2018 - 03 - Spinner Magazine by Nederlandse Flipper Vereniging

NFV

Jaargang 27 - Nummer 3

Houdini Restauratie TOTAN

Barry Hay bij DPM

Iron Maiden Pro

DPO preview

Club van 100 In maart 2008 introduceerde de NFV de Club van 100. De Club bestaat uit personen en bedrijven die de NFV een warm hart toedragen. Zij betalen jaarlijks een bijdrage van 100 euro. Word ook Club van 100 lid! Dit zijn de voordelen: • Gratis toegang tot evenementen in het NFV Funhouse ( één toegangsbewijs per deelnemer) • Logovermelding op deze pagina en op de Club van 100 pagina op de NFV-site (met link) • Ingelijst logo op A4 formaat in het NFV Funhouse

Logoblok Club van 100 - NFV

www.kleurenklok.nl Een praktisch hulpmiddel om kinderen zelfstandig te leren werken

Langedijk samen werken aan oplossingen

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

• D eelname aan jaarlijkse Club van 100 bijeenkomst in het NFV Funhouse (voor deelnemer en introducé) Iedereen kan lid worden: leden, niet-leden, vriendenclubs, bedrijven, sponsors. In de afgelopen jaren is er geïnvesteerd in de eigen collectie flipperkasten en het NFV Funhouse in Veenendaal. Lid worden van de Club van 100 is eenvoudig: Stuur een e-mail naar Derek Visser (Cv100@nfvpinball.nl) en hij helpt u verder.

Top stories

6 Houdini 34 Restauratie van een TOTAN

Inhoud

Evenementen en competitie

13 46

Lokale Flipper Competitie DPO Expo 2018

Vereniging

Restauratie van een TOTAN

19 Evenementenagenda 20 Verslag ALV 2018 27 Vacaturebank NFV 28 Poll modernisering collectie 50 NFV 2020 60 Start a new game

Overig

14 30 42 52 54 62

Wayne Neyens Barry Hay op bezoek bij DPM Digital pinball: Time Scanner Digitaal flipperen Iron Maiden PRO De vijfde speler

Iron Maiden PRO

DPO Expo 2018

ALV 2018

Ronald Eijkman

Van de redactie Ronald Eijkman

Zes flipperkasten Zo, flipperfanaten. De vakantie zit er ook weer op. We hebben een prachtige zomer gehad, zo mooi zelfs dat hier en daar geklaagd werd dat het ook wel wat minder kon. Het is ook nooit goed hè, in dit land. In flipperland echter is bijna altijd alles goed. Want kijk bijvoorbeeld nou eens waar we nu weer mee komen. Een supercoole Spinner, waarvoor we weer de nodige uren op snikhete zolderkamers en in knuswarme flipperruimtes hebben doorgebracht. Daar waar de vorige Spinner behoorlijk “tekstig” was, ligt bij deze editie het accent meer op de grafische aankleding. Ook niet verkeerd in deze tijd, waarin alles steeds meer gevisualiseerd wordt, en YouTube na Google de meest gebruikte search engine blijkt te zijn. Maar het zijn ook wel echt prachtige kasten die in deze Spinner de revue passeren. Te beginnen bij de Houdini, die de cover siert: een nieuwe kast van een nieuwe fabrikant. En dan de Iron Maiden, die het flipperhart sneller laat kloppen, ook bij mensen die niet van hardrock houden. Tot ze er daadwerkelijk naast staan misschien. Nou ja, oordeel zelf! Ondertussen heb ik in het kader van het aankomende Dutch Pinball Open (DPO) in Drunen op 10 en 11 november aanstaande, veel aan het DPO van 2017 teruggedacht, en aan de dubbeldikke jubileum-Spinner die tijdens dat DPO is uitgereikt aan de leden. Een prachtig stukje geschiedschrijving, al zeg ik het zelf, waarin nagenoeg alle facetten van de vereniging worden belicht, van ver verleden tot heden. Tijdens het doorbladeren van deze kroniek kwam ik uit bij “25 jaar NFV in cijfers”. De normaal gesproken gortdroge getallen worden daar heel aardig opgeleukt met een aantal infographics. Zo is te zien dat de ledengroei na de explosie begin jaren 90 langzaam stabiliseert, hoe de flipperkastverdeling in het clubhuis eruitziet en wat onze gemiddelde facebook fan precies doet. Maar er staat ook een ledenprofiel bij, en daar wou ik wat langer bij stilstaan. Het zal niet als verrassing komen, maar flipperen lijkt echt iets voor mannen te zijn. Of mannen nu echt veel meer met pinball hebben dan vrouwen is discutabel, feit blijft dat 94% van onze leden man is. Dus ik even googelen. De Washington Post staat al gelijk bovenaan de zoekresultaten: vrouwen vinden de door mannen gedomineerde pinballwereld sexistisch. Hmm. Ok. Hoe komt dat dan?

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Is pinball misschien sowieso meer een mannending en werkt dat automatisch sexisme in de hand? Of vindt de gemiddelde vrouw pinball net zo leuk, maar blijft ervan weg vanwege sexisme? Hoe het ook zij, onze club is er voor iedereen, ongeacht haarkleur, geaardheid, lengte, geslacht of wat dan ook. Vandalisten uitgezonderd. En ik hoop dat ik voor ieder lid spreek. In “Start a New Game” stelt Rosemary zich voor. Nog een leuk getal binnen het ledenprofiel: 6. De gemiddelde NFV’er heeft zes flipperkasten thuis staan. Zes! Wow. Je zou bijna zeggen dat je alleen lid mag worden van de NFV als je een flipperkast bezit. Als je er geen hebt, moet je dat zo lang mogelijk stil houden, want ze lachen je uit hoor, in het clubhuis. Nee, natuurlijk niet! Ik heb thuis NUL flipperkasten. Ik heb er ook heel lang de ruimte niet voor gehad. Los hiervan ben ik juist lid geworden van de vereniging om lekker te kunnen flipperen, op HEEL VEEL flipperkasten. In “Start a New Game” stelt ook Marcel zich aan ons voor. Net als ik heeft Marcel nul echte flipperkasten. Wel heeft hij een zelfgebouwde digitale flipperkast. Die mag best meetellen. En het is nog een gaaf ding ook! “Start a New Game” vind je aan het einde van deze Spinner. Daarvóór staan nog heel veel andere artikelen, te beginnen met het voorwoord van onze waarnemend voorzitter hiernaast. Dus blijf vooral lezen!

Bas Vis

Van de waarnemend voorzitter Bas Vis

Respect! Standaard onderdeel van een verenigingsjaar is de ALV en dat was in juni een behoorlijk interactieve sessie. We brachten als bestuur enkele voorstellen in stemming en die gaven aanleiding tot discussie. De opslagruimte van het clubhuis anders indelen en deels bij de gameroom trekken? Waarom, hoe dan? Meer armslag voor het bestuur voor het doen van investeringen? Waarom, hoe gaat dan werken? En toen bleek dat we de verzekering van de collectie wilden aanpassen kwam er zelfs een alternatief voorstel dat door de leden werd goedgekeurd. Er was anderhalf uur voorbij voordat we er erg in hadden. Bij de BBQ na afloop informeerde een enkeling hoe ik de vergadering ervaren had. In de vraag klonk iets door als ‘al dat gezeik aan je kop, je bent vast blij dat deze beproeving achter de rug is’. Mijn antwoord zorgde zichtbaar voor onbegrip want ik gaf aan dat ik het één van de betere ALV’s vond. Niets is erger dan een matig gevulde zaal met een groep deelnemers die in stilte de informatie verwerkt. Je wilt niet alleen maar ‘zenden’ en dan maar proberen in te schatten hoe een en ander wordt ervaren.

Op dergelijke clubhuisdagen is er een andere groep leden, onze clubhuis(catering)crew, die deze activiteiten faciliteert. Heel bijzonder, die groep geniet ervan om de bezoekers te laten genieten. Dan gaat het om kastenreparatie, catering en schoonmaken. Dat is behoorlijk intensief en niet altijd even dankbaar werk. Schoonmaken van de keuken, gameroom en WC’s is een pittige klus. Het gebeurt trouw omdat we met elkaar de vereniging willen laten bloeien. Respectloos... Bij het opruimen na de FF in augustus was er bij het schoonmaken voor onze crew een vervelende ervaring. De onderstaande foto behoeft verder weinig toelichting. Er gaat veel tijd en energie in ons clubhuis om iets moois te maken en in stand te houden. Dan is het bitter om te zien dat er l(i)eden zijn die er voor kiezen om moedwillig dergelijke ongein uit te halen. Een respectloze daad ten opzichte van de mensen die zoveel hebben gedaan en doen voor de club. Natuurlijk staat er niet bij welke ‘held’ hiervoor verantwoordelijk is. Zo’n toilet kliederaar, dat vind ik nou een echte zeikerd!

Het is helemaal niet erg om van mening te verschillen, zo legde ik uit, het kennis nemen van de mening van betrokken leden is waardevol voor een bestuur. We hadden gelukkig (weer) een goed bezette zaal en er ontstond discussie. Die werd op een prima manier gevoerd: gericht op de inhoud, met een goede uitwisseling van argumenten en met respect voor elkaars standpunten. Sterker nog, we concludeerden na afloop dat we nog verder wilden praten en nodigden daarom alle leden uit om in september deel te nemen aan een sessie met de titel NFV 2020. Vast onderdeel op de NFV agenda is de Funhouse Friday (FF). Er verzamelt zich elke maand een bont gezelschap (meestal meer dan 100 bezoekers) dat zich vermaakt met meer dan 100 flipperkasten. Het is een mooie illustratie dat de vereniging leeft en in een behoefte voorziet. Wat is het toch geweldig dat we met elkaar dit clubhuis en de collectie erin hebben kunnen realiseren. Typerend voor Nederland en iets waar ze in veel andere landen jaloers op zijn.

Rens Hooijmaijers

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Houdini Hoe boeiend kan een flipperkast zijn? Een nieuwe flipperkast van een nieuwe fabrikant in Nederland? Zodra we dat hoorden toog de redactie twee man sterk naar het Dutch Pinball Museum in Rotterdam om daar de nieuwste aanwinst van Ministry of Pinball te zien en spelen. Terwijl er op woensdagavond druk werd geklust om de museumcollectie in topconditie te houden, mochten wij de kast uitgebreid testen. De Houdini deed zijn naam eer aan: het is een kast met veel geheimen om te ontrafelen... 7

Dat het flipperen een comeback maakt de laatste jaren laat de groei van het aantal flipperkastfabrikanten wel duidelijk zien. Eind 2015 stond er in Amerika weer een nieuwe producent op: American Pinball. De eigenaren van American Pinball hadden weliswaar nog nooit een flipperkast gebouwd maar men had als contract manufacturer wel ervaring met het bouwen van apparaten voor derden. American Pinball is ‘slechts’ één van de bedrijven die ze hebben. Ze hadden een wat ongelukkige start aangezien ze aan de slag gingen met ontwerper John Popadiuk, ook wel bekend als JPop. John zijn eigen bedrijf was echter in moeilijkheden (lees: kon de verkochte en aanbetaalde flipperkasten niet leveren) wegens ‘mismanagement’ zullen we maar zeggen en dat namen de kopers van zijn kasten hem niet in dank af. Zodoende bracht dat een smet op het blazoen van American Pinball. Potentiële kopers namen American Pinball de samenwerking met JPop behoorlijk kwalijk. Men heeft toen vlug afscheid van JPop genomen

Houdini’s Milk Can Escape

en is met een eigen ontwerp verder gegaan al was dat nog wel gebaseerd op werk van JPop. Dit ontwerp is dus Houdini. Houdini is een licentievrij thema dus men kon er mee doen wat men wou.

Geboeide popbumpers

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Wat achtergrondinformatie over het thema: Houdini was wat men noemt een boeienkoning die circa 100 jaar geleden leefde. Een ware ontsnappingsexpert die nog steeds bij veel illusionisten tot de verbeelding spreekt. Een leuk thema voor een ontwerper om mee aan de slag te gaan. Het eerste design van Houdini was te zien op Chicago Expo in oktober 2016. Vanwege de soms kritische feedback uit de flipperwereld werd daarna ontwerper Joe Balcer aangenomen die het gehele design flink heeft aangepast. Hij leverde een bijzondere prestatie want slechts vijf maanden later op Texas Pinball Festival in maart 2017 stond de Houdini er in de vorm zoals we hem nu zien. American Pinball werkte ook direct aan het opbouwen van een verbeterd imago en vertrouwen, want de eerste levering van een Houdini aan klanten gebeurde al eind december 2017. Dat zijn opbouwscenario’s waar andere nieuwe flipperkastproducenten hevig jaloers op zijn. De Houdini is dus ontworpen door Joe Balcer met artwork van new kid on the block Jeff Busch en is er maar in één variant. Geen Pro-Premium-LE-SLE-CE dus.

Ik noem dit de eerste flipperkast van American Pinball maar in feite is het de tweede die ze bouwen. Men heeft namelijk in opdracht van het bedrijf van John Popadiuk, Zidware, ook een 20-tal Magic Girls gebouwd. Deze werden echter conform de specs van Zidware gebouwd en niet zelf ontwikkeld. Vandaar dat ik de Houdini toch als eerste eigen flipperkast zie van American Pinball. Het speelveld Bij een thema zoals Houdini heb je, ik in ieder geval, geen echte voorstelling bij hoe het artwork eruit zou moeten zien. Dat het iets te maken moet hebben met illusionisme is wel duidelijk maar waar een thema zoals bijvoorbeeld Star Wars je gelijk een duidelijk referentiekader geeft is dit bij Houdini niet het geval. Dat dit geen nadeel hoeft te zijn bewijst de Houdini wel. De kast ziet er gewoon top uit: het is een kleurrijk geheel, met veel leuke details. Geeft het gevoel van een mix van een Pinball Magic met een Theater of Magic. Ook allebei goochelthema’s. De GI-verlichting is enkelkleurig maar de inserts zijn allemaal RGB. Kijken we naar de ‘Toys’ op het speelveld dan valt natuurlijk als eerste het LCD-display rechtsboven op het speelveld op met daaronder een ‘gordijn’ wat open kan en daar een bal vast kan houden. Dit wordt gebruikt om modes te kunnen starten gedurende het spelen. Verder valt natuurlijk het kistje linksachter op. Dit wordt gevoed door een katapult over een afstand van maar liefst circa een halve meter. Prachtig om de bal die boog te zien maken. En bij het spelen bleef het een verrassing of de bal ook echt in de kist terecht zou komen. Bij één katapult stopte het niet, er is nog een tweede over korte afstand namelijk. Deze tweede voedt de wireform aanwezig aan de rechterkant. De Houdini heeft twee flippers met een vrij traditionele fan-layout. Er is één ramp en één loop buitenom. Verder zijn er een aantal schoten die niet in een loop eindigen maar bijvoorbeeld eindigen in een ball-

lock of een target. Het is een groot aantal opties op een rij en dat zorgt voor smallere toegangen en moeilijkere schoten dus. Sommige schoten zijn vrij kort en als je mist is de bal terug voor je er erg in hebt. Lastig hoor, als wel duidelijk is wat je wil

schieten, maar het echt raken een uitdaging is. Precisie vereist! Gastheer en museumdirecteur Gerard kon de mysteries nog niet van zijn commentaar voorzien omdat hij nog weinig gelegenheid had gehad om de kast te spelen.

Er is veel om op te schieten en de bal volgt regelmatig een onverwacht pad. Sprekend over onverwachte paden, de Houdini heeft ook drie magneten in een gelijke opstelling als bij The Addams Family. Wel passend in een illusionisme thema om de bal ineens een onverwachte draai te zien nemen. Om de smalle doorgangen wat meer toegankelijk te maken voor de flipperbal heeft men de breedte van de standup targets teruggebracht van 1/2 inch naar 3/8 inch, net zo breed als de schakelaar die erachter zit. ‘s Werelds smalste standup targets dus. Verder zijn de popbumpers passend afgewerkt met een stel boeien. Dat bij de afwerking niets werd overgeslagen bewijzen de (optionele) inner art sideblades wel. Die zijn prachtig en complementeren het speelveld uitstekend. Als de bal in het kistje gaat valt deze erdoor en komt terecht op de tweede katapult. Deze lanceert de bal door naar de wireform rechts zichtbaar op deze foto. Heel leuk om te zien dat American Pinball niet bezuinigd heeft bij de uitwerking van de ideeën.

Box escape: onder de kist zit een catapult

Als we kijken naar de onderkant van het speelveld zien we een keurig afgewerkt geheel. Net als bij Stern zijn her en der onder het speelveld een soort Node boards geplaatst. Er is weinig bekabeling nodig dus en het ziet er strak uit. Er wordt gebruik gemaakt van het bekende P-ROC systeem.

Verder is het speelveld voorzien van servicerails zoals bij Bally-Williams gebruikelijk was en Stern vroeger ook. Prima trend, want ook bij de laatste twee flipperkasten van Stern (Iron Maiden en Deadpool) zijn de ouderwetse servicerails gelukkig weer terug. De elektronica bevindt zich allemaal onder het speelveld en in het cabinet, in de backbox zit alleen het LCD-display. Het cabinet Het cabinet is mooi afgewerkt met bijpassend artwork. De siderails, lockbar en poten zijn alle voorzien van een poedercoating in passende kleurstelling. De siderails zijn zelfs voorzien van oren om schade rond de flipperknoppen aan het cabinet te voorkomen.

Het gordijn kan open, modes worden gestart

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

De kopkast is duidelijk afwijkend van wat we momenteel gewend zijn. Het LCD-display is mooi geïntegreerd. Bij een thema zoals Houdini is er geen bestaand beeldmateriaal wat je kunt (of moet?) gebruiken. Alles is dus op maat gemaakt voor deze flipperkast. Om een bekende quote te gebruiken: ‘elk nadeel heb z’n voordeel’.

De animaties waren niet altijd even geslaagd naar onze mening (de lat ligt dankzij vooral het werk van ‘onze’ Jean-Paul de Win bij Jersey Jack Pinball (JJP) dan tegenwoordig ook wel erg hoog) maar passend was het zeker. En de integratie van het display in het artwork op de backglass is echt subliem. Wat hieraan bijdraagt is het feit dat de luidsprekers boven in de backbox zitten en niet naast het display zoals gebruikelijk. Ziet er top uit. Sprekend over luidsprekers, de Houdini heeft er maar liefst zes.

