Mozaika lokalnych tożsamości by Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki

Narodowy

Instytut Architektury Urbanistyki ul. Foksal 4, 00-366 Warszawa 4 12 17 43 13 55 49 32 51 30 56 11 10 46 28 42 1 5 38 44 34 48 6 54 22 21 45 39 7 3 33 25 53 47 50 37 29 52 15 2 40 16 14 27 23 24 41 18 19 20 26 31 9 35 57 8 36

Budowanie poczucia lokalnych tożsamości jest procesem otwartym. Doświadczamy zmian społecznych, klimatycznych, politycznych i technologicznych, które mają odbicie także w naszej przestrzeni. Natychmiastowa wymiana informacji i globalizacja, zacieranie granic geograficznych i unifikacja w architekturze sprawiają, że pytania o własną tożsamość i lokalną specyfikę stają się ponownie istotne.

Poznaj ważne i przełomowe realizacje współczesnej polskiej architektury.

Pierwsza wersja mapy powstała w 2019 roku, jako zwieńczenie serii wystaw Tożsamość. 100 lat polskiej architektury, a prezentowane na niej obiekty zostały uporządkowane według pięciu kategorii towarzyszących

Szczecin, Gdańsk, Olsztyn i Radom.

1 Augustów Ośrodek Sportów Wodnych – Baza Kajakarska 2 Będzin Grodziec Dom Manifest 3 Bełżec Założenie pomnikowe w Bełżcu 4 Biały Bór Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy 5 Białystok Opera i Filharmonia Podlaska Centrum Nowoczesnego Kształcenia Politechniki Białostockiej 6 Błonie k. Warszawy Targ w Błoniu 7 Bydgoszcz Przystań Bydgoszcz Siedziba BRE Banku (Bank Rozwoju i Eksportu SA, Oddział w Bydgoszczy) Rewitalizacja Młynów Rothera 8 Chęciny Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej UW 9 Czechowice-Dziedzice Kościół p.w. Jezusa Chrystusa Odkupiciela 10 Elbląg Odbudowa Starego Miasta w Elblągu według doktryny retrowersji 11 Gdańsk Teatr Szekspirowski Europejskie Centrum Solidarności Muzeum II Wojny Światowej Kompleks biurowo-mieszkaniowy przy ulicy Rajskiej 12 Gdynia Muzeum Emigracji – przebudowa Dworca Morskiego z lat 30. XX w. Pomorski Park NaukowoTechnologiczny w Gdyni Gdyńskie Centrum Filmowe 13 Gorzów Wielkopolski Centrum Edukacji Artystycznej –Filharmonia Gorzowska 14 Jankowice (gm. Ożarów) Dom dla bezdomnych 15 Katowice Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka Centrum Edukacji Muzycznej Symfonia Strefa Kultury: Międzynarodowe Centrum Kongresowe, Muzeum Śląskie, NOSPR Skwer przy Koszarowej Szkoła Filmowa im. Krzysztofa Kieślowskiego, Uniwersytet Śląski 16 Kielce Centrum Geoedukacji Wietrznia 17 Koszalin Budynek mieszkaniowo-usługowy 18 Kraków Wyższe Seminarium Duchowne Księży Zmartwychwstańców Małopolski Ogród Sztuki Hala KS Cracovia z Centrum Sportu Osób Niepełnosprawnych Com-Com Zone Dom pogrzebowy Brama do Miasta Zmarłych Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA Nowe Muzeum Książąt Czartoryskich

Kryspinów Biurowiec Yeti

Lanckorona Domy dla powodzian 21 Łódź

Hotel Andel's Księży Młyn Łódzka Drukarnia Dziełowa BaseCamp 22 Łowicz Zespół zabudowy wielorodzinnej Mieszkanie Plus 23 Lublin Rozbudowa Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego Centrum Spotkania Kultur

