünde bulundurularak modern dil öğretim teknikleriyle hazırlanan bu set, Türkçeyi hızlı, kolay ve etkili bir şekilde öğretmeyi hedeflemektedir. Harmoni Türkçe Öğretim Seti hazırlanırken şu hususlara dikkat edilmiştir: • Dört temel becerinin bir arada geliştirilmesi amaçlanmıştır. • Dil bilgisi konuları, işlenen temayı pekiştirmek için ihtiyaç olan yerde verilmiştir. • Ünite içeriklerinin, öğrencilerin kendi dünyalarından, ilgi ve ihtiyaçlarına dönük, ayrıca işlevsel olmasına özellikle dikkat edilmiştir. • Öğrencilere dil hakkında teorik bilgi vermek yerine, öğrencilerin iletişim odaklı etkinlikler yoluyla dili kullanarak öğrenmeleri hedeflenmiştir. • Anlatımda, sistemli bir şekilde bilinenden bilinmeyene, yakından uzağa, kolaydan zora ve somuttan soyuta doğru yol izlenmiştir. • Birçok şeyi bir arada öğretmekten uzak durulmuş, bilinen kelimelerle yeni dil bilgisi yapıları, bilinen yapılarla da yeni kelimelerin öğretilmesi hedeflenmiştir. • Öğretimi etkili ve kalıcı hâle getirmek için kitaplar, görsel ve işitsel unsurlarla desteklenmiştir. • En iyi öğrenmenin uygulamalarla olacağı ilkesinden hareketle kitaplarda alıştırmalara sıkça yer verilmiştir. • Ders sunumlarında Türk kültürüne ait unsurlara yer verilmiş, kültür köşeleriyle bu unsurlar pekiştirilmiştir. • Ders kitapları sarmal yapıya göre oluşturulmuş, ilk kitapta genel hatlarıyla işlenen bazı temalara (konulara) bir sonraki kitapta da yer verilmek suretiyle hem bu temaların tekrarı hem de bu temaya ait yeni kelime ve kuralların kavratılması hedeflenmiştir. Harmoni Türkçe Öğretim Seti’nin Türkçeyi öğrenmek ve öğretmek isteyenlere faydalı olmasını ümit ediyoruz. Nevlisan Yayınları
DERS KITABI - 3
3
İçindekiler MESLEKLER
Sayfa 6 - 15
1. Ünite
Ders 1 Mesleğiniz Nedir?
Ders 2 Zor Meslekler Değerlendirme Kültür Köşesi "Mimar Sinan", "Necip Fazıl Kısakürek" "Ömer Seyfettin", "Cüneyt Arkın"
ULAŞIM
Sayfa 16 - 25
2. Ünite
Ders 2 Yol
Sayfa 26 - 35
3. Ünite
Değerlendirme Kültür Köşesi "Büyükada" "Galata Köprüsü"
Bağlaçlar "veya, ya da, de, bile, hem... hem, ne... ne, ama, fakat, yalnız, ancak"
Kelimeler
Dil Bilgisi
Konuşma: Ulaşım araçları ile ilgili karşılaştırmalı konuşmalar yapma Okuma: Dünyadan çeşitli örnekleriyle ulaşım, ulaşım araçları, Uçak en hızlı ulaşım ulaşım sistemleri vb. konular hakkında bir metin okuma aracıdır. Gemi, otobüsten daha "Ulaşım Gerçekleri" s. 18 büyük bir ulaşım Okuma: Türkiye ve Bolivya'daki tehlikeli yollarla ilgili bir metin aracıdır. okuma Yol ile ilgili Tren bileti otobüs bileti "Tehlikeli Yollar" s. 20-21 kelimeler gibi ucuzdur. bariyer, otoyol, yaya Bisiklet, motosiklet Dinleme: Trafik lambasının tarihçesi ile ilgili bir metin dinleme geçidi, kaldırım, tünel, kadar hızlı değildir. trafik lambası, köprü...
Günlük eylemler yatmak, kalkmak, müzik dinlemek, televizyon seyretmek, egzersiz yapmak, kitap Olumsuzluk şekli okumak... "-ma (-me) / -maz (-mez)" Karakter özellikleri Sen asla yalan kibar, yardımsever, söylemezsin. aceleci, dağınık, şakacı, sinirli, üzgün, ciddi, Soru şekli konuşkan, düzenli... "-r mı? (mi, mu, mü)" Her gün televizyon seyreder misin?
GEZİ
Ders 1 Dünyanın En'leri
Ders 2 Geziye Hazır mısınız?
Değerlendirme Kültür Köşesi "Uzungöl" "Ihlara Vadisi" HARMONI TÜRKÇE
Beceriler
Üstünlük zarfları "en, daha, gibi, kadar"
Ders 1 Gününüz Nasıl Geçer?
Ders 2 Nasıl Birisiniz?