Optionele inner-art side blades

De hamvraag: hoe speelt-ie? De Houdini is geen 13 in een dozijn flipper. Hij ziet er prachtig uit, komt met veel toeters en bellen en is mooi afgewerkt. Het is geen gemakkelijke kast, het spelen vraagt zeker gewenning. De schoten zijn wat krapper dan gebruikelijk en vraagt wat meer flipperkunde en gewenning. Je kijkt bij de eerste potjes echt je ogen uit naar wat er allemaal gebeurt. Voor een (groot) aantal mensen kan dit de Houdini aantrekkelijker maken. Gezien de hogere prijsstelling dan die van een Stern Pro zal deze flipper vooral in thuiscollecties gaan verschijnen is de verwachting en daar wil men graag een flipperkast die meer uitdaging biedt. Die uitdaging biedt deze Houdini zeker. Doet me denken aan de Twilight Zone die ik ooit kocht en na de eerste 8 weken uit het raam wilde gooien zo gefrustreerd was ik. Na die gewenningsperiode groeide de waardering voor die flipper en ik denk dat eigenaren van een Houdini hetzelfde proces gaan meemaken. Of ze moeten gewoon gelijk beter flipperen dan ik... Kun je de schoten echter je eigen maken dan heb je een flipperkast die er prachtig uitziet, goed flippert en daarvoor ook nog eens, gezien de uitrusting, scherp geprijsd is. Met EUR 7.495,- weliswaar duurder dan een Stern Pro maar duidelijk goedkoper dan een Stern Premium of een JJP flipperkast en komt dan met een behoorlijk complete uitrusting waar duidelijk niet op beknibbeld is, zeker niet op het speelveld.

De hier getoonde Houdini is voorzien van een optionele shaker, ontspiegeld glas en inner art sideblades ter waarde van EUR 500,-. De uitrusting beweegt zich daarmee op het niveau van een Stern LE of JJP LE. In een uur kun je echter lang niet altijd een flipperkast goed leren kennen, laat staan je de schoten eigen maken in een Houdini, dus ga vooral je eigen mening vormen. Mocht je deze flipperkast overwegen ga dan op bezoek in het Dutch Pinball Museum te Rotterdam voor een testrit. Daar is namelijk de showroom van de Nederlandse distributeur Ministry of Pinball. Na een avond magisch te hebben geflipperd is het dan helaas weer tijd om naar huis te gaan. Gerard, bedankt voor de gastvrijheid en Ministry of Pinball, bedankt voor het naar Nederland halen van deze indrukwekkende eerste flipperkast van American Pinball.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Theo van Vroenhoven

Lokale Flipper Competitie Back to basics Even een stukje NFV-geschiedenis: in het najaar van 2001 ontstond bij Norbert Broman en mij het idee om een Regionale Flipper Competitie op te zetten. Achterliggende gedachte was om NFV-leden uit dezelfde regio met elkaar in contact te brengen en de periode tussen NFV-evenementen op te vullen met een kleinschaliger evenement.

Omdat de meeste NFV-leden wel één of meerdere flipperkasten thuis hebben staan werd besloten om het volgende format aan te houden: maak groepjes van 5 NFV-leden die bij elkaar in de buurt wonen en laat ieder lid één bijeenkomst organiseren waarop de andere 4 leden op zijn kasten een aantal wedstrijdspelletjes spelen. Voor de poulewinnaars zou aan het eind van het seizoen een finaledag worden georganiseerd. En zie hier: de Regionale Flipper Competitie (RFC) was geboren!

tot 1 mei en een finale voor de poulewinnaars op dezelfde dag als de ALV in mei of juni. Heb je zin om mee te doen en ken je een aantal NFV-leden in de buurt die er ook zo over denken dan kun je zelf een team samenstellen en opgeven op de NFV site:

https://www.nfvpinball.nl/opgavelfc-team Voor eventuele vragen kan er natuurlijk altijd contact met mij opgenomen worden via lfc@nfvpinball.nl Theo van Vroenhoven

Finale LFC 2006 in Almere

Inmiddels zijn we 17 jaar verder en de Regionale Flipper Competitie bestaat nog steeds! Om verwarring met de Regionale Flipper Toernooien te voorkomen is hij wel hernoemd naar Lokale Flipper Competitie maar het format is het nog steeds hetzelfde: leden die bij elkaar thuis een gezellig potje flipperen. Winnen is leuk maar meedoen is nog leuker! Tijdens de laatste ALV bleek dat er een vacature was voor de functie van coördinator LFC en heb ik de uitdaging aangenomen om de LFC nieuw leven in te blazen. Het idee daarbij is om Back to Basics te gaan: een seizoen dat loopt van 1 oktober

Jonathan Joosten (Pinball Magazine)

Wayne Neyens Levende legende van 100 jaar oud Als uitgever van Pinball Magazine heb ik het voorrecht gehad om Wayne Neyens uitvoerig te interviewen. In mijn ogen kon dat ook niet anders; de man heeft minimaal 180 flipperkasten ontworpen waarvan er 159 daadwerkelijk in productie zijn gegaan. Een indrukwekkende prestatie die Wayne ogenschijnlijk geen enkele moeite kostte. In het onlangs verschenen Pinball Magazine No. 5 bespreek ik met Wayne vrijwel alle games die hij ontworpen heeft en een aantal die enkel het licht zagen als prototype. Hieronder een zeer beknopte geschiedenis over een van de meest creatieve flipperkastontwerpers uit de geschiedenis.

Western Wayne rolde per ongeluk de wereld van de flipperkast in. Als afstuderend technisch tekenaar reageerde hij op een vacature bij Western Equipment and Supply, wat gerund werd door Jimmy Johnson. Dat was een boom van een kerel die een flinke vinger in de pap had in de amusementsindustrie van midden jaren ’30 van de vorige eeuw. Jimmy schroomde niet om nieuwe games van concurrenten klakkeloos te kopiëren en zelf in productie te nemen. De jonge Wayne Neyens werd aangenomen om in de middagen na schooltijd technische tekeningen uit te werken. Saillant detail: tot het moment dat Wayne aangenomen werd wist hij niet eens wat een flipperkast was. Al snel wist Wayne zich binnen Western onmisbaar te maken. Hij pakte alle mogelijke klusjes aan die gedaan moesten worden. Van het ombouwen van batterijgevoede amusementsapparaten naar een versie die gewoon met een stekker werkte, helpen in de productie van pinball machines die toen nog geen flippers hadden, tot het vegen van de fabrieksvloer. Zodoende leerde hij alle facetten van de industrie.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Western fabriek in 1936

Jimmy Johnson

Coin chute Wayne was niet bepaald op zijn mondje gevallen. Tijdens een meeting waar Jimmy Johnson aan zijn designers een muntinworp met vrije spelen toonde wist niemand wat ze daar mee aan moesten. Maar Wayne bemoeide zich ertegenaan en wist er wel raad mee. Jimmy liet Wayne zijn gang gaan en een dag of twee later had Wayne een werkende versie ingebouwd in een van de Western games. Bij deze coin chute legt de speler een munt in metalen schuif die vervolgens in de game geduwd wordt. Zonder munt blokkeert het mechaniek en kan er niet gespeeld worden. Wayne ontwierp een mechanisme waarbij als de speler een vrij spel won de coin chute wel ingedrukt kon worden. Jimmy Johnson zag er wel wat in en belde de fabrikant van de coin chutes op. Die kwam langs en bood Wayne een cheque van $ 50 voor zijn uitvinding. Wayne verdiende op dat moment 30 cent per uur, dus $ 50 was voor hem een enorm bedrag. Zijn coin chute was vervolgens jarenlang de standaard voor games waar vrije spelen mee gewonnen konden worden. Beter goed gejat… De amusementsindustrie van die dagen was gerelateerd aan de onderwereld en veel pinballs waren verkapte manieren van gokken. Iedere fabrikant kopieerde van elkaar, zelfs ontwerpers binnen hetzelfde bedrijf gingen met elkaars ontwerpen aan de haal. Had je een goede game dan werd er snel veel geld verdiend, maar als het even tegenzat was je ook zo failliet. Zo ook Jimmy. Hij ging twee keer failliet, maar beide keren hield hij Wayne in dienst, terwijl later toonaangevende namen als Harry Mabs en Lyn Durant het veld moesten ruimen. Na het 2e faillissement mocht Wayne blijven en werd hem beloofd dat als het beter zou gaan hij niet vergeten

Western Baseball advertentie

zou worden. Met twee andere werknemers ging Wayne aan de slag om een bestaande Baseball game die nogal wat problemen had, technisch te verbeteren. De game werd alsnog een succes en niet veel later stond Wayne als eindinspecteur in de fabriek. Alleen was hij er financieel niet op vooruit gegaan terwijl montagewerkers die onder hem werkten meer verdienden per uur dan hij. Dat stak en Wayne ging verhaal halen bij Jimmy. Die beloofde een opslag van 2,5 cent per uur, wat voor Wayne een belediging was. Hij liep terug naar zijn plek in de fabriek, pakte zijn spullen en liep de deur uit. Genco of Gottlieb? Onderweg naar huis liep hij te piekeren wat hij nu moest gaan doen. Verschillende ideeën kwamen in hem op. De bus waarin hij zat reed langs Genco en daar werkte Lyn Durant met wie hij al eerder bij Western had gewerkt. Wayne stapte uit en bedacht dat Genco een paar straten terug zat, en Gottlieb een paar straten verder. Bij Gottlieb werkte Harry Mabs, die eerder ook bij Western had gewerkt. Wayne besloot om naar Gottlieb te lopen, hopende dat Harry een goed woordje voor hem zou doen. Een half uur later was hij aangenomen en werkte hij als inspecteur van speelvelden. Jimmy Johnson deed nog even moeilijk, wat een leuk verhaal is wat uitvoerig in Pinball Magazine nummer 5 beschreven staat, maar Wayne bleef bij Gottlieb en raakte goed bevriend met eigenaar Dave Gottlieb. Dave had al snel door dat Wayne een eerlijke gast was die niet te beroerd was om zijn handen uit de mauwen te steken. Zodoende werd Wayne verschillende keren naar New York gestuurd om bij een distributeur wat aanpassingen aan flipperkasten door te voeren.

Terug in de Gottlieb fabriek was Wayne overal inzetbaar, wat vervolgens ook gebeurde. Zo hielp hij Harry Mabs regelmatig met het afronden van nieuwe games. Wayne omschrijft Harry als een man met elke dag een nieuw idee, maar hij maakte nooit iets af. Dan was hij alweer bezig met iets nieuws. Aan Wayne de taak om die projecten alsnog af te maken. Dit speelde rond 1940. Toen Amerika bij de Tweede Wereldoorlog betrokken werd, was het snel gedaan met de fabricage van flipperkasten. Wayne moest in militaire dienst en in de Gottlieb fabriek werden parachuteharnassen voor het leger gemaakt. Wayne werd uitgezonden naar de Noordpool en later naar Portugal. Toen de oorlog voorbij was, was het een Senator die bevriend was met Dave Gottlieb die ervoor zorgde dat Wayne snel af kon zwaaien om weer in de fabriek te komen werken. Intrede van de flipper Toen iedereen weer op zijn post was gebeurde er iets wat de industrie voorgoed veranderde. Hoofdontwerper Harry Mabs, ontwikkelde (weliswaar per ongeluk) de flipper en dat kon wel eens wat worden. De flippers werden ingebouwd in een game en Dave Gottlieb besloot dat die game Humpty Dumpty zou heten. De rest is geschiedenis. Elke fabrikant begon meteen flippers in hun games aan te brengen. Het spelletje waar tot voor kort de speler enkel een bal af kon schieten en punten kon scoren terwijl de bal naar beneden rolde, was ineens een behendigheidsspel geworden. Een inslaand succes. College Daze Niet veel later had Wayne de taak om test fixtures te bouwen, waarmee speelvelden en backboxes getest konden worden. Dat was een baantje van niets en Wayne ontwikkelde al snel een manier om veel tijd te besparen. Met niets anders om handen besloot hij om zelf, tussen de bedrijven door, een game te ontwerpen. Daar was hij bijna een jaar mee zoet, maar Dave Gottlieb vond het ontwerp goed genoeg om in productie te nemen. Dat ontwerp was College Daze. Wayne ontwierp vervolgens snel nog twee games die enigszins afgeleid waren van College Daze. Toen hij klaar was met zijn vierde gamedesign vertrok Harry Mabs bij Gottlieb vanwege een geschil over geld. Harry vond dat hij door het succes van de flipper recht had op een bonus, maar Dave Gottlieb dacht daar anders over. Dus Harry vertrok en Dave zei tegen Wayne dat hij zijn spullen moest pakken en in de designroom moest zetten. Dat was vanaf nu zijn plek. Hoofdontwerper van Gottlieb En zo begon Wayne aan een periode van 13 jaar waarin hij Gottlieb’s enige ontwerper was. Vrijwel elke maand rolde er een nieuw model flipperkast van zijn hand van de band. Hierbij ontwierp Wayne niet alleen het speelveld, maar ook het complete elektrische circuit van de game. Al vrij vlot ontwierp Wayne een verbeterde versie van de pop bumper, welke tot op de dag van vandaag nog steeds gebruikt wordt.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

College Daze: Wayne’s eerste ontwerp

Super Jumbo: eerste multiplayer pinball

Daarnaast ging Wayne heel creatief om met de weinige middelen die hij tot zijn beschikking had. Zo bedacht hij onder meer de trap hole, een gat in het speelveld waar de bal tijdens het spel in kan vallen en blijft liggen. Daar bedacht hij verschillende varianten voor, waarbij de ballen die in een hole vielen deel bleven uitmaken van het spel. Zo moest je als speler bijvoorbeeld alle vijf de ballen in de aanwezige vijf trap holes laten vallen. Lukte dat dan leverde dat een of meerdere vrije spelen op. Hoewel er aanvankelijk behoorlijk wat weerstand was tegen de trap hole, bleek het een succes op locatie. Queen of Hearts Niet veel later ging Wayne nog een stap verder met de drop thru hole, ook wel bekend als gobble hole. Wayne’s redenatie, “Kan ik een spel bedenken waarbij de speler bewust voor de out hole schiet? Hoe beter de speler, hoe korter het spel.” De eerste game waar hij dit principe op toepaste was Queen of Hearts. Op het speelveld zijn vijf gobble holes die elk een 10, Boer, Vrouw, Koning of Aas voorstellen. De speler heeft vijf ballen om te spelen en de bedoeling is om de beste pokerhand te vormen. Omdat de bal niet meer in een hole bleef liggen kon dezelfde hole meerdere keren geschoten worden. De game was een succes en tot op de dag van vandaag is het Wayne’s absolute favoriet. Niet zozeer vanwege het spel, maar omdat het uitwerken van het elektrisch schema zo’n enorme uitdaging vormde. Na Queen of Hearts volgden meer games met gobble holes.

Multiplayer: Super Jumbo De volgende mijlpaal voor Wayne was er een die nog steeds toegepast wordt in de flipperkasten van vandaag de dag. Tot 1954 waren alle flipperkasten zogenaamde single-players; Het spel kon slechts door 1 speler tegelijk gespeeld worden en de speler had als doel om op verschillende manieren vrije spelen te winnen. Wayne bedacht dat het mogelijk moest zijn om met meerdere mensen tegen elkaar te spelen. Wayne’s redenatie: als ze met zijn vieren spelen, wint er vast één een vrij spel. Dan speelt de rest opnieuw een potje mee, dus extra inkomsten voor de exploitant. En zo ontwikkelde Wayne Neyens Super Jumbo, de eerste vier-speler flipperkast. De reactie van exploitanten was echter niet wat men bij Gottlieb verwacht had. Ze vonden de game veel te duur. Als compromis kwam Gottlieb niet veel later met de tweespeler flipperkast, die iets goedkoper was. Wat maar weinig mensen weten is dat de vier-speler flipperkast in Amerika aanvankelijk geen succes was. Maar wel in Europa. Dave Gottlieb had zijn schoonzoon Judd Weinberg in dienst genomen en die stortte zich op de internationale markt. Hij vond een importeur voor Frankrijk, Mondial, en dat was het begin van een enorm vruchtbare samenwerking. Mondial breidde hun werkgebied uit met onder andere Duitsland, Benelux en Italië en voorzag zo half Europa van Gottlieb flipperkasten. Bij Gottlieb ontwierp Wayne nu drie verschillende soorten games: single players, twee-spelers en vier-spelers. Voor Wayne zijn de twee-speler en vier-speler

eigenlijk dezelfde game. Saillant detail: wanneer besloten moest worden of een game een twee-speler of vier-speler moest worden werden de games die uit testspelletjes als beste werden ervaren verkozen tot vier-spelers en de minder leuke games werden gebombardeerd tot tweespeler. Dat was natuurlijk onderhevig aan de smaak van spelers in de fabriek, maar toch. Extra ball! Begin jaren ’60 kwam er een nieuwe variant bij. In sommige Staten in Amerika was het verboden om amusementsapparaten te exploiteren waarop een vrij spel gewonnen kon worden. Maar die exploitanten wilde toch graag flippers exploiteren. Alvin Gottlieb, de zoon van Dave, vroeg of Wayne geen oplossing wist. Na wat omzwervingen bedacht Wayne de Add-a-Ball game. Hierbij wint de speler geen vrij spel, maar een extra bal die meteen onderdeel uitmaakt van het spel wat gespeeld wordt. De eerste Add-a-Ball game noemde Wayne Flipper, als ode aan Harry Mabs. Dat bleek een enorm succes en er volgende meer Add-a-Ball flippers waarbij de naam steeds met het woord Flipper begon. Flipper Clown, Flipper Parade, Flipper Cowboy, etc. Toen in 1965 in Italië Add-a-Ball flippers werden goedgekeurd voor import betekende dat men bij Gottlieb vanaf dat moment vijf verschillende soorten flipperkasten in productie had: een-spelers, twee-spelers, vier-spelers, Add-a-Ball en Add-a-Ball voor Italië. De Gottlieb fabriek was zo ingericht dat er slechts een type game tegelijk kon worden gebouwd, dus bouwde men in serie.

