2023 - 02 - Spinner Magazine

Club van 100

In maart 2008 introduceerde de NFV de Club van 100. De Club bestaat uit personen en bedrijven die de NFV een warm hart toedragen. Zij betalen jaarlijks een bijdrage van 100 euro.

Word ook Club van 100 lid! Dit zijn de voordelen:

• Gratis toegang tot evenementen in het NFV Funhouse ( één toegangsbewijs per deelnemer)

• Logovermelding op deze pagina en op de Club van 100 pagina op de NFV-site (met link)

• Ingelijst logo op A4 formaat in het NFV Funhouse

• Deelname aan jaarlijkse Club van 100 bijeenkomst in het NFV Funhouse (voor deelnemer en introducé)

Iedereen kan lid worden: leden, niet-leden, vriendenclubs, bedrijven, sponsors. In de afgelopen jaren is er geïnvesteerd in de eigen collectie flipperkasten en het NFV Funhouse in Veenendaal.

Lid worden van de Club van 100 is eenvoudig: Stuur een e-mail naar Marianne Winkel (Cv100@nfvpinball.nl) en zij helpt u verder. Of kijk eens op www.nfvpinball.nl/ club-van-100.

VAN DER PERK

Vereniging

Inhoud

The Godfather LE

Gameroom van...

Restauratie

The Getaway: High Speed II

The Mafia

Queen

Van de redactie

Maffiapraktijken

De redactie heeft het niet altijd voor het zeggen over wat er elk kwartaal in de Spinner verschijnt. We zijn daarvoor ook afhankelijk van wat jullie, de leden, naar ons toesturen. De ervaring is dat het toegestuurde materiaal in bijna alle gevallen gelijk geplaatst wordt, zodat we weer een goedgevulde Spinner bij jullie kunnen bezorgen. Zodoende houden we bijna nooit iets over voor de volgende uitgave. Ook de release van nieuwe flipperkasten hebben we niet in de hand. En als ze dan eenmaal van de productieband rollen, moeten ze ook nog eens ergens speelbaar staan opgesteld. Bij voorkeur in Nederland. Razende reporter Rens wil best een eindje rijden om een nieuwe kast ‘aan de tand te voelen’ (iemand moet het doen), maar er zijn grenzen. Kortom, de Spinner is een dynamisch samengesteld flippermagazine met een bonte verzameling artikelen. Voor ieder wat wils, zeggen we dan.

Toch ontstaat er soms iets wat lijkt op een heus themanummer, omdat er drie of meer artikelen hetzelfde thema hebben. De NFV houdt zich verre van maffiapraktijken, maar deze Spinner staat er vol mee. Te beginnen bij de coverstory. Deze gaat over een onlangs uitgekomen speelfilm, Pinball: The Man Who Saved The Game. De man in kwestie is Roger Sharpe en de acteur die hem speelt staat nu prominent met z’n bakkes bij ons op de cover. Waarvan akte. Er zullen best wel wat mensen zijn die Roger Sharpe niet kennen. En diegenen die wel eens van hem gehoord hebben zullen misschien zeggen: Roger Sharpe, dat was toch geen maffioso? Klopt. Maar het feit dat hij pinball van de ondergang moest redden in 1976 (!) had wel het een en ander met de maffia te maken.

Ronald Eijkman

Chicago was in de jaren 30 van de vorige eeuw het epicentrum van pinball, het spel dat destijds eigenlijk niets meer was dan een bak met een plank met wat gaten en spijkers en een afschietmechanisme voor de bal. Die bal moest dan terecht komen in het gaatje met de meeste punten. Flippers waren er nog niet. Chicago was ook één van die steden waar de maffia aardig actief was. Niet dat pinball met de maffia geassocieerd werd, maar toen in diezelfde tijd een muntgeldmechanisme voor pinballapparaten werd geïntroduceerd, werd pinball al snel een aantrekkelijk alternatief voor illegale gokkasten. De ‘Chicago mob’ heeft daar zeker een graantje van meegepikt. Neem de economische depressie van de jaren 30 mee in het verhaal en je zult niet verbaasd zijn dat ook pinball vlot werd verboden in grote delen van Amerika. Afijn, ik moet nu stoppen voordat ik het hele verhaal over de film ook nog ga vertellen.

Dat de maffia tot de verbeelding spreekt blijkt wel uit de enorme populariteit van de fictieve maffiabaas Don Vito Corleone, beter bekend als The Godfather. De eerste film die over de familie Corleone is gemaakt, vierde vorig jaar zijn 50ste verjaardag. Voor Jersey Jack Pinball reden om The Godfather als thema voor hun nieuwste flipperkast te gebruiken. In deze Spinner een review van de Limited Edition. Ook hebben we een artikel over The Mafia, een hele bijzondere flipperkast uit 2018 van Team Pinball, waar er maar tien van zijn gemaakt. Los van deze maffiaverhalen hebben we nog veel meer in deze Spinner staan. Laat me jullie niet langer ophouden, lezen maar!

Van de waarnemend voorzitter

Een mijlpaal: 1500 leden!

In de vorige Spinner stond ik stil bij het feit dat we de contributie voor onze leden al meer dan tien jaar niet verhoogd hebben. Sinds 2011 is de contributie 35 euro en dat is zo gebleven. Dat konden we als vereniging realiseren dankzij goed financieel beheer (zonder zuinig te zijn) en door een gestage groei van het ledenaantal. In bijna alle jaren dat ik lid ben van het bestuur (dat begon 20 jaar geleden) verwelkomden we enkele tientallen leden meer dan waar we afscheid van (moesten) nemen. In 2003 noteerde ik dat we de 1000 leden naderden. Dat werd toen gevierd en het 1000e lid werd in het zonnetje gezet. Dit kwartaal hebben we voor het eerst meer dan 1500 leden. Dat is een mijlpaal!

En waar komt die nieuwe aanwas vandaan? Uit ervaring weten we dat het clubhuis een ‘klantenbinder’ is. Wat wil je ook: leden mogen voor half geld naar binnen, dat trekt een echte Hollander over de streep. Ook het jaarlijkse ‘externe event’, het DPO, zorgt lokaal voor extra naamsbekendheid en draagt bij aan de groei van het aantal leden (‘joh, ik wist helemaal niet dat er een vereniging bestond’). Verder hebben we door het land leden die als echte ambassadeurs gevraagd en ongevraagd flipperliefhebbers wijzen op het bestaan van onze vereniging. Het Dutch Pinball Museum in Delfshaven te Rotterdam mag in dat verband niet onvermeld blijven. Feit is dat we nog nooit reclame hebben gemaakt, maar dat liefhebbers ons toch weten te vinden.

En wie worden er dan lid? Zijn dat nog steeds vooral grijze(nde) mannen die nu de kinderen het huis uit zijn meer tijd hebben voor hobby’s? Of klopt het dat er ook ‘millenials’ zijn die lid worden? Niet omdat pa, als verstokte fan van de zilveren bal, ze lid heeft gemaakt en ongevraagd meesleept naar het clubhuis, maar omdat ze zelf enthou-

siast zijn over het spelletje. Ik durf de stelling wel aan dat er de laatste jaren meer jeugd naar het clubhuis komt dan in eerdere jaren. Ik heb het al vaker gezegd: verjonging is van levensbelang voor elke vereniging. Goed om te merken dat veel van de nieuwe actieve leden minstens twee decennia jonger zijn dan ik. Of betekent dat vooral dat ik echt een ouwe vent begin te worden?

Hoe zit het dan nu met de samenstelling van ons ledenbestand? De ledenadministratie geeft niet op alle vragen antwoord, maar het is wel duidelijk dat het zwaartepunt ligt tussen 42 en 59 jaar: die groep is goed voor zo’n 65% van de populatie. De groep van 18 tot 41 jaar is ook best groot: zo’n 15% van de leden. De pre- en echte pensionado’s (60+) maken circa 10% uit van het bestand, net als de jeugd onder de 18 jaar. Mooie uitdaging om die jongelingen aan boord te houden op het moment dat ze zelf (levens)keuzes gaan maken. Als dat lukt, helpt dat om de ‘vijver’ voor nieuwe actieve leden te vergroten. Niet omdat jonger beter is, maar als tegenwicht voor al die ouderen. Bas Vis

Barry Driessen

Pinball: The Man Who Saved The Game

What if... Dat is de vraag die je jezelf kunt stellen na het kijken van deze film over een van de meest opmerkelijke gebeurtenissen in de geschiedenis van onze hobby. Hoe zou ons leven eruitzien als Roger Sharpe op die dag in mei in 1976, in een rechtszaal in Manhattan, dat schot niet had gemaakt?

Dan hadden we allemaal niet deze prachtige hobby gehad, was er geen Spinner geweest, geen NFV, geen Stern, Jersey Jack, Dutch Pinball Museum… En was mijn eigen bedrijf, Dutch Pinball, er ook niet geweest!

Mike Faist als Roger Sharpe in de film ‘Pinball: The Man Who Saved The Game’

Roger Sharpe

De film Pinball: The Man Who Saved the Game speelt zich af in de jaren 70 en gaat over het leven van Roger Sharpe. Het verhaal vertelt hoe hij in de flipperwereld terecht is gekomen met als hoogtepunt zijn poging om aan te tonen dat flipperen geen kansspel, maar een behendigheidsspel is.

Voor de mensen die hem niet kennen, Roger Sharpe is een legende in de flipperindustrie. Al sinds de jaren 70 is hij werkzaam bij verschillende flipperfabrikanten en staat hij voornamelijk bekend als de persoon die de licenties verwierf voor tientallen, misschien wel honderden flipperkasten, waaronder Elvira, Terminator 2, Indiana Jones, Star Trek The Next Generation, The Addams Family, en… last but not least: The Big Lebowski! Want ook de licentie voor onze Lebowski wordt door Roger geregeld. De licentie voor onze volgende titel hadden we ook absoluut niet kunnen verkrijgen zonder Roger. Daarnaast maakte Roger ook deel uit van het designteam van meerdere flipperkasten.

Ik ben inmiddels al een aantal jaren bevriend met Roger en het is dan ook geweldig om een film te zien die gaat over iemand die ik zelf goed ken. Ik ben daardoor misschien wel een beetje bevooroordeeld terwijl ik een recensie over deze film schrijf.

Geschiedenis

Ergens midden jaren 40 werd flipperen in de Verenigde Staten verboden. De toenmalige burgemeester van New York, La Guardia, vond dat flipperen een kansspel is. Hij associeerde flipperen met gokken en georganiseerde misdaad en daardoor kwam er een verbod op flipperen. Kort na dit besluit volgden andere grote steden en was flipperen zo’n beetje overal verboden in de VS. In New York liet La Guardia de politie ook meerdere invallen uitvoeren en namen ze duizenden flipperkasten in beslag om ze te vernietigen.

In de jaren die volgden probeerden liefhebbers het verbod nog altijd op te heffen, waaronder ook Roger Sharpe. Dat gebeurde uiteindelijk pas ruim 30 jaar later. Tijdens een officiële hoorzitting in 1976 bij een aantal leden van de gemeenteraad van Manhattan wilde hij aantonen dat flipperen geen kansspel, maar een behendigheidsspel is, om zo het verbod op flipperen te laten opheffen. Aangezien we vandaag de dag nog steeds flipperen weten we wel of hem dit gelukt is of niet.

De Film

De film is een echte film. Geen documentaire! De film speelt zich af in de jaren 70 en volgt een jonge Roger Sharpe gespeeld door Mike Faist. De decors, kleding en acteurs zijn geweldig, de jaren 70 spatten van het scherm. De cinematografie is fantastisch en heeft iets weg van een Hollywoodfilm, wat erg knap is voor een lowbudgetfilm. De film wordt af en toe onderbroken door een oude Roger Sharpe, gespeeld

Burgemeester La Guardia van New York sloopt flipperkasten op grote schaal

door Dennis Boutsikaris, die het verhaal vertelt. We zien de oude Roger tussendoor ook geïnterviewd worden, maar hij verschijnt ook in de film naast zijn jongere versie om iets te vertellen. Dit is een aparte manier om een verhaal te vertellen, maar het werkt echt goed en maakt de film nog leuker.

Hoewel je zou denken dat de film alleen maar over flipperen gaat, is het eigenlijk een liefdesverhaal.

Roger laat aan de zoon van Ellen zien hoe je moet flipperen

Roger Sharpe over enkele licenties die hij geregeld heeft

Elvira - dit was mijn eerste officiële licentie en je vergeet nooit de eerste van wat dan ook. Cassandra was een genot om mee samen te werken, niet alleen voor de eerste game, maar ook voor de games daarna.

Bugs Bunny - niet de beste game ter wereld, maar de eerste keer dat we met een grote filmstudio werkten - Warner Bros - en het opende echt de deuren voor toekomstige licentiethema’s, niet alleen voor flipperkasten, maar ook voor videogames, redemption games en gokautomaten.

Indiana Jones - de kans om met Lucas Licensing te werken, naar de ranch te gaan en George Lucas te ontmoeten waren allemaal geweldige ervaringen. Tevens een sensationeel spel van Mark Ritchie, Doug Watson en het hele ontwerpteam.

Star Trek: Next Generation - het was een geweldige uitdaging om alle acht hoofdrolspelers samen met John de Lancie (Q) te krijgen. Het resultaat was een baanbrekende flipperkast!

Terminator 2: Judgement Day - de samenwerking met James Cameron, Larry Kasanoff, Stan Winston en natuurlijk Arnold Schwarzenegger was echt een gedenkwaardige ervaring. Niet alleen voor de flipperkast, maar ook voor de bekroonde videogame. Het leidde ook tot een geweldige relatie met producer Larry Kasanoff, die de eerste twee Mortal Kombat-films maakte.

The Addams Family - dit bleek duidelijk een baanbrekende machine te zijn onder leiding van het creatieve genie van Pat Lawlor en Larry DeMar en is terecht de beste flipperkast in de moderne tijd. Het was een genoegen om met de cast en de studio te werken en alles tot leven te laten komen.

“In de stad ontdekt hij een aantal flipperkasten in een seksshop”

Misschien zelfs een beetje een romcom, zoals een film van Richard Curtis (van onder andere Four Weddings and a Funeral).

De film volgt Roger Sharpe en hoe hij worstelt om schrijver te worden en uiteindelijk zijn eerste schrijfopdracht bij GQ magazine in New York krijgt. Hier ontmoet hij ook de liefde van zijn leven, Ellen. Een groot gedeelte van de film gaat ook over hoe zijn relatie met Ellen begint. Het klinkt misschien wat zoetsappig, maar de afwisseling van dit romantische verhaal en flipperen is erg leuk gedaan.

In de stad ontdekt hij een aantal

flipperkasten in een seksshop waar hij dagelijks naar toe gaat om te flipperen. Dit verandert zijn leven en hiermee begint zijn liefde voor het spel waar we allemaal zoveel van houden. Zonder te veel te verklappen – want iedere flipperaar moet deze film zelf zien – zien we een klein stukje historie over flipperen en dit leidt uiteindelijk tot de bekende hoorzitting bij de gemeenteraad van Manhattan.

De film is een echte aanrader voor flipperaars, maar ook als je niet veel geeft om flipperen is het een leuk stukje historie gecombineerd met een liefdesverhaal.

De echte

Roger Sharpe met karakteristieke snor

Dutch Pinball Open Expo 2023

Een feest voor flipperliefhebbers

DPO-weekend 18-19 november 2023

Traditiegetrouw is het Dutch Pinball Open (DPO) een ‘rondtrekkend circus’. Eén per keer per jaar organiseren we een groots flipperfestijn op locatie. Dit jaar gaan we naar Veldhoven, waar het DPO-kernteam contact legde met Conference Centre Koningshof. Een bekende locatie voor congressen en met diverse grote ruimtes. Daar kunnen we zeker weer veel flipperkasten en vendors kwijt. Gaan we dit jaar de 200 kasten halen?

Dat zal mede van onze leden afhangen. Gelukkig heeft Eindhoven zich ontwikkeld tot een stad met een grote concentratie van heel actieve flipperaars. Graag allemaal nu alvast in de agenda noteren: 18-19 november 2023 is DPO-weekend!

Het DPO is zoals altijd een meerdaags evenement, met een hoofdtoernooi waarvan de kwalificatie op zaterdag wordt gespeeld en de finale op zondag. Het event heet natuurlijk niet voor niets het Dutch Pinball Open! De details van het programma gaan de komende maanden uitgewerkt worden, maar natuurlijk zal er een Classic Match zijn op zaterdag en een jeugdwedstrijd op zondag!

Koningshof is een congreslocatie met een eigen hotel. Dat is voor de DPO-diehards natuurlijk ideaal: lekker de hele dag flipperen en dan zo je bed in rollen. En op zondagmorgen na het ontbijt weer verder!

Wil je meehelpen? Het organisatieteam kan hulp gebruiken bij:

• Opbouwen op vrijdag en afbouwen op zondag en maandag

• Ondersteuning bij de toernooien (zoals score bijhouden)

Ook met 2-3 uurtjes hulp zijn we heel blij. Ben je in de gelegenheid om een eigen flipperkast mee te nemen? Dat zou het team ook geweldig vinden. Stuur je aanmeldingen naar:

dpovrijwilligers@nfvpinball.nl en dan neemt het DPO-team contact met je op om afspraken te maken over de invulling.

Het DPO-kernteam, Marcel van Kessel, Ralf de Kleine en Victor Stulemeijer.

Modernisering van de collectie

Al een aantal jaren heeft de NFV modernisering van de collectie op het programma staan. Bij de ALV op 10 juni 2023 stemden de leden in met een voorstel van het NFV-bestuur om een extra investering in de NFV-collectie te doen. Daarvoor is een bedrag van 15.000 euro gereserveerd. Tijd om de ‘wish list’ te actualiseren. Daar kunnen titels af van flipperkasten die we in de tussentijd hebben aangekocht. En er kunnen titels bij van nieuwe releases. Help het NFV-bestuur mee om een goede keuze te maken!

Ieder jaar wordt er gekeken wat er van het budget gebruikt kan worden om de collectie uit te breiden. Dit naast natuurlijk de investeringen in het onderhoud. Streven is de uitbreiding te combineren met modernisering van de collectie. Het zwaartepunt van de collectie ligt momenteel duidelijk in de jaren negentig. Ook onderhoudstechnisch heeft verjonging zijn voordelen natuurlijk. Zo is de collectie de laatste jaren uitgebreid met onder andere Dialed In!, Guardians of the Galaxy, The Walking Dead, Ripley’s Believe It Or Not en The Simpsons Pinball Party.