25 Markowa Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej 26 Mszana Dolna Plac Targowy 27 Nałęczów Centrum Hydroterapii 28 Olsztyn Centrum Konferencyjne Uniwersytetu WarmińskoMazurskiego STARA KOTŁOWNIA Hospicjum stacjonarne i domowe dla dzieci Caritas 29 Opole Centrum Edukacji Artystycznej Artpunkt Bank BPH Dom Aatrialny 30 Ostrów Wielkopolski Adaptacja zbiornika po gazie na cele biurowo-usługowe 31 Oświęcim Park Pamięci Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu 32 Poznań Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu –rozbudowa, Aula Nova Rozbudowa Biblioteki Raczyńskich Brama Poznania ICHOT Remont Okrąglaka Bałtyk 33 Przemyśl Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej 34 Radom Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” 35 Rybnik Centrum Aktywności Lokalnej 36 Rzeszów Modernizacja i rozbudowa Uniwersytetu Rzeszowskiego 37 Siechnice Ratusz i centrum administracyjnousługowe 38 Siedlce Sąd Rejonowy w Siedlcach 39 Solec Kujawski Węzeł przesiadkowy BiT City 40 Starachowice Wielki Piec – Ekomuzeum im. Jana Pazdura – rewitalizacja Park miejski w Starachowicach 41 Stary Sącz Enklawa przyrodnicza Bobrowisko 42 Suwałki Przedszkole i żłobek przyzakładowy Żółty Słonik 43 Szczecin Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza 44 Tarnów nad Wisłą Kościół Votum Aleksa 45 Toruń Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki 46 Urwitałt Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej 47 Wałbrzych Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki 48 Warszawa Dotleniacz na Placu Grzybowskim Budynek Komisji Sejmowych Muzeum Historii Żydów Polskich Polin Biblioteka Uniwersytecka Muzeum Katyńskie Q22 Browary Warszawskie Park Akcji „Burza” pod Kopcem Powstania Warszawskiego Bulwary nad Wisłą Służewski Dom Kultury Tężnia na placu Hallera 49 Wolsztyn Falapark 50 Wrocław Centrum Operacyjne i Baza Transportowo-Logistyczna MPWiK V LO we Wrocławiu Dom Handlowy Solpol Zintegrowane Centrum Studenckie Politechniki Wrocławskiej Modelowe osiedle Nowe Żerniki –etap I 51 Września Siedziba tygodnika „Wiadomości Wrzesińskie” 52 Zabrze Nowy kościół parafii p.w. Bożego Ciała 53 Zakopane Obiekty obsługi ruchu turystycznego w TPN 54 Żelazowa Wola Rewaloryzacja Parku i rozbudowa Muzeum Fryderyka Chopina 55 Zielona Góra Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego 56 Żnin Cukrownia Żnin 57 Żory Muzeum Ognia Przedszkole nr 4 im. Marii Konopnickiej Dodatkowe materiały o wystawie Tożsamość. 100 lat polskiej architektury można znaleźć na: przewodniki.niaiu.pl Kolofon: Mapa w 2019 roku została przygotowana przez zespół kuratorski wystaw Tożsamość. 100 lat polskiej architektury, a prace nad nią koordynował Kacper Kępiński. Za opracowanie graficzne pierwszej edycji Mapy odpowiadał Piotr Chuchla. Aktualizacja mapy została opracowana przez Martę Baranowską i Kacpra Kępińskiego. Projekt graficzny: Katarzyna Nestorowicz. Produkcja i redakcja: Dominik Witaszczyk. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury Dziedzictwa Narodowego 2023 Mozaika lokalnych tożsamości