Wayne anno 1964 en Wayne anno 2018

Eerst een serie een-spelers, daarna een vier-speler, daarna weer wat anders. Het gevolg was dat tegen de tijd dat er weer een vier-speler in productie genomen werd de exploitanten stonden te trappelen om deze af te nemen. Hetzelfde gold voor de andere typen. Elk type had zijn eigen afzetmarkt. Promotie In 1963 droeg Wayne het ontwerpstokje over aan Ed Krynski nadat Wayne intern promotie maakte tot Chief Engineer, een keuze die hij achteraf niet de beste vond. Als ontwerper had hij enorm veel vrijheden en ging het werk hem makkelijk af. Als Chief Engineer beviel het hem een stuk minder. Na een paar jaar was er snel een nieuwe game nodig en ontwierp Wayne de Paul Bunyan. Toen die flipperkast eenmaal in productie was vond Wayne het maar een vreselijk ontwerp en gaf hij aan geen flippers meer te kunnen ontwerpen. Zodoende bleef hij Chief Engineer. Einde van Gottlieb Eind 1976, ten tijde van de hoogtijdagen van Spirit of 76 verkocht Judd Weinberg, die toen het stokje van de inmiddels overleden Dave Gottlieb had overgenomen, Gottlieb aan Columbia Pictures. Daarmee kwam er een einde aan het familiegevoel dat er altijd bij Gottlieb had geheerst. Bureaucratie deed zijn intreden en Wayne vond dat maar niets. Tegelijkertijd moest het bedrijf overstappen van elektromechanische flippers naar solid-state. Die transitie duurde vrij lang en Gottlieb verloor terrein aan

Bally en Williams die veel eerder met solid-state games uitkwamen. Bally werd de nieuwe nummer 1 fabrikant, maar moest die positie na een paar jaar afstaan aan Williams. In 1980, toen Wayne 41 jaar voor Gottlieb gewerkt had, kon hij vervroegd met pensioen. Die kans greep hij met beide handen aan. In 1983 werd Columbia Pictures verkocht aan Coca-Cola, waar men totaal geen interesse had in flipperkasten en inmiddels des te meer in videogames. Eerst werd de Gottlieb naam overboord gegooid en al vrij snel werd de handdoek in de ring gegooid. Voormalig werknemers kochten een deel van de inventaris op en begonnen onder de naam Premier door met het maken van flipperkasten, maar slechts met matig succes. Wayne Neyens heeft dat niet meer van dichtbij meegemaakt. Hij genoot van zijn pensioen en verhuisde naar Arkensas, waar hij nog steeds woonachtig is. Op 29 juli 2018 vierde hij zijn 100e verjaardag in het gezelschap van familie, vrienden, voormalig collega’s en flipper enthousiastelingen. Qua gezondheid is hij opmerkelijk sterk voor een 100-jarige en gelukkig is hij nog behoorlijk bij de pinken. Wayne, van harte en nog vele jaren in goede gezondheid toegewenst! Meer lezen over Wayne Neyens? In Pinball Magazine No. 5 wordt zijn complete carrière, inclusief foto’s van al zijn games en leuke anekdotes, uit de doeken gedaan in ruim 200(!) pagina’s. Zie www.pinball-magazine.com.

PI N BALL

( I t ’ s m o r e l i k e a b o o k)

PINBALL

Special: Wayne Neyens

Pinball Magazine No. 1

Pinball Magazine No. 2 (uitverkocht)

His entire career at Western and D. Gottlieb including over 150 game designs

Santiago Ciuffo PINBALL (kofﬁetafel fotoboek)

contributions by Gordon Hasse, Bob Herbison, Larry Zartarian + others

Pinball Magazine No. 3

Plus: Pinball Resource, Chicago Gaming, Scott Danesi, Jack Danger, and much more

Pinball Magazine No. 4

www.pinball-magazine.com 18

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Pinball Magazine No. 5

Evenementen agenda Maand

Dag

September

zaterdag zaterdag zaterdag vrijdag

Oktober

Datum

Locatie

Tijden

Thema

1 8 8 28

Veenendaal Veenendaal Veenendaal Veenendaal

10:00 - 18:00 10:00 - 18:00 11:30 - 13:00 15:00 - 23:00

Klusdag Clubhuisdag (incl. toernooi) NFV 2020: gesprek over NFV plannen Funhouse Friday

zaterdag vrijdag zaterdag

13 26 27

Veenendaal Veenendaal Veenendaal

10:00 - 18:00 15:00 - 23:00 10:00 - 18:00

Clubhuisdag (incl. toernooi) Funhouse Friday Klusdag

November

zaterdag zondag vrijdag

10 11 30

Drunen Drunen Veenendaal

10:00 - 1:00 9:00 - 19:00 15:00 - 23:00

Dutch Pinball Open (DPO Expo) Dutch Pinball Open (DPO Expo) Funhouse Friday

December

zaterdag vrijdag zaterdag

1 14 15

Veenendaal Veenendaal Veenendaal

10:00 - 18:00 15:00 - 23:00 10:00 - 18:00

Klusdag Funhouse Friday Clubhuisdag (incl. RFT finale)

Tekst: Bas Vis

ALV 2018 zaterdag 9 juni 2018 Zoals de laatste jaren gebruikelijk vond op de 2e zaterdag in juni de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering in combinatie met een barbecue plaats. De opkomst was met circa 70 leden heel behoorlijk en er was flink wat interactie tussen het bestuur en de leden. Constructieve discussies, precies zoals dat moet zijn tijdens een ALV. Er werden een aantal voorstellen aan de leden voorgelegd en die werden na enige toelichting en discussie aangenomen. Ook kwam één van de leden met een voorstel tot aanpassing van een specifiek beleidspunt. Na stemming werd dit voorstel overgenomen.

Inleiding Bas Vis (waarnemend voorzitter) opent namens het NFV Bestuur de Algemene Leden Vergadering. Het NFV Bestuur is verder vertegenwoordigd door Rens Hooijmaijers (secretaris), Laurens Linssen (penningmeester), Bart Volman en Arie Pijl. Er zijn circa 70 leden aanwezig. Bas informeert of er opmerkingen zijn bij het verslag van de vorige ALV. In reactie daarop geeft Albert Nomden aan dat één van de vragen toen ging over de reden om de kosten van de DPO wedstrijd te verhogen. De toezegging was dat nogmaals gekeken zou worden naar de verhouding inschrijf- en prijzengeld. Bas licht toe dat het DPO team vooral wilde dat er zoveel mogelijk mensen naar het grootste evenement van het jaar komen en daarom de entreeprijs zo laag mogelijk werd vastgesteld als budgettair haalbaar was.

Bij de wedstrijd wordt gekeken naar het aantal beschikbare plaatsen, hoe groot de verwachte belangstelling voor de wedstrijd is en vervolgens wat een (ook voor de begroting) acceptabel inschrijftarief is. Bij het DPO 2017 was er beperkt plaats, veel belangstelling en werd ervoor gekozen om wat extra budgettaire zekerheid in te bouwen door de prijs voor wedstrijddeelname te verhogen. Er zijn geen verdere vragen opmerkingen en het ALV verslag zoals gepubliceerd in Spinner 2 van 2017 wordt vastgesteld. Namens de penningmeester heeft Bas een vraag: gaan de leden akkoord met het uitbesteden van het innen van achterstallige contributie door een incassobureau? De leden stemmen hiermee in.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Bestuur tegenover een volle zaal met betrokken leden

Evaluatie ontwikkelingen 2017 Terugblik op 25 jaar NFV Het DPO EXPO 2017 was een onvergetelijk jubileumevenement. Het iconische Evoluon was een weekend lang het flipperhart van Nederland en de rest van Europa. Er kwamen meer dan 2.000 bezoekers, een ongekend aantal voor een NFV-evenement. Dankzij het DPO team en de vele vrijwilligers werd het een geweldige happening. Zonder iemand tekort te willen doen, heeft Bas een speciaal dankwoord voor Edwin Nijs. Toen er tijdens de voorbereiding van het jubileum evenement in het Evoluon een moment van ernstige twijfel was (‘kunnen we dit wel aan?’) zorgde Edwin voor de beslissende energiestoot om verder te gaan! Nieuwe website en leden- & sponsoradministratie Sinds het najaar van 2017 heeft de vereniging een nieuwe website & administratie (Club Assistent). Het is een standaard verenigingspakket en een goede basis voor de NFV-behoefte op het gebied van administratie en website. We gaan in 2018 verder met (tijd) investeren

in het toepassen van de gebruiksmogelijkheden en met gerichte aanvullingen (LFC/ranking). Jonathan Joosten vraagt of de eigen ledenpagina (met bv. Informatie over de kastencollectie) in de nieuwe omgeving terug kan komen. Rens antwoordt: er kan veel, maar voor specifieke eigen modules moet betaald worden voor ontwikkeling. Deze suggestie komt op de lijst van wensen. Rens doet een oproep: check je gegevens (E-mail adres!), zodat we je (digitaal) kunnen benaderen met nieuws over de vereniging en evenementen en voor contributie informatie. NFV kasten collectie Dankzij het – ook in financieel opzicht – succesvolle DPO EXPO 2017, hoefde de jubileumreserve maar zeer beperkt benut te worden. Conform de toezegging die het NFV Bestuur bij de begroting in 2017 deed is het overgebleven bedrag besteed aan twee aanwinsten voor de collectie: Batman The Dark Knight (speciale NFV 25 jaar editie) en Metallica. Daarnaast doneerde NFV-lid Roel Remmers zijn Fireball 2 aan de NFV en redde Jan Meijer een Gorgar van de stort! NFV clubhuis (evenementen) Het NFV Bestuur overweegt om de benutting van de huidige opslag (ca. 350m2) te wijzigen en die door herindeling deels bij de bestaande

grote speelruimte te voegen. Zo ontstaat een grotere ruimte voor het opstellen van speelklare flipperkasten en een beperktere ruimte voor het opknappen en opslaan van (niet) werkende flipperkasten. De plannen bevinden zich nog in een oriënterende fase. Het stappenplan omvat een aantal onderdelen, zoals het schetsen van de mogelijkheden voor nieuwe indeling (hoeveel kasten kunnen er dan opgesteld worden?) en overleg met de huisbaas (inclusief indicatie van de kosten van verplaatsen scheidingswand). Het jaarlijks top evenement in het clubhuis, de Dutch Pinball Masters, beleefde begin 2018 zijn 10e editie. Ook dit keer was het toernooi weer van (internationaal) hoog niveau. Aanhoudend succesnummer zijn de Funhouse Fridays met vaak meer dan 100 bezoekers. Dit jaar waren er op de clubhuiszaterdagen meer en verschillende soorten toernooien, maar de invulling mag gevarieerder (bv. meer technische workshops). Het bezoek van de clubhuis evenementen op zaterdag is redelijk, maar nog steeds is er te weinig organisatiekracht. Het NFV Bestuur zou zeer graag zien dat er drie mensen bij het team komen die elk één clubhuis evenement (workshop, ruilbeurs, toernooi) willen helpen organiseren. Door werk te verdelen is de belasting dan beperkt.

NFV Bestuur / NFV Team De zoektocht naar een nieuwe voorzitter is zonder resultaat gebleven. Ook blijft er behoefte aan iemand die de clubhuis evenementen wil coördineren. Er gebeurt al veel in het clubhuis, maar er zijn nog veel meer mogelijkheden dan op dit moment benut worden. De samenstelling en taakverdeling is ongewijzigd:

• Bas Vis (waarnemend voorzitter, toernooien, Spinner) • Laurens Linssen (penningmeester) • Rens Hooijmaijers (secretaris, website, Spinner) • Bart Volman (techniek, onderhoud collectie) • Arie Pijl (clubhuis, beheer collectie, Club van 100)

Er zijn twee vacatures binnen het NFV Bestuur:

• Voorzitter • Clubhuis Evenementen Coördinatie

In het NFV-team is er een aantal wijzigingen. Derek Visser zet zich al enige tijd in voor de coördinatie van de Cv100 en Ronald Eijkman is nieuw in het Spinner team. Victor Stulemeijer treedt terug als coördinator van de Lokale Flipper Competitie. Er wordt gezocht naar een vervanger. De samenstelling van de NFV-teams is:

• Clubhuis Evenementen Catering – Jan & Tonia Meijer • Spinner – Barry Driessen, Ronald Eijkman, Rens Hooijmaijers, Jos van Rixel en Bas Vis • Webmaster – Koen Martens • Social Media – Ronald Klappe • Website – Winfred de Ruijter • P(ublic) R(elations) – Jim Jansen • Club van 100 – Derek Visser • Ledenadministratie – Nils de Kleine • Lokale Flipper Competitie (LFC)-coördinator – vacature (ai. Bas Vis) • Regionale Flipper Toernooien (RFT)-coördinator – vacature (ai. Bas Vis) • Evenementen coördinatie (clubhuis) – vacatures!!! • DPM coördinator – Albert Nomden • DPO Expo organisatie team – Peter Geurtsen, Bart Volman, Koen Martens, Victor Stulemeijer • Wedstrijdleider - Ad Jonker

WINST & VERLIES 01-01-2017 t/m 31-12-2017 Omschrijving

BEGROTING 2017 Kosten Opbrengsten

REALISATIE 2017 Kosten Opbrengsten

38.000

39.145 39.145

Contributie Contributie lidmaatschap Totaal Contributie Donaties (Cv100 & andere donaties) Club van 100 donaties Totaal Donaties (Cv100 & andere donaties)

Website Website Totaal Website Clubhuis Verbouwing / Afschrijving inventaris clubhuis Telefoon en fax Huur clubhuis Huurbijdrage AdJo Energiekosten Onderhoud clubhuis (incl schoonmaken) Overige kosten clubhuis (inventaris, beveiliging) Totaal Clubhuis

37.859 37.859

3.540 3.540

359 359

3.021

12.500

10.484 5.711 274 16.469

1.540 4.561

6.880 3.650 1.489 12.019

3.000

3.875 3.875

4.000 4.000

3.000 426 13.110

24.120

Algemene kosten Verzekeringskosten Reis- en verblijfkosten Bankkosten Bestuurskosten Kilometervergoeding Overige kosten / Betalingsverschillen Totaal Algemene kosten

2016 Opbrengsten

53 53

500 500

Spinner Kosten drukken Spinner Kosten verzenden Spinner Overige kosten Spinner Totaal Spinner

Kosten

3.120

3.323 2.695 727 23.281

1.869 1.869

3.120

1.32 6 537 2.073 138 4.074

6.500

4.050 4.050

2.259 246 13.097 3.320 3.086 3.090 25.098

3.120

1.632 216 1.760 1.528 461 5.597

WINST & VERLIES 01-01-2017 t/m 31-12-2017 BEGROTING 2017 Kosten Opbrengsten

Omschrijving Collectie Onderhoud collectie Omzet kastenveiling Totaal Collectie

3.500

Clubhuisevenementen Inkoop catering Inkoop & kosten Clubhuisweekend Kosten vrijwilligers Catering Kosten vrijwilligers Evenementen Inkoop keuken (diversen) Inkoop verhuur clubhuis Omzet catering Omzet entrée & catering Clubhuisweekend Omzet entree leden & introducees Omzet verhuur clubhuis Totaal Clubhuis evenementen Toernooien (DPM, RFT, LFC) Inkoop & kosten DPM / toernooien Omzet entrée & inschrijfgeld DPM / toernooien Totaal Toernooien (DPM, RFT, LFC) Extern evenement (DPO) Inkoop & kosten extern evenement Omzet entree extern evenement Totaal Extern evenement (DPO)

15.000

25.000

25.544

Kosten

2016 Opbrengsten

2.422 2.422 7.083 4.650

20.659

5.691 577 2.105

8.475 2.515 31.649

20.106

4.924 4.924

7.445

8.000

10.500

3.551

41.970

39.765

45.887 45.887

651

300

2.999 2.999

9.000

2.500

9.000

2.500

145.825

85.049

39.765

5.000 5.000

5.300 5.300 127.890

Financiële verantwoording 2017 Resultaten 2017 Laurens licht de belangrijkste ontwikkelingen in 2017 toe. Het jubileum DPO was een enorm succes en leverde geld op in plaats van dat het geld kostte. De reservering opgebouwd in voorgaande jaren was hierdoor grotendeels overbodig. Alleen de speciaal uitgevoerde dubbeldikke Jubileumspinner zorgde voor hogere kosten (druk 5400 in plaats van 1700 voor een normale Spinner). Ook de porto was hoger, maar er waren relatief beperkte extra kosten doordat veel leden deze Spinner ophaalden tijdens het DPO. De overgang naar de nieuwe

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

1.000

3.551

7.500

Resultaten 2017

1.000

3.299

8.481 2.529 2.253 3

2.500 5.000

Saldo boekjaar Totaal

3.299

12.278

NFV shop Inkoop NFV shop Omzet NFV shop Totaal NFV shop Reserveringen Reservering jubileum Reservering flipperkasten Voorraad flipperkasten Totaal Reserveringen

REALISATIE 2017 Kosten Opbrengsten

25.914 25.914 127.890

145.825

10.097 6.766 8.906 4.098 29.867

9.806 9.806

651

348 348

6.959 6.959 85.050

IT-omgeving leverde extra kosten op, onder andere doordat er tijdelijk twee omgevingen waren. Ook waren er ontwikkelkosten voor NFV-specifieke functionaliteit (ook zijn er nog kosten in 2018). In vergelijking met voorgaande jaren zijn bepaalde kosten en opbrengsten anders weergegeven: - algemene kosten (met name reiskosten) zijn verhuisd naar de kostenposten: bestuur, catering; - cateringkosten zijn “doorbelast” naar bij voorbeeld bestuur en technische dienst (klusdagen) en als inkomsten catering aangemerkt; - cateringinkoop is niet meer toegerekend aan individuele evene-

BALANS 2015 - 2017 2017 Omschrijving Kapitaal Reservering Collectie (verbouwing) Reservering Jubileum Crediteuren + voortuitontvangen Debiteuren + vooruitbetaald

Activa

760

Inventaris clubhuis Inventaris clubhuis Inventaris keuken clubhuis Inventaris elektrische installatie Totaal Inventaris clubhuis Voorraad kasten Voorraad Flipperkasten Totaal Voorraad kasten Voorraad clubhuis (onderdelen, merchandise) Voorraad Onderdelen Voorraad Merchandise Totaal Voorraad clubhuis (onderdelen, merchandise) Liquide Middelen Kas Rekening courant ING Spaarrekening ING Rekening courant Rabobank Spaarrekening Rabobank Paypal Rekening Totaal Liquide Middelen Saldo boekjaar

Balans 2015 - 2017

menten (bijvoorbeeld DPM). De hogere bankkosten werden veroorzaakt door provisie aan de afwikkellaar (Mollie/Paypal) van online betalingen en de huur van een pinautomaathuur bij het DPO Expo. Jonathan vraagt wat de inkomsten bij De Spinner zijn. Laurens vertelt dat dit een eenmalige bijdrage is van Guus Arens (1000 Euro) voor de jubileum Spinner en een vergoeding van één van de adverteerders voor de hogere verzendkosten ten gevolge van zijn uitgebreide bijlage. Per saldo sloot de NFV het jubileumjaar 2017 met een plus van zo’n 25.000 Euro. Een groot deel daarvan had een eenmalig karakter door vrijval van de jubileumreservering. Balans ultimo 2017 De voorraad flipperkasten staat tegen verkrijgingsprijs op de balans (ruim 50.000), terwijl de waarde ruim 160.000 is. Het saldo liquiditeiten is eind 2017 ruim 15.000 hoger dan een jaar ervoor, maar sindsdien is een extra kast (Metallica) aangeschaft.

