ทักทาย บรรณาธิการ ภาพคุณ หมอตุ๊บ ติ@ บ ทพญ.ศริ ทพญ น ทิพ ย์ ปิ ติวัฒ น์ ส กุล (รพศ. เชียงรายประชานุเคราะห์) กําลังถอนฟั นให้ คนพิการ บนแคร่ ไม้ ไผ่ใต้ ถุนบ้ าน มี แสงจากไฟฉายส่ แ สงจากไฟฉายส่อ งกบที คาดอยู่บนศีร ษะ ใช้ ส่องช่องปากคนไข้ เพื อให้ มองเห็นชัดเจนขึ น เป็ นการปรับ ใช้ อุป กรณ์ ใ ห้ เ หมาะสมกั ะสมกับ การทํ การ างานดูแ ลสุข ภาพช่ อ งปาก ให้ แก่คนไข้ ทกุ คนได้ ได้ ในทุกสถานที โดยมิได้ จํากัดอยู่เพียงแค่ การรั กษาช่อ งปากภายในห้ ภายในห้ อ งสี เหลี ยมของโรงพยาบาลเท่านัน ภาพนีทํท ําให้ ดิฉันนึกถึงพระราชดํารั ส ของในหลวงที พระราชทานแก่ปวงชนชาวไทย ใจความว่า “เข้ าใจ เข้ าถึง พัฒนา” 3 คําสําคัญ ทีเป็ เ ป็ นสัจธรรมของชีวติ ซึง สื อความหมายครอบคลุมไปได้ ในทุกๆสถานการณ์ สถานการณ์ ข้ อจํากัดต่างๆที ทําให้ ชาวบ้ านเข้ าไม่ถึงการรับบริ การสุขภาพช่องปาก บางทีอาจเป็ นเหตุผลที สัสนๆง่ ั ายๆ เช่น อยู่ไกล, ไม่มีเงินค่ารถ, ไม่มี คนพามา(ในกรณี ในกรณี ที คนไข้ ไม่สามารถช่วยเหลือ ตนเองได้ ) ,ฯลฯ หากผู้ปฏิบตั ิงานด้ านสุขภาพช่อ งปากทําความ “เข้ าใจ” กับความรู้ สึกของชาวบ้ าน แบบตรงไปตรงมาโดยไม่มีเงื อนไข ย่อมเกิดความตระหนักถึงหน้ าที ที ต้องดูแลทุกๆคนในชุมชนว่า ยังมีคนด้ อยโอกาส , คนพิการ , หรื อคนชายขอบ อีกมากมายหลายกลุ่ม หลายคน ที ควรได้ด้ รั บการดูแลมากว่าที เป็ นอยู่ และเมื อมีโอกาสได้ อ อกไปพบ ได้ ไปเยี ยมเยี ยน ได้ ไป “เข้ าถึง” ชาวบ้ าน หลังจากนันการ “พัฒนา” จะเกิดขึ น ซึ งการพัฒนานันบางที อาจไม่ใช่การพัฒนาสุ นา ขภาพช่องปากเป็ เป็ นลําดับแรก แต่เป็ นการพัฒนาคุณภาพชีวิตด้ าน อื นๆของชาวบ้ านก่อน จนเมื อเกิดความพร้ อมในด้ านอื นๆแล้ ว การพัฒนาสุขภาพช่องปากของชาวบ้ านจึงจะเริ จะเ มต้ น แม้ จะเป็ นการพัฒนาลําดับ ท้ ายสุดก็ตาม ดิฉนั เชื อว่า เมื อเกิดความ “เข้ าใจ” “เข้ เข้ าถึง” แล้ ว การ “พัฒนา” จะเกิดขึ นได้ อย่างแน่นอน ชาวบ้ านเหล่ น านันก็ จะได้ รับการดูแลสุขภาพ ช่องปากมากขึ น ได้ รับการตรวจฟั น ทําฟั นอย่างง่ายๆ ได้ รับคําแนะนําที ถูกต้ องในการดู การดูแลสุขภาพช่องปากด้ วยตนเอง รวมถึงการนัดมารับการรักษา ฟั นต่อที โรงพยาบาล สิ งเหล่านี ย่อมส่งผลให้ ชาวบ้ ชาวบ้ านเข้ น าถึงการดูแลด้ านสุขภาพและมีคณ ุ ภาพชีวิตที ดีขึ น เป็ นภาระต่อผู้ดแู ลและชุมชนน้ อยลงใน ยลง ที สดุ ส่วนการพัฒนาอย่างไรให้ เกิดความยัง ยืนนัน การตระหนักถึงความสําคัญของการดูแลสุขภาพช่องปากของ ของชาวบ้ านเองเป็ นเรื องสําคัญมากที สุด เพราะเราไปเยี ยมพวกเขาได้ ไม่ครบทุกบ้ านทุกคน เราทํ ราทําได้ เพียงฝากความรู งฝากความรู้ ความเข้ าใจให้ เขาไปถ่ายทอดต่อและสร้ างเครื อข่ายภายในชุ ย มชนเพื อดูแล กันเองได้ ตอ่ ไปเท่านัน นอกจากนี การได้ ทํางานดูแลสุสุขภาพช่องปากของชาวบ้ านทุ น กๆคนครบทุกกลุ่มเป้าหมายในชุมชน ด้ วยความ ความ “เข้ าใจ เข้ าถึง พัฒนา”
ยัง
เป็ นการพัฒนาศักยภาพของผู้ปฏิบตั ิงานด้ด้ านสุขภาพช่ ภาพ องปากในทีมกันเองอีกด้ วย พบว่ามีหลายท่ หลายท่านที ออกมาจากห้ องสี เหลี ยม ไปเยี ยมบ้ านร่ วมกับ ทีมสหวิชาชีพ เพียงเริ มต้ นง่ายๆจากการเยี จากการเยี ยมบ้ าน การสอนแปรงฟั น สามารถช่วยให้ ทนั ตบุคลากรหลายคนได้ ได้ ค้นพบศักยภาพภายในของตนเอง เล็งเห็นความงดงามในจิตใจของผู้อื น และช่ช่วยกันพัฒนาคุ นา ณภาพชีวติ ของชาวบ้ านให้ ดียิ งๆขึ น เกิดเรื องราวของคนเล็กๆแต่ยิ งใหญ่มากมายทัว ประเทศ เรื องราวเหล่านันส่ งผลให้ ความมัน คงภายในจิจิตใจของทังผู ้ ปฏิบตั ิงานและชาวบ้ านและ าน สร้ างแรงบันดาลใจในการทํางานเพื อคนอื นต่อไป ไม่ใช่ในฐานะ หมอกับคนไข้ ไม่ใช่ในฐานะผู้มีพระคุณกับผู้รอคอยความช่วยเหลือ หากแต่เป็ นการยกระดับจิตใจและการพัฒนาความเท่ นาค าเทียมกันของเพื อนมนุษย์ ติดตามอ่านเรื องราวดีๆ แรงบันดาลใจและความสุขในการทํางานสร้ างเสริ มสุขภาพช่องปากสํ งปาก าหรับทุกๆคน คนในวารสารทันตภูธรค่ะ ☺ ทพญ.นิธิมา เสริ มสุธีอนุวฒ ั น์ (หมออ๋ หมออ๋อ) บรรณาธิการวารสารทันตภูธร 083-4934543 ; nithimar_or@yahoo.com P 1 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
สารบัญ ทันตภ ูธร P1 พระราชดํารัสพระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัว
P33 ไปดูละครหุน คุณยายกันเถอะ : ทพญ. กาญจนา ศรีพัด
P4 กองทุนทันตกรรมในระบบ UC
P34 ไกลเกินชองปาก ลึกกวาคอหอย return
: ดร. ทพ. วิรัตน เอื้องพูลสวัสดิ์
P36 ทองเที่ยวสะใจกับหลานยายเพลิน : ไปเที่ยวอินเดีย
P7 JHCIS กับรายงานทันตกรรม
P38 คุยกับพี่เจน : อะไรคือความสําเร็จของงานทันตะฯ ใน
P8 สุขสรางสรรคกับ สสส. : งานทันตฯกับความไมเปนธรรม ทางสุขภาพ
ชุมชน P40 กิจกรรมแผนงานสรางเสริมสุขภาพชองปากคนพิการ
P10 สายขาวติวานนท : วันนี้ที่รอคอย
P42 แรงบันดาลใจในการทํางานฯ : ทพญ.รพินท อบสุวรรณ
P12 คุยกันฉันมิตร : กาวที่กลา..“กลา” ที่กาว“การเตรียม ทันตาภิบาลสูรพ.สต.” P15 Jay-ac change the world : สิงสู
P47 ลุยไปกับ 4WD : ทพญ.ศรินทิพย ปติวัฒนสกุล P48 โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพดงแคนใหญ : ชางนอย P49 ปฏิบัติการเลาฝน : จุมจิ้ม
P16 Tooth friendly เรื่องเลาจากเจนีวา : อ.ทพ.ดร.ธงชัย วชิรโรจนไพศาล
P50 HA เฮฮา : พจนานุกรมคําศัพทคุณภาพ
P19 ทันตแพทยในดวงใจ : คุยกับ คุณ ฐิติมา คุณติรานนท
P52 เรื่องของรัตน : ปวดฟนบน
P20 ประชาสัมพันธการประชุมวิชาการสมาคมทันตาภิบาลแหง
P56 กิจกรรมจากชมรมชวนกันฟนดีที่เมืองนาน
ประเทศไทย
P57 กิจกรรมชมรมทันตสาธารณสุขภูธร
P22 จุดประกายความคิด : ทพญ.ดร.มัทนา เกษตระทัต P24 เรื่องเลา...จากภูอังลัง : รักกัน...เชนฉะนี้ P26 ทันตภูธรออนหวาน : มหกรรมรวมพลคนออนหวาน จ. สระบุรี P32 สุนทรียสนทนา...สนทนากับความเงียบ : ชิวเหรียญ
P59 กําลังใจดีด.ี .มีใหทุกทาน : พระ มหากําธร อุดมสิน P60 P60 กรองใจทายเลม : เกษียณ ’ 53 P62 แบบฟอรมใบสั่งซื้อแปรงสีฟนสนับสนุนวารสารทันตภูธร P63 แบบฟอรมสมัครสมาชิกชมรมทันตสาธารณสุขภูธร
ชมรมทันตสาธารณสุขภูธร ประธานชมรมฯ : ทพญ. บานเย็น ศิริกลุ เวโรจน์ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดสงขลา เลขที 161/1 ถนนรามวิถี ตําบลบ่อยาง อําเภอเมือง จังหวัดสงขลา 90000 โทรศัพท์ 074 326091 ต่อ 107 , 105 โทรสาร 074 – 311386 www.ruraldent.org , http://ruraldent-magazine.blogspot.com วารสารทันตภูธร ที อยู่ 42/198 ซ.ติวานนท์ 38 ถ. ติวานนท์ ต.ท่าทราย อ.เมือง จ.นนทบุรี 11000 โทร 083 – 4934543 ruralmax2007@ gmail.com บรรณาธิการ : ทพญ.นิธิมา เสริ มสุธีอนุวฒ ั น์ กองบรรณาธิการ : ทพญ.วิโรชา เพียรเจริ ญ , ทพญ.สุรีรัตน์ สูงสว่าง , ทพญ.มยุรฉัตร ฉายอรุณ , ทพญ.พรพิมล วิทยวีรศักดิh , ทพญ.รจิต จันทร์ ประสิทธิh นักเขียนประจํา : นพ.สุภทั ร ฮาสุวรรณกิจ , ทพญ.ศันสณี รัชชกูล , ทพ.ศิริเกียรติ เหลียงกอบกิจ , ทพ.ดร สุปรี ดา อดุลยานนท์ , รัตน์ , อ.ทพ.ดร.ธงชัย วชิร โรจน์ไพศาล , ทพญ.มยุเรศ เกษตรสินสมบัติ , ทพญ.แพร จิตตินนั ทน์ , หมอหยิ ว, หมอจุ้มจิ ม , ทพญ. มัทนา เกษตระทัต , นายอาจผจญ โชติรักษ์ , ทพญ.เมธ์ ชวนคุณากร , นักเขียนรับเชิญ : ดร. ทพ. วิรัตน์ เอื องพูลสวัสดิh , ทพ.ปั ญญา บัวบุปผา , ทพญ. กาญจนา ศรี พดั , ทพญ.รพินท์ อบสุวรรณ , อ. อโนชา ศิลาลัย เรื องเล่าP47 / ภาพปก จาก ทพญ.ศริ นทิพย์ ปิ ติวฒ ั น์สกุล ☺
P 2 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553 วารสารทันตภูธร เป็ นเวทีสาธารณะในการแสดงความคิดเห็นอย่ างอิสระ ข้ อเขียนทัง( หมดรั บผิดชอบโดยผู้เขียนข้ อเขียนนัน( ๆ มิได้ เกี/ยวข้ องกับชมรมทันตสาธารณสุขภูธร หรือ วารสารทันตภูธร
เรียนรูตามรอยพระยุคลบาท
เขาใจ เขาถึง พัฒนา
“...ให้ ให้ทุกฝ่ายทําความ พยายาม
เข้าใจ
เข้าถึง ประชาชน
และร่วมกัน
พัฒนา...”
P 3 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
กองทุนทันตกรรมในระบบ บบ UC ดร. ทพ. วิรัตน์ เอือ( งพูลสวัสดิ5 สํานักงานหลักประกันสุขภาพแห่ งชาติ เขต 12 สงขลา
o
ประเทศสวีเดน จากปี 1977 อัตรา DMFT 6.3
ลดลงเหลือเพียง 1.0 ในปี 2005 o
ประเทศอังกฤษ จากปี 1983 อัตรา DMFT
3.1 ลดลงเหลือเพียง 0.7 ในปี 2005 การบริ ก ารทั น ตกรรมเป็ นส่ ว นหนึ ง ในระบบบริ ก าร
ขณะที ประเทศเกาหลีใต้ มีระบบประกันสุขภาพเช่นกัน
สุข ภาพที สํา คัญ จากการศึก ษาพบว่า มี รู ปแบบในการบริ ห าร
แต่กลไกการจ่ายเงินแก่ผ้ ใู ห้ บริ การเป็ นแบบเปิ ด (fee schedule)
จัดการที แตกต่างกันในหลายประเทศ ในกลุ่มประเทศที มีระบบ
กล่าวคือ ประชาชนต้ องไปรับบริ การที คลินิกหรื อโรงพยาบาลเอง
ประกันสุขภาพ มีทงการบริ ั หารแบบแยกกองทุนอย่างชัดเจนจาก
สภาวะทันตสุขภาพของเด็กนักเรี ยนดูจะไม่สามารถควบคุมได้
กองทุนสุขภาพรวม และผนวกเป็ นส่วนหนึ งของกองทุนสุขภาพ
กล่าวคือ จากปี 1972 อัตรา DMFT 0.6 มาเป็ น 3.1 ในปี 1995
อย่างไรก็ตาม ในรู ปแบบหลัง แม้ จะมีการบริ หารงานในภาพรวม
สถานการณ์ การจัดการระบบบริ การทันตกรรมในระบบ
แต่ยัง อาจแบ่ง ย่อ ยการบริ ห ารแยกออกมา และมี ก ารกํ า หนด
หลักประกันสุขภาพถ้ วนหน้ าของประเทศไทย
สัดส่วนที ชดั เจนภายใต้ กองทุนรวม
ประเทศไทยมีการสํารวจสภาวะทันตสุขภาพเป็ นระยะ
กลไกการจ่ า ยเงิ น แก่ ผ้ ูใ ห้ บริ ก ารเป็ นเงื อ นไขสํ า คัญ
มาอย่างต่อเนื อง พบว่า ในรอบ 20 ปี ที ผ่านมา แม้ จะมีกิจกรรม
ประการหนึ ง ต่อ ทิ ศ ทางการจัด บริ ก ารสุข ภาพในประเทศนัน ๆ
ส่ ง เสริ ม ทัน ตสุ ข ภาพและให้ บริ ก ารแก่ นัก เรี ย นที มี ปั ญหาใน
ประเทศเดนมาร์ ก สวีเดน และอังกฤษ ซึ งมีการกํ าหนดเงื อนไข
โรงเรี ยนประถมศึ ยนประถมศึกษา แต่ปัญหาฟั นผุในเด็กอายุ 12 ปี ค่อนข้ าง
ของอายุเป็ นตัวแบ่งกลุม่ ในการจัดชุดสิทธิประโยชน์ที แตกต่างกัน
คงที ไม่เปลี ยนแปลง (ค่า DMFT
อย่ า งไรก็ ต าม ทัง 3 ประเทศเห็ น ความสํ า คัญ ของการเตรี ย ม
1989, 1994, 2000-01, และ 2006 ตามลําดับ) อย่างไรก็ตาม
สุขภาพช่องปากของประชาชนตังแต่ เยาว์วยั เพื อไม่ให้ ประชาชน
แนวโน้ มฟั นผุในเด็กเล็กอายุ 3 ปี กลับมีแนวโน้ มดีขึน ตามลําดับ
มี ปั ญหาสุ ข ภาพช่ อ งปากในระยะยาว อั น จะทํ า ให้ สู ญ เสี ย
กล่าวคือ มีเด็กอายุ 3 ปี ที ปราศจากฟั จากฟั นนํ านมผุจากการสํารวจในปี
ค่า ใช้ จ่ า ยมากโดยไม่ จํ า เป็ น จึ ง จัด บริ ก ารทัน ตกรรม ( public
2545 เพี ย ง 28% และอัต ราค่อ ยๆเพิ ม ขึน ตามลําดับ จากการ
dental health services) ฟรี ทกุ ประเภทแก่เด็กตั กตังแต่ แรกเกิดถึง
สํ า รวจในปี 2550 พบว่ า มี เ ด็ ก ปราศจากฟั น ผุจํ า นวน 37%
วัยรุ่น เมื อเข้ าสูว่ ยั ผู้ใหญ่แล้ ว เป็ นหน้ าที ของประชาชนในการดูแล
อย่างไรก็ตาม ยังคงมีเด็กเล็กถึงกว่า 60% ที ยงั มีฟันผุ
สุขภาพช่องปากของตนเอง ซึ งเป็ นเรื องที ประชาชนสามารถดูแล และป้องกันด้ วยตนเองได้ จํ าเป็ นต้ องร่ วมจ่ายเมื อไปใช้ บริ การ ทันตกรรม ภายใต้ การจัดการเช่นนี พบว่า สภาวะทันตสุขภาพ โดยรวมของเด็กดีขึ นอย่างเห็นได้ ชดั ภายใน 20 ปี o
ประเทศเดนมาร์ ก จากปี 1975 อัตรา DMFT
5.2 ลดลงเหลือเพียง 0.7 ในปี 2007
=
1.5, 1.6, 1.6, และ 1.6 ในปี
การเข้ าถึงระบบบริ การด้ านทันตกรรม
อาจกล่าวได้ ว่า แม้ จะมีการจัดบริ การทันตกรรมในทุก ระดั บ การบริ การ ตั ง แต่ ร ะดั บ สถานี อ นามั ย ในหลายพื น ที โรงพยาบาลชุมชน ไปจนกระทัง โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย แต่การ เข้ าถึงบริ การด้ านทันตกรรมในภาครั ฐยังคงตํ า จากข้ อมูลกรม สนั บ สนุ น บริ ก าร กระทรวงสาธารณสุ ข ปี 2551 พบว่ า มี
P 4 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ประชาชนไปใช้ บริ การทันตกรรมในระบบ UC เพียงร้ อยละ 15 ยิ งไปกว่านัน แม้ จะมีการสนับสนุนกิจกรรมทันตกรรมส่งเสริ มและ ทั น ตกรรมป้ องกั น อย่ า งเป็ นรู ปธรรมในรู ปแบบ program
vertical
แก่เด็กวัยประถมศึกษา ได้ แก่ การเคลือบหลุมร่ องฟั น
และการตรวจสุขภาพ แต่กลับพบว่า มีเพียงร้ อยละ 35 เท่านันที ได้ รั บ บริ ก ารทัน ตกรรม เมื อ พิ จ ารณาถึ ง อัต ราการให้ บริ ก าร ทัน ตกรรมของทัน ตบุ ค ลากรจากข้ อมูล กรมสนับ สนุ น บริ ก าร กระทรวงสาธารณสุข พบว่า ในปี 2551 ทันตบุคลากรหนึ งคน สามารถให้ บริ การทันตกรรมแก่ประชาชนได้ ประมาณ 1,500 คน คิดเฉลีย ประมาณสัปดาห์ละ 30 คนเท่านัน อย่างไรก็ตาม ข้ อมูล ของสํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข รายงานว่า ควรมีอตั รา ทัน ตแพทย์ เ ท่ า กั บ 6,578 คน แต่ ปั จจุ บัน มี ทัน ตแพทย์ เ พี ย ง 47.81% เท่านัน ไม่เพียงพอต่อการให้ บริ การ และมีการกระจุกตัว
กําเนิดกองทุนทันตกรรม...ก้ าวแรกที/หลายฝ่ ายจับตามอง
ภายใต้ กองทุนหลักประกันสุขภาพถ้ วนหน้ าของไทย มี การระบุชุดสิทธิ ประโยชน์ทางทันตกรรมเป็ นส่วนหนึ งของระบบ การบริ ก ารในภาพรวมมาตัง แต่ เ ริ ม โครงการในปี 2544 การ สนับสนุนงบประมาณมิได้ จดั สรรแยกออกมาเพื อใช้ บริ หารจัดการ ด้ า นทัน ตกรรมอย่ า งชัด เจน จากการสํา รวจความคิ ด เห็ น ของ ประชาชน โดยศูนย์ เครื อข่ายวิชาการเพื อสังเกตการณ์ และวิจัย ความสุขชุมชน มหาวิทยาลัยอัสสัมชัญ ซึ งดําเนินการทุกปี พบว่า ประชาชนมี ค วามพึง พอใจต่ อ คุณ ภาพบริ ก ารของทัน ตแพทย์ ค่ อ นข้ า งตํ า จึ ง มี ก ารพิ จ ารณาในคณะกรรมการหลัก ประกั น สุขภาพแห่งชาติ และมีมติให้ พฒ ั นาระบบบริ การทันตกรรมอย่าง เป็ นกิจจะลักษณะ ในปี 2554
ของทันตแพทย์ ในเมื องใหญ่ เ ป็ นส่วนใหญ่ โดยเฉพาะอย่า งยิ ง
ข้ อดีของการมีการบริ หารแยกกองทุนออกมาคือ การ
กรุ งเทพมหานคร และกว่าร้ อยละ 50 ของทันตแพทย์ในเขตเมือง
บริ การชนิดนัน ๆ จะได้ รับการจัดสรรที แน่นอน สามารถกําหนด
อยู่ในภาคเอกชน เป็ นเหตุให้ เขตชนบทยังคงประสบปั ญหาขาด
แนวทางในการร่วมปฏิบตั ิกนั ได้ อย่างเป็ นรูปธรรมยิ งขึ น ทําให้ เกิด
แคลนทันตบุคลากรที มีคณ ุ ภาพ
เอกภาพทางนโยบาย ซึ งเหมาะสมกับสภาวะปั ญหาสุขภาพที มี
แม้ จะมีความพยายามในการผลิตทันตาภิบาลมาช่วย แบ่ ง เบาภาระแก่ ทั น ตแพทย์ ก็ ต าม แต่ ยั ง คงมี ไ ม่ เ พี ย งพอ ยิ ง กว่า นัน ในจํ า นวนนี มี เ พี ย งส่ว นน้ อ ยที ป ฏิ บัติ ง านในสถานี อนามัยตําบล และยังต้ องช่วยแบ่งเบาภาระของเจ้ าหน้ าที อื นๆใน สถานที ทํางานด้ วย จึงยิ งทําให้ ผลลัพธ์ ของงานด้ านทันตกรรมใน ภาพรวมตํ า
มากในสังคม และด้ วยระบบที มีอยู่ ไม่สามารถจัดการได้ อย่างมี ประสิทธิภาพ มีทนั ตแพทย์หลายคนให้ ข้อมูลว่า ที ผ่านมา การจะ ของบไปทํางานเชิงรุกมีอปุ สรรคมาก ขอได้ ยาก และหลายครัง ก็ได้ เงินน้ อย เป็ นเพราะการได้ งบเหมาจ่ายรายหัวมาเป็ นก้ อน หากยิ ง ไปทํางานเชิงรุ ก อาจยิ งทําให้ เสียเงินออกไปจากระบบมาก โดย อาจไม่วิเคราะห์ไปในระยะยาวว่า หากเราสามารถทําให้ ประชาชน ดูแลตนเองได้ ดี จะช่ วยลดโรคได้ อ ย่า งดี ในอนาคต แน่นอนว่า
จากที กล่าวมาข้ างต้ น จึงมีความจํ าเป็ นอย่างเร่ งด่วน ในการกําหนดมาตรการที จําเป็ นต่อการควบคุมสภาวะความชุก ของโรคในช่ อ งปากตั ง แต่ เ ยาว์ วั ย และเร่ ง รั ด การกระจาย ทันตบุคลากรให้ เหมาะสมยิ งขึ น รวมทังแสวงหาความร่ วมมือจาก ภาคเอกชนในการจัดบริ การแก่ประชาชนในเขตเมืองมากยิ งขึ น
ย่อมไม่ต้องงบประมาณไปเพื อการรักษาโดยไม่จําเป็ น ในปี แรกนี งบประมาณที จัดสรรให้ เป็ นจํ านวนไม่มาก เพียง 39.25 บาทต่อหัวประชากร UC จึงจําเป็ นอย่างยิ งที จะต้ อง ออกแบบให้ การใช้ งบประมาณที มีจํากัดนี เกิดผลสัมฤทธิhระยะยาว ให้ มากที สดุ การกําหนดกลุ่มเป้าหมายหลัก รวมทังแนวทางการ จัดบริ การและกิจกรรมทังหลายจึ งมีความสําคัญ หลังจากที มีการ
P 5 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ออกแบบเบือ งต้ น สปสช.ได้ ได้ ทําการประชุมกับหน่วยงาน ภาคีที
•
เกี ยวข้ องหลายครัง เพื อให้ ได้ ข้อสรุ ปในการบริ หารจัดการกองทุน
การติดตามการบริ การ และสามารถสะท้ อนสภาวะทันตสุขภาพ
ทันตกรรมอย่างยัง ยืน
ของประชาชนด้ วย
แนวทางในการบริ หารกองทุนทันตกรรมมีดังนี (
•
•
กําหนดกลุม่ เป้าหมายหลักที ชดั เจนในการควบคุม
พัฒนาระบบข้ อมูลสารสนเทศทางทันตกรรมทีเ อื อต่อ
ส่งเสริ มการมีสว่ นร่วมในการดูแลสุขภาพช่องปากโดย
Allied health personnel sonnel
เน้ นการประเมินความสําเร็จของโครงการตามรายบุคคล
สภาวะสุขภาพช่องปากอย่างจริงจัง และสามารถส่งผลต่อการมี
•
สุขภาพดีในระยะยาว ได้ แก่ กลุม่ หญิงตังครรภ์ กลุม่ เด็กปฐมวัย
มิใช่ตามชนิดงานเป็ นหลัก และมีตวั ชี วัดทังในระยะสั นและระยะ
และกลุม่ เด็กวัยเรี ยน
ยาว
•
กรณีเด็ก มีการกําหนดรูปแบบการดูแลรักษา เฝ้ าระวัง
อย่างต่อเนื อง และบูรณาการงานสร้ างเสริ มสุขภาพช่องปาก ป้องกันโรคและการรักษาทางทันตกรรม (comprehensive care) โดยเริ มทีเ ด็กป. 1 ในปี แรกนี และขยายการเฝ้ าระวังในปี ใน
ถัดไป •
ส่งเสริ ม Public-Private Mix
•
เน้ นระบบบริ การทันตกรรมในระดับปฐมภูมิ โดยเร่งรัด
การกระจายทั ายทันตาภิบาลลงในระดับโรงพยาบาลส่งเสริ มสุขภาพ
จากที/ กล่ าวมาข้ างต้ น ความร่ วมมือของวิชาชีพและ เครื อ ข่ ายเป็ นสิ/ งสํ า คั ญ อย่ างยิ/ ง ต่ อความสํ า เร็ จ ในการ ควบคุ มสภาวะโรคในช่ องปาก และการสร้ างเสริ มพลังใน ชุ ม ชนต่ อการดู แ ลปั จจั ย แวดล้ อมที/ มี ผ ลต่ อพฤติ ก รรม อนามัยช่ องปาก รวมทัง( การปลูกฝั งพฤติกรรมทันตสุขภาพที/ ดีของประชาชน กองทุนนี ถ( ือเป็ นโอกาสอันยิ/งใหญ่ ในการ พิสูจน์ ความสามารถของพวกเราในการนําพาเป้าหมายให้ บรรลุได้ อย่ างแท้ จริง ☺
ตําบลและหน่วยบริการปฐมภูมิอนื ๆ
P 6 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
JHCIS กับรายงานทันตกรรม ปั จจุบนั สถานีอนามัยหลายแห่งใช้ JHCIS ในการทํางาน
รพท.ทัทัว ประเทศ โดยหากทําทันจะมีการแจกคู่มือ JHCIS ส่วน
ทันตบุคลากรของเราเมื อทํางานแล้ วก็ต้องลงข้ อมูลในโปรแกรม
ทันตกรรม สําหรับใช้ ในสถานีอนามัยที ใช้ JHCIS อยู่แล้ ว งานนี
JHCIS ซึง มักเรี ยกกันสันๆว่ าโปรแกรม J โดยเป็ นการลงเพื อแสดง
ไม่ได้ บงั คับให้ ทกุ ที หนั มาใช้ JHCIS นะคะ แต่เป็ นการรายงานข่าว
สปิ ริ ต เพราะเมื อลงแล้ วต้ องไปจดบันทึกด้ วยมือเพื อแจงรั บทํา
ว่าหากท่าน update
รายงานทันตกรรมต่อไป หลายเเห่งใช้ โปรแกรม กรม Dent 2009 เพื อ
รายงานทันตกรรมอาจไม่ใช่ปัญหาของท่านอีกต่อไป ☺
ลงงานทันตฯซํา และทํารายงานจาก Dent 2009 ในขณะที คน ใช้ โปรแกรม Hos PCU อาจแกะรายงานได้ ได้ เองจากการลงข้ อมูล ด้ ว ยจะมี ก องทุน ทัน ตกรรมเกิ ด ขึ น ในปี งบประมาณ 2554 ภาระงานของเราทุกคนน่าจะเพิ มขึ น ดังนันคณะทํ างานเพื อ พัฒนาให้ JHCIS ซึ งเป็ น freeware ของกระทรวงสามารถ ตอบสนองรายงานทัน ตกรรมของทัง กระทรวงและสปสช. กระทรวงและสปสช ซึ ง ประกอบด้ วย ทพญ. ปิ ยะดา ประเสริ ฐสม ฐสม สํานักทันตสาธารณสุข และที ม ศูน ย์ เ ทคโนโลยี ส ารสนเทศ นํ า ที ม โดยคุณ หมอสิ น ชัย ต่อวัฒนกิ จ กุล ผอ. ศูน ย์ เ ทคโนโลยีส ารสนเทศและการสื อ สาร สํานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข, คุณทิพย์วรรณ ยงศิริวิทย์ คุณสินีนาฎ พรั ตมะลิ , คุณจริ ยา มอบอิ นทร์ . และคุณสัม ฤทธิh สุขทวี เจ้ าพ่อ JHCIS ก็ได้ จดั ประชุมย่อยวันที 20 กันยายน