Een aantal jaren terug zijn de leden al naar hun mening gevraagd maar sindsdien zijn er weer een hoop titels bijgekomen. Dus hebben we een poll gemaakt op de website, waarbij je kunt kiezen uit populaire kasten van na 2000. Het invullen van de poll is heel eenvoudig: scan de QR-code hiernaast of ga naar de website, kies voor sectie Flipperen en onderaan in het menu vind je de poll. Je kunt éénmalig stemmen op maximaal 3 kasten. De uitslag van de poll wordt na het stemmen weergegeven.

Probeer bij het kiezen van een kast niet alleen te denken aan de nieuwste kasten omdat je die graag eens zou spelen maar denk vooral aan de kasten die je zelf al uitgebreid gespeeld hebt en weet dat ze een goede aanvulling zijn van de collectie. Probeer verder ook te denken aan de prijs-prestatieverhouding. De poll sluit op 31-09-2023.

Queen

Will it rock you?

Het jaar 2022 bevatte de aankondiging van de tweede flipperkast van Pinball Brothers: Queen. In oktober werd hij op Pinexpo voor het eerst speelbaar voor het grote publiek maar de productie kwam pas later op gang. Dutch Pinball Museum in Rotterdam kreeg Queen in februari 2023 binnen en gelijk toog jullie reporter naar Rotterdam om deze nieuwste creatie van Pinball Brothers aan de tand te voelen.

Al jaren ging het verhaal dat Heighway Pinball als thema voor de tweede flipperkast Playboy of Queen in gedachten had. Heighway Pinball is, via een faillissement, overgegaan in Pinball Brothers. In september 2021 werd al duidelijk dat de nieuwe titel Queen zou worden. In een Queen pop-up store in London verscheen namelijk ineens, onaangekondigd, een Queen flipperkast. Hoewel puur een display model, dat niet bespeeld kon worden.

In juli 2022 volgde de officiële aankondiging en kon er besteld worden met de belofte dat de eerste mensen in 2022 hun Queen al zouden ontvangen. Voor het publiek echter pas speelbaar op Pinexpo in oktober dus kopers van het eerste uur hebben gekocht zonder hem gespeeld te hebben.

Met betrekking tot het ontwerp is het verhaal wat vager. Geruchten gaan dat het origineel ontworpen is als een wide-body door Dave Saners en Barry Oursler tijdens hun tijd bij Heighway Pinball. Pinball Brothers

zou dit ontwerp hebben aangepast in een standard body. Als gamedesigner staat nu vermeld Alexander Spohr en voor artwork Stefan Akin. Beide personen zijn onbekend voor jullie reporter.

In de flipper bevinden zich veertien liedjes, te weten:

• A Kind Of Magic

• Another One Bites The Dust

• Bohemian Rhapsody

• Hammer To Fall

• I Want To Break Free

• Killer Queen

• One Vision

• Play The Game

• Radio Ga Ga

• Seven Seas Of Rhye

• Somebody To Love

• We Will Rock You

• We Are The Champions

• Who Wants To Live Forever

Het zijn live-uitvoeringen om, denk ik, het gevoel van een concert beter over te brengen. Een mooie playlist met veel van hun grootste hits.

Queen is er in totaal in twee varianten: een gelimiteerde Rhapsody editie (max 1000 stuks) en een standaard Champions editie. In dit artikel komt dus de Rhapsody versie aan bod.

Dit verslag gaat niet in op spelregels maar vooral of er speelplezier is en het uiterlijk van de kast.

Het speelveld

Kijkend naar het speelveld valt natuurlijk direct de grote gitaar rechtsboven op. Daarnaast zie je een centrale ramp gemaakt van spiegelend metaal.

Alle verlichting is volgens mij volledig meerkleurig (RGB). Ook in de apron bevinden zich leds gericht op het speelveld om de verlichting aan de onderzijde van het speelveld te verzorgen. In combinatie met de verlichte sideblades is de verlichting zeker toereikend.

Kijken we naar de Toys op het speelveld dan zien we er dus eigenlijk maar één. Al is het de vraag of je een

tweede minispeelveld eigenlijk een toy mag noemen. Op het minispeelveld vind je één full-size flipper, een drietal standuptargets, een captive bal met een standuptarget erachter en twee uitgangen.

Dan het aantal schoten. Van links naar rechts zien we vanaf de onderste twee flippers eerst een viertal droptargets met daarachter een drietal standuptargets (die een piano voorstellen), dan een loopschot dat buitenom loopt, vervolgens een droptarget met daarachter een doodlopend schot met een VUK (vertical up-kicker) die de bal naar de bovenliggende wireform brengt, dan een grote

centrale ramp die de bal naar de linkerof rechterflipper terugbrengt (en wordt aangestuurd door een diverter) of naar een fysieke ball-lock. Dan volgt weer een droptarget waarachter zich een scoop bevindt, vervolgens een doorgang die naar de popbumpersectie leidt. Als laatste een buitenloopschot dat eindigt in de VUK die de bal naar het

tweede speelveld(je) brengt. Verspreid over het speelveld vind je verder nog een viertal standuptargets.

Linksachter bevindt zich een model van het oude Wembley stadium (dat inmiddels is afgebroken) waar veel van Queen’s concerten plaatsvonden. Meest memorabel is wel hun Live Aid concert uit 1985, denk ik. In dit model bevindt zich een magneet die de bal kan vastpakken en naar de popbumpersectie brengt.

Als je de buitenloop linksom schiet kan de bal via een trapdoor, zoals we ook kennen van bijvoorbeeld Funhouse, gebracht worden naar het minispeelveld door een VUK. Als je de foto op de volgende pagina bekijkt die toont hoe het er onder het minispeelveld uitziet heb je een beter idee van het balverloop in Queen.

Het kabinet

In tegenstelling tot Alien is Queen een standard body. Een standaard lcd-display vind je in de backbox. Het artwork op het kabinet is weinig inspirerend al zeggen ze dat er over smaak niet te twisten valt. Het is simpelweg het woord Queen over iets wat denk ik het Wembley stadium moet voorstellen.

Het kabinet: matig artwork

Het speelveld in volle glorie

Er worden op het lcd-display onder andere filmbeelden getoond uit concerten. Redelijk gebruikelijk bij muziekflippers.

Een andere moderne muziekflipper, Rush van Stern, doet het niet anders. De animaties zijn nog heel beperkt.

De hamvraag: hoe speelt-ie?

Pinball Brothers is een relatief nieuwe speler op de markt maar hun eerste kast, Alien, is een kast waar jullie reporter meer dan graag een potje op afdrukt. Het thema staat hem dan ook zeer aan en de kast trekt je echt in de wereld van Alien. Niet in de laatste plaats door het goede gebruik van geluid en video. De eerste rapporten van spelers van het eerste uur over Queen waren echter niet bemoedigend en dus ging jullie reporter met matige verwachtingen op pad.

Als je voor deze Queen flipperkast staat is mijn eerste indruk ‘mwah’. Niet echt iets waarvan je denkt, wow, wat apart of mooi. Een tweede speelveldje kan leuk zijn maar er

is maar één, makkelijk te schieten, ramp in het midden. Er bevinden zich wel een paar VUK’s op het speelveld die de bal kunnen sturen. Ook zijn er vier droptargets en dat is altijd mooi. Deze droptargets hebben zelfs drie standuptargets achter zich staan. Genoeg te schieten aan de linker middenzijde dus.

De ramp brengt de bal naar een fysieke ball-lock. Indien de bal niet hard genoeg wordt geschoten wordt de bal naar de popbumpers geleid. Het is een typische fan-layout, ook daar niets spannends.

Bij Alien waren het geluid en de video zeer pakkend, maar hoe zit dit bij Queen? Ook hier helaas niets spannends. De muziek van Queen is natuurlijk werelds maar als er andere geluidseffecten worden afgespeeld valt de

Speelveld zonder minispeelveld (de gitaar)

“De indruk die Queen achterliet bij jullie reporter was middelmatig”

muziek vrijwel geheel weg. Ik begrijp echter dat recentelijk David Thiels hiermee aan de slag is gegaan (heeft al diverse flipperkasten op zijn naam staan waaronder Alien die uitstekend presteert op dit vlak) dus er is terechte hoop op verbetering. Ik hoop dat er dan ook gelijk wordt gewerkt aan andere call-outs want ook daar komt weinig energie vandaan. Nu kan je wel zeggen dat een muziekflipper weinig ruimte voor humor biedt maar speel dan maar eens op Metallica van Stern, dan weet je daarna dat dit wel degelijk kan.

Het artwork op het speelveld is voldoende maar ook niet meer dan dat. Kabinet artwork is onvoldoende, gewoon het woord Queen op een groot lettertype afgedrukt. Kom op, dit kan toch beter?

Kortom, de indruk die Queen achterliet bij jullie reporter was (gespeeld werd software versie 0.84e), middelmatig en zeker geen reden om hard naar de bank te rennen. Het spel kon gewoon niet echt overtuigen en er waren geen wow-momenten in het spel. Ja, de muziek is fantastisch maar dan kan ik ook een andere flipperkast gaan spelen met een koptelefoon op waarop Queen wordt afgespeeld.

De hier bespeelde Rhapsody versie komt op ruim 13.000 euro en de standaard Champion uitvoering op ruim 11.000 euro. Voor zulke bedragen mag je meer verwachten dan hier geboden wordt, vind ik.

Uitzicht vanaf de flippers

Ik denk dat dit voor meer flipperkasten van toepassing is maar zeker bij Queen zou ik even afwachten hoe de software zich ontwikkelt alvorens tot een aankoop over te gaan. Ook de stabiliteit van de hardware moet zich nog gaan bewijzen. De Queen in Rotterdam kent in ieder geval kinderziekten. Berichten op Pinside van early adaptors getuigen hiervan. Ik geloof echter wel dat er achter de schermen hard wordt gewerkt aan verbetering. Het is verder de verwachting dat de Queen nog een paar jaar in productie blijft en ik denk ook niet dat de markt

‘Viewmaster’ song selector

groot genoeg is om alle 1.000 LE’s te verkopen. Angst om ernaast te grijpen is dus ongegrond, lijkt me. Ik ben er niet zeker van of Pinball Brothers er wel wijs aan heeft gedaan om Queen op de markt te brengen zoals de kast nu is. Men had wellicht beter een zestal maanden kunnen doorontwikkelen, zodat de hard- en software op een hoger niveau zouden zijn. Je kunt tenslotte maar één keer een eerste indruk maken. Maar ja, als je al in september 2021 de kast een keer laat zien en juli 2022 de officiële launch hebt is verder uitstel lastig. Dit bewijst maar weer eens de juistheid van het credo: ‘eerst afhebben, dan pas aankondigen.’

In een paar uur kun je echter lang niet altijd een flipperkast goed leren kennen dus ga vooral je eigen mening vormen. De Queen is bij Dutch Pinball Museum te Rotterdam alweer vertrokken. De flipperkast is nu te bespelen bij Free Play in Lanaken (BE).

Dank nogmaals aan Dutch Pinball Museum voor het mogen spelen van deze nieuwe kast!

Pinball on location

Café De Krater, Roetersstraat 13, Amsterdam

Terug van weggeweest, de flipperkast in café De Krater, de kroeg voor UvA-studenten in de Roetersstraat in Amsterdam.

Fanatieke flipperaars hebben een feilloos geheugen. Vraag aan een willekeurig iemand waar het ooit begonnen is, met wie en op welke kast, en hij zal je moeiteloos het antwoord geven. Ook kunnen velen van ons nog reproduceren waar ze een bepaalde machine voor het eerst gespeeld hebben. Ik ben daar geen uitzondering op. Zelf speelde ik mijn eerste potjes toen ik een jaar of negen was, in een snackbar in Den Hoorn, wachtend op de Texel-boot naar Den Helder. Ik kan me nog goed herinneren hoe mijn zuur verdiende kwartjes een voor een in de Charlie’s Angels kast verdwenen.

Ook kan ik me nog goed heugen waar ik voor het eerst Monster Bash (de Ossemarkt in Antwerpen), Addams Family (Sleep Inn, Amsterdam) en Foo Fighters (The Mall, Utrecht) speelde. In dit rijtje past moeiteloos café De Krater in Amsterdam. Het was eind jaren negentig en de flipperwereld bevond zich in zwaar weer. De grootste hits, bij spelers

en exploitanten, zoals Addams Family, Twilight Zone en Scared Stiff, lagen alweer een tijdje achter ons. Daarnaast was er in vorm van de Photoplay een geduchte concurrent voor de flipperkast bijgekomen. Sterker nog, steeds meer locaties prefereerden zo’n lelijk lichtgrijs kabinet dat minder storingsgevoelig was en meer opleverde. Maar er was hoop.

“De flipperkast heeft een prominente plek in het café gekregen”

In Amerika waren de beste ontwerpers al jaren bezig met het Pinball 2000 concept. Flipperen op een kast met elementen uit een videogame. Hoewel het internet nog in de kinderschoenen stond, kwamen er lyrische berichten uit de Verenigde Staten, waar de kast inmiddels al in

het openbaar stond. Het was februari 1999 en ik toog naar café De Krater waar als een van de eerste locaties in Nederland deze machine stond opgesteld. Ik stond perplex. De kast speelde fantastisch en als flipperliefhebber had ik echt het idee dat ‘onze toekomst’ gered was. Zoals dat gaat in cafés werd deze flipper na verloop van tijd vervangen en later speelden we hier nog op de NBA-Fastbreak, Theatre of Magic en tot slot op een Junk Yard, waarvan de staat op een gegeven moment zo belabberd was, dat de eigenaar bedankte voor een andere machine. En zo verdween er opnieuw een locatie waar je in het openbaar kon flipperen.

Verheugd was ik daarom in maart van dit jaar, toen ik hoorde dat er opnieuw een kast was neergezet. Ik was er al jaren niet geweest en de bar was naar de andere kant verplaatst en de flipperkast had een prominente plek gekregen, midden in het etablissement. Navraag bij de eigenaar van het café leerde dat hij de machine er heeft neergezet om

Jim Jansen

Café-eigenaar Daan bij de World Cup Soccer

studenten, na een drukke werkgroep of een zwaar tentamen, even wil laten ontspannen. Momenteel staat er een World Cup Soccer die geëxploiteerd wordt door Van Es Automaten. Je kan op deze kast alleen cashless betalen. Een spel met vier ballen kost vijftig cent en voor drie spelletjes tik je slechts een euro meer af. Prima.

We speelden een aantal potjes op een lekker lopende machine, best vaak aangestaard door studenten. Het is te hopen dat ook zij worden aangestoken door het flippervirus, want in dat geval wil de eigenaar er nog een machine naast zetten. Vandaar de tip als je in de buurt bent: ga dat zien!

Karakteristieke muurschildering in het café

De historie van de flipperkast in woord en beeld: 1973

Qua naamsbekendheid is ‘onze’ Henk de Jager de bekendste Nederlander in de flipperwereld. Henk heeft een uitgebreide kroniek geschreven over de historie van de flipperkast. In drie kloeke delen doet hij verslag van de ontwikkelingen, vanaf het prille begin voor de Tweede Wereldoorlog in de vorige eeuw tot de producties van deze eeuw. Tot nu toe was er slechts een handvol mensen die dit werk konden lezen. We zijn er heel blij mee dat we nu de lezers van Spinner kennis kunnen laten maken met Henk de Jager’s ’Ontwikkeling van de flipperkast - van knikker tot virtual-reality’. We gaan in een Spinner jaargang steeds vier flipperjaren behandelen: in Spinner 1 was dat 1963, in deze Spinner 2 is dat 1973, later in het jaar gevolgd door 1983 en 1993.

BALLY

Waar Gottlieb al in 1970 mee begon namen nu Bally en Williams over: de outhole bonus. Een portie punten tijdens het spel opgebouwd en uitgekeerd zodra de bal het speelveld verliet. Een heel populaire feature: deze zou nooit meer uit de flipperkasten verdwijnen. De gehele flipperhandel maakte in 1973 even een korte “dip” door: de Europese markt verzadigde waarschijnlijk sneller dan verwacht. Het aantal vier-spelers was wat minder dan in het voorgaande jaar, en de types die aan het einde van 1973 verschenen leken vaak wat “lowcost” producten. In het begin van het jaar was daar nog niet veel van te zien: Bally opende zijn reeks in maart met vierspeler “Monte Carlo”, tegelijk met de daarvan afgeleide één-speler “Odds & Evens”. Artwork van Dave Christensen en een geweldig spel. Bally’s eerste met “outhole bonus”. Tijdens het spel kon de speler de cijfers 1-10 verlichten door middel van rollover buttons en uitworpgaten. Werden

alle even of alle oneven nummers verlicht dan kon extra worden gescoord in de uitworpgaten: 5000 punten in het midden-gat, extra bal in het linkse gat. Werden alle nummers verlicht dan kon “special” worden gescoord in de doorloopbaan rechtsboven. De outhole-bonus werkte op een bijzondere wijze: voor ieder verlicht cijfer werd 1000 punten uitgekeerd. Waren alle even cijfers verlicht, dan werden nog eens 5000 extra punten gescoord, bij alle neven cijfers ook nog eens 5000 extra. Dit maakte een totale bonus van 20000 punten mogelijk.

De volgende Bally van dat jaar was wel een twee-speler, en ook nog eens een kloon van een wel heel succesvolle vier-speler. De in mei verschenen “Time Zone” is de twee-speler variant van de veel verkochte “Space Time” uit het vorige jaar. Zelfde artwork, zelfde spel. Na 5000 stuks “Space Time” te hebben verkocht wist Bally ook nog eens 2500 exemplaren van deze “Time

Zone” weg te zetten. Indrukwekkende aantallen. Toch stond de volgende vier-speler al weer op stapel. Maar Bally, wat gebeurt er nu? Zijn de lange 3-inch flippers helemaal ingeburgerd, en zijn zipper-flippers helemaal uit de mode, komt Bally’s nieuwste met... zipper flippers. Normaal gesproken zou dit het doodvonnis voor zo’n

Bally’s Monte Carlo

machine betekenen. Deze flipperkast werd echter gered door zijn goede spel, komisch artwork (van Dick White) en zijn spectaculaire nieuwe feature. De naam? “Nip It”, wat zoveel zegt als: “knabbel er aan” (zie ook Spinner 2023-1). En dat zegt weer alles over de nieuwe feature: bovenin het speelveld is een lightshield aangebracht dat 3-dimensionaal is gevormd met de afbeelding van een krokodil. Door middel van een extra knop naast de rechtse flipperknop kan de speler een metalen grijper uit de krokodillenbek laten schieten, die de bal van het speelveld grist. De bal rolt dan onder het krokodillen-lightshield door, scoort 1000 punten, voert de bonus 1000 punten op en komt beneden weer op het speelveld terug. Bij de eerste “Nip It” modellen was die beugel voorzien van een plastic kap in de vorm van een krokodillensnuit. Deze bleek echter niet opgewassen tegen het geweld van de bal en brak zo snel dat Bally deze in de loop van de productie wegliet. Om zo’n kap te zien zal men de flyer van “Nip It” moeten opzoeken waarop een close-up foto van deze “grabber” is afgebeeld. “Nip It” heeft de speler best wel veel te bieden. Het is een twee-bals multiball spel. Eén van de ballen kan worden vastgelegd in een uitworpgat links.