Beceriler
Konuşma: Mesleklerle ilgili diyalog kurma Okuma: Bir kişi ile kendi mesleği ve aile bireylerinin meslekleri hakkında yapılan bir röportajı okuma "İş Hayatı" s. 8 Konuşma: Ailemizdeki insanların meslekleri ve yaptıkları işler Gelecekte mühendis veya mimar olmak hakkında bir diyalog kurma Mesleklerle ilgili istiyorum. Okuma: İtfaiyeciler, atık toplayıcıları ve motosikletli kuryelerin iş sıfatlar İtfaiyeciler hem hızlı zor, kolay, stresli, hayatı ile ilgili bir metin okuma hem güçlü olmalıdırlar. yüksek maaşlı, tehlikeli, Atık toplayıcıları çok "Üç Zor Meslek" s. 10-11 karmaşık, riskli, çalışırlar ama az para Dinleme: İş görüşmesi ile ilgili bir diyalog dinleme zahmetli... kazanırlar.
Kelimeler
Kültür Köşesi "Türkiye'de Günlük Hayat" "Çayın Türk Kültüründeki Yeri"
Sayfa 36 - 45
Meslekler yazar, hemşire, doktor, tercüman, terzi, çiftçi, mühendis, bakıcı, bilgisayar programcısı...
HAYAT
Değerlendirme
4. Ünite
Dil Bilgisi
Ulaşım araçları ve ulaşım araçları ile ilgili bazı kelimeler gemi, metro, tren, taksi, otobüs, bisiklet... şoför, kaptan, makinist, sürücü... liman, istasyon, otogar, otopark...
Ders 1 Taşıtlar
4
Kelimeler
Kelimeler Tabiat kanyon, ada, vaha, dağ, şelale, orman, mağara, göl, çöl, vadi... derin, sığ, kurak, yağışlı, yüksek, alçak, berrak, bulanık...
Dil Bilgisi Geniş zaman Olumlu şekli "-r, / -ar, (-er) / -ır (-ir, -ur, -ür)" Ben sabahları erken kalkarım.
Beceriler
Dil Bilgisi
Beceriler
Konuşma: Ev işleri hakkında konuşma Konuşma: Günlük hayat ile ilgili diyalog kurma Yazma: Bir gününü yazarak anlatma Okuma: Astronotların günlük hayatı ile ilgili bir metin okuma "Uzay İstasyonunda Hayat" s. 27 Konuşma: Karakter özellikleri hakkında konuşma Dinleme: Yakın arkadaşlar ile ilgili diyalog dinleme Okuma: Yakın arkadaşı tanıtan bir metin okuma "En Yakın Arkadaşım" s.32 Yazma: Bir arkadaşını karakteristik özellikleri yönüyle tanıtan bir metin yazma
Okuma: Dünyanın çeşitli yerlerindeki yeryüzü şekilleri ile ilgili bir yazı okuma "Bunları Biliyor musunuz?" s. 37 Okuma: Everest Dağı ve ile ilgili bir metin okuma "Everest Dağı" s. 38 Konuşma: Turistler tarafından çokça ziyaret edilen bir yeri tanıtıcı Ölçü birimleri kilometre, metreküp, Nauru bir ada ülkesidir konuşma yapma Konuşma: Gezi planlaması ile ilgili bir diyalog kurma metrekare, santigrat... ve toplam alanı 21 Dinleme: Amazon'da kaybolan iki yürüyüşçü hakkında bir metin km²dir. Gezi-kamp Everest’in tepesi 8.848 dinleme ekipmanları m’ye ulaşır. Okuma: Bir gezginin kanyondaki hayat mücadelesini anlatan bir çadır, pusula, el feneri, Nil nehri 6.660 km halat, harita, çakı, metin okuma uzunluğundadır. ocak, matara, uyku "Hayat ile Ölüm Arasında" s. 41 tulumu... Kısaltmaların yazılışı; "km" kilometre "m²" metrekare "cm3" santimetreküp "kg" kilogram ...
İçindekiler GELENEKLER VE GÖRENEKLER
Sayfa 46 - 55
5. Ünite
Ders 1 Nasıl Selamlaşırsınız?
Ders 2 Aborjinler
Değerlendirme Kültür Köşesi "Helesa Şenliği" "Dede Korkut" SPOR VE SAĞLIK
Sayfa 56 - 65
6. Ünite
Ders 1 Ne Kadar Sağlıklısınız?
Ders 2 Geçmiş Olsun
Değerlendirme Kültür Köşesi "Balıklı Çermik" "Mesir Macunu" DEĞERLER
Sayfa 66 - 75
7. Ünite
Ders 2 Pişmanlıklarımız ve Dileklerimiz
Değerlendirme Kültür Köşesi "Türk Kızılayı" "Türk Misafirperverliği" DÜN BUGÜN YARIN
Ders 1 Geçmişten Geleceğe
Sayfa 76 - 85
Dil Bilgisi Geniş Zamanın Hikâyesi Olumlu şekli Selamlaşma "-rdı / -ırdı (-irdi, şekilleri -urdu, -ürdü) / -ardı sarılmak, el öpmek, (-erdi)" şapka çıkarmak, eskiden eğilmek, tokalaşmak, Aborjinler göçebe olarak yaşardı. yumruk tokuşturmak... Olumsuzluk şekli Kültür (-mezdi)" âdet, gelenek, görenek, "-mazdı Eskiden basketbol bağ, geleneksel, oynamayı sevmezdim. göçebe, yerli, kabile, kültür, sanat, resim, Soru şekli heykel, şarkı, dans... "-r mıydı? (miydi?, muydu?, müydü? )" Köye gider miydiniz?