24 Lusławice Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego

Fotografie: Mariusz Cieszewski, Juliusz Sokołowski, Artur Salisz, Wojciech Wilczyk Dzięki uprzejmości M i A Domicz – Pracownia Architektury, D. Kozłowski, T. Kozłowski, Jarosław Matla / Instytut Architektury – pomoszlak.pl, Grzegorz Karkoszka / Instytut Architektury – szlakmodernizmu.pl, Juliusz Sokołowski Dzięki uprzejmości JEMS Architekci, Com-Com Zone, Marcin Czechowicz / Dzięki uprzejmości biura Stelmach Partnerzy, Wojciech Kryński / Dzięki uprzejmości Biura Projektów Lewicki Łatak, Marcin Czechowicz Dzięki uprzejmości eM4 Brataniec, Olo Studio Dzięki uprzejmości KWK Promes, Konior Studio, Maciej Lulko / Dzięki uprzejmości Maćków Pracownia Projektowa, Politechnika Wrocławska, PL. Architekci, Kacper Kępiński, Jakub Certowicz, Jakub Rodziewicz, Marta Baranowska, Maja Wirkus / Dzięki uprzejmości PA+U Rafał Mazur, Tomasz Kubaczyk, Rafał Tomczyk, Jakub Certowicz / Dzięki uprzejmości MW Architekci, Krystian Woźnialis, Wojciech Woźniak, Sebastian Deptuła, Wojciech Bęczarski / Dzięki uprzejmości TOPROJEKT, Piotr Strycharski, Nizio Design International, Anna Rezulak, Michał Jędrzejowski, Jakub Adamczyk, Bartosz Dworski, Archiwum firmy S.T. Architekci, Michał Krzemiński, Piotr Krajewski dla m.st. Warszawy, M.Zaborowski/Młyny Rothera, Filip Domaszczyński/xystudio, Bartłomiej Witczak, Nate Cook Photography Dzięki uprzejmości Aleksandry Wasilkowskiej, Mieczysław Wieliczko, Marcin Czechowicz, Ultra Architects, Cukrownia Żnin Wikimedia: Radomił Binek, Wistula, Adrian Grycuk, DrKssn, Michał Heller, MOs810, Zorro2212, Pit1233, Aniolek, Koefbac, Four.mg, mamik – fotopolska.eu, Maciek Lulko, Andrzej Otrębski, Adam Kumiszcza, Tomasta1, RafałT, Pit1233, Kapsuglan Flickr: Biały, Wojtek Gurak www.instagram.com/byWojtek, PPNT Gdynia, Zygmunt Put, Kamil Czainski, Piotr Migig Informujemy, że dołożyliśmy wszelkich starań w celu dotarcia do wszystkich autorów zdjęć. Tożsamość. 100 lat polskiej architektury to projekt wystawienniczy, w ramach którego od 2019 roku przyglądamy się fenomenowi i zmianom polskiej architektury. To okazja do refleksji nad naszym otoczeniem i jakością przestrzeni, w której żyjemy, a także do popularyzacji współczesnych realizacji i przestrzeni wspólnych. Od 2019 roku, we współpracy z lokalnymi kuratorami, poddaliśmy analizie wybrane miasta: Kraków, Warszawę, Lublin, Poznań, Katowice, Bydgoszcz, Łódź,

Mapa, którą masz przed sobą, to blisko 100 przykładów obiektów architektonicznych i rozwiązań przestrzeni wspólnych powstałych po 1989 roku. wystawom: Sztuka, Władza, Społeczeństwo, Transfer i Przemiana. Wybór realizacji poddaliśmy ponownej analizie. Przygotowując nową wersję mapy, zdecydowaliśmy się na uzupełnienie jej o nowe realizacje i kolejne obszary. Prezentowane obiekty są wyborem ukazującym różnorodność i skalę zmian, jakie obserwujemy we wszystkich regionach kraju od lat 90. XX wieku do dziś.