Er worden dan twee targets verlicht. Wordt zo’n verlichte target geraakt dan wordt de gevangen bal bevrijd

en de opgebouwde bonus tussentijds gescoord, zonder dat deze naar de beginstand terug loopt: de opbouw gaat gewoon verder. Verlaat de bal het speelveld, dan wordt de bonus als “outhole bonus” gescoord en teruggezet naar 1000 punten. De al eerder vermelde zipper-flippers, een gate in de rechtse uitloopbaan, een terugschietbaan en vier thumper bumpers maken “Nip It” tot een fijne machine om te bespelen, het artwork met de komische vissertjes maakt het tot een machine die het aanzien waard is. Grote probleem was echter altijd de veel te lichte constructie van de krokodillenbek. Niet slechts de plastic kap, nee het gehele mechanisme scheurde zichzelf in stukken. Dit kwam door de veel te sterke spoel die het knappe mechaniek moest bedienen. Deze oefende veel te grote krachten uit op het frame en het schuifmechanisme onder het speelveld. Daarbij werd het schuivende gedeelte gedragen door enkele lichte nylon lagertjes die snel wegsleten, waarna “Nip It”, zijn naam indachtig, aan de metalen constructie begon te knabbelen. Soms werd de gehele bek verwijderd, zodat we nu geregeld op die plaats incomplete flipperkasten van dit type aantreffen. Jammer, jammer.

Bally zette zijn reeks leuke flippers gewoon voort: in oktober was het weer tijd voor een één-speler model.

Tekenaar Dick White zette de vrolijke stijl waarmee hij “Nip It” vorm gaf voort in deze “Hi-Lo Ace”. Fladderde bij “Nip It” een vrolijk vogeltje op de kop van een krokodil, bij “Hi-Lo Ace” zien we datzelfde vogeltje, nu met jasje en hoedje, boven de puntenteller. Bovendien nog een vrouwelijk exemplaar op de hoed van de goochelaar. Een “handelsmerk” van White? Wellicht komen we hem in de toekomst nog tegen! Door zijn drukke artwork en veelheid van speelkaarten op het speelveld lijkt het spelletje ingewikkelder dan het is. Bedoeling is de (lage) reeks speelkaarten van Aas tot en met 7, of de (hoge) reeks van 8 tot en met Aas te verlichten, vandaar de naam. Voor beide reeksen is het nodig de Aas aan het branden te brengen. Dat kan door de bal over de middelste van de vijf rolloverbanen bovenaan het speelveld te schieten. Lukt het de lage reeks te scoren dan wordt beurtelings een van de uitloopbanen verlicht voor special. Lukt het de hoge reeks te scoren, dan worden de doorloopbanen links en rechts beurtelings verlicht voor special. Vreemd genoeg geen outhole-bonus in deze flipperkast. Dat terwijl Bally er al in februari 1973 mee was begonnen. Was “Hi-Lo Ace” een wat ouder ontwerp, dat Bally nog op de plank had liggen? Zeker is wel dat dit de laatste Bally flipperkast is waarin deze feature niet voor komt.

Bally’s Nip-it

Bally’s Hi Lo Ace

Wel nieuw in “Hi-Lo Ace”, nieuw voor Bally tenminste, is het gebruik van flipperfeeder lanes. Afgekeken van Gottlieb die dit spelelement al sinds 1965 gebruikt. Wel een groot succes, want na de eerste toepassing in “Hi-Lo Ace” zal er vrijwel geen Bally flipperkast meer worden gebouwd zonder deze feature. Vrij kort na “Hi-Lo Ace” bracht Bally het laatste 1973 model op de markt: vierspeler “Circus”. Ook hier weer een flipperkast waarbij het artwork indrukwekkender is dan het spel. Prominent aanwezig is hier de outholebonus die kan oplopen tot 15000 punten en na de derde en vijfde bal dubbel wordt uitgekeerd. Ook hier weer de “flipper-feeder lanes” die een gericht schot op de linkse en rechtse reeks rollover-buttons mogelijk maken. Door de bal eerst in een van de bovenste rolloverbanen te schieten kunnen deze reeksen rollover buttons worden verlicht: zij voeren dan de bonus verder op. Bereikt de bonus een ingestelde waarde, dan worden de linkse of rechtse target verlicht voor extra bal. Komt de bonus aan de top, dan worden de linkse en rechtse uitloopbaan beurtelings verlicht voor special. Terug van weggeweest zijn de “standard bumpers”, de niet ketsende variant

van de thumper bumper, die links en rechts van de enige thumper bumper die “Circus” rijk is zijn geplaatst. Ondanks het simpele spel was “Circus” best wel succesvol, getuige de 3550 stuks die Bally leverde. In het volgende jaar verscheen nog een twee-speler uitvoering met de naam “Big Show. Zelfde artwork, zelfde speelveld. Door zijn vrolijke artwork zal een “Circus” flipperkast zeker niet misstaan op de kinderkamer.

WILLIAMS

Williams boekte een goed jaar in 1973. Ook hier deed de outholebonus zijn intrede en wel direct bij de eerste machine van dat jaar: “Swinger” van januari bood zo’n bonus, die daarna nooit meer uit de Williams producten zou verdwijnen. “Swinger” was met felle kleuren vorm gegeven door Christian Marche die daarvoor al eerder gemaakte tekeningen gebruikte die hij had geschetst voor een nooit uitgebrachte Bally éénspeler: “Hot Pants”. In ieder geval, Williams was tevreden met dit artwork en door zijn razend snelle spel, vol leuke features werd “Swinger” een groot succes. Centraal op het speelveld weer eens de bekende swinging target. Na iedere heen en weer gaande slag verspringt de aangegeven bonuswaarde: 1000 (+

opens gate), 3000 of 5000 punten. Wordt de linkse of rechtse target geraakt, dan wordt de swinging target verlicht om de bonuswaarde te scoren. Het verspringen wordt dan gestopt. Verder biedt “Swinger” een uitworpgat bovenin. Iedere keer dat de bal daarin terecht komt wordt één punt bijgeteld op de “swing reel” teller achter de kopruit. Wordt een tevoren ingesteld aantal “swing reel” punten behaald, dan wordt een extra bal gescoord, bij een hoger ingesteld aantal een vrij spel. Deze feature begint bij iedere volgende bal opnieuw te tellen. De nog maar pas ontwikkelde gelijkstroombumper wordt in deze machine goed benut: vijf tactisch geplaatste thumper bumpers zorgen voor veel actie.

In februari lanceerde Williams zijn nieuwe één-spelers: “Travel Time” en add-a-ball versie “Summertime” lieten de spelers tegen de klok spelen, in plaats van een afgepast aantal ballen. Het spel begon met een instelbaar aantal speelseconden. Ongeveer iedere vijf seconden stapte de klok terug. De speler kon de klok stoppen, weer starten en ook tijdeenheden bij verdienen. Toch werden dit soort features (het is vaker geprobeerd) nooit echt populair. Een flink aantal “Travel Time” machines is onder licentie

Williams’ Swinger

Williams’ Travel Time

Bally’s Circus

geproduceerd bij Segasa in Spanje. De kleuren van de kopruit wijken daarbij wat af van de Amerikaanse versie. Ook het vliegtuigje bovenin en de wolkenhemel zijn anders getekend. Overigens, de Spaanse speelvelden zijn veel slijtvaster dan hun Amerikaanse broeders. In Spanje werd een toplaag gebruikt van een kunststof waarvan het gebruik in de Verenigde Staten verboden was, maar die wel veel harder was dan de kunstharslaag die in Chicago werd gebruikt. Twee maanden later, in mei, verschenen weer twee nieuwe Williams producten. Opmerkelijk was één-speler “Tropic Fun”. Een Italiaanse export variant van de in juni te verschijnen “Gulfstream”. Gelijk met “Tropic Fun” kwam de wel te verwachten vier-speler uitgave van succesmodel “Swinger”: de “Fun Fest”.

Geheel gelijk aan “Swinger” en in grote getale naar West-Europa verscheept. Zelfs nu nog talrijk hier in Nederland, en gewild bij liefhebbers van klassieke flipperkasten. Voor de zomer van 1973 had Williams een heel “zomers” één-spelertje in petto. De naam is al gevallen: “Gulfstream”. Echt zo’n flipperkast waarvan je jezelf afvraagt waarom er nooit een twee- of vierspeler van is uitgebracht. Is dat wel zo? Was deze “Gulfstream” misschien een stukje voorstudie voor een van de

beste vier-spelers van Williams, die in januari 1974 het licht zou zien? Feit is wel dat veel spelelementen daarin terug komen, en zelfs de speelveld plattegrond nagenoeg gelijk is. Wat biedt “Gulfstream”? Opvallend zijn de negen genummerde lichtjes midden op het veld, in een drie-bijdrie matrix geplaatst. Telkens wordt één van die nummers door een verlichte pijl (die steeds verspringt) aangewezen. Wordt de centrale target geraakt dan wordt het aangewezen nummer verlicht. Lukt het drie cijfers op een horizontale, verticale of diagonale lijn te verlichten dan worden de uitworpgaten links en rechts, of de flipper-feeder lanes verlicht voor “special”. “Gulfstream” is een add-a-ball, dus special houdt in: een extra bal. Flipper-feeder lanes? Ja, nadat Gottlieb deze vinding in 1965 introduceerde vond nu ook Williams de tijd rijp om deze populaire feature in te brengen, op de hielen gevolgd door Bally die vier maanden later dit onmisbare ingrediënt aan zijn flipperkasten toevoegde. Alle fabrikanten zouden nog maar zelden machines ontwikkelen zonder deze flipper-feeder lanes. Net als outhole-bonus een onmisbare zaak in flipperkasten. “Gulfstream” biedt nog meer: de vijf rolloverbanen bovenin het veld, plus twee rolloverbanen aan de zijkanten zijn ieder goed voor een letter van het woord S-P-E-C-I-A-L. het is al te

raden: maak alle letters compleet en een extra bal wordt gescoord, waarna de feature weer opnieuw begint. Tekenaar Christian Marche was weer met zijn favoriete hoekige stijl aan de slag waardoor een echte ‘Williams look’ ontstond.

Zo ook in de twee speler die in september verscheen: “Darling”, gevolgd door de identieke vierspeler “Jubilee”. Deze machines vallen op door de grote leegte van het speelveld. Alles draait om een al eerder vertoond kunstje: vijf ballen zitten opgesloten in een hoefijzervormige baan. De onderaan liggende ballen zijn met de speelbal te raken, waardoor één bal zich naar de andere zijde van het hoefijzer verplaatst. Een van de zijden is verlicht door een grote rode pijl. Lukt het de speler alle ballen aan de verlichte zijde te schieten, dan wordt een extra bal verdiend. Slim bedacht is dat iedere keer wanneer een nieuwe speelbal voor de afschieter verschijnt de pijl wordt verlicht aan de zijde waar de minste ballen liggen. Zoals gezegd, veel hebben “Jubilee” en zijn afgeleiden niet te bieden, of het moet de “outhole bonus” zijn, die kan oplopen tot 20000 punten, en bij de laatste bal zelfs dubbel wordt uitgekeerd. Wonderlijk is dat “Jubilee” destijds een heel gewilde flipperkast was die best leuke opbrengsten draaide.

Williams’ Fun Fest

Williams’ Gulfstream

Williams’ Jubilee

GOTTLIEB

Gottlieb maakte een moeizame start in dat jaar. Januari bracht “Jungle Life”, de al eerder genoemde één-speler versie van “Jungle”. In februari verscheen “Pro Football”, een op het American-Football gebaseerde één-speler met een bijzondere speelveld indeling: geen afschietbaan: de bal wordt electrisch gelanceerd tussen de flippers vandaan. Hierdoor is aan de bovenzijde van het veld geen halfronde geleider nodig, dus meer speelruimte. Die is goed benut: vier flippers, twee varitargets, een spinner en twee thumper-bumpers. Bedoeling was natuurlijk de door lichtjes aangegeven rugby-bal zo vaak mogelijk over de doellijn te schieten. Door middel van de aangegeven targets was het zelfs mogelijk een “touchdown” te schieten, goed voor meerdere doelpunten. Gordon Morison verzorgde het artwork en met prachtig resultaat: een bontgekleurd, druk beschilderd ruit lokt de speler zijn muntje in juist deze machine te storten. 4500 van deze apparaten verlieten de fabriek. Het volgende Gottlieb product verscheen in mei: de Italiaanse exportversie van “Jungle”: de “Jungle King”. Deze verscheen tegelijk met de Italiaanse versie van een machine die later in het jaar zou verschijnen, deze exportvariant droeg de naam “Top Hand”. Gottlieb, al sinds jaar en dag “master of the card games” genoemd, zette hier weer een kaart-thema flipperkast

neer die zeer aantrekkelijk was om te bespelen. Maar, dat is vooruitlopen op de zaken.

Ook in mei verscheen de eerste Gottlieb vierspeler van dat jaar: “Jack in the Box”. Een waar kunststukje op het gebied van flipper ontwerpen: een gedurfd speelveldontwerp waar een drop-targetbank van tien met clowntjes beschilderde doelen prominent dwars op het speelveld is geplaatst. Deze clowntjes vormen ook de bonus: na iedere gespeelde bal worden 100 of 1000 punten per weggeschoten clown uitgekeerd. En Gottlieb zou Gottlieb niet zijn als dat niet met veel geratel en getik gepaard zou gaan. De vertienvoudiging van de bonus gebeurt ook op heel kunstig uitgedachte wijze: na het afschieten en het passeren van één van de drie rolloverbanen komt de bal in een van de twee boven de targetbank geplaatste uitworpgaten, die beurtelings worden verlicht voor 10 x bonus. Deze gaten werpen de bal langs de linkse of rechtse zijkant van de targetbank, waarna het echte spel begint. Centraal op het speelveld wordt steeds de waarde van de laatste target verlicht: meestal “extra bal”, soms “special”. Worden alle tien clowntjes weggeschoten dan wordt de bonus tussentijds gescoord, de aangegeven extra bal of special geïncasseerd en de feature begint opnieuw. Omdat het speelveld open moet zijn om goed

op de targetbank te kunnen mikken, zijn de thumper bumpers naast de flippers geplaatst. Doordat ze voor een groot deel door rubberbanden zijn omgeven veroorzaken ze verrassende effecten met de bal. Zowel door zijn aantrekkelijke artwork als door zijn uitdagende spel, Gottlieb’s bekende kracht van de eenvoud, behoort “Jack in the Box” tot de beste machines uit de zeventiger jaren. Nu nog steeds een geliefd verzamelobject. En nog steeds te vinden, “Jack in the Box” is zeker niet zeldzaam: dat kan ook niet met een productieaantal van maar liefst 8300 stuks.

Dan wordt het even drie maanden stil bij Gottlieb, de eerstvolgende nieuwe machine ziet pas in augustus het licht: de één-speler “High Hand”, die al drie maanden eerder was verschenen als Italiaans exportmodel (“Top Hand”). Vier banken van ieder vier droptargets (Ace, King, Queen en Jack van alle kaarttekens) bepalen het spel. Iedere weggeschoten droptarget scoort 100 punten bonus als de bal het speelveld verlaat. Worden alle vier drop-targets van één kaartkleur weg geschoten, dan wordt de bonuswaarde voor die vier kaarten vertienvoudigd. Zijn alle (16) drop-targets weggeschoten dan worden het centraal geplaatste uitworpgat en de twee uitloopbanen verlicht voor special, bovendien is de outhole bonus dan opgelopen tot 16.000

Gottlieb’s Pro Football

Gottlieb’s Jack in the Box en High Hand

punten. Kortom, weer zo’n echt Gottlieb spel waarbij de speler het keer op keer blijft proberen.

In april 1974 verscheen add-a ball variant “Capt. Card”. Inmiddels kwam al weer een nieuw model uit voor de Italiaanse markt. Het lijkt wel of Gottlieb zijn één-speler modellen nu in Italië uittest voordat er een vrijespelen versie van wordt gebouwd. Met dat nieuwste model, “Ten Up”, ging het wel heel vreemd: in augustus 1973 dus uitgebracht voor de Italiaanse export, in december 1973 als “normaal” model (onder de naam “King Pin”) en in april 1975, meer dan een jaar later dus, als add-a-ball met de naam “Pin Up”. Om het nog ondoorzichtiger te maken werd deze flipperkast ook nog geassembleerd door Erremegi (het vroegere RMG Bologna) met de naam “Strike”. Zo komen we dit één-spelertje in diverse gedaantes tegen. Geen money-maker overigens. Hoewel er in het spel overeenkomsten bestaan met dat van “Jack in the Box” heeft het toch niet dat succes gehad. Ook hier tien drop- targets in lijn. Een telkens verspringend rood lichtje wijst steeds één van de targets aan. Deze is dan 5000 punten waard. Zijn alle targets weggeschoten dan wordt de gehele bank gereset en begint de feature weer opnieuw, met dat verschil dat de verlichte target nu goed is voor special. Twee extra flippers halverwege het speelveld moeten de speler helpen bij het schieten op de targets. Het zal

niemand verbazen dat succesflipper “Jack in the Box” een twee-speler vervolg kreeg: ook in augustus (drukke maand daar bij Gottlieb) verscheen “Jumping Jack”, een exacte kopie van zijn vier-speler voorganger.