1.000 6.500 1.000 8.500 50.800 50.800

2016 Passiva 82.602

Activa

1.500 8.500 1.500 11.500

47.300 47.300

500 500 1.000

1.000 500 1.500

1.852 7.805 35.135 4.852 779 955 51.378

1.028 1.498 25.050 5.896 775

112.438

Activa

12.021 260

3.922

34.247 25.914 positief 112.438

2015 Passiva 75.307

94.547

Verslag kascommissie Namens de kascommissie doet Koen Martens verslag. Samen met Jos van Rixel heeft hij de cijfers gecontroleerd en de banksaldi aangesloten op de administratie. Dat leverde geen opmerkingen of verschillen op. Wel heeft de kascommissie een aantal aanbevelingen: 1. Zorg ervoor dat bij alle uit de kas betaalde uitgaven een bewijsstuk aanwezig is (ook bij evenementen); hetzij een factuur of kassabon, hetzij een getekende kwitantie door de ontvanger; 2. Doe onderzoek naar mogelijk-

Passiva 58.711 5.000 10.000 110

1.000 8.000 1.500 10.500

39.500 39.500

1.000 500 1.500

448 2.252 24.903 1.044 5.269 6.959 positief 94.547

33.917

85.417

11.596 positief 85.417

heden voor verminderen contant geldverkeer door betalingen voor entree en consumpties via pinautomaat te innen; 3. Doe onderzoek naar verbeteren registratie van contant geldverkeer door een meer gebruikersvriendelijke kassa (touchscreen systeem); 4. Maak eens per jaar de balans op van de catering-voorraad; 5. Maak inzichtelijk wat het verbruik is van vrijwilligers door te bepalen hoeveel munten ten behoeve van vrijwilligers-consumpties per jaar zijn verstrekt en hoeveel munten er daadwerkelijk zijn ingenomen.

Het huidige bestuur met Bas achter de microfoon

Bas dankt Koen voor de suggesties en vraagt aan de aanwezige leden of zij het NFV Bestuur decharge willen verlenen over 2017. De leden stemmen daarmee in. Voor de kascontrole op de cijfers van 2018 nemen Koen Martens en Theo van Vroenhoven plaats in de kascontrolecommissie. Jos van Rixel blijft beschikbaar als kascontrolecommissie lid en biedt aan in 2019 de plaats van Koen in te nemen. Toelichting begroting 2018 Laurens geeft een toelichting bij de begroting 2018. Die bevat weinig bijzonderheden en is gebaseerd op de ervaringen uit de voorbije jaren. Basis voor de inschatting blijft voorzichtig budgetteren: geen stijging contributie-inkomsten en een budgetneutraal DPO 2018. Specifieke uitgaven die zijn voorzien: investeren in het clubhuis, investeren in de kastencollectie en investeren in de administratie/website (LFC, ranking). De begroting heeft een positief verwacht resultaat van 4.500 Euro. Voorstel voor besteding van positieve jaarresultaten Namens het bestuur legt Laurens het volgende voorstel voor besteding van positieve jaarresultaten:

BEGROTING 2018

Vooruitblik en update 2018 Bas licht kort de plannen toe voor het lopende jaar: - Maandelijkse Funhouse Friday - Maandelijks clubhuis zaterdagopenstelling (alleen als er evenement/toernooi/workshop is - check voor vertrek de agenda op de website!) - Maandelijks 1x een toernooi - Her-/doorstart LFC (2e halfjaar 2018) - Verbeteren gebruik nieuwe website en de nieuwe administratie - Uitwerken van de eerder genoemde ideeën voor herindeling van de opslagruimte in het clubhuis Verder is er in 2018 opnieuw een DPO Expo! Het organisatie team (Peter Geurtsen, Bart Volman, Koen Martens, Victor Stulemeijer, met support van Rens Hooijmaijers) heeft een mooie promo video gemaakt en die wordt aan de leden getoond. Het evenement keert terug naar De Voorste Vennen in Drunen (dat in de voorbije jaren ingrijpend is verbouwd) en zal plaats vinden op 10 & 11 november.

BEGROTING 2018 Kosten Opbrengsten

Omschrijving Contributie Cv100 & andere donaties

38.000 3.000

BEGROTING 2017 Kosten Opbrengsten -500

Spinner Website

-12.500 -3.000

Clubhuis

-20.000

-24.120

Algemene kosten

-5.000

-6.500

Onderhoud Collectie

-4.000

-3.500

Clubhuis evenementen Toernooien Extern evenement

5.000 3.000 -

NFV shop

Reservering Jubileum Reservering Flipperkasten Voorraad Flipperkasten

-15.000 -8.000 -41.970

Begroting 2018

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

4.500 positief

38.000 4.000

3.120

25.000 10.500 41.970 300

-2.500 -5.000

Saldo boekjaar

gekozen om flink te investeren in preventief onderhoud. Bas vraagt om een stemming over het voorstel. De leden stemmen unaniem in.

- 75% van het resultaat van vorig jaar besteden aan investeringen, zoals kasten (op basis van een wish-list opgesteld met input van de leden), verbouwing en (keuken)apparatuur; - 25% liquide houden en als extra voorwaarde dat de Liquide Middelen niet beneden 30.000 Euro komen (het bedrag dat nodig is voor de huur van het clubhuis een jaar te betalen en een jaargang Spinners). Concreet voor 2018: resultaat 2017 = 25.914. 75% = 19.500. Idee over besteding: 5.000 investeren in verbouwing clubhuis (meer m2 speeloppervlak), 14.500 aan kasten en 6.414 liquide houden. Jan Izaks vraagt of er een concreet beleidsplan bestaat of dat er (alleen) min of meer op ad hoc basis investeringsbeslissingen worden genomen. Bas geeft aan dat er geen heel concreet plan bestaat voor investeringen. Het bestaande beleidsplan is vrij algemeen. Edwin Nijs vraagt waarom er geen voorrang wordt gegeven aan het in goede staat brengen/ houden van de bestaande collectie in plaats van het doen van nieuwe aankopen. Namens de technische dienst geeft Bart aan dat er maandelijks klusdagen zijn en daar veel goed werk gedaan wordt aan de kasten. Meer support van leden is altijd welkom! Er is nog niet

5.300 positief

5.000

heeft besloten die te actualiseren, mede gezien de prijsontwikkeling van flipperkasten. Bart en Arie hebben een inschatting gemaakt van de waarde van de collectie gemaakt. Die bedraagt circa 170.000 Euro. Het NFV Bestuur heeft besloten de 75 belangrijkste kasten te verzekeren tegen grote calamiteiten (diefstal/brand) zodat er voldoende middelen zullen zijn om in een dergelijk geval een goede nieuwe collectie op te bouwen. Er ontstaat discussie of het niet beter zou zijn om alle kasten te verzekeren. Bas geeft aan dat sommige kasten na een calamiteit waarschijnlijk niet vervangen gaan worden en Laurens licht toe dat de jaarlijkse extra kosten van meer kasten verzekeren ca. 500 Euro bedragen. Er zijn duidelijk verschillende meningen. Op voorstel van Jonathan wordt er gestemd over het voorstel om alle kasten te verzekeren. De meerderheid van de aanwezige leden stemt voor dit voorstel en het NFV Bestuur zal de verzekering dienovereenkomstig aanpassen. Bas overhandigt het erelidmaatschap aan Theo

Benoeming tot erelid van Theo van Vroenhoven Bij het DPO EXPO 2017 werd Theo al in het zonnetje gezet. Bij deze ledenvergadering volgt de formele bekrachtiging van het erelidmaatschap van Theo, die in de voorbije 25 jaar veel voor de vereniging deed. Zo was Theo bedenker en organisator

van de Lokale Flipper Competitie en de Battle for the Kingdom. Ook was hij (mede)bedenker van de NFV ranking. Theo was daarnaast enige jaren bestuurslid van de NFV. De meeste leden zullen hem kennen als (eind)redacteur van de Spinner. Hij vervulde die rol vele jaren en sloot eind 2017 af met zijn ‘magnum opus’: de dubbeldikke jubileum editie (nr. 100). Bas dankt Theo voor zijn jarenlange inzet en hoopt dat hij ook de komende jaren actief zal blijven. De leden stemmen in met de benoeming van Theo tot erelid. Rondvraag Jonathan Joosten informeert naar de verzekering van de collectie. Bas licht toe dat het NFV Bestuur recent

Martin van Bommel vraagt naar de plannen voor NFV Merchandise. Bas geeft op dit moment geen plannen zijn met de NFV shop en merchandise. De bestaande voorraad is beperkt. Het is zoals bij veel zaken binnen de vereniging: als er iemand is die hiermee aan de slag wil, dan is die ruimte er! Wil Angenent informeert naar de investering in LEDs. Die verlagen het energieverbruik, produceren minder warmte en dat is beter voor de kasten. Bart antwoordt dat dit één van de lopende initiatieven is. Er is al een aantal kasten voorzien van LED’s, het is de bedoeling om dat bij veel meer kasten te gaan doen. De hiervoor benodigde financiële middelen staan in de begroting voor het lopende jaar. Jonathan Joosten stelt voor om te kiezen voor warm white LED’s. Bart geeft aan dat is gekozen voor een mix en dat per positie wordt bekeken welke LED het beste resultaat geeft. Edwin Nijs geeft aan dat hij ideeën heeft om de nieuwe NFV ranking

verder te verbeteren. Rens vraagt hem om zijn suggesties door te geven zodat die bij het vaststellen van de wensenlijst bij Club Assistent kunnen worden meegenomen. Mark van der Gugten vraagt naar de achtergrond van de plannen voor het clubhuis. Is dit een investering voor lange termijn? Arie geeft aan dat het huurcontract met minimaal 5 jaar verlengd kan gaan worden en dat er dus inderdaad sprake is van gebruik voor een langere periode. Mark vraagt of er voldoende kasten zijn voor de extra ruimte? Bart bevestigt dat die er zijn. Er hoeven dus geen aankopen gedaan te worden om de

extra ruimte in de gameroom, als die er komt, te vullen. Jonathan Joosten wil graag weten waarom bij het nieuwe NFV logo voor blauw is gekozen. Naar zijn mening zou oranje beter passend zijn voor een Nederlandse vereniging. Rens antwoordt dat bij iedereen zijn persoonlijk (kleur)voorkeuren heeft. Het NFV Bestuur heeft voor deze gekozen. Om 16.30 uur dankt Bas iedereen voor het aanwezig zijn en vragen stellen en nodigt de leden uit voor een consumptie aan de bar op rekening van de vereniging.

Ook flipperen en de BBQ stonden op het programma

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

NFV Vacaturebank Onze vereniging groeit gestaag... Steeds meer leden bezoeken de Funhouse Fridays, clubhuisdagen en klusdagen. Een team van vrijwilligers maakt dit mogelijk. Echter, er is dringend behoefte aan meer ondersteuning om deze groei ook in de toekomst goed aan te kunnen. Daarom een oproep aan alle leden om ook te komen assisteren. Heb je een paar uurtjes per week te besteden en wil je onze vereniging ondersteunen? Meld je dan aan voor één van de functies die hieronder staan vermeld. We heten je alvast van harte welkom!

Verenigingsvoorzitter NFV (gemiddeld 4 uur per week) - Energieke flipperliefhebber met bestuurlijke vaardigheid/ervaring Je taken zijn ondermeer het ontwikkelen en aanscherpen van het beleid en de visie van de NFV, het aansturen van coördinatoren en activiteiten. Je bewaakt de uitvoering van het - door het bestuur - gekozen beleid. Ook coördineer je de interne en externe communicatie van de vereniging. En wellicht de belangrijkste taak: Je bent de spreekbuis van de vereniging namens het bestuur. Je kwaliteiten liggen met name op het vlak van besturen en teambuilding. Enthousiastmerend, besluitvaardig en vasthoudend bewaak je de visie met een helicopterview. Hoewel sensitief en een bruggenbouwer, moet je soms ook over een ‘olifantenhuid’ beschikken.

Coördinator flipperactiviteiten in het NFV Funhouse (gemiddeld 1 -3 uur per week) - Enthousiaste doener met organisatie talent Je taken zijn ondermeer het plannen van activiteiten van de NFV, inclusief de voorbereiding, uitvoering en begeleiding van de diverse evenementen. Hiervoor zijn draaiboeken beschikbaar welke ook onderhouden moeten worden. Je stuurt de betrokken coördinatoren aan en bent (mede) verantwoordelijk voor de communicatie rond evenementen. Je hebt kwaliteiten als teamleider, bezit een helicopterview en hebt visie. Bovenal ben je flexibel.

Reacties

Wil je meer weten over bovenstaande vacatures? Of wil je je aanmelden als kandidaat? Neem dan contact op met één van de bestuursleden.

Rens Hooijmaijers

Modernisering Van De Collectie Al een aantal jaren heeft de NFV op het programma staan modernisering van de collectie. Tijd om weer eens de mening van de leden te vragen naar welke kasten men graag in de collectie zou zien. Bij eventuele nieuwe aankopen kan hier zo zoveel mogelijk rekening mee worden gehouden.

Ieder jaar wordt er gekeken wat er van het budget gebruikt kan worden om de collectie uit te breiden. Dit naast natuurlijk de investeringen in het onderhoud. Streven is de uitbreiding te combineren met modernisering van de collectie. Het zwaartepunt van de collectie ligt momenteel duidelijk in de jaren negentig. Ook onderhoudstechnisch heeft verjonging zijn voordelen natuurlijk. Zo is de collectie de laatste jaren uitgebreid met onder andere een Lord of the Rings, Batman Dark Knight, Pirates of the Carribean en de Metallica. Een aantal jaren terug zijn de leden al naar hun mening gevraagd maar sindsdien zijn er weer een hoop titels bijgekomen. Dus hebben we een poll gemaakt op website, waarbij je kunt kiezen uit populaire kasten van na 2000. Het invullen van de poll is heel eenvoudig: ga naar de website, kies voor sectie Flipperen en onderaan in het menu vind je de poll. Je kunt éénmalig stemmen op maximaal 3 kasten. De uitslag van de poll wordt na het stemmen weergegeven. Probeer bij het kiezen van een kast niet alleen te denken aan de nieuwste kasten omdat je die graag eens zou spelen maar denk vooral aan de kasten die je zelf al uitgebreid gespeeld hebt en weet dat ze een goede aanvulling zijn van de collectie. Probeer verder ook te denken aan de prijs-prestatieverhouding. De poll sluit op 31-12-2018.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Gerard van de Sanden

Gerard en Barry 30

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Barry Hay Golden Earring Op bezoek bij het Dutch Pinball Museum

5 jaar later, het zou zo maar een titel kunnen zijn voor een TV format. Wat speelde er 5 jaar geleden en hoe zou het er na 5 jaar uitzien en gekomen zijn van alle plannen.

Dat ik 5 jaar geleden had kunnen bedenken wat er nu allemaal gaande is dat had zelfs Nostradamus niet kunnen voorzien. Een terugblik, in het verleden mocht ik regelmatig bekende mensen het lijf van hun hemd vragen over hun verhalen met betrekking tot flipperkasten. Een zeer leuke tijdsbesteding en dat allemaal voor het clubblad van de Nederlandse Flipper Vereniging. Zo ook naar het management van de Golden Earring gemaild met een verzoek voor een interview. Wie bent u? En wat wilt u? En waarom? Ieder weldenkend mens kan natuurlijk wel indenken dat dit soort vragen dagelijks binnenstromen en dat je toch wel flink je best moet doen om door te dringen tot de artiest zelf aangezien management heel begrijpelijk filteren om hun

stal te beschermen tegen allerlei aanvragen. Waarvoor alle begrip. Maar zolang de deur op een kier staat en de hoop daar blijft waarom dan niet elk jaar een herinneringsmail sturen?

“Op maandagmorgen een voicemail van Barry Hay himself, of ik ‘m even wilde terugbellen” Ik had immers een prangende vraag omtrent Barry en de flipperkast. En elk jaar weer een berichtje over en weer, geen tijd, lastig programma, Barry zit op Curaçao etcetera, maar we houden het in de gaten...

Tot vandaag, vorige week wederom een kattenbel gestuurd naar het voor mij inmiddels welbekende adres. En op een maandagmorgen een voicemail van Barry Hay himself, hij zou de dag erna een afspraak hebben in Hotel New York en een half uurtje tijd hebben en of ik hem even wilde terugbellen? Barry Hay terugbellen? Zijn nummer stond ook gewoon vermeld in de gemiste oproepenlijst. Hay Barry, met Gerard. Directeur van het Dutch Pinball Museum... Hé man, je wilde een foto in het museum? Prima, morgen laat ik mij afzetten door de chauffeur en dan doen we het gewoon. Stuur nog even je adres… Mijn vrouw snapte er niets van dat ik zo zat te stuiteren op de bank na dit telefoongesprek. Maar na enige uitleg geheel duidelijk. Waarom wilde ik nou juist zo graag Barry Hay strikken?

Dat zal ik kort en bondig uitleggen. Wie kent niet de TV serie de Twilight Zone uit de jaren 60 met Rod Serling, beangstigende verhalen die vaak het verstand te boven gingen en met een morele boodschap. Daar is in 1993 door ontwerper Pat Lawlor een masterpiece van gemaakt, de Bally Twilight Zone flipperkast, Pat Lawlor kreeg carte blanche om deze kast te maken en hijzelf had maar twee eisen, Rod Serling moest op de translite staan en de kneiterhit van de Golden Earring “Twilight Zone” moest verwerkt worden in de audio. Zo geschiedde, maar wat tot vandaag voor ons flipperaars onduidelijk is gebleven is hoe dat toen in zijn werk is gegaan met de rechten. Het verhaal zwierf rond dat Bally niet had gevraagd voor toestemming en dat toen het uitkwam alle vier de leden (George Kooymans, Barry Hay, Rinus Gerritsen en Cesar Zuiderwijk) een exemplaar hebben gekregen ter compensatie.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Het basloopje in de main tune van deze flipper komt uit de gelijknamige hit van de Golden Earring

Verder heeft Barry naast het beantwoorden van allerlei vragen nog een paar lekkere potjes gespeeld op de muziekgerelateerde flipperkasten in het museum, KISS, Guns n’ Roses en Iron Maiden. Zoals het een heer betaamd heb ik de heer Hay na afloop tot aan de deur van Hotel New York begeleid, alle fans en groupies van ons afgeslagen en hem veilig afgeleverd bij zijn vervolgafspraak. Wat een held, op tien jarige leeftijd in 1984 kreeg ik het altijd erg warm bij het zien van de roodharige dame in de door Dick Maas geregisseerde videoclip When The Lady Smiles, maar vandaag had ik het minstens net zo warm, zoniet warmer. “You unlock this door with the key of imagination”. Soms kan het wel vijf jaar duren, maar als je maar volhoudt gaan er deuren open die je verbeelding te boven gaan. Barry op de Iron Maiden Limited Edition

Was getekend, Gerard van de Sanden Dutch Pinball Museum

Dit blijkt deels waar bij navraag vandaag bij Barry, alleen George heeft een exemplaar gekregen en heeft deze nog steeds in bezit. Volgens Barry hadden wij in het museum wel een veel mooier exemplaar staan. Maar dat komt waarschijnlijk omdat de onze vol zit met ledverlichting en modificaties. Barry speelt veel pinball op zijn iPad, zeker als hij zich bevindt op Curaçao. De digitale flipperkast die wij hebben staan met ruim tweehonderd flipperkasten vond hij dan ook reuze interessant. Wellicht past hij in de handbagage en kunnen we hem zelf gaan afleveren mocht hij hem ooit aanschaffen.