Architektura stanowi przestrzenny zapis zmian i aspiracji towarzyszących kolejnym pokoleniom. Ostatnie trzy dekady to dla Polski czas budowania swojej tożsamości w oparciu o nowe idee i system polityczno-gospodarczy; to okres intensywnego rozwoju budowlanego, zmian w regulacjach dotyczących planowania przestrzennego, nowych możliwości technologicznych, wzrostu jakości powstających projektów i realizacji ważnych z punktu widzenia lokalnych społeczności. Obiekty coraz częściej powstają jako wspólny wysiłek architektów, inwestorów, mieszkańców, artystów, socjologów, stając się symbolem współpracy i odpowiedzią na potrzeby ich użytkowników.

1 Augustów

Będzin Grodziec 12 Gdynia 19 Kryspinów 20 Lanckorona 21 Łódź 22 Łowicz 23 Lublin 24 Lusławice 25 Markowa 26 Mszana Dolna 27 Nałęczów 13 Gorzów Wielkopolski 14 Jankowice (gm. Ożarów) 15 Katowice

Bełżec

Biały Bór

Błonie k. Warszawy

Bydgoszcz

Chęciny 10 Elbląg 11 Gdańsk 9 Czechowice-Dziedzice 16 Kielce 17 Koszalin 18 Kraków