Hetzelfde artwork, hetzelfde speelveld en… hetzelfde succes. Na de 8300 stuks “Jack in the Box” verkocht Gottlieb ook nog eens 4975 van deze twee-spelers. Een één-speler variant is er nooit gekomen, mogelijk omdat deze te veel op de -matig succesvolle“King Pin” zou gaan lijken. Drie flipperkast modellen in een maand, Gottlieb draaide er zijn hand niet voor om. In december was het weer raak: weer drie presentaties: eerst natuurlijk “King Pin”, de vrije-spelen versie van “Ten Up” uit augustus, direct gevolgd door Italiaans export model “Pro Pool” en diens vier-speler kloon “Hot Shot”. Had Gottlieb al met “Jungle” en “Jack in the Box” bewezen best-sellers te kunnen bouwen, met “Hot Shot” overtrof deze oudgediende flipperfabrikant zichzelf. Voor de zoveelste keer bewees Gottlieb het succes van de eenvoud. Weer een vrijwel leeg speelveld waarin deze keer twee targetbanken van ieder zeven droptargets schuin langs de zijden van het speelveld waren geplaatst. Het spel is dat van het Amerikaans poolbiljart: de linkse targets vertegenwoordigen de gekleurde ballen 1 t/m 7, de rechtse targets de gestreepte ballen 9 t/m 15. Zijn alle droptargets van één rij

weggeschoten dan kan de zwarte “8 ball” worden verlicht door een schot in het centrale uitworpgat, of door de bal in de middelste rolloverbaan te spelen.

Als dit is gelukt worden de targets boven het centrale uitworpgat beurtelings verlicht voor special. De actie op het speelveld wordt verzorgd door slechts één thumper bumper, “Hot Shot” is een spel van gericht op de drop-targets schieten. De twee flipper feeder lanes zorgen er voor dat de bal goed op de flipper terechtkomt, wat zo’n scherp schot mogelijk maakt. Hoewel “Hot Shot” en “Pro Pool” afgeleiden van elkaar zijn, zijn er toch verschillen: het meest opvallend is de positie van de vijftien lampjes die de geschoten poolballen aangeven: bij “Hot Shot” zijn deze gegroepeerd als bij het begin van het Amerikaans biljart spel: in een driehoek, bij “Pro Pool” in twee horizontale rijen, met de 8-ball er onder. Een verschil in spel is er ook: bij “Pro Pool” ontbreekt het hekje in de rechtse uitloopbaan. De outhole bonus van deze machines heeft grote (te grote?) invloed op de scores: per geschoten poolbal wordt 1000 punten uitgekeerd, bij de voorlaatste bal 2000 en bij de laatste bal 3000 punten, zodat aan het einde van het spel een bonus van 45000 punten mogelijk wordt, meer punten dan de meeste spelers op het speelveld scoren. Toch is dit een tendens die we later in meer flipperkasten zullen tegenkomen, vooral in het electronische tijdperk. In ieder geval bleek “Hot Shot” een waanzinnig succes. In de exploitatie een echte “money-maker”, vandaar dat de meeste machines van dit type die we nu nog tegen komen tot op de draad zijn versleten. Gottlieb deed goede zaken: hoewel 800 stuks “Pro Pool” niet noemenswaardig veel is, de 9000 stuks “Hot Shot” waren toch wel goed voor een productie record. Veel van deze apparaten zijn geleverd aan de Franse en Duitse markt. Frankrijk was inmiddels een echt Gottlieb land geworden, andere merken vond men er bijna niet. In de rest van Europa was het een nek-aan-nek race tussen Williams en Gottlieb, met in Nederland toch nog steeds Williams aan top.

Gottlieb’s King Pin en Hot Shot

Dutch Pinball Masters

Na een aantal jaren afwezigheid (vanwege covidperikelen) was het DPM terug in 2023! Een hommage aan de oud-organisator van dit toernooi Albert Nomden, die in 2022 overleden is. Er waren zo’n 120 wedstrijdspelers die onderling gingen uitmaken wie Dutch Pinball Master 2023 zou worden en naar huis zou gaan met de hoofdprijs.

De Dutch Pinball Masters is een begrip binnen de flipperwereld. Van een toernooi dat in 2009 begon in Ederveen met 64 spelers (‘Nederland tegen de rest van Europa’) groeide het door de jaren heen tot een zeer geliefd toernooi waar de topspelers in Europa speciaal hun agenda op afstemden.

Albert Nomden was initiatiefnemer, verzorgde vanaf het eerste moment de planning, regelde de communicatie en was tijdens de DPM-weekenden zelf direct betrokken bij de uitvoering. Dit was de eerste keer dat hij er niet bij was. Toch viel zijn naam veelvuldig gedurende het weekend en onze gedachten waren wel bij hem. Vandaar ook de keuze om het toernooi naar hem te vernoemen, het DPM 2023 heette ‘de Albert Nomden Memorial’. Heel in het oog springend was het enorme doek dat het organisatieteam had laten maken. Ook de Road Show van Albert (zie elders in deze Spinner, en Spinner 2022-3) had een prominente plaats gekregen.

Er werden in het weekend van 14 tot en met 16 april 2023 vier wedstrijden gespeeld:

1. Dutch Pinball Masters – uiteindelijk circa 120 spelers – prijzen voor de top 3: EUR 1000, 500, 250

2. Classics Competition – kleine 100 deelnemers – prijzen voor de top 3: EUR 500, 250, 100

3. Team Competition – 12 teams van 4 spelers – vrijdagtoernooide hoofdprijs: eeuwige roem

4. Second Chance - Group Matchplay toernooi – zondagtoernooi voor iedereen die uit het hoofdtoernooi lag – gewoon voor de lol – de hoofdprijs: eeuwige roem

Bij de start op vrijdag was er wat tegenslag bij de Classics. De gebruikte Matchplay-software bleek anders te werken dan verwacht, maar dat werd door het team snel opgelost. Ondertussen was het teamtoernooi in volle gang. Vooral de ‘split-flipperpartijen’ (twee spelers, ieder bedient één flipper) leveren altijd mooie flippersport op. De overwinning was uiteindelijk voor het Duitse BAP2-team.

Het hoofdtoernooi begon op zaterdag. Er waren 12 poules van 10 spelers. Alle spelers speelden eenmaal tegen elkaar. Na het voltooien van die partijen werden de punten geteld en mochten de 4 spelers met het hoogste aantal gewonnen partijen door naar de

Albert Nomden Memorial

Winnaars van het ‘Second Chance’ toernooi

Regels van de Classics Competition

finale op zondag. De kwalificatie liep netjes binnen de tijdsblokken van 2,5 uur en de door het organisatieteam geselecteerde kasten waren zo afgesteld dat het risico op heel lange partijen goed was afgedekt.

Na de afronding van de avondsessie van de kwalificatie van het hoofdtoernooi om 20.00 uur volgde de finale van de Classics Competition. Die werd gespeeld door de 32 spelers die het meeste punten hadden gehaald bij het kwalificeren op 10 classic-kasten. De finale (3 partijen op 3 verschillende kasten met 4 spelers) was spannend. Leuk was dat er weer eens NFV-lid de overwinning wist te behalen: dat was Roy Wils.

Op zondag konden de spelers die niet bij de top 48 zaten een extra toernooi spelen. Dit toernooi, met de titel Second Chance, had uiteindelijk 54 deelnemers en werd gespeeld volgens de ‘Seven Strikes Out’ opzet. In die opzet spelen steeds wisselende groepjes van vier spelers een partij. De winnaar krijgt ‘no strike’, de nummers twee en drie krijgen ‘1 strike’ en de nummer vier krijgt ‘2 strikes’. Heeft een spelers 7 strikes dan betekent dat einde toernooi. Het is dus een afvalrace, waarbij Jeroen Wieringa aan het eind van het toernooi in een sterk deelnemersveld verrassend de overwinning voor zich opeiste. In het hoofdtoernooi was er zoals altijd in de finale een internationaal

gezelschap: een jonge Zweed (Viggo Löwgren), een jonge Duitser (Paul Englert) een Deen (Emil ED Dreiborg, die in 2022 het DPO won) en namens de NFV alweer…. Roy Wils. Roy moest in de halve finale een flinke comeback maken en trok die goede vorm door in de finale.

Gezellige drukte

De kasten in de finale waren allemaal DMD-klassiekers: Road Show, Congo en Flintstones. Uiteindelijk haalde Roy de meeste punten, dus alweer: de overwinning voor een NFV-er!

Winnaars van het hoofdtoernooi onder het eerbetoon aan Albert

The Mafia

A pinball worth robbing?

Al enige tijd op de markt maar zeer zeldzaam. Collector & Pinsider AMSNL had er echter één staan dus uw razende reporter stapte maar weer eens in de auto.

Hard werken maar iemand moet het doen, is tenslotte zijn credo.

In 2018 was er een surprise aankondiging van een nieuwe fabrikant, Team Pinball. Het ging om The Mafia.

Team Pinball is opgericht door diverse personen die voorheen bij Heighway Pinball en Zen Studios hebben gewerkt en dus (wat) ervaring hebben in het ontwerpen en bouwen van flipperkasten. Hun eerste flipper is dus The Mafia. The

Mafia is een single-level flipperkast met dus als thema Mafia. Verder heeft The Mafia een standard body, twee flippers, geen multibal en heeft custom muziek, RGB leds en een kleuren lcd-display. Als aanstuurtechniek wordt een custom driver board gebruikt, aangestuurd door een Raspberry Pi. Ook bijzonder is het speelveld. Het artwork is namelijk gedrukt op een plastic overlay en

die ligt op het hout. Een techniek zoals we ook al kennen van diverse oudere Spaanse fabrikanten. Toen deze flipper in 2018 werd aangekondigd stonden er tien stuks klaar voor directe verzending en werd er gesproken over een maximale totale productie van honderd stuks.

In maart 2020 heeft Team Pinball blijkbaar gezegd dat het gebleven

is bij deze eerste tien stuks plus diverse prototypes. Kortom, een behoorlijk zeldzame flipper dus. Voor bezoekers van DPO 2018 te Drunen is deze flipper overigens geen onbekende. Daar was The Mafia toen al aanwezig.

Na deze flipper is het stil geworden rond Team Pinball. Hun website www.teampinball.com bestaat echter nog steeds en daar vond ik nog een verrassend nieuwtje. Blijkbaar is Team Pinball verantwoordelijk voor de software van de in 2022 aangekondigde Funhouse 2.0 kit van

“Het artwork is geen Photoshop werk maar is met de hand getekend”

Pedretti.

Ontwerper is Balint Atsm, artwork van Attila Szabo en software door Janos Kiss. Allen onbekenden op dit gebied, in ieder geval voor mij.

Het speelveld

Staand voor de flipperkast en kijkend naar het speelveld is wel duidelijk dat men mikt op een flipperkast stijl zoals we kennen uit de jaren zestig-zeventig. Het artwork is geen Photoshop werk maar is met de hand getekend. Ziet er prima uit. De verlichting is meerkleurig (RGB). Midden omhoog vind je een spinner waarachter de popbumper sectie zit. Verder zie een loopschot buitenom, zowel links- als rechtsom te schieten. Aan de boven rechterzijde vind je ook nog een captive bal met een standup target erachter. Om deze

te activeren moet je de captive bal goed raken. Geen ramps, subways of andere zaken zoals we tegenwoordig zien in moderne flippers. Duidelijk een hommage aan flippers zoals gemaakt jaren zestig-zeventig, maar nu met moderne techniek. Daar je deze flipperkast niet iedere dag ziet, hebben we ook maar eens onder de motorkap gekeken. De bekabeling is zeer beperkt en ziet er eigenlijk best netjes uit. Alle verlichting staat in serie geschakeld en zal (denk ik) aangestuurd worden door middel van een adressering in combinatie met een kleurcode. Dat er aan de bovenzijde van het speelveld geen ‘toys’ zitten, zie je ook aan de onderkant. Je ziet alleen mechanieken voor de twee flippers, twee slingshots en de drie popbumpers. Helaas geen servicerails. Voor de

diverse mechanieken wordt overigens gebruik gemaakt van standaard Bally/Williams onderdelen.

“...

er wordt gebruik gemaakt van Bally/Williams onderdelen”

Dit maakt dat je wat minder zorgen hebt over de beschikbaarheid van reserve onderdelen.

Het kabinet

Het kabinet ziet er aan de buitenzijde behoorlijk standaard uit. In de backbox vind je een standaard lcd-display, 10.1-inch grootte oftewel

het formaat van een iPad. Het artwork van het kabinet is keurig passend bij het speelveld, kortom een mooi geheel. Ook leuk is dat de backglass een zogenaamde mirrored backglass is, dus geen standaard papieren translite.

Team Pinball heeft een eigen systeem ontwikkeld op basis van een Raspberry Pi 3. Deze zie je links van de grote stuurprintplaat welk voor de aansturing zorgt van alle mechanieken in Mafia. Rechts zie je het gedeelte waar de

juiste voedingspanningen worden gemaakt.

In het kabinet vinden we verder een grote luidspreker (met versterker) en diverse andere items, waaronder een

standaard tilt-mechanisme, die we ook zien bij andere flippers. Overigens, de luidspreker in het kabinet is verder ook de enige luidspreker, want in de backbox vind je geen luidsprekers. Ongebruikelijk maar het werd bij deze flipper niet als een nadeel ervaren.

De hamvraag: hoe speelt-ie?

Nu ligt mijn persoonlijke voorkeur eerlijk gezegd bij modernere flippers. Heb graag meer actie en diepere spelregels dan flippers uit de zestiger-zeventiger jaren kunnen bieden. Echter, dit wil niet zeggen dat ik een

potje op een dergelijke flipper niet kan waarderen of niet weet hoe een flipper uit die jaren dient te spelen. En na een paar potjes kan ik zeggen dat de missie van Team Pinball is

geslaagd. Men is er goed in geslaagd met moderne techniek een flipper te maken die het juiste retrogevoel geeft. Het speltempo, de schoten e.d.

“... in de backbox vind je geen luidsprekers”

zijn allemaal passend voor die tijd. Dit in combinatie met een modern LCD-display, passend artwork en geluidseffecten maakt het spelen

Details van het speelveld

De techniek onder het speelveld

van The Maffia zeker geen straf. Zoek je echter een hectische flipper met veel dynamiek dan is dit zeker geen flipper voor jou maar dat geldt voor veel flippers uit die jaren. Kortom, uw reporter toog huiswaarts met een tevreden gevoel over deze unieke flipper.

“Dank aan Pinsider AMSNL voor het mogen spelen van deze bijzondere kast!”

Unieke foto...

De tien exemplaren ooit gemaakt!

Bijzonder: de enige luidspreker in de hele flipperkast

Kennismaken met ...

Radical Jesus

Hoe het begon...

Ik, Marco Beetstra, ben een jaar of vijf geleden begonnen om me te verdiepen in de wereld van de flipperkasten. Van mijn broer kreeg ik een Joker Poker (Gottlieb system 1) uit 1979 die het niet deed. Een Charlie’s Angels en een Joker Poker erbij gekocht om printplaten uit te kunnen wisselen om zo uit te vogelen waarom de ene of de andere kast niet goed werkte. Achteraf bleek Gottlieb system 1 ongeveer het moeilijkste systeem te zijn om mee te beginnen. Weinig monteurs in Nederland zitten te wachten om deze systemen aan de praat te krijgen. Gelukkig zijn er op deze aardkloot techneuten die nieuwe CPU’s hebben ontwikkeld en die voor redelijke prijzen te koop zijn. Hiermee zijn veel Gottlieb system 1 kasten van de ondergang gered!

Je koopt nog eens een kastje en nog eentje…… en nog eentje. Je wordt lid van de Nederlandse flippervereniging in Veenendaal (meer dan 1.400 leden, ik was helemaal verbaasd).

Dan komt de onvermijdelijke vraag van je partner: wat ben je van plan met al die flipperkasten? Goeie vraag!

Daardoor ontstond het idee om flipperkasten aan bedrijfskantines te gaan verhuren voor een periode van minimaal drie maanden. De flippers die ik ondertussen had verzameld (Mata Hari, Future Spa, Kings of Steel, Joker Poker, Laser Cue, Meteor en nog een paar andere) bleken eigenlijk te eenvoudig voor langere verhuur.

Deze kasten gingen de verkoop in en nieuwere kasten werden aangekocht. Escape From The Lost World, Saturn 2, Pool Sharks, Truckstop, een Party Zone en nog wat vergelijkbare kasten.

De verhuur kon beginnen. Na wat reclame en flyeren had ik er in een maand of twee, vier verhuurd aan diverse bedrijven. Ze betaalde 300 euro voor drie maanden inclusief brengen en halen. Toen kwam corona! De bedrijven gingen dicht en mijn idee strandde. Maar het gat werd opgevuld door particulieren die graag flipperkasten wilden huren. De kinderen zaten thuis, er werd vanuit huis gewerkt en afleiding in de vorm van een leuke flipperkast bleek goed aan te slaan. Er kwam een Fire en nog een Fire en nog één. Ik kon de kasten dan goed vergelijken en verbeteren.

Hoe het verder ging...

Toen kwam de vraag of ik ook kasten verkocht. Ja, waarom ook niet, dacht ik. En zo is de verkoophandel ontstaan. De flipperwereld in Nederland blijkt vrij klein. Iedereen kent iedereen. Makkelijk als je met een probleem zit dat je zelf niet kan oplossen. Ik heb het grote geluk gehad dat een van de beste reparateurs in de Benelux op slechts twintig minuten rijden zat: Patrick Roose van Starjet in Drunen. Hij is voor mij een heel belangrijke leermeester gebleken in de afgelopen jaren. Zijn reparaties aan mijn kasten zijn altijd een dikke prima en ik kan dan met een gerust gevoel een kast verkopen of verhuren. Ook de vele tips die ik heb gekregen van “opa Toon” hebben mij verder geholpen in de flipperwereld.

How I met Radical Jesus

Ook in het buitenland lukte het wel eens een kastje te kopen of te verkopen. Wie heeft hem niet gezien op Marktplaats, Eduard Creep uit Spanje. Een vriend van hem zocht een Radical (Midway, system 11c). Ik kwam in contact met Jesus, die dus van mij deze kast heeft gekocht.

Radical Jesus en Marco

In mijn contacten zet ik een koper/ verkoper met de flipperkast als voornaam en de achternaam is de naam van de koper/verkoper. Zie hier: RADICAL JESUS.

In Barcelona is er ook een flippervereniging: Associaciõ A.R.C.A.D.E. met 130 leden. Radical Jesus is hier een belangrijke persoon voor de vereniging. Hij heeft zelf een aantal kasten beschikbaar gesteld voor het clubhuis waar 65 flipperkasten staan en nog een twintigtal arcadekasten. De Associaciõ /Radical Jesus heeft inmiddels zes flipperkasten van mij gekocht voor in hun clubhuis. De Radical, een Millionaire, Black Night 2000, The Gameshow , Strange Science en een Dungeons and Dragons. Allemaal plug and play. Dit zijn ze in Spanje niet zo gewend, want er mankeert altijd wel wat aan flipperkasten die men koopt of verkoopt.