De Twilight Zone in het museum is in één klap 10x zoveel waard

Michel van Kuijk

TOTAN backglass

Restauratie van een TOTAN Pinball, fun & maintenance

Wie zich mijn laatste artikel nog kan herinneren weet dat ik hier de “overhauling” van mijn Scared Stiff (SS) in heb beschreven (Spinner 2016-3). Nadat deze klaar was had ik al vrij snel weer de behoefte om weer wat om handen hebben. Ondanks het warme weer. Ik besloot de SS aan te bieden. Of te koop of als ruil.

Originele cabinet decal

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Zogezegd, zo gedaan. Ik had de SS op marktplaats gezet en zowel op het Belgische forum als op het forum van de NFV een link naar deze advertentie gezet. Al zeer snel begonnen de diverse aanbiedingen binnen te komen in mijn mailbox. Nadat alle onzin door mij was weggegooid (iedereen die wel eens wat op marktplaats zet weet nu wat ik bedoel) had ik er aan aantal serieus benaderd. Uiteindelijk is de SS naar Bart in Leiderdorp verhuisd. Ook NFV lid trouwens. Nadat Bart bij mij op bezoek was geweest om de SS aan een inspectie te onderwerpen zijn we tot een deal gekomen waar we beide blij van werden. In het gesprek wat volgde bleek dat Bart ook nog een Tales of the Arabian Nights (TOTAN) had aangekocht waar nog wel “wat werk” aan zat. Ik vroeg hem om wat foto’s naar mij te mailen zodat ik ook eens een idee kreeg van wat er gaande was met zijn TOTAN. Op het eerste gezicht dacht ik dat het wel mee viel. Omdat ik ervan overtuigd was dat het allemaal wel mee viel en omdat mijn werk aan de SS bij Bart erg in de smaak viel zijn we overeengekomen dat ik ook de TOTAN zou gaan opknappen.

De volgende dag maar eens even goed gekeken. Zoals ik al schreef dacht ik dat het allemaal wel mee zou vallen... “Think again”. Het rood en geel was nagenoeg compleet verdwenen uit de tekeningen die de TOTAN sieren. De diverse krassen, deuken en ontbrekende stukjes hout had ik ook niet gezien in eerste instantie. Bart had me verteld dat de vorige eigenaar van de TOTAN enige grafische kennis had en al was begonnen met het bijwerken van het cabinet. Zo te zien met een airbrush. Alleen had deze heer of vrouw nagelaten om ook maar iets te maskeren. Het gevolg was dat er gele en zwarte verf zat waar het niet behoorde te zitten. En geen verf op plekken waar het wel zou moeten zitten.

Deze TOTAN was totaal afgeragd

In het daaropvolgende weekend zou ik met hulp van mijn buurman de SS gaan brengen en gelijk de TOTAN ophalen. Zoals de meesten wel weten gaan dit soort dingen nooit effe snel en hop hop hop. Zo ook hier niet. Bart is een vrolijke, vriendelijke en gastvrije man waarbij al snel de verse koffie op tafel stond. Dit met een heerlijk koekje. Ik hou wel van een bakkie koffie met een koekje. Maar voor je het weet is het weer laat. Eenmaal thuis aangekomen en de kasten naar boven gebracht was het alweer bijna bedtijd.

Dan het speelveld... Alle inserts, maar dan ook allemaal, waren verzakt. Ook waren de decals eraf gespeeld. Hmm, dat werd dus wel een klusje. Via WhatsApp werd het één en ander met Bart besproken en gezamenlijk kwamen we tot de conclusie dat we maar eens moesten kijken naar een goed tweedehands speelveld. Maar helaas. Niemand kon ons helpen. Mja, dat werd een nieuw speelveld bestellen. Maar dat was nou net niet de bedoeling. Een nieuw speelveld zou een flinke smak geld kosten en dat was wat we voor wilden blijven. Dus toch het bestaande speelveld maar opknappen. Stap 1. Nadat ik op internet een aantal foto’s als voorbeeld had gevonden heb ik als eerste de coindoor verwijderd. Deze was zo goed als nieuw. Echter wel met overspray (geel) van onze vriend de vorige eigenaar. Ik heb de coindoor ligt opgeschuurd en een nette matzwarte laag over de coindoor gespoten. Zo, dat was de eerste stap. Linksboven bij de lockbar was een stuk toplaag weg en dus ook de verf. Eerst opnieuw het gat opgevuld met vloeibaar hout en glad geschuurd. Daarna de tekening teruggezet en opnieuw ingeschilderd. De overspray die je echt bijna overal wel tegenkwam heb ik heel zachtjes weggeschuurd met fijn staalwol. De verf die ik heb gebruikt is van Tamiya, watergedragen verf. Deze heeft als voordeel dat het pigmentgehalte erg hoog is wat weer als gevolg heeft dat het met 2 lagen dekkend is. Het kost wat meer, maar dan heb je ook wat. Omdat ik de poten eraf had gehaald besloot ik om gelijk de schroefdraad in de bevestigingsplaten van de poten opnieuw te tappen. Eigengemaakte leg protectors ertussen en nieuwe pootbouten. Het één en ander schroeft nu weer soepel in elkaar en het staat als een huis. De voorkant is klaar, op naar stap 2...

Zijkant van de kopkast, voor en na restauratie

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Restauratie van het cabinet in vergevorderd stadium

“Alleen had de vorige eigenaar volgens mij plakkaatverf gebruikt die je op de kleuterschool nog wel eens tegenkomt” De kopkast is links en rechts voorzien van polyesterplamuur om de putten en ontbrekende stukken hout weer op te vullen. Ik ben begonnen met het strak schuren en heb hier diverse gradaties schuurpapier voor gebruikt (van korrel 120 tot 800). Toen het weer netjes strak was, heb ik er waar nodig met de hand zwarte watergedragen verf opgezet. Wederom Tamiya. Daarna heb de dame die afgebeeld staat op de kopkast links en rechts voorzien van de meeste ontbrekende zwarte details. Hiervoor heb ik verf en penseel gebruikt. Maar ook lakstiften. Deze hebben als voordeel dat je heel fijn kunt werken. Daarna heb ik met de “op kleur” gemengde gele verf de details van de versieringen in de tempel bijgewerkt. Deze bevindt zich aan de bovenzijde van de kopkast en zorgt voor het oosterse tintje. Waarna het gewaad van de afgebeelde dame aan de beurt was. Daar moesten de details in rood en zwart weer worden aangebracht. Dit heb ik met lakstift en verf gedaan. Omdat de tekening voor een groot gedeelte uit gekleurde stippen bestaat ben ik zeer blij met de lakstiften. Dit werkt sneller dan stippen te maken met een penseel. Toen alles goed droog was, gingen er 3 lagen clearcoat op.

De rechterzijde is door mijn vriend de vorige eigenaar (die ik ondertussen hartstochtelijk vervloek met zijn airbrush en zijn overspray, GRRR) al een stukje gedaan. De banner waar de tekst “tales of the arabian nights” staat, is gedeeltelijk opnieuw door hem ingekleurd. Alleen heeft hij volgens mij plakkaatverf gebruikt die je op de kleuterschool nog wel eens tegenkomt. De verf duw je met een warme vinger gewoon van het hout af... schuren dus maar weer. Gelijk alle overspray die ook hier over het zwart heen zit licht geschuurd. Bij de flipperknoppen was de verf compleet weg en zag je het kale en zeer vette hout. Ook hier schuren en ontvetten. Waarna de tekening van de pilaren weer kon worden getekend. Het rood in de banner heb ik voorzichtig getekend met de lakstiften. Een soort kleuren op nummer zullen we maar zeggen. Daarna heb ik met zwarte verf alle ontbrekende zwarte details weer teruggezet. De pilaren moesten daarna ook weer op orde gebracht worden. Hier ontbraken veel details omdat rood en geel compleet weg waren. Geduld, zeer dunne penseeltjes, verf, lakstiften en een handdoek (het was ondertussen 35 graden dus ook bij mij liep er wat zweet langs mijn hoofd. Of was het toch een lekke koppakking?) hebben ervoor gezorgd dat het er na een flink aantal uurtjes weer uitzag als nieuw! Natuurlijk verschilt het iets met een origineel. Iets wat je nou eenmaal hebt met handwerk. De één zal het geweldig vinden, de ander wat minder. Bart is er enthousiast over. En daar gaat het om. Ikzelf vind het zeker geslaagd en ben dan ook best trots op mezelf.

Tussen al het geschuur en geverf door heb ik met mijn mobiel foto’s gemaakt die ik natuurlijk naar Bart doorgestuurd heb, waarna hij zeer enthousiast reageerde op de vorderingen. We hebben regelmatig contact gehad wat zeer motiverend werkte en mij een “boost” gaf om het allemaal zo netjes als mogelijk te doen. De linkerkant van het cabinet was eigenlijk hetzelfde werk, alleen zaten daar diepe krassen in de zwarte sterrenhemel en ontbrak er een stuk blauwe lak in de hand van de genie. De krassen en het blanke hout waar de blauwe verf zat heb ik gevuld met vloeibaar hout. Daarna met korrel 800 geschuurd. Netjes het zwart weer ingekleurd met verf. En ook de blauwe lak had ik na 3 of 4 pogingen netjes op kleur. De sterren die ook waren verdwenen onder de nieuwe zwarte laklaag heb ik met een witte glas(lak)stift teruggezet. Misschien is er nog iemand die het ziet als ik het aan zou wijzen... Ramen en deuren open en de zijkanten gingen ook in de clearcoat. Wederom 3 lagen. Dat zag er weer super uit, al zeg ik het zelf. Het cabinet was nu voor zo ver als mogelijk klaar. De volgende stap was het speelveld, ik ben begonnen met de demontage van diverse dingen op het speelveld en kwam dan ook langzaam tot de conclusie dat het speelveld echt in slechte staat was. Ik bemerkte op een aantal plaatsen dat er schroeven van onder naar boven door het speelveld kwamen. Bij nader onderzoek bleek dat onder andere de flipperunits in het verleden los waren gaan

zitten. Schroeven trilden uit de bevestigingsplaten van de flipperunits. Vielen vervolgens in de kast. Die werden niet meer teruggevonden, dus maar een andere schroef erin geknald. Dan moet je wel even controleren hoe lang ze zijn. Dat was dus niet gebeurd. En dan krijg je gaten in het speelveld.

“Ik bemerkte op een aantal plaatsen dat er schroeven van onder naar boven door het speelveld kwamen” Nadat ik de flipperunits gedemonteerd had bleek dat er flink wat schade was ontstaan en ook nog eens gelijk in het gezichtsveld. De schroefgaatjes onder het speelveld heb ik volgestopt met houtlijm en stukjes op maat gemaakt hout zodat er bij de montage weer genoeg hout zou zijn voor de schroeven. Je zag de schade onderin bij het opengeslagen boek “genie – battle”. Om dit netjes bij te werken kon nog wel eens een puntje worden... hmm, how to... Ik besloot om een scan te maken en deze in photoshop te bewerken om zo een overlay te maken. Later heb ik dat voor nog een aantal dingen gedaan omdat er simpelweg geen overlays voor bestaan. Toen deze klaar waren werd het geprint op het dunste materiaal wat ik kon vinden.

Schroeven kwamen hier en daar door het speelveld

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Veel inserts moesten hersteld worden Maar eerst moest het gehavende speelveld bijgewerkt worden. Dus weer aan de slag met vloeibaar hout en een reeks van schuurpapier soorten. Toen alles strak en glad was, heb ik het bewuste gedeelte afgeplakt en er een witte basislaag opgespoten, en die ook weer netjes gladgeschuurd. Hier zou de decal op komen. Je moet van goeden huize komen wil je dit zien... Bijna overal zaten extra ringetjes en protectors om alle schade maar zo goed en zo kwaad als mogelijk te camoufleren, de ramps waren bros en vertoonden breuken. Eén was er nog wel te gebruiken. De linkerramp zou worden vervangen. Alle inserts waren kapot geschoten. Deze heb ik uit het speelveld gehaald, schoon geschuurd, gepolijst tot ze weer glanzend waren. Met lijmkit heb ik alle inserts weer teruggeplaatst op de juiste hoogte. Toen ik bij de popbumpers was aangekomen bleken alle 3 de popbumperbody’s doorgesleten te zijn en ook de skirts en bumpercaps waren kapot. Ook zag ik dat van één van de popbumperspoelen een lip was afgebroken en van een andere popbumper was de slagring gebroken. Ook daar heb ik een nieuwe ingeplaatst. En alle 3 de popbumpers moesten gereviseerd worden. Toen het speelveld helemaal kaal was, heb ik alles strak en glad geschuurd en ben ik aan de slag gegaan met airbrush en penselen. Met heel veel geduld en nog veel meer masking tape. Ondertussen had ik een andere baan en dat betekende dat het project nu afhankelijk was van de vrije uurtjes die over zouden blijven en dat waren er niet zoveel.

Een ander probleem waren de “Flits inserts“ waar een ster decal overheen zit, of moet ik zeggen ZAT. Deze waren ook zeer slecht en zoals al gezegd niet verkrijgbaar. Via via kreeg ik fatsoenlijke foto’s (dank je wel Sascha en Gerard) en ook deze heb ik weer bewerkt met photoshop. Het moeilijkste was om ze goed op de juiste maat te krijgen. De foto’s waren natuurlijk nooit recht boven de insert gemaakt en dus liepen ze schuin weg. Na een paar uur was ik tevreden. Ik heb ze netjes over de inserts geplakt en ging daarna weer aan de slag om de kleur goed lijkend te krijgen. Na wat tobben lukte ook dat aardig. Toen het speelveld weer strak was, had het natuurlijk een glanzende beschermlaag nodig. Uiteindelijk zijn er 9 lagen 2K glanslak op het speelveld gekomen. Het resultaat mag er zijn, het glanst als een bavianenkont in de manenschijn. Nu moest alles weer teruggezet worden op en onder het speelveld. De genie lamp was in het zilver gespoten. Dat ziet er niet uit en ik weet niet met welke lak dat gedaan was maar het leek wel een natte lolly zo plakte dat ding. Dus heb ik de lamp eerst maar eens een badje gegeven. En daarna met geduld, staalwol en nail polish remover de zilveren laag eraf gehaald. Ik had al eens wat foto’s gezien van een gepimpte lamp. Dus heb ik dat ook maar gedaan... Eerst heb ik de lamp netjes opnieuw goud gespoten en daarna ouder gemaakt met zwarte verf.

Genielamp voor en na de pimpsessie

De edelsteentjes die voor dit doel uit China kwamen heb ik stuk voor stuk vastgelijmd. Clearcoat er over en hoppa ook dat zag er 10 keer beter uit. De rode schijf waar de genie lamp op staat was gescheurd. In heel Europa nergens te krijgen. Dus voor nu heb ik de oude schijf gebruikt. Het vervangen hiervan kan altijd nog en is niet echt moeilijk. Ook de blauwe geest achterin de kast heeft een upgrade gekregen. In de ogen heb ik ultraviolet ledjes geplaatst. Ziet er super uit en kost 2 keer niks.

Ook de flipperunits hadden een grote revisie gehad. En dat was goed merkbaar. De bal ging als een dolle hond over het glimmende speelveld en raasde zo alle kanten op en zelfs de kanten op waar ik de bal heen wil hebben. Na een potje of 5 stond mijn naam dan ook bij de Grand Champignon score. Niet dat dat nou zo moeilijk was met een geresette kast, maar het gaf me toch een overwinningsgevoel!

Alle plastics en andere plastic onderdelen zijn door de vaatwasser heen gegaan en wat niet schoon genoeg was is ook nog gereinigd met Mr. Muscle (oranje). Natuurlijk de gebroken starpostjes vervangen door nieuwe en alle rubbers vervangen door transparante siliconen rubbers. In de GI heb ik nieuwe lampjes gezet en onder de inserts de leds van Erik (led4pin) geplaatst.

“Nadat alles er weer op zijn plaats zat was natuurlijk het grote moment daar... De schakelaar omhalen en... hij deed het!!” Het speelveld kon ondertussen weer terug in het cabinet en alles kon worden aangesloten. Links en rechts een aantal losse draden maar die zaten al snel weer waar ze hoorden. Toen ik alle stekkers weer wilde terugsteken viel me op dat er een tip (102) scheef zat. Ik keek nog eens goed. Het bleek dat deze was vervangen. De oude tip was er uitgeknipt en de nieuwe was simpelweg op de oude soldeerpunten vastgesoldeerd, althans dat was denk ik de bedoeling. Het board heb ik eruit gehaald en netjes alle oude soldeer weggezogen. En toen netjes de tip door het board heen opnieuw vast gesoldeerd. Omdat het board er nu toch uit was heb ik ook maar de stekkervoetjes allemaal opnieuw laten doorvloeien. Nadat alles er weer op zijn plaats zat was natuurlijk het grote moment daar... De schakelaar omhalen en... verdomd, hij deed het!! Het menu was in het Frans (wat een #$!# taal is dat ook). In het menu snel de taal op Engels gezet en de kast ingesteld. Er waren een paar foutmeldingen maar allemaal kleine dingen. Dus afstellen en spelen maar.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Het board heeft ook een schoonmaakbeurt gehad

Als laatste wilde ik een topper op deze prachtige kast. Ik had al eens een zwaard gezien voor op de kast maar dat vond ik te iel, te klein, te... tja het was het niet zeg maar. Door toeval kreeg ik een groot kunststof kromzwaard in handen dat prima was voor mijn plan. Het zwaard was dermate groot dat als ik hem gewoon vlak hield, hij aan beide kanten van de kopkast nog een centimeter of 3 uitstak. Prima dus. Ik heb het zwaard in de juiste metaalkleur gespoten, en een houder van MDF gemaakt. Hier staat het zwaard nu schuin op. Natuurlijk met dezelfde 7 gekleurde “tales” als op het speelveld. Als extra heb ik in de MDF houder nog extra (blauwe) led verlichting gemonteerd en het logo van de “Tales of the arabian night” geplaatst. Deze is naar voren gezet en heb ik ook verlicht. De extra leds worden voorzien van stroom door een externe voeding die gewoon meeschakelt als de kast aan of uit gaat. Het geheel ziet er echt super uit en in een kamer met gedimde verlichting zelfs nog beter. De kast is ondertussen opgehaald door eigenaar Bart en er zijn al de nodige potjes opgespeeld.

