Dyplomy studentów Archi:kultura. Edukator architektoniczny edycji 2023/2024. Wyróżnione prace i proj
„Archi:kultura. Edukator architektoniczny” to interdyscyplinarny i międzyinstytucjonalny kierunek studiów podyplomowych. Jest to pierwsza taka inicjatywa w Polsce, podjęta przez Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie (obecnie Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie), Politechnikę Krakowską i Politechnikę Gdańską.
Potrzeba powszechnego kształcenia w zakresie edukacji o środowisku zbudowanym powinna stać się nieodzownym elementem kształtowania świadomego, obywatelskiego społeczeństwa. Kierunek „Archi:kultura. Edukator architektoniczny” kształci kadrę edukatorów, mediatorów i nauczycieli, którzy mogliby w sposób świadomy i kompetentny prowadzić później indywidualne działania, kursy, mediacje i wydarzenia, a także wprowadzać zajęcia nt. baukultur (archikultury), merytorycznie przygotowanych do popularyzacji wiedzy o środowisku zbudowanym, w kontekście powszechnego dążenia do podnoszenia kultury budowania i jakości otaczającej nas przestrzeni. Koncepcja studiów zakłada interdyscyplinarny dialog między kierunkami pedagogicznymi i projektowo-architektonicznymi.
Uczestnikami studiów są między innymi absolwenci kierunków architektury, kierunków artystycznych, projektowych, humanistycznych, a także nauczyciele, wychowawcy w świetlicach szkolnych, muzealnicy, pracownicy domów kultury, animatorzy kultury, liderzy lokalni/regionalni, osoby pracujące w samorządach lokalnych i organizacjach pozarządowych chcące zwiększyć swoje kwalifikacje w dziedzinie edukacji i mediacji architektoniczno-przestrzennej.
ORGANIZATORZY
Aleksandra Seń
OPIS:
Stopień zniszczenia Wrocławia po II wojnie światowej, w niektórych dzielnicach sięgający 90%, pociągnął za sobą konieczność długotrwałej odbudowy. Krótko przed zakończeniem II wojny światowej rozważano, czy jest to właściwie ekonomicznie rozsądne – podobnie jak w Warszawie.
Jak wskazywał dyrektor Zakładu Oczyszczania Miasta, na ulicach Wrocławia w maju 1945 roku zalegało 8 milionów metrów sześciennych gruzu. Jeszcze w latach 70. odnotowywano niewielkie sterty w miejscu wyburzonych kamienic, a dziś można go znaleźć na wzgórzach gruzowych, porośniętych już roślinnością.
Projekt dotyczy gruzu jako takiego – aktora na miejskiej scenie. Wystawa ma przedstawiać materiał archiwalny i wspomnieniowy, w którym osadnicy opisują spotkania z, jak pisze jeden z nich, miastem gruzu i zieleni.
Planowane są badania związane z obecnością gruzu w strukturze dzisiejszych ulic, występującą na nim rzadką roślinnością ruderalną, wzgórzami gruzowymi, kolejką gruzową, dystrybucją cegły rozbiórkowej (w tym gotyckiej!), gruzobetonem – pionierskim materiałem budowlanym – i innymi elementami, które sprawiają, że gruz można postrzegać nie tylko jako przedmiot, ale i podmiot aktywnie kształtujący powojenną rzeczywistość.
Wystawie mają towarzyszyć wydarzenia –oprowadzanie kuratorskie, oprowadzanie dla osób z niepełnosprawnościami, spacery architektoniczne i spotkanie ze świadkami historii - rozmowy z nimi zostaną nagrane i wykorzystane do przygotowania wycieczki, którą prowadzić będzie edukator we współpracy z Wrocławianami.
Celem przedsięwzięcia jest kształtowanie etosu i postawy dumy z miasta dźwigniętego z ruiny – także u jego nowych mieszkańców.
Miasto gruzów i zieleni. Projekt wystawy i wydarzeń towarzyszących
GDZIE SIĘ SKRYWA GRUZ?