Beceriler
Kelimeler
Beceriler
Fiziksel aktiviteler yürüyüş, koşu, yüzme, jimnastik, bisiklete binme, ip atlama...
Dil Bilgisi
Ders 2 Eskiden Nasıldı?
Değerlendirme Kültür Köşesi "Kuşköy" "Efes Antik Kenti"
Konuşma: Tokalaşma kültürü hakkında konuşma, kültürler arasında benzer veya farklı yönleri söyleme Okuma: Milletlerin selamlaşma şekilleriyle ilgili bir metin okuma "İki Farklı Kültürde Selamlaşma" s. 48 Dinleme: Kültürel farklılıklarla ilgili diyalog dinleme Okuma: Avustralya yerlilerinin geleneksel yaşamları ile ilgili bir metin okuma "Bir Zamanlar Aborjinler" s. 50-51
İsimden fiil yapan ekler "-la (-le) / -al (-el) / -lan (-len) / -laş (-leş)"; güzelleşyaşlanazalyavaşla-
Okuma: Fiziksel aktivitelerin sağlık açısından önemi ile ilgili metin okuma "Sağlam Kafa Sağlam Vücutta Bulunur" s. 57 Sağlık Konuşma: Günlük hayatımız ve fiziksel aktiviteler hakkında doktor, hasta, ilaç, konuşma hemşire, reçete, Okuma: İnsanların sağlık problemleri ile ilgili bir yazı okuma antibiyotik, ağrı kesici, Düz anlatım merhem... "Doktora Danışın" s. 61 "dedi / diye sordu" hâlsizlik, öksürük, ateş, Doktor hastaya "Neyin Dinleme: Doktor-hasta diyaloğu dinleme stres, soğuk algınlığı, var?" diye sordu. kusma, nezle, grip... Hasta "Başım çok ağrıyor." dedi. Kelimeler
Ders 1 Dürüstlük
8. Ünite
Kelimeler
Dil Bilgisi Şart kipinin hikâyesi İyi ve kötü davranışlar Olumlu Şekli "etmek" yardımcı fiili "-saydı (-seydi )" ile kurulan birleşik fiiller Sokakta bir cüzdan ihbar etmek, ihlal etmek, bulsaydım onu teslim etmek, şikâyet sahibine teslim etmek, ihmal etmek, ederdim. hata etmek, kabul etmek, iade etmek... Olumsuzluk şekli "-masaydı (-meseydi)" Pişmanlıklar ve Keşke dün arkadaşımla dilekler tartışmasaydım. az çalışmak, yanlış mesleği seçmek, Soru şekli alkol kullanmak, "-sa mıydı? üniversiteden ayrılmak, (-se miydi? )" insanları kırmak, pes etmek... Acaba ben de sizinle gelse miydim?
Beceriler
Kelimeler Ulaşım, alışveriş, aydınlatma, iletişim, eğlence at arabası, kredi kartı, mum, gaz lambası, e-posta, telepati, bilgisayar oyunu... ışınlanmak, takas etmek, hikâye anlatmak, haberleşmek...
Beceriler
Dil Bilgisi Şimdiki zamanın hikâyesi Olumlu Şekli "-yordu" Eskiden insanlar mektupla haberleşiyordu.
Okuma: Gazete haberiyle ilgili diyalog okuma "Sen Olsaydın Ne Yapardın?" s. 66 Konuşma: Günlük hayatta karşılaşabileceğimiz çeşitli durumlarla ilgili kişisel fikirlerini söyleme Dinleme: Doğru sözlü olmak ile ilgili kısa hikâye dinleme Okuma: Dürüstlük ile ilgili bir gazete haberi okuma "Dürüstlük Örnekleri" s. 68 Konuşma: Büyüklerin tavsiyeleri hakkında konuşma Okuma: İnsanların pişmanlıkları ile ilgili metin okuma "Dileğiniz Nedir?" s. 71-72 Yazma: Pişmanlık duyulan bir durumla ilgili bir metin yazma Konuşma: Dileklerle ilgili konuşma Yazma: Hayaller hakkında bir metin yazma
Konuşma: Teknolojik gelişmelerin hayat üzerindeki etkisi ile ilgili konuşma Okuma: Teknolojik gelişmeler sonucu değişen hayat şartları ile ilgili diyalog okuma s. 77 Konuşma: Geçmiş, günümüz ve gelecekle ilgili sözlü Olumsuzluk şekli karşılaştırmalar yapma "-mıyordu (-miyordu, -muyordu, -müyordu)" Konuşma: Zamanla değişen ürünlerin kullanım amaçlarıyla ilgili Üç yıl önce burada hiç konuşma Buluşlar kimse yaşamıyordu. Okuma: Geçmişteki insanların yaşantısı ile ilgili bir metin okuma hafıza kartı, film, navigasyon cihazı, "Bir Zamanlar" s. 82 Soru şekli klima, daktilo, Dinleme: Bulaşık makinesinin icadı ile ilgili bir metin dinleme bilgisayar, müzikçalar, "-yor muydu? elektronik kitap, At arabaları ulaşımda vantilatör... kullanılıyor muydu? DERS KITABI - 3
5
1. ÜNİTE
MESLEKLER
• Meslekler • Mesleklerle ilgili eylemler • Meslek tanıtımı • Bağlaçlar (hem... hem, ne... ne, veya, ya da...)