Kroon op het restauratiewerk: een nieuwe topper

Zo is weer een project ten einde gekomen. Maar niet getreurd. De volgende staat alweer klaar. Een SS die ook compleet kaal moet. De ramps zitten vastgelijmd aan het speelveld en er zit een laag plakplastic op het speelveld. We gaan het meemaken allemaal!

Technische Vraagbaak Flipperkast defect? Hoe sluit je een nieuwe spoel aan? Hoe check je of de opto’s goed zijn? Voorbeelden van vragen die leden kunnen stellen aan de Technische Vraagbaak (TV). De TV wil leden helpen die zelf het initiatief hebben genomen om iets aan hun kast te gaan doen, maar met een technisch probleem zitten waardoor ze niet verder kunnen. Of mensen die wel willen, maar misschien niet weten waar ze moeten beginnen; de TV biedt hulp.

Vragen kunnen zowel schriftelijk als telefonisch gesteld worden. Verwacht geen kant-en-klare oplos singen. Gert-Jan en Eric zullen je een stap op weg helpen zodat je zelf weer verder kunt. Vanwege de onregelmatige werktijden van Eric kan het zijn dat zijn voicemail aan staat. Als je een berichtje inspreekt, dan wordt je uiterlijk de volgende dag teruggebeld. Let op! Bel alleen op de aangegeven dagen en tijden! Schrijven of e-mailen kan natuurlijk altijd. Uiteraard kun je ook je vraag stellen in het NFV-forum.

Gert-Jan de Haan Roptasins 14 9051 GR Stiens 06 274 568 90 techniek@multigame.biz Maandag- en vrijdagavond van 19:00 tot 21:30 uur Eric Bartels Frankrijklaan 69 1966 VC Heemskerk 0251 293 489 hmbartels@kpnmail.nl Dinsdag- en donderdagavond van 19:00 tot 21:30 uur

Ronald Eijkman

Digital Pinball Time Scanner - ZX Spectrum In deze Digital Pinball aandacht voor de underdog in home computer land: de ZX Spectrum. De schermkleuren zijn raar, het geluid is slecht, en toch zijn er hele volksstammen die zweren bij hun geliefde Speccy. Ze verkiezen ‘m zelfs boven een Commodore 64! Hoe raar is dat?! Naar mijn weten is er geen pinball game exclusief voor de ZX Spectrum uitgebracht, maar voor de home computers lijkt de arcade flippergame Time Scanner wel echt exclusief naar de ZX Spectrum te zijn overgezet. Maar zoals altijd, eerst een stukje geschiedenis.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Clive Sinclair De ZX Spectrum is in de UK in 1982 uitgebracht door Sinclair Research. Dit bedrijf is opgericht door Clive Sinclair, een ware Willie Wortel die vanalles heeft uitgevonden, en getracht heeft het gros daarvan commercieel aan de man te brengen. Sommige uitvindingen zijn goede voorbeelden van regelrechte mislukkingen en kunnen zo als casus dienen voor een cursus “hoe richt ik mijn bedrijf ten gronde in 3 stappen (of minder)”. Wat dacht je bijvoorbeeld van de rekenmachine voor om je pols uit 1977? Dit apparaatje werd verkocht als bouwpakketje, wel met een lage prijs, maar voor veel mensen bleek de handleiding te techneuterig, en ze stuurden het pakketje terug. En dan de TV80 uit 1983. Een draagbare televisie die je met enige moeite best in je broekzak kwijt kunt. Ook deze uitvinding is een commercieel drama gebleken. Het schermpje is een speciale platte CRT (je weet wel, zo’n glazen beeldbuis), maar vooraanstaande techjournalisten gaven destijds al aan dat deze techniek de ontwikkeling van het Liquid-cristal

Display (LCD) door Casio niet zou overleven. Je kunt zeggen wat je wil, maar Clive was zijn tijd aardig vooruit met zijn uitvindingen. Eén uitvinding is wel een daverend succes geworden, namelijk de ZX Spectrum home computer. Vanwege Clive’s doorzettingsvermogen en bijdrage aan de Engelse economie wordt hij in 1983 geridderd en gaat sindsdien door het leven als Sir Clive Sinclair. ZX Spectrum Wanneer de ZX Spectrum, ook wel liefkozend “Speccy” genoemd, uitgebracht wordt in 1982, gaat deze aparte verschijning gelijk vol de concurrentie aan met onder andere de Commodore 64 en later de Amstrad CPC. Ten opzichte van de Commodore 64 (C64) delft de ZX Spectrum zwaar het onderspit wat hardware betreft. Geluid wordt via een 1-kanaals pieper geproduceerd die 10 octaven aankan. Ook grafisch is de Speccy beperkt; elk blokje van 8 bij 8 pixels kan maar twee kleuren bevatten. Die kleuren zijn over het algemeen wel vrij levendig (in tegenstelling tot die van de C64), wat in combinatie met de grafische beperking tot haast psychedelische effecten kan leiden. Dit is echt het handelsmerk van de Spectrum geworden, en fans zweren erbij. Maar dan is het toch raar dat die ZX Spectrum zo’n succes is geworden? Blijkbaar niet. Ten eerste werd de Speccy aanvankelijk verkocht voor zo’n 300 USD, terwijl een C64 met 595 USD haast het dubbele moest kosten. Wat ook meegespeeld kan hebben is dat die theezuipende Engelsen toch op een eiland zitten en misschien niet zoveel van de buitenwereld moesten hebben. En zeker niet van die hamburgervretende Amerikanen en hun Commodore 64. Hoe het ook zij, de ZX Spectrum met 48 kilobytes aan RAM geheugen is met 5 miljoen verkochte exemplaren een icoon in de computergeschiedenis.

De geflopte pols-calculator met handleiding

De niet zo populaire TV80 zaktelevisie

Het medium waarop veel oude games zijn uitgebracht

Stage 1: Volcano bovenste helft

Games op de ZX Spectrum Net als bij de Commodore 64, is de ZX Spectrum voornamelijk populair geworden omdat men al snel doorhad dat deze home computers uitstekend geschikt zijn voor de vrijetijdsbesteding van de toekomst: gamen. Ondanks de beperkte hardware, zijn er heel veel games op de Speccy uitgebracht die we ook op andere home computers tegen komen. In de begintijd, als floppies nog onbetaalbaar of niet beschikbaar zijn, worden de spelletjes op een cassette uitgebracht. Als je die dan afspeelt op je geluidsinstallatie, hoor je alleen maar gekraak en gepiep. Zó klinkt een game dus! Het aantal pinball games voor de Spectrum is redelijk beperkt, en er zitten maar een paar echt goede exemplaren tussen. Time Scanner is er één van. Time Scanner Wat een geweldige pinball game is dat! Deze game is in 1987 uitgebracht door SEGA als arcade game, en in 1989 naar de ZX Spectrum omgezet. Time Scanner ziet er in eerste instantie wat matigjes uit, het speelveld wat je ziet is in twee kleuren uitgevoerd; blauw en geel, een veel gebruikte combinatie.

“Wat je nog niet weet als je het spel begint is dat dit een pinball game is met 4 kasten”

Stage 1: Volcano onderste helft 44

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Maar op het moment dat je de eerste bal afschiet, ben je gelijk lekker aan het flipperen. De bal loopt fijn rond, heeft af en toe een hapering, maar je hebt in ieder geval het gevoel dat je de bal gericht naar targets kunt schieten, en dat is niet altijd het geval bij stokoude flipperspellen. Het speelveld bestaat uit twee delen, en je begint boven. Wat je nog niet weet als je het spel begint is dat dit een pinball game is met 4 kasten. Je start op de Volcano kast. Doel van deze kast is om de Volcano letters bij elkaar te sprokkelen. Dat doe je door de bal 7 keer door één van de twee ramps op het onderste speelveld te knallen. Heb je alle letters bij elkaar, dan barst de vulkaan uit en start multiball met 3 ballen. Dat is op sommige momenten net even teveel voor onze Speccy, maar ach, dan heb je net even wat meer tijd om te reageren. Ben je uitgemultiballd, schiet dan je bal in één van de “time tunnels” in het bovenste speelveld en je reist door de tijd naar de volgende kast: de Saqqarah. In deze kast moet je een pyramide bouwen. Die bestaat uit 3 delen. Bij elke gelockte bal komt er een deel bij. Bij de 3e gelockte bal start multiball. En zo kun je weer een time tunnel nemen naar de volgende kast: Ruins.

Klinkt heel oud en afgebrokkeld, maar deze kast heeft juist een heel modern uiterlijk. Ook hier is het weer een kwestie van multiball starten door 3 ballen te locken. Pak je dan de time tunnel dan kom je bij de “special” uit. Deze kast is een soort kruising tussen Breakout en een flipperkast. Wil je ‘m zien? Ga de game spelen! Ook al hebben de kasten allemaal een beetje dezelfde regels, zijn ze wel allemaal echt anders. Ook mooi is dat er echte ramps in elke kast verwerkt zijn en deze werken prima. Tel daar alle onderdelen bij op die je in een echte flipper ook terugvindt (pop bumpers, drop down targets, lanes, kickout holes) en je beleeft een uitstekende virtuele pinball experience. Als kers op de taart kun je ook de kast een linker-, rechter- of frontale douw geven!

Die gaan we zelf spelen! Bij elke arcade game die omgebouwd is om op een home computer te kunnen draaien, is er eigenlijk maar één versie die de moeite van het spelen waard is. En dat is de arcade game zelf. Als je de originele SEGA arcadekast wil opsnorren ben je waarschijnlijk wel even bezig, daarom is emulatie misschien een makkelijkere optie. Daarvoor kun je MAME gebruiken, de Multiple Arcade Machine Emulator. Deze is op windows lastig aan de praat te krijgen, daarom is ook MAMEUI uitgebracht, MAME met een grafische gebruikersinterface. Op https:// www.dosgamers.com/nl/mame-faq vind je een introductie. Daarnaast heb je het spelbestand (de ROM) nodig. Officieel mag je die natuurlijk niet bezitten of spelen, omdat er auteursrechten op rusten.

“Als je de originele arcadekast wil opsnorren, ben je waarschijnlijk nog wel even bezig”

Time Scanner The Arcade!

Heb je goede herinneringen aan Time Scanner omdat je die op je home computer hebt gespeeld, dan zijn daarvoor uiteraard ook mogelijkheden om het spel op je Windows computer te spelen. Time Scanner is voor de 8 bit home computers als eerste op de ZX Spectrum uitgebracht, en daarna omgezet naar onder andere de Commodore 64 en de Amstrad CPC. Dus als je de home computer versie wil spelen, speel dan de Speccy versie. Denk er ook hier weer aan dat er nog steeds auteursrechten op het spel rusten. Voor Windows 10, Mac OS X, Android en veel andere platformen is de FUSE emulator een prima (en gratis) optie. Kijk op https://www.dosgamers. com/nl/speccy voor een uitgebreide handleiding voor Windows. Get ready for “The Ultimate Experience in Pinball”!

Stage 2: Saqqarah

Stage 3: Ruins

Peter Geurtsen

De voorbereidingen voor DPO-EXPO 2018 in Drunen zijn in volle gang. We zijn weer een geweldig programma aan het voorbereiden voor wedstrijden en seminars. In dit stuk willen we al een tipje van de sluier oplichten met betrekking tot de voorbereidingen van DPO-EXPO 2018!

Vrijwilligers Om maar met de deur in huis te vallen, je kunt er lang over praten maar één van de pijlers van elk DPO-EXPO zijn de vrijwilligers. Zonder vrijwilligers geen DPO-EXPO. DPO-EXPO wordt georganiseerd door vele vrijwilligers, waarbij een vaste kern dit geweldige flipperweekend al jaren mogelijk maakt. Wil je ook graag helpen om DPO-EXPO 2018 tot een succes te maken, meld je dan aan als vrijwilliger. We hebben o.a. hulp nodig bij open afbouw van de kasten, chauffeurs, hulp bij de entree, technische hulp bij storingen en scorekeepers. Aanmelden kan via de website www.nfvpinball.nl/dpo. Geef dan s.v.p. ook aan op welk onderdeel je graag je steentje bij wilt dragen. Vrijwilligers krijgen van ons de entree gratis en we zorgen ook voor eten, drinken en overnachtingen afhankelijk van de inzet. Seminars Ook de voorbereidingen voor de seminars zijn in volle gang. We willen dit jaar weer een paar sprekende namen uit de roemrijke flippergeschiedenis naar Nederland halen om hun verhaal te vertellen. Dit jaar zullen we wederom een aantal flipperhelden verwelkomen op ons DPO-EXPO 2018!

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Flipperhelden Dit jaar zullen er ook seminars gegeven worden door Paul Faris en Jim Patla. Tevens zal Jack Danger aanwezig zijn! Paul Faris startte zijn pinball carrière bij Bally. Hij werkte o.a. samen met onze andere flipperheld Jim Patla aan flipperkasten als Centaur en Space Invaders. Paul heeft later gewerkt bij Data East en Sega. Kasten als Paragon, Golden eye en Twister zijn van zijn hand. Tot het midden van de jaren 90 is hij actief geweest als pinball designer. Maar Paul komt terug. Recentelijk is hij toegevoegd aan het design team van Deeproot Pinball. Paul heeft mooie verhalen te vertellen over zijn tijd bij Bally, Data East en Sega en wellicht zal hij een tipje van de sluier oplichten van zijn werk voor Deeproot. Jim Patla is een designer van weleer. Jim heeft onder andere aan titels gewerkt als Space Invaders en Centaur. Jim was vooral actief in de jaren ’70. Hij was onderdeel van het designteam van Bally voor titels als Blackjack, Mata Hari en 4 Queens. Later heeft hij bij Bally o.a. Viking, Rolling Stones en Elvira and the Party Monsters gemaakt. Jim zal ons meenemen in zijn verhaal naar de gouden tijden van Bally!

Jim Patla (L) en Paul Faris (R)

Jack Danger is een bekende in de flipperwereld dankzij zijn pinball streaming kanaal “Dead Flip” op Twitch. En dat is ook precies wat hij komt doen in Drunen. Dankzij sponsoring van de Voorste Venne en het Dutch Pinball Museum is hij de derde flipperheld die het DPO nog cooler maakt dan het al is. So You Think You Know Pinball Na een succesvolle eerste editie op DPO-EXPO 2017 zal ook dit jaar de So You Think You Know Pinball Quiz gehouden worden. Jonathan Joosten en Martin Ayub zullen wederom een aantal lastige vragen hebben en hebben geweldige prijzen om uit te delen.

‘We sporen een ieder die een flipperkast heeft staan thuis dan ook aan om deze mee te nemen’ Pirates... Ahoy! Jean-Paul de Win zal ons bijpraten over de animaties in de laatste Jersey Jack Pirates of the Caribbean Flipperkast.

Jack Danger Deze prachtige flipperkast is - naast een aantal innovatieve mechanismen en geweldige toys - ook weer uitgerust met een enorm scherm waar speciaal door Jean-Paul animaties voor gemaakt zijn. Details, ontwikkeling en designs zullen besproken worden. Vorig jaar heeft Jean-Paul ons bijgepraat over de animaties in Dialed In! Ook dit jaar mag onze Nederlandse flipperheld zeker niet ontbreken op DPO-EXPO! We werken aan nog meer sprekende gasten die een verhaal zullen vertellen op DPO-EXPO 2018! Flipperkasten Een succesvol DPO-EXPO is er een met zoveel mogelijk verschillende flipperkasten. Natuurlijk proberen we de nieuwste kasten naar DPO-EXPO te halen maar een oudje spelen die je niet zo vaak ziet, is minstens even leuk. We sporen een ieder die een flipperkast heeft staan thuis dan ook aan om deze mee te nemen. De entree voor het weekend krijg je dan van ons. Breng je meerdere kasten mee, dan regelen we ook nog wat te drinken. Onder de particulieren die kasten meegenomen hebben gaan we aan aantal mooie prijzen verloten! Dit maken we later bekend via Facebook en de NFV mailings. Ook dit jaar zullen we een prijs uitreiken voor Best of Show. Dus start maar vast met poetsen en modden.

GOOD versus EVIL project

Vanzelfsprekend kun je ook een flipperkast meenemen met het doel deze te verkopen tijdens DPO-EXPO 2018, voorwaarde is dan wel dat de kast tot zondagmiddag te spelen is. Wanneer je een kast, of meerdere kasten meebrengt, kun je deze aanmelden op de NFV website - www.nfvpinball.nl/dpo. Bij voorkeur zo vroeg mogelijk zodat wij de invulling van de kasten goed kunnen plannen. Good versus Evil Een geweldige special die voor het eerst getoond zal worden tijdens DPO-EXPO 2018 is de kast Good Versus Evil. Deze head-2-head pinball battle machine wordt momenteel door een aantal Duitse forum leden gebouwd en zal schitteren en speelbaar zijn op DPO-EXPO 2018. Zij zullen ook een seminar verzorgen. Nog meer homebrew zal aanwezig zijn. De Pinball Amigo’s zullen terugkeren op DPO-EXPO 2018 met hun Crazy Mansion Pinball. We verwachten weer een kast met een hoog afwerkingsniveau en geweldige innovatieve mechanismen. Leveranciers en sponsoren Gelukkig kunnen we ook dit jaar rekenen op aan aantal vaste leveranciers die de nieuwste titels meenemen en de broodnodige onderdelen hebben om ook jouw flipperkast thuis er weer op en top te laten uitzien.

Ben je opzoek naar die ene manual, dat specifieke lampje of wil je gewoon een nieuwe flipperkast? Onze leveranciers zullen je graag te woord staan en helpen bij je zoektocht. Leveranciers die al toegezegd hebben om te komen of mee te werken aan DPO-EXPO 2018 zijn o.a. Van Es Amusement, iPinball, Pinbal Universe, Carl Jacobs, High Class Pinball, Pinball Magazine, Pinballshop.nl, Led4Pin, PinSound, FlipperPeter, StarJet, JP Design, Pinside, Erik Boes Pinball Manuals, DSA-AVL Elektrotechniek en Dibo! Het DPO wordt ook mede mogelijk gemaakt door het Dutch Pinball Museum en de Voorste Venne.