53
ที ผ่านมา เพื อเร่ งรั ดการทํางานนีข ึ น ร่ วมกับทีมทันตบบุคลากร จั ง ห วั ด น น ท บุ รี นํ า ที ม โด ย ท พ . วิ วั ฒ น์ ธ า ร า สม บั ติ , ทพญ. ธนาภรณ์ วงศ์แหลมทอง จากการประชุมเราได้ เรี ยนรู้ ว่ารหัส ICD9 ,ICD 10 และ รหัสหัตถการ ที มีอยู่ไม่สามารถตอบโจทย์บริ การทันตกรรมและ ระบบ workpoint ได้ ทัง หมด แต่เพี ยงพอรองรั บ การทํา งาน บริ การขัน ต้ นใน รพสต. ท่าน ผอ.สิสินชัยจึงฟั นธงในที ประชุมว่า ศูนย์ เทคฯ จะพยายามปรั บ โปรแกรมเพื อ ช่วยให้ ทันตบุคลากร สามารถทํารายงานได้ และจะทําพยายามทําให้ แล้ วเสร็ จก่อนวั น นที จะมีประชุมอธิบายกองทุนทันตกรรมกับ ทันตแพทย์ สสจ., สสจ รพศ P 7 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
JHCIS
ของท่านจนได้ version ล่าสุด
สุขสร้างสรรค์กบั สสส. สสส : งานทันตฯกับความไม่เป็ นธรรมทางสุขภาพ ทพ.ศิศิริเกียรติ เหลียงกอบกิจ สํานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้ างเสริ มสุขภาพ
ความไม่เป็ นธรรมทางสุขภาพ และ SDH ระดับ โลก เริ มจาก WHA 62 สุขสร้ างสรรค์กบั สสส.ในคราวก่อน อ..สุปรี ดา ได้ เล่าถึง เวทีนโยบาย จากประสบการณ์การเข้ าร่วมประชุมสมัชชาองค์การ
ไร้ ฝีมือที ต้องทํางานยาวนานเกือบทุกวันในโรงงาน เพื อให้ มีรายได้ พอยังชีพ คนที ไม่มีอํานาจต่อรอง และมี แล ความเสี ยงต่อการถูก ละเมิด เช่น คนไทยไร้ สัญชาติ แรงงานข้ ามชาติ แรงงานอพยพ เด็กเร่ร่อน คนไร้ บ้าน คนในชุมชนแออัด ฯลฯ
Health Assembly : WHA) ในเดือ น
ปั จจัยทางสังคมต่างๆ ดังกล่าว ล้ วนมีผลต่อการเข้ าถึง
พฤษภาคมที ผา่ นมา ผมบังเอิญโชคดีได้ เคยไปร่ วมเวทีนี ครัง หนึ ง
การศึกษา การมีโอกาสเรี ยนรู้ ในเรื องต่างๆ การปรับปรุ งตนเองตนเอง
เมื อปี 2552 (องค์การอนามัยโลกจัดสมัชชาWHA ทุกปี โดยใช้ ที
ครอบครั ว การมี ส่วนร่ วมในการจั มในก ดการชุม ชนและสิ งแวดล้ อ ม
ประชุมองค์การสหประชาชาติ ในนครเจนีวา WHAในปี ที แล้ วเป็ น
และอื นๆ ซึง จะมีผลต่อเนื องถึงการเข้ าถึงบริ การสุขภาพ และการ
สมัชชาครัง ที6 2) ซึง มีวาระประชุมเรื องหนึ องหนึง ที สาํ คัญมาก และเป็ น
มีพฤติกรรมสุขภาพที เหมาะสม ข้ อมูลด้ านสุขภาพจํ านวนมาก
ประเด็ น ที กํ า ลัง เริ ม ขับ เคลื อ นมากขึ น ในวงการสุข ภาพของ
บ่งชี ให้ เห็นว่า กลุม่ คนที มีปัจจัยทางสังคมแตกต่างกัน จะมีสถาน
ประเทศต่ า งๆทั ว โลก รวมทัง ในประเทศไทย นั น คื อ การลด
สุขภาพต่างกันด้ วย เช่น คนผิวสีในสหรั ฐอเมริ กา ซึ งส่วนใหญ่
ช่ องว่างความไม่ เป็ นธรรมทางสุขภาพ โดยการจัดการกับปั จจัย
ยากจน จะเป็ นโรคอ้ วนและโรคเบาหวานมากกว่ากลุ่มอื น กลุ่ม
ทางสังคมที เป็ นต้นเหตุ ตัวปั จจัยนี #ในภาษาอังกฤษใช้คําย่อว่ า
เด็กยากจนมักจะเป็ นโรคขาดสารอาหาร คนกลุ่ม ชาติพันธุ์ใ น
SDH (Social Determinants of Health) โดยที ประชุมมีมติให้
ภาคเหนื อ ของไทยโดยเฉพาะผู้ห ญิ ง และเด็ ก ๆ จะเป็ นโรคขาด
ทุกประเทศสมาชิก นําข้ อเสนอแนะในเรื องนี ไปดําเนินการ
ไอโอดีน และหากมองเฉพาะด้ านสุขภาพช่องปากแล้ ว คงเห็นได้
อนามัยโลก(World
ชัดเจนว่า คนยากจน มีรายได้ น้อย อยู่ห่างไกล และโดยเฉพาะ
SDH หมายถึงอะไร
กลุม่ คนพิการ มักจะเป็ นกลุม่ ที มีสขุ ภาพช่องปากยํ าแย่กว่ากลุ่ม
เพื อ ให้ เ ข้ า ใจได้ ง่ า ยๆ SDH หรื อ ปั จ จัย ทางสัง คมที
อื น ๆ ซึ ง เรามัก จะกล่า วโทษพฤติ ก รรมส่ว นบุค คล-ครอบครั คล ว
กําหนดสุขภาพ ได้ แก่ สถานภาพทางสังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ
แทนที จะมองสาเหตุเบื องหลังให้ ชดั ลึก เพื อนําไปสูห่ นทางป้องกัน
สิง แวดล้ อม ฯลฯ ที เป็ นรากของปัปั ญหาสุขภาพที เรามองเห็น เช่น
และแก้ ไขปั ญหาที ยงั ยืน
ความเป็ นหญิงชาย
กลุม่ อาชีพต่างๆ ความเป็ นคนชาติพนั ธุ์
คนไร้ สัญชาติ คนชายขอบ คนพิการ
คนในชุม ชนห่า งไกล
ทุรกันดาร เข้ าไม่ถึงบริ การสุขภาพ การศึกษา ฯลฯ
การเป็ น
จะทําอะไรได้บ้างเพื อลดช่องว่ ง างความไม่เป็ น ธรรมทางสุขภาพ
คนยากจน คนตกงาน กลุม่ แรงงานในสภาวะยากลําบาก เสี ยง
แน่นอนว่า เราไม่มีทางทําให้ สถานภาพของคนทุกกลุม่
อัน ตราย และได้ ค่า ตอบแทนตํ า เช่ น แรงงานรั บ จ้ า งเกษตรที
เท่าเทียมกันได้ แต่มีสิ งที รัฐและภาคส่วนต่างๆ ร่ วมกันทําได้ คือ
ทํ า งานหนัก อยู่ กับ สารเคมี เ กษตรทุก วัน โดยขาดการป้ องกั น
การลดความไม่เป็ นธรรมที เกิ ดจากมาตรการต่างๆของรั ฐ(เช่ น
แรงงานก่อสร้ างที เสี ยงอันตรายตลอดเวลา คนคุ้ยขยะ แรงงาน
กรณี มาบตาพุด และอีกหลายการพัฒนา ที ทําให้ ชุมชน คนตัว
P 8 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
เล็กๆ ถูกแย่งชิงทรัพยากร) การลดความเสี ยงของคนกลุม่ ต่างๆที
รับของระบบที มีอยู่ในปั จจุบนั แม้ คนทัว ไปก็ยงั ต้ องเข้ าคิวรอรับ
อยู่ ใ น ภา ว ะ ยา ก ลํ า บ า ก แ ละก า ร สร้ า ง คว า ม เข้ ม แ ข็ ง
การรักษา
(empower)เพื อช่วยให้ กลุ่มคนเหล่านันดู แลตัวเองและและยืน ด้ วยขาของตัวเองได้ พร้ อมๆไปกับ การเพิ ม โอกาสการเข้ าถึ ง บริ การสุขภาพพื นฐาน เพื อช่วยให้ คนกลุม่ ต่างๆเหล่านี ได้ รับการ ฟื น ฟูใ ห้ เป็ นคนที มี คุณภาพ สามารถสร้ างความเข้ ม แข็ ง ให้ กับ ตนเอง ครอบครั ว ชุม ชน ประเทศ แทนการถูก ทอดทิ ง ให้ เ ป็ น กลายเป็ นภาระ
SDH
สุขภาพ ต้ องหันมาเน้ นงานสร้ างเสริ มสุขภาพและการป้องกันโรค ในช่องปากอย่างเร่งด่วน เพราะเป็ นงานที มี cost-benefit สูงสุด และควรให้ นํ าหนักสูงกับพัฒนาการทํางานทันตสุขภาพในระดับ ปฐมภูมิ โดยเฉพาะการทําให้ บริ การทันตสุขภาพระดับปฐมภูมิ สามารถเข้ าถึ ง กลุ่มคนที ยากลํา บากทัง หลายอย่างกว้ างขวาง
องค์ การอนามัยโลก เสนอให้ ม่ ุงดําเนินการเรื/อง ใน 3 ด้ าน คือ
ดังนัน ด้ วยทรัพยากรที มีจํากัด ชาวทันตฯ และวงการ
1)ปรับปรุ งสภาพความเป็ นอยู่ในชีวิตประจําวันให้
เพื อให้ งานทันตฯ เข้ าร่ วมเป็ นส่วนหนึ งของการลดความไม่เป็ น ธรรมทางสุขภาพ
ลดความไม่เป็ นธรรมอย่างสมํ าเสมอ และสื อสารให้ เกิดการรับรู้
การที/แผนงานสร้ างเสริ มสุ ขภาพคนพิการ(สสพ.) โดยการสนั บสนุ น ของ สสส. ได้ ทํางานร่ วมกับชาวทัน ตฯ ในกว่ า 15 จั ง หวั ด โดยการประสานของคุ ณ หมออ๋ อ (นิ ธิมา) นั บเป็ นจุดเริ/ มต้ นที/มีพลังอย่ างยิ/ง และด้ วยความ มุ่งมั/นตัง( ใจของทีมงานทันตฯ ในทุกพืน( ที/ เชื/อว่ าจะสามารถ พัฒนารูปแบบ คู่มือ ความรู้ และนโยบาย ที/จะส่ งผลให้ เกิด ระบบงานทันตสุขภาพระดับปฐมภูมิ ที/สามารถขยายความ ครอบคลุ มอย่ างกว้ างขวาง ผ่ านการขับเคลื/อนโดยกลไก ของ สปสช.และหน่ วยบริ การสุขภาพพืน( ฐาน ที/จะส่ งผลลด ช่ องว่ า งความไม่ เ ป็ นธรรมทางสุ ขภาพลงได้ อย่ างมีนั ยยะ
อย่า งกว้ างขวาง เพื อ กระตุ้น ให้ มีการปรั บ ปรุ ง แก้ ไข เป็ นวงจร
สํา คั ญ ในอนาคตอั น ใกล้ (สํา หรั บ ชาวทัน ตฯ ที อ าจยัง ไม่
แห่ง การพัฒนายกระดับ เพื อลดความไม่เ ป็ นธรรมทางสุข ภาพ
สะดวกเข้ าร่วมในวงทํางานนี ก็สามารถขยับขับเคลื อนการทําให้
อย่างต่อเนื อง
งานทัน ตสุข ภาพในพื น ที ข องท่ า น เข้ า ถึ ง คนกลุ่ม ยากลํ า บาก
พ้ นจากความเสีย ง เริ มตังแต่ การดูแลแม่และเด็ก การได้ รับศึกษา อย่างเสมอภาค การคุ้มครองแรงงาน และการพัฒนาระบบดูแล ผู้สงู อายุ ที ครอบคลุมคนทุกกลุ่ม โดยเน้ นในกลุ่มคนที เข้ าถึงได้ ยาก
2)การกระจายทรัพยากร และกระจายอํานาจในการบริ หาร
ทรัพยากร อย่างเป็ นธรรม ทังในระดั บรัฐบาลกลาง ระดับท้ องถิ น และระดับชุมชน ธรรมทางสุขภาพ
3) การติดตามประเมินสถานการณ์ความไม่เป็ น SDH
และผลของนโยบาย-การดําเนินงานเพื อ
หากพิจารณาในด้ านทันตสุขภาพ เราจะเห็นความไม่
ทังหลายได้ ขอเพียงท่านพยายามมองให้ เห็นเขาเหล่านัน ซึ งล้ วน
เป็ นธรรมกระจายอยูม่ ากมายในประเทศไทย ตัวอย่างชัดเจนที สดุ
อยูไ่ ม่ไกลจากห้ องฟั น
คือ การกระจุก ตัวของทัน ตแพทย์ ในกรุ ง เทพฯ และเมื องใหญ่
และเริ ม จากสิ ง ที ทํ า
ส่ง ผลให้ คนในชนบทและพื น ที ห่า งไกล ขาดโอกาสการเข้ า ถึ ง
ได้ ง่ า ยๆ ก่ อน เ ช่ น
บริ การที จําเป็ น หากมองในแง่กลุม่ คนพิเศษ เช่น คนพิการ คน
ก า ร สอ น แ ป ร ง ฟั น
ยากจนในเมือง คนชายขอบทังหลาย ก็ล้วนเป็ นกลุม่ ที แทบไม่มี
และการหลี ก เลี ย ง
โอกาสเข้ าถึงบริ การสุขภาพช่องปาก เพราะการจัดบริ การแบบตัง
ความหวาน) ☺
P 9 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
สายขาวติวานนท : วันนี้ที่รอคอย ทพญ. แพร จิตตินนั ทน์
และแล้ ววั น นี ก ็ ม าถึ ง วั น ที 30 สิ ง หาคม 2553 รั ฐ มนตรี ว่ า การกระทรวงสาธารณสุข ในฐานะประธานที ประชุ ม กระทรวงฯ เห็ น ชอบกั บ การพั ฒ นาเจ้ าพนั ก งาน ทั น ตสาธารณสุ ขให้ ข ให้ สามารถดํ า รงตํ า แหน่ ง นั ก วิ ช าการ ส า ธ า ร ณ สุ ข ( ทั น ต ส า ธ า ร ณ สุ ข ) คื อ เ จ้ า พ นั ก ง า น ทันตสาธารณสุข หรื อทันตาภิบาลของเราจะมีโอกาสใช้ วุฒิ ปริ ญญาตรี ทางสาธารณสุขในการเจริ ญเติบโตก้ าวหน้ า โดย ใช้ เ ลขตํ าแหน่ ง เดิ ม และยัง คงสามารถให้ บ ริ ก ารประชาชน ตามที ก ฏหมายกํ า หนดได้ ส่ ว นแนวทางการปฏิ แนวทางการปฏิ บั ติ นั น รัฐมนตรี ได้ สงั การให้ กลุม่ บริ หารงานบุคคลไปดําเนินการ ทันตาภิบาลหลายท่านเมื ออ่ ออ่านมาถึงตรงนี ก็จะถาม ต่อว่า แล้ วปริ ญญาตรี ท/ วี ่ านัน( จะได้ มาจากทางไหน ส่วน นี พี แ หวว หรื อ ทพญ. ทิ พ าพร สุโฆสิ ต อดี ต ทัน ตแพทย์ สาธารณสุขจังหวัดนนทบุรี ซึง ปั จจุ จจุบนั ดํารงตําแหน่งรองผอ. รองผอ สถาบันพระบรมราชชนกได้ กรุ ณาชี แจงว่า 1. คนที เรี ยนหลักสูตร 4 ปี จะมีคุณสมบัติครบโดย อัตโนมัติ 2. คนที เรี ยนปริ ญญาตรี สายทันตสาธารณสุข สาย สาธารณสุขศาสตร์ น่าจะมีคุณสมบัติครบ ทัง นีจ ะต้ องมีการ เร่ งจัดตังคณะกรรมการเพื อพิจารณารายละเอียดในการปรั ด บ
รพ.บางใหญ่
เข้ าสูต่ ําแหน่งต่อไป ส่วนที เรี ยนสาขาอื นๆคงไม่สามารถเข้ าสู่ ตําแหน่งนี ได้ คําถามถัดไปที มักได้ รับคือ แล้ วสบช.จะเปิ ดสอน ต่ อเนื/ อ งให้ ทัทัน ตาสองปี เป็ นสี/ ปี เมื/ อ ไร เห็ น มี จ ดหมาย เวียนให้ สง่ คนไปเรี ยน ส่วนนี พ ี แหววตอบว่าในปี 2554 สบช.ไม่ส ามารถ เปิ ดต่ อ เนื องได้ อ งได้ เนื อ งจากขาดทั ง งบประมาณ (ถู ก ตัด งบ Mego project) ขาดผู้สอน และมีความจําเป็ นต้ องเพิ มการ ผลิตทันตาภิบาลเพื อไปทํางานในรพ.สต. งานในรพ ดังนันพี น้องทันตา ที ไม่ได้ จบป.ตรี ตรี สายสาธารณสุขศาสตร์ ก็ขอให้ หาทางเรี ยนต่อ ท่านจะลาเรี ยนในหรื อเรี ยนเองนอกเวลาราชการก็ได้ อย่ารอ สบช.เพื เพื อ ไม่ ใ ห้ เสี ย โอกาสค่ ะ เท่ า ที ท ราบการประสาท ปริ ญ ญาทั น ตาสี ปี นั น ทํ า โดยมหาวิ ท ยาลัย บู ร พา ดัง นั น หลักสูตรม.บูบูรพาน่าจะใกล้ เคียงที สดุ ค่ะ พี แหววเล่าให้ ฟังว่าทันตาภิบาลนับเป็ นหลักสูตร 2 ปี ของกระทรวงสาธารณสุข สาขาแรกที สามารถทะลุด่านการ พัฒนาบุคลากรไปได้ ยังมีบุคลากรที กระทรวงผลิต 2 ปี อีก จํานวนมากที ยงั ไม่ถงึ ฝั งฝั น และการที และ / ทันตาภิบาลสามารถ ขึ น( ในตํ า แหน่ งได้ นั (น มิ ใ ช่ ไ ด้ ม าง่ า ยๆ เท่ า ที/ ป ระเมิ น ปั จจัยที/ทาํ ให้ ประสบความสําเร็จได้ แก่ 1) คุณธรรมในวิชาชีพของทันตาภิบาล ที เป็ นที รับรู้ ถึงคุณประโยชน์ของงานทันตา และตระหนักดีในหมู่ผ้ บู ริ หาร กระทรวงว่ าความขาดแคลนบุ ค ลากรสายทัน ตฯมี สูง มาก ถึง แม้ ว่า ขาดแล้ ว จะไม่ถึ ง กับ ทํ าให้ เ สี ย ชี วิต แต่ป ระชาชนก็ เรี ยกร้ องให้ มีบริ การทันตฯมาก 2) นโยบายเอื อ ด้ วยรัฐปั จจุบนั มีนโยบายรพสต.และ โยบายรพสต เรื อ งการเข้ า ถึ ง บริ ก ารทัน ตกรรมขัน พื น ฐานตามนโยบาย หลัก ประกั น สุ ข ภาพถ้ พถ้ วนหน้ าของสํ า นั ก งานหลัก ประกั น สุขภาพแห่งชาติ(สปสช.) ทําให้ หน่วยซื อบริ การหลัก( สปสช.)
P 10 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ร่ วมเข้ ามาเป็ นเจ้ าภาพในการผลักดันให้ มีการเพิ มกํ าลังคน ทันตบุคคลากร โดยเฉพาะทันตาภิบาล 3) ความสัมพันธ์ ที ดีร ะหว่างทันตแพทย์ กับทันตาภิ บ าลที ทํ างานในพื น ที เมื อ มีก ารเยี ย มทัน ตแพทย์ ปั ญ หา ต้ นๆที ทันตแพทย์ เอ่ยถึงในช่วงนีค ือความขาดแคลนทันตาฯ ขวัญและกําลังใจของทันตาฯ การยอมรับขอบเขตการทํางาน ของทันตาและการให้ ความสําคัญกับเนื องานส่งเสริ มสุขภาพ โดยเฉพาะในกลุม่ เด็กของทันตาฯ 4) ความไม่ย่อท้ อต่อการทํ าหน้ าที ของสํานักทันตสาธารณสุขที สนับสนุนข้ อมูล(โดยเฉพาะจากงานวิจยั จํานวน มาก) เพื อแสดงหลั ก ฐานของความขาดแคลนและ ความสําคัญ ของทันตาในยุทธศาสตร์ สุขภาพช่อ งปากของ ประเทศ 5) ทันตแพทยสภาตังแต่ รุ่น 4 ที เปิ ดโอกาสให้ เขียน competency ของทันตาฯ และยอมรับการทําหน้ าที ของทัน ตาฯ ซึ ง หลายสภาวิ ช าชี พ ไม่ใ จกว้ า งเช่ น ทัน ตแพทยสภา โดยเฉพาะท่านนายกศิริชยั ผู้ชงเรื องความก้ าวหน้ าของทันตา เป็ น 1 ใน 2 ปั ญหาหลักของวิชาชี พสายทันตฯ (ท่านนายก ศิ ริ ชัย ทํ า งานเรื อ งนี ม านานตัง แต่ ยัง ไม่ ไ ด้ เ ป็ นนายก) เมื อ
รัฐมนตรี จุรินทร์ ซกั ถามในที ประชุมร่ วมกับสภาวิชาชีพต่างๆ เมื อเดือนสิงหาคม ท่านนายกฯได้ ยกประเด็นความก้ าวหน้ า ของทันตาภิบาลขึ นหารื อทันที ต่ อ จากนี เ ราทุ ก คนในฐานะสมาชิ ก ชมรมทั น ตสาธารณสุขภูธรหวังกันว่า เส้ นทางที เคยทัง ตีบและตันของ ทันตาภิบาลของเรา เมื อสิ งกีดขวางถูกเอาออกแล้ ว เส้ นทางที ดูจ ะยั ง ตี บ อยู่ จ ะได้ รั บ การแก้ ไ ขอย่ า งรวดเร็ ว ทั น ตาฯจะ สามารถเดินทางถึงฝั งฝั นอย่างราบรื น ส่วนนี น อกจากกลุ่ม บริ ห ารงานบุ ค คล สป.และสบช.แล้ ว ยัง ต้ อ งลุ้น ให้ พี น้ อ ง อาจารย์ใน วสส. และอาจารย์ในพื นที ทงหลายเร่ ั งดําเนินการ โบราณว่ าหนทางพิสูจน์ ม้า กาลเวลาพิสูจน์ คน ทันตาภิบาลได้ ผ่านการพิสูจน์ แล้ วว่ ามีค่าต่ อวงการทันตสาธารณสุ ข ไทย เราหวั ง ว่ าการพั ฒ นาทั น ตาภิ บ าล ในช่ วงนี จ( ะนําไปสู่อนาคตที/ดีของทันตา และพี/น้องทัน ตาของเราจะมี ค วามซื/ อ สั ต ย์ ใ นการประกอบวิ ช าชี พ ทํางานตามกรอบและสัมพันธ์ กับบริ บทของพืน( ที/ รั กษา คุณค่ าและ ศักดิ5ศรี อย่ างดีดุจเกลือรั กษาความเค็มนะคะ ☺
e o a æ i i a a a i ... o a e u" # oa $%& % o a 'i a( ae a) # a* % a#+ + , "+u + a"-i + i a + , "+u # e ./% a#+ æ ae æ# % a#$ # o#0 % /+ a# i # + , "+u +0 % a a 'i o/ e2 a $ 3 o a 'i a( ae o o a u"e o + 3 " oo# + ) æ a oo0 u " a a a æ a+i( a # /i4 +i ,i4 $ + # o # ) o // a / $%5 o
a æ i i a a a i 3 +u ' æ 6 æ /0 e i i o ื( 3 3+u 3 a # $ æ a a $ $ # 0 e ื(o+a 3 o/8 9: oo i a i a # + , "+u +i i , a % a/ o æ# P 11 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ค ุยกันฉันมิตร : ก้าวที กล้า... “กล้า” ที กา้ ว “การเตรียมทันตาภิบาลสูร่ พ.สต.” โดย ทันตแพทย์ปัญญา บัวบุปผา หลังจากน้ องๆเลือกพื นที ไปแล้ ว เรามาเกาะติดความสุขในการปฏิบตั ิงานของน้ องๆกัน เริ มที น้องๆทันตแพทย์ที เลือกพื นที ใช้ ทุน ที วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร ในบทบาทของอาจารย์สอนเจ้ าพนักงานทันตสาธารณสุข ซึ งในช่วงแห่งการพัฒนาระบบการให้ บริ การ สุขภาพและการส่งเสริ มสุขภาพโดยความพยายามและความมุ่งมัน พัฒนาโรงพยาบาลส่งเสริ มสุขภาพตําบลของรัฐบาลตามที ฯพณฯ ท่าน นายอภิสิทธิh เวชชาชีวะ นายกรัฐมนตรี ได้ มีเป้าหมายหลักสําคัญในการเพิ มศักยภาพและขยายบริ การ การสนับสนุนให้ มีการจัดเครื อข่าย บริ การปฐมภูมิ และผลักดันกิจกรรมส่งเสริ มสุขภาพเพื อนําไปสูก่ ารมีสว่ นร่ วมขององค์กรปกครองส่วนท้ องถิ นและประชาชนที เป็ นเจ้ าของ สุขภาพของตนเอง การบริ การส่งเสริ มสุขภาพและป้องกันโรคในช่องปาก นับเป็ นส่วนหนึ งที เป็ นหัวใจแห่งการดําเนินงาน เป้าหมายเหล่านี นอกจาก อาศัยศักยภาพของทันตแพทย์ทงใน ั สสจ. ใน CUP แล้ ว ทันตาภิบาลคือกลุม่ บุคลากรที เป็ นตัวจักรสําคัญที จะต้ องประจําและปฏิบตั ิงานอย่าง เต็มความสามารถใน รพ.สต. เพื อความสําเร็ จตามเป้าหมาย น้ องใหม่ของเราส่วนหนึง ได้ ก้าวสูก่ ารเป็ นอาจารย์สอนทันตาภิบาล ในวิทยาลัย การสาธารณสุขทุกแห่งซึ งเป็ นโรงเรี ยนที สร้ างกลุ่มคนที จะมีบทบาทสําคัญในการส่งเสริ มสุขภาพช่องปากร่ วมกับทันตแพทย์และบุคลากร สาธารณสุข
ทพ.ศิรว ุฒิ หิรญ ั อัศว์ ปฏิบตั ิงานอาจารย์ประจําภาควิชาทันตสาธารณส ุข วิทยาลัยการสาธารณส ุขสิรนิ ธรขอนแก่น เบิร์ด เองเป็ นคนกรุ งเทพฯ ตอนฝึ กงานเคยฝึ กที สสจ.สิงห์บรุ ี เลือกที ปฏิบตั ิงานในตอน แรกก็เลือกสิงห์บุรี แต่พอไม่ได้ ในใจก็อยากเป็ นอาจารย์ รุ่ นพี ก็แนะนําให้ ลองเป็ นอาจารย์ที วสส.ดู มาทํางานแล้ วก็มีความสุขมาก เป็ นไปอย่ างที/ตัง( ใจ ไม่ แตกต่ างจากการเป็ น อาจารย์ ในคณะที/มหาวิทยาลัยมากนัก เพียงแต่ นักเรียนและเนือ( หาที/เน้ นอาจแตกต่ าง กัน ถือว่าตอนนี มีความสุขดีมาก ถ้ าสมัครเรี ยนต่อได้ ก็อยากเรี ยนต่อ
ทําไมถึงอยากเลือกเป็นอาจารย์
ส่วนตัวผมชอบสอน ผมจึงมีความสุข มาก คนเราหากได้ ทําในสิงทีตัวเอง ชอบ ตัวเองรัก และ ถนัดก็มคี วามสุขอยู่ แล้วครับ
เพราะผมรู้ สกึ อยากเรี ยนรู้ และพัฒนาตัวเอง สามารถแนะนําคนอื นได้ ทํางานโรงพยาบาล ชุมชนก็มีความสุข แต่งานหลักคงเป็ นงานบริ การ และบริ หารบ้ างเล็กน้ อย แต่เมื ออยู่ตรงนี มีสิ งที ท้ าทายมากไม่แพ้ กัน เช่น การสอนให้ นกั เรี ยนเข้ าใจ ทํางานอย่างถูกต้ อง การวิจยั พัฒนาต่างๆ เป็ นต้ น
เล่างานของเราให้เพื อนๆพี ๆฟังสักเล็กน้อย งานหลักก็เป็ นการบรรยาย การตรวจการฝึ กทํางานในคลินิกของนักเรี ยน และให้ บริ การใน คลินิกบริ การผู้ป่วย ผมกับเพื อนๆ อาจารย์รุ่นเดียวกันพยายามมอบหมาย แบ่งงาน ช่วยเหลือ และ จัดกิจกรรมเสริ มให้ นกั เรี ยนเต็มที เต็มกําลัง การสอนก็เป็ นด้ านคลินิก ส่วนการส่งเสริ มสุขภาพ P 12 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
วิชาทางชุมชนซึง เป็ นเนื อหาเกินครึ งหนึง ของที สอนจะเป็ นอาจารย์รุ่นพี ที มีความชํานาญกว่า สร้ างความเข้ าใจได้ มากกว่า
ความท้าทายของการเป็นอาจารย์สอนทันตาภิบาล มีมากน้อยขนาดไหนอย่างไรบ้าง เป็ นอาจารย์ เป็ นสิง ที ท้าทาย ต้ องมีความพยายามเข้ าใจในตัวนักเรี ยน การพยายามทําทุกวิธีให้ เขาเข้ าใจ สนใจ อยากเรี ยนรู้ให้ มาก
คิดว่าความสําเร็จของการได้มาสอนนักเรียนทันตาภิบาลอยูต่ รงไหน อยากให้ เขาจบไปแล้ วทํางานอย่างถูกต้ อง ได้ มาตรฐานทังการบริ การและงานส่งเสริ มสุขภาพ
อะไรที เป็นความส ุขของการทําหน้าที ตรงนี: ส่วนตัวผมชอบสอนผมจึงมีความสุขมาก คนเราหากได้ ทาํ ในสิ/งที/ตวั เองชอบ ตัวเองรัก และถนัดก็มคี วามสุขอยู่แล้ วครับ