Omdat ik eind januari met mijn vrouw in een camper richting Spanje op vakantie ging vond ik het een leuk idee RADICAL JESUS te ontmoeten. 26 en 27 januari dit jaar zijn we op stap geweest. Eerst naar de Associaciõ in Barcelona die men speciaal voor ons had geopend. Daarna zijn we naar een lokale bierbrouwerij gegaan waar ik wel wat inkopen heb gedaan! De volgende dag hebben we zijn eigen verzameling (voornamelijk bijzondere Spaanse mechanische) flipperkasten bekeken. Hij heeft nog wel wat werk te verrichten, voordat alles netjes is en werkt. Ook heb ik een boek gekocht

over Spaanse flipperkasten. Het boek vertelt de geschiedenis over de meer dan 70(!) Spaanse fabrikanten en hun flipperkasten. Voor diegenen die het leuk vinden in een Spaans boek over flipperkasten te bladeren, dat kan – als ik het boek in bruikleen aan onze vereniging heb gegeven –ergens rond juli van dit jaar. Ik heb ook een paar posters meegekregen die toernooien aankondigden in de Associaciõ A.R.C.A.D.E.. Ergens april of mei dit jaar wordt daar weer een toernooi georganiseerd. Ook wij van de flippervereniging zijn welkom om deel te nemen! Ik vind het eigenlijk heel leuk om te ervaren hoe mensen over de hele wereld enthousiast bezig kunnen zijn met flipperkasten. Wij kunnen – gelukkig – via internet onze onderdelen bestellen in Amerika (Marco’s specialties) of in Canada, Australië, Duitsland, Nederland enz. En iedereen die ik in de flipperwereld

spreek is blij met zijn/haar hobby! Ik blijf er in ieder geval nog decennia lang mee bezig!

Groet, Pinball Beets, Marco Beetstra.

dat ter inzage komt...

Het boek

Het clubhuis van Associaciõ A.R.C.A.D.E

De gameroom van...

Dennis Beekhuizen

Het is een eindje rijden naar de gameroom die we vandaag bezoeken. Maar dat hebben we er graag voor over. Zoals je in de YouTube-video kan zien (zie QR-code) is het een hele reis. Het laatste gedeelte worden uw verslaggevers geblinddoekt, zodat we echt niet weten waar we nu exact zijn. De mobiele telefoon hebben we moeten inleveren en de opnameapparatuur wordt door een kast van een beveiliger gecontroleerd of er niets inzit wat de locatie zou kunnen verklappen.

De levensgrote kauwgomballenautomaat uit de Twilight Zone kast

Nu gaan we ook graag eens naar de kermis of de Efteling, maar de geblinddoekte rit was niet echt een pretje met de slingerwegen en hobbels.

Wat de beveiliger echter niet weet, is dat de camera van de fotograaf een gps-functie heeft. Op de terugweg wrijven we in onze handen omdat de foto’s wel zouden aangeven waar we waren. Maar helaas….

De gameroom van Dennis Beekhuizen (DB) bevindt zich diep onder de grond, waar de gps van de camera alsnog niet werkte…

Wie is Dennis? Vertel...

Ja, waar zal ik eens beginnen, 49 jaar oud en geboren en getogen in het Westland, waar we nu ook zitten...

Oeps, tot zover ons geheimzinnige gedoe. Af met die blinddoek en de gps aan. Ja, we kunnen nu wel zeggen dat we in het Westland zijn. In de mooiste gameroom die wij ooit

gezien hebben. We geven niet de exacte locatie weg, want we houden wel van een gameroom waar ook wij in alle rust een potje kunnen flipperen. Terug naar Dennis:

In mijn werkzame leven ben ik van 1995 tot 2020 actief geweest in de telecom en IT. Vanaf 2017 kwam daarbij ook vastgoed en projectontwikkeling en dat doe ik nu nog steeds.

Ik ben gelukkig getrouwd, heb twee kinderen en er zijn wat hobby’s waarvan pinball er één is. Dat flipperen is overigens al zo’n twintig jaar in mijn leven.

Dus het komt niet uit de lucht vallen dat flipperen?

Nee, nee deze gameroom komt niet helemaal uit de lucht vallen. Twintig jaar geleden begonnen we met de Twilight Zone (TZ).

Die kocht ik destijds voor 1.100 euro. Later kwam de Theatre of Magic erbij. De Twilight Zone is wel een keer verkocht, maar diezelfde Twilight Zone heb ik vijf jaar geleden weer terug weten te kopen van de persoon waar ik hem aan verkocht had. Dat was dan ook gelijk de laatste keer dat ik een flipperkast heb verkocht. De TZ heb ik ook compleet gerestaureerd samen met een maat van mij, dit vind ik leuk om te doen; repareren, verzamelen en spelen....

En zoals je ziet, is de Twilight Zone overduidelijk aanwezig in deze gameroom. Wat je misschien nog niet gezien hebt, maar zeker even moet bekijken zijn dus de details van de gameroom. Via de QR-code bij dit artikel ga je naar de YouTube-video die we eerder maakten en waarbij we deze prachtige gameroom laten zien. Maar ook aan de foto’s bij dit artikel kan je het zien. Niet alleen is de entree gelijk aan de voorkant van de Twilight Zone. Maar ook als je naar binnen gaat, klopt het met de Twilight Zone. De drie popbumpers in de juiste kleuren, het kauwgomballenapparaat linksachter en de

raket (bij de bar in de vorm van een flipper) staan op dezelfde locatie als in de Twilight Zone. En op de vloer zijn de gekleurde inserts te zien. Shoot again, Clock Millions, The Power, Lock, Superskill en het vraagteken. De startknop bij de entree zorgt dus dat de gehele gameroom opstart. Dat

zie je prachtig in de YouTube-video. Maar wat doet die Extra Ball knop? Zou dat zorgen dat je in de verborgen Batcave onder deze gameroom terechtkomt? Nee, die knop is minder spectaculair. De Extra Ball knop zorgt dat er in plaats van sfeerlicht gewoon werklicht in de gameroom komt.

Entree van de gameroom, geheel in de stijl van Twilight Zone

Dennis Beekhuizen

Als je besluit om de mooiste pinball gameroom van de wereld te bouwen dan vinden mensen daar ook wat van. Niet iedereen kan daar mee omgaan. Hoe ga jij daar vervolgens mee om?

Het zijn jullie woorden (Red. Gerard en Mischa) dat het de mooiste gameroom is, niet de mijne.

Jullie hebben een tijdje geleden een filmpje (vlog) gemaakt waarbij we deden alsof we in het buitenland beland waren. Maar niets was minder waar. De reacties op dat filmpje waren vooral lovend, maar er kwam ook wat kritiek van mensen die zeiden dat geld overduidelijk de insteek was. Maar niets is minder waar, hier in het Westland staan we met beide benen in de klei en door mijn succes in het bedrijfsleven kon ik met mijn passie iets moois creëren.

Nu hoeft niet iedereen te weten wie de eigenaar is van deze gameroom, daarom bleef ik uit beeld en jullie hadden dat leuk gedaan met het blinddoeken en het vliegtuig. Maar speciaal voor de Spinner-lezers wil ik graag een kijkje in de keuken geven. Maar nu niet allemaal mij gaan benaderen met een verzoek om te mogen spelen. Dat is voorbehouden aan familie en vrienden en soms de CEO van een specifiek flippermuseum.

Bij binnenkomst loop je tussen twee levensgrote flippers door

“Iedereen die aan de ‘betonnen bunker’ heeft gebouwd wist niet beter dan dat het net zo goed een garage had kunnen worden”

De drie popbumpers uit de Twilight Zone

Van de bouw tot aan het moment dat de levensgrote startknop voor het eerst werd ingedrukt om de gameroom te activeren heeft zo’n jaar geduurd. Hoe reageerde de aannemer toen je met de plannen kwam en hoe verbaasd waren alle bouwvakkers die hier aan gewerkt hebben? Het is zeker geen alledaags klusje.

Niemand wist waar ik mee bezig was en wat ik van plan was.

Van de grondwerker tot aan de stukadoor en iedereen die gebouwd heeft aan de “betonnen bunker” wist niet beter dan dat het net zo goed een garage had kunnen worden. Pas vanaf de inrichting had een handjevol mensen door wat het zou gaan worden. Drie maanden voor oplevering is er dan ook niemand meer in de gameroom binnen geweest die er geen werkzaamheden had.

Toen eind vorig jaar mijn zoon jarig was, heb ik alle familie en vrienden uitgenodigd en hebben we de nieuwe gameroom ingewijd. Alles was donker binnen en toen drukte we voor de eerste keer op de start-button en ging de gameroom aan.

Kan je het verhaal vertellen over de popbumpers? Een bijzonder verhaal toch?

Dat klopt. Deze levensgrote popbumpers zijn uit aluminium

en staal gemaakt en zijn drie meter in doorsnede. Niet iedereen kan zo’n groot object poedercoaten. De metaalmannen konden terecht bij een poedercoater aan de andere kant van het land die wel zulke grote objecten kon hebben. En het is ongekend hoeveel slijp -en lasuren erin zitten om dit resultaat te krijgen.

De lat lag hoog bij dit project en de details zijn bizar, tot aan de schroeven aan toe die op schaal dus ook gewoon kloppen. De flippers die je ziet bij binnenkomst zijn ook gewoon te bewegen, net zoals in een echt flipperkast. Want als je met zoiets bezig bent, dan wil je het gewoon goed doen. De wireforms die over de wand lopen zijn ter plekke in delen aan elkaar gelast, gelukkig waren de grote ballen gewoon ergens te koop.

De enorme startknop die je indrukt om de gameroom te openen en op te starten, de verlichting die aangaat, de kasten die opstarten onder begeleiding van Twilight Zone muziek, aan alles is gedacht en in het proces werd het steeds gekker. Maar wel altijd met een knipoog.

Hoe ziet je gameroom er over drie jaar uit? Uiteraard zullen er nieuwe kasten bij komen. Maar ook zal je afscheid gaan nemen van kasten die dan niet meer passen.

Langs de wand loopt een gigantische wireform, met ballen

“De levensgrote popbumpers zijn drie meter in doorsnede. Niet iedereen kan zo’n groot object poedercoaten”

Want de ruimte leent zich niet voor volstampen. Maar buiten de kasten om, wat zijn de plannen?

De grootste stap is genomen, dat is de gameroom zelf. Maar de komende jaren zal het draaien om details. Om er meer ziel in te krijgen. Zo ben ik naar de lokale bowlingbaan gegaan om daar wat kegels en een bowlingbal op te halen om bij de The Big Lebowski neer te zetten.

Het hoofdthema van deze gameroom blijft dat je het gevoel hebt dat je een grote flipperkast inloopt. Maar met details gaan we deze ruimte nog mooier en thematischer maken. We gaan zeker niet stil blijven staan.

Pat Lawlor (ontwerper van de Twilight Zone) heeft het filmpje gezien van jouw Twilight Zone gameroom en reageerde positief maar heel beknopt (Mand!) Moeten we niet proberen om Pat Lawlor hier naartoe te krijgen?

Hij is meer dan welkom (Mand terug), maar ik zie ook graag Slash van Guns N’ Roses of Mark Tremonti van Alter Bridge langskomen. Die zijn van harte welkom om een potje te komen flipperen… Hahahahaha!

Ook aandacht voor klassiekers uit de jaren 90

Het rekje met een selectie topmagazines

Die James Bond 60th edition, van Keith Elwin, is dat nou echt zo’n gave kast? Kan je dat uitleggen?

Dat is een mooi verhaal, hij stond namelijk niet in de planning. Ik vond de prijs pittig en had al wat negatieve feedback gelezen op social media. Maar ik heb toch besloten om het te doen, de verwachtingen waren laag maar dat single level zoals bij The Beatles bevalt mij wel.

En wat een feest is de kast, snel, weergaloos, de muziek, de ouderwetse scorereels. Een totaal plaatje en een verslavende kast. De verwachtingen waren dus laag, maar ik ben totaal om.

Elke avond probeer ik hem wel een keer te spelen.

Even tussendoor, in de gameroom staat ook een rek met de laatste Spinners. Net als de meeste van jullie verheugt Dennis zich iedere keer weer op de leuke verhalen in de Spinner. Tot zover deze mededeling van WC Eend.

Je hebt de kasten geordend op thema, films en muziek en er staan wat klassiekers zoals The Addams Family, Medieval Madness. Stel, er komt een supergave kast die niet een muziek- of filmthema heeft, wat dan?

Ik mis nog een aantal muziekkasten zoals Tommy, Rolling Stones en AC/ DC, maar ik heb daar geen haast mee. Wel ik heb nog wel een beetje spijt dat ik mijzelf destijds niet op de lijst heb laten zetten voor Godzilla en Stranger Things. Ik ben dus wat minder streng geworden voor mijzelf. Een kast moet vooral erg leuk zijn en als een flipperkast een muziek- of filmthema heeft, heeft het net iets extra’s voor mij. Maar zoals je al zegt, deze ruimte is ook een keer vol, je wilt het overzichtelijk houden en leuk. Dus er zullen mettertijd ook kasten uit moeten. En dat wordt best wel een zware keuze.

Maar voor een AC/DC Back in Black ben ik ook zeker te porren.

En de Foo Fighters LE en de Pulp Fiction staan ook nog op de rol.

De vermaarde

James Bond 60th Edition

Dennis, Je bent ook fervent dartliefhebber. En je hebt nog een mooi flipperverhaal over Michael van Gerwen.

Ik kijk al darts vanaf de jaren 90 en lokaal hebben we ook een groot talent (PDC nr. #11 Order of Marit) genaamd Dirk van Duijvenbode (Aubergenius).

Een paar jaar geleden heb ik hem leren kennen. Dat begon met shirtsponsering en inmiddels is Dirk een vriend geworden.

Hij weet dat ik van de flipperkasten ben. En nu was Michael van Gerwen zijn kelder aan het herinrichten. Daarbij stond zijn Highspeed the Getaway hem behoorlijk in de weg. Dus via Dirk kwam de flipperkast bij mij terecht.

Met wat hulp van een museumdirecteur zij we die kast toen op gaan halen. Michael was niet te beroerd om te helpen om hem de trap op te sjouwen. Dat was met zijn formaat mannenhanden dan ook geen probleem. Dus de flipperkast van de meervoudig wereldkampioen darten staat hier ook.

Drie of vijf ballen in de flipperkasten?

Vier ballen, want eerst stonden ze op vijf ballen. Maar het was soms zo dat een spel dan best wel lang duurde. Zeker als je met meer

mensen speelt. En deze ruimte is natuurlijk gemaakt om ook met meer mensen te spelen. Ik heb toen de flipperkasten op drie ballen gezet. Maar dat viel niet bij iedereen binnen de familie in goede aarde. Een spel kon daar dan wel snel voorbij zijn. Meer spelen zou je dan denken? Maar het compromis is dat we vanaf toen de kasten op vier ballen hebben staan. Behalve de James Bond 60th. Die staat echt op drie ballen. Potje spelen?

We spreken af met Dennis om snel nog eens een vervolgafspraak te maken. We zeggen dat dat voor de Spinner is. Maar je snapt, we willen gewoon nog wel een keer hier tussen en in al dat moois zijn. Ons vergapen aan de kasten en de ruimte. En dan reizen we gewoon weer geblinddoekt af, hier naar het Westland. Wij offeren ons daar graag voor op, dat snap je.

Wij voelden ons dan ook zeer vereerd om dit interview voor de Spinner te mogen verzorgen, om af te sluiten met een quote van razende reporter Rens. “Het was hard werken, maar iemand moest het doen…”

En nu nog even een potje (of twee of drie) op de Stern James Bond 60th Edition….

De unieke Road Show van ANO

Na het overlijden van Albert Nomden (ANO) in 2022 kwamen de vele bekers en andere prijzen, die Albert won bij de toernooien die hij gedurende zo’n drie decennia speelde, naar het NFV-clubhuis. Er is intussen een eerste selectie gemaakt van prijzen die absoluut bewaard moeten worden. Dankzij bemiddeling door voormalig voorzitter Guus Arens kregen we als NFV ook de gelegenheid om de Road Show flipperkast van Albert te kopen. Bij het DPM volgde de officiële presentatie van de unieke ANO Road Show!

Na de beslissing tot koop moest de kast opgehaald worden voor transport naar Veenendaal. Mede-Groninger en NFV-lid Arthur de Jong hielp mee, zodat onze voormalig voorzitter en erelid het zware werk niet alleen hoefde te doen. De volgende stap was storingen verhelpen en de kast gereedmaken voor intensief gebruik in ons clubhuis. Een klus waar Wijnand Klaver en Arie Pijl mee aan de slag gingen. Daarbij werd ook een luidspreker vervangen omdat die defect was en kreeg de kast een upgrade door een kleurendisplay te monteren. Voor een goede ‘shopbeurt’ nam Arie de kast daarna mee naar huis.

In technische zin was de kast bij terugkeer in het clubhuis in goede staat, maar wat uiterlijk betreft viel er nog wat aan te verbeteren. Hans Kamp nam zijn verf- en airbrushmaterialen mee om schade aan een visje op het speelveld te repareren en wat schade aan de zijkanten van de kast te verhelpen. Met hulp van Peter Koch kwam er ook een unieke instructiekaart voor in de apron.

De absolute ‘eyecatcher’ is echter de nieuwe translite in de kopruit van de ANO Road Show. Op basis van suggesties van Arie maakte Rob Capel een nieuwe print, waarbij allerlei details uit de oorspronkelijke tekening zijn vervangen door objecten/teksten die naar Albert verwijzen. Onderstaande foto vertelt het verhaal!

Tijdens het DPM konden de bezoekers voor het eerst de kast bewonderen en bespelen.

Dank Arie, Arthur, Guus, Hans, Peter en Wijnand voor jullie bijdrage!

De unieke translite van de Road Show van ANO

Evenementenagenda

Juli zaterdag 15

10.00 - 18.00

Clubhuisdag + toernooi

Augustus vrijdag 25 Veenendaal 15.00 - 22.30 Funhouse Friday

September zaterdag vrijdag 9 29

Veenendaal 10.00 - 18.00 15.00 - 22.30

Clubhuisdag + toernooi Funhouse Friday

Check de NFV-website voor aanmelding, beperkingen of wijzigingen!