Mesleğiniz Nedir?
1. Ders
1. Aşağıdaki mesleklerle resimlerden uygun olanları eşleştiriniz. hemşire h. berber k. sekreter a. yazar d. b.
polis e. elektrikçi ı. tercüman l. işçi
c.
veteriner f. aşçı i. dişçi m. terzi
ç.
mühendis g. doktor j. çiftçi n. bilgisayar programcısı
1
3
4
2
5
6
HARMONI TÜRKÇE
1. Ünite 1. Ders 6
8
7
2. Aşağıdaki mesleklerle yaptıkları işleri eşleştiriniz. ç a. Lezzetli yemekler yapar. 1. hemşire ___ 2. polis ___
b. İnsanların saçlarını ve sakallarını tıraş eder.
3. tercüman ___
c. Şehirlerde insanların güvenliğini sağlar.
4. aşçı ___
ç. Hastanelerde çalışır, doktorlara ve hastalara yardım eder.
5. berber ___
d. Metinleri veya konuşmaları bir dilden başka bir dile çevirir.
3. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz ve cümlelerle ilgili aklınıza gelen meslekleri boşluklara yazınız. 1. Genellikle dışarıda, açık alanlarda çalışırlar. işçi, çiftçi vb. _______________________________________ 2. Çalışırken üniforma giyerler. _______________________________________ 3. Ofiste çalışırlar. _______________________________________ 4. Bu meslekteki kişilerin çalışma gün ve saatleri değişkendir. Bazen geceleri nöbet tutarlar. _______________________________________ 5. Bilgisayar ve telefonu sıklıkla kullanırlar. _______________________________________ 6. Hafta sonları çalışmazlar. _______________________________________
4. Siz meslekler hakkında ne düşünüyorsunuz? Aşağıdaki diyaloğu okuyunuz ve benzer diyaloglar kurunuz.
A : Sence doktorluk nasıl bir meslektir? B : Bence doktorluk çok stresli bir meslektir. Peki, sence? A : Bence polislik daha streslidir.
• • • •
zor / kolay daha stresli daha ilginç yüksek maaşlı / düşük maaşlı
DERS KITABI - 3
7
1. Ünite 1. Ders
Mesleğiniz Nedir?
5. a. Mehmet Bey ile yapılan röportajı dinleyiniz ve okuyunuz. 1.1
İŞ HAYATI – Ne iş yapıyorsunuz Mehmet Bey? – Ben bilgisayar programcısıyım. – Ofiste mi çalışıyorsunuz? – Hayır, evde çalışıyorum. – Evde çalışmak zor değil mi? – Hayır, zor değil. Çünkü benim işim bilgisayarda ve ben işimi tek başıma yapıyorum. Bu iş biraz fazla zaman istiyor. Bu yüzden bazen saatlerce bilgisayar başında çalışıyorum. Ama bu bana zor gelmiyor. Ben program yazıyorum ve bunları internetten satıyorum. Evde çalışma saatlerimi kendime göre ayarlıyorum. Geceleri geç vakte kadar çalışıyorum. Ailem uyurken, sakin bir ortamda bilgisayarda çalışmak hoşuma gidiyor. Gece geç yattığım için sabahları da biraz geç kalkıyorum. – Eşiniz ne iş yapıyor? – Eşim Sevgi Hanım hemşire. O insanlara yardım etmeyi çok seviyor. O, sabahları erken kalkıyor çünkü onun işi sabah saat altıda başlıyor. Akşamları ise eve erken geliyor. Eşim işte üniforma giyiyor. Aslında o, üniforma giymekten pek hoşlanmıyor. Onlar ekip olarak çalışıyorlar ve eşim bundan çok memnun. O, hafta sonu çalışmıyor ama bazen geceleri nöbet tutuyor. – Peki, oğlunuz? – Oğlum Serkan ise 20 yaşında ve üniversitede okuyor. O aynı zamanda futbol hakemi. Hafta sonları ilkokullar arası futbol turnuvalarında hakemlik yapıyor. O az para kazanıyor ama bu alanda tecrübe sahibi oluyor. Serkan ileride profesyonel futbol hakemi olmak istiyor. Çünkü o, futbolu çok seviyor.
b. Röportaja göre aşağıdaki cümlelerin karşısına uygun ismi yazınız. (Mehmet / Sevgi / Serkan) Çalışırken üniforma giyiyor. Evde geç saatlere kadar çalışıyor. Turnuvalarda maç yönetiyor. Sabahları geç kalkıyor. Az para kazanıyor. Bazı geceler işte nöbet tutuyor.