Zdjęcie lotnicze centrum Wrocławia widoczny brak dachów
Promotorka: Dominika Janicka
Recenzentka: dr inż. Dorota Wantuch-Matla
Konsultacje: dr inż. Michał Wiśniewski, Międzynarodowe Centrum Kultury Rok akademicki: 2023/2024
Wiemy że gruzem zasypywano piwnice i leje po bombach cegłę rozbiórkową starannie redystrybuowano w obrębie miasta i poza nim, z niewykorzystanego materiału usypano wzgórza gruzowe Temat wymaga dalszych badań archiwalnych
Murek z detali architektonicznych pochodzących z rozb órek ul Kotlarska
Mapa wzgórz gruzowych we Wrocławiu
Plac Grunwaldzki na zdjęciu lotniczym, pozostałości lotniska - strefa wolna od gruzu WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE
WYSTAWA
“MIASTO GRUZÓW I ZIELENI”
Wystawa oparta o układ problemowy, eksplorująca wspomnienia osadników i materiał archiwalny Odtworzy przebieg kolejki gruzowej gatunki roślinności ruderalnej drogi dystrybucji materiałów budowlanych, np marmurów, cegły gotyckiej
Spacer architektoniczny szlakiem kolejki gruzowej
Spotkanie dla mieszkańców i wywiady metodą historii mówionej
Spacer architektoniczny prowadzony przez świadków historii
Anna Mielczarek
OPIS:
„Architektura czytania” to holistyczny program edukacyjny, którego główne założenia koncentrują się wokół korelacji architektury i książki. Książka stanowi pretekst i równocześnie punkt wyjściowy podejmowanych działań. Program nie tylko pogłębia wiedzę uczestników na temat architektury i książki, ale także kształtuje ich umiejętności społeczne, krytycznego myślenia oraz kreatywność. Poprzez różnorodne formy zajęć, od analiz teoretycznych po praktyczne projekty, uczestnicy rozwijają kompetencje, które są niezbędne w zrozumieniu i kształtowaniu otaczającej ich przestrzeni publicznej.
Cykl zajęć „Architektura czytania” składa się z trzech części:
I. Czytanie ze ścian; II. Architektura książki; III. Ja i książka w przestrzeni miejskiej.
Podczas spotkań uczestnicy uczą się odczytywać architekturę budynku, badają aspekty architektury wnętrz biblioteki, poznają budowę książki i sami konstruują biblioteczkę plenerową. Każde spotkanie można poprowadzić jako odrębne zajęcia edukacyjne.
Projekt wpisuje się w strefę edukacyjnych działań bibliotecznych, których przedmiotem jest promocja czytelnictwa i kultura książki w kontekście interdyscyplinarnym.
Inicjatywa adresowana jest do młodych odbiorców – istniejących i potencjalnych użytkowników bibliotek. Proponowane w projekcie, nieoczywiste spojrzenie na przestrzeń biblioteczną dobrze wpisuje się w obraz pokolenia Z, które nie stawia granic w świecie.
Pozornie kontrastowe połączenie/zestawienie dwóch dziedzin, to także odpowiedź na występujące wśród nastolatków upodobania do prowokacji. Projekt uwzględnia także zagadnienie partycypacji społecznej, co jest to bardzo ważne, w kontekście powszechnej bierności społecznej i obywatelskiej.
Architektura czytania
Promotorka: dr hab. prof. UKEN Beata Cyboran
Recenzentka: dr inż. arch. Elżbieta Kusińska
Konsultacje: Tomasz Fudala / Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie Rok akademicki 2023/2024
Ilustracje aut. Jeana Jacqua Sempe pochodzą z książki: Goscinny, R.(2021). Mikołaje: żeśmy się ubawili (tłum. B. Grzegorzewska). Kraków: Znak Emotikon.
OPIS:
Inicjatywa organizacji zajęć edukacyjnych, podczas których licealiści z Gdyni tworzą memy komentujące krajobraz miejski, ma na celu rozwijanie ich kreatywności, krytycznego myślenia oraz umiejętności cyfrowych. W obliczu dynamicznych zmian społecznych i technologicznych tradycyjne metody edukacyjne często nie wystarczają aby zaangażować młodzież w sposób, który odzwierciedla ich codzienne doświadczenia. Projekt ten wykorzystuje nowoczesne formy komunikacji, takie jak memy, popularne w kulturze internetowej narzędzie wyrażania opinii.
Tworzenie memów pozwala uczniom na krytyczną analizę i konstruktywny komentarz dotyczący różnych aspektów miejskiego środowiska Gdyni. Dzięki temu mogą oni lepiej zrozumieć otaczającą ich przestrzeń, a także wyrazić swoje opinie na temat architektury, urbanistyki, problemów społecznych czy ekologicznych. Proces tworzenia memów nie tylko rozwija umiejętności techniczne, ale także stymuluje kreatywność i refleksję nad obecnym stanem przestrzeni.