Pinstadium Lights Een primeur op Europese bodem is Pinstadium Lights. Winnaar van de 2017 Twipy Award voor beste Pinball Mod in de USA. Deze innovatieve additionele verlichting zal iedere donkere kast tot een waar spektakelstuk maken. Je kunt de verlichting met de App besturen, UV flashers zijn ingebouwd en alles is dimbaar om een optimaal resultaat te krijgen.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Wij hebben twee sets van onze sponsor gekregen om tentoon te stellen en uiteindelijk te verloten! We zullen deze onder andere verloten onder de mensen die een flipperkast meenemen naar DPOEXPO 2018. Dus reden te meer om je kast mee te nemen. Meer info over Pinstadium is te vinden op https:// pinstadium.com. Wedstrijden De inschrijvingen voor het Dutch Pinball Open gaan snel. Veel spelers uit het binnen- en buitenland hebben zich al opgegeven. Maar daarnaast worden er nog diverse andere leuke wedstrijden gehouden die voor iedereen toegankelijk zijn. Hiernaast volgt een kort ovezicht van de diverse verwachtte wedstrijden. 1. DPO 2018 We verwachten opnieuw rond de 150 deelnemers aan de start bij deze jaarlijkse krachtmeting van de beste flipperaars uit Europa, het is tenslotte het Dutch Pinball Open. De volledige wedstrijdopzet staat binnenkort op onze website: www. nfvpinball.nl/dpo. Hoofdwedstijd op 10 & 11 nov. Max. aantal deelnemers: 200 Aantal spellen in voorronde: 8 Aantal spellen op finaledag: - Finale via winnaarsronde: 5 ronden van 3 spellen

- Finale via verliezersronde: 9 ronden van 1 spel - Finale: 3 spellen met 3 spelers De volledige wedstrijdopzet staat op de website: www.nfvpinball.nl/dpo. Voor de winnaars zijn er mooie prijzen: - 1e prijs: DPO titel 2018, een gouden flipperbeeldje en 450 euro - 2e prijs zilveren flipperbeeldje en 250 euro - 3e prijs bronzen flipperbeeldje en 100 euro 2. Dameswedstrijd De dameswedstrijd wordt gespeeld op 10 November. Voor de winnares is er een mooie hoofdprijs in de vorm van een flipperbeeldje. De overige finalisten verdienen ook een mooi aandenken. Inschrijven bij voorkeur vooraf op de NFV website. Dameswedstijd op 10 nov. Max. aantal deelnemers: 24 Aantal spellen in voorronde: 11 Aantal spellen op finaledag: 4 ronden van 3 spellen 3. Jeugdwedstrijd De toekomstige DPO winnaars spelen op zondag 11 november vanaf 11:00 uur tegen elkaar in de jeugdwedstrijd. Wees op tijd op zondag om in te schrijven! Steeds meer leden zijn tegenwoordig ook ouders met kinderen in deze leeftijdscategorie (tot 16 jaar) en er kan zich een aardig deelnemersveld vormen. Om onze hobby in deze tijd onder de aandacht van de jeugd te houden is dit een zeer belangrijk onderdeel van ons flipperfeest. Minimaal aantal deelnemers is 8, maximaal aantal is 25. Voor de winnaars zijn er leuke prijzen, voor de verliezers een aandenken aan een leuke dag.

Voor 3 euro koop je een “entry” en kun je op drie kasten proberen een zo hoog mogelijke score te zetten. De hoogste scores per kast tellen en je kunt zoveel entries kopen als je zelf wilt, om je score te verbeteren. De volgende prijzen zijn er te winnen voor de drie met de hoogste scores bij afloop: - 1e prijs: een zilveren flipperbeeldje en 300 euro - 2e prijs: een beker en 200 euro - 3e prijs: een beker en 100 euro 5. SWISS match Op zondag zal in navolging van vorig jaar de succesvolle SWISS match gehouden worden. Ook dit jaar verwachten we weer spektakel en een heleboel plezier. . Swiss match op 11 nov. Max. aantal deelnemers: 32 Aantal spellen in voorronde: 8 á 10 Aantal spellen op finale dag: 3 ronden van 3 spellen 6. Landenwedstrijd Op zaterdagavond zal ook dit jaar de landenwedstrijd plaatsvinden.

Vorig jaar streden Nederland en België om de enorme beker en de eer. Nederland ging er uiteindelijk met de gigantische beker vandoor. We verwachten dat dit jaar België gaat proberen de wedstrijd te winnen. Nederland zal in ieder geval een geduchte line-up van spelers neerzetten om de titel te prolongeren. Deze wedstrijd zal op zaterdag avond 10 november om 19:00 starten. Tarieven en inschrijven De tarieven voor het DPO 2018 zijn als volgt: Entree zaterdag: 15 euro Entree zondag: 15 euro Deelname hoofdwedstrijd: 20 euro Deelname dameswedstrijd: 10 euro Entry Classic wedstrijd: 3 euro per keer. Er is ook een aantrekkelijk pakket met onder andere 2 dagen entree en een T-shirt. Data en openingstijden Zaterdag 10 november: 10:00 - 01:00 Zondag 11 november: 09:00 - 19:00

4. Classic Match Onze side-game is een wedstrijd op zich. Een echte Classic Wedstrijd. Deze wedstrijd werkt als volgt: er kan gespeeld worden op 5 klassiekers uit verschillende generaties, behalve Dot Matrix kasten. Er wordt gespeeld volgens het PAPA systeem. Sfeer impressie uit 2015 op deze locatie

Bas Vis

NFV 2020 Een gesprek over de plannen van de NFV voor de komende jaren Het jubileumjaar was een bijzonder jaar. Na het DPO in het Evoluon maakten we de balans op: een clubhuis waarin we leuke evenementen organiseren, een gezond ledenbestand en een heel mooi clubblad. En dat allemaal met een klein team, waarbij de contributie al jaren onveranderd laag bleef. Maar naast de trots en tevredenheid daarover was er bij de ALV ook de terechte vraag: wat willen we in de komende jaren bereiken? Wat zijn onze wensen, doelstellingen? Willen we meer/nieuwere/betere flipperkasten? En wat willen we nog meer met ons clubhuis? Wat voor activiteiten? Met daaraan gekoppeld de vraag: hoe realiseren we en organiseren we dat?

In gesprek op 8 september Het NFV Bestuur benaderde alle leden met een uitnodiging om input te leveren voor de meerjaren plannen. Enkele leden deden dat in schriftelijke vorm en een groep van zo’n 15 leden kwam op zaterdag 8 september naar het clubhuis. Die verzamelden zich rond 14.00 uur op de bovenverdieping in het clubhuis. Tijdens een interactieve sessie kwamen vier thema’s aan bod:

Dus niet denken aan wat er morgen moet gebeuren maar meer de bestemming waar me naar toe willen. Die uitnodiging leverde een veelheid aan gele notitieblaadjes op. In die gevallen waar het idee wat cryptisch omschreven was kreeg de bedenker de kans om een korte toelichting te geven.

• Clubhuis • Collectie • Evenementen • Media De aanwezigen werden na een introductie van Bas in eerste instantie uit om hun ideeën over deze onderwerpen op een post-it te zetten en die op het ideeënbord te plaatsen. Uitgangspunt daarbij: probeer je de NFV over 3-5 jaar voor te stellen. Hoe moet het er dan uit ziet?

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

De ideeën werden vervolgens per onderwerp geclusterd. Dus ideeën als ‘meer openingsdagen clubhuis’ en ‘vaker clubhuisdagen’ kwamen in dezelfde hoek van het bord terecht onder de noemer clubhuis en ideeën als ‘kwaliteit collectie verbeteren’ en ‘meer onderhoud kasten’ onder de noemer collectie.

Daarna kregen de aanwezige leden de mogelijkheid om elk vier stemmen uit te brengen op de ideeën die waren ingebracht. Dat gebeurde door stickers te plakken op de ideeën die hen het meest aanspraken. De keus was volledig vrij: je mocht alleen op je eigen ideeën stemmen, alle vier de stemmen op één idee uitbrengen. Zo ontstond een schifting, waarbij sommige ideeën veel stemmen kregen en andere niet. Ondertussen werd er door de deelnemers druk van gedachten gewisseld over de ideeën en de voorkeuren die bij de stemming naar voren kwamen. Gespreksonderwerpen voor de toekomst Per thema waren er aspecten die relatief veel bijval kregen. Dat wil niet zeggen dat andere ideeën minder waardevol zijn, maar de resultaten van de stemming geven een indicatie waar de groep graag aandacht voor zou zien. Daarover ontstond enige discussie want omdat elk maar vier stemmen kon uitbrengen waren er legio goede ideeën die niet de aandacht/steun kregen die ze verdienden. Alle ideeën zijn echter genoteerd en zullen meegenomen gaan worden. Qua lange termijn was er bij het thema Clubhuis vooral de wens voor continuïteit (langjarig contract, eventueel koop overwegen). Eén van de andere besproken onderwerpen was de inrichting van het clubhuis.

Laurens legt uit hoe het werkt

Alle ideeën worden opgeplakt Het eerder door het bestuur gelanceerde plan van uitbreiding leverde ook een tegenreactie op: dan wordt het erg groot en dat is ongezellig. En: laten we eerst werken aan de verdere aankleding van het clubhuis (‘al die kale muren’). De sessie leverde een grote variatie aan input op. Bij het thema Collectie was er weliswaar bijval voor het reeds bestaande beleid van ‘verjonging’ maar ook een reeks aan ideeën om te investeren in kwaliteit. Bijvoorbeeld door minder populaire titels van een generatie te vervangen door meer gewilde. Of een populaire kast die bij intensief gebruik storingen blijft geven (en dus vaak uit staat) te vervangen door technisch meer stabiel exemplaar. Leuk was ook de suggestie om in de wintermaanden (twee)wekelijks klusavonden te houden. Over Evenementen liepen de meningen en voorkeuren uiteen. Niet verrassend was de suggestie van een herhaling van het Evoluon evenement (elke vijf jaar), maar ook kwam een oud idee weer boven drijven: om met de NFV kasten het land in te gaan voor kleinere evenementen. Met betrekking tot clubhuis evenementen was er onder andere de suggestie om te werken met een vaste agenda en de toernooien/techniek dagen lang van te voren aan te kondigen.

Bij het onderwerp Media kwam naar voren dat de Spinner in gedrukte vorm moet blijven. Over de digitale media kwam bijvoorbeeld aan de orde dat de keuze voor diverse middelen (nieuwsbrief, website en Facebook) niet moet leiden tot fragmentatie van informatie. Het komt nu regelmatig voor dat bepaalde informatie maar op één van de kanalen gedeeld wordt. De suggestie van de groep was om het beleid er op gericht zou moeten zijn deze communicatie te stroomlijnen. Het vervolg Het NFV Bestuur gaat de ideeën en de voorkeuren die naar voren kwamen meenemen bij het bepalen van de plannen voor de komende jaren. Het lijkt zinvol om per onderwerp nog een verdiepingsslag te maken. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door een extra sessie voor één of meerdere onderwerpen en daar de geopperde ideeën verder te bespreken, te vervatten in beleid en vervolgens te vertalen in daadwerkelijke geplande handelingen. Om 16.00 uur was de sessie voorbij. Veel dank aan de deelnemers voor hun aanwezigheid en inbreng. De vraag kwam naar voren of dit een eenmalig initiatief was of dat het in de bedoeling ligt om dit soort sessies vaker te houden. Het antwoord is kort: er komt zeker een vervolg!

Erik Klootwijk

Erik naast z’n digitale flipperkast

Digitaal flipperen sterk in opkomst! Erik Klootwijk (58) flippert al heel zijn leven. In de jaren negentig had hij 22 echte kasten staan in het vrije deel van zijn bedrijfsmagazijn waaronder toppers als Indiana Jones, The Addams Family en Twilight Zone. Stuk voor stuk door hem zelf tot in nieuwstaat gerestaureerde pareltjes. Maar in 1999 moest hij helaas afscheid nemen van zijn prachtige verzameling waarvan hij dacht deze nooit meer te kunnen opbouwen... En daar heeft hij maar deels gelijk in gekregen. Fysiek de kasten opnieuw bezitten, is niet haalbaar maar met de komst van digitaal flipperen heeft hij zijn verzameling nu digitaal. En veel meer dan dat! Er staan 250 echte, vaak tot in de kleinste details gedigitaliseerde, echte flippers op zijn zelf ontworpen en gebouwde digitale flipperkast. Erik: “Wat ik een paar jaar geleden zag van digitaal flipperen vond ik ronduit tegenvallen. Het stond duidelijk nog in de kinderschoenen en veel te ver van echt flipperen af door matige graphics en enorme vertraging in de flippers. De hardware en software waren overduidelijk nog niet optimaal genoeg om de emulatie perfect te kunnen doen. Maar daar is vooral het afgelopen jaar grote verandering in gekomen. Met de komst van zware grafische kaarten, razendsnelle IPS schermen en VPX (Visual Pinball 10) software is een geweldige stap voorwaarts gemaakt. En het einde is voorlopig nog niet in zicht”, aldus Erik.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

“Digitaal flipperen wordt met de dag populairder. Wat begon met een kast bouwen voor mijzelf is uitgegroeid tot het regelmatig mogen bouwen voor andere liefhebbers. En daar zitten flipperaars tussen die tot voor kort nog walgden van digitaal flipperen maar na proefspelen op mijn digitale kast 180 graden bijdraaiden”. Erik heeft bewust gekozen voor een maatje kleiner, een zogenaamde midi flipperkast. Erik: “Hoofdreden was, naast ruimte en handelbaarheid, vooral dat een PC gaming monitor veel minder inputvertraging kent en van dichtbij gewoon veel scherper is. En grootte is trouwens relatief. Het is namelijk niet belangrijk of de kast wel de afmetingen van een echte flipperkast heeft (wel dezelfde hoogte!) maar juist dat deze zoveel mogelijk speelt als een echte kast. Het blijkt dat je met een superscherpe en snelle PC monitor pas echt diepte ervaart terwijl grotere schermen vertekenen waardoor de ervaring van diepte enorm vermindert”. Het lijkt erop dat digitaal flipperen een leuk alternatief is voor mensen die veel kasten willen maar daarvoor de ruimte en/of het geld niet hebben. Maar er blijken ook nadelen aan te kleven. Erik: “Als mijn zoon Marc (28), ook een echte flipperfreak, niet bij dit project betrokken was, zou het niets zijn geworden. Hij is de man achter de techniek en software. Een echte goeroe die in 5 talen kan programmeren en alles weet van hardware en software en vooral van flippersoftware”. Naast zijn digitale flipperkast heeft Erik één echte kast uit zijn verzameling gered, namelijk een Williams Indiana Jones uit 1993 die al meer dan 20 jaar in vrijwel nieuwstaat in zijn schuurtje staat. “Ik heb destijds zoveel moeite moeten doen om deze flipper te bemachtigen dat ik er geen afstand van kan doen. Daarbij is het mijn favoriet die ik trouwens ook regelmatig digitaal speel”. Meer weten? Kijk op www.digitaalflipperen.nl

Tekst: Rens Hooijmaijers en Vasco Dangeli Foto’s: Rens Hooijmaijers

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Iron Maiden Pro Kun je tot 666 tellen?

Er ging al jaren het gerucht dat Iron Maiden een kandidaat thema was bij Stern voor een flipperkast. Welnu, dit is niet langer een gerucht want een Iron Maiden flipperkast is werkelijkheid geworden. Uw verslaggever toog naar het verre maar gastvrije Almere om deze nieuwe flipperkast eens goed aan de tand te voelen.

Alweer een rockband als thema zullen velen denken? Maar als je kijkt naar het succes van AC/DC en Metallica, en in mindere mate KISS, is wel te begrijpen waarom Stern op deze beproefde formule teruggrijpt. Beter goed gejat dan slecht verzonnen nietwaar? En over goed gejat gesproken, met het ontwerp is ook iets bijzonders aan de hand. We zien hier namelijk de eerste flipperkast van Stern’s nieuwste ontwerper: Keith Elwin. Keith heeft dit ontwerp echter al jaren klaar waar hij als origineel thema Archer in gedachten had. Stern heeft dus niet alleen Keith ingehuurd maar gelijk ook zijn eerste ontwerp ‘gejat’ en in productie genomen. En wat voor een ontwerp! Een duidelijk andere layout dan bij Stern typisch te zien is. Wanneer heeft Stern voor het laatst een flipperkast gebouwd met 4 flippers bijvoorbeeld? Voor het meer dan magnifieke artwork is Zombi-Yeti weer verantwoordelijk (ook bekend van de Ghostbusters). Het artwork is gebaseerd op de Comic Book series, Legacy of the Beast, gemaakt rond de mascotte van de band: Eddie. De Iron Maiden is er in totaal in 3 varianten: een PRO, Premium en een LE. In dit artikel komt dus de PRO aan bod. Het speelveld en het artwork Het artwork is naar mijn mening zeer geslaagd. Zeer mooi kleurrijk geheel. Geen eenvoudig photoshop werk maar getekend artwork, hier is duidelijk een echte artiest aan het werk geweest. Zeer kleurrijk en passend bij het thema. Topwerk, lust voor het oog. De kleurigheid van het speelveld vind je ook terug in het cabinet en in de kopruit. Een zeer geslaagd cabinet passend bij het speelveld is in ieder geval mijn mening. Thema is hier Eddie als Trooper (soldaat). Gewoon niets mis mee. De LCD-animaties zijn mooi helder en scherp en ook zeer informatief. Over smaak valt niet te twisten zeggen ze altijd maar als je dit artwork niet mooi vindt zou ik toch eens een bezoek aan een opticien overwegen.