ทพญ.กัญจน์กมล ทองขาว ปฏิบตั ิงานอาจารย์ประจําภาควิชาทันตาภิบาล วิทยาลัยการสาธารณส ุขสิรนิ ธรขอนแก่น บ้ านของกัญจน์อยู่จงั หวัดนครศรี ธรรมราช ตอนแรกอยากอยู่โรงพยาบาลชุมชนเพราะจะได้ ทํางานที ตรงกับที เรี ยนมา จะได้ พฒ ั นาทักษะการทํางานให้ ดีขึ น วันที เราเลือกพื นที กัญจน์ก็อยาก เลือกจังหวัดที เราอยู่หรื อจังหวัดใกล้ บ้าน แต่เมื อตัดสินใจเลือกพืน ที ก็ได้ เลือกจังหวัดขอนแก่นซึ ง อยากมาลองทํางานที ภาคอีสานนี อยู่แล้ ว พอทราบว่ามาอยูท่ ี นี (วสส.) ก็หนักใจอยู่ว่าจะทําหน้ าที ได้ หรื อไม่ จะเป็ นอาจารย์ได้ หรื อเปล่า แต่สดุ ท้ ายก็คิดว่าคงไม่เกินความสามารถ
คนเราเรือง ค่าตอบแทนไม่ใช่ เรืองหลักแต่เรือง อืนๆทีเกียวข้องและ มีผลต่อความสุข
ถึงเวลานี:เข้าใจบทบาทหน้าที มากขึ:น มัน ใจในการทํางานมากขึ:นมัย; ตอนแรกๆก็ยงั ไม่เข้ าใจมาก ตอนนี เริ มเห็นภาพที ชดั เจนถึงงานหลักคืองานการสอนนักศึกษา ทังวิ ชาบรรยายและการตรวจการฝึ กปฏิบตั ิงานให้ บริ การผู้ป่วย งานบริ การคลินิกทันตกรรมแก่ ผู้ป่วยในเวลาราชการ และงานวิจยั ส่วนงานอื นๆ ได้ ช่วยงานบริ หารบ้ าง เช่น งาน QA ร่ วมกับ พี ๆ ซึง ทางวิทยาลัยฯก็มีการแบ่งบทบาทหน้ าที เป็ นอย่างดี ในระหว่างนี ก็เป็ นช่วงเรี ยนรู้ ฝึ กปฏิบตั ิ กับพี ๆ
รส้ ู ึกได้ใช้วิชาความรท้ ู ี เราเรียนมาให้เป็นประโยชน์อย่างไร ตอนนี วิชาทางคลินิกก็ได้ ใช้ ประโยชน์ในการตรวจนักศึกษาอยูแ่ ล้ ว ส่วนความรู้เรื องการทํางานร่วมกับผู้อื น การทําโครงการในตอนเรี ยน ได้ ใช้ ประโยชน์มากเหมือนกัน ส่วนการบริ หารก็ยงั เรี ยนรู้อยู่ สิ/งที/ร้ ูสึกว่ าเป็ นประโยชน์ ท/ ชี ดั เจนคือตอนเรียนเราเคยเรียนแบบ comprehensive เช่ น ไม่ มองเฉพาะโรคแต่ มองเป็ นคนไข้ รวมถึงการวางแผนการรักษาที มีประสิทธิภาพสอดคล้ องกับชีวิตของคนไข้ เป็ น ต้ น การมาทําหน้ าที ตรงนี ต้ องฝึ กทบทวน เตรี ยมตัวเองให้ ดีมากทีส ดุ เราต้ องเคารพในตัวเอง การวางตัวให้ นกั ศึกษาเชื อถือ
ความมุ่งหวังตัง: ใจที เรามีให้กบั นักศึกษา เป็ นธรรมดาของการเป็ นอาจารย์ทเี วลาสอนก็อยากให้ เขาสนใจ ไม่หลับ เวลาสอบก็ทาํ ได้ เวลาทํางานก็ทาํ ผ่าน มีความเข้ าใจไม่ใช่แค่ ความจํา เด็กคิดเป็ น ทําโครงการเป็ น P 13 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
มีอะไรที เป็นความส ุขในการเป็นอาจารย์สอนน้องๆนักศึกษาทันตาภิบาล กัญจน์เองยังไม่ถนัดในด้ านการเป็ นผู้สอนมากนัก ก็เป็ นความสุขในระดับหนึง แต่ถ้าเรามีความเชี ยวชาญ ชํานาญ หรื อมัน ใจในความรู้ ของเรามากกว่านี หรื อมีความสามารถในการสอนให้ นกั เรียนเข้ าใจง่ายๆเรียนรู้ได้ เร็ ว ก็คงจะดีกว่าที เป็ น
ความท้าทายของการเป็นอาจารย์สอนทันตาภิบาล มีมากน้อยขนาดไหนอย่างไรบ้าง จริ งๆเราเองก็เพิง จบมา คราวนี ต้ องมาสอนคนอื นๆแล้ ว จึงเป็ นสิง ที นบั ว่ายากเหมือนกันในการที ต้องประมวลความรู้ ความชํานาญของ เราเพราะเราต้ องสอนคนให้ เขาคิดเป็ป็ น ทําให้ เป็ น นําไปใช้ ในชีวิตได้ หลังจบ
สิ งที อยากเสนอแนะ ในฐานะบุ ฐานะบุคลากรในหน่ วยราชการ พบว่ ายังมีหลายอย่ างที/ส่งผลถึงความสุข ความสบายใจในการทํางานของแต่ ละคน เรื/อง ค่ าตอบแทนไม่ ใช่ เรื/องหลักแต่ เรื/องอื/นๆที/เกี/ยวข้ องและมีผลต่ อความสุข ความก้ าวหน้ า ความภูมิใจเป็ จ นเรื/องที/สาํ คัญไม่ แพ้ กัน กัญจน์ไม่ร้ ูวา่ จะเสนอแนวทางอะไรแต่อยากให้ มีการติดตามดูแลกันมากๆค่ะ การที จะให้ ทนั ตาภิบาลได้ ก้าวสูก่ ารเป็ นผู้ทําหน้ าทีใ นการส่งเสริ มสุขภาพช่องปากประชาชนอย่างที เราคาดหวัง โรงเรี ยน การสอน และผู้สอนนับว่าสําคัญไม่แพ้ กนั เชิญชวนพีๆทั ๆ ทันตแพทย์ร่วมกันส่งกําลังใจ สนับสนุนการเรี ยนการสอนการฝึ กงานของนักศึกษาทันตาภิบาล กัน เพื อให้ น้องๆของเราได้ มแี รงกาย แรงใจให้ ล้นเปี ยม เพราะความสําเร็ จของน้ องๆ เป็ นประโยชน์กบั งานทันตสาธารณสุขในพื นที ได้ ตอ่ ไป☺ ไ
ชีวิตมันก็เหมือนกับชีสนั่นแหละ! แหละ แมจะเหนียวไปหนอย แตก็กย็ ่งิ เคี้ยวยิ่งมันจา... P 14 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ไม่ดีแน่ แน่ๆ งานเข้ าแน่ๆ เพราะยายเริ มพูดไม่ร้ ู เรื อง เลยทําใจดีส้ ผู ี ถามความเป็ป็ นไปเป็ นมา แล้ ว ก็ ไ ด้ คํ า ตอบจากยาย(ซึ ตอบจากยาย ง ตอนนี อาจจะไม่ใช่ยายแล้ ว) “ ข้ าก็อยู่แถวๆ หน้ าอนามัยเจ้ านี ละ่ เจ้ าไม่ร้ ู ดอก เพียง ครัง นี ข้ าจักตามเจ้ าพยาบาลคนสวยนี เข้ ามา” มา กําไม่แบครับ ถ้ า ผมเป็ นพี พยาบาล นี เป็ นลมไปแล้ วครั บน่ากลัวทีเดียวเชียว เลย
สิงสู
คุยๆ กันว่าหากยังเป็ นแบบนีม ีแต่ต้องพาไปโรงพยาบาลประจํ า อําเภอ แต่กลัวคนไข้ คนอื นๆ จะว่า ผีเข้ าแน่ๆ เพราะปกติแกไม่ได้ เป็ นคนแบบนี
อย่าพึง งงกับชื อตอนนะครับ เดียy วหลังๆ มาจะเข้ าใจ
จึงได้ ใช้ กลอุบายให้ ยาย(หรื าย อเปล่า)ออกจากอนามัยเพื อ
เรื องนี( อาจจะต้ องใช้ วิจ ารณญาณในการอ่า น)เพื น อน
จะพาไปกินลาบ หลู้ตามที ยายบอก สงสัยไหมว่าใช้ วิธีไหน ก็วิธี
โทรศัพท์มาเล่าให้ ฟัง พอฟั งแล้ วขนลุกแบบไม่กล้ านอนคนเดียว
เดียวที เขามานันแหละครั บ (พีพี พยาบาลนั ยา นแหละ) กลับไปบ้ าน
เลยครับ เรื องมีอยูว่ า่ สายๆของวันทํางานที สถานีอนามัยแห่ แ งหนึ ง
ยายก็กินเหล้ า ลาบ หลู้ บุหรี ซะเต็มที โดยมีพอ่ อาจารย์(หมอผี)มา
(ของจังหวัดลําปาง)มีมียายคนหนึ ง มาพบ เจ้ าหน้ าที อนามัย ยาย
ทําพิธี ผ่านไปสัก 2 ชัว โมง ยายก็มีอาการเหมือนเดิม พร้ อมกับงง
บอกกับทางเจ้ าหน้ าที ว่า มีอาการใจสัน (ใจไม่ ใจไม่ดี)เจ้ าหน้ าที ได้ ยิน
ว่า มาทําไรบ้ านแกเยอะแยะ อาการใจสัน ก็หายไปเป็ นปลิดทิ ง
ดังนัน เลยทําการตรวจร่ างกายตามปกติ การวัดความดันโลหิต ชีพจรเต้ น และอัตราเต้ นของหัวใจปกติ ปรากฏว่า ปรกติครับ แต่ ยายก็ ยัง บอกว่า ใจสัน อยู่ไ ม่ห าย เจ้ า หน้ า ที ก็ ให้ ยายไปนั ง พัก สักครู่ก่อน แล้ วจะทําการตรวจซํ าอีกรอบ พอพักได้ สกั ครู่ ครับ มีพี พยาบาล เจ้ าหน้ าที อีกคน กลับจากการเยี ยมผู้ป่วยที บ้าน มาถึงพี เขาก็ทกั ทายยายตามปกติ หลังจากถามไถ่กนั สักพัก ยายเริ มบอก อีกแล้ วว่าใจสัน มากขึ น พี พยาบาลเลยให้ าบาลเลยให้ ไปนอนพักที เตียงคนไข้ ครู่เดียว ยายก็เริ มส่งเสียงดัง โวยวาย เสียงตะโกนที ห้าว เหมือนผู้ชายวัยกลางคน นํ าเสียงสําเนียงอีสานโหลด เมื อได้ ยิน เพลงอีสานยายก็ร้องรํ าตามไปด้ วยเหมือนมีความสุข หลายคนคง สงสัยเหมือนผม ยายเป็ นคนอีสานหรื อเปล่า เพื อนยืนยันครับว่า คนลําปางร้ อยเปอร์ เซ็นต์คนเมือง(เหนือ)แต้ แต้ ๆ นี แหละ ทีนีห ล่ะ ครับขนลุกกันทังอนามั ย ยายยังตะโกนไม่เลิกเริ มบอกว่าอยากกิน
จะว่าไปความเชื อเรื องภูตผี ยังมีอยูใ่ นสังคมชนบทไทย ไม่เชื อก็ไม่กล้ าลบหลูค่ รับ ที เล่าให้ ฟัง แม้ ไม่เกี ยวกับเรื องฟั นแต่หากเกิดเรื องแนวนี กั บ เราแล้ วอยู่ ค นเดี ย วจะได้ รี บจั ด การแก้ ไข ก่ อ นจะ .... (ไม่อยากจะคิดเลยครับ) หนามยอกก็ต้องเอาหนามบ่งครับ ปล. ขอขอบคุณเพื อนจาก ลําปางเจ้ าของเรื องครับ ☺ Jay-ac ผมจะทํางานเพื/อชาติ เพื/อน ประชาชน และเพื/อในหลวง Jay.ac@hotmail.com
ลาบ กินหลู้(เหมือนลาบเลือด) และอยากสูบบุหรี เจ้ าหน้ าที เห็นว่า P 15 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
Tooth friendly เรื่องเลาจากเจนีวา
เนือ สัตว์ เพื อเป็ นการลดการใช้ พลังงานของโลก ง หรื อไม่ก็เขียน
อ.ทพ.ดร.ธงชั ธงชัย วชิรโรจน์ไพศาล
ห้ องนํ าก็จะมีป้ายเขียนว่า จําเป็ นที จะต้ องใช้ นํ าร้ า อนล้ างมือหรื อไม่
หัวหน้ าภาค วิชาทันตกรรมชุมชน คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ป้ ายให้ เ ดิ น ขึน บัน ไดแทนการใช้ บัน ไดเลื อ นหรื อ ลิฟ ท์ พอเข้ า แล้ วก็อธิบายว่า การทํานํ าร้ อนต้ องใช้ พลังงานเท่าใด เป็ นต้ น ในส่วนนอกงานประชุมก็ มีจกั รยานให้ รยาน ยืมใช้ ขี รอบเมือง
ผมได้ รับทุนจากจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัยไปนําเสนอ
ได้ ฟรี (แต่ต้ต้องมีใบขับขี จกั รยาน ซึง ประเทศไทยไม่มี ผมก็เลยอดขี
ผลงานโครงการสร้ างเสริ มสุ ข ภาพช่ อ งปากของชุ ม ชน ที
จักรยานชมเมืองเลยครับ ต้ องเดินและขึ นรถบัสแทน) แทน มีการจัดให้
ดําเนินการในพื นที อําเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี เป็ นการประชุม
มีการวิ งจ๊ อกกิ ง ตอนเช้ า (ไม่ ไม่ได้ เข้ าร่ วม เพราะตื นไม่ทัน) ให้ เข้ า
ที เรี ยกว่า The World Conference of the international Union
คลาสโยคะฟรี เป็ นต้ น เรี ย กว่ า พยายามให้ มี ก ารสร้ างเสริ ม
for Health Promotion and Education (IUHPE) ครัง นี จัดเป็ น
สุขภาพจริ งๆ
ครัง ที 20 ณ.เมื เมืองเจนีวา ประเทศสวิสเซอร์ แลนด์
ในงานประชุ ม นี ม ี บุค คลากรทางสายสุข ภาพ แพทย์ พยาบาล และที ไม่ใช่สายสุขภาพ มาประชุมพันกว่าคน เนื องจาก หัวข้ อการประชุมครัง นี เป็ นเรื อง “สุสุขภาพ ความเป็ นธรรม นธรร และ การพัฒนาอย่ างยั/งยืน” บรรยากาศการประชุมที น่าสนใจคือ การมีกิจกรรมต่ต่างๆ ในงานประชุม เช่น การจัดผลไม้ มีแอปเปิ ล มะเขือเทศ ,แครอท แครอท และ แอปริ คอท วางไว้ ในตระกร้ าให้ เลือกหยิบ กินได้ ตลอดทังงาน เป็ นของว่างที ดีต่อสุขภาพ ไม่มีขนมเค้ กให้ กิน มีเพียงกาแฟและชาบริ การระหว่างพักการประชุม นํ าดื มก็แจกให้ คนละ 1 ขวดพร้ อมแจกสติกเกอร์ กอร์ ให้ เขียนชื อติดไว้ เมื อดื มนํ าหมด ก็ไปเติมนํ าตามจุดที ตงไว้ ั หรื อไปเติมนํ าประปาก็ได้ อาหารกลาง วันที แจกถ้ าเป็ นพิซซ่าผั าผัก ก็จะเขียนป้ายว่า ให้ พยายามลดการกิน
แต่เรื องที อยากเล่าเป็ นเรื องของ Toothfriendly ครั บ เริ มจากการประสานงานของพี จันทนา จากเครื อข่ายเด็กไทยไม่ กินหวานทําให้ Dr. Albert Bar ที เป็ น Executive Director ของ Toothfriendly International ที มีสํานักงานใหญ่อยู่ที เมือง Basel ได้ เดินทางมาร่ วมพูดคุยแนะนําว่า Toothfriendly คืออะไร ในวง ที นั งคุยมี พี ปิยะดา, พี ปิ ยานารถ, ยานารถ อ.ชื นฤทัย และผม หลังการ พูดคุยกันกว่า 3 ชัว โมง ทีมของเราสนใจที จะไปดูห้องปฎิบตั ิการ ในการวัด pH ของแผ่นคราบจุลนิ ทรี ย์ทีมหาวิทยาลัยซูริค ด้ วยการ ประสานงานที ยอดเยี ยม ในวันรุ่ งขึ นเราก็ นเรา โดดการประชุมหลักไป
P 16 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ทํางานที คิดว่าน่าจะสําคัญกว่า นัง รถไฟจากเจนีวาไปซูริคใช้ เวลา
ใช้ การจิ ม electrode เข้ าไปวัดในแผ่นคราบจุลินทรี ย์ แต่เป็ นการ
3 ชัว โมงกว่า ไปแล้ วกลับมาในวันเดียว เรี ยกว่าใจสู้กนั ทังที ม
ใส่ฟั น ปลอมถอดได้ บางส่ว น แล้ ว ฝั ง ส่ว นที เ ป็ นเคลือ บฟั น และ
ในวันที คยุ กับ Dr.Bar พวกเรามีโอกาสได้ เห็นผลิตภัณฑ์ ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็ น Mentos , Frisk, Smint, Ricola, Trident, Xylitol, litol, Freherman’s Friend, Weingummis, Fruit-tella, Fruit Halter, Ice-tea, lollipop or Chupa Chups ที ได้ รับเครื องหมาย องหมาย TF แล้ ว น่ากินจริ งๆครับ
เนื อฟั นจริ งเข้ าไปในฟั นเทียม พร้ อมทังฝั ง electrode อยู่ใต้ ฐาน ฟั นปลอม เพื อเป็ นการวัด pH ที ผิวเคลือบฟั นโดยตรง โดยไม่ไป รบกวนหรื อ ไปเปลี ย นสภาพของแผ่น คราบจุลิน ทรี ย์ ซึ งวิ ธี นี ม ี รายงานการวิจัจยั เปรี ยบเทียบแล้ วว่า ได้ พื นที ใต้ กราฟ Stephan’s cure (หวั หวังว่าคงจะจํากันได้ นะครับ) มากกว่าวิธีการวัดภายนอก หรื อจิ ม electrode เข้ าไป หรื ออาจเรี ยกได้ ว่า มีความไวในการวัด ว่า ขนมอะไรทําให้ pH ลดลงได้ บ้าง รวมทังการวั ดว่าขนมนันๆมี ความสามารถในการทําให้ ฟันกร่อนหรื อไม่ ซึง มีวิธีโดยเฉพาะอีก มหาวิ ท ยาลั ย ที จั ด ตั ง ห้ องปฎิ บั ติ ก ารและสามารถ ทดสอบ pH telemetry ได้ ในปั จจุบนั มี 3 แห่งคือ มหาวิทยาลัยซู ริ คในสวิสเซอร์ แลนด์ มหาวิทยาลัยJena ในเมือง Witten ประเทศ เยอรมันนี และ มหาวิทยาลัยTohoku ในเมือง Sendai ประเทศ
Toothfriendly (TF) International เป็ นองค์ กรที ไม่ แสวงหากําไร ที ทํางานเพื อให้ เกิดสุขภาพช่องปากที ดี เริ มก่อตังใน ปี 1989 ที เมือง Basel ประเทศสวิสเซอร์ แลนด์ โดยเป็ นความ
ญี ปนุ่ และในปลายปี 2010 นี จะมีการเปิ ดห้ องปฎิบตั ิการใหม่ที Beijing University Dental Hospital หวังว่า ห้ องปฎิบตั ิการแห่งที 5 จะเกิดขึ นในประเทศไทยนะครับ
ร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยทางทันตแพทย์ในสวิสหลายแห่ง กับ
ขนมที ติดสัญลักษณ์ TF จะมีความหมายว่า “ไม่ทําให้
บริ ษัท และโรงงานที ผ ลิตขนม (“ขนม” ในบทความนี ท ัง หมด
ฟั นผุ ไม่ทํา ให้ ฟัน กร่ อ น” (หรื หรื อแปลว่า ไม่ทําอันตรายต่อ ฟั น )
หมายถึง confectionery ที เป็ น ลูกอม หมากฝรั ง และช็อคโกเลต
ความหมายของ TF จะไม่ตรงกับความหมายของ Sugar-free
ไม่รวมขนมกรุบกรอบหรื อขนมถุงนะครับ) ทางTF TF ได้ ใช้ สญ ั ลักษณ์
ยกตัวอย่างง่ายๆ เช่น ถ้ าเราดื มนํ าอัดลมที เป็ น Sugra-free ด้ วย
ฟั นกางร่ ม หรื อ เรี ยกว่า Happy Teeth ติดลงในขนมที ผ่านการ
ความเป็ นกรดของนํ าอัดลมจะทําให้ ฟันกร่ อนได้ ดังนัน นํ าอัดลม
ทดสอบแล้ วว่า ไม่ทําให้ เกิดฟั นผุ หรื อ ฟั นกร่ อน ต่อมาได้ มีการ
Sugar-free ก็จะไม่ผ่านเกณฑ์ของ TF ดังนัน การกินขนมหรื อ
จัดตัง TF ขึ นในประเทศเยอรมันนี ญี ปนุ่ และเกาหลี รวมทังมี
เครื องดื มที เขียนว่า Sugar-free free นัน อาจทําอันตรายฟั นก็ ได้ นะ
กลุม่ Action group ใน สเปน และ ตุรกรี รวมทังมี การจัดตังเป็ น
ครั บ แล้ ว ความหวานที ไ ด้ มาจากนํ า ตาลอะไร นํ า ตาลที TF
Toothfriendly Foundation ในปี 2004
ยอมรั บ และผ่ า นเกณฑ์ ไ ม่ ทํ า ให้ ฟั นผุ แ ละไม่ กั ด กร่ อนฟั น
การทดสอบว่าไม่ทําให้ เกิดฟั นผุ ทําโดยการใช้ เทคนิคที เรี ยกว่า pH telemetry test เป็ นการวัด pH ในแผ่นคราบจุลินทรี ย์ โดยตรง ไม่ได้ เป็ นการตักเอาคราบจุลินทรี ย์มาวัดภายนอก หรื อ
ประกอบด้ วยสามกลุ่มหลักๆ คือ กลุ่มแรกเป็ น กลุ่มนํา ตาลจริ ง (นํ าตาลธรรมชาติ) ตัวที ผ่านคือ isomaltulose และ tagatose ซึ ง เป็ น disaccharides
P 17 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ใช้ เติ ม ในชอกโกเลตและคาราเมล
ที น่ า แปลกคื อ นํ า ตาลจริ ง สองตัว นี แ บคที เ รี ย ในช่ อ งปากไม่ สามารถย่อยได้ ทําให้ ไม่เกิดกรด ขนมที เติมนํ าตาลสองตัวนี ไม่ถือ ว่าเป็ น Sugar-free เพราะเป็ นนํ าตาลจริ งแต่จดั เป็ น TF กลุ่มที 2 เป็ นกลุ่มนํ าตาลที ใช้ ทดแทนนํ าตาลจริ ง มีชื อ เรี ยกว่า นํ าตาลแอลกอฮอล์ ซึ งจะให้ พลังงานประมาณ 50-60% ของนํา ตาลปกติ ส่ว นใหญ่ จะหวานน้ อยกว่านํา ตาลปกติ ที เรา คุ้นๆกันก็จะมี Sorbitol, Maltitol, Mannitol, Isomalt, Erythritol, Xylitol และ Lactitol
หลังจากที ได้ เรี ยนรู้ เกี ยวกับ TF แล้ ว พวกเราที ร่วมทีม
กลุม่ สุดท้ ายเป็ นกลุม่ นํ าตาลเทียม (หรื หรื อเรี ยกว่า สารให้
ในวัน นัน คิ ด ว่ า น่ า จะถึ ง เวลาแล้ ว ที ต ลาดขนมและลูก อมใน
ความหวาน) จะมีความหวานกว่านํ าตาลปกติเป็ นหลายร้ อยเท่า
เมืองไทย จะมี ขนมและลูกอมที ไม่ทําให้ ฟันผุขาย เป็ นการเพิ ม
เนื อ งจากใช้ ในปริ ม าณน้ อ ยมากจึ ง ถื อ ว่ า ไม่ ไ ด้ ใ ห้ พ ลัง งาน ที
ทางเลือกให้ ผ้ บู ริ โภคที ใส่ใจเรื องฟั นผุ หรื อเป็ นทางเลือกให้ พ่อแม่
ยอมรับและใช้ กนั ได้ แก่ aspartame, acedulfame K, neotame,
เลือ กซื อ ขนมและลูกอมให้ ก อมให้ ลูก ได้ เพราะทัน ตแพทย์ เ ราก็ มัก จะ
sucralose and litame
ประสบปั ญหาในการบอกให้ ผ้ ูปกครองพยายามดูแลให้ เด็ก ลด
มีใ ครรู้ บ้ างไหมครั บ ว่า คนไทยทัง ประเทศกิ น ขนมกัน ประมาณสักกี บาท ถ้ ารู้ อาจจะตกใจก็ได้ จากข้ ากข้ อมูลที ผมค้ นมาได้ พบว่า ตลาดขนมในไทยมีมลู ค่า 12,000 ล้ านบาท แบ่งเป็ น ลูกอม
ขนม ลูกอม แต่ไม่ประสบความสําเร็ จเท่าที ควร ทางพวกเราจึงได้ วางแนวทางการดําเนินการและหาทางผลักดันให้ TF สามารถ เกิดขึ นได้ ในประเทศไทยครับ
สัก 60% หมากฝรั ง 20% และช็ อคโกเลต 20% % จากข้ อมูลในปี
อย่างไรก็ดี ผมคิดว่า การมีขนม ลูกอม ที เป็ น TF ถือเป็ น
2009 ในไทยมีการใช้ Sugar-free ในตลาดลูกอม อยู่ 8.5% เทียบ
ทางเลือ กหนึ ง เท่า นัน นะครั บ อาจจะเหมาะสมกับ กลุ่ม คนบา
กับในประเทศอาเซียนด้ วยกันแล้ ว ไทยยังมีการใช้ Sugar-free
งกล่◌ุมในสังคม การทํางานสร้ างเสริ มสุขภาพช่องปากด้ านอื นๆ
น้ อยกว่าในสิงค์ โปร์ 37% ในมาเลเซีย 12% และในอินโดนีเซีย
ยังคงจําเป็ นอยู่ การสือ สารกับสังคมเรื องการดูแล ป้องกันโรคฟั นผุ
10% และถ้ าเที ย บกั บ ประเทศอื น ๆ (ข้ข้ อมู ล ปี 2006) เช่ น
และการทํางานด้ านนโยบายสาธารณะเพื อเอื อต่อการมีสขุ ภาพ
สวิสเซอร์ แลนด์ 49%, ไต้ หวัน 34%, ญี ปุ่น 29%, สหราช
ช่องปากที ดยัยี งั ต้ องดําเนินการควบคูก่ นั ไป
อาณาจัก ร 13% ไทยยัง คงใช้ Sugar-free น้ อยกว่าอยู่ม าก (แม้ ว่า Sugar-free จะไม่ใช่ TF แต่ก็พอจะบอกถึงแนวโน้ มได้ ครับ)
ไว้ เจอกันฉบับหน้ าครับ ☺
ขอขอบคุณ http://www.toothfriendly.ch
P 18 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ทันตแพทย์ในดวงใจ : ค ุยกับ ค ุณ ฐิติมา ค ุณติรานนท์ เหตุผลที ยอมรับเป็ นกรรมการตัดสินประกวด เรียงความทันตแพทย์ในดวงใจ
สิ งใดที อยากบอกแก่บุบคุ ลากรในวิชาชีพทันตกรรม
แวดวงทันตแพทย์นี แทบไม่ร้ ูจกั มาก่อนเลย ในชีวติ อาจมี
บุคลากรทางทันตฯ สามารถทําให้ เด็กๆ ยิ มสวยด้ วยการ
โอกาสต้ องเจอะเจอหมอฟั นบ้ างก็ในเวลาที มีปัญหาเรื องฟั นผุฟัน
รักษาสุขภาพฟั นของเขา และจะเยี ยมยอดยิ งขึ น ถ้ าสามารถช่วย
หลุดนัน แหละ เหตุที เข้ ามาเกี ยวข้ องด้ วยกับวงการนี คงมาจาก
ให้ เขายิ มออกมาจากข้ างในหัวใจน้ อยๆ ของเด็กๆ ทุกคน ☺
ช่ ว งที ไ ปจาริ กบุ ญ ที พ ม่ า มี โ อกาสได้ รู้ จั ก กั บ คุ ณ ศุ (ทพญ. ศุภลักษณ์) คุยกันสนุกสนานและทราบว่าคุณศุก็อ่านหนังสือของ มูลนิธิโกมลคีมทองอยู มทองอยู่ด้วย พอกลับมาได้ นานเหมือนกัน คุณศุ โทรมาคุยด้ วยว่าอยากให้ มาช่วยเป็ นกรรมการตัดสินประกวดรี ยง ความ เป็ นโครงการหนึ ง ที เปิ ดรั บการมีส่วนร่ วมจากสังคมและ ส่ง เสริ ม ให้ วิ ช าชี พ ทัน ตแพทย์ ไ ด้ ส ัม ผัส กั บ สัง คมที ก ว้ า งขวาง ออกไป ฟั งดูแล้ วรู้สกึ ว่าเป็ นความตังใจที ดีและอยากรู ะอยากรู้จกั บุคลากร ในแวดวงนี ให้ มากขึ นด้ วย จึงตัดสินใจรับเป็ นกรรมการ
ความประทับใจในการร่วมงานในครัง# นี# การมีโอกาสได้ อ่านบทความที ส่งเข้ ามาจากน้ องๆ ใน หลากหลายแห่ง อ่านเพลินอ่านสนุก และที สําคัญจากการได้ อ่าน ข้ อเขียนเหล่านี ทําให้ นึกถึงภาพของ พระ, ครู และหมอที และหม โดยวิถี ชี วิ ต ค่ อ นข้ างคลุก คลี แ ละสัม ผัส อยู่ กับ ชี วิ ต ความเป็ นอยู่ ข อง ชาวบ้ าน สามารถที จะเป็ นแรงบันดาลใจให้ กับเยาวชนไม่เพียง การปลูกฝั งการดูแลรักษาฟั นเท่านัน แต่ยงั เป็ นพลังสร้ างสรรค์ใน ด้ า นอื น ๆ ให้ กั บ สัง คมและชุ ม ชนนัน ๆ ด้ วย นอกจากนัน ใน กระบวนการทํางานที ได้ มีโอกาสทํ โอกาสทํางานร่ วมกับกรรมการตัดสิน ท่านอื นๆ อีก 3 ท่าน ทําให้ เห็นถึงแง่มมุ มองที ช่วยส่งเสริ มให้ การ ตัดสินหรื อหลักเกณฑ์ ที มีนนั รอบด้ านขึน มีทงั การถกเถี ยงและ แลกเปลี ยน รู้ สึก สนุก บางครั ง บางมุมก็ ห ลุดจากสายตาเราไป จนกระทัง มีคนมาชี ให้ เห็น
