7 ЦУДАЎ: БАРЫСАЎСКІ РАЁН Сумесны праект “Народнай газеты”, Мінскага аблвыканкама, Барысаўскага райвыканкама і рэдакцыі барысаўскай раённай газеты “Адзінства”
27 мая 2009 г., СЕРАДА
15
Перад тым як накіравацца ў Барысаў на пошукі сямі мясцовых цудаў, я вырашыла запытацца ў людзей, якія ніякага дачынення да рэгіёна не маюць, з чым асацыіруецца ў іх гэты край. Большасць успомніла пра фіяска напалеонаўскай арміі на берагах Бярэзіны. Многія з настальгічнай усмешкай гаварылі пра вядомыя яшчэ ў Савецкім Саюзе барысаўскія запалкі. І, зразумела, не забыліся пра спартыўную славу Барысаўшчыны — футбольную каманду БАТЭ і алімпійскага чэмпіёна Андрэя Арамнава. Менавіта з іх лёгкіх рук і ног Барысаў цяпер носіць неафіцыйны тытул спартыўнай сталіцы нашай краіны... Што ж, калі казаць пра прывабнасць для турыс5 таў — ужо не так і мала. Аднак, як высветлілася на месцы, гэты “дылетанцкі” спіс можна лёгка дапоўніць да ўзроўню саліднага экскурсійнага тура.
Алея зорак:
беларускі варыянт
Шухаўская вежа Адна з адзінаццаці унікальных ажурных вежаў, якія засталіся ў свеце, знаходзіцца тут У Барысаве ёсць унікальны помнік архітэктуры — адна з першых у свеце гіпербалоідных канструкцый, сталёвая ажурная воданапорная вежа. Што незвычайнага ў канструкцыі, запытаеце вы. Нічога, акрамя таго, што пабудавана яна была па праекце самога інжынера Шухава. Дарэчы, падобных вежаў у свеце засталося ўсяго адзінаццаць — і ад на з іх знаходзіцца ў нашым Барысаве. З тварэнняў Шухава найболь шую вядомасць атрымала радыёвежа на вуліцы Шабалаўка ў Маскве — яе так і завуць Шухаўскай вежай. Наш варыянт хоць і больш сціплы, але прынцып яе пабудовы такі ж самы.
Барысаўскія валуны Гісторыкі дагэтуль не могуць расшыфраваць надпісы на паўтараметровым “Князь ка мені” і растлумачыць, як на каменнай глыбе магло вы расці дрэва Каменнымі волатамі могуць пахваліцца не толькі жыхары Бары саўшчыны. Аднак называць свае валуны цудам у мясцовых знаўцаў ёсць некалькі падстаў. Па першае, камянёў веліканаў тут не адзін дзесятак. Па другое, некаторыя з камянёў валодаюць загадкавай сімволікай. Напрыклад, паўтара метровы “Князь камень” (зна ходзіцца каля вёскі Бярозаўшчы на) ужо даўно не дае спакою гісторыкам. На ім высечаны знакі, адзін з якіх нагадвае трызубец. Ставіць у тупік і валун каля вёскі Будзенічы: на ім вырасла дрэва!
Свята Уваскрэсенскі сабор
За 130 гадоў храм паспеў пабыць зернескладам, парашутнай вышкай, сховішчам для людзей, што шукалі паратунку ад фашыстаў Магчыма, менавіта за такую багатую на неверагодныя факты гісторыю самага найпрыгажэйшага барысаўскага храма жыхары Мінскай вобласці яшчэ ў мінулым годзе вырашылі ўключыць яго ў спіс сямі цудаў рэгіёна. Ёсць за што: яго аўтарам быў вядомы пецярбургскі інжынер Пётр Меркулаў, а сцены фрэскамі распісвалі віленскія мастакі. У свой час гравюру з выявай толькі што пабудаванага сабора змясціў на сваіх старонках сталічны альма нах — вельмі “капрызны” піцерскі штотыднёвік “Нева”... Але ўжо ў трагічна вядомым 1937 годзе для храма насталі цяжкія часы. Спа чатку яго “перакваліфікавалі” ў зернесховішча. Потым вырашылі Брылёўскае поле задзейнічаць з “карысцю” і прыбудаваную цагляную званіцу: яе па чалі выкарыстоўваць як парашутную вышку. А ў вайну тагачасны Непадалёк ад Барысава настаяцель царквы нават хаваў у храме ад немцаў яўрэяў — удало знаходзяцца вялізныя ся выратаваць каля трохсот чалавек. могілкі, на якіх знайшлі спачын як мінімум 50 ты сяч французаў, рускіх і прадстаўнікоў іншых на Батарэі родаў Земляныя “лабірынты”, З’явіліся гэтыя могілкі пакінутыя з часоў Напале “дзякуючы” Напалеону, які, она, пазначылі памятным адступаючы, перапраўляўся це знакам, каб турысты не раз Бярэзіну разам са сваёй заблыталіся арміяй. На левым беразе, у вёс Напэўна, многія ведаюць цы Студзёнка, у французскім ла пра існаванне ў Барысаве геры сабраліся тысячы людзей. рэшткаў артылерыйскай бата Было шмат раненых. Ускладняла рэі рускіх войскаў, пабудава ся ўсё тым, што было най на правым беразе Бя многа абозаў, вазоў з жан рэзіны напярэдадні нашэсця чынамі і дзецьмі. На Напалеона ў 1812 годзе. Аднак світанні ўсе гэтыя людзі ры мала хто здагадваецца, што нуліся на масты. Адзін пад цяжарам “Батарэі” — гэта першы гіста напалову рухнуў, і усе, хто быў на ім, апынуліся ў ледзя рычны помнік у Барысаве, узя ной вадзе. Тады ўсе кінуліся да другога моста. Людзі ты пад дзяржаўную ахову. А ў штурхалі адзін аднаго, падалі ў халодную лістапа 1985 м тут усталявалі і памят даўскую ваду, гінулі ў цісканіне. Сам Напалеон з усім ны знак. Праўда, яго магло б і войскам пераправіцца паспеў і загадаў падпаліць мас не быць, але на тое была аргу ты, нягледзячы на тое, што і на пераправе, і на супраць ментаваная прычына. Земля леглым беразе яшчэ заставаліся людзі. Няшчасныя ная крэпасць займае плошчу скакалі прама ў ваду, але шанцаў выратавацца (на два 0,5 кв. км. Турысты, звыклыя да рэ быў мароз) у іх не было. больш “кампактных” сведкаў Вясной, калі лёд на Бярэзіне растаў, мясцовыя жы гісторыі, проста не маглі зразу хары пахавалі загінуўшых на полі каля вёскі Брылі. Так мець, дзе ж іменна тая крэ з’явіліся гэтыя сумна вядомыя ўсёй Еўропе могілкі... пасць. Помнік жа сведчыць: усё, што бачыце, — яна і ёсць.
● Выбіраем разам Дарагія чытачы! Каб прыняць удзел у выбары цудаў нашай род най Беларусі, проста за поўніце анкету і пастаўце адзнаку па сямібальнай шкале кожнаму з прапана ваных сёння цудаў Барысаўскага раёна. Анке ты адпраўляйце на адрас рэдакцыі “Народнай газе ты” з прыпіскай на канвер це “7 цудаў Беларусі”. Свае меркаванні аб праекце вы можаце выка заць на сайце рэдакцыі ў Інтэрнэце: www.ng.by
Ваш голас вельмі важны! 7 цудаў Барысаўскага раёна
Ваша адзнака
Свята Уваскрэсенскі сабор Шухаўская вежа Барысаўскія валуны Брылёўскае поле Батарэі Зембін Вінаградныя слімакі
У спіс цудаў Барысаўскага раёна прапаную ўключыць (чаму)? ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ ____________________________________________________________________ Маё імя і прозвішча_______________________________________________ Адрас _____________________________________________________________ Тэлефон_________________ Чытач “Народнай газеты” з ______ года.
Зембін Паспрабуйце знайсці яшчэ адну вёску, дзе ў шко ле вісіць унікальная рэпрадукцыя “Сланечнікаў” Ван Гога, а ў Доме культуры — мазаічны партрэт Фернана Лежэ, зроблены яго жонкай Гэтым можа пахваліцца вёска Зембін, якая зна ходзіцца амаль на самай ускраіне Барысаўскага раё на. І не толькі імі. Адкуль такое багацце? Проста ме навіта тут вырасла Надзея Хадасевіч, якая потым ста ла вучаніцай і жонкай французс кага мастака мільянера Фернана Лежэ. Свецкая львіца Масквы і Парыжа, яна частку сабранай двухтысячнай калекцыі унікальных факсіміль ных копій сусветна вядомых па лотнаў падарыла роднай вёсач цы. Пасля смерці Надзеі ў сельскім Доме культуры стварылі яе галерэю. Праўда, гадоў дзе сяць назад здарылася няшчасце: выкралі адзінаццаць карцін. Так галерэя засталася без факсімільнай копіі “Джаконды” да Вінчы і “Балярын” Дэга. На шчасце, мазаікі Надзі Лежэ (партрэты яе мужа, а так сама Пікасо, Шагала і Леніна) злачынцы не кранулі.
Далікатэс у спадчыну Жыхарам вёскі Мсцiж ад былой сядзібы ў спадчыну засталася брама і... вінаградныя слімакі Уладальнік сядзібы ў Мсціжы Іосіф Слізень, распавядаюць краяз наўцы, жыў з шыкам. Ва лодаў бібліятэкай з сямю тысячамі кніг, творамі жы вапісу і скульптуры. А паг лядзець на створаны Слізнем батанічны сад і звярынец прыязджалі на ват замежныя госці. Цяпліц з экзатычнымі раслінамі, на жаль, не зас талося, аднак здзівіць гас цей тут ёсць чым. На тэрыторыі сядзібы дагэтуль жывуць вінаградныя слімакі — вядомы далікатэс, якім любілі ласавацца паны ў XVIII стагоддзі.
Наталля ЛАПІНА, фота Юліі ПАПОВАЙ, “НГ”, і Міхаіла МАЦЕЛЬСКАГА