Edukacja architektoniczna daje młodzieży możliwość lepszego zrozumienia miejskiej przestrzeni oraz buduje poczucie odpowiedzialności za swoje otoczenie. Projekt promuje aktywne uczestnictwo w życiu społecznym, rozwijając umiejętności komunikacyjne, współpracę oraz świadomość obywatelską. Holistyczne podejście do nauki, łączące teorię z praktyką, wspiera rozwój kompetencji kluczowych w XXI wieku, takich jak innowacyjność, umiejętność rozwiązywania problemów oraz adaptacji do zmieniającego się świata.
Promotorka: Dominika Janicka
Recenzentka: dr inż. arch. Dorota Wantuch-Matla
Konsultacje: Weronika Szerle / Muzeum Miasta Gdyni Rok akademicki: 2023/2024
Celem podstawowym projektu jest atrybutacja wiedzy z zakresu powszechnej edukacji architektonicznej (terenów zbudowanych) w połączeniu z kształtowaniem u studentów kompetencji XXI wieku jak kreatywność, krytyczne i logiczne myślenie, kompetencje interpersonalne i kooperacja. Celami dodatkowymi jest definicja świadomości nauczycielskiej w zakresie posiadanych kompetencji – wiedza o stanie, jakości, niezbędności w realizacji procesu kształcenia. W szczególności odnosi się to do kompetencji dydaktycznych, metodycznych, osobowych, społecznych i „systemowych” nauczycieli. Znajomość podstaw programowych, programów studiów i metod dydaktycznych powinna umożliwić sparametryzowanie i uelastycznienie ścieżki kształcenia. Projekt może być zrealizowany w przestrzeni akademickiej na kierunku gospodarka przestrzenna. Głównym odbiorcą, a także beneficjentem będą studenci, jednak projekt powinien wnieść bardziej uniwersalne wartości, które mogą posłużyć do wyznaczenia ścieżki kształcenia nie tylko dla nauczyciela, może stać się także kanwą do dialogu na temat możliwości celowej implementacji uzyskanych wniosków z projektu do uniwersyteckiej przestrzeni dydaktycznej (metodycznej). Treścią zadnia jest zdefiniowanie założeń metodycznych i ich implementacja w procesie kształcenia na kierunku gospodarka przestrzenna (GP).
Koncepcja merytoryczna ścieżki tutorskiej dla studentów kierunku gospodarka przestrzenna. Źródło: opracowanie własne.
Metryka przedmiotu Rewitalizacja obszarów zurbanizowanych – BADANIA. Źródło: opracowanie własne
Promotorka: dr hab. prof. UKEN Beata Cyboran
Recenzentka: prof. dr hab. inż. arch. Grażyna Schneider-Skalska
Konsultacje: Katarzyna Domagalska / Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki Rok akademicki: 2023/2024
Metryka przedmiotu Rewitalizacja obszarów zurbanizowanych – NAUCZANIE. Źródło: opracowanie własne.
Zestawienie atrybutów definiujących założenia metodyczne w kontekście wybranych kursów i metod, w tym metod nowoczesnych. Źródło: opracowanie własne.
Tomasz Malczyk
Kinga Krzesińska vel Rosiak
OPIS:
Warsztaty „Renesansowe Mistrzostwa Budowniczych” w parku rozrywki Mandoria przeniosą dzieci w wieku 6-9 lat do fascynującego świata architektury renesansowej, inspirowanej XVI-wiecznym miasteczkiem handlowym. Przez cały dzień mali uczestnicy będą mieli okazję wcielić się w rolę renesansowych architektów, zdobywając wiedzę i umiejętności, które pozwolą im zbudować model miasteczka renesansowego.
Celem warsztatów będzie nie tylko zapewnienie dzieciom rozrywki, ale także przekazanie im cennych informacji na temat architektury i budownictwa z okresu renesansu. Warsztaty rozpoczną się od wprowadzenia do renesansu, które przybliży dzieciom znaczenie tego okresu w historii sztuki i architektury. Po teoretycznym wprowadzeniu dzieci zostaną podzielone na grupy, z których każda będzie odpowiedzialna za inny typ budynku. W trakcie pracy uczestnicy nie tylko będą rozwijać swoje zdolności manualne, ale także uczyć się współpracy i komunikacji, pracując w grupach nad wspólnym projektem.
Po zakończeniu budowy modeli nadejdzie czas na dekorowanie i zdobienie. Dodawanie detali architektonicznych, takich jak kolumny, gzymsy, okna i drzwi, pozwoli dzieciom nadać swoim budynkom unikalny charakter i estetykę. Każda grupa będzie mogła wykazać się kreatywnością, tworząc niepowtarzalne i piękne modele budowli.