Sevgi _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________
1. 2. 3. 4. 5. 6.
c. Röportaja göre cümlelerdeki doğru bölümleri yuvarlak içine alınız.
1. Mehmet Bey ekip olarak / tek başına çalışıyor. 2. Sevgi Hanım akşamları eve erken / geç geliyor. 3. Serkan hafta içi / hafta sonları işe gidiyor. 4. Sevgi Hanım işe gitmekten / üniforma giymekten pek hoşlanmıyor. 5. Mehmet Bey, evde / ofiste çalışıyor. 8
HARMONI TÜRKÇE
6. Aşağıdaki diyaloğu okuyunuz ve ailenizdeki kişilerin meslekleri hakkında benzer diyaloglar kurunuz.
A : Babanın mesleği ne? B : Babam doktor. A : O ne yapıyor? B : O, hastaları muayene ediyor. A : Mesleğini seviyor mu? B : Evet, çok seviyor. İnsanlara yardım etmek onu çok mutlu ediyor.
KÜLTÜR KÖŞESİ
BIR ATASÖZÜ B Adamın iyisi işba
IR DEYIM
şında belli olur.
Mesleğinin erba bı olmak
Mimar Sinan Osmanlı Devleti zamanında, 1490 -1588 yılları arasında yaşamış ünlü bir mimardır. Hayatı boyunca 84 cami, 53 mescit, 57 üniversite, 7 darülkurra, 22 türbe, 17 imaret, 3 hastane, 5 su yolu kemeri, 8 köprü, 20 kervansaray, 35 saray, 8 mahzen, 48 hamam yapmıştır. Seksen yaşında yaptığı Edirne'deki Selimiye Camii onun en güzel eseri kabul edilir.
Necip Fazıl Kısakürek 1904 yılında İstanbul'da doğmuş, 1983 yılında vefat etmiştir. Türk edebiyatının önemli yazar ve şairlerinden birisidir. Düz yazı hâlinde eserleri bulunmasına rağmen daha çok şiirleri ile tanınmıştır. Şiirlerinin yanı sıra oyun, fıkra, makale, eleştiri, biyografi ve öykü türünde eserler vermiştir.
DERS KITABI - 3
9
1. Ünite 2. Ders
Zor Meslekler
1. a. “Üç Zor Meslek” adlı metni dinleyiniz ve okuyunuz. 1.2
Üç Zor Meslek İtfaiyecilerin oldukça tehlikeli ve riskli bir meslekleri vardır. Bu meslekte ölüm ve yaralanma riski çok yüksektir. İtfaiyecilerin temel görevi hayat kurtarmak ve yangınları söndürmektir. Ama yangın dışında trafik kazaları, doğal afetler, intihar olayları, insan ve hayvan kurtarma operasyonlarında da görev alırlar. İtfaiyecilerin çalışma saatleri değişkendir. Gündüz veya gece, günün herhangi bir saatinde göreve çağırılabilirler. İtfaiyecilik takım çalışması ve iş birliği gerektirir. Her itfaiyeci hem kendisinden hem de ekip arkadaşlarından sorumludur. Bu mesleği; çevik ve atletik bir vücuda sahip, insanlara yardım etmeyi seven, yükseklik korkusu olmayan, cesaretli, sorumluluk sahibi insanlar yapabilir.
Atık toplayıcılarının işi karmaşık değildir ama son derece zahmetlidir. Çoğu atık toplayıcısı erken saatlerde kalkar ve gece geç saatlere kadar çalışır. Çoğunlukla öğle yemeklerini aperatif şeylerle geçiştirirler. Atık toplayıcıları sokaklardaki çöp kutularını karıştırırlar. Çöp kutularındaki gazeteleri ve diğer kâğıtları, karton kolileri, plastik ve cam şişeleri, konserve ve içecek kutularını toplarlar. Daha sonra bu atıkları geri dönüşüm şirketlerine satarlar. Atık toplayıcıları çok çalışmalarına rağmen çok az para kazanırlar. Çalışma ortamları sağlıksızdır. Bu yüzden hasta olma riskleri yüksektir.
10
HARMONI TÜRKÇE
1. Ünite 2. Ders
Motosikletli kuryelerin maaşları düşüktür ve belirli saatler arasında çalışırlar. Kuryelerin işi, en hızlı şekilde paketleri alıcılara teslim etmektir. Bu yüzden kimi kuryeler yoğun trafikte bile motosikletlerini dikkatsizce kullanırlar. Bazen trafik kurallarını ihlal ederler. Kuryeler, kural ihlalleri yüzünden bazen şoförlerle ya da yayalarla tartışırlar. Motosikletli kuryelerin işi göründüğü kadar kolay değildir. Onlar da işlerini yaparken birçok problemle karşılaşırlar. Kötü hava şartları, hırsızlık ve trafik kazaları kuryelerin karşılaştıkları problemlerdendir. Motosikletli kuryeler küçük kazalarda bile ciddi şekilde yaralanabilirler. Kurye olmak için ne çok yetenekli olmak ne de üniversite mezunu olmak gerekir. Ehliyet sahibi olmak ve motosikleti ustaca kullanmak yeterlidir.
b. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.