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Zowel de GI-verlichting als veel van de inserts zijn gewoon enkelkleurig oftewel koud-wit voor GI en koud-wit onder de gekleurde inserts. Het is wel zo dat er een aantal inserts zijn bij de ramps die meerkleurig zijn en zo ook goed naar de speler kunnen aangeven wat te schieten door van kleur te veranderen. Kijken we naar de ‘Toys’ op het speelveld dan valt natuurlijk als eerste op dat er geen zijn! Je leest het goed, een flipperkast zonder toys en onder toys versta ik iets wat interactief met de bal is. Denk aan bijvoorbeeld Sparky bij Metallica. Ja, er zijn wat 2D plastics maar dat kan ik moeilijk een toy noemen. De layout is verder vanuit de onderste 2 flippers gezien een vrij traditionele fan-layout. In het midden een mini-ramp (zoals we kennen van bijvoorbeeld The Addams Family) die eindigt in een

bijzonder target: een soort dartboard met drie drukgebieden. Zo kan het zijn dat je tijdens het flipperen denkt dat je aan het darten bent als je ineens bulls-eye hoort. Links hiervan een captive ball, twee loopschoten (waarvan één met een spinner), een rampschot tussen popbumpers door, een spinner en wat standup targets. Naar rechts vind je een drietal droptargets, een ramp en een loopschot. Het bijzondere zijn de twee flippers die zich bovenin bevinden. De linkerflipper is een kleine versie waarmee je een standuptarget kunt schieten en een binnenloop. Met de rechtse midden boven kun je een loopschot maken achter de kleine flipper door. En zo maak je van een klassieke fan lay-out ineens iets totaal anders. De software Ook uniek voor Stern is dat de software al op release 1.0 is. Waar

dit bij Stern vaak 6-12 maanden duurt waren hier 6-12 weken al toereikend. Denk dat hier zichtbaar is dat Keith een ontwerp mee nam naar Stern wat al zo goed als af was. Men kon dus alle energie richten op het programmeren zelf en hoefde dus geen spelregels te bedenken gedurende het programmeren. Dit programmeren is goed gelukt overigens. Zo is duidelijk welke schoten gemaakt moeten worden door het informatief display en de verschillende meerkleurige inserts. Verwacht ook geen ultradiepe spelregels, designer Keith heeft eens gezegd dat hij 30-45 minuten lange potjes meer dan genoeg vindt. Verwacht dus geen Lord of the Rings achtige spelregels! Persoonlijk vind ik dit meer dan OK, wat heeft de doornsnee flipperaar als ik aan een eind wizard die onbereikbaar ver weg ligt?

De hamvraag: hoe speelt-ie? Als liefhebber van muziekflippers (heb zelf een AC/DC en Metallica) en na alle goede reviews op Pinside te hebben gelezen waren de verwachtingen wel hooggespannen bij me. Wat kan ik zeggen? De bal loopt gewoon lekker soepel rond, de kast ziet er voor het oog zeer appetijtelijk uit, leuke schoten die dankzij de 2 extra flippers weer eens anders zijn dan gebruikelijk maar ook voor een niet-ster speler te maken zijn, dit op het kleine binnenloopschot met de kleine flipper na. Dat vereist toch duidelijk wat oefening en brengt ook uitdaging op de langere termijn. Verder een grote selectie songs erin (bij iedere bal kun je overigens opnieuw een liedje kiezen) met toch wel hun grootste hits (en mijn persoonlijke favoriet 666 Number of the Beast). Het is een flipperkast die een adrenaline-rush geeft van begin tot eind. Eén en al actie en er moet hard gewerkt worden om het spelletje tot een goed eind te brengen. Flipperen wordt zo nog een echte topsport.

Mooie metalen ramps met Eddie on top

De eerste mod is al geplaatst...

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Afwerking lijkt wel op hoger vlak te staan gezien de mooie metalen ramps al kun je natuurlijk ook zeggen dat het juist totaal ontbreken van Toys dit weerspreekt. Dit is duidelijk een flipperkast voor de rasechte flipperaar die graag dynamiek in het spel heeft en niet voor liefhebbers van veel ‘real-estate’ op het speelveld. Toys kunnen mooi voor het oog zijn maar verhogen tenslotte niet per definitie het flippergenot. Ben je echter een liefhebber van stop-en-go flipperkasten zoals Twilight Zone moet je zeker uitgebreid proefspelen alvorens je tot aanschaf over gaat. Dit is duidelijk een flipperkast die weliswaar door Stern gebouwd wordt maar ontwikkeld is buiten Stern. Geen hergebruik van oude ontwerpen zoals bijvoorbeeld de Guardians of the Galaxy, wat toch duidelijk een hergebruik is van de Metallica layout.

Verder is natuurlijk een thema zoals Iron Maiden niet aan iedereen besteed. Ik kan je vertellen dat de muziek (door sommige omschreven als teringherrie) tijdens het spel niet zo opvalt en het opzwepende karakter van de muziek wel past bij deze flipperkast. Ben je echter toeschouwer en fan van rustige muziek dan zul je vlug ergens anders gaan kijken ben ik bang...

De Iron Maiden volgens Vasco Als 10 jarig jongetje kreeg ik een cassette tape van mijn vader met wat metal liedjes. Het liedje op die tape dat mijn aandacht meteen had was “Phantom of the opera” van Iron Maiden. Het liedje was nog met eerste zanger Paul di Anno, maar vooral de muziek vond ik fenomenaal... Mijn passie voor Maiden, nu al ruim 35 jaar, was geboren. Inmiddels heb ik alle albums op zowel vinyl als cd, en heb ik 4 concerten van ze gezien waarvan Donnington live in 1992 het toppunt was.

In een uur kun je echter lang niet altijd een flipperkast goed leren kennen dus ga vooral je eigen mening vormen. Kom je er één tegen in het wild, loop er niet voorbij maar druk een potje af. Je zult er geen spijt van krijgen en al helemaal niet als je een Iron Maiden fan bent.

Als flipperfanaat had ik sinds de Metallica flipperkast uitkwam de hoop dat er een Maiden zou komen, maar toch kwam het nieuws als een enorme verrassing. Het duurde daarna voor mij eigenlijk veel te lang, want maanden leken jaren. Maar uiteindelijk heb ik gezorgd dat die kast er zou komen dus meteen de kast besteld. Dit zou en moest mijn eerste NIB kast worden, en heb genoten om hem uit de doos te halen en zelf op te zetten.

En dan is het na een avondje hard werken... eh... flipperen weer tijd om met zere polsen afscheid te nemen van gastheer Vasco Dangeli. Dit natuurlijk niet zonder iets achter te hebben gelaten dat hij nog aan mij denkt als ik weg ben. Bedankt Vasco voor je gastvrijheid!

Kleurrijke kast met zelfgemaakte topper op de kopkast

Nu speel ik hem echt elke dag, en kan niet anders zeggen dan dat hij er supermooi uitziet met het voor mij perfecte artwork. Op het pro model staat “The Trooper” en laat dat nou ook net het design van mijn tattoo zijn, dat kon dus niet beter. Het is een snelle kast, met veel flow en veel shots. Er zit ook genoeg diepgang in voor spelers die de modes willen spelen, als ook voor wedstrijd mensen die voor de punten gaan. De discussie over het gemis van toys vind ik hier niet van belang, aangezien het bij deze kast de snelheid weg zou halen. Keith Elwin heeft een superkast geleverd, en daar geniet ik elke dag van.

Rosemary Wester en Marcel Knotter

Start a new game Nieuwe leden stellen zich voor Elk kwartaal verwelkomt de NFV zo’n 20 tot 25 nieuwe leden. Mensen die om uiteenlopende redenen zodanig enthousiast zijn over flipperen dat ze zich aansluiten bij onze vereniging. In deze editie Rosemary Wester uit Enschede en Marcel Knotter uit Delft.

Rosemary Wester Ik stel me graag even voor! Ik ben al sinds 2008 (familie-)lid van de vereniging. Maar pas sinds kort ook zelf lid, want we wilden graag onze scores in de ranking lijst opnemen. Maakt het net een stuk spannender. We hebben zelf een game-room met op dit moment 6 flippers. We spelen sowieso elke zaterdag een “competitie” op alle kasten en af toe door de week een paar kasten, gewoon voor de leuk. Best fijne titels: Bad Cats, Tommy, STTNG, WH2O, Met Pro Led en de Stern StarTrek Pro. Allemaal volledig in topstaat. De BC, Tommy en de WH2O heeft mijn man (Edmond te Kiefte) volledig gerestaureerd. Waarbij ik voor het fijnere werk bijsta. Wanneer je elk schroefje, nippeltje, draadboom, lampje, ramp, decalls en ga zo maar door van een kast kent, schept dat een band met die kast. Ze hebben allemaal een eigen verhaal. Maar mijn favoriete kasten zijn toch wel de STTNG en de WH2O. Heel af en toe lukt het ons om naar de funhouse friday te komen, heerlijk om dan even op andere titels te spelen. Lekker eten daar! (Complimenten aan iedereen van de catering!) Hoewel ik de laatste paar keer telkens de gehaktballen schijn mis te lopen...

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Rosemary Wester

Nieuwe leden

Marcel Knotter Hallo Flipper fans! Ik ben Marcel Knotter. Op mijn 17e kocht ik via de via via krant een flipperkast voor 100 gulden. Het was een Bally Mystic. Na het van de zolder halen bij de verkoper kon hij vervolgens bij ons thuis ook weer naar de zolder getild worden pffff. Natuurlijk was ik na het in elkaar zetten benieuwd naar de werking. Op de slijtage na en wat defecte lampjes leek alles te werken. Ik heb hier vele jaren bijna iedere avond met veel plezier op gespeeld. Toen ik na het studeren een kleine huurwoning kreeg heb ik deze weer verkocht. Nu ik een pinball simulator heb gebouwd en dus weer mijn oude kast kan simuleren kom ik erachter dat het geluid vroeger nooit goed gewerkt heeft haha. Zo zie je maar weer: zelfs met een defecte kast is het fun. Ik heb altijd al een zwak gehad voor deze mooie stukjes kunst. De lichten, de geluiden, het art work, alles is knap verzonnen aan deze machines. Dus vandaag de dag speel ik graag op mijn mini pinball simulator (helaas geen ruimte voor een echte). En als ik de tijd en kans krijg ga ik graag naar Schiedam, naar de spellenfabriek waar 12 kasten staan. Of naar het Dutch Pinball Museum. Mijn liefste kast is toch wel een beetje Attack From Mars, lekker spel, niet te moeilijk maar toch met uitdagingen. Ook houd ik van de geluiden en grappige zinnen. Kasten uit de jaren 80 en 90 zijn mijn favorieten, het liefst speel ik op de eerste generatie met DMD. Elvira, Addams Family, Creature of the Black Lagoon, zulk soort kasten. Hopelijk tot snel op de Club. Of het DPO!

Vincent Ravenscroft Peter Brouwers Lianne Verheij Maarten Reith Raymond Gootjes Peter Trienekens Celine Trienekens Chanella Bosch Jan-Paul Idelenburg Alex Postma Bob van Leeuwen Peter Oosting Peter Dols Wouter de Hoogd Harrolf Staal Mark Moolhuizen Harry Van der Zanden Michel Kreuze Richard Hubers John van der Wee Rosemary Wester Rakesh Kanhai

Leerdam Hardinxveld-Giessendam Rotterdam Houten ‘t Goy ‘t Goy ‘t Goy Oude Wetering Heerhugowaard Bodegraven Baarn Roggel Ter Aar Beilen Sassenheim Nijmegen Apeldoorn Posterholt Kinrooi Enschede Rotterdam

Marcel Knotter

Jim Jansen

De vijfde speler

Total Annihilation Het moet ergens in de herfst van 1997 zijn geweest toen ik de machine voor het eerst bespeelde. Plaats van handeling was de Oudegracht in Utrecht en een vriend was al weken enthousiast over de kast. Het internet stond nog in zijn kinderschoenen, dus nieuwtjes over flipperkasten gingen vooral van mond tot mond en een beetje via de Spinner. Ook toen al. Die bewuste vriend hield maar niet op over Mars, Martians en het overheersen van het heelal. Daar in Utrecht stonden er twee (!) naast elkaar opgesteld, -iets wat nu welhaast onvoorstelbaar is- naast het nieuwste pronkstuk van de arcade: een spiksplinternieuwe Cirqus Voltaire. Die machine negeerden we stelselmatig, want een potje op de Attack from Mars (AFM) smaakte naar meer. Veel meer. De afgelopen twee decennia heb ik ontelbaar vaak op AFM gespeeld, mede omdat hij ook her en der nog in het openbaar staat opgesteld. Van een bevriende exploitant heb ik ooit vernomen dat een Attack, net als een The Addams Family en Junk Yard een garantie voor succes is. En mocht ik er ergens een weten te staan, dan speel ik er altijd een paar potjes op, natuurlijk met als doel om Grand Champion te worden.

Jim Jansen

NFV Spinner Magazine | jaargang 27 | nummer 3

Deze zomer was ik zoals elk jaar op vakantie in Locarno, een prachtige stad op de grens van Zwitserland en Italië en ik wist van voorgaande jaren dat er in ieder geval in één café een flipperkast stond opgesteld. Voor mij is -net zoals waarschijnlijk bij vele andere leden- het flipperen ooit op vakantie begonnen en nog steeds geldt het adagium: een vakantie is pas geslaagd als er tenminste één keer geflipperd is. Plaats van de handeling was bar Carioca en soms lijkt toeval te bestaan: Cirqus Voltaire van vorig jaar was vervangen door een Attack From Mars. Bij flipperen kan je geen grote geldbedragen of immense prijzen winnen en de hoogste onderscheiding die je kunt krijgen is een plaats tussen de hoogste scores. Bij voorkeur helemaal bovenaan. Doordat ik later die dag nog andere plannen had met mijn vrouw en kinderen was niet alleen die uitstekend werkende AFM mijn tegenstander, ook werd het een strijd tegen de klok. Na een potje spelen, bleken alle schoten goed te halen te zijn, maar was de kast wel een uitdaging. Je kreeg drie ballen voor een Frank en zowel het halen van een lock als het krijgen van een extra ball stond moeilijker dan doorgaans. Een replay kreeg je bij 9.4 miljard en de Grand Champion stond onder de naam MAO met een dikke 17 miljard. Bij spelletje drie was ik één geworden met de kast, voelde ik zijn karakter en flow feilloos aan en als je dat bij AFM bereikt, dan weet je dat er van alles kan gebeuren. Precies vijf kwartier later was Mars verslagen door een onnavolgbare Martian Multiball gecombineerd met Total Annihilation. Drieëntachtig Martians werden uiteindelijk geraakt, hetgeen goed had geholpen bij mijn totale score: 22 miljard. De drie tikken die als beloning voor the Grand Champion klonken, waren zo luid dat de eigenares bezorgd om de hoek kwam kijken. In een mengeling van Italiaans en Engels zei ze beteuterd: dit gaat Manuel niet leuk vinden.

COLOFON NFV Spinner Magazine is het tijdschrift van en voor leden van de Nederlandse Flippervereniging (NFV) en wordt viermaal per jaar gratis aan leden toegestuurd. Oplage 1.200 ex. REDACTIE Barry Driessen, Bas Vis, Jos van Rixel, Rens Hooijmaijers, Ronald Eijkman.

COMMISSIES Ledenadministratie Nils de Kleine ledenadministratie@nfvpinball.nl Clubhuis evenementen & catering Jan & Tonia Meijer - jan@nfvpinball.nl Webmaster Koen Martens

Aan dit nummer werkten verder mee Jim Jansen, Erik Klootwijk, Marcel Knotter, Michel van Kuijk, Gerard van de Sanden, Theo van Vroenhoven, Rosemary Wester.

Social media Ronald Klappe

SAMENSTELLING OMSLAG Barry Driessen

Evenementen Evenementencoördinator: [vacature] DPM coördinator: Albert Nomden albert@nfvpinball.nl

COVER FOTO Ben Kleyn GRAFISCH ONTWERP Brr Brr, Werkplaats voor visuele communicatie DRUK Drukkerij Koopmans REDACTIONELE BIJDRAGEN Artikelen en fotomateriaal zijn zeer welkom op het redactieadres. Er mogen geen rechten van derden op rusten. Door inzending geeft de auteur of fotograaf toestemming tot publicatie in de Spinner. Artikelen, advertenties, vragen, columns en ingezonden brieven opsturen naar: redactie@nfvpinball.nl ADVERTENTIE TARIEVEN • 1/4 pagina € 50,00(1x) / € 150,00 (jaarcontract,4x) • 1/2 pagina € 100,00(1x) / € 300,00 (jaarcontract,4x) • 1 pagina € 150,00(1x) / € 450,00 (jaarcontract,4x) • Achterkant op aanvraag

Club van 100 Derek Visser - Cv100@nfvpinball.nl

Wedstrijden & competitie Regionale Toernooien (RFT) coördinator: Bas Vis - rft@nfvpinball.nl Lokale Competitie (LFC) coördinator: Theo van Vroenhoven - lfc@nfvpinball.nl Wedstrijdleider: Ad Jonker ad@nfvpinball.nl Communicatie Spinner: redactie@nfvpinball.nl Public Relations: Jim Jansen jim@nfvpinball.nl / 06-12096694 TECHNISCHE VRAAGBAAK Gert-Jan de Haan techniek@multigame.biz / 06- 27456890 Maandag- en vrijdagavond van 19:00 tot 21:30 uur Eric Bartels - hmbartels@kpnmail.nl / 0251-293489 Dinsdag- en donderdagavond van 19:00 tot 21:30 uur

AANSPRAKELIJKHEID De redactie werkt met grote zorgvuldigheid aan de samenstelling van de SPINNER. De redactie en/of Nederlandse Flipper Vereniging aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke schade (direct of indirect, van welke aard of omvang dan ook) die het gevolg is van onjuiste vermelding en/of zetfouten. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden bijdragen in te korten, op onderdelen te wijzigen of te weigeren.

ERELEDEN Guus Arens, Jurgen van de Peppel, Ad Jonker, Martijn van Aken, Bas Vis, Theo van Vroenhoven

COPYRIGHT Niets uit de SPINNER mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de redactie. PTT periodiek 146128 ISSN 1382-4066

Een lidmaatschap kost € 35,00 per kalenderjaar. Voor mensen die op hetzelfde adres wonen bestaat de mogelijkheid om duolid te worden. De contributie voor dit duo lidmaatschap is € 40,- per jaar. Voor hele gezinnen is er het familie lidmaatschap: € 45,- per jaar. Per adres wordt slechts één Spinner gestuurd.

NFV DAGELIJKS BESTUUR Waarnemend voorzitter Bas Vis - v oorzitter@nfvpinball, nl 0297-26345 Secretaris Rens Hooijmaijers - secretaris@nfvpinball.nl Penningmeester Laurens Linssen penningmeester@nfvpinball.nl Clubhuis & Collectie Arie Pijl - 0318-548901 arie@nfvpinball.nl Competitie, wedstrijden & Spinner Bas Vis - b vis@nfvpinball, nl 0297-263451 Techniek & onderhoud collectie Bart Volman - volman.bart@gmail.com 06-13443222

LIDMAATSCHAP VAN DE NEDERLANDSE FLIPPER VERENIGING Lid worden van de Nederlandse Flipper Vereniging kan door een aanmeldingsformulier aan te vragen bij de secretaris of via de NFV website (www.nfvpinball.nl).

Opzeggingen schriftelijk uiterlijk 1 maand voor het einde van het kalenderjaar bij de penningmeester. BANKGEGEVENS ING Rekeningnr.: 7233926 t.n.v. NFV te Wierden IBAN: NL 52 INGB 0007233926 BIC: INGBNL2A KVKnr: 40482631

DUTCH PINBALL OPEN EXPO 10 & 11 NOVEMBER 2018 De Voorste Venne, Drunen

Tournament Seminars Expo Market Free play

130+ MACHINES DPO.NFVPINBALL.NL