Białystok  Ośrodek Sportów Wodnych – Baza Kajakarska PSBA Przemysław Sokołowski Biuro Architektoniczne INOONI Jakub Zygmunt 2019  Muzeum Emigracji – przebudowa Dworca Morskiego z lat 30. XX wieku ae fusion Studio, koncepcja: architekt Andrzej Bomerski 2013  Biurowiec Yeti Group_A Architects 2012  Przedszkole i żłobek przyzakładowy Żółty Słonik xystudio 2018  Kościół Votum Aleksa Beton Marta Rowińska i Lech Rowiński 2010  Centrum Bioróżnorodności i Edukacji Przyrodniczej KWADRATURA 2023  Dotleniacz na Placu Grzybowskim Joanna Rajkowska lipiec-listopad 2007  Muzeum Historii Żydów Polskich Polin Lahdelma & Mahlamaki, współpraca Kuryłowicz & Associates 2013  Muzeum Katyńskie BBGK 2015  Browary Warszawskie JEMS Architekci 2021  Bulwary nad Wisłą RS Architektura Krajobrazu 2019  Przedszkole nr 4 im. Marii Konopnickiej toprojekt (Marek Wawrzyniak, Karol Wawrzyniak) 2017  Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego NOW Biuro Architektoniczne 2012  Obiekty obsługi ruchu turystycznego w Tatrzańskim Parku Narodowym 2pm architekci 2018  Siedziba tygodnika „Wiadomości Wrzesińskie” Ultra Architects 2016  Zintegrowane Centrum Studenckie Politechniki Wrocławskiej Manufaktura Nr 1 Bogusław Wowrzeczka 2007  V LO we Wrocławiu Maćków Pracownia Projektowa 2017  Falapark PL.architekci 2012  Park Pamięci Wielkiej Synagogi NArchitekTURA, Imaginga Studio 2019  Rozbudowa Biblioteki Raczyńskich JEMS Architekci 2013  Remont Okrąglaka Wojciech Grabianowski, RKW 2012  Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej KKM Kozień Architekci 2009  Centrum Aktywności Lokalnej Marlena Wolnik (MW Architekci) 2019  Ratusz i centrum administracyjno-usługowe Maćków Pracownia Projektowa 2012  Hotel Andel’s OP Architekten 2009  Łódzka Drukarnia Dziełowa / BaseCamp rewitalizacja: Grupa 5 Architekci 2017  Rozbudowa Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego Stelmach i Partnerzy 2006  Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego DDJM 2013  Plac Targowy eM4 Brataniec 2014  Centrum Konferencyjne Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego STARA KOTŁOWNIA Katarzyna i Grzegorz Dżus 2014  Gdyńskie Centrum Filmowe Arch-Deco 2011  Dom dla bezdomnych xystudio 2019  Centrum Edukacji Muzycznej Symfonia Konior Studio 2007  Skwer przy Koszarowej SLAS architekci 2015  Centrum Geoedukacji Wietrznia PALK 2011  Założenie pomnikowe w Bełżcu Andrzej Sołyga, Zdzisław Pidek, Marcin Roszczyk; budynek muzeum: DDJM 2004  Opera i Filharmonia Podlaska Marek Budzyński 2012  Targ w Błoniu Pracownia Architektoniczna Aleksandry Wasilkowskiej 2022  Siedziba BRE Banku (Bank Rozwoju i Eksportu SA, Oddział w Bydgoszczy) Andrzej Bulanda, Włodzimierz Mucha (Pracownia Bulanda & Mucha Architekci) 1999  Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej UW WXCA 2015  Odbudowa Starego Miasta w Elblągu według doktryny retrowersji Wielu projektantów m.in.: Szczepan Baum, Ryszard Semka; autorka doktryny: Maria Lubocka-Hoffman  Europejskie Centrum Solidarności PPW FORT, Wojciech Targowski 2014  Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA Wizja + nsMoonStudio 2014  Hala KS Cracovia z Centrum Sportu Osób Niepełnosprawnych Biuro Projektów Lewicki Łatak 2018  Kompleks biurowo-mieszkaniowy przy ulicy Rajskiej JEMS Architekci 2019  Dom pogrzebowy Brama do Miasta Zmarłych Atelier Loegler 1998  Wyższe Seminarium Duchowne Księży Zmartwychwstańców Dariusz Kozłowski, Maria Misiągiewicz, Wacław Stefański 1996  Dom Manifest jojko+nawrocki architekci 2022  Pomorski Park Naukowo-Technologiczny w Gdyni AEC Krymow i Partnerzy 2015  Domy dla powodzian JEMS Architekci 2010  Enklawa przyrodnicza Bobrowisko 55Architekci 2018  Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza Estudio Barozzi Veiga, architekci Fabrizio Barozzi, Alberto Veiga 2014  Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki „Menis Arquitectos; współpraca autorska: Studio A4” 2015  Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki Nizio Design International (współpraca: WPA-Wilisowski) 2015  Budynek Komisji Sejmowych Stelmach i Partnerzy 2018  