Warsztaty „Renesansowe Mistrzostwa Budowniczych” będą wyjątkowym doświadczeniem, które pozwoli dzieciom nie tylko poznać historię i techniki budowlane renesansu, ale także rozwijać kreatywność, umiejętności manualne i współpracę zespołową.
Warsztaty „Renesansowe miasteczko marzeń” w tematycznym parku rozrywki Mandoria
Promotorka: dr. hab. Beata Cyboran, prof. UKEN
Recenzentka: Prof. dr hab. Inż. arch. Grażyna Schneider-Skalska
Konsultacje: Katarzyna Domagalska / Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki Rok akademicki: 2023/2024
Renesansowe miasteczko marzeń
Warsztaty
Architektoniczne w parku rozrywki
Mandoria
Bartosz Rief
OPIS:
Praca przedstawia propozycję procesu partycypacyjnego związanego z altanami śmietnikowymi, stanowiącymi element większości osiedli. Jest częścią łańcucha przekazywania i zagospodarowania odpadów. Oprócz tego, obecnie, staje się, poprzez segregację odpadów, elementem działań prośrodowiskowych, ale także może być pretekstem do budowania współodpowiedzialności sąsiedzkiej. Celem planowanego działania partycypacyjnego jest:
• zmiana postrzegania altany śmietnikowej i jej roli w danym otoczeniu,
• zmiana poczucia odpowiedzialności za przestrzeń wspólną altany i wprowadzenie elementów współodpowiedzialności (związanej z zagospodarowaniem i użytkowaniem),
• dostosowanie altany śmietnikowej do obecnych wyzwań środowiskowych i organizacyjnych.
Przeprowadzony proces partycypacyjny może także stać się narzędziem do integracji społecznej, oraz zwiększenia poziomu czystości otoczenia.
Przykładem, na potrzeby którego opracowany został plan procesu partycypacyjnego, to altana śmietnikowa umiejscowiona wśród kamienic z lat 50 XX w. na osiedlu Gdańsk Strzyża.
Praca wskazuje wyzwania związane z altanami śmietnikowymi (lokalizacyjne, organizacyjne, klimatyczne, społeczne). Plan uwzględnia następujące etapy: stworzenie grupy, przeprowadzenie działań diagnostycznych, promocyjnych i przeprowadzenie serii spotkań warsztatowych z mieszkańcami i mieszkankami.
Dodatkowo proponuje rozwiązania np. związane z gospodarką obiegu zamkniętego, które mogą być ujęte w nowoczesnej altanie śmietnikowej.
Altana śmietnikowa jako przedmiot sąsiedzkiej partycypacji
Promotorka: dr inż. arch. Monika Arczyńska
Recenzent: dr inż. arch. Piotr Marczak
Konsultacje: dr inż. Michał Wiśniewski / Międzynarodowe Centrum Kultury Rok akademicki: 2023/2024
Mapa umiejscowienia altany śmietnikowej wraz z otaczającymi budynkami. Kolorem zielonym zaznaczono umiejscowienie altany śmietnikowej, kolorem pomarańczowym – teren przed altaną, kolorem różowym – tereny Skarbu Państwa, kolorem szarym – tereny należące do osób fizycznych, kolorem żółtym – tereny należące do gmin, związków międzygminnych lub metropolitalnych. Mapa wygenerowana z portalu GeoGdansk.pl
gromadzenia
przed
Sposób
odpadów
altaną śmietnikową. Fot. Bartosz Rief
Altana śmietnikowa na osiedlu Gdańsk Strzyża. Fot. Bartosz Rief
OPIS:
Inicjatywa „Od-Nowa:” to projekt mający na celu wprowadzenie tzw. ulicy szkolnej, co odbywa się poprzez proces prototypowania, z udziałem społeczności lokalnej. Celem inicjatywy jest poprawa bezpieczeństwa, zdrowia oraz jakości życia dzieci i całej społeczności lokalnej wokół szkół. Ulica szkolna zakłada ograniczenie ruchu samochodowego w bezpośrednim sąsiedztwie placówek edukacyjnych, szczególnie w godzinach szczytu. Główne założenia projektu obejmują zwiększenie bezpieczeństwa dzieci dzięki ograniczeniu natężenia ruchu, promowanie ekologicznych form transportu, takich jak piesze wycieczki, rowery i hulajnogi, oraz zmniejszenie emisji spalin, co pozytywnie wpływa na zdrowie dzieci, zwłaszcza tych cierpiących na schorzenia układu oddechowego.