1. Kimler itfaiyeci olabilir? 2. İtfaiyeciler yangın dışında hangi olaylarda görev alırlar? 3. Motosikletli kuryelerin karşılaştıkları problemler nelerdir? 4. Yayalar ve şoförler neden kuryelerle tartışır? 5. Atık toplayıcıları neler toplarlar? 6. Atık toplayıcıları atıkları nereye satarlar?
c. Metne göre aşağıdaki cümleler hangi mesleklerle ilgilidir? Kutulara yazınız. (atık toplayıcıları: A, itfaiyeciler: İ, motosikletli kuryeler: M)
1. M Motosikletlerini ustaca kullanırlar. 2. Takım çalışması ve iş birliği yaparlar. 3. İşleri karmaşık değildir ama zahmetlidir. 4. Bazen trafik kurallarını ihlal ederler. 5. Görevleri hayat kurtarmaktır.
6.
Çok çalışırlar fakat az kazanırlar.
7. Hastalık riski altındadırlar. 8. Herhangi bir zamanda göreve çağırılabilirler.
DERS KITABI - 3
11
1. Ünite 2. Ders
Zor Meslekler
2. a. Aşağıdaki iş ilanını inceleyiniz. Sonra iş için görüşme yapan üç adayın mülakatını dinleyiniz ve bu işe en uygun kişiyi işaretleyiniz. 1.3
Bakıcı Aranıyor 4 yaşındaki çocuğum için bakıcı arıyorum. Referanslı veya sertifikalı bakıcılar tercihimdir. Bakıcı haftanın beş günü, saat 10.00-16.00 arası çalışacaktır. Sorumlulukları: ■ çocuğun odasını temizlemek ■ oyuncaklarını toplamak ■ e lbiselerini yıkamak ve ütülemek ■ y emeğini hazırlamak ve yedirmek ■ uyku saatlerini takip etmek ■o yun saatinde çocukla oyun oynamak ■h aftanın belli günlerinde çocuğu parka götürmek
BAĞLAÇLAR veya / ya da Seçeneği, çeşitliliği veya tercihi belirten bir bağlaçtır. Örnekler: Motosikletli kuryeler kural ihlalleri yüzünden şoför veya yayalarla bazen tartışırlar. Sen de bizimle gel ya da eve git. de Genellikle bir kavrama eşitlik, katılma, benzerlik anlamları kazandırır. Örnekler: Bu işi sen de ben de yapamayız. Hemşire hastanede çalışır. Doktor da hastanede çalışır. İtfaiyeciler kimi zaman geceleri de çalışırlar. bile Beklenmedik duygu, olay ve durumları anlatan cümle ve cümlecikleri bağlar. Örnekler: En güçsüz halterci bile 70 kg kaldırabilir. Motosikletli kuryeler trafik kurallarını bile ihlal ederler. Herkes sinemaya geldi, Hakan bile. 12
HARMONI TÜRKÇE
Serpil
Emine
Zeliha
b. Diğer adaylar neden bu iş için uygun değildir? Söyleyiniz.
hem... hem Eşitlik, karşıtlık ve birlikte olma anlamı verir. Örnekler: Hem çalışmıyor hem para istiyor. İtfaiyeciler hem hızlı hem güçlü olmalıdırlar. ne... ne Bu bağlaç genellikle cümleye olumsuz bir anlam kazandırır. Örnekler: Kurye olmak için ne çok yetenekli olmak ne üniversite mezunu olmak gerekir. (Kurye olmak için çok yetenekli olmak veya üniversite mezunu olmak gerekmez.) Veterinerlik ne zor ne tehlikeli bir meslektir. (Veterinerlik zor veya tehlikeli bir meslek değildir.) ama, fakat, yalnız, ancak Karşıt anlamlı cümle ve cümlecikleri bağlar ve cümleler arasında sebep-sonuç ilişkisi kurar. Örnekler: Atık toplayıcılarının işi karmaşık değildir ama son derece zahmetlidir. Atık toplayıcıları çok çalışırlar fakat az para kazanırlar. Otelde kalmak istedim ancak bütün odalar doluydu. Başarılı olabilirsin yalnız çok çalışmalısın.
KÜLTÜR KÖŞESİ
BIR ATASÖZÜ B Sanatı ustadan
IR DEYIM
görmeyen öğrenm ez. Meslek edinmek
Ömer Seyfettin Türk edebiyatının usta yazarlarındandır. 1884'te Balıkesir'de doğmuş, 1920'de İstanbul'da vefat etmiştir. Türkiye'de kısa hikâyeciliğin kurucu ismidir. Hikâyeleri çoğunlukla konularını günlük yaşamdan almıştır. Hikâyelerinde çok sade bir dil kullanmıştır.