Digital Pinball

Odama - Nintendo GameCube (2006)

Deze rubriek beschrijft bekende pinballgames die vanaf 1970 zijn uitgebracht. Er zijn al heel veel iconische spellen voorbijgekomen, maar Odama is de eerste die na 2000 is uitgebracht. Voor mij is de millenniumwissel de grens die bepaalt of een spel wel of niet ‘retro’ genoemd kan worden. Die regel moet ik maar eens loslaten, want dit spel is uitgebracht in 2006, ook alweer zo’n zeventien jaar geleden. Behoorlijk retro dus. Het is gelijk ook één van de bizarste flipperspellen ooit.

Eerst maar eens een korte introductie van de Nintendo GameCube. Deze compacte spelcomputer is in 2002 op de markt gezet in Europa. Het is de opvolger van de Nintendo 64. De spellen voor de GameCube zijn op een soort minidvd’s gezet, die in geen enkel ander apparaat kunnen werken. In de voorgangers van de GameCube gebruikte Nintendo steeds gamecartridges, maar dvd’s hadden een grotere opslagcapaciteit, dus de stap naar dvd was een logische. Ook al was de GameCube goedkoper dan Sony’s Playstation 2 en Microsofts Xbox, toch slaagde Nintendo er niet in om de concurrentie in te halen. Het apparaat zag er ook wat kinderlijk uit, maar tegenwoordig mag de GameCube zeker niet ontbreken in de verzameling van de gemiddelde retrogamer. Het uitgesproken voorkomen van de GameCube heeft daar zeker mee te maken.

Pinball op de GameCube

Er zijn niet zo heel veel pinballgames uitgebracht voor de GameCube, ik ken er maar twee. De eerste is Pinball Hall of Fame: The Gottlieb Collection.

Ronald Eijkman

Nintendo GameCube

Dat is een flipperspel zoals we dat wel vaker hebben gezien; een poging om het echte werk zo nauwkeurig mogelijk na te bootsen. Daar zijn ze in dit spel best ver in gegaan: je ziet zelfs de reflectie van de kopkast in de glasplaat. Maar of dit de gameplay ten goede komt? Ik denk het niet. In ‘The Gottlieb Collection’ worden zes Gottliebkasten gesimuleerd die zijn uitgebracht tussen 1950 en 1990. Als extra zit er zelfs een echte ‘pinball’ tussen, dat wil zeggen een houten plank met spijkers: Play-Boy uit 1932. Superleuk.

Odama is de tweede pinballgame en is het totale tegenovergestelde. Het is een videogame met een bal en flippers. En daarmee houdt de vergelijking met flipperen op.

Wat is dat eigenlijk voor een speltitel; Odama? Het is Japans en het betekent “grote bal”. En dat is precies waar dit spel om draait, de Odama.

“Je eigen leger wordt ook geplet als je even niet uitkijkt”

Maar laten we beginnen met het verhaal, want dat is er ook nog in deze game. Een flipperspel met een verhaal, dat komen we niet vaak

tegen! De hoofdpersoon is Yamanouchi Kagetora, een jonge generaal die het op moet nemen tegen Karasuma Genshin, een generaal die Kagetora’s vader verraden heeft en zijn macht heeft overgenomen. Kagetora zweert wraak, maar het is nog te bezien of hij en zijn mankrachten tegen het machtige leger van Genshin zijn opgewassen. Gelukkig heeft Kagetora een geheim wapen achter de hand: de legendarische Odama, een gigantische metalen bal die alles op zijn pad vernietigt.

De gameplay

Odama is een kruising tussen een flipper- en een strategiespel. Het speelveld is in 3D opgezet en past op één scherm. Het is bijna ongelofelijk, maar het spel Odama bevat alles wat in bovenstaand verhaal past. Dat wil zeggen: een slagveld en twee legers die elkaar te lijf gaan. Een vijandige vesting. En flippers. Daarnaast is er de Odama, wat ook echt een hele grote bal is vergeleken met de legers. Aan de speler de taak om deze bal met de flippers zodanig over het speelveld te schieten dat het leger en de barricades van de tegenstander geplet worden. En jouw eigen leger? Dat wordt ook geplet als je even niet uitkijkt. Ondertussen moet je jouw leger ook nog commando’s geven. Dat gaat in dit spel op een hele bijzondere manier.

Odama

The Gottlieb Collection voor de GameCube

Map met de levels van Odama

Odama spelverpakking

Eerste level van Odama zonder aangesloten microfoon

Bij het spel hoort namelijk een microfoon die je op je GameCube-controller kan vastmaken. Via deze microfoon kan je dan opdrachten geven aan je leger. Vooruit! Naar links! Aanvallen! Geen idee of dat lekker werkt, maar ik kan me voorstellen dat je het gevoel krijgt een echte generaal te zijn die al schreeuwend zijn troepen in het gareel probeert te houden. Het is moeilijk om een beeld te krijgen van dit bizarre spel op basis van deze korte beschrijving, maar op YouTube kun je genoeg video’s vinden die laten zien hoe het spel eruitziet en hoe het gespeeld moet worden.

Doel van het spel Hartstikke leuk allemaal, maar wat moet je doen dan? Om te beginnen moet je je Odama in het spel houden. Odama weg, is game over. Aan het begin heb je er maar één, dus je moet er extra voorzichtig mee zijn. Met die Odama moet je het leger van je tegenstander pletten en de poort van een vijandige vesting openbreken. Ondertussen stuur je wat figuurtjes op pad die een gigantische bel voortduwen. Als je met die bel door de poort van de vijand bent, heb je gewonnen. De figuurtjes met de bel moet je beschermen met een leger soldaten en je Odama. Doe je dat niet, dan wordt je bel tussen je eigen flippers geduwd door je tegen-

“In de meeste gevallen rolt de Odama als een olifant door een porseleinkast”

stander: game over. Ondertussen moet je ook nog op de tijd letten: lukt het je niet om binnen de tijd je tegenstander te overmeesteren? Game over. Je moet elf veldslagen zien te winnen. Bij de laatste sta je oog in oog met de reusachtige Genshin.

Kan er nog geflipperd worden?

Zeker. Wel met de kanttekening dat alles wat je normaal gesproken in een flipperkast aantreft, in dit spel niet aanwezig is. Geen popbumpers, geen slingshots, geen droptargets. Alleen flippers en een bal, de Odama. Als je maar een eind weg flippert, is de kans groot dat je eigen leger door de Odama geplet wordt. Dat gaat ook ten koste van de motivatie van de bemanning. En dat heeft als gevolg dat ze niet meer naar je luisteren. Dat zie je aan de tekstwolkjes die boven sommige soldaten hangen. Ze zeggen dan bijvoorbeeld: “La la la, I can’t hear you” of “I don’t want to die!”. En je hebt je mannen nodig om te winnen. Het is lastig om de Odama tactisch in te zetten. In de meeste gevallen rolt dat ding als een olifant door een porseleinkast en laat het een spoor van vernieling achter. Je kunt wel items op het speelveld oppikken. Eén daarvan is een groen knikkertje. Pik je dat op dan wordt de Odama voor een korte tijd groen en

Close-up van de legers en de ‘beldragers’

blijven je eigen soldaten gespaard. Je kunt het gehele speelveld ook enigszins kantelen, wat de route van je Odama beïnvloedt, maar je kunt het spel gelukkig niet op tilt krijgen. Over het algemeen komt het gedrag van de Odama vrij onvoorspelbaar over. Het is wel een leuk gezicht om huizen, muren en een heel leger weggevaagd te zien worden door de Odama. Soldaten blijven ook aan de bal plakken als ze erdoor geplet zijn.

Gaan we die weer spelen?

Odama is een spel met een steile leercurve. De manier waarop je het spel moet spelen kan frustrerend werken. Degenen die een GameCube met Odama hebben kunnen daarover meepraten. Heb je geen GameCube en wil je het toch proberen dan kun je dat met de Dolphin emulator doen. Deze emulator ondersteunt ook de microfoon die je nodig hebt om het spel te spelen. Ken je het spel helemaal niet, dan kun je misschien beter eerst wat YouTube-video’s gaan bekijken voordat je er energie in steekt. Het concept van het spel is in ieder geval heel origineel. En het geluid is ook goed. De voortstuwende oorlogstrommel, het geschreeuw van de soldaten op het slagveld en de instructies van één of andere Japanse kerel dragen in hoge mate bij aan de sfeer van het spel. Maar het is duidelijk dat dit vreemde spel niet voor iedereen weggelegd is.

Dit leger is niet meer zo gemotiveerd

Een van de levels verderop in het spel

YouTuber PeteDorr laat zien hoe je Odama (niet) moet spelen

Van het techniekteam

Het onderhoud van onze kasten is simpelweg veel meer dan alleen het vervangen van lampjes en aanverwanten, daarom willen we iedereen graag met deze nieuwe rubriek op de hoogte houden van wat er zoal gebeurt binnen het techniekteam.

Allereerst goed nieuws over de kasten die uit de stelling zijn gekomen, er was een LDU-2 lamp driver board van de Sharp Shooter verdwenen, maar deze is weer terecht en werkend gemaakt. Hoe we uiteindelijk dit bordje weer gevonden hebben is een mooi verhaal: in de Spinner van 2021-2 stond onder andere vermeld dat er een aantal Billy-kasten waren neergezet om de overgebleven Spinners in te bewaren. Door de tijd heen werden opeens dozen voor de kasten gezet met nog meer oude

Spinners (waarschijnlijk van leden, waarvoor dank, want hier zaten een aantal missende nummers tussen).

Toevallig was er wat tijd over na wat kluswerk aan de flipperkasten en zijn we deze dozen gaan opruimen. In een van de eerste dozen kwam toen het bordje tevoorschijn gewikkeld in een schoonmaakpapiertje. Na het nodige testen bleken twee lampjes permanent aan te blijven en na een paar componenten vervangen te hebben werkt dit bord ook weer volledig. De Sharp Shooter is in ieder geval weer te bespelen in het clubhuis, zeker nóg een reden om eens langs te komen.

Klusdagen 4 februari en 8 april

Op zaterdag 4 februari was het dan eindelijk zover, de eerste klusdag van het nieuwe jaar. In totaal zijn er 43 storingen opgelost, een aantal noemenswaardige dingen zijn:

• De bergen aan de rechterkant van de Indiana Jones zijn gerepareerd, de plastics waren gescheurd maar hier valt eigenlijk niets meer van te zien

• Bij de Fathom was een stukje van het plastic afgebroken waardoor hier de bal kon blijven liggen, hier zit nu een stukje aan vast en daardoor gebeurt dit niet meer

• Revenge from Mars had soms wat problemen met een flipper die niet naar beneden wilde, vaak is het andersom maar na wat uitzoekwerk is dit probleem ook weer verleden tijd

• De miniflipper van de Monopoly zat niet vast waardoor hij het balletje niet uit de hole kreeg

Dit zijn zomaar een paar punten, uiteraard is er veel meer gebeurd. Van al dat harde werk krijg je

honger, maar die werd snel gestild door de lunch, verzorgd door Michel.

Zaterdag 8 april was een drukke maar gezellige klusdag, zoals altijd het geval is op de klusdagen voor het Dutch Pinball Masters-toernooi (DPM). Voor zowel de lunch (Michel)

LDU-2 van de Sharp Shooter in reparatie

Bob van Leeuwen, Wouter van der Post en Wijnand Klaver

als avondeten (Domino’s) werd de innerlijke mens goed verzorgd en ook de flipperkasten hebben flink veel aandacht gehad. Een gedeelte van de collectie is naar het magazijn gegaan omdat deze kasten niet ingezet zouden worden, er is geschoven met kasten en op de correcte afstand gezet.

Daarnaast zijn er ook weer veel storingen opgelost, 23 in totaal. Maar waarschijnlijk nog veel meer wat niet geregistreerd is omdat dit direct na het melden opgelost is. Van het verwisselen van lampjes, een lap over het speelveld, complete flipperrevisie tot connectorwerk, het is allemaal voorbij gekomen. Maar aan het einde van de avond gingen we allemaal voldaan naar huis toe en stond (bijna) alles klaar voor het DPM.

Tijdens het DPM is er niet veel noemenswaardigs gebeurd, met op zaterdag de hulp van Peter van Tartwijk (en de nodige handige tips)

konden veel problemen erg snel en vakkundig worden opgelost. Graag willen we iedereen bedanken die op beide klusdagen heeft meegeholpen, zonder het harde werk van iedereen was dit niet mogelijk.

Oproep

Ondanks al het harde werk aan het technische gedeelte van onze kasten kunnen sommige flipperkasten ook cosmetische liefde gebruiken. Vind jij het leuk om kasten helemaal van top tot teen te poetsen? Kom gerust langs op een klusdag, kies een kast uit en je mag hem helemaal weer spik-en-span maken. Voor materiaal en lunch wordt uiteraard gezorgd.

Stellingkasten

Achter in het magazijn stonden een aantal flipperkasten al enige tijd in de stelling te verstoffen, deze zijn naar beneden gehaald en nagekeken (hier zat de Sharp Shooter ook tussen). De meeste hiervan zijn elektromechanische (EM) flipperkasten,

EM’ers worden uit de stellingkasten gehaald en speelbaar gemaakt

sommige exemplaren hebben best wel wat werk nodig maar bij een aantal lijkt het mee te vallen en zo hopen we weer wat meer EM’ers in roulatie te krijgen. Eentje hiervan is de Aztec van Ad, deze is door Richard Baan opgeknapt en is op de klusdag van 3 juni terug gekomen naar Veenendaal.

Treurige berichten

Ook vanuit techniek staan we even stil bij het onverwachte overlijden van Michael Meeuwissen. Op de vrijdag van het DPM kwam het bericht binnen dat Michael compleet onverwachts was overleden op zeer jonge leeftijd. Michael is de afgelopen jaren bij veel van de klusdagen geweest, en heeft ook op het DPO van 2019 meegeholpen in het techniek team. Wat het extra wrang maakt is dat Michael net vorig jaar getrouwd was en een huis gevonden had om samen in verder te gaan. Onze gedachten gaan uit naar zijn nabestaanden.

Nieuws uit de flipperwereld

In deze rubriek willen we in het kort aanstippen wat er speelt in de flipperwereld. Nieuws vanuit de fabrikanten, geruchten vanuit fora, et cetera. Omdat deze rubriek slechts eenmaal per kwartaal uitkomt, kan dit nieuws wellicht al achterhaald zijn of geruchten zelfs weerlegd. Deze rubriek is niet bedoeld voor de mensen die dagelijks Facebook en Pinside afstruinen naar het laatste nieuws, maar meer voor de lezer die dit allemaal niet volgt en in een paar pagina’s wil worden bijgepraat. Wat speelde er allemaal in de flipperwereld in het tweede kwartaal van 2023? Speciale dank aan Jonathan Joosten van Pinball Magazine voor de nieuwsvoorziening bij deze editie van de nieuwsrubriek!

Het belangrijkste nieuws van de ‘grote jongens’ als Stern en Jersey Jack Pinball (JJP) valt elders in deze Spinner te lezen. The Foo Fighters van Stern gaan de hele wereld over en ook de Godfathers van JJP zijn in Europa gearriveerd. In deze editie daarom meer aandacht voor de ontwikkelingen van de andere producenten in flipperland.

We beginnen dit keer in Canada. Pinball Adventures accepteert (eindelijk!) orders voor hun eerste game: Punny Factory 2520. De kast heeft een origineel en familievriendelijk thema, waar spelers moeten proberen om meer dan 50 ‘puns’ te verzamelen. De kast is al jaren ‘in ontwikkeling’ en kreeg op social media al ruim aandacht maar is nu dus klaar voor productie. Het game design is van Dave Sanders (Full Throttle, Alien) en werd verder ontwikkeld en geprogrammeerd door Team Pinball dat ook voor de hardware zorgde. Pinball Adventures mikt op een run van maximaal 120 kasten, waarbij er tien een speciaal kabinet zullen krijgen.

Punny Factory 2520 van Pinball Adventures

Chicago Gaming liet via een livestream op Jack Danger’s Dead Flip kanaal de flipperliefhebbers kennismaken met hun nieuwe Pulp Fiction game. In Amerika werd ook al een exemplaar in een arcade gespot, waarschijnlijk om zo door intensief gebruik informatie te krijgen over wat er goed werkt en wat niet.

Er was ook nieuws over de Cactus Canyon remake upgrade die zou gaan draaien met software ontwikkeld door Lyman Sheats en Josh Sharpe. Door het overlijden van Lyman Sheats stond het project zo’n vijftien maanden stil. Josh heeft een exemplaar waar veel van de verbeterde code al in is verwerkt, maar die kan nog niet uitgeleverd worden. Josh verwoordde het als volgt: ‘Much is left to implement. The rules design is complete. The code is not. The art is not. The sounds and speech are not. There’s still a good amount of work to be done.’

Ook Pedretti Gaming heeft nieuws. Na de geslaagde nieuwe versie van Funhouse heeft het team een andere klassieker van Pat Lawlor onder handen genomen. In april 2023 presenteerden ze Whirlwind Total Chaos als hun nieuwe Williams 2.0 titel. Net als bij de Funhouse gaat om een uitgebreide kit, met onder andere een nieuw lcd-hd-display, nieuwe Pinsound PCS en speakers en een nieuwe System 11 MPU. Ook is er een nieuw speakerpanel en zijn er speciale translites en side blades. Net als bij Funhouse kan met de 2.0 kit zowel het oorspronkelijk spel als een nieuwe ‘Total Chaos’ code gekozen worden. Die nieuwe code bevat diverse nieuwe modes. Volgens de geruchten zou het kunnen zijn dat er ook gewerkt wordt aan een auto plunger functionaliteit.

Pulp Fiction flyer van Chicago Gaming

Whirlwind Total Chaos upgrade kit van Pedretti Gaming

Haggis Pinball uit Australia kwam met een aankondiging dat de titel van hun nieuwe remake medio juli bekend gemaakt zal worden. Ze boden in april, mede op basis van feedback van liefhebbers, een upgrade kit aan voor de Fathom. Deze kits bevatten alle hardware die nodig is om hun eigen remake van de ‘klassieke Fathom’ om te bouwen naar een ‘Fathom Mermaid 2.0’. Kosten van deze upgrade bedragen US$ 995. Ook interesse? Dan moet je hopen dat het aanbod nog eens terugkomt, want het was slechts voor twee weken geldig.

UK-distributeur Pinball Heaven publiceerde in april een video over Bitronic’s Super Hoop. Op beeld ziet het er veelbelovend uit. Voeg daaraan toe dat de prijs van deze kast naar verwachting veel lager ligt dan bij andere producenten en dan is het een initiatief om in de gaten te houden. Wordt vervolgd!

“De Harry Potter licentie zou verkocht zijn aan Jersey Jack Pinball”

Pinball Brothers liet weten dat er 1.0 game code update is voor hun Queen flipperkast. Daar zit Bohemian Rhapsody in, als een speciale mini-wizard mode met zes hoofdstukken, net als in de song zelf. Je kunt deze mode ook selecteren als game play mode. Heb je interesse? Dan is er goed nieuws want Pinball Brothers geeft aan dat ze verwachten binnen zes tot acht weken na de bestelling de kast te kunnen leveren.

CEO Damian Hartin van Haggis Pinball

Promovideo van Pinball Heaven voor Superhoop Promo voor de Bohemian Rhapsody update voor Queen

LAST MINUTE! LAST MINUTE!

Vlak voor de kopij deadline kwam er nieuws waar menig flipperliefhebber op heeft zitten wachten: de licentie voor een Harry Potter flipperkast zou verkocht zijn aan… Jersey Jack Pinball. De post op social media kwam van Joe Kaminkow. De kenners weten dan: die man heeft Stern eerder geholpen aan de licentie voor diverse titels, zoals voor The Beatles. Vanuit JJP kwam er bij navraag geen bevestiging en korte tijd later was de post op social media weer verdwenen.

In zijn maandelijkse update schreef Jonathan Joosten: de illustratie bij de post van Joe was van een ontwerp dat Christopher Franchi al enige jaren geleden maakte voor Stern. Men zegt (of zoals dat in het Engels zo mooi verwoord wordt: ‘Rumor has it…’) dat Joe al het voorbereidende werk voor de Harry Potter licentie had gedaan en gesprekken had gevoerd met Warner Brothers. Toen Warner Brothers en/of J.K. Rowling open leken te staan voor het idee, vergat men bij Stern om een goed bod te doen en zo zou er nu een opening zijn ontstaan voor JJP. De tijd zal leren hoeveel van het verhaal waar is. De Harry Potter fans zullen hopen dat het niet bij rook blijft...

Na diverse teasers, kwam Hexa Pinball, een nieuwe flipperkastproducent uit Frankrijk, in mei 2023 met hun eerste creatie: Space Hunt. Er zijn twee versie verkrijgbaar: de Standard Edition (voor 8.900 euro) en een Elegance Edition die 11.000 euro kost. De officiële presentatie aan het publiek was begin juni 2023, terwijl naar verwachting de levering in het vierde kwartaal van 2023 zal beginnen.

Space Hunt van het Franse Hexa Pinball

Restauratie van The Getaway High Speed II

Restauratie van The Getaway - deel 1

Deze flipperkast is toch wel erg speciaal aan het worden voor me. Een aantal jaren geleden kocht ik deze flipperkast van een NFV-lid voor een nette prijs gezien zijn staat. Het kabinet was vrij slecht en de decals waren zwaar verkleurd. Gelukkig was bij deze Getaway het speelveld nog in vrij goede staat en dat vraagt natuurlijk om een clearcoat-project. Dat zou zeker gaan komen maar nog even niet. Zoals eerder gezegd heb ik een haat-liefdeverhouding met deze flipperkast. Enerzijds hou ik van de flow die zo typisch is bij alle door Steve Ritchie ontworpen flipperkasten maar anderzijds kan deze flow en snelheid ook zeer frustrerend zijn want dan is er geen bal in het spel te houden. Mijn vriendin ondervond dit al snel en was gelijk klaar met deze kast. Hij heeft ongeveer een half jaar naast de Fish Tales flipperkast mogen staan en is daarbij ook erg van pas gekomen tijdens storing zoeken op de Fish Tales. In die tijd kwam er nog een Jurassic Park flipperkast bij dus werd het wat veel van het goede en moest er een weg. Dat was snel besloten en met pijn in mijn hart

NFV-lid Ron Sommeling vindt flipperen leuk, maar het restaureren van een flipperkast nog veel leuker. In zijn klusruimte in Berkel en Rodenrijs staan de resultaten van vele uren arbeid. Ron heeft van veel van zijn projecten ook een blog gemaakt. In deze Spinner vertelt Ron het verhaal over de restauratie van een Getaway. Of eigenlijk: een project in verschillende fases. Want Ron kocht, verkocht en kocht een Getaway terug om die op te knappen. En toen het zware werk daar gedaan was, moest hij het project onderbreken en de kast opnieuw verkopen. Toen er weer ruimte was (fysiek en financieel), kocht hij opnieuw een Getaway en begon opnieuw. Omdat de Getaway nu eenmaal een kast is met bijzondere aantrekkingskracht.

nam ik afscheid van de High Speed II. De koper woonde vlakbij en ik hield nog contact met hem (nu nog) en zei tijdens de verkoop dat ik hem terug zou kopen als hij ooit besloot hem weg te doen.

Wat schetste mijn verbazing toen ik toevallig rond de jaarwisseling na lange tijd weer eens op Marktplaats keek. The Getaway stond samen met een White Water te koop. Direct gemaild en gevraagd of hij de afspraak vergeten was. Dat was hij niet maar omdat mijn vriendin dit geen leuke kast vond dacht hij ze toch maar op Marktplaats te moeten zetten. De deal was snel beklonken en... Homecoming of “ The Getaway High Speed II”.

The story continues... Fantastisch, hij was weer thuis en wat een super gevoel gaf dat. Al die tijd had ik (niet) echt spijt dat hij weg moest omdat ik wist dat we ruimte moesten maken maar gelukkig was hij weer thuis. Ditmaal niet op zolder maar gewoon in de garage welke droog genoeg was om de flipperkast in leven te houden.

Karakteristieke

bovenste deel van het speelveld van The Getaway

De flipperkast had echter wel wat storingen en had bijna een jaar niet meer aangestaan. Kom maar op, daar hou ik van, een uitdaging om deze storingen te verhelpen en de flipperkast weer als vanouds te laten draaien. Het was echter vreselijk koud in de garage ten tijde van thuiskomst dus dat storingzoeken werd even uitgesteld. Gelukkig bleef het niet lang koud en kon ik met een dikke jas aan mijn eerste potjes gaan spelen (dacht ik). Niet dus...... “Check fuses F114 and F115” was de melding toen ik hem aanzette. Hmmmmm, dat zijn de mindere weet ik uit ervaring. De kast weer uit en natuurlijk de twee zekeringen gecheckt welke goed waren. Kast weer aan en, ja hoor, melding weg en spelen maar. Dit was echter van korte duur want na twee ballen begonnen de flippers te “shatteren” en alle andere spoelen te klapperen. Foute boel dus. Als flippers uit zichzelf gaan flipperen duidt dit vaak op een voltageprobleem. Op dat moment kon ik die link echter nog niet leggen. Even internet opgedoken en zoeken hoe dat nu ook alweer zat met die melding. Hieronder een stukje uit de repair guide.

Check fuses F114 and F115 message

This message is sometimes displayed when the game boots and a game cannot be started. Most of the time, F114/F115 will be found to be just fine. The game issues this message because it cannot read the switch matrix normally. The crafty designers at Williams inserted an “always closed“ switch into the matrix as switch 24. Switch 24 isn’t a switch at all, but instead provides the game software with a “known closed” switch matrix return. Switch 24 is actually a diode across column 2, row 4 of the switch matrix and is located on the coin door interface board.

Er staat een heel verhaal maar het zette me ook een beetje op het verkeerde been. Aangezien ik met de multimeter (op dat moment) de juiste voltages mat, concentreerde ik me op het CPU-board en verving de U20 IC en zette deze meteen op pootjes. De flipper-

kast leek weer perfect en heeft een aantal dagen goed gespeeld totdat er weer dezelfde storingen optraden. Helaas, iets te vroeg gejuicht en terug naar de tekentafel. Wederom de voltages nameten en bedrading nalopen. Alles zag er goed uit en ik kon geen rariteiten ontdekken. Dit maar even voor een aantal weken laten rusten vanwege drukte met andere zaken. Uiteindelijk kon ik hier weer mee verder gaan en nu was de storing toch iets anders. Nog steeds de ‘fuses’-melding als ik de kast aanzette maar geen mogelijkheid om hier nog een spel op te spelen. Wederom een check op de voltages en wat schetste mijn verbazing. Ik had geen spanning meer op TP3 (12 volt). Juist, dat zal dus die transistor 7812 wel zijn. Deze vervangen en...... niet dus. Dan kan het niet anders dan de C2 elco zijn. Bij het lossolderen zag ik meteen het probleem. De elco had gelekt en wat printbanen aangetast. Zie in de rode cirkel op de foto.

Ook zie je een flink verkleurde F115 houder welke ook op de vervangingslijst staat wanneer het Getaway restauratieproject van start gaat. Zover is het echter nog niet maar na deze gelukte reparatie met jumperdraden om de banen weer te verbinden speelt de kast weer fantastisch. De storingen zijn er nu dus uit!

Het kabinet

Juist, er zijn inmiddels weer een aantal weken voorbij en het weer is ook wat aangenamer geworden zodat we verder kunnen gaan met het volgende blogdeel. De decals voor het kabinet waren vorig jaar al besteld en liggen dus klaar om geplakt te worden.

Nieuwe Getaway decals

Zoals je hebt kunnen lezen in de Fishtales-blog (zie Spinner 2022-2) is dit niet zo even gedaan en daarom moest ik op mooi weer wachten om te beginnen. Dit klusje moest dus in de tuin gaan gebeuren en daar was dus een goede timing voor nodig. Eerst maar eens de boel gaan demonteren alvorens we kunnen gaan schuren, plamuren, schuren, plamuren en ook nog verven.

Meer plamuurwerk

Zo, da’s weer een flinke smerige boel maar dat ben ik ondertussen wel gewend. Laten we de zooi maar eens mee naar buiten nemen en een paar zeer vervelende klussen gaan doen. Lijmresten van de siderails. Wat een monnikenwerk om dit er allemaal af te krijgen. Dit heeft de nodige uurtjes gekost.

Lijmresten verwijderen

Uiteindelijk staat hij dan lekker in het zonnetje achter het wasgoed en ben ik begonnen met het plamuren van alle oneffenheden. Ook z’n lekker klussie. En klaar na een dag van schuren en plamuren. Nu weer even de garage in en wachten op de volgende mooie dag. We zijn inmiddels alweer een stuk gevorderd na een aantal mooie dagen. Het volgende klusje wat ik nog wilde aanpakken was de onderkant van het kabinet. Nu weet ik ook wel dat de meesten zullen zeggen “dat zie je toch niet”. Klopt, maar ik wel want ik weet dat het er is. Laten we de schuurmachine er maar eens opzetten en daarna een laag blanke lak erover. Niet de beste foto voor dit moment maar het is flink opgeknapt.

Laten we nog een leuke verandering aanbrengen. De hoofdkleuren van een Getaway zijn rood en zwart. Doe eens gek. Grappig toch en meteen van die vieze houten bodem af. Daar gaan we straks weer een mooi binnenwerk inbouwen. Goed, dat was het wel even wat betreft schuren, plamuren, lakken enzovoorts.

Zo, en dat was weer een dagje plakken. Ook nu gebruikte ik de “droge” methode die me beter bevalt dan de “natte”. Mooi onderkantje hè.

Geschuurd en geplamuurd kabinet

Binnenkant verdient ook aandacht

Droge plakmethode

Restauratie van The Getaway – Deel 2 Tijden veranderen helaas en dat gold ook voor deze kast. Hij was inderdaad zo goed als klaar en stond weer in de garage toen we het plan hadden ons huis te verkopen. Voor de realisatie van dat plan moesten offers gebracht worden en helaas trof dit lot ook de Getaway. Verkopen dus en niet verder restaureren. Dat was even een rot moment. En toen… besloten we dat er niet verhuisd ging worden. Daardoor lag de weg open om een nieuwe Getaway te zoeken. De derde en tevens laatste Getaway die ik in mijn bezit zal hebben want deze zal tot het einde in mijn collectie blijven.

Via het Belgische flipperforum werd er één gevonden die in een staat was zoals ik ze graag zie: 100% technisch in orde en spelend. Optisch in mindere staat maar met een redelijk mooi speelveld. De deal was snel gesloten en de kast werd opgehaald in het Belgische land. Eerst maar even in de garage parkeren om hem te spelen en te inspecteren wat er allemaal gedaan moest gaan worden.

Je ziet hier ook dat mijn projecten opgeslagen staan. Deze stonden te wachten op hun nieuwe onderkomen want vanwege een groeiend protest van het thuisfront werd me vriendelijk verzocht een ruimte te vinden waar ik de restauraties kon doen en tevens een opslag voor de gerestaureerde kasten. Die kwam er gelukkig ook en deze restauratie kon dan ook doorgaan in mijn nieuwe onderkomen. Hoe was de kast eraan toe? Eigenlijk viel het inderdaad allemaal wel me. Veel schoonmaakwerk, decals vernieuwen, speelveld clearcoaten en wat mods erin.

Dit was de black and white edition. Ook wel mooi eigenlijk. Ik besloot om eerst het kabinet weer te doen en daarna het speelveld. Ik liep nog hevig te dubben wat ik met het speelveld wilde doen. Clearcoat of niet? Het speelveld was op zich netjes, inserts waren ietwat omhoog gekomen her en der maar dat was geen probleem om te fixen. Insert decals bijna allemaal nog netjes behalve de onderste. Om nou voor één decal een hele set te kopen vond ik wat ver gaan. Ik besloot op dat moment om het speelveld flink schoon te maken en te poetsen alvorens er een protector op te leggen. De bekende plaatjes. Kabinet op schragen, stickers verwijderen, heel veel schuurwerk en uiteindelijk weer nieuwe decals plakken. Hoef ik niet verder uit te leggen toch?

Bij deze kast had ik wat extra ijzer besteld om hem nog wat te verfraaien. Het leek me een mooie toevoeging op het zwart wat deze kast voornamelijk is. Hoe zal dat staan?

Best wel een mooie combinatie zo vind ik zelf. Het geeft hem in mijn ogen net even dat extra’s mee. De kast was weer voorzien van nieuwe decals en nu kon ik me over het speelveld buigen. Wat was daar nog te doen?

Opslagruimte

Totaal verkleurde decals

Extra ijzer op The Getaway

Dat wordt poetsen en ultrasoonwerk maar dan heb je straks wel weer wat. Leeghalen maar dan.

Nu ik alles leeg had kon de ultrasoon zijn werk weer doen en was het beetje voor beetje alles weer terugbouwen. Ultrasoon geeft bij mij altijd een perfect resultaat. Tumbler gebruik ik eigenlijk nooit meer hiervoor.

Bovenkant komt ook weer tot leven. Klaar voor de protector.

Die is weer mooi beschermd en zal ooit nog wel eens een complete restauratie krijgen. Voor nu vind ik het prima zo. Nog een laatste klusje voordat het speelveld in het kabinet gehangen wordt is de binnenkant mooi zwart verven en alles weer fris terugbouwen.

Dat knapt weer helemaal op en beschermd ook goed voor de komende jaren. Tijd om alles af te bouwen en de kast weer te gaan spelen want dit is toch echt een van mijn grootste favorieten maar dat wisten jullie waarschijnlijk wel.

Bovenzijde speelveld

Speelveld protector aanbrengen

Onderzijde, popbumpers en eindresultaat

Heropbouw bovenzijde

Pinball People

Miquel Jansen (15) Amsterdam

Hoe lang flipper je al?

‘Sinds ik geboren ben, bijna. We hadden een flipperkast thuis. Eerst een Twilight Zone, daarna de Who Dunnit en toen de Tommy. Sinds ik me herinner, ken ik kasten.’

Wat vind je er leuk aan?

‘De tactiek en de opbouw. Daarnaast moet het thema mij aanspreken. Laatst speelde ik in Groningen Rush, een band die ik niet ken. Hij speelde op zich best goed, maar met die oude mannen had ik niks mee.’

Waar speel je het liefste?

‘De Ton Ton Club in het Westerpark in Amsterdam. De sfeer is er leuk, en er staat nu een heerlijke Attack From Mars, geweldig.’

Oude of nieuwe kasten?

‘Toch wel de oude kasten. In Zwitserland waar we altijd op vakantie gaan staan een Scared Stiff, Monster Bash, Addams Family en Tales of the Arabian Nights. Heerlijk om op te spelen, maar ik ben wel ook wel benieuwd naar de nieuwe Foo Fighters. Die staat nu in Utrecht, dus daar gaan we binnenkort naar toe. En in Eindhoven staat The Big Lebowski, daar ben ik erg benieuwd naar.’

Over welk thema zou een flipperkast gemaakt moeten worden?

‘Over Prison Break, bij het eindspel moet je ontsnappen.’

Jim Jansen

Een jonge(re)

Miquel in actie

The Godfather LE

An offer you can’t refuse?

Al in de vorige Spinner werd gemeld dat The Godfather het thema is van de volgende flipperkast van Jersey Jack Pinball (JJP). Dit werd begin maart door JJP aangekondigd en eind april kreeg uw reporter al de kans om deze flipperkast te spelen bij Pinsider AMSNL. AMSNL wordt zo al een echte hofleverancier als het gaat om het spelen van nieuwe en zeldzame flipperkasten voor de Spinner.

‘The Godfather’, wie van ons flipperaars had nu ooit gedacht dat dit een thema zou zijn voor een flipperkast? The Godfather bestond vorig jaar vijftig jaar en JJP was blijkbaar gevraagd om een flipperkast te maken ter ere van dit jubileum. Het is al enige tijd geleden dat uw reporter deze film heeft gezien; The Godfather staat bekend als een

mooie film vol met (traag) drama, maar heeft de film ook de dynamiek zoals menig flipperaar graag ziet? Hoe zet JJP dit thema om in een leuke flipperkast is dus de vraag.

Zoals gezegd werd The Godfather pas aangekondigd in maart en kon ik hem eind april al spelen in Nederland. Sterker nog, de kast werd

speciaal ingevlogen en uitgepakt voor de Spinner. Ik moest zelfs helpen met uitpakken, vervelend werk hoor!

Eric Meunier is de ontwerper van de flipperkast en een aantal personen is verantwoordelijk voor het artwork. Christopher Franchi heeft het kabinet gedaan en Jesper Abels,

Rens mag

The Godfather unboxen

Uitzicht vanaf de flippers

onder supervisie van Jean-Paul de Win, heeft het speelveld gedaan. De animaties zijn gemaakt door Jean-Paul de Win. Christopher en Jean-Paul hebben beiden hun sporen verdiend in de flipperwereld, maar ook Jesper is niet totaal onbekend. Onder supervisie van Jean-Paul heeft hij namelijk al werk verricht voor Guns N’ Roses (GnR).

The Godfather is er in in twee varianten: een Limited Edition (LE) en een Collector’s Edition (CE). In dit artikel komt de LE aan bod. Mag je een LE overigens wel een LE noemen als er maar liefst maximaal 5.000 stuks van gemaakt worden? Overigens is het op zijn minst twijfelachtig te noemen of dit aantal ooit verkocht gaat worden. Van de CE worden er max 1.000 stuks gemaakt. Dit verslag gaat niet in op spelregels, maar vooral op de vraag of er speelplezier te beleven is. Ook het uiterlijk van de kast komt ruim aan bod.

Het speelveld

Kijkend naar het speelveld valt natuurlijk direct de Bad Guy –Gangster Big Mike op. De hotrails die we al kennen van de GnR en Toy Story 4 zijn ook hier weer aanwezig. Mijn eerste indruk, puur gebaseerd op uiterlijk, is zeker positief. Het is gewoon een zeer mooi speelveld om te zien. Topwerk van Jesper en JeanPaul!

De GI-verlichting is, net als alle inserts, meerkleurig. In totaal zouden er meer dan 450 gecontroleerde RGB-leds gebruikt zijn. Als we kijken we naar de toys op het speelveld zien we er dus ‘maar’ één waarvan ik betwijfel of we dit eigenlijk wel een toy mogen noemen daar er geen echte balinteractie is. Het gaat hier om Bad Guy Big Mike met een Tommygun in zijn handen. Hij kan wat linksrechts bewegen en in de loop van de Tommygun zit een rode led gemonteerd om hiermee mondingsvuur te simuleren. Onder Big Mike bevindt zich een draaischijf met een paar stand-up targets er omheen en een droptarget ervoor waardoor de bal opgesloten kan worden op de draaischijf.

Deze draaischijf kun je ook acti veren met de flipperknoppen. Deze functionaliteit lijkt, vind ik, erg op de draaischijf in de Stern CSI flipperkast.

Er is verder ook nog een fysieke ball-lock aanwezig en een liftramp die 1) een standup target eronder schietbaar maakt) en 2) de bal van richting verandert naar een wire form. De liftramp omlaag maakt er een gewone ingang naar een ramp van. Dit is een van de vele manieren om maar liefst 29 verschillende balwegen te maken. Dit soort foefjes en diverse diverters zorgen voor dit grote aantal.

Verder zie je ook een buste van Don Vito Corleone, maar die is puur passief en dient als aankleding. Aan de rechterzijde vind je een kleine U-vorm met een gesloten eind voor zien van een stand-up target en een droptarget aan de ingang waardoor een bal er in kan worden opgesloten. Daaronder bevindt zich de enige popbumper van het spel met wat standup targets er omheen gepositi oneerd. Diverse fraaie metalen wire forms en ramps ronden het geheel af.

Het kabinet

De stijl van het speelveld vind je ook terug in het kabinet en in de kopruit. Het geheel is zeer kleurrijk en ziet er prima uit. Topwerk van Christopher Franchi!

Er worden op het lcd-display beelden getoond uit de films, al vind ik het wel vrij weinig. Er gaat een gerucht dat JJP kijkt of het mogelijk is meer

(langere) filmbeelden te integreren. Verder is de aankleding van het lcd-display weer gedaan door onze Jean-Paul de Win. Het ziet er prachtig uit en Jean-Paul heeft duidelijk niet voor niets al vijf Twippy’s in ontvangst mogen nemen voor zijn werk.

The Godfather heeft geen Scorebit geïntegreerd, maar deze functie is bij alle

sluiten. Ook ontbreekt de bij JJP gebruikelijke fotocamera niet voor de nodige selfies. Over selfies gesproken, als je goed oplet bij de animaties op het lcd-display zie je diverse JJP-teamleden, waaronder ‘onze’ Jean-Paul de Win, voorbijkomen in de vorm van ‘boeven’.

De hamvraag: hoe speelt-ie? Laat ik maar aftrappen door te zeggen dat dit voor mij de best flipperende JJP flipperkast is.. Ik zeg bewust ‘best flipperende’ daar ik

Backbox art

aanvoelen en daar was ik echt niet de enige in. De vernieuwde aanstuurelektronica heeft voor de verbetering gezorgd. Met hun vorige flipperkast TS4 was al een grote stap gemaakt, The Godfather heeft het afgemaakt. Het zou mooi zijn als JJP een kit zou uitbrengen die hun vorige modellen op hetzelfde niveau zou brengen, hier zal zeker belangstelling voor zijn.

Als je kijkt naar The Godfather vind ik echt dat er een prachtige flipperkast staat. Een streling voor het oog; de afwerking is prima in orde met tal van kleine details.

Het speelveld dan. Heeft The Godfather nu wel of niet een toy? Als er iets voor in aanmerking komt is het de Big Mike Bad Guy met zijn Tommygun, maar deze heeft totaal geen interactie met de bal. Je schiet de bal er onder, niet er tegenaan tenslotte. Als de definitie van een toy is dat deze interactie met de bal moet hebben is dat bij deze dus twijfelachtig. Het is ook een vrij open (kaal) speelveld, een wereld onder glas ontbreekt een beetje voor mij. Wat wel zeker een feit is, is het grote aantal (29 stuks maar liefst!) wegen die de bal kan

afleggen. Een groot aantal diverters zorgt hiervoor en het is menigmaal een verrassing waar de bal opduikt, leuk.

Het grote aantal schoten in combinatie met het prettige flippergevoel zorgt voor een zeer vlot spelende flipperkast (met drie flippers heb je standaard een streepje voor bij mij) waar je menig uurtje probleemloos op kunt doorbrengen. Diepe spelregels zijn programmeur Keith Johnson ook wel toevertrouwd. In de paar potjes die ik gespeeld heb was het aantal multiballen, gelukkig, gelimiteerd. Het krijgen van een multibal behoort een vorm van beloning te zijn, niet een standaard iets zoals bij GnR nogal eens het geval is.

Themaintegratie dan? Ik ben niet zo bekend met The Godfather (de film), maar ik zie vrij weinig filmbeelden op het display verschijnen en een echt The Godfather-gevoel krijg ik zeker niet maar, hoe moet een The Godfather flipperkast dan eigenlijk wel voelen? Een maffiaflipperkast is het in ieder geval zeker en voor een niet The Godfather-fan zoals ik is dat meer dan prima. De keuze voor een familie die je moet gaan verrijken, waaronder natuurlijk de bekende familie Corleone, zorgt hier wel voor bij mij.

De lichtshow is verder ook dik in orde, mede dankzij de hotrails. Kortom, het is een prettig spelende flipperkast en voor mij de lekkerst spelende flipperkast van JJP tot nu toe. Deze plaats neemt hij overigens over van Dialed-In! Is de flipperkast bijna EUR 15.000 waard, voor de hier besproken LE-uitvoering? Dat mag iedereen voor zichzelf bepalen. Zover als ik begrijp was de CE-uitvoering af-fabriek snel uitverkocht, 1.000 liefhebbers zijn er dus in ieder geval gevonden. De productie werd gestart met de LE en er stond al een aantal van klaar toen de The Godfather werd aangekondigd zodat ze gelijk verscheept konden worden. Op met moment van schrijven van dit artikel (eind april) was CE-productie ook al opgestart.

Dank nogmaals aan AMSNL voor het mogen spelen van deze nieuwe kast!

Bovenste helft van het speelveld

Aandacht voor (extra) verlichting

Texas Pinball Festival

Een feestje en niet het minste, immers alles is groter in Texas. Elk jaar in maart wordt er in Frisco een pinballfestijn gehouden dat zijn weerga niet kent. Tijd om een keertje te gaan kijken.

We vallen met de neus in de boter dit jaar, veel nieuwe flipperkasten die worden aangekondigd deze editie. zo zijn wij getuige van de release van onder andere Pulp Fiction, Galactic Tank Force, The Godfather, Scooby Doo, P3 Final Resistance en Foo Fighters.

En dat niet alleen, we ontmoeten weer allerlei grootheden uit de industrie, van oude rotten in het vak (Dennis Nordman) tot aanstormend talent (Jack Danger). We zien ook veel oude vrienden terug en maken veel nieuwe.

Het lijkt met ons reisgezelschap wel een Hollywoodfilm, een mix van de films “The Hangover”, “Stand by Me” en “The Goonies”.

Avonturen die we niet snel snel zullen vergeten.

Maar waar een column zich beperkt tot een maximaal aantal woorden en een foto er maar duizend vertelt laat ik ons avontuur liever zien in een video.

Scan de QR-code voor een verslag van ons avontuur dat maar doorgaat en doorgaat.

Jack Guarnieri van Jersey Jack Pinball

Dennis Nordman

Steve Ritchie, Dennis Wetsteijn, Gerard, David Fix (CEO American Pinball)

John Borg Jack Danger

Mark Ritchie Gerard, Eric Bartels, Dennis Wetsteijn, Dennis van der Pas

Start a new game

Nieuwe leden stellen zich voor

Elk kwartaal verwelkomt de NFV zo’n 10 tot 20 nieuwe leden.

Mensen die om uiteenlopende redenen zodanig enthousiast zijn over flipperen dat ze zich aansluiten bij onze vereniging. In deze editie stelt Paul Wijnhoven uit Dordrecht zich voor.

Ik ben Paul Wijnhoven, 55 jaar, uit Dordrecht. Al sinds ik in mijn jeugd zakgeld kreeg, rende ik onmiddellijk naar de plaatselijke frietzaak alwaar vier flipperkasten stonden. Toen nog met kwartjes. De tijd van Harlem Globetrotters en Space Invaders. Later werd de zaak uitgebreid en kwamen er meer kasten. Tot The Twilight Zone waar ik de highscore op haalde.

De zaak verdween en flipperkasten waren steeds zeldzamer. Droom was om thuis een flipperkast te hebben. Afgelopen jaar kwam de droom uit, na mijn scheiding kon ik mijn gang gaan. Ik was al jaren fan van Back To The Future (BTTF) en kon toevallig die kast kopen. Daarna kwam ik dankzij Gert-Jan van Multigametechniek in aanraking met de virtuele flipperkast. Uiteraard ook in de uitvoering van BTTF kocht ik deze. Nu is mijn verzameling BTTF compleet.

Veel virtuele kasten van vroeger bestel ik bij Gert-Jan die ze bij mij op afstand op mijn virtuele kast installeert. Ik vernam ook van de Nederlandse Flipper Vereniging waar ik gelijk lid van ben geworden. Flipperen is en blijft geweldig en verveelt nooit. Let’s play!

Groet, Paul Wijnhoven uit Dordrecht

Paul en zijn

Back to the Future collectie

Nieuwe leden

Randy Thiemann

Henk Budding

Christophe van der Puijl

Edwin Rutgers

Harry Kaan

Erwin van Dam

Roger Habets

Marc Bullens

Chrétien Wijnants

Roel Honning

Paul van den Merkhof

Kitty van Zijtveld-Staneke

Joost Stekelenburg

Refik Gencer

Roland Eszik

Anass Moussaoui

Wim Brouwer

Anje Meijer

Marcel Meijer

Emiel de Klein

Marcus Anthonie

Richard Karlsson Linnér

Geurt Jan Ploeg

Erwin van den Heuvel

Arjen Corporaal

Cees de Jong

Alex Jansen

Roger Smits

Barry Morren

Henri Groenevelt

Huig de Rooij

Stefan Beijen

Luc Kokke

Eric van Meijer

John Snel

Vincent Frowijn

Martin Weijtmans

Wilma Gevers

Maartje Weekers

Anita de Jong

Bas van der Ree

Paul Wijnhoven

Technische Vraagbaak

Flipperkast defect? Hoe sluit je een nieuwe spoel aan? Hoe check je of de opto’s goed zijn?

Voorbeelden van vragen die leden kunnen stellen aan de Technische Vraagbaak (TV).

De TV wil leden helpen die zelf het initiatief hebben genomen om iets aan hun kast te gaan doen, maar met een technisch probleem zitten waardoor ze niet verder kunnen. Of mensen die wel willen, maar misschien niet weten waar ze moeten beginnen; de TV biedt hulp. Vragen kunnen zowel schriftelijk

COLOFON

NFV Spinner Magazine is het tijdschrift van en voor leden van de Nederlandse Flippervereniging (NFV) en wordt viermaal per jaar gratis aan leden toegestuurd. Oplage 1.200 ex.

REDACTIE

Barry Driessen, Bas Vis, Gerard van de Sanden, Jos van Rixel, Mark Moolhuizen, Rens Hooijmaijers, Ronald Eijkman.

Aan dit nummer werkten verder mee Jim Jansen, Marco Beetstra, Mischa de Muynck, Bob van Leeuwen, Wouter van der Post, Wijnand Klaver, Ron Sommeling, Paul Wijnhoven.

OMSLAG Barry Driessen

GRAFISCH ONTWERP Brr Brr

DRUK Drukkerij Koopmans

REDACTIONELE BIJDRAGEN

Artikelen en fotomateriaal zijn zeer welkom op het redactieadres. Er mogen geen rechten van derden op rusten. Door inzending geeft de auteur of fotograaf toestemming tot publicatie in de Spinner. Artikelen, advertenties, vragen, columns en ingezonden brieven opsturen naar: redactie@nfvpinball.nl

ADVERTENTIE TARIEVEN

• 1/4 pagina

€ 50,00(1x) / € 150,00 (jaarcontract,4x)

• 1/2 pagina

€ 100,00(1x) / € 300,00 (jaarcontract,4x)

• 1 pagina

€ 150,00(1x) / € 450,00 (jaarcontract,4x)

• Achterkant op aanvraag

AANSPRAKELIJKHEID

De redactie werkt met grote zorgvuldigheid aan de samenstelling van de SPINNER. De redactie en/of Nederlandse Flipper Vereniging aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke schade (direct of indirect, van welke aard of omvang dan ook) die het gevolg is van onjuiste vermelding en/of zetfouten.

De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden bijdragen in te korten, op onderdelen te wijzigen of te weigeren.

als telefonisch gesteld worden. Verwacht geen kant-en-klare oplossingen. Gert-Jan en Eric zullen je een stap op weg helpen zodat je zelf weer verder kunt. Vanwege de onregelmatige werktijden van Eric kan het zijn dat zijn voicemail aan staat. Als je een berichtje inspreekt, dan wordt je uiterlijk de volgende dag teruggebeld. Let op! Bel alleen op de aangegeven dagen en tijden! Schrijven of e-mailen kan natuurlijk altijd. Uiteraard kun je ook je vraag stellen in het NFV-forum.

COPYRIGHT

Niets uit de SPINNER mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de redactie. PTT periodiek 146128 ISSN 1382-4066

NFV DAGELIJKS BESTUUR

Waarnemend voorzitter

Bas Vis: voorzitter@nfvpinball.nl, 0644756466

Secretaris

Rens Hooijmaijers - secretaris@nfvpinball.nl

Penningmeester

Laurens Linssenpenningmeester@nfvpinball.nl

Clubhuis & Collectie

Arie Pijl - 0318-548901 arie@nfvpinball.nl

Competitie, wedstrijden & Spinner Bas Vis - bvis@nfvpinball.nl

06-44756466

Techniek & onderhoud collectie

Bart Volman - techniek@nfvpinball.nl 06-13443222

COMMISSIES

Ledenadministratie

Nils de Kleineledenadministratie@nfvpinball.nl

Clubhuis evenementen & catering

Arie Pijl - 0318-548901 arie@nfvpinball.nl

Webmaster Koen Martens

Social media Winfred de Ruijter

Club van 100

Marianne Winkel - Cv100@nfvpinball.nl

Evenementen

Evenementencoördinator: [vacature]

DPM coördinator: [vacature]

Wedstrijden & competitie

Regionale Toernooien (RFT) coördinator: Bas Vis - rft@nfvpinball.nl

Lokale Competitie (LFC) coördinator: Theo van Vroenhoven - lfc@nfvpinball.nl

Wedstrijdleider: Ad Jonker ad@nfvpinball.nl

Gert-Jan de Haan

Roptasins 14 9051 GR Stiens 06 274 568 90 techniek@multigame.biz

Maandag- en vrijdagavond van 19:00 tot 21:30 uur

Eric Bartels

Frankrijklaan 69 1966 VC Heemskerk 06 535 20 486 hmbartels@kpnmail.nl

Dinsdag- en donderdagavond van 19:00 tot 21:30 uur

Communicatie

Spinner: redactie@nfvpinball.nl

Public Relations: Jim Jansen jim@nfvpinball.nl / 06-12096694

TECHNISCHE VRAAGBAAK

Gert-Jan de Haantechniek@multigame.biz / 06- 27456890

Maandag- en vrijdagavond van 19:00 tot 21:30 uur

Eric Bartels - hmbartels@kpnmail.nl / 06-53520486

Dinsdag- en donderdagavond van 19:00 tot 21:30 uur

ERELEDEN

Guus Arens, Jurgen van de Peppel, Ad Jonker, Martijn van Aken, Bas Vis, Theo van Vroenhoven, Jan en Tonia Meijer

LIDMAATSCHAP VAN DE NFV

Lid worden van de Nederlandse Flipper Vereniging kan door een aanmeldingsformulier aan te vragen bij de secretaris of via de NFV website (www.nfvpinball.nl).

Een lidmaatschap kost € 35,00 per kalenderjaar.

Voor mensen die op hetzelfde adres wonen bestaat de mogelijkheid om duolid te worden.

De contributie voor dit duo lidmaatschap is € 40,- per jaar. Voor hele gezinnen is er het familie lidmaatschap: € 45,- per jaar. Per adres wordt slechts één Spinner gestuurd.

Opzeggingen schriftelijk uiterlijk 1 maand voor het einde van het kalenderjaar bij de penningmeester.

BANKGEGEVENS

ING Rekeningnr.: 7233926 t.n.v. NFV

IBAN: NL 52 INGB 0007233926

BIC: INGBNL2A

KVKnr: 40482631

10% korting voor leden NFV Kortingscode: LED4PIN

- Ledverlichting - Siliconen ringen, banden & sleeves - Cabinet protectors - Starpost verlichting - Nylon bolt ringen - Flipperknop verlichting - Popbumper verlichting