Biblioteka Uniwersytecka Marek Budzyński, Zbigniew Badowski i Krystyna Ilmurzyńska, arch. krajobrazu: Irena Bajerska 1999  Q22 Kuryłowicz&Associates 2016  Park Akcji „Burza” pod Kopcem Powstania Warszawskiego Archigrest, toposcape 2023  Tężnia na placu Hallera Dorota Wachowska, Marek Kolasa, Piotr Kurpienik; pomysł projektu do budżetu obywatelskiego: Kamil Ciepieńko 2018  Muzeum Ognia OVO Grąbczewscy Architekci 2015  Cukrownia Żnin rewitalizacja: Bulak Projekt, Less is Core, MML ARCHITEKCI, MIXD) 2020W  Rewaloryzacja Parku i rozbudowa Muzeum Fryderyka Chopina Stelmach i Partnerzy 2010  Nowy kościół parafii p.w. Bożego Ciała „RAr2 Laboratorium Architektury” 2010  Modelowe osiedle Nowe Żerniki – etap I Superbiuro (44 pracownie architektoniczne) 2020  Dom Handlowy Solpol Wojciech Jarząbek 1993–2022  Centrum Operacyjne i Baza TransportowoLogistyczna MPWiK Dziewoński Łukaszewicz Architekci, Major Architekci 2018  Adaptacja zbiornika po gazie na cele biurowo-usługowe Sławomir Rosolski 1997  Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu – rozbudowa, Aula Nova Jerzy Gurawski 2006  Brama Poznania ICHOT Ad Artis 2013  Baltyk MVRDV, Natkaniec Olechnicki Architekci NOA 2017  Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” Kikowski Architekci 2014  Modernizacja i rozbudowa Uniwersytetu Rzeszowskiego S.T. Architekci 2022  Sąd Rejonowy w Siedlcach HRA Architekci 2017  Księży Młyn rewitalizacja: Witasiak Marciniak Architekci, Diehl Architekci, Arta 2010  Zespół zabudowy wielorodzinnej Mieszkanie Plus GDA Łukasz Gaj, PA+U Rafał Mazur 2022  Centrum Spotkania Kultur Stelmach i Partnerzy 2016  Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej Nizio Design International 2016  Centrum Hydroterapii Stelmach i Partnerzy 2005  Hospicjum stacjonarne i domowe dla dzieci Caritas Biuro Architektoniczne Gadomscy 2021  Centrum Edukacji Artystycznej – Filharmonia Gorzowska Biuro Projektów Budownictwa Ogólnego Spółka Akcyjna – Zespół projektowy A4 – Daniel Frąc 2011  Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka HS99 2011  Strefa Kultury: Międzynarodowe Centrum Kongresowe, Muzeum Śląskie, NOSPR JEMS Architekci, Riegler Riewe Architekten, Tomasz Konior (Konior Studio) 2015  Szkoła Filmowa im. Krzysztofa Kieślowskiego, Uniwersytet Śląsk Baas Arquitectura, Grupa 5 Architekci, Małeccy Biuro Projektowe 2017  Budynek mieszkaniowo-usługowy HS99 (Dariusz Herman, Wojciech Subalski, Piotr Śmierzewski) 2014  Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy Jerzy Nowosielski, Bogdan Kotarba 1997  Centrum Nowoczesnego Kształcenia Politechniki Białostockiej aa_studio Group-Arch 2012  Przystań Bydgoszcz APA Rokiccy 2012  Rewitalizacja Młynów Rothera LS Projekt 2022  Kościół p.w. Jezusa Chrystusa Odkupiciela Stanisław Niemczyk 1998  Teatr Szekspirowski Grupa Projektowa A.T.I. (Tymczasowe Stowarzyszenie Przedsiębiorcze), arch. Renato Rizzi-Pro.Tec.O.s.c.r.l 2014  Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha” Arata Isozaki & Associates, K. Ingarden – J. Ewý & Jet Atelier 1994  Małopolski Ogród Sztuki Ingarden & Ewý Architekci 2012  Muzeum II Wojny Światowej Studio Architektoniczne Kwadrat 2017  Com-Com Zone Wojciech Obtułowicz 2008 46 Urwitałt 49 Wolsztyn 48 Warszawa 47 Wałbrzych

Wrocław 51 Września 52 Zabrze 53 Zakopane

Żelazowa Wola

Zielona Góra 56 Żnin

Żory 32 Poznań 33 Przemyśl 34 Radom 35 Rybnik 36 Rzeszów 28 Olsztyn 30 Ostrów Wielkopolski 31 Oświęcim 37 Siechnice 38 Siedlce 41 Stary Sącz 42 Suwałki 43 Szczecin 44 Tarnów nad Wisłą 45 Toruń  Węzeł przesiadkowy BiT City Rysy Architekci 2016 39 Solec Kujawski  Centrum Edukacji Artystycznej Artpunkt M. i A. Domicz 2010  Dom Aatrialny KWK Promes 2006  Bank BPH DDJM 2000 29 Opole  Park miejski w Starachowicach eM4 Pracownia Architektury Brataniec 2020  Wielki Piec – Ekomuzeum im. Jana Pazdura – rewitalizacja rewitalizacja i pawilon wejściowy: Franciszek Olszowiec, Jakub Olszowiec; renowacja budynków przemysłowych: Leszek Turno 2011 40 Starachowice  Nowe Muzeum Książąt Czartoryskich: przebudowa Pałacu Książąt Czartoryskich Biuro Projektów Lewicki Łatak 2019