Cüneyt Arkın,
1937 yılında Eskişehir’de dünyaya gelmiş ünlü bir aktördür. Asıl adı Fahrettin Cüreklibatur'dur. Sinemayla 1963 yılında tanışmıştır. İlk olarak romantik-duygusal filmlerde rol almıştır. Kısa zamanda polisiye, aksiyon ve tarihî filmlerin en tutulan oyuncusu olmuştur. Sinema hayatı boyunca 300'den fazla filmde rol almıştır.
DERS KITABI - 3
13
1. Ünite
Değerlendirme
İş hayatınızda neler yaparsınız? Lütfen tecrübelerinizi paylaşınız. Ben üç yıldır tur rehberliği yapıyorum. Bu işte iletişim, problem çözme, organizasyon ve liderlik yeteneği ön planda. Yaptığım iş çok basit. Turistlere şehrimizi tanıtıyorum ve turistik mekânları gezdiriyorum. Yemekleri ve konaklama yerlerini ayarlıyorum. Şimdiye kadar farklı ülkelerden gelen birçok turist grubuna rehberlik yaptım. Sadece yaz dönemlerinde çalışıyorum. Çünkü diğer zamanlarda üniversiteye devam ediyorum. Ayda 1500 liraya yakın kazanıyorum. Bu, öğrenci İlker, 21, Bursa için çok iyi bir miktar. Ben lise öğrencisiyim. Hem okuyup hem çalışıyorum. Hafta sonlarında garsonluk yapıyorum. Bu iş için günlük 100 lira kazanıyorum. İşimiz yemek masalarını hazırlamak, müşterileri karşılamak, yemek tavsiyelerinde bulunmak, sipariş almak, yemekleri servis etmek ve masaları temizlemek. Garsonlar sabırlı, dikkatli, güler yüzlü ve nazik olmalı. Bu, müşteri memnuniyeti için çok önemli. Burak, 17, Alanya Ben bir yıldır huzurevi gönüllüsüyüm. Benimle bu işi yapan birkaç arkadaşım daha var. Bu iş için herhangi bir ücret almıyoruz. Biz hafta sonlarında, bayramlarda, Anneler Günü'nde, Babalar Günü'nde ve doğum günlerinde yaşlıları ziyaret ediyoruz. Ayrıca huzurevi için yardım kampanyaları düzenliyoruz. Bu işi insanlara iyilik olsun diye yapıyoruz. İnsanlara iyilik etmek bizi mutlu ediyor. Bence insanlar hayatlarında bazı şeyleri karşılıksız yapmalı. Bizimki de onlardan biri.
Nur, 16, İstanbul
Ben satış temsilcisiyim. Bunu ek iş olarak yapıyorum. Parfüm, krem, şampuan ve makyaj malzemeleri gibi ürünler satıyorum. Yeni ürünleri müşterilere tanıtıyorum. Müşterilerimiz çoğunlukla bayanlar oluyor. Belirli bir çalışma saatim ve yerim yok. Genellikle ev ev gezerek ürünleri satmaya çalışıyorum. İşimizin en önemli noktası insanları ikna etmek. Satış temsilcileri şık giyimli, düzgün diksiyonlu, sosyal, konuşkan ve pratik olmalı. Sibel, 28, Antalya 14
HARMONI TÜRKÇE
1. a. İnsanların iş hayatı ile ilgili tecrübelerini okuyunuz ve aşağıdakileri eşleştiriniz.
1. İlker 2. Burak 3. Nur 4. Sibel
a. huzurevi gönüllüsü b. satış temsilcisi c. garson ç. tur rehberi
b. Aşağıdaki cümleleri metne göre doğru “D” veya yanlış “Y” şeklinde değerlendiriniz.
1. ( ) İlker sadece yaz dönemlerinde tur rehberliği yapıyor. 2. ( ) İlker, tur rehberliğinden ayda 2500 lira kazanıyor. 3. ( ) Burak hafta içinde garsonluk yapıyor. 4. ( ) Nur, huzurevi gönüllüsü olarak hiçbir ücret almıyor. 5. ( ) Nur ve arkadaşları huzurevi için yardım kampanyaları düzenliyor. 6. ( ) Sibel, işini ofiste çalışarak yapıyor.
c. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplayınız.
1. Tur rehberliğinde hangi yetenekler ön plandadır? _______________________________________ 2. Burak bir iş günü için kaç lira kazanıyor? _______________________________________ 3. Garsonlar nasıl bir karaktere sahip olmalıdır? _______________________________________ 4. Nur, yaşlıları ne zaman ziyaret ediyor? _______________________________________ 5. Sibel ne tür ürünler satıyor? _______________________________________ 2. Aşağıdaki mesleklerden uygun olanları resimlerle eşleştiriniz.
dişçi terzi elektrikçi mühendis
yönetici muhasebeci avukat pilot
berber itfaiyeci doktor sekreter
1
2
3
4
5
6
1. Ünite 3. Verilen bilgilere göre aşağıdaki cümlelerdeki koyu renkli kelimelerden doğru olanı işaretleyiniz.
1. İtfaiyecilerin ölüm ya da yaralanma riskleri çok yüksektir. Bu yüzden onların meslekleri güvenli / tehlikeli meslekler grubuna girer. 2. Kasiyerler gün boyu aynı şeyi yapar. Bence kasiyerlik sıkıcı / eğlenceli bir meslektir. 3. İşçiler yorucu işlerde çalışırlar. Bu yüzden onların işi kolaydır / zordur. 4. Doktorlar insanların hayatını kurtarır. Bence doktorluk çok önemli / sıradan bir meslektir. 5. Bazı insanlar iş hayatında çok yoğun olurlar. Bu tür insanlar işlerini dağınık / planlı yapmak zorundadır. 6. O, yıllardır bu işi yapıyor. Gerçekten işinde çok tecrübeli / tecrübesiz biridir.
6. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz. SOLDAN SAĞA 1. Üniforma giyer. Silah taşır. 2. Lokanta veya otellerde çalışır. Lezzetli yemekler pişirir. 3. Kitap yazar. 4. Hasta ve yaralı hayvanları tedavi eder. 5. Bir dilden diğer dile çeviri yapar. YUKARIDAN AŞAĞIYA 6. Binaları tasarlar ve binaların inşasını takip eder. 7. Sebze ve meyve yetiştirir. 8. Gazeteler için haber hazırlar. 6 1
4. Aşağıdaki kelimelerle soru cümleleri oluşturunuz.
2
1. iş / ne / yapmak / siz Siz ne iş yapıyorsunuz A : ____________________________________? B : Öğretmenim.
4
2. ne / maaş / ayda / almak / siz / kadar A : ____________________________________? B : 3000 lira. 3. zamandan / ne / bu / siz / beri / çalışmak / şirkette A : ____________________________________? B : 2012’den beri. 4. bir / nasıl / işte / çalışmak / siz / istemek A : ____________________________________? B : Tam zamanlı, yüksek maaşlı bir işte çalışmak istiyorum. 5. Aşağıdaki cümleleri bağlaçlardan uygun olanlarıyla tamamlayınız.
veya / de / hem... hem / ne... ne / ama
1. O, __________ gitar çalıyor __________ piyano. hem hem Gerçekten çok yetenekli bir çocuk. 2. Akşam yemeğinde __________ tavuk __________ balık yedim. Sadece sebze yemekleri yedim. 3. Ben itfaiyeci __________ polis olmak istiyorum. 4. Param var __________ bu elbiseyi satın almak istemiyorum. 5. Sen __________ yarın bizimle sinemaya gelecek misin? 6. Ben pazar günleri __________ tenis oynuyorum. 7. Çok açım. Bugün __________ kahvaltı ettim __________ öğle yemeği yedim. 8. Ne içmek istersiniz? Çay __________ kahve?
8
7 3
5
Anahtar İfadeler 1. Ders: Mesleğiniz Nedir? yazar, polis, veteriner, mühendis, hemşire, elektrikçi, aşçı, doktor, berber, tercüman, dişçi, çiftçi, sekreter, işçi, terzi, hakem, bilgisayar programcısı kolay, zor, stresli, yüksek maaşlı, değişken tıraş etmek, güvenliği sağlamak, çevirmek, nöbet tutmak, çalışmak, yönetmek
2. Ders: Zor Meslekler avukat, gazeteci, muhasebeci, yönetici, tur rehberi, sekreter, yazar, iş adamı, memur, itfaiyeci, ressam, pilot problem çözmek, bilgisayar kullanmak, liderlik etmek, dil öğrenmek, organize etmek, meşgul olmak, muhatap olmak, toplantıya katılmak
DERS KITABI - 3
15
2.
ULAŞIM
1. Ders
Taşıtlar
ÜNİTE
• Ulaşım araçları • Üstünlük Zarfları (en, daha, gibi, kadar) • Ulaşım ile ilgili dünyadan örnekler • Tehlikeli yollar • “Yol” kelimesi ile ilgili bazı kelime ve deyimler
1. Aşağıdaki ulaşım araçlarıyla resimleri eşleştiriniz. 3 gemi metro
tramvay taksi
otobüs uçak
motosiklet tren
2. Yolculuklarınızda hangi ulaşım aracını tercih edersiniz? Neden?
5
Örnek: Şehir içinde otobüsü tercih ederim. Çünkü otobüs çok ucuz. Şehirler arası yolculuklarımda uçağı tercih ederim. Çünkü uçak hızlı ve konforlu. 3. Kutulardaki farklı kelimeyi işaretleyiniz ve farkını söyleyiniz. 1 2 3 4 otogar kaldırım motosiklet makinist istasyon yaya geçidi kamyon tramvay taksi otoyol traktör taksi şoförü liman trafik polisi uçak pilot otopark köprü otobüs sürücü rnek: 1. kutuda farklı kelime taksidir çünkü taksi bir ulaşım Ö aracıdır. Diğer kelimeler ise ulaşım araçları için ayrılmış yerlerin isimleridir.
1
2 4
16
HARMONI TÜRKÇE
3