P 19 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
โครงการประช ุมวิชาการสมาคมทันตาภิบาลแห่งประเทศไทย ประจําปี งบประมาณ 2554 เรือ ง จากวิกฤติสโ่ ู อกาส : ก้าวใหม่ทนั ตาภิบาลไทย โดย สมาคมทันตาภิบาลแห่งประเทศไทย สมาคมทันตาภิบาลแห่งประเทศไทย ก่อตังขึ นเพื อเผยแพร่ ข่าวสารและวิทยาการด้ านทันตสาธารณสุข ส่งเสริ มสนับสนุน และ พัฒนางานทันตสาธารณสุขให้ ได้ ผลดียิ งขึ น เป็ นศูนย์กลางในการประสานงานแลกเปลี ยนความรู้ ความคิดเห็นและประสบการณ์ ระหว่าง สมาชิกและระหว่างสมาชิกกับสมาคม
โดยสมาชิกส่วนใหญ่เป็ นทันตาภิบาลที จบการศึกษาจากวิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร ทัง 7 แห่ง
สังกัดสถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข เป็ นบุคลากรที มีภาระหน้ าที หลักในการออกไปรับใช้ สงั คมด้ านระบบสุขภาพช่องปาก ที มงุ่ หวังพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนให้ ดียิ งขึ น ปั จ จุบัน ทัน ตาภิ บาลเป็ นบุค ลากรด้ า นทัน ตสาธารณสุข ที ห ลายหน่ว ยงานที รั บผิ ด ชอบ พยายามผลัก ดัน เพื อให้ เ ห็ น ถึ ง ความ เปลี ยนแปลงโดยเน้ นการปรับกระบวนทัศน์ แนวทางและรู ปแบบการทํางานให้ สอดคล้ องกับนโยบายรัฐบาล พัฒนาทักษะด้ านการส่งเสริ ม สุขภาพและความเคลื อนไหวทางสังคม ทักษะด้ านความคิด การวิจยั และการเรี ยนรู้ รวมถึงบทบาทหน้ าที โดยเพิ มศักยภาพควบคู่กบั การ ปฏิรูปการศึกษาและความก้ าวหน้ า มีการปรับปรุ งหลักสูตรการศึกษาโดยดําเนินการให้ มีการศึกษาต่อเนื องและเพิ มคุณวุฒิเป็ นระดับ ปริ ญญาตรี ดังนัน สมาคมทันตาภิบาลแห่งประเทศไทย ในฐานะองค์กรที มีสว่ นในการพัฒนาศักยภาพและเพิ มขีดความสามารถของทันตาภิบาลโดยตรง จึงเห็นความสําคัญในการพัฒนาทันตาภิบาล ให้ มีความรู้ความสามารถและเติมเต็มสมรรถนะด้ านวิชาการที ทนั สมัยให้ เข้ มข้ น ขึน เพื อให้ ทัน ตาภิบ าลก้ าวทัน ต่อ การเปลี ย นแปลงทัง ด้ า นระบบบริ การ ระบบบริ ห าร ระบบการจัด การ และแนวโน้ มของระบบทันต สาธารณสุขไทย ภายใต้ นโยบายของรัฐบาล ด้ วยเหตุผลดังกล่าว สมาคมทันตาภิบาลแห่งประเทศไทย จึงได้ จัดประชุมวิชาการเรื อง จาก วิกฤติส่โู อกาส : ก้ าวใหม่ทนั ตาภิบาลไทย ขึ น เพื อเป็ นเวทีในการเผยแพร่ วิชาการสําหรับทันตาภิบาลทัว ประเทศ ได้ มีโอกาสแลกเปลี ยน ประสบการณ์การทํางานร่วมกัน ทังนี ยังสามารถนําความรู้ไปปรับใช้ เพื อให้ เกิดประโยชน์สงู สุดต่อการปฏิบตั ิงานในหน้ าที อย่างแท้ จริ ง มีวัตถุประสงค์ 1.เพื อถ่ายทอดความรู้ทางวิชาการที เกี ยวข้ องต่อการพัฒนางานทันตสาธารณสุข 2.เพื อเป็ นเวทีการเรี ยนรู้ แลกเปลีย นประสบการณ์ และเผยแพร่ผลงานวิชาการของบุคลากรสาธารณสุข 3.เผยแพร่และประชาสัมพันธ์ผลงานและแผนการดําเนินงานของสมาคม 4.ประกาศเกียรติคณ ุ ทันตาภิบาลดีเด่น กลุ่มเป้าหมาย จํานวน 300 คน ประกอบด้ วย เจ้ าพนักงานทันตสาธารณสุข (ทันตาภิบาล) , นักวิชาการสาธารณสุข และนักวิชาการอื นๆที เกี ยวข้ อง , บุคลากรที สนใจ ระยะเวลา ระหว่างวันที 23-25 พฤศจิกายน 2553 สถานที/
โรงแรมมุกดาหารแกรนด์ จังหวัดมุกดาหาร P 20 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
กําหนดการประช ุมวิชาการเรือ ง จากวิกฤติสโ่ ู อกาส : ก้าวใหม่ทนั ตาภิบาลไทย ระหว่าง วันที 23-25 พฤศจิกายน 2553 ณ โรงแรมมุกดาหารแกรนด์ จังหวัดมุกดาหาร วันที/ 23 พฤศจิกายน 2553 : บรรยายพิเศษ เศษ และ ชม Presentation ห้ องย่ อย บรรยายพิเศษ“นโยบายรัฐบาลกับงานทันตสาธารณสุขไทย” โดย รัฐมนตรี วา่ การกระทรวงสาธารณสุข กล่าวต้ อนรับ ผู้เข้ าประชุม โดย นพ.สสจ.มุมุกดาหาร ชี แจงการประชุมและบรรยายพิเศษ“ทิศทางอนาคตทันตาภิบาลในทศวรรษที 5”โดย นายกสมาคม ทันตาภิบาล แห่งประเทศไทย วันที/ 24 พฤศจิกายน 2553 : บรรยายพิ รยายพิเศษ และ ชม Presentation ห้ องย่ อย การอภิปราย “เหลียวหน้ าแลหลัง 5 ทศวรรษทันตาภิบาลไทย โดย นพ.สสจ.มุกดาหาร , นางจงดี ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม (นายก สมาคมทันตาภิบาลแห่งประเทศไทย) ,นส.ไพรวรรณ์ ไพรวรรณ์ เหล่าวัฒนาถาวร (นวสธ.เชี เชี ยวชาญด้ านส่งเสริ มพัฒนา สสจ.นครพนม) สสจ ดร.กฤษณา วุฒิสนิ ธุ์ วสส.อุบลราชธานี , ดร.ทองทิ ดร พย์ สละวงศ์ลกั ษณ์ สสจ.นครราชสีมา , นส.รัรัชนี ลิ มสวัสดิh เลขานุการสมาคมฯ ดําเนินรายการ วันที/ 25 พฤศจิกายน 2553 : บรรยายพิเศษ และ ชม Presentation ห้ องย่ อย หลัลักการปฏิบตั ิงานเพื อความสุขอย่างยัง ยืน โดย อาจารย์ธีระยุทธ วระพินิจ
http://dental.anamai.moph.go.th , http:// dental.scphc.ac.th
แบบลงทะเบียน สามารถดาว์ นโหลดได้ ท/ ี ค่าลงทะเบียน
1-31 31 ตุลาคม 2553
1 – 10 พฤศจิ กายน 2553
หน้ างาน
ผูเ้ ข้าประชุม
2,500 บาท
3,000 บาท
ไม่รบั ลงทะเบียน
นักศึกษาทันตาภิบาล
1,000 บาท
1,200 บาท
ไม่รบั ลงทะเบียน
สอบถามข้ อมูลเพิ/มเติมที/ : คุณสุพรรณี สุคนั วรานิล โทรศัพท์ 02-590-4216-17 e-mail : ssupann@gmail.com : คุณรัชนี ลิ มสว้ สดิh
โทรศัพท์ 086-567-1627 e-mail: iamtanta@gmail.com
P 21 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
จุดประกายความคิด โดย ทพญ.ดร.มั ทพญ ทนา (พฤกษาพงษ์ ) เกษตระทัต “คุคุณภาพชีวติ ก็เหมือนความรัก ให้คาํ นิยามยาก วัดยาก แต่ทุกคนรูอ้ ยูใ่ นใจลึกๆว่ามันมีอยู่ คุณจะยอมรับและรูด้ มี ากขึน3 ไปอีกว่ามัน ‘มีมีอยู่จริง’ ก็ตอนทีค6 ุณขาดมันไป ” อาจารย์ทป6ี รึกษาชาวแคนาดาเกริน6 ไว้ตอนต้นชัวโมงการเรี 6 ยนการสอนเรือ6 ง เครือ6 งมือวัด คุณภาพชีวติ (แน่ แน่นอนว่านักเรียนในห้องก็ส่งเสียงอืมๆ พร้อมพยักหน้ากันหงึกๆทัง3 ห้อง) สิง6 ทีม6 นั สําคัญ สิง6 ทีม6 นั ยิง6 ใหญ่ มันมักจะเป็นนามธรรมยากทีจ6 ะอธิบาย ไม่ว่าจะเป็ น คุณภาพชีวติ ความรัก ความสุข ความดี ไปจนถึง สภาวะนิพพาน การได้พบพระเจ้า การทีเ6 ชื6อมโยงต่อกับ สรรพสิง6 ในธรรมชาติจนรูส้ กึ ว่าทุกอย่างเป็นหนึ6งเดียว หรือ คําตอบทีว6 ่าเราเกิดมาทําไม ชีวติ คืออะไร อะไรคือความหมาย ของชีวติ เหล่านี3ลว้ นเป็ นสิง6 ทีพ6 ดู ยาก เข้าใจยาก หรือแม้ใครเข้าใจแล้วก็ไม่ได้มาสื6อสารเล่าให้คนอื6นฟงั ให้เข้าใจได้งา่ ยๆ เพราะอะไร ... เพราะมันคือ ประสบการณ์ มันคือสิง6 ทีต6 อ้ งถูกสัมผัส ถ้าใครไม่ได้ผ่านประสบการณ์นนั 3 ก็ยากนักทีจ6 ะเข้าใจอย่างแท้จริงไม่ว่าจะฟงั จะอ่านมาจากไหน อ. เสกสรรค์ ประเสริฐกุล เป็ นอีกท่านหนึ6งทีผ6 เู้ ขียนเชื6อว่าท่านได้ผ่านประสบการณ์ลกึ ซืง3 ทีท6 ําให้ ท่านเข้าใจชีวติ เข้าใจ โลกแล้ว ตอนที อนทีท6 ่านมาร่วมเสวนาทีค6 ณะฯท่านพูดไว้ว่า “แต่ แต่จะให้อยูด่ ๆี ทุกคนหันมาพยายามเข้าใจโลก เข้าใจชีวติ เข้าใจตัวเองทัง3 หมดเดียC วนี3กค็ งเป็นไปไม่ได้ แต่ละคนต้อง ผ่านขัน3 ตอน ผ่านประสบการณ์ตวั เอง อย่างถ้าผมบอกว่า เป็ นโสด สบาย ไม่แต่งงานไม่เห็นเป็ นไร ก็ตอ้ งมีคนบอกว่า ขอให้ได้ลองก่อน ดีรา้ ยยังไงไว้ค่อยว่ากันทีหลัง” (ฮา) อาจารย์ เสกสรรค์พดู ต่อว่า...“แต่ถา้ อายุ 40 แล้วยังงงๆ นังทํ 6 างานถึงเย็นแล้วเพิง6 คิดถามตัวเองว่า ชีวติ คืออะไร โลกคือ อะไร นี6เรากําลังทําอะไรอยู.่ ..ผมว่ ผมว่ามันยังไงอยู่” อะไรทีม6 นั วัดยากและไม่ค่อยโดนวัด มันอาจจะมี อาจจะมีค่ามากกว่า อะไรทีว6 ดั ได้งา่ ยๆสะสมกันได้ง่าย เพราะ ฉะนัน3 อย่างมัวหลงเพลินอยูก่ บั ตัวชีว3 ดั ต่างๆให้มากเกินไปจนลืมหยุดถามใจตัวเองว่า เรา กําลังทําอะไรอยูแ่ ล้ว เราต้องการอะไรในชีวติ กันแน่นะคะ : ) ถ้าคิดว่า โอ๊ย...ตอบยากจั ตอบยากจัง ไม่อยากคิด ก็ไม่แปลกอะไรค่ะ P 22 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
มัน ตอบยากแน่ๆ ขอแค่อย่าเพิง6 ปดั ไอ้คาํ ถามพวกนัน3 ทิง3 นะคะ มาลองฟงั โยชิโนริ โนงุจ ิ ผูแ้ ต่งหนังสือ มองด้วยใจ เล่า อะไรให้ฟงั เล่นๆดีกว่า (เล่ เล่มนี3กแ็ นะนํานะคะ อ่านง่ายแต่ไม่ตน3ื เลยค่ะ) คุณ โนงุจบิ อกว่า ตอนเด็กๆเวลาพ่อเล่นหมากญีป6 ุน่ (โกะ) ด้วย พ่อจะชอบเดินหมากให้สงสัยว่าเดินแบบนี3แปลว่าอะไร พ่อไม่เคยบอกซักคํา เด็กน้อยก็ไม่เข้าใจหรอกว่าหมากทีพ6 ่อเดินแต่ละตาจะนําพาซึง6 อะไรต่อไป จนผ่านเกมไปเรือ6 ยๆอีก 2-3 ตา เด็กน้อยก็จะรูใ้ นทีส6 ุดว่า...อ๋อ๋อ มันหมายความว่าอย่างนี3น6เี อง พอคราวหน้าเจอแบบนี3อกี ก็จะได้รบั มือแก้ไขการเดิน หมากได้ ฝีมอื เด็กชายโนงุจกิ เ็ ก่งขึน3 เรือ6 ยๆ จากการสอนของพ่อทีไ6 ม่เคยเอ่ยคําพูดใดๆ ระหว่างเกมเลยแม้แค่ครัง3 เดียว แต่พ่อตัง3 ใจใช้หมากเดินล้อมสังสมประสบการณ์ 6 ลกู ไปเรือ6 ยๆ ถ้า ลูกไม่ถามในใจไม่คดิ ใคร่ครวญไตร่ตรองว่าพ่อกําลัง “มาไม้ไหน” แล้วทําใจนิ6งพอ ลูกก็คงจะแพ้เกมส์ กม เปล่าๆไปตาแล้ว ตาเล่า ปล่อยให้เวลาผ่านไปเกมผ่านไปโดยไม่ได้เรียนรูค้ าํ ตอบอะไรเพิม6 เลย หรือ ทีว6 กิ เตอร์ อี. ฟรังเกิล (Viktor Viktor E. Frankl) พูดไว้ให้อกี มุมหนึ6งว่า “คนเราอาจจะไม่ คนเราอาจจะไม่ได้เป็นฝา่ ยตัง3 คําถามเพื6อค้นหา ความหมายของการมีชวี ติ อยูแ่ ต่ เป็นฝา่ ยตอบคําถามทีช6 วี ติ เป็ เ นผูต้ งั 3 โจทย์ขน3ึ ต่างหาก” โจทย์ หน่ะมีมาทุกวัน ไม่มพี ่อมาบอกให้เราฟงั หรอกว่าหมากตานี3มนั แปลว่าอะไร เราทําได้แค่ใคร่ครวญแล้วก็นิ6งพอทีจ6 ะ รอเวลาทีจ6 ะได้คําตอบทีละเล็กละน้อย เดินหมากผิดบ้างถูกบ้าง เรียนรูก้ นั ไป สะสมคําตอบกันไปนะทุกคน ☺
P 23 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
เรื่องเล่า...จากภูองั ลัง : รักกัน...เช ... นฉะนี้ โดย หมอฟั นไทด่าน
ผมพบเจอคุณป้าคนสวยคนหนึง คิดในใจว่าแกคง สวยมากเมื อวัยสาว คุณป้ามาในฐานะตัวแทนกลุม่ แม่บ้าน วันแรกเราได้ แต่ยิ มให้ กนั โดยยังไม่ได้ พดู คุยอะไร จนบ่ายวัน สุดท้ าย แกเข้ ามานัง ใกล้ ๆ ผมตังแต่ ตอนไหนไม่ร้ ู และแกคง ประเมินแล้ วว่าผมคงไม่ คงไม่ได้ มีพิษมีภยั อะไร แกเลยเอ่ยปากคุย ด้ วย ความที ผมไม่ได้ ค้ นุ เคยกับคนกลุ่มนี มาก่อน ผมเลย ได้ พ ยายามถามใครต่อ ใครว่าคนนัน เป็ นใคร คนนี เ ป็ นใคร ข้ อมู ล สํ า หรั บคุ ณ ป้ า คื อ เป็ นแม่ บ้ านของคุ ณ ลุ ง อดี ต ข้ าราชการครู เรื องเล่าสําคัญของคนในชุมชนคือ วันหนึ งเมื อ
พืนที นที ทํางานนอกโรงพยาบาลชองผมวนเวียนอยู่กับ
10 กว่าปี ก่อน คุณลุงสามีของแกเกิ ดเส้ นเลือดในสมองแตก
โรงเรี ยนและก็ศูนย์ เด็ก ซึ งทันตแพทย์ ที โรงพยาบาลเราเริ ม
ทําให้ เป็ นอัมพาต-พิพิการเดินไม่ได้ ป้าอาสาไปสอนเด็กแทนอยู่
ออกหน่ ว ยตัง แต่ มี ทั น ตแพทย์ ค นที 2 เมื อ 10 กว่ า ปี ก่ อ น
พักใหญ่ๆ เพื อให้ คณ ุ ลุงครบอายุราชการพอที จะได้ รับบํานาญ
พืน ที setting อื นๆ เช่น สถานีอนามัยไม่ได้ ไปข้ องแวะด้ ง วย
หากเอาระเบี ยบราชการมาจับ ความผิดนี ค งชัดเจนโจ่งแจ้ ง
เท่ า ไหร่ เพราะเป็ นหน้ าที ข องพี น้ องทั น ตาภิ ตา บ าล ที อ อก
แต่หากคิดถึงความเมตตาแบบไทยๆ เรื องเล่าเรื องนีค งออก
ให้ บริ การ treatment และไปชวนพ่อแม่เด็กคุยในคลินิกเด็กดี
แนวน่าประทับใจมากกว่า
ในบางที และบางวัน
คุณป้าชวนผมคุยในฐานะเป็ ในฐา นหมอฟั น (ซึ งแม้ แต่ใน
แต่ เ นื อ งด้ วยเหตุ บ างอย่ า ง ทํ า ให้ ผมได้ ไปร่ ว ม
ร้ านสะดวกซือ หรื อตลาดสดก็เ คยมีคนอ้ าปากให้ ดูม าแล้ ว)
เหตุการณ์ ทําแผนที ทางเดินยุทธศาสตร์ ในสถานีอนามัย (ที
ความกังวลคือคุณลุง ซึ งแปรงฟั นเองไม่ได้ ตงแต่ ั ล้มป่ วย อยู่
รัฐบาลปชป.พยายาม rebrand ให้ เป็ นชื ออื น อย่างที ร้ ู ๆ กัน
ดีๆ ก็มีเหงือกบวมขึ นมา บวมในระดับมากที รบกวนการแปรง
อยู)่ แห่งหนึง
ฟั นที คณ ุ ป้าทําให้ อยู่ประจํา หากแปรงฟั นไปโดนเล็กๆ น้ อยๆ
ในกระบวนการทําแผนอันยุ่งยากซับซ้ อน ความงาม ที พอมองเห็นคือความหลากหลายของคนสําคัญในตําบลที มา
เลื อ ดก็ จ ะออกมาจนน่ จนน่ า ตกใจ ผมทํ า อะไรไม่ ไ ด้ ม ากกว่ า รับปากไปว่า ผมจะแวะไปดู ให้ ที บ้านวันหลัง
ช่ ว ยคิ ด -วาง วาง ภาพฝั นและทิ ศ ทางก้ าวเดิ น ต่ อ ความ
หลายวันจากนันจนเกื อบลืมไปแล้ ว มีงานศพที ต้อง
หลากหลายที ว่ามีมาทัง จากกรรมการ รพ.สต สต.เอง และจาก
ไปและผ่านหน้ าบ้ านคุณป้าพอดี กับการไปตรวจฟั นให้ คุณ
ตัวแทนกลุม่ อื นๆ
ลุงนัน ผมตัง ใจไว้ ก่ อนแล้ วว่าจะเอาลูกชายจอมซนไปด้ วย บ้ านคุณลุงคุณป้าอยู่กันแค่ 2 คน การมี “เด็ก” ซนๆ ไปวิ ง P 24 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ป่ วนอยู่ในบ้ านสักซักพัก น่าจะทําให้ มีชีวิตชีวามากขึ น ผมมัว
เท่ าที มี ป ระสบการณ์ รั ก ษาผู้พิ ก ารมาบ้ าง สภาพ
เอาเองว่าเด็กกับผู้พิการน่าจะเติมเต็มอะไรบางอย่างให้ กัน
ช่องปากดีๆ คงหายากกันสักหน่อย กับ 10 กว่าปี กับสภาพ
และกันได้
อย่างนี ผมว่าดูดีอยู่มากทีเดียว เลยแอบชมกึ งแซวไปว่า ฟั น
คุณลุงนัง รอยิ มเผล่-อาบนํ าทาแป้งขาวนวลไปทังตั ว อยู่แล้ วหน้ าบ้ าน คุณป้าเล่าว่าแกไม่ยอมกินข้ าวเย็นทัง ที เลย เวลาแล้ ว กลัวหมอมาจะต้ องรอ คุณลุงดูสขุ ภาพจิตดี อย่าง น้ อยก็ดีกว่าที คิดไว้ กบั ผู้พิการที นงั ๆ นอนๆ วนๆ อยู่กบั รถเข็น หลายปี แล้ ว แผนการใช้ เด็กให้ เป็ นประโยชน์ ในเที ยวนีด ูไร้
คุณ ลุง รวมๆ แล้ วดูดี น ะ ถื อ ว่ าคุณ ป้ าดูแ ลได้ ดี ม ากที เ ดี ย ว คุณลุงยืนยันคําผม คําซึง ถือเป็ นประโยคสําคัญของวันนัน ลุง บอกว่ าคุณ ป้ าดูแ ลดี ม าก ดี ทุก อย่ าง คุณ ป้ าได้ ฟั ง คงมี ทัง อารมณ์ ซาบซึ งปนน้ อยใจ ย้ อนว่า ดี จริ งๆ หรื อ เพราะลุงไม่ เคยเอ่ยปากบอกชมป้าเลย
ผล เพราะบังเอิญแอบเห็นไก่ กุ๊กๆ ของโปรดตังแต่ แรกลงรถ
ผมแถมให้ คุ ณ ป้ าลองใช้ ไหมขั ด ฟั นให้ ลุ ง กั ง วล
เลยชวนแม่เขาพาไปดูไก่ที บ้านข้ างๆ แทนที จะมาช่วยพ่อทํา
เหมือนกันว่าแกจะทํ าให้ ไหม หลังจากให้ ลองทํ าดูจนคล่อง
มาหากิน
แกรั บปากเป็ นมั นเป็ นเหมาะว่า ได้ ซี ทํ าได้ แน่ๆ มากกว่านี ฟั นคุณลุงมีผุทะลุโพรงประสาท 1 ซี ที ต้องถอน ส่วน
มากมาย ยังทํามาแล้ ว
chief complaint เกิดจากเหงือกบวมมาก เป็ น periodontal
ผมผู้ไม่ค่อยเชื อใน “รักแท้ ” ใจเริ มจะสัน คลอนบ้ าง
abscess หลังเปิ ดปากคุณลุงตรวจเสร็ จในระยะเวลาอันสัน
หลังเหตุการณ์ วนั นัน เพราะว่ามันอาจมีอยู่จริ ง แม้ จะยากสัก
ผมยื นข้ อเสนอให้ มารักษาที โรงพยาบาล คุณลุงอิดออดสักพัก
หน่อยในสังคมแดกด่วน-อดทนตํ าแบบปั จจุบนั การลากชีวิตคู่
แต่ก็ทนการรบเร้ าจากคุณป้าไม่ไหว เลยตัดสินใจรับปาก ป้า
ให้ อยู่กนั ได้ ตลอดรอดฝั งถือว่ายากแล้ ว การจะดูแลกันและกัน
ว่าแกไม่ได้ ออกจากบ้ านมาหลายปี แล้ ว ไปไหนมาไหนไม่ค่อย
อย่างดีไม่ว่าเขาหรื อเธอจะอยู่ในสภาพเช่นไรจนกว่าจะตาย
สะดวก ผมเลยบอกไปว่า จะให้ รถที ฝ่ายมารับไป
จากกันคงยากยิ งกว่า
ถึง วัน นัด คุณ ลุง มาถึง ห้ อ งฟั น ด้ วยความทุลัก ทุเ ล แถมตื นเต้ นจนความดันขึ น คุณป้าแซวว่าคุณลุงเลือกเสื อผ้ า อย่างประณี ต ตังใจหล่ อเต็มที ให้ สมกับที จะได้ ออกจากบ้ าน นานๆ ครัง
เรื/ องเล่ ามีชีวิตของคุณลุงกับคุณป้าบอกผมว่ า .....มันเป็ นไปได้ (ชื อเรื อง ขโมยมาจากจากเพลง เพราะฉะนัน จึงรั ก กันเช่นฉะนี ของ ศุ บุญเลี ยง เพลงสมัยผมอยู่ปี 1 ท่อนนึง ร้ อง
การรั ก ษาผ่ า นไปด้ วยดี แม้ การตั ด เหงื อ กจาก
ว่า “..เพราะฉะนัน จึงรั ก กัน เช่น ฉะนี เพราะเรามีวัน เก่ าๆ
เลือดออกมากจนต้ องใช้ เครื องจี คุณลุงแกจะไม่ยอมถอนฟั น
มิใช่มีแค่เพี ยงดอกไม้ มีร้อยยิม และมีนํา ตา วันที โลกเหว่ว้า
ที เป็ น Abscess ยอมถอนแค่ 1 ซี ในฟั น exposed แถมด้ วย
อย่างน้ อยมีเธอ...”) ☺
การ
ขูดหินปูน และอุดฟั นบางซี P 25 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
สวัสดีคา ทันตบุคลากรทุกทาน วันนี้เหยี่ยวขาวสาวเจาเกาคนเดิมไดมโี อกาสไปโฉบขาวเด็ดและเขารวม การถอดบทเรียนแลกเปลี่ยนเรียนรู ยนรูของงานเด็กไทยไมกินหวาน จ.สระบุ จ รี และ จ.สุรินทร อาจารยจากสํานักทันตสาธารณสุ สาธารณสุขมากันพรอมหนาพรอมตากันเลย ทีเดียวคะ มีภาพบรรยากาศเล็กๆนอยๆในงานมาใหช่นื ชมกันดวยคะ หลังจาก ไดมีโอกาสแอบเขาไปเปนหนึ่งในรูปกับเคาแลว เราเลยไมรรี อที่จะหาตัวแทน ตนแบบของภาคกลางในงานเด็ ของภาคกลางในงานเด็กไทยไมกินหวานอยาง จ.สระบุ จ รี ซึ่งไดแก หมอนา , พี่พราว พรอมทีมงาน มาสัมภาษณความเปนมาเปนไป บรรยากาศการประชุมการประเมินผล โครงการ “No Sugar อยากรูกนั แลวใชม้ยั คะวา จ.สระบุ สระบุรี มีทเี ด็ดอยางไร เชิญอานได Day” วันที/ 6 กันยายน 53 ระหว่ าง จ.สระบุรี และ จ.สุรินทร์ เลยคา ☺ Q : ขอใหพ่นี า แนะนําตัวเองใหชาวทันตภูธรรูจกั หนอยคะ A : พี่ช่ือ ทพญ.สุ ทพญ วรรณา สมถวิล นามสกุ ล เดิ ม คื อ บู ร ณกิ จ วิ สู ต ร จบ ม.มหิ ม ดล รุ น 23 เมื่ อ ป 2539 รั บ ราชการครั้ ง แรกก็ เ ป น คุ ณ ครู สอนอยู วิ ท ยาลั ย การสาธารณสุ ข สิ ริ น ธร จ.พิพิษณุโลก แลวไปเรียนตอPG ศัลยศาสตรชอง ปากฯที่ ม .เชี เชีย งใหม กลับ มาเป น หั วหน า ภาควิ ช า ทันตาภิบาล ที่วสส.พิพิษณุโลกเหมือนเดิม พอป 2544 ก็ยายมาอยูท่ีสสจ.สระบุ สระบุรีคะ ปจจุบันเปนหัวหนา กลุมงานทันตสาธารณสุข สสจ.สระบุ สสจ รี ภูมิลําเนา เปนคนแถวๆสาธร กทม. กทม แตตอนนี้กลายเปนคน สระบุรเี ต็มตัวคะ มีลกู ชายวัยกําลังซน 2 คน P 26 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
Q : ประสบการณการทํางานในสสจ.สระบุ สระบุรี เปน ยังบางคะ A : การทํางานในสํานักงานสาธารณสุข จังหวัดนั้น จะวาไปแลว พี่ก็ถอื วายังมีประสบการณ นอยอยูเมื่อเทียบกับพี่ๆจังหวัดอื่นๆ ซึ่งการทํางาน ในสสจ.นันั้ น จะต อ งอาศั ย ทั้ ง ประสบการณ ทั ก ษะ การเจรจาต อ รอง การประสานงาน ความมี มนุ ษยสั มพั น ธ บุค ลิก ภาพ ความรู กว กว า งในเรื่ อ ง ของงานสาธารณสุข กระบวนการบริหารจัดการ การวิ เ คราะห องค ค วามรู ด า นทั น ตสาธารณสุ ข ระบาดวิ ท ยา สถิ ติ ฯลฯ ป จ จุ บั น ก็ ไ ม ค อ ยมี ทันตแพทยอยากมาอยูสสจ.แลวละ เพราะนอกจาก จะไม มี เ บี้ ย เลี้ ย งเหมาจ า ยแล ว ยั ง ทํ า งานไม เหมือนกับที่ไดร่ําเรียนมาา ทันตแพทยเราสวนใหญ จะชอบลักษณะงานที่เปน Clinician ซะมากกวา
Q : มาเขาเรื่องของเราเลยนะคะ อยากทราบที่มา ที่ ไ ป ของเครื อ ข า ยเด็ ก ไทยไม กิ น หวานจั หว ง หวั ด สระบุรคี ะ A : จังหวัดสระบุรีไดรับการทาบทาม และ ชักชวนจากเครือ ขายไมกิ นหวานส วนกลางเมื่อ ป 2548 ให เ ข า ร ว มโครงการ ซึ่ ง ก็ ต รงใจพี่ เนื่ อ งจากป ญ หาทั น ตสุ ข ภาพในเด็ ก วั ย เรี ย น นอกจากจะปลู กฝ งพฤติ กรรมการดู แลอนามั ยใน ชองปากของตนเองแลว เรายังตองปลูกฝงในเรื่อง ของพฤติกรรมบริโภคที่ไมเปนโทษตอฟนควบคูไป ดวย ตอนนั้นทางสวนกลางไมไดกําหนดกิจกรรม ที่ ชั ด เจน ว า จั ง หวั ด ต อ งทํ า อะไร เพี ย งแต มี เปาหมายใหเด็กบริโภคน้ําตาลนอยลง การที่ไม กําหนด pattern การทํางานนั้นเปนขอดีทําให จังหวัดเกิดความคิดที่แตกแขนงมากกว ตกแขนงมากก าและไมถูก block ซึ่งเราอาศัยทันตบุคลากรและเจาหนาที่ สาธารณสุขเปนผูประสานงานระดับอําเภอ สวน ผู บ ริ ห ารโรงเรี ย นประถม เป น ผู ขั บ เคลื่ อ นการ ทํางานภายใตรปู แบบคณะกรรมการเครือขายระดับ อําเภอ และมีคณะกรรมการเครือขายระดับจังหวัด
P 27 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
เปนผูวางยุทธศาสตรการทํางาน าน มีงานประเพณี มหกรรมรวมพลคนออนหวานซึ่งจัดมาแลว 3 ครั้ง มี ท า นผู ว า ราชการจั ง หวั ด ฯ เป น ประธานทุ ก ครั้ ง เพื่อเป นการนํ าเสนอผลงาน แลกเปลี่ยนเรียนรู สรางกระแส สรางความสั ามสัมพันธ สรางการมีสวน รวม
สมัครเขารวมโครงการ าร 275 แหง จาก โรงเรียน ประถมทั้งสิ้น 312 แหง
โดยมี แ นวทางในการทํ า งานร ว มกั น คื อ การดําเนินงานตามนโยบายสาธารณะของจั ายสาธารณะของจังหวัด ที่มอบโดยทานผูวาราชการจังหวัด 3 ขอ ไดแก
A : พี่คิดวางานนี้ยังตองเดินหนาตอ เรา มาไดถูกทางแลว เรากําลังขับเคลื่อนงานเล็กๆที่ ยิ่งใหญงานหนึ่ง ซึ่งแน งแนนอนปลายทางที อนป ่ฝนไวคือ อยากเห็นเด็กสระบุรีมีสุขภาพชองปากที่ดี แตใน การทํางานเชิงปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเราไมไดเห็น ผลทันตาภายใน 4-5 ป แตสิ่งสําคัญที่ไดในขณะนี้ และเปนสิ่งภาคภูมิใจ คือ ไดเห็นการทํางานแบบ มีสวนรวมโดยผูเกี่ยวของทุกภาคสวน เรามีภาคี เครือข อขาย มีสหวิชาชีพตางๆมากมายเขามามีสวน รวม ทันตบุคลากรทํางานเขมแข็ง มองงานทันตฯ เปนองครวมมากขึ้น สามารถบูรณาการกับงาน อื่นๆได พี่คิดวาตรงนี้แหละที่เปนหัวใจสําคัญและ เปนเสนหในการทํางานชิ้นนี้คะ
1. โรงเรี ยนเครื อข ายงดจํา หน า ยน้ํ าอั ดลม ขนม กรุบกรอบ นมเปรี้ยว 2. โรงเรียนเครือขายมีการจัดกิจกรรม “No Sugar Day” อยางนอย 1 วัน/สัปดาห 3. โรงเรียนเครือขายไมมนี า้ํ ตาลในเครื่องปรุง กวยเตี๋ยว Q : ปจจุบนั เครือขายไมกินหวานของจ.สระบุ หวานของจ รี ได ดําเนินการในกลุมเปาหมายใดบางคะ
Q : อยากใหพ่ีนาพูดถึงอนาคต ของงานเครือขาย เด็ ก ไทยไม กิ น หวานของจั ง หวั ด ว า จะมี ทิ ศ ทาง อยางไร
A : เราเริ่มจาก 2 กลุมเปาหมาย คือ ศพด. ศพด 3 แหงและโรงเรียนประถม 3 แหงในปแรกของการ เข า ร ว มเครื อ ข า ยเด็ ก ไทยไม กิ น หวาน ป จ จุ บั น จังหวัดสระบุรีไดดําเนินงาน 5 กลุม ไดแก กลุม ANC กลุมWBC กลุมศูนยพัฒนาเด็ก (ศพด.) กลุมเด็กประถม และกลุมเด็กมัธยม โดยกลุมที่มี ความเข ม แข็ ง ในการทํ า งานอย า งมี รู ป แบบ คื อ กลุมเด็กประถม จากเดิมที่มีโรงเรียนประถมเขา ร ว ม 3 แห ง จวบจนป จ จุ บั น มี โ รงเรี ย นประถม P 28 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
งานไมกินหวานจ.สระบุ สระบุรี ที่หมอนาเปนผูนํา ที ม จะดํ า เนิ น ต อ ไปไม ไ ด เ ลยถ า ขาดมื อ ขวาอย า ง พี่พราวคะ ที่เปนแกนนําผลักดัน ทุมเททั้งแรงกาย แรงใจใหกบั งานไมกินหวาน จ.สระบุ สระบุรี เพราะฉะนั้น อยาไดรรี อคะ สัมภาษณ พี่พราวตอกันเลย..... เลย
สาธารณสุข ทพญ. สุวรรณา สมถวิล หัวหนากลุม งานทันตสาธารณสุข สสจ.สระบุ สสจ รี ตอบรับคําชวน เพราะเห็นวา งานไมกินหวานเปนเรื่องที่จะสงผล กระทบต อ สุ ข ภาพช อ งปากและฟ น โดยตรง หาก ดําเนินการไดสําเร็จ จะสามารถลดปญหาโรคฟนผุ ของเด็กจังหวัดสระบุรีได ในฐานะที่พ่ีพราวเปนทัน ตาภิบาลที่อาวุโสที่สุดของจังหวัดสระบุรี เลยไดรับ เกี ย รติ ใ ห ทํ า งานที่ น า สนใจ งานท า ทาย โดย เฉพาะงานที่ยุงยาก ซับซอนอยูเนืองๆ และครั้งนี้ก็ ไดรับเกียรติใหทํางาน ไมกินหวานคะ แตพ่ีก็เต็มใจ นะ งานสนุก ไดพบปะ ปะ แลกเปลี่ยน ไดพัฒนาตนเอง มากขึ้น Q : งานที่ทําภายใตโครงการเด็กไทยไมกินหวาน ของสระบุรีไดแกอะไรบาง และงานกิจกรรมเดนๆ ของพื้นที่ท่อี ยากเลาสูกนั ฟง
Q : เริ่มเขามาทํางานไมกินหวานไดอยางไรคะ A : ป 2548 จังหวัดสระบุรี ไดรับการ ชั ก ชวนจาก สํ า นั ก ทั น ตสาธารณสุ ข กระทรวง
A : สระบุรเี ริ่มตนที่การสรางทีมงาน สราง เครือขาย ตั้งแตทมี ทันตบุคลากร เจาหนาที่ สาธารณสุขทุกระดับทังใน ง้ ใน สสอ.,สอ, สสอ ผูบริหาร โรงเรียน,ครู,นักเรียนแกนนํา,นักเรียนในโรงเรียน ขณะเดียวกันก็จดั กิจกรรมตางๆเพื่อสรางกระแส เชนการจัดงานมหกรรม จัดกิจกรรมรณรงค ใน โรงเรียน ในชุมชน มีการสรางนโยบายรวมกันของ โรงเรียนในจังหวัด ขณะนี้หลังจากดําเนินงานมาได 6 ป หลังจากพยายามสร ยายามสรางพฤติกรรมบริโภคในเด็ก ก็พบวาแนวโนมการบริโภคน้าํ อัดลม ขนมถุง นม เปรี้ยว ในเด็กประถมศึกษาลดลง ตอนนี้สระบุรี กําลังรุกคืบไปในกลุมนักเรียนมัธยมศึกษา หญิงมี ครรภ และผูสงู อายุ
P 29 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
Q : จากประสบการณท่ีผาน มา คิ ด ว า งานเด็ ก ไทยไม กิ น หวาน มี จุ ด เด น จุ ด ด อ ยในการ ดําเนินงานอยางไรบาง A : งานเด็กไทยไมกินหวานเปนเรื่องดี จุ ด เด น คิ ด ว า น า จะเป น ที ม งานส ว นกลาง ที่ เ ป น ผูสนับสนุนและติดตามงานที่ดีมาก มีการเสนอขอ กฎหมาย มีงบประมาณสนับสนุน และวิชาการ ให ข อ แนะนํ า ให อิ ส ระในการทํ า งานแก พื้ น ที่ มี เ วที แลกเปลี่ ย นระดั บ พื้ นที น ที่ มี ก ารกํ า หนดนโยบาย สาธารณะรวมกันในแตละระดับ จุดดอยนาจะเปน ประเด็นความยากของงาน หากกระแสตก เปลี่ยน ผูรับผิดชอบสวนกลาง หรือผูรับผิดชอบระดับพื้นที่ อาจทําใหขาดความตอเนื่อง Q : แนวคิดการทํางานเด็กไทยไมกินหวาน ของ สสจ.สระบุรเี ปนอยางไร A : การทํางานเด็กไทยไม กไทยไมกินหวาน เปน การทํางานเกี่ยวของกับพฤติกรรม ตองทํางานแบบ บูรณาการ ทํางานเปนทีมสหสาขา มีการทํางานใน ภ า ค ค ว า ม ร ว ม มื อ ข อ งภ า คี เ ค รื อ ข า ย แ ล ะ ปรั บ เปลี่ ย นพฤติ ก รรมต อ งทํ า อย า งต อ เนื่ อ งด ว ย รูปแบบที่เหมาะสมและเทคนิคที่หลากหลาย
Q : ความคาดหวัง หรือสิ่งที่อยากทําตอไปในงาน เด็กไทยไมกินหวานของสระบุรใี นอนาคต A : อยากใหบุคลากรสาธารณสุขทุกแขนง เขามารวมเครือขา ย รว มสรา งกระแส รว มสรา ง พฤติกรรมกินหวานพอดีใหประชาชน อยากขยาย การทํางานใหครอบคลุมทุกกลุมอายุ Q : มีอะไรจะแบงปนใหกบั พี่นองรวมวิชาชีพบาง A : งานสําเร็จไดตองมีความสามัคคี รวมมือ รวมใจ และจริงใจ อยากใหทํางานเปนทีม ทํางานอยางมีความสุข สนุกกับการทํางาน ทํางาน อยางมีเปาหมาย Q : ตองการประชาสัมพันธงานไมกินหวาน ของ สระบุรผี านทางวารสารทันตภูธร เพิ่มเติมไดนะคะ A : สระบุรีเนนการทํางานเปนทีม และ ภาคี เ ครื อ ข า ยตามบริ บริ บ ทของสระบุ รี อยาก แลกเปลี่ยนและไดขอเสนอแนะจากทุกฝาย เพื่อเปน กํ า ลั ง ใจ กลุ ม งานทั น ตฯ สสจ.สระบุ สสจ รี ผู บ ริ ห าร โ ร ง เ รี ย น ค รู นั ก เ รี ย น ยิ น ดี ต อ นรั บ หากท า นใด สนใจแวะเยี่ ย มชม เครือขายเด็กไทยไม กินหวานจ.สระบุรีคะ ☺
P 30 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
งานเด็กไทยไมกินหวานจะเกิดขึ้นไมไดเลยถาขาดทันตบุคลากรที่มีจิตอาสา มีความตั้งใจจริงในการ ดูแลสงเสริมทันตสุขภาพแกเด็กๆ และมีความพยายามทําตอไปดวยกําลังใจอันเต็มเปยมไปดวยความหวัง ถึงแมจะตองลมลุกคลุกคลานแตยังตองฝาฟนใหกาวขามผานอุปสรรคไปจนได หมอนา และพี่พราว เปน บุคคลตัวอยางที่ไดสรางความภาคภูมิใจใหกบั วิชาชีพของเราที พของเราที่ชวยเหลือชุมชนอยางแทจริงคะ ☺
ภาพบรรยากาศมหกรรมรวมพลคนไมกนิ หวาน ป 2553 2553 จ.สระบุรี
P 31 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
สุนทรียสนทนา... สนทนา
การส่งเสียง ยง แต่ใช้ ภาษากาย แสดงให้ ค่สู นทนารู้ ว่า เรากําลังฟั ง
สนทนากับความเงียบ
กลับสู่เจ้ าของเรื องด้ วย ยิ งทําให้ เราต้ องตัง ใจฟั งมากขึน อีกเป็ น
ชิ วเหรี ยญ คําว่า “ สุนทรี ยสนทนา ” เป็ นคําที ไม่ค้ นุ หู สําหรับผู้เขียน แต่ก็สามารถติดหูได้ อย่างรวดเร็ ว แค่รูปคํา ของมัน ก็ร้ ูสกึ ได้ ถงึ ความสวยงาม แล้ วเราจะสือ สารกันอย่างไรล่ะ
และมีกติกาอีกอย่างหนึ งว่า เราจะต้ องเล่าเรื องที ฟังไปแล้ วคื น สองเท่ า จากที จ ริ ง ๆ แล้ ว ผู้เ ขี ย นเป็ น “พัน ธุ์ ส มาธิ ส ัน บวก วอกแวกง่าย แม้ ยุงบินผ่าน” ก็ ทําให้ ตงั ใจฟั งมากขึ น เพราะไม่ อยากให้ ผ้ เู ล่าเสียใจที ตงใจเล่ ั าให้ ฟัง พอมาถึง ตาผู้เขี ย นเป็ นผู้เ ล่าบ้ าง ตอนแรกรู้ สึก อึด อัด
ให้ เป็ นการสนทนาที สวยงาม ผู้เขี เขียนคงจะรู้ได้ จากการไปอบรม
เกิดมาไม่เคยมีคนตังใจฟั งเราพูดขนาดนี แต่จากนัน เรื องราวต่าง
ครัง นี แน่นอน.....
ๆ ก็สามารถถ่ายทอดออกมาได้ อย่างไม่ติดขัด เหมือนช่วงเวลานัน
ผู้เขียนเดินทางมาถึงโคราชด้ วยความกระตือรื อร้ นว่าจะ ได้ มาฝึ ก “ทํางานวิจยั ร่ วมกับท้ องถิ น เพื อให้ เกิดงานทันตสุขภาพ” โดยลืมแม้ แ ต่จ ะอ่านชื อ งานที แจ้ งมาในหนัง สือ ราชการว่า เป็ น
เป็ นของเรา ไม่ต้องรี บพูด ไม่ต้องกลัวใครพูดแทรก และรู้ ว่าเรื อง ของเรามีคนฟั ง พี เ ลี ยงได้ ใ ช้ “สุน ทรี ย สนทนา” กับ กิ จ กรรมถ่า ยทอด
ทันตแพทย์ นตแพทย์ ผ้ ูนําการพัฒนา ภาคตะวันออกเฉี ยงเหนื อ ในโครงการส่ งเสริ มและพัฒนา
เรื องราวการทํางาน และเรื องราวชีวิต จนเราไม่ร้ ู สกึ ตัวเลยว่า เรา
ผู้นําด้ านส่ งเสริ มสุขภาพช่ องปาก ” ของกองทันตสาธารณสุข
พวกเค้ าเหมือนเป็ นเพื อน ทังที พงึ เห็นหน้ ากันไม่ถึงวัน
“ การประชุ มแลกเปลี/ยนเรี ยนรู้
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ...ชื อช่างยาวเหลือเกิน
ได้ เปิ ดรับผู้เข้ าร่ วมอบรมมาเป็ นส่วนหนึ งของเรา รู้ สึกว่าเรารู้ จัก
การอบรมคราวนี นอกจากจะเหมือนงานรั บน้ อง งาน
ไม่ร้ ูจะเคร่งเครี ยดเหมือนชื อรึเปล่า...
แต่พอเริ มการอบรม ก็เหมือนอยู่ในงานรั บน้ อง พี เลี ยง พาเล่นเกมต่าง ๆ สร้ างความสนิทสนม ปลดชุดทันตแพทย์ออก จากตัว เรา เพื อ ให้ เ ราเป็ นแก้ ว ใหม่ ที ส ามารถรั บ นํ า ใหม่ นํ า ที รสชาติดี แปลกไปจากเดิม
เลี ยงรุ่นแล้ ว ยังเหมือนเราได้ ไปปฏิบตั ิธรรมที วดั กันอีกด้ วย พี เลี ยง พาเราทําสมาธิ อยูก่ บั ตัวเอง รับรู้ตนเอง ที ผ้ เู ขียนชอบมากคือ มีให้ นอนหลังทานอาหารกลางวันด้ วย ซึ งวัตถุประสงค์จริ ง ๆ เป็ นการ ทําสมาธิอีกรูปแบบหนึง นัน เอง ดูเหมือนเราจะไม่ได้ งานกัน ใช่ไหมคะ ไม่น่าเชื อค่ะ จน
ในช่วงวันแรก เราแทบจะไม่ร้ ู สกึ เลยว่ามาอบรม เหมือน มางานเลี ย งรุ่ น มากกว่ า เพราะทุ ก คนจะได้ เ ล่ า งานส่ ง เสริ ม ทัน ตสุขภาพที ข ภาพที เ คยไปทํ า มา แต่ ไ ม่ ไ ด้ แ ย่ ง กัน เล่า เหมื อ นเวลา รวมกลุ่มเพื อนนะ มันเป็ นการเล่าแบบ “สุนทรี ยสนทนา” เล่าให้ ความเงียบฟั ง.....
จบกิจกรรมวันที 2 พวกเราก็ได้ งานกันมาเป็ นกอบเป็ นกํา มีกลุ่ม ก้ อนเครื อข่ายน้ อย ๆ ของตัวเอง เพื อขับเคลื อนให้ เกิดงานส่งเสริ ม ทันตสุขภาพขึ นในชุมชนของแต่ละคน ตรงตามวัตถุประสงค์ของ งานอบรมชื อยาว ๆ นัน พอดี ช่ างมหัศจรรย์ จริง ๆ ว่ าไหมคะ “ สุนทรียสนทนา ” ☺
พี เลี ยงจะให้ พวกเราจับคู่ เพื อผลัดกันเล่า โดยมีกติกาว่า ในระหว่างที คนหนึ งเล่า อีกคนจะต้ องนิ งฟั ง ไม่มีการซักถาม ไม่มี P 32 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
คุณยายที เป็ นนักแสดง หุ่นมือมีทงหมด ั 5 ท่าน คือ
ไปดูละครหุน คุณยายกันเถอะ ทพญ. กาญจนา ศรี พดั ( รพช.บางบั บางบัวทอง จ.นนทบุ จ รี)
คุณยายจิ น ตนา ผู้เป็ นหัวหน้ า คณะละครหุ่นมื อ และท่านเป็ น ประธานชมรมผู้สงู อายุ โรงพยาบาลบางบัวทองด้ วย ท่านเป็ นผู้ กล่าวนํา และพากย์เสียงหุ่นแต่ละตัวละคร มีเสียงเล็ก เสียงใหญ่ ได้ สนุกสนาน ชวนฟั ง, คุณยายท่านต่อไป คือ คุณ ยายชูศรี ใน บทบาทของปี ศาจ แม่มดลูกอม ผู้ออกลีลาของแม่มด ได้ อย่างสม บทบาท คุณ ยายนงนุช ในบทบาทน้ อ งฟั นนํ า นม ที น่า รั ก ลีล า เต้ นรํ า ประกอบเพลงไม่ธ รรมดา ไม่เ ชื อ ว่าอายุท่านจะล่ว งเลย มาถึง 80 กว่าปี แล้ ว คุณยายท่านต่อไป คือคุณยายราตรี ที มีแปรง สีฟันเป็ นอาวุธ และติดตามด้ วย คุณยายอัญชัญ ผู้ช่วยเสริ มทัพ ในบทของฟั นนํ านม และแปรงสีฟัน ทุกคนสนุกสนานกันมาก แม้ จะต้ อง แสดงถึง 2 รอบ และเด็กๆ ก็ สนใจดูนิทาน และร่ วมเต้ น ประกอบเพลงอย่า งสนุก สนาน คุณ ยายเล่า ว่า คุณยายไปให้ ย ความรู้ กั บ เด็ ก ๆ ตามโรงเรี ย นต่ า งๆ แทบทุ ก อาทิ ต ย์ ตามที โรงเรี ยนประสานมาส่วนใหญ่ จะเป็ นเด็กชันอนุ บาล และประถม ต้ น ถามคุณยายว่าเหนื อยไหม คุณยายบอกว่าถึงเหนื อยแต่ก็มี ความสุขที ได้ เห็นลูกหลาน สนใจ และอยากให้ ลกู หลานมีสขุ ภาพ ฟั นแข็งแรง คุณยายคิดว่าจะปรับปรุ ง เพิ มเติม ทําหมวกที คาด
ชมรมผู้สูง อายุ โรงพยาบาลบางบัว ทอง จังหวัด
หัวรู ปการ์ ตนู หรื อผักผลไม้ ให้ เด็กสวม ระหว่างทํากิจกรรม พี หมู
นนทบุรี ได้ ทําโครงการให้ ความรูรู้ แก่เด็กนักเรี ยนในรู ปละครหุ่นมือ
ทัน ตาภิบ าลคนเก่ ง แผนกผลิตสื อทราบด่วน หมอเอ็ ม ก็ จ ะหา
ซึง ฝ่ ายทันตสาธารณสุข ได้ ให้ ความร่วมมือโดยจัดเตรี ยมอุปกรณ์
พล็อตเรื องใหม่ๆ และเพลงประกอบมันส์ ๆ ให้ หมอแมว หัวหน้ า
,ทํทําฉาก พล็อตเรื องนิทาน ซึ งในส่วนของพล็อตเรื องเราได้ มาจาก
ฝ่ ายผู้เริ มต้ น โครงการนี ขอสนับสนุนเต็มที น้ องเจี@ ยบ หัวเรี ย ว
VCD ของคณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล แล้ วเรา
หัวแรงในการจัด และประกอบฉาก ตลอดจนขนย้ ายอุปกรณ์ และ
นํามาต่อเติม ดัดแปลงเล็กน้ อย เพื อให้ เหมาะสมกับพื นที ของเรา
ที จะลืมไม่ได้ คือ คุณหมอสุมาลี อรุ ณรั ตนดิลก หรื อพี โอ่ง จาก
จึงขอขอบพระคุณ มา ณ โอกาสนี เนื อหาของละครหุ่นมือ ก็เน้ น
สสจ.นนทบุ นนทบุรี ผู้สนับสนุนงบประมาณก้ อนแรกในการเริ มโครงการ
การดูแลทําความสะอาดฟั น วันนี เล่นเรื องหมูบ่ ้ านยิ มแฉ่ง สถานที
เพื อ จั ด ทํ า ฉากละคร หุ่ น มื อ ต่ า งๆ ที ม ละครหุ่ น คุ ณ ยาย
แสดง คือ ห้ องประชุมชมพูพนั ธุ์ทิพย์ โรงเรี ยนเทศบาลวัดละหาร
ขอขอบพระคุณ และพวกเรา กเราจะยังไม่ หยุดแค่ นี ( จะมีกิจกรรม ใหม่ ๆ มาเพิ/ มเติ ม เพื/ อ ให้ ลูก หลานเด็ ก น้ อ ยๆ มีสุ ข ภาพ ช่ องปากดี งานนีค( ุณยายสู้ๆ นะคะ ☺
เด็กๆ ที เข้ าชมการแสดง แบ่งเป็ น 2 รอบ คือ รอบแรก อนุบาล 1, รอบ 2 อนุบาล 2
P 33 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ไกลเกินช่องปาก ลึกกว่าคอหอย return : Communication skill ภาคพิสดาร นายแพทย์สภุ ทั ร ฮาสุวรรณกิ จ
ผมได้ มี โ อกาสดี ๆ ในชี วิ ต ที ไ ด้ เรี ยนรู้ จากการฟั ง ประสบการณ์ตรงของผู้ผา่ นโลกมามากหลายครัง คนๆหนึง ที บอก เล่าประสบการณ์ ในเรื องการสื อสารได้ น่าสนใจคือ นายแพทย์ สุวิทย์ วิบุลผลประเสริ ฐ ซึ งเคยเล่าให้ ฟังว่า ทักษะการสื อสาร หรื อ communication skill นันสํ าคัญมาก บทเรี ยนที ชัดเจนและสําคัญที ญที สดุ ก็เช่น บทพิสจู น์ของ ชีวิตพนักงานในบรรษัทขนาดใหญ่ ที ยากที จะได้ เจอผู้บริ หาร นัด ผ่านเลขาก็นดั ไม่ได้ คิว หลายคนจึงต้ องใช้ วิธีการไปดักรอที หน้ า ลิฟท์ ทักทายเจ้ านายหรื อ CEO ก่อนเข้ าลิฟท์ และ brief บอกเล่า ความคิดหรื อขาย idea ให้ เจ้ านายฟั งในลิฟท์ ซึ งมีเวลาสันมากๆ ก่อนที ประตูลฟิ ท์จะเปิ ดออกแล้ วแยกย้ ายกันไป จะนําเสนอข้ อมูล ประเด็นอย่างไรให้ ผ้ บู ริ หารเข้ าใจสนใจ จึงเป็ นที มาของเทคนิค การพูดที สนั กระชับ ได้ ใจความและจูงใจให้ สนใจ โดยมีการเรี ยก ลักษณะการสื อสารแบบนี ว่า Elevator test หรื อ การทดสอบการ สื อสารเท่าที มีเวลาในลิฟ ท์ ขายฝั นให้ ได้ ขายความคิ ดจน ผู้บริ หารเจ้ านายของเรารู้ สึกว่าใช่และอยากจะฟั งต่อ ซึ งเขา อาจจะให้ เลขานุการโทรศัพท์มานัดหมายเชิญเราไปทานกาแฟคุย กันต่อในภายหลัง Elevator test เป็ นการทดสอบทัก ษะการสื อ สารที น่าสนใจ คือการทดสอบบุคลากรขององค์กรว่ามีความสามารถ แค่ไหน ด้ วยการให้ นําเสนอเรื องที ยากมากให้ ผ้ บู ริ หารเข้ าใจหรื อ เห็นว่าสําคัญในช่วงเวลาเพียงแค่การพบผู้บริ หารระดับสูงในลิฟท์ น่าจะเป็ นอีกหนึ งวิธีการทดสอบความสามารถของผู้บริ หารระดับ รองๆลงมา โดยเฉพาะกับองค์กรราชการไทย เพราะส่วนใหญ่พดู
ยาวๆแบบนํ าท่วมทุ วมทุ่งเป็ น แต่ให้ พดู สันกระชั บได้ เนื อหนังกลับพูด ไม่เป็ น คุณหมอสุวิทย์บอกไว้ ว่า Information is power นันไม่ จริ งเสมอไป จริ งระดับหนึ งคือมีข้อมูลในมือก็มีพลังอํานาจระดับ หนึง แต่ที จริ งกว่าคือ communicated information is power มี ข้ อมูลข่าวสารในมือ แต่ต้ต้องสื อสารให้ เป็ นด้ วย หากสื อสารไม่ เป็ นขายฝั นไม่ได้ ก็ไม่ได้ มาซึง อํานาจ คุณหมอวิชัย โชควิวฒ ั น เล่าประสบการณ์ ที รับรู้ ว่าให้ ฟั งว่า “เมื เมื อไข้ หวัดนกระบาดที ฮ่องกง ดร. ดร มาร์ กาเร็ ต ชาง ซึ ง ขณะนัน เป็ นรั ฐมนตรี ว่า กระทรวงสาธารณสุข ของเกาะฮ่อ งกง เห็นแล้ วว่าวิธีธีเดียวที จะหยุดไข้ หวัดนกได้ คือต้ องฆ่าไก่จํานวนมาก เป็ นล้ านตัว ซึ งยากมากที คนฮ่องกงจะเห็นด้ วย เพราะขัดต่อหลัก เมตตาธรรม และเป็ นช่วงตรุ ษจี นด้ วย ไก่ที เลี ยงไว้ ขายตรุ ษจี น ต้ องถูกกําจัด ซึ งแรงต้ านคงมีมากมาย หัวใจของการนําเสนอ แผนการฆ่าไก่นบั ล้ านตัวก่อนตรุษจีนในครั ใน ง นัน อยูท่ ี การชี ชวนให้ ผู้บริ หารเกาะฮ่องกงตัดสินใจอนุมตั ิแผน โดย ดร.มาร์ ดร กาเร็ ต ชาง ใช้ เวลาเพียง 5 นาที ในการชี ให้ เห็นว่าสถานการณ์ร้ายแรงขนาด ไหน ทําไมต้ องทํา หากไม่ทํ าจะเกิ ด อะไร และผู้บริ ห ารจะต้ อ ง รับผิดชอบอะไร การสื อ สารที ส ัม ฤทธิh ผ ลในครั ง นัน หลัง การตั ก ด สิน ใจ เสนอแผนการหยุดไข้ หวัดนกของเกาะฮ่องกง พบว่า อัตราตาย ด้ ว ยโรคนี ห ยุด ได้ อ ย่า งสิน เชิ ง ไข้ ห วัด นกจากฮ่ อ งกงหยุด การ ระบาดใหญ่ไปนานถึง 5 ปี ทําให้ นกั วิทยาศาสตร์ ทวั โลกได้ มีเวลา ศึกษาวิจยั จนรู้ จกั ไข้ หวัดนกอย่างดี ก่อนจะมีการระบาดใหญ่อีก ครัง หรื อกรณี การผลั รผลักดันนโยบายหลักประกันสุขภาพถ้ วน หน้ าให้ อยู่ในนโยบายของพรรการเมืองก็เช่นเดียวกัน เมื อ พตท. พตท ดร.ทัทักษิ ณ ชินวัตร หัวหน้ าพรรคไทยรักไทยในขณะนัน ได้ เชิ ญ คุณหมอวิชยั โชควิวฒ ั น และคุณหมอสงวน นิตยารัมภ์พงษ์ ไป ทานข้ าวที ที ทําการพรรค เพื อรับฟั งข้ อเสนอนโยบายหลักประกั ป น สุ ข ภาพถ้ วนหน้ าว่ า ควรจะเป็ นนโยบายของพรรคหรื อไม่
P 34 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
คุณหมอสงวนใช้ เวลาเพียง 15 นาทีในการนําเสนอ โดยใช้ ภาพ powerpoint เพียงแค่ 10 ภาพเท่านัน คุยช้ าๆสบายๆ เอาแต่ ประเด็ น หลัก ไม่เ อารายละเอี ยด เพราะหากรายละเอี ย ดมาก ผู้บริ หารอาจหลงประเด็นไปสนใจประเด็นเล็กได้ กได้ เมื อ นํ า เสนอเสร็ จ แล้ ว พตท.ดร.ทัทัก ษิ ณ ถามสัน ๆว่ า เหลือกี คนที ยงั ไม่มีหลักประกัน และคําถามที สองคือ ใช้ เงินเท่าไร เมื อฟั งคําตอบแล้ วก็ตดั สินใจซื อแนวคิดนี ให้ ฝ่ายนโยบายไปคิด ในรายละเอียด จึงออกมาเป็ นนโยบาย 30 บาทรักษาทุกโรค จนถึงทุกวันนี
การเอาของดีดีไปขายนักการเมืองให้ นําไปเป็ นนโยบายก็ เป็ นวิชาหนึง ที สาํ คัญ แต่การถอนนโยบายที ไม่ดใี ห้ เลิกเสียนันก็ เป็ นอีกวิชาชันสู งที ยากกว่า การพูดสันได้ ใจความ กินใจจูงใจคน ดีกว่าพูดยาวมีแต่ นํ า วกวน เหมือนบ่นโดยไม่มีการเตรี ยมตัวมาพูด ทัง( หมดนีก( ็เป็ นบทเรียนสัน( ๆของ ๆ communication skill หรือทักษะการสื/อสารภาคพิสดาร ซึ/งต้ องการการ ฝึ กฝน การเตรียมตัว จนเป็ นบุคลิกหรือวิทยายุทธของแต่ ละคน☺
ขอขอบคุณผู้อ่านวารสารทันตภูธร ใจดี ใจบุญ ช่ วยสนับสนุนสมทบทุนการจัดพิมพ์ วารสารทันตภูธร รายนามผู้สนับสนุน สมทบทุนการจัดพิมพ์ วารสารทั า นตภูธร
บริจาค (บาท)
1
ทันตแพทย์ กิตติคุณ บัวบาน
รพ.แม่ ระมาด จ.ตาก
500
2
ทพ.พงศ์ เทพ วิทวัสพงศาทิพย์
ศูนย์ ทนั ตกรรมพรูเด็นท์ กทม.
500
3
นางสาว จิราวรรณ จาคํามา
สถานีอนามัยตําบลนาจักร
100
4
ฝ่ ายทันตสาธารณสุข
รพ.เอราวัณ จ.เลย
500
รวมจํานวนเงิ นได้ ไ รบั บริ จาค 1,600 บาท
ประชาสัมพันธ์งานสร้ งานสร้างเสริมสุขภาพช่องปากคนพิการ สนใจเข้ าร่ วมเป็ นเครื อข่ ายสร้ างเสริ มทันตสุขภาพคนพิการ เพื/อขอรั บทุนดําเนินโครงการฯในพืน( ที/ และเข้ าร่ วมการพัฒนาศักยภาพในหลักสูตรอบรมจากสถาบันราชานุกูล สอบถามข้ อมูลรายละเอียด จาก น้ องปู ณิชาภัทร (ผูผู้ประสานงานแผนงานทันตฯ) ตฯ โทร 02-951-07350ต่ อ 12 usanee3760@gmail.com ติดตามกิจกรรม ของเครือข่ ายได้ ท/ ี เวบไซต์ สร้ างเสริมสุขภาพช่ องปากคนพิ งปากคน การ www.oha-th.com ☺
P 35 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ท่องเที ยวสะใจกับหลานยายเพลิน : ไปเที ยวอินเดีย สวัสดีจะยายเพลิน เรื่องจะมาเลาใหฟงวาหนูไปประเทศอินเดียมาแหละ อยาพึ่งรองอะไรออก มีเรื มานะคะ มีเรื่องจะเลาใหฟงมากมาย เพราะมีคนบอกวาถาไปประเทศอินเดียไดเนี่ย ก็ไปทุกที่ในโลกไดแลว ฟงแลวมันนากลัวนอยที่ไหนหละ หนูก็พวกทาทาย อยากจะ รูวามันจะแคไหนเชียว ! ประเทศนี้เนี่ย แลวไปกับบริษัททัวรนะคะ แตเคาก็ไมไดให เมืองเลย
กําลังใจในการไปครั้งนี้เลย ประมาณวา มีแตคนแปลกๆแหละที่จะไปอินเดียเนี่ย (เอะ ยังไงอยากไดตังคพวกหนูกันมั๊ยเนี่ย) แลวสิ่งที่ใหเราเตรียมตัวก็คือ เตรียมใจ ใหพรอมวาทุกอยางจะเกิดขึ้นไดที่ประเทศอินเดีย ความแน ความ นอนคือความไมแนนอน แขกบอกวาจะไปภายใน 30 นาทีนี้ อาจหมายถึง 2-3 2 ชั่วโมง เราก็ยังไมไดไปไหน แขกบอกวาพรุงนี้อาจจะหมายความวาไมมีอีกแลว อะไรกันเนี่ย แลวอยาคิดวาที่หนูไป นี่ไปแสวงบุญนะ ไมใชคะ ไปเที่ยวจริงๆ
จะเอาเงินไปซื้อความลําบากหรือเปลา
ละเนีย่ เห็นผูรวมทริปเตรียมของแลวหนาวใจจริงๆ ทั้งไฟฉาย ผาถุง รม ยาสารพัด
ถนนเสียว
ชนิดทั้งชนิดเม็ด น้ํา ทาและยาฉีด ถุงนอน ออกซิเจนกระปอง หมอสนาม บะหมี่ ซอง อาหารกระปอง ทุกชนิดที่มีอยูในทองตลาด อะไรกันเนี่ย จะไปออกรบหรือ อยางไร แตไมกลาพูดอะไรมาก เพราะคนเตรียมเคาก็ าก็เตรียมของเคาเอง อีกอยางนึง คือกลัวไดใช แลวเคาไมใหใชดวย โปรดติดตามวาของเหลานี้จะไดใชหรือไม เมืองที่หนูไปเนี่ยเปนทางอินเดียเหนือเคาเรียกทิเบตนอย ตอนนี้เอารูปคน มาใหดูกอนนะ แถวๆนี้เคาเรียกเมืองเลย
รถกลิ้งตกถนนกันเห็นๆ
แลวมีเลยขายดวยนะอรอยดวย(ขอค ย า
โฆษณากับใครไดมั๊ยเนี่ย) คนก็ไมไดแขกอะไร เหมือนๆชาวเขาบานเรามากกวา แลว ถนนในบานเคานี่นะ สูบานเราไมไดเลย ที่ของเราวาลําบากแลวนะ ไมไดเสี้ยวของ ถนนหลวงบานเคาเลย เอารูปมาใหดูเปนตัวอยาง นั่งๆไปขางนึงเปนเปนผาใหญ อีกขางเปนเหวลึก เลือกเอาละกันวาจะกระแทกข าจะกระแทกขางไหน นั่งๆไป ถนนที่เห็นๆ ก็จะ กลายเปนสวนนึงของน้ําตกซะเฉยๆ พวกเรานี่โคตรเกร็งและตื่นเตนวาจะผานไปได อยางไร แตคนขับเคาคนอินเดียก็เฉยๆเพราะเคาเห็นเปนเรื่องปกติ นั่งๆไป ก็เห็น รถบรรทุก ลงไปนอนหงายเกงอยู ขางทาง ถนนหลวง อยาถามวากี่เลนส เพราะที่
รถติด!
เห็นๆ มันเปนเลนสเดียว แทบจะเรียกวาวันเวยได แตก็จะมีรถสวนเปนระยะ P 36 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
การบีบแตรนี่ที่มี่อินเดีย เคาใหบีบเยอะๆและบอยๆดวยเพราะ ถนนเคา เปนโคง หักศอก แทบจะเรียกวา 180 องศาเลย ไมไดเวอร แตจริงๆ ถาไมบีบ แตรนี่อุบัติเหตุจะเกิดขึ้นไดอยางแนนอน เพราะอย ะอยางที่บอกวาถนนเคาเลนสเดียว แลวไมไดรับการลาดยางดวยนะ ฝนตกก็ลุยโคลนกันไป แลวเรื่องดินถลมเนี่ย เจอ ไดบอยๆทุกวัน ปดเสนทางไปเลย ไปไหนไมไดก็รอกันไปใหทางการเอารถตักดินมา เกรดดินกันไป มีอยูวันนึงรอถึง 6 ชั่วโมง ถาเปนบานเรานายกรัฐมนตรีคงเละไป น้ําทวม
แลวแตที่นี่อินเดีย เคาก็รอกันไป ปวดฉี่ก็หาที่ฉี่กันไป รม และผาถุงไดใชประโยชน อยางเต็มที่ก็งานนี้แหละ และอีกอยางที่ตองเตรียมถาไปในสถานที่ที่มีหองน้ําก็คือ ยาดม ถาเปนแบบแพ็คคูไดยิ่งดี ยัดเขาไปทั้ง 2 รูจมูกนั่นแหละ 5555 ตามขางทางของถนนหลวงเค วงเคาก็จะมีปายใหเราอานเพลินๆเปนระยะ อานๆไปก็ เพลินดีเหมือนอานขอความหลังรถสิบลอบานเราเลย Beep Beep not sleep นารักมั๊ยหละ อมยิ้มเลย It is highway not runway ถนนไมใชสนามแขงรถนะเวย Drink whisky Drive risky ประมาณเมาไมขับของบานเรา แตของเคาเนี่ยดื่ม ไดแตระวังหนอย Drive not fly อันนี้มีแคนี้ ถนนนี้มีใหขับหามเหาะนะ Life is short ,Don't make it shorter ชีวิตนี้สั้นนักอยาทําใหมันสั้นกวานี้ Be gentle in my curve อันนี้มาแนวนารัก กรุณานุมนวลกับทางโค ท ง please horn อันนี้เห็นบอย แทบทุกโคง กรุณาบีบแตร เคามาบานเราคงงง เพราะของเรามีแตหามบีบแตร Thanks to visit Drive on our road again คือวาอยากจะบอกวาพี่ชวยทํา ใหมันนากลัวนอยกวานี้อีกสักนิดได มั๊ย Do not gossip let him drive อยาไปชวนคนขับคุยใหแกขับไป อานปายริมทางแลวคิดวา คนอินเดียก็อารมณขันไมเบาแตแบบสงสัยวาแลวคนขับ มันจะไดอานมั๊ยเนี่ย ถามัวแตอานปาย มิขับลงขางทางกอนเหรอ แตอีกทีก็อาจจะ เปนกุศโลบายใหนักทองเทีที่ยวขี้เบื่อมีอะไรสนุกๆระหวาทาง ไวจะคอยๆเลาใหฟงคะ จาก หลานยายเพลินคะ ☺ P 37 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
พวกเราทัง ดึง ทัง ดัน ทัง ผลัก ทุ่ม แรงกายแรงใจลงไปมากมาย กระบวนการที ทําให้ ประสบความสําเร็ จก็เป็ นกระบวนการที ทําให้ ชุมชนต้ องมาพึง พาเรา ตังแต่ ต้องมาให้ เราทําให้ จนมาถึงเราต้ อง หาของมาสนับสนุนให้ ถ้ าต้ องการขยายพื นที ดําเนินการพวกเราก็ ต้ องทํางานหนักขึ น เพื อไปดึง ไปดัน ไปผลัก ให้ งานมันดําเนินไป หรื อไม่ก็มีความต้ องการกําลังคนมาเพิ มตามอัตราส่วนของพื นที ที เ พิ ม ขึ น เมื อ เกิ ด อะไรขึ น กับ ผู้รั บ ผิ ด ชอบโครงการ ชอบโค ทํ า ให้ ไ ม่ สามารถจะดําเนินการ ดึง ดัน ผลักโครงการต่อไปได้ โครงการที ว่า
ค ุยกับพี เจน : อะไรคือความสําเร็จของ งานทันตสาธารณส ุข ในช ุมชน ุมช
ประสบผลสําเร็ จนันก็ ต้องเป็ นอันยุติไป เราว่าสิ งนี ไม่น่าจะใช่ความสําเร็ จ การทํางานที สําเร็ จ น่ า จะต้ องพิ จ ารณากั น ที ก ระบวนการที ทํ า ให้ ความชุ ก โรค
คําถามนีเ ป็ นคําถามที เราเฝ้ าถามตัวเองอยู่เสมอเป็ น
เปลี ยนแปลงไปด้ วย กระบวนการจะต้ องเป็ นกระบวนการที นกระบวน ผ้ ทู ํา
เวลาหลายปี มาแล้ วนับจากเริ มทํางานในชุมชนเมื อหลายสิบปี
ไม่จําเป็ นต้ องแบกรับภาระปั ญหาของชุมชนแทนชุมชนทัง หมด
ก่ อ น โรคฟั นเป็ นโรคที เ ปลี ย นแปลงช้ าไม่ เ ห็ น ผลในการ
เราเป็ นเพียงพี เลี ยงให้ งานของชุมชนเดินไปได้ ด้วยวิธีของเขาเอง
เปลี ยนแปลงของโรคในเวลาอันสัน เราเคยนึกว่าการที ได้ เห็นเด็ก
โดยไม่ต้องพึง พิงเรา เมื อเป็ นงานที ชมุ ชนทําได้ เองโดยไม่พึงพิงเรา
รุ่นใหม่ในชุมชน มีฟันสะอาดปราศจากโรค ผิดกับชุมชนที เราเคย
ไม่วาเราจะเป็ นตายร้ ายดีอย่างไร งานก็ยงั คงอยูใ่ นชุมชน หรื ออาจ
รู้ จัก เมื อ เข้ ามาทํา งานที ชุมชนนีใ หม่ๆ เป็ นความสําเร็ จ ของการ
เรี ยกได้ วา่ เป็ นการดําเนินงานที ยงั ยืน แม้ สภาพแวดล้ อมทางสังคม
ทํางานของเรา แต่พอเวลาผ่านไปเรากลั รากลับไม่คิดว่าแค่โรคลดลง
ทางเศรษฐกิ จ จะมีการเปลี ยนแปลงไปเช่น ใดชุม ชนก็ ส ามารถ
คื อ ความสํ า เร็ จ ทํ า ไมเราจึ ง คิ ด เช่ น นั น เราเห็ น ว่ า อะไรคื อ
ปรับตัว พลิกแพลงให้ ชุมชนมีสภาพที เอื อต่อการมีทนั ตสุขภาพที
ความสําเร็ จ แล้ วจะวัดความสําเร็ จที ว่านีไ ด้ อย่างไรทําอย่างไร
สมบูรณ์ได้ เสมอ
จึ ง จะไปถึ ง ความสํ า เร็ จที ว่ า เราขอใช้ บทความในตอนนี แลกเปลีย นกับพวกเราในประเด็นนี การที เราคิดว่าถ้ าเราสามารถทําให้ เด็ เด็กรุ่ นใหม่ในชุมชน มีฟันที สะอาด ปราศจากโรค หรื อมีโรคในช่องปากน้ อยลงกว่าเมื อ ตอนที เราเข้ าไปในชุมชนใหม่ๆเมื อสิบปี ที แล้ ว การพิ การ สจู น์ได้ ด้วย ตัวเลข และสถิ ติต่างๆอาจไม่ใ ช่ตัวชี ว ัดถึงความสําเร็ จของการ ดําเนินงานทันตสาธารณสุขในชุมชน เป็ นเพราะเมื อเวลาผ่านไป ทํางานกับชุมชนมากขึน เข้ าใจชุมชนมากขึน เห็นอะไรมากขึน มุมมองของเราก็ปรับเปลี ยนไป ถ้ าเด็กในชุมชนมีฟันดีขึ นเพราะ
นอกจากนี ก( ิจกรรมส่ งสริ มทั น ตสุ ขภาพในชุ มชน หนึ/ ง ถ้ าดีทําให้ คนในชุมชนมีสุขภาพที ภาพ / แข็งแรงด้ วยวิธีการ ของตนเองแล้ ว ถ้ าอีกชุมชนเห็นว่ าดีก็จะต้ องสามารถทําได้ ด้ วยตนเอง โดยไม่ ต้ องให้ พวกเราเข้ าไปเริ/ มให้ หรื อ สนั บสนุ น สิ/งต่ างๆให้ หมายความว่ าโครงการมัน ขยายได้ ด้ วยตัวเอง โดยที/เราไม่ ต้องเข้ าไปผลักไปดัน ให้ เกิด และ แน่ น อนโรคที/เป็ นต้ องลดลงด้ วย เราว่ าโครงการในชุ มชน ลักษณะนีเ( หละที/เรียกว่ าประสบความสําเร็จ เมื อ ก่ อนนี เ วลาวางแผนจะทํ างานเราก็ ต้อ งดูว่า เรามี กําลังอยูเ่ ท่าไร เรามีงานอะไรบ้ าง จะขยายงานใหม่ๆออกไปได้ สกั
P 38 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
กี ชุมชน โดยเอาข้ อจํากัดของเราเป็ นตัวตัง งานมันก็ขยายไปได้
อื นรู้เรื อง(อาจเป็ อาจเป็ นชุมชนข้ างเคียง หรื อชุมชนไกลๆที ร้ ู เรื องจากการ
ช้ าๆ ปี ละนิด ตอนนี พอวิธีคิดเราเปลียน ย น เพราะจากประสบการณ์
อ่านหนังสือ จากสื อต่างๆ หรื อจากการประชุม) ก็เอาไปปรับปรุ ง
ทําให้ เราเห็นศักยภาพของชุมชน เห็นศักยภาพของมนุษย์ ว่าถ้ า
ทําเองได้ ไม่ต้องคอยให้ เราเข้ าไปทําให้ งานมันก็ขยายของมันไป
เมื อไรมนุษย์ตระหนักในปั ญหาของเขา เขามีความสามารถที จะ
ได้ เอง
แก้ ไขปั ญหาของตัวเขาได้ ด้วยตัวของเขาเอง ขอให้ ร้ ู ปั ญหา และ สาเหตุของปั ญหาผลกระทบของปั ญหาที จะตามมาของเขาเถอะ รั บ รองว่ า เขาทํ า ได้ และวิ ะวิ ธี ก ารที เ ขาเลื อ กแก้ ไขปั ญหามัน จะ เหมาะสมกับตัวเขาเอง เรามีวิชาการอยูก่ ็ช่วยๆให้ ข้อมูลเพื อให้ เขา สามารถตัดสินใจเลือกวิธีการได้ ถูกต้ องแต่เราต้ องคิดไม่แทนเขา ตัดสินใจแทนเขาอย่างเด็ดขาด (เพราะเขาคิ เพราะเขาคิดได้ ดีกว่าเรา และ เหมาะสมกว่าเรามากกกกกกก)
ถ้ าถามว่ าการทํางานอย่ างนี ม( ีปัญหาอะไรบ้ างไหม เราว่ าสํ า คั ญ มากที/ ตั ว เราเอง การทํ า งานกั บ ”คน”เขา สามารถ”สัมผัส”สิสิ/งที/ซ่อนอยู่ภายในเราได้ หมด เราต้ เ องเข้ า ไปในชุ มชนอย่ างจริ งใจ อย่ างมีความปรารถนาที/จะทําให้ ชุมชนมีสุขภาพดีขึน( มีความเชื/อมั/นในศักยภาพของชุมชน ภาพพจน์ และท่ าที/ของเราสําคัญมาก นับว่ าเป็ นปั จจัยแห่ ง ความสําเร็จที/สาํ คัญเลยเหละ
การให้ ข้อมูลโดยไม่ชีนํ นํา ไม่คิดแทน ไม่ตดั สินใจแทนเนี ย
ถ้ าเรามองภาพของความสําเร็ จของงานในชุมชนแจ่มชัด
มันเป็ นศิลป์นะจะบอกให้ แต่ถ้าเราทํางานกับชุมชนแล้ วตังสติ ให้ ดี
เช่นนี วิธีการทํางานก็ก็ไม่น่าจะยาก หรื อเป็ นสิ งที ไกลเกินฝั น การ
ว่าเราทําแค่ให้ ข้อมูล ไม่คิดแทน ไม่ตดั สินใจแทนโดยเด็ดขาด ก็คง
วางแผนการดําเนินงานก็มองเห็นกิจกรรมทุกอย่างได้ อย่างแจ่มชัด
ทําไปได้ แหละ แต่มนุษย์นี นะบางที ก็ดื อน่าดูเราให้ ข้อมูลแล้ วก็ยงั
การทํ า งานจะต้ องมี ก ระบวนการอย่ า งไร ที ม งานเราต้ องมี
อยากทําอย่างที ตวั เองคิด หรื อบางทีเราเองนั องนั นแหละที ไม่แน่ใจ
สมรรถนะอย่างไร เป็ นเรื องที เตรี ยมกันได้ หลังจากเราเปลี ยนวิธี
ว่าวิธีการที ชุมชนคิด ริ เริ ม และจะทํามันจะดีไหม เราก็คงต้ องให้
คิดใหม่ในการทํางาน ก็ ทําให้ งานเราขยายออกไปได้ เร็ ว ชุมชน
ชุมชนได้ ลองทําให้ ได้ เรี ยนรู้ จากการกระทําของตนเอง ถ้ ามันไม่
ไหนพร้ อม ตระหนักในปั ญหาก็ดําเนินการไปได้ เลย ไม่ต้องรอเรา
ถู ก ต้ องเขาก็ จ ะปรั บ ไปเอง แต่ เ ราต้ องมองวิ ธี ก ารที จ ะตาม
มาดําเนินการให้
ประเมินผลว่าสิง ที คิดไว้ มนั ใช้ ได้ ไหม ถ้ าใช้ ไม่ได้ ก็ปรับกันไป มันก็ เป็ นกระบวนการของการเรี ยนรู้ไปด้ วยกันระหว่างเราและชุมชน
วันนี เล่าแนวคิดให้ ฟังก่อน บางคนอาจว่าเพ้ อฝั น ทําได้ แน่เหรอ แต่ทําได้ จริ งๆคราวหน้ าจะมาเล่าประสบการณ์ให้ ฟัง ☺
งานที ชุม ชนริ เ ริ ม เอง คิ ด เองนี เ ขาก็ จ ะทํ า ของเขาเอง ต่อไปเรื อ ยๆ สภาพสังคม เศรษฐกิ จ เปลี ย นไป เขาก็ ปรั บตัวได้ อย่ า งเหมาะสม เรานานๆที ก็ ไ ปเยี ย มเยื อ นให้ ข้ อมู ล ถาม สารทุกข์สกุ ดิบกันบ้ าง ให้ ข้อมูลใหม่ๆกันบ้ นบ้ าง หรื อจัดเวทีให้ เขา ได้ ม านํา เสนอผลสําเร็ จ ของเขาก็ เ พี ยงพอแล้ ว งานต่างๆก็ จ ะ ดําเนินการไปได้ โดยเราไม่ต้องไปทําอะไร เพราะมันเป็ นส่วนหนึ ง ของวิถีชีวิตเขาไปแล้ ว พอทําแล้ วสุขภาพคนในชุมชนดีขึ น ชุมชน
P 39 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
i æ e i u o ! " i www.oha-th.com
#a %&' 15-16 ) " 2553
แผนงานสร้ างเสริ มสุขภาพช่องปากคนพิการ สสพ.ได้ ได้ลงพืน3 ทีภ6 าคเหนือ เพื6อเยีย6 มเยียน
และ ติดตามผลการดําเนินงาน “การพั การพัฒนาระบบบริการสุขภาพช่องปากระดับปฐมภูมใิ นกลุ่มคนพิการทุกประเภท” ประเภท ในพืน3 ที6 จ.เชียงราย ร่วมงานประชุมแลกเปลี6ยนเรียนรูแ้ ละเพิ เพิ6มขยายเครือข่ายทันตบุคลากรสร้างเสริมสุขภาพคนพิการ จังหวัดเชียงราย โดยมี ทพ.โคสิต อบสุวรรณ เป็ นประธานเปิ ดงาน และ ทพญ.รพิ รพินท์ อบสุวรรณ เป็ นผูจ้ ดั งาน บรรยากาศอบอุ่น เป็ นกันเอง มีแต่ความประทับใจแบ่งปนั ให้แก่กนั ได้ทงั 3 สาระความรูแ้ ละรับสือ6 สอนทันตสุขศึกษา จาก ม.มหิดลไปอําเภอละชุดอีกด้วย ทันตบุคลากรจังหวัดเชียงรายให้ความสนใจ เข้าร่วมงานอย่างคับคัง6 มีพน3ื ทีจ6 .เชี เชียงรายและใกล้เคียงสมัครเข้าร่วมโครงการมากมายค่ะ การประชาสัมพันธ์สร้างเครือข่ายแห่ ย งความสุข ของสสจ.เชียงราย ดีเลิศ ทะลุเป้าจริงๆ นับว่าจ..เชียงรายเป็ ยเป็ นเมืองหลวงทางภาคเหนือของงานสร้างเสริมสุขภาพช่องปากอย่างแท้จริงค่ะ
#a %&' 21 ) " 2553 ภาคเช้ า แผนงานสร้ างเสริ มสุขภาพช่องปาก คนพิการ สสพ. ได้ เข้ าร่ วมประชุมทางวิชาการรับฟั งการบรรยายเรื อง How can health literacy bring new opportunities to Thailand โดย Mr.Roy Batterham, Deakin University, Australia ภาคบ่าย ลงพื นที เยี ยมบ้ านคนพิการในพื นที รับผิดชอบ ของ ทพญ.แพร จิตตินนั ทน์ รพช.บางใหญ่ จ.นนทบุ นนทบุรี อ่านเรื องราวการเยี ยมบ้ านกับ Mr. Roy และเรื องเล่าประทับใจของเครื อข่ายแห่งความสุขอีกมากมายได้ ที เวบไซต์ สร้ างเสริ มสุขภาพช่องปากคนพิการ
www.oha www.oha-th.com P 40 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
#a %&' 16-18
i 2 " 2553 แผนงานสร้างเสริมสุขภาพช่องปากคนพิการ สสพ.ได้ สสพ ลงพื ลงพืน3 ทีภ6 าคใต้ เพื6อเยีย6 มเยียน และ
ติดตามผลการดําเนินงาน “ การพัฒนาระบบบริการสุขภาพช่องปากระดับปฐมภูมใิ นกลุ่มคนพิการทุกประเภท” ประเภท ในพื3นที6 จังหวัดสงขลา และ จังหวัดพัทลุง โดย วันที6 16 สิงหาคม 2553 เยี6ยมเยียนพื3นที6จงั หวัดสงขลา มีการจัดเวทีแลกเปลี6ยนเรียนรู้ ณ โรงเรียนสงขลา พัฒนาปญั ญา จ.สงขลา เข้าร่วมรับฟงั การนํ าเสนอผลการดําเนินงานโครงการเพื งานโครงการเพื6อการพัฒนาต้นแบบงานสร้างเสริมสุขภาพช่องปาก ระดับปฐมภูมใิ นกลุ่มคนพิการของรพท.สงขลา สงขลา และรพช.ระโนด และรพช และวันที6 17 สิงหาคม 2553 เยีย6 มเยียนพืน3 ทีจ6 งั หวัดพัทลุง มีการจัดเวที แลกเปลี กเปลีย6 นเรียนรู้ ณ โรงพยาบาลควนขนุน เข้าร่วมรับฟงั การนําเสนอผลการดําเนินงานโครงการเพื6อการพัฒนาต้นแบบงานสร้างเสริม สุขภาพช่องปากระดับปฐมภูมใิ นกลุ่มคนพิการของ รพช.ป รพช า่ บอน จ.พัทลุง
#a %&' 27 i 2 " 2553 , #a %&' 27 a 4 4 2553 เครือข่ายนักวิชาการสร้ สร้างเสริมสุขภาพช่องปากคนพิการ สสพ. สสพ ประชุมเพื6อพัฒนาโครงการวิ โครงการวิจยั เรื6องการสังเคราะห์องค์ความรูเ้ พือ6 การพัฒนาระบบบริการและระบบสร้างเสริมสุขภาพช่องปาก สําหรับคน พิการในประเทศไทย
#a %&' 10 a 4 4 2553 เครือข่ายนักวิชาการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากคนพิการ สสพ. สสพ ประชุ ะชุมเพื6อพัฒนาโครงการวิ นา จยั เรื6อง การส่งเสริมวิชาการทันตกรรมสําหรับผูพ้ กิ าร
#a %&' 24 a 4 4 2553 เครือข่ายนักวิชาการสร้างเสริมสุขภาพช่องปากคน พิการ สสพ. เข้าร่วมการประชุมทันตบุคลากรจังหวัดราชบุรี ณ. ณ สสจ.ราชบุรี ขอขอบคุณ พีก6 อ้ ย (ทพญ.มัณทนา) สสจ.ราชบุรี ทีมอบโอกาสอั ม6 อบโอกาสอันดีให้ สสพ.ได้ สสพ ประชาสัมพันธ์งานเครือข่าย ทันตบุคลากรสร้า งเสริม สุขภาพช่ องปากคนพิการค่ะ เรียนถึง คุ ณหมอต่ าย รพท.ราชบุ รี กรุณารีบส่งโครงการมาให้น้องปู usanee3760@gmail.com @gmail.com ด้วยนะคะ ☺
P 41 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
แรงบันดาลใจในการทํ นการทํางานสร้างเสริมส ุขภาพช่องปากสําหรับคนพิการ ทพญ.รพิ รพินท์ อบสุวรรณ รักษาการแทนหัวหน้ากลุ่มงานทันตสาธารณสุข สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดเชี ยงราย เขาจะเป็ นอย่างไรและมีโอกาสอย่างคุณแม่เราหรื อไม่ ข้ าพเจ้ า เชื อว่าน้ อยมาก ข้ าพเจ้ าจึงตังคํ าถามนี อยู่เสมอ และต้ องการหา คํ า ตอบพร้ อมกั บ คิ ด หาทางที จ ะหยิ บ ยื น สิ ง ที คิ ด ว่ า ดี และ เหมาะสมให้ ค นพิ ก ารอื น ๆ สิ ง เดี ย วที ข้ า พเจ้ า คิ ด ว่า อาจจะหา คําตอบได้ ได้ คือ การไปเยี ยมบ้ านคนพิ นคน การเหล่านัน พร้ อมกับสร้ าง เครื อข่ายช่วยกันทํางาน ในฐานะที ข้ า พเจ้ าเป็ นข้ า ราชการสาธารณสุข เป็ น ทันตแพทย์ ป ระจํ า สสจ. น่าจะมีช่องทางที จะทํ าอะไรสัก อย่า ง ภาพคุ ณ แม่ ข องข้ า พเจ้ า (นางพงา นางพงา ปรั ก กมะกุ ล อายุ 76 ปี ) ในบรรยากาศแห่ งความสุ ข ที/ ท่ า นได้ รั บ คื อ แรงบันดาลใจ และจุดประกายให้ ข้าพเจ้ าหันมาสนใจงานที/ เกี/ยวข้ องกับผู้พิการมากขึน(
ประกอบกับในช่ วงเวลาที ทพญ.พจนา ทพญ จาก รพ.เวีย งแก่ น ได้
เนื องจากคุณแม่ของข้ าพเจ้ าเป็ นอัมพฤกษ์ มพฤกษ์ ซีกขวา มาได้
พิการและการที จะมีผ้ มู าร่ วมงาน ทังๆที ข้าพเจ้ าเองก็ไม่ทราบว่า
ประมาณ 6 ปี แล้ ว ไม่สามารถช่ วยเหลือตนเองได้ ทงั หมด ต้ อ ง
จะต้ องทําอะไรบ้ าง และ สสพ.มีมีบทบาทอย่างไร แต่คิดอยู่เสมอว่า
อาศัย wheel chair ในการเดินทาง และเวลาปวดฟั น คุณแม่
ต้ องดีกว่าคิดคนเดียวแน่นอน ต้ องทํ ง างานให้ สนุก และมีความสุข
อยากให้ ข้ า พเจ้ าไปด้ ว ยทุก ครั ง เพราะคุณ แม่ ก ลัว การทํ า ฟั น
กับการทํางาน ขณะเดียวกัน ข้ าพเจ้ าจะไปหาทางชักชวนน้ องๆใน
ต้ อ งการกํ า ลัง ใจ และรู้ สึก อุ่น ใจจากลูก สาวทัน ตแพทย์ ซึ ง
แต่ละอําเภอที สมัครใจ มาร่ วมงานกัน ช่วยกันบรรเทาความไม่
ข้ าพเจ้ าอยู่ถึงจังหวัดเชียงรายขณะที คณ ุ แม่อยู่กรุ งเทพ ข้ าพเจ้ า
สะดวกของผู้พิพิ การในการมารั บ การรั กษาทางทัน ตกรรม หรื อ
จะต้ องหาเวลาเพื อพาคุณแม่ไปรักษาฟั น แต่เนื องจากคุณแม่มี
อย่างดีที สดุ พวกเราจะร่วมกันดูแล ให้ ความรู้สง่ เสริ มทันตสุขภาพ
สุข ภาพจิ ต ดี เ ยี ย ม มี ค วามสุข เพราะได้ รั บ กํ า ลัง ใจ ความรั ก
มิให้ เขาเหล่ เขาเหล่านันต้ องมีปัญหา และทนทุกข์ทรมานกับการปวดฟั น
ความอบอุน่ จากลูกๆ และญาติพี น้องทุกคนในครอบครัว พวกเรา
ก่อนไปประชุมร่ วมกับสสพ.ข้ สสพ าพเจ้ าได้ รับโครงการ การ
รู้สกึ ว่าคุณแม่ดีวนั ดีคืน ข้ าพเจ้ าคิดเสมอว่า แม้ คุคณ ุ แม่จะป่ วยกาย
ส่งเสริ มทันตสุขภาพของแต่ละอําเภอที สง่ มาให้ ทางจังหวัด เมื อ
แต่ก็ช่ างมี บุญจริ งๆที มี คนดูแลอย่างยอดเยี ยอดเยี ยม แต่ ส/ ิงเดียวที/
ได้ อา่ นแต่ละโครงการแล้ วพบว่า โครงการที นา่ สนใจและเกี สน ยวข้ อง
คุณแม่ บ่นอยู่เสมอคือ อยากเดินได้
กับคนพิพิการคือโครงการของโรงพยาบาลศูนย์ เชียงรายประชา-
ชวนให้ ไปประชุมร่วมกับ สถาบันสร้ างเสริ มสุขภาพคนพิการ สสพ. เกี ยวกับเรื องการสร้ สร้ างเสริ มสุขภาพช่องปากคนพิ งปากคน การ เมื อวันที 19 มกราคม 2553 ทําให้ ข้าพเจ้ าเริ มพบแสงสว่างที จะทํางานด้ านผู น้
จึงทําให้ ข้าพเจ้ าเข้ าใจและรู้ ซึ งกับประโยคที ว่า ความ
นุเคราะห์ , โรงพยาบาลเวียงแก่น และโรงพยาบาลเวียงป่ าเป้า
พิการคือความไม่ สะดวก ไม่ ใช่ ไม่ สบาย แล้ วผู้พิการคนอื นๆล่ะ
ข้ าพเจ้ าจึงได้ นําโครงการทังสามนี นําเสนอต่อทาง สสพ. สสพ พร้ อม
P 42 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
กับขอให้ ผ้ เู ข้ าร่ วมประชุมครัง ต่อไป ประกอบด้ วยทันตแพทย์จาก
จึ ง ถื อ เป็ นการสื อ สารวิ ธี ห นึ ง
ซึ ง การสื อ สารวิ ธี นี เ ป็ นการ
รพศ.เชียงรายประชานุเคราะห์ ,รพ.เวียงแก่น ,รพ.เวียงป่ าเป้า,
ช่ ว ยเหลื อ กัน ทํ า งานในชุ ม ชนที ส ะดวก ประหยัด เวลา เวล และมี
และ สสจ. ผู้ เข้ าร่ วมประชุ ม กั บ สสพ.ครั ครั ง ที 2 ในวั น ที
ประสิทธิภาพพอสมควร เหมาะกับบริ บทของความทุรกันดารของ
31 มีนาคม 2553 จึงประกอบด้ วย ทันตแพทย์ 4 คน ที จะร่ วมเป็ น
ชุมชนนัน
อําเภอนําร่องของจังหวัดเชียงราย ข้ า พเจ้ า เริ ม มี เ ครื อ ข่ า ยในจัง หวัด และทุก คนมี ค วาม มุ่ง มั น ที จะทํ างาน โดยคาดหวังว่า ทัน ตแพทย์ จ าก 3 อํ า เภอนี จะเป็ นกําลังสําคัญที จะร่ วมสร้ างสรรค์งาน เพืพื อผู้พิการต่อไปใน อนาคต
บ้ านหลังแรกที เราไปเยี ยม ผู้พิการไม่สามารถช่วยเหลือ ตัว เองได้ แม่ ซึ ง ก็ มี ค วามพิ ก ารเพี ย งเล็ ก น้ อ ยที ข าเป็ นผู้ดูแ ล หลังจากได้ พดู คุยและดูสิ งแวดล้ อมทําให้ เรานํามาปรึ กษากันเพื อ หาทางช่วยเหลือ แม่ของผูผู้พิการแสดงความขอบคุณที เรามาเยี ยม และพยายามจะมอบข้ ยามจะมอบข้ าวสารที เก็บเกี ยวได้ ให้ แก่พวกเรา ข้ าพเจ้ า ข้ าพเจ้ าทําหน้ าที ทนั ตแพทย์ สสจ. ในเรื องผู้พิการอย่าง เต็มที เพื อให้ บรรลุความตังใจ ซึ งข้ าพเจ้ าเอง ก็ยงั ไม่ทราบว่า ใน
จึงสนองตอบในมิตรไมตรี นนด้ ั วยการซื อข้ าวสารดังกล่าว และมี ความตังใจที จะกลับไปเยี ยมอีก
ฐานะทันตแพทย์จะทําอะไรเพื อผู้พิการที เรี ยกว่าดีและเหมาะสม เ ริ ม แ ร ก เ ร า จึ ง เ ริ ม ด้ ว ย ก า ร เ ยี ย ม บ้ า น ผู้ พิ ก า ร ร่ ว ม กั บ ทพญ. ศริ นทิพย์ หัวหน้ ากลุ่มงานทันตกรรม รพศ. รพศ เชียงรายประชานุเคราะห์ ทุกวันพุธของสัปดาห์ ซึ งเป็ นแผนงานของกลุม่ งานทันตกรรม รพศ.เชียงรายอยู อยูแ่ ล้ ว การไปเยี ยมบ้ านผู้พิการนัน เสมือนหนึ งไปเยียี ยมญาติ ด้ วยมิตรไมตรี ทําความรู้ จักกันก่อน ด้ วยความละเอียดอ่อน เป็ นการทําความรู้จกั ซึง กันและกัน พร้ อม กับเป็ นการสํารวจความจําเป็ นพื นฐานที คาดว่า เป็ นสิ งที ผ้ พู ิการ ควรจะได้ รั บ โดยเป็ นความร่ ว มมื อ กัน ระหว่า ง ทัน ตบุค ลากร
“ ยัง มีค วามทุกข์ยากลําบากอี กหลายเรื อ ง ในชีวิต ก่อนจะถึงเรื องสุขภาพช่องปาก อย่ารีบร้อน
ผู้ดแู ล และบุคคลอื นๆที เกี ยวข้ อง มีการบันทึกภาพทุกครัง ที ออก
ที จ ะเร่ ง งาน จงใช้ ค วามละเอี ย ดอ่ อ นและดู แ ล เสมือนญาติ แล้วงานที ว่าดีและเหมาะสมกับผู้พิการ
เยี ยมบ้ าน และนําเสนอสูบ่ คุ ลากรที เกี ยวข้ องเพื อหาทางช่วยเหลือ
ก็จะเกิ ดขึDนด้วยความตังD ใจ ”
พร้ อม สหวิชาชีพ เจ้ าหน้ าที รพ.สต. อบต. อสม. อสม คนพิการและ
P 43 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
คุณยายท่านนี ตาบอดและหูหนวกแต่เราพบว่าคุณยายมี
ผู้พิการท่านนี ไม่สามารถขยับท่อนล่างได้ โดยมีผ้ ดู แู ล
สุขภาพจิ ตที ดีและดูมีค วามสุขมากกับชี วิตที เ ป็ นอยู่และชื นชม
เป็ นผู้สูงอายุในการหาอาหาร และอยู่เป็ นเพื อน เป็ นครั ง คราว
คุณตาและลูกหลานที ดูแลอย่างดียิ ง คุณยายดีใจมากที เรามา
โดยไม่มีญาติอยู่ด้วยเลย สภาพ สิ งแวดล้ อม ไม่เอื ออํานวยให้ มี
เยี ย ม แม้ เ ราจะไม่ได้ ทํ า อะไรมากมายนัก แต่เ ราสัม ผัสได้ ถึ ง
สุขภาวะที ดีได้ ข้ าพเจ้ าและคุณหมอศริ นทิพย์ได้ พยายามสํารวจ
ความรู้สกึ นัน
สิ งแวดล้ อมโดยรอบ บันทึกภาพ และคิดหาทางที จะช่วยจัดการ
ไปเยี/ ยมบ้ านผู้ พิ ก ารกั น เถอะ และเราจะพบ ความรู้ สึ ก ที/ซ่ อ นอยู่ใ นบ้ า นหลั ง นั (น นอกเหนื อ จากความ ต้ องการทางวัตถุและความรัก คือความเหงา
สิ ง แวดล้ อ มเหล่ า นัน ให้ ดี แ ละเหมาะสมยิ ง ขึ น โดยขอความ ช่วยเหลือจากทาง อบต. , รพ.สต. และ รพศ.
ผ่านทางภาพถ่ายหลังจากที ทพญ.ศริ นทิพย์ ได้ ประสาน คุณตาออกมาต้ อนรับเราด้ วยท่าทางการเคลื อนไหวที กระฉับกระเฉงและอารมณ์ ดี คุณตาบอกว่าไม่มีปัญหาอะไรเลย เพราะลูกหลานดูแลดี ทุกวันนี ยังทํางานได้ อยู่ ดีใจมากที หมอมา
ขอความช่วยเหลือ ทําให้ สภาพแวดล้ อมในบ้ านดีขึน มิตรภาพ และความสุขจึ งเกิ ด ขึน เรื องสุขภาพช่อ งปากจึง จะเป็ นเรื อ งที ตามมาในอนาคต
เยี ยม และอยากให้ พวกเรามาอีก ในวันนันพวกเรารู ้ สกึ สดชื น เมื อ เห็นรอยยิ มของคุณตาและลูกหลานที ดแู ล ความเข้ าใจ ความรั ก และความอบอุ่ นภายใน ครอบครัว คือยาใจที/ผ้ พ ู ิการต้ องการ
P 44 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ข้ าพเจ้ าเชื/อว่ าความประณีตและความละเอียดอ่ อน ในการทํางาน จะนํามาซึ/งความศรั ทธา และผลสําเร็ จของ งาน
ทีเ ราแสดงความเป็ นมิตรและแจ้ ง วัตถุประสงค์ของการมา ทําให้ กําแพง ระหว่างเขากับเราทลายลง หากเด็ ก สาวคนนี (ไ ด้ รั บ การดู แ ลรั ก ษาอย่ างมี ประสิท ธิ ภาพ เขาจะเป็ นกําลังสําคัญของสังคม มิใช่ ห ลบ ซ่ อนอยู่แต่ ในบ้ าน จนกระทั/งวันหนึ/งเด็กคนนีจ( ะเป็ นปั ญหา ของสังคมข้ าพเจ้ ารู้ สึกเสียดายโอกาสนี ม( าก และอยากหา โอกาสที/ดีหยิบยื/นให้ แก่ เด็กคนนี (
เด็กสาวผู้พิการแต่กําเนิดมียายเป็ นผู้ดแู ล เด็กมีอาการ เกร็ ง ตลอดเวลา แต่เ ราสัม ผัส ได้ ด้ วยรอยยิ ม ของผู้ป่ วยที แสดง ความดีใจที เรามาเยี ยม ขณะที คุณยายนัง ร้ องไห้ อยู่ปลายเตียง และทุกที ที มีโอกาสได้ ระบายกับเรา เราพยายามที จะสอนวิธีการ ดูแลสุขภาพช่องปากให้ กบั คุณยาย เพื อมิให้ เด็กเกิดการสําลัก ซึ ง เป็ นปั ญหาอยูเ่ สมอ
คุณยายท่านนี พิการทางสายตาแต่สามารถดํารงชีวิต และทํ า ภารกิ จ ส่วนตัวตลอดจนมี สุข ภาพจิ ตที ดี ห้ อ มล้ อ มด้ ว ย
ข้ าพเจ้ าสัมผัส ได้ ถึง ความรู้ สึก ท้ อแท้ แ ละทุกข์ ยากกับ
ลูกหลาน และเพื อนบ้ าน คุณยายกอดเราและอยากจะดูแลเรา
ภาระอั น หนัก อึ ง ของผู้ ดู แ ล ดัง นัน การไปเยี ย มบ้ านมิ ใ ช่ นํ า
ไม่อยากให้ กลับ ยิ มแย้ มแจ่มใส และพูดตลอดเวลาว่า ไม่อยากให้
ความสุขไปให้ ผ้ พู ิการเท่านัน แต่ยงั ประโยชน์ให้ กบั ผู้ดแู ล ซึ งเป็ น
กลับเลย ดีใจจริ งๆที หมอมาเยี ยม เพื อนบ้ านออกมาต้ อนรับพวก
กําลังสําคัญที ทําให้ ผ้ พู ิการดํารงชีวิตอยูไ่ ด้
เราด้ วยความรู้สกึ ที ดี เรารู้สกึ ประทับใจ ในเมื/อกายกับใจสัมพันธ์ กันเป็ นหนึ/ งเดียว ทําไม เราไม่ ลงที/ใจก่ อนล่ ะ แล้ วสิ/งดีๆจะตามมา
เด็กสาวซึ งมีความพิการทังแขนและ ขา ตลอดจนการ สือ สารแสดงความอาย ในการออกมาพบคนแปลกหน้ า หลัง จาก
P 45 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
อย่างดี โดยช่างประจําหมู่บ้าน ทําให้ การเยี ยมบ้ านครัง นี เราได้ มี โอกาสสนทนากั นากับคุณตาคุณยาย อย่างสนุกสนาน เมื อคุณตาเห็น พวกเราก็ พ ยายามที จ ะเล่ า เรื อ งลูก และหลานให้ ฟั งอย่ า งมี ความสุข คุณตาได้ อวดของที ลกู สาวมอบให้ และอวดหลายๆอย่าง ที คุณ ตาอยากเล่า ให้ พ วกเราฟั ง คุณ ตาคุณ ยายรอวันที ลูก จะ ผู้พิก ารทางด้ า นสุขภาพจิ ตท่านนีร ี บ กระวี กระวาดมา ระวาด แปรงฟั นเมื อทราบว่าหมอฟั นมาถึงบ้ านแล้ วเราพบว่า เราเพียงแค่
กลับ มาในเร็ ว วัน นี อ ย่ า งใจจดใจจ่ อ ข้ า พเจ้ า รู้ สึ ก ได้ ว่ าแค่ โทรศัพท์ อย่ างเดียวไม่ พอ ต้ องมีสัมผัสโอบกอดด้ วย
ได้ ร้ ูจกั ผู้พิการเท่านัน แต่เราไม่สามารถสื อสารอย่างอื นได้ จึงได้ แค่แนะนําเรื องการส่งเสริ มสุขภาพช่องปาก โภชนาการและอื นๆ เท่าที พอจะสือ สารกันได้ และลากลับ
การเยี ย มบ้ านผู้ พิ ก ารท่ า นนี ซ ึ ง มี อ าชี พ ในการซ่ อ ม มอเตอร์ ไซค์ เป็ นเพียงแค่ไปทําความรู้ จกั กันและเสมือนไปเยี ยม ญาติ ขณะเดียวกันได้ ทราบข้ อมูลเพิ มเติมคือพบว่ามีหลานซึ ง เป็ นลูกของพี ได้ รับการเลี ยงดูโดยคุณยายอยูใ่ นเปล ทีมงานเราจึง คุณตาผู้พิการแขนขา มีคณ ุ ยายเป็ นผูผู้ดแู ล สิ งแวดล้ อม ภายในบ้ านได้ รับ การปรั บ ปรุ ง เพื อ เอือ อํานวยให้ คุณ ตาได้ ออก กําลังกายแขนขา โดยคํานึงถึงความปลอดภัยเป็ นหลักในทุกๆจุด ของบ้ านเราได้ พบสิ งประดิษฐ์ หลายอย่างที ได้ รับการออกแบบมา
ได้ ให้ ข้อแนะนําเรื องการดูแลและข้ อพึงระวังในเด็กแรกเกิดด้ วย การเยี/ ยมบ้ านผู้พิการจึงมิใช่ เพียงแค่ ผ้ ูพิการเท่ านัน( แต่ ได้ ดู บ ริ บ ทรอบด้ านเพื/ อ ให้ การไปเยี/ ย มบ้ านนั (น เกิ ด ประโยชน์ สงู สุด ☺
P 46 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
เยี่ยมผูพิการหูหนวก พูดไมได 1 คน และอบต. สํารวจ เสนทาง จึงตกลงไปดวยกัน ผูพิการมีฟนตองถอน 4 ซี่ จึงตัดสินใจถอนใหเลยที่แครใตถุนของเพื่อนบานทามกลาง ชุมชนนอยๆที่มามุงดู
ล ุยไปกับ 4WD
นึกถึงถาเราไมเขเขาไป ทําฟนใหเขา เขาก็ตองเดินทาง ลําบากไปทําฟนกับเรา เหมือนที อนที่เราลําบากขึ้นดอย มาหาเขา รากก็หัก แคะรากก็ก็สําเร็จดวยดี ยังดีที่มีไฟฉายติดหัวมิฉะนั้น คนสองไฟจะเมื่อยมากเลย แตทพ.ก็ พ ตองบังคับหัวใหตรงกับที่ แคะรากดวย ระหวางที่เราตรวจผูพิการ อบต.ก็ อบต รอเรา แลว ตอนเขาสํารวจเสสนทางเราก็ดูเขา การเดินทางมีชวงที่ตองใชโซ พันลอ แตปรากฏวาโซสั้นไป มัดไมได จึงตองลงจากรถแลว ใหผูนําชุมชนขับรถขึ้นดอยให ให แลวพวกเราเดินขึ้นดอยตามรถ ขึ้นไป เหวอ..มัมันสจังมาเยี่ยมบ ม านรอบนี้ เสร็จแลวก็ขับรถ ลงมา แวะที่รพสต.กินขาวเกื เกือบบายสอง และแลวพายุเขา เชียงราย ยังโชคดี ที่ไมเจอน้ําปาไหลหลาก ฝนตกน้ําทวมใน เมืองคนขับรถบอกลุยน้ําทวมเลย เพื่อเปนการลางใตทองรถ ไปในตัว ด ว ย โอะ โอ ประหยั ด น้ํ าดี เสี ย ดายไม ได ถ า ย vdo เพราะ ตอนเดินทางมัวแตตื่นเตนอยูค ะ จบขาว... ☺
ทพญ.ศริ นทิ พย์ ปิ ติ วฒ ั น์สกุล รพศ.เชี เชี ยงรายประชานุเคราะห์
ครั้ ง หนึ่ ง ที ม งานดูดูแ ลทั น ตสุ ขภาพผู พิ การในเขต ตําบลแมกรณ อําเภอเมือง จังหวัดเชียงราย ไดไปเยี่ยมบาน คนพิ ก ารมาฝนตกก อ นหน า แต ก็ บ ยั่ น ไปตามกํ า หนดเดิ ม เจาหนาที่อบต,ไปดวย เพื่อไปสํารวจเสนทางจะทําถนนให ชาวบาน แลวก็ตกลงกันวาเดินทางโดยรถ 4 wd ก็เลยให คน สวนรพสต.แม แมกรณเอาจอบไปดวยพรอมโซมัดลอ เช็ค หมอน้ํา เตรียมน้ําเติมหมอน้ําหากเครื่องรอน ออกเดินทาง ดวยความลุย สุดๆ รวมแลวเกาชีวิต อบต.44 คนขับรถรพ. จํานวน 1 คนที่ถอยทัพไปเปนผูโดยสารเพราะไมมั่นใจใน เสนทาง จึงเปดทางใหผูนําชุมชนเปปนคนขับรถแทน คนขับ พรอมภรรยา ทพ.พรอมผูชวย จุดประสงคของทริปนี้คือ P 47 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
e ื'o e6 o4
ระยะทางอัน ยาวไกลทํ า ให้ พ วกเราชาวภาชี ก ว่า ร้ อย ชี วิตเหนื อยล้ ามากมาย แต่เมื อเรามาพบกับความเข้ มแข็งของ รพ.สต.ดงแคนใหญ่ อ.คําเขื อนแก้ ว จ.ยโสธรแล้ ว ทําให้ หวั ใจของ เราพองโตและหายเหนื อ ย ในฐานะคนทํ างานปฐมภูมิ คนหนึ ง เรารู้สกึ ว่างานทันตฯของเราเป็ นเรื องเล็กๆ ไม่เห็นมีใครจะมาสนใจ เราเลย นานๆจะมีใครผ่านมาเห็นความสําคัญ (ดูเหมือนน้ อยใจ แต่ เ ป็ นพลัง ให้ ทํ า งานมาจนถึ ง ทุก วัน นี ) พอมาศึ ก ษาดูง านที รพ.สต.ดงแคนใหญ่ แล้ วทราบได้ เลยว่าที นี เห็นความสําคัญของ งานทันตฯแน่นอน ห้ องทําฟั นใหม่ กว้ างขวาง สามารถเข้ าออกได้ สะดวกถึงแม้ คณ ุ จะต้ องนัง รถเข็นมาก็ตาม สิง แวดล้ อมภายนอกที สะอาด สบายตา พร้ อมมี ธ งและสติ ก เกอร์ 3S สีส ัน สดใส รั บ นโยบายใหม่ของรมต. ก็ทําให้ รพ.สต.แห่งนี ดูนา่ ใช้ บริ การยิ งนัก น้ องหอม หรื อ “หอมไกร อาจวิ ชั ย ” เจ้ า พนัก งาน ทันตสาธารณสุข ชํ า นาญงาน จบทันตาฯรุ่ น 12 จากขอนแก่ น (นับ ดูแ ล้ ว กัน นะว่ า จบมากี ปี แล้ ว ..เก๋ า ขนาดไหน) เป็ นทัน ตา ประจําที นี เมื อก่อนทํางานที รพช. ย้ ายมาที นี เมื อปี 2547 น้ องหอม เล่าเรื องที นี ว่า มีคนไข้ เยอะ บางวันก็ 30-40 คน เวลานัดเด็กมา เคลือบหลุมร่ องฟั น ก็ไม่ได้ บอกคนไข้ นอกหรอกว่ามีเด็กมาทําฟั น
ด้ วย คนไข้ แถวนี ก็จะเห็นว่ามีเด็กรอเยอะ ใครรอไม่ได้ ก็กลับบ้ าน ไว้ มาใหม่ (ใกล้ ตวั ใกล้ ใจ ใกล้ บ้านจริ งๆค่ะ) มีวนั นึง คนเฒ่าคนแก่มาถอนฟั น ก็เห็นว่ายูนิตทําฟั นเนี ย หันศีรษะไปทางทิศตะวันตก ก็ บอกว่าจะดีหรื อ มันเป็ นทิศที คน ตายนอนนะเนี ย น้ องหอมจึงต้ องบอกว่า ทิศตะวันตกมันอยู่เฉียง ไปอีกนิดค่ะ อันนี มันยังไม่ใช่ คนไข้ ถึงยอยมนอนทําฟั นแต่โดยดี นี ไงละที เ รี ย กว่า ไหวพริ บ ปฏิ ภาณ เราเลยแซวว่า ทํา ไมไม่เอา สติกเกอร์ มาติดละว่า ทิศนี ทิศตะวันออกแบบรถคันนี สีแดงจะได้ ไม่ต้องคอยบอกคนไข้ อิอิ นอกจากนันยั งเล่าอีกว่า เมื อก่อนไม่มี เครื องปรับอากาศ เวลาทําฟั นตอนบ่ายๆ ขูดหินปูน ใส่ชุดเต็มยศ กาวน์ หมวก ผ้ า ปิ ดปาก เฟซชี ล ด์ ทํ า ไปเหงื อ แตกไป คนไข้ ก็ สงสาร ถามว่า ทําไมหมอทนได้ อากาศร้ อนมาก ..เห็นไหมคะ คนทํ า ดี ย่ อ มมี ค นเห็ น ใจ ตอนนี น ้ อ งหอมมี เ ครื อ งปรั บ อากาศ 2 เครื อ ง แต่ยังขาดกันสาดหน้ า ห้ อ งทํา ฟั น อยู่น ะคะ ใครสนใจ อุป ถั ม ภ์ เ ชิ ญ ติ ด ต่ อ ที ร พ.สต.ดงแคนใหญ่ โ ดยตรงค่ ะ (ขอค่ า โฆษณาด้ วย) ใครสนใจดูงานสามารถติดต่อได้ ที สสอ.คําเขื อนแก้ วได้ เลยนะคะ นอกจากที รพ.สต.ดงแคนใหญ่แล้ ว ยังมี สอ.นาเวียง อีก ที ห นึ ง ซึ ง น่า สนใจมากค่ะ ตํ า บลนี ส ามารถจัด ตัง ศูน ย์ 3 วัย ได้ เด็กเล็กมานอนกินนมแม่ที มานัง เล่นในศาลา เด็กโตหน่อยมานัง เรี ยนรู้เรื องการทอเสือ ทอผ้ า ทําฝ้ ายกับคนเฒ่าคนแก่ ดูแล้ วน่าชื น ใจค่ะ เพราะสอบถามคุณยายที สาธิตการทอเสื อให้ เราดูในวันนัน แล้ วท่านบอกว่า เด็กที โรงเรี ยนใกล้ ๆกันจะมาเรี ยนรู้ การทอเสื อ เอาไว้ ใช้ ในครัวเรื อนที นี หลังจากคุยกับคุณยายเสร็ จเราก็หดั อิ ว ฝ้ าย (เอาเมล็ดออกจากฝ้ ายที เพิ งเก็บมา) ดูง่ายๆ คิดว่าแค่หมุนๆ อืม ยากเหมือนกันค่ะ แต่ก็สนุกดี การเรี ยนรู้วิถีชมุ ชนของตัวเองจะ ทําให้ เรารักบ้ านเกิดของเรา ว่างๆก็อย่าลืมออกไปหาความรักนอก ห้ องทําฟั นของเราบ้ างนะคะ ขอขอบคุณ บุคลากร สสอ.คําเขื อน แก้ ว สอ.นาเวียง รพ.สต.ดงแคนใหญ่ และ รพ.ภาชี ที พาพี น้องเรา ไปศึกษาดูงานกันค่ะ ☺
P 48 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
หญิงไทยกําลังตกเป็นเหยื อ O_o !!! ใชแลวคะเรากําลังเปนเหยื่อของการทําตลาดของธุรกิจบุหรี่ ที่ปจ จุบนั มีเปาหมายเฉพาะในกลุมผูหญิง คะ! นั่นเพราะที่ผานมาผูหญิงทั่วโลกยังสูบบุหรี่นอย และการรณรงคไมสบู บุหรี่ก็เนนไปที่ผชู าย ซึ่งจุมจิ้มไดมี โอกาสเขารวมในการประชุมวิชาการ “บุ “ หรี่กบั สุขภาพแหงชาติ” ครั้งที่ 9 วันที่ 9-10 10 สิงหาคม ที่ผานมาจัด โดยศูนยวิจยั และจัดการความรูเพื่อการควบคุมยาสูบ(ศจย.)สนับสนุนโดย สสส. และมูลนิธิรณรงคเพื่อการไม สูบบุหรี่คะ ในงานนี้ไดเผยแพรตวั เลขโดยอางอิงขอมูลจากเว็บไซตขององคการ อนามัยโลก ซึ่งคาดวาในอนาคตนักสูบหญิงจะมีแนวโนมสูงขึ้นในขณะที่จาํ นวนนัก สูบชายจะคอนขางคงที่ ยืนยันไดจากขอมูลการบริโภคยาสูบของ 151 ประเทศทั่วโลกที่พบวา วัยรุน หญิงสูบบุหรี่เฉลี่ยประมาณรอยละ7ในขณะที ในขณะที่บางประเทศวัยรุนหญิงสูบบุหรี่ใกลเคียง กับวัยรุนชายคือรอยละ 12 สําหรับอัตราการสูบบุหรี่ของหญิงไทยอยูท3่ี .1% นั่นคือ 3 ใน100คน แมเปนตัวเลขที่ตา่ํ แตสถานการณปจ จุบันยังนาเปนหวง เพราะบริษทั บุหรี่กาํ ลังดําเนินกลยุทธทางการตลาดที่หลากหลายเพื่อกระตุนใหผหู ญิงสูบบุหรี่ ไมวาจะเปนการพัฒนาผลิตภัณฑใหสบู งายขึ้น เชน บุหรี่รสออน บุหรี่รสผลไม รสกาแฟ รสช็อคโกแลต การผลิตบุหรี่สาํ หรับผูหญิงโดยเฉพาะ เชน มวนเรียวยาว ซองสวย ชื่อยี่หอมีเสนหอยาง เวอรจิเนีย สลิม (Virginia slim) อีฟ(EVE) มิสตี้ (MISTY) และในประเทศไทยก็ พบวามีการวางขายบุหรี่ที่ผลิตสําหรับผูหญิงซึ่งยังไมไดรบั การอนุญาตใหนาํ เขารวมถึงการแปลงรางเปน เครื่องดื่มบรรจุกระปองอยาง “Liquid Smoking” ดวยโอ O_o ! ก็ชางคิดกันเนอะ อะ และ ลูกสาวกําลังตกอยูใ นอันตราย” และ“ลู งนร งกับ ตราย เปนโจทยท่วี าดวยเรื่องนร.หญิ การสูบบุหรี่ นร.หญิ หญิงในระดับมัธยมสูบบุหรี่กนั มากขึ้นกวาเมื่อหลายปกอน ซึ่งใน เรื่องนี้น้นั ทางกลุมทันตสาธารณสุขอยางเราก็ไดมสี วนรวมในการปองกันดวยนะคะ กับแคมเปญ “โนโนกระตายขาเดียว ยว ปองกันนักสูบบุหรี่หนาใหม” ยังไงละคะ คง เคยไดยินกันมาบางนะคะ และจุมจิ้มก็มโี อกาสไดเปนสวนหนึ่งในกิจกรรมนี้ดวยคะ เอาไวคราวหนาจุมจิ้มจะมาเลารายละเอียดใหฟง กันอีกที อิๆ ^.^ สําหรับเรื่องราวที่จมุ จิ้มนํามาฝากวันนี้ก็เพือ่ ใหทกุ ๆคนไดทราบถึงแผนใน การตลาดของบริษทั บุหรี่กนั คะเราจะไดปองกันและเตรียมพรอมรับมือกับเรื่องนี้ใน ฐานะที่เราก็เปนหนึ่งในบุคลากรทางสาธารณสุขนะคะงายๆก็คนใกลตวั เรานี่ละคะ เราจะไดปองกันลูกสาวหลานสาวของเราไมใหตกเปนเหยื่อไงละคะ และสุดทายนี้จุมจิ้มขอปดทายดวยขอ คิดดีๆ ที่นาจะเปนกําลังใจใหทกุ คนจากงานในวันนั้นที่เคาฝาก คาถาประจํากายสําหรับผูท ี่คิดจะผลักดันนโยบายไมวาจะเปนเรื่องใดก็ตามนะคะวา “คนเล็ก ๆ สามารถทําสิง่ ยิ่งใหญได ” คะ ^_______^
P 49 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
HA เฮฮา : พจนาน ุกรมคําศัพท์ค ุณภาพ โดย ทพญ.มยุ มยุเรศ เกษตรสินสมบัติ รพ.สมเด็จพระยุพราชปั ว จ.น่าน
“ โรงพยาบาลนีม( ี Sentinel event อะไรบ้ าง ” น้ องผู้ช่วยชุดเหลืองคนสวย ทําหน้ าที ประชาสัมพันธ์ ที ตึกผู้ป่วยนอกนิ ง ผู้ถามทิ ง ช่วงเวลา น้ องผู้ช่วยเริ มหน้ าซีด หันมาสบตาผู้เขียน ซึ งเดินตามอาจารย์ผ้ ตู รวจประเมิน Reaccredit ที โรงพยาบาล รงพยาบ อาจารย์หนั มามองหน้ า เหมือนส่งสัญญาณห้ ามผู้เขียนพูด น้ องผู้ช่วยปากเริ มสัน นิ ง ซีดไม่ร้ ูจะตอบอย่างไร พอเดินกลับจาก OPD เพื อไปทานอาหารกลางวันกับท่านอาจารย์ผ้ ตู รวจประเมิน ผู้เขียนก็เลยคุยกับอาจารย์ ว่า “อาจารย์ค่ะ อาจารย์ก็ถามเจ้ าหน้ าที เป็ นภาษาไทยซิคะ่ เจ้ าหน้ าที โรงพยาบาลเค้ าไม่ร้ ูจกั Sentinel event แต่เค้ ารู้จกั ความเสีย งที รุนแรงของโรงพยาบาล ที ต้องเฝ้ าระวังนะค่ะ ยิ งพวกเราอยูโ่ รงพยาบาลบ้ านนอกด้ วย” ย อาจารย์ก็ตอบว่า “ก็ก็สอนภาษาอังกฤษให้ เจ้ าหน้ าที เพิ งอีกสักคําจะเป็ นไรไป” นไรไป ผู้เขียนก็เลยอึ ง จากเรื/ องเล่ เล่ าสถานการณ์ จริ ง ฉบับนีก( ็เลย จะมาแนะนําพจนานุ กรมคําศัพท์ คุณภาพเพิ/มเติมจากฉบับก่ อน ที/ทิง( ค้ างไว้ แต่ ฉบับนีอ( าจจะเป็ นคําศัพท์ ท/ อี าจจะไม่ ค่อยคุ้ยหูสักเท่ าไร แต่ ถ้าใครพอจะรู้แล้ วก็อ่านผ่ านๆ ไปได้ นะค่ ะ 4 domains
พื นที พฒ ั นาคุณภาพในโรงพยาบาลแบ่งได้ เป็ น 4 คือ
:
(1)
หน่วยบริ การหรื อหน่วยงาน (2) กลุม่ ผู้ป่วย (3) ระบบงาน
(4) องค์กร การแบ่งพื นที เช่นนี ทําให้ สามารถตรวจสอบความครอบคลุมของการพัฒนาได้ ง่าย วางแผนจัดการเพื อป้องกันความซับซ้ อน ใช้ เครื องมือและเส้ นทางการพัฒนาที เฉพาะเจาะจงสําหรับพื นที แต่ละประเภท Appreciation :
การชื นชมยกย่อง การให้ คณ ุ ค่า การรับรู้ สิ งดีที สดุ ในผู้คนหรื อในโลกที อยู่รอบตัวเรา การยืนยันจุดแข็ง ความสําเร็ จ และ
ศักยภาพที ผา่ นมาและเป็ นอยูใ่ นปั จจุบนั การสําเหนียกในสิง ต่างๆ ที ให้ ชีวิตชีวาแก่ระบบที มีชีวิต และเป็ นวิธีการที มีความสํ วา าคัญมากทังในการ ทํางานร่วมกันและการประเมินโดยใช้ พลังของการมองด้ านบวกแทนที จะเป็ นการมองด้ านลบหรื อปั ญหา Big Q : Q
ในที นี หมายถึง quality การใช้
Big Q
เป็ นการเปรี ยบเทียบว่าหมายถึงการพัฒนาคุณภาพด้ วยโครงการใหญ่ๆ ที ก่อให้ เกิด
ผลกระทบสูง ขณะที small q เป็ นการพัพัฒนาในเรื องเล็กๆ ที อาจมิได้ เป็ นโครงการด้ วยซํ า Clinical self
:
การสืบค้ นเพื อประเมินคุณภาพและความปลอดภัยในการดูแลผู้ป่วยโดยทีมดูแลผู้ป่วย ใช้ ข้อมูลจากเครื องมือพัฒนา
คุณภาพทางคลินิกทุกอย่าง นํามาร้ อยเรี ยงกันด้ วยการจําแนกขันตอนต่ างๆ ของกระบวนการดูแลผู้ป่วย ว Cognitive walkthrough : การใครครวญสะท้ อนความคิด หรื ออาจเรี ยกง่ายๆ ว่าการย้ อนอดีต เป็ นการให้ ผ้ ท ู ี อยูใ่ นเหตุการณ์จริ งหรื อผู้ที มี
ประสบการณ์ในการใช้ เครื องมือใหม่ ได้ บอกเล่าถึงความคิดความต้ องการ ความรู้ สกึ ออกมาเพื อนําข้ อมูลเหล่านันไปปรั บปรุ งแก้ ไข สามารถ นํามาใช้ เพื อเรี ยนรู้เมื อเกิดเหตุการณ์ไม่พงึ ประสงค์ได้ ทังนี ต้ องสร้ างความไว้ เนื อเชื อใจให้ ได้ ก่อน P 50 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
CTQ : critical-to-quality ประเด็นที มีความสําคัญต่อการบรรลุเป้าหมายคุณภาพ เป็ นการวิเคราะห์สําหรับงานแต่ละเรื อง หรื อการดูแล
ผู้ป่วยแต่ละกลุม่ เป็ นสิง ที ผ้ รู ับผลงานบอกว่ บผลงานบอกว่าต้ องการอะไรจากงานของเรา ในการใช้ กบั six sigma ประเด็นเหล่านี ต้ องเฉพาะเจาะจง สามารถ วัดได้ และปรับปรุงได้ Genchi Genbutsu :
เข้ าไปเห็นด้ วยตาตนเองในสถานการณ์จริ ง เป็ นหลักสําหรับการบริ หารคุณภาพของญี ปนุ่ เนื องจากข้ อมูลที ได้ จาก
การรายงานนันมั กจะไม่ ไม่สมบูรณ์ ขาดรายละเอียดในเชิงบริ บท ทําให้ การแก้ ปัญหาเป็ นไปอย่างไม่เหมาะสม Lean :
ลีน แนวคิดการบริ หารงานที มงุ่ ขจัดความสูญเปล่าทุกด้ าน เพื อส่งมอบคุณค่าที ผ้ รู ับผลงานต้ องการ
PSG : Patient Safety Goals/Guides เป้าหมายความปลอดภัยสําหรับผู้ป่วยและแนวทางเป็ นประเด็ นประเด็นความปลอดภัยสําหรับผู้ป่วยที มี
ความสําคัญซึง ควรใส่ใจพร้ อมทังแนวทางการดู แลอย่างปลอดภัยที มาจากข้ อมูลวิชาการ Six sigma : การพัฒนาคุณภาพที นําการวิเคราะห์ทางสถิติและวิธีวิจยั เข้ ามาใช้ เพื อลดข้ อบกพร่ องในการทํางานให้ เหลือน้ อยที สด ุ โดยวัด
ข้ อบกพร่องเป็ น sigma Small q : Q
ในที นี หมายถึง quality การใช้ small
q
เป็ นการเปรี ยบเทียบว่าหมายถึงการพัฒนาคุณภาพในเรื องเล็กๆ ที อาจมิได้ เป็ น
โครงสร้ างด้ วยซํ า การสะสมคุณภาพในเรื องเล็กน้ อยจํานวนมาก อาจจะมีผลมากกว่าการรอทําเรื องใหญ่ๆ เพียงเรื องเดียว Trace : การตามรอย เป็ นการติ การติดตามสิง ใดสิง หนึง ที เคลือ นไปในระบบ เพื อเรี ยนรู้คณ ุ ภาพของในจุดต่างๆ ที สงิ นันเคลื อ นไป Track : เส้ นทาง ในที นี หมายถึงเส้ นทางการพัฒนา เริ มจากสิง ที ทําให้ ง่ายๆ พัฒนาให้ มีความสมบูรณ์ขึ น และไปเชื อมโยงกับองค์ประกอบอื น Trigger tool : เครื องมือส่งสั งสัญญาณ หมายถึงเหตุการณ์บางอย่างที ทําให้ เราฉุกใจคิดว่าอาจจะมีเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์เกิดขึ น นํามาใช้
เพื อการทบทวนเวชระเบียนหาเหตุการณ์ที ไม่พงึ ประสงค์ Turning point : จุดเปลีย น ในที นี หมายถึงขันตอนการดู แลผู้ป่วยซึง มีโอกาสเปลีย นแปลงแล้ วอาจจะทําให้ ผลลัพธ์การดูแลเปลี ยนไป ได้ มา
จากการมองย้ อนหลังซึง ทราบผลลัพธ์ของการดูแลผู้ป่วยแต่ละรายแล้ ว Unit optimization : การพัฒนาคุณภาพในระดับหน่วยงาน เป็ นการพัฒนาในระดับที เหมาะสมไม่เบียดเบียนหรื อตัดโอกาสของหน่วยงาน
อื น VSM : Value Stream Mapping
แผนภูมิสายธารแห่งคุณค่า เป็ นการวิเคราะห์กระบวนการทํางานเพื อตอบสนองความต้ องการของผู้รับ
ผลงานตังแต่ เริ มต้ นจนกระทัง ส่งมอบคุณค่าให้ แก่ผ้ รู ับผลงาน แสดงถึงความสูญเปล่าที เกิดขึ นในแต่ละขันตอนอย่ างชัดเจน เป็ นไงบ้ างเอ่ย บางคําอาจพอคุ้ยนะค่ะแต่บางคํา น้ องหลายคนบอกเขาแปลอย่างนี เลยหรื เลยหรื อพี เช่น Big q กับ Small q ที ใช้ เรี ยก การพัฒนาเรื องใหญ่ๆ กับเรื องเล็กๆ ก็ตรงดีนะ เผื อจะได้ ใช้ ในการจูนคลืน ให้ ตรงกับผู้ตรวจประเมินคุณภาพ เป็ นกําลังใจให้ ทกุ คนค่ะ ☺ P 51 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
เรือ งของรัตน์ : ปวดฟนบน
“ อยูจ่ ้ ะป้า ขึ นมาได้ เลย ” รัตน์ลกุ จากโต๊ ะ เดินไปจัดเตรี ยมชุดตรวจไว้ รอ ป้าแอ๋ว เดินหน้ ามุย่ ขึ นมานัง ลงบนเก้ าอี “ เป็ นไรล่ะป้า” “ โอ๊ ย ปวดฟั นมากเลยหมอ ปวดมาหลายวันแล้ วเนี ย แต่ติดขายหวยอยู่ ป้าเลยกินยาเอา แต่นี มนั ไม่ไหวแล้ หว ว ปวดขึ นตา ขึ นขมับไปหมดเลย” “ ป้านั งเลย บ้ วนปากก่อนนะจ๊ ะ เดีyยวรั ตน์ ดูให้ เอ้ า พิงมาเลยจ้ ะ รัตน์ปรับเก้ าอี าอี หน่อยนะป้า ปวดข้ างไหนคะนี” “ ข้ างบนขวานี หละหมอ ะหมอ ปวดมากเลย มันปวดตือ ๆไป
วัน นี ร ั ต น์ ทํ า งานสบายๆ ไม่ ค่ อ ยมี ค นไข้ เท่ า ไหร่ นั ก
หมด”
เนื องจากเป็ จากเป็ นวันหวยออก ซึ งมักจะไม่ค่อยมีคนไข้ อยู่แล้ ว ถ้ าไม่มี
ป้าแอ๋วอ้ าปาก รัตน์ตรวจดูฟันบนขวา คิดไว้ ในใจว่าคง
อาการหนั ก หนาจริ ง ๆ ชาวบ้ านส่ ว นใหญ่ จ ะอยู่ บ้ าน รอลุ้ น
เจอฟั นผุเป็ นรู โบ๋อยู่ หรื อไม่ก็เหงือกบวมตุ่ย เหมือนที เคยเจอใน
โชคชะตาที คาดหวังว่าจะมาถึงมากกว่า ส่วนใหญ่ในวันที 16 ของ
ทุกๆรายที มีอาการปวดมากขนาดนี
ทุกเดือน รัตน์กบั พี ไก่มกั จะถือโอกาสทํา 5 ส.บ้บ้ าง ทํางานเอกสาร บ้ าง รั ต น์ เ งยหน้ าขึ น มองนาฬิ ก า บ่ า ยสองโมงกว่ า แล้ ว ช่วงเวลาอย่างนี เป็ นช่วงเวลาของการนับถอยหลังเข้ าสู่การลุ้น การออกผลรางวัล จะได้ ยินเสียงวิทยุแทบจะทุกบ้ าน จวบจนเสร็ จ สิ นการออกผลรางวัลนัน แหละ ความคึกคักถึงกลับคืนมาสูช่ ุมชน อีกครัง หนึง ทีนี ก็จะเป็ นการยินดี หรื อแสดงความเสียดายที ตีหวย ผิดไปตั ดไปตัวสองตัว เป็ นสิง ที รัตน์ค้ นุ ชินมาตังแต่ จําความได้ ในหมูบ่ ้ าน แห่งนี
“ เอ.. อาการเป็ นยังไงบ้ างคะป้า ปวดมากี วนั แล้ วนี “ “ มันปวดมาห้ า หก วันแล้ วละ มันเริ มปวดตื อๆ น้ อยๆ ก่อน แรกๆก็ยังพอกิ นอะไรได้ แล้ วมันก็ ปวดมากขึน เรื อยๆ ลาม ขึ นมาที ตา แล้ วก็ ขึ นมาที ขมับนี กินอะไรก็ไม่ได้ เคี ยวข้ าวทีไรก็ ปวดตื อเลย กินยาเท่าไหร่ าไหร่ก็ไม่หาย ทรมานมากเลยหมอ” ทรมานมากเลยหมอ “ ป้าปวดตอนไหนบ้ างจ๊ างจ๊ ะ เวลากิ นนํ าเย็น นํา ร้ อน ของ หวานๆ ปวดไหมจ๊ ะ “ “ ไม่ปวดจ้ ะ มันปวดเวลาเคี ยวข้ าวเฉยๆ เวลากินนํ าเย็น ก็กินได้ นะ ไม่ปวดไม่อะไรเท่าไหร่”
“ หมอรัตน์อยูไ่ หมจ๊ ะ ” เสียงเรี ยกดังมาจากหน้ าสอ. รัตน์ชะโงกหน้ าไปดูก็เห็น ป้าแอ๋วยืนอยู่
รัตน์ใช้ กระจกส่องดู พยายามเขี ยหารู ผุ เท่าที เห็น ฟั น ป้าแอ๋วก็ดดู ีอยู่ อันที จริ ง คนในหมูบ่ ้ านนี รัตน์ได้ ตรวจฟั นแล้ วแทบ
P 52 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ทุกคน จําได้ เกือบหมดว่าฟั นใครเป็ นอย่างไรบ้ าง เวลามีใครปวด ฟั นมา รั ตน์ก็จะพอนึกออกว่าวันนีจ ะต้ องถอนซี ไหน แต่ป้าแอ๋ว
รั ต น์ ว างเครื องมือ ลงบนถาด หนัก ใจที จะหาทางออก สําหรับเคสนี รัตน์นงั ประมวลข้ อมูลทังหมด กับสิง ที ตรวจได้
เพิ งย้ ายตามลุงชมมาอยู่ที หมู่บ้านได้ สี ห้าเดือน ยังไม่เคยต้ องมา หารัตน์เลย ฟั นป้าแอ๋วก็ดดู ี มีหินปูนบ้ างนิดหน่อย แถมฟั นแกไม่มี อุดเลยซักซี รั ตน์พยายามเขี ย เป่ าลมดูทางด้ านข้ าง เผื อจะมีรูผุ อยู่ แต่ก็ไม่เจออะไร ที ริงถ้ าปวดมากขนาดที แกเล่ามา มันก็น่าจะ ตรวจเห็นรอยผุได้ ชดั เจน “ เอ... ป้าพอบอกได้ ไหมจ๊ ะ ว่าปวดซี ไหนน่ะ “ “ บอกไม่ถูกน่ะหมอ มันปวดไปทุกซี แหละ ถอนเลยได้ ไหมเนี ย ทรมานมากเลย ป้าไม่เคยปวดฟั เคยปวดฟั นมาก่อนด้ วย ไม่นึกว่า จะปวดได้ ขนาดนี ถึงกับเป็ นไข้ เลยนะ “ “ อืม งันเดี yยวรัตน์ขอลองเคาะดูหน่อยนะจ๊ ะ ถ้ าป้าปวด ที ซี ไหน ป้าบอกนะ “
อาการที มาพบ ปวดฟั นบนขวา ปวดตื อๆ มาห้ าหก วัน ปวดขึ นเรื อยๆ ปวดขึ นตา ขึ นขมับ ปวดเวลาเคี ยวอาหาร แต่เวลา กินนํ าเย็น ของหวานไม่ปวด บางครัง ก็ปวดขึ นมาเฉยๆ สิง ที ตรวจพบ ฟั นไม่มีรอยผุ ไม่โยก มีหินปูนเล็กน้ อย เคาะปวด แต่ไม่สามารถบอกได้ แน่นอนว่าปวดที ซี ไหน “ ถอนเถอะหมอ ซี ไหนก็ได้ ถอนไปเลย” อนไปเลย
รัตน์ใช้ ด้ามกระจกเคาะฟั นดู โดยเริ มเคาะจากซี ในสุด
“ รัตน์ก็อยากจะถอนให้ ป้าหรอกนะคะ แหม... แหม แต่ฟันป้า
ก่อน ป้าแอ๋วก็ บอกปวดเกื อบทุกซี ที เคาะ จะมากสุดก็ ซี 5,6,7 ที ออกจะปวดมากกว่าซี อื น รัตน์ลองเคาะเทียบสองข้ าง แกก็บอก
ดีมากเลยค่ะ ไม่มีรอยผุเลย รัตน์ก็ไม่ร้ ูจะถอนซี ไหนให้ ป้า”
ได้ ชดั เจนว่าข้ างขวาปวด แต่ข้างซ้ ายไม่มีอาการอะไร รัตน์เริ มจะ เครี ยดที หาไม่เจอซี ที เป็ นปั ญหา ทังๆ ที อาการปวดชัดเจนขนาดนี “ เอ... รัตน์ตรวจไม่เจอเลยจ้ ะป้า ว่าเป็ นซี ไหนน่ะ ฟั นป้า
รั ต น์ ทํ า ใจลํ า บากจริ ง ๆ ถ้ า จะต้ อ งถอนฟั น ให้ ป้ าแอ๋ ว เพราะฟั น แกดี ม าก ถ้ ามี ร อยผุ ส ัก หน่ อ ย รั ต น์ ยั ง พอทํ า ใจได้ มากกว่านี
ก็ดดู ีมากเลย เอาไงดีละ่ ”
“ แล้ วจะให้ ป้าทําไงล่ะหมอ กินยาเท่าไหร่ก็ไม่หาย” าย
“ ถอนไปเหอะหมอ เหอะหมอ ซี ไหนก็ได้ ป้าทรมานน่ะ” “ ป้าไม่เสียดายฟั ยฟั นเหรอคะ ฟั นป้ายังดีๆ อยูเ่ ลย” ลย “ ไอ้ เ สีย ดายมัน ก็ เ สียดายหรอกหมอ แต่ป้าปวดมาก ลุงชมแกว่าอยู่ว่าไปถอนฟั นซะ เดีyยวก็ หาย แกปวดๆฟั น พอมา ถอนออก ป้าก็เห็นแกกลับไปสบายทุกที ถอนออกเหอะหมอ ถอนออกเหอ ป้าจะ ได้ กินอะไรอร่อยเสียที”
“ เดีy ย วนะคะป้ า เดีy ย วรั ต น์ ล องถามหมอใหญ่ ที โรงพยาบาลให้ ก่อน ว่าจะทําไงดี หมอเขาเก่ หมอเข งกว่ารัตน์เยอะ ป้าทน หน่อยนะคะ เดีyยวรัตน์มา เอ้ า .. เดี ยวรัตน์ปรับเก้ าอี ให้ นงั ก่อนนะ คะ” รัตน์ลกุ เดินไปโทรหาหมอจ๋อมที โรงพยาบาล โชคดีที รอ สายไม่นาน เพราะที โรงพยาบาลก็คนไข้ น้อยเหมือนกัน รัตน์เล่า อาการ และสิง ที ตรวจพบให้ หมอจ๋อมฟั ง หมอจ๋อมบอกให้ ป้าแอ๋ าแ ว
P 53 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
มาตรวจที โรงพยาบาลน่าจะดีกว่า เดีyยวระหว่างรอหมอจ๋อมจะ เดินไปบ้ าน หาหนังสืออ่านดูวา่ อาการอย่างนี จะเป็ นอะไรได้ บ้าง รั ต น์ เ ดิ น กลับ มาบอกป้ าแอ๋ ว แล้ ว ก็ ช วนกัน ซ้ อ นท้ า ย
สิ งที จะช่วยวินิจฉัยได้ ชัดเจน คือ เอ็กซเรย์ไซนัสดู ว่ามี การอักเสบหรื อเปล่า ถ้ าเป็ นไซนัสอักเสบ เราก็รักษาการของไซนัส อักเสบ พอหาย อาการปวดฟั รปวดฟั นก็จะหายไปเองนัน แหละ” แหละ “ ดีน ะคะเนี ย ที ฟัน ป้าแกดี ไม่มีผุเลยน่ะ เพราะไม่งัน
มอเตอร์ ไซค์รัตน์ไปที โรงพยาบาล พอมาถึง หมอจ๋อมก็รออยู่แล้ ว หมอจ๋อมตรวจดูในปากป้าแอ๋ว แล้ วก็ปรับ เก้ าอี ให้ ลกุ นัง
รั ต น์ ค งตัด สิน ใจถอนไปสัก ซี แ ล้ ว ค่ะ หมอ เพราะดูแ กปวดมาก เหลือเกิน” “ นัน แหละ มีคนไข้ หลายรายเชียว ที ถูกถอนฟั นไปจาก
“ หมอเคาะตรงนี ปวดไหมจ๊ ะป้า “
สาเหตุแบบนี น่ะ เพราะความที เราเป็ นหมอฟั น ก็มงุ่ ไปแต่การดูฟัน
หมอจ๋อมเคาะๆ ที โหนกแก้ มป้าแอ๋ว เทียบกันข้ างซ้ าย ข้ างขวา
โดยลืมคิดถึงสิ งอื นๆที อยู่รอบข้ าง เป็ นหมอฟั น ดูแต่ฟัน รักษาแต่ ฟั น ไม่ได้ รักษาคนไข้ นะ่ ”
“ ปวดจ้ ะหมอ ปวดที ข้างทีเ ป็ นนีแ หละ”” “ เอาละ ป้ามีไข้ คัดจมูก ปวดขึ นตา ด้ วยใช่ไหม” หม
พอดี เจ้ าหน้ าที พาป้าแอ๋ว กลับมาพร้ อมฟิ ล์ มเอ็ กซเรย์ หมอจ๋อมหยิบฟิ ล์มออกมาเสียบกับกล่องดูฟิล์ม
“ จ้ ะหมอ จมูกแน่นไปหมด หายใจไม่ออกด้ วย ไข้ ก็ขึน ชีวิตนี ไม่เคยปวดฟั นเลย นเลย พอปวดทีก็ปวดซะไข้ ขึ นเชียว” ว “ หมอพอรู้แล้ ว เดียy วป้าไปเอ็กซเรย์หน่อยนะคะ” ยนะคะ หมอจ๋ อ มส่ง ป้ าแอ๋ ว ไปเอ็ ก ซเรย์ ที ห้ องเอ็ ก ซเรย์ ใ หญ่ ระหว่างนันก็ อธิบายกับรัตน์ถึงเคสป้าแอ๋ว “ บางทีเวลาที คนไข้ ปวดฟั นบนมา เราอาจจะต้ องคิดถึง การปวดที มาจากสาเหตุอื นที ไม่ ไม่ได้ มาจากฟั นด้ วยนะรัตน์ เพราะ บริ เวณปลายรากฟั นบนก็คือ โพรงอากาศข้ างจมูก หรื อไซนัส บาง ทีเวลาที คนไข้ มีอาการไซนัสอักเสบ มันก็อาจจะทําให้ เกิดอาการ ปวดที ฟันบนได้ อาการสําคัญที จะตรวจเจอก็ คือ ส่วนใหญ่ จ ะ ปวดตื อๆ เนื องจากการที แรงดันในไซนัสเพิ มมากขึ น เวลาเคาะจะ เวลาเคา
“ นี ไงรัตน์เห็นไหม โพรงดําๆที เห็นเนี ย คือ ไซนัส ดูที ข้าง
ปวด ที อาจจะแยกได้ คือ ถ้ าเราเคาะที โหนกแก้ มข้ างที เป็ น คนไข้ ก็
ขวาสิ มีสีสีขาวขุ่นอยู่เกือบเต็มเลย น่าจะมีหนองอยู่ข้างใน เหลือ
จะมี อ าการปวดร่ ว มด้ วย แล้ วอาการปวดก็ มั ก จะปวดอยู่
ส่วนที เป็ นอากาศดําๆ อยูด่ ้ านบนนิดเดียวเอง” วเอง
ตลอดเวลา P 54 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
“ เอาละป้ า ตกลงฟั นป้าดีนะคะ ไม่เป็ นอะไรนะ ที ป้ า
“ อิ อิ ไม่ต้องชมมาก เดีyยวหมอลอย ว่าแต่รัตน์ว่างไหม
ปวดมากๆ เป็ นเพราะป้ามีอาการอักเสบของโพรงอากาศข้ างจมูก
ล่ะ ไปในเมื อ งกัน หมอน่ะไม่ไ ด้ ข้ อมูล จากหมอหมูม าง่ า ยๆน่ะ
หรื อที เรี ยกว่าไซนัสน่ะค่ะ ป้าดูสิ เห็นฟิ ล์มไหม ข้ างขวาที ป้าปวด
แกสอนมาแลกให้ หมอไปเลี ยงข้ าวแกมื อนึงเนี ย รัตน์ไปกับหมอนะ
มากๆน่ะ หนองเต็มเลยนะ เดีyยวหมอจะส่งป้าไปให้ หมอเขารักษา
เผื อหมอกินเยอะไป นเยอะไป ลุกไม่ไหว รัตน์จะได้ ช่วยประคองหมอหน่อย
ให้ นะคะ สักสองสามวันก็ น่าจะดีขึ น อย่าไปถอนฟั นเชียวนะป้า
ตังใจกิ นเต็มที เลย ไหนๆก็ต้องเป็ นคนเลี ยงทังที ”
เสียดายแย่เลย ถอนให้ อนให้ หมดข้ าง ป้าก็ยงั ไม