Projekt wykorzystuje metodę prototypowania, polegającą na wprowadzaniu tymczasowych zmian w organizacji przestrzeni miejskiej, które są następnie testowane i oceniane przed wprowadzeniem na stałe. To podejście minimalizuje ryzyko inwestycyjne i pozwala lepiej dostosować rozwiązania do potrzeb użytkowników. Ważnym elementem jest również zaangażowanie społeczności lokalnej – poprzez warsztaty z rodzicami, nauczycielami, dziećmi oraz mieszkańcami, projekt buduje poczucie wspólnoty i odpowiedzialności za przestrzeń publiczną.
Dodatkowymi celami są edukacja architektoniczna i wzmacnianie poczucia sprawczości u dzieci. Projekt stawia na rozwój kompetencji przyszłości, takich jak kreatywne myślenie, praca zespołowa oraz znajdowanie rozwiązań przestrzennych, jednocześnie inspirując się pedagogiką Montessori i Freineta, które promują naukę przez działanie. „Od-nowa:” pokazuje, że prototypowanie może być skutecznym narzędziem w kształtowaniu bezpieczniejszych, przyjaznych miast.
Od-Nowa:
Promotorka: dr inż. arch Monika Arczyńska
Recenzentka: Katarzyna Domagalska
Konsultacje: Jacek Debis Agencja Rozwoju Gdynii Rok akademicki: 2023/2024
Karolina Taczalska
Wiesława Gadomska
PRZEPIS NA PODWÓRKO – metodyka zazieleniania małych przestrzeni sąsiedzkich
OPIS:
Przestrzeń sąsiedzka związana jest ściśle z miejscem zamieszkania. Tworzy nieformalne pole codziennych kontaktów interpersonalnych, aktywizując wszystkie grupy wiekowe. Współczesne przestrzenie miejskie powinny dawać możliwość nawiązywania znajomości sąsiedzkich, budowania relacji i poczucia tożsamości.
Autorka pracy od 2017 roku bierze udział w miejskim programie „Podwórka z Natury” w Olsztynie, który jest realizowany na obszarze objętym Miejskim Programem Rewitalizacji. Jego celem jest aktywizowanie i integrowanie grup sąsiedzkich na rzecz zwiększenia atrakcyjności i poprawy jakości wspólnych przestrzeni.
Udało się przez ten czas zmienić oblicze 18 podwórek.
Celem niniejszej pracy jest zaproponowanie swoistego „przepisu na podwórko”, stworzenie metodyki postępowania w tworzeniu małych przestrzeni sąsiedzkich. Projekt PRZEPIS NA PODWÓRKO ma formułę otwartą, realizowaną w okresie dwuletnim. Mogą w nim uczestniczyć grupy sąsiedzkie w ramach wspólnot mieszkaniowych. Harmonogram planowanych działań przewiduje: pierwsze spotkania z mieszkańcami (sprzątanie podwórka, piknik – Poznajmy się!), warsztaty z wykorzystaniem metody Design Thinking (zaproszenie do współpracy studentów architektury, architektury krajobrazu), opracowanie wspólnej koncepcji, a w drugim roku prace urządzeniowe. Końcowa części pracy zawiera poradnik podwórkowy, składający się z dwóch części: pierwsza dotyczy rozwiązań proekologicznych, druga jest syntetycznym zbiorem podstawowej wiedzy z zakresu prawa budowlanego. Wspólnie zagospodarowana przestrzeń podwórka bardzo dobrze wpływa na relacje międzypokoleniowe. Zazieleniona przestrzeń podwórka oddziałuje na proekologiczne wychowanie dzieci i młodzieży.
Promotorka: dr inż. arch. Monika Arczyńska
Recenzentka: prof. dr hab. inż. arch. Grażyna Schneider-Skalska
Konsultacje: dr inż. arch. Piotr Czyż
Rok akademicki: 2023/2024
PRZEPIS
NA PODWÓRKO –metodyka zazieleniania małych przestrzeni sąsiedzkich
Fotorelacja z realizacji olsztyńskiego programu „Podwórka z Natury”
Spotkania i warsztaty z mieszkańcami
Prace urządzeniowe na podwórkach
Projekty koncepcyjne studentów
Osiedle Zatorze –obszar przewidziany do realizacji projektu „Przepis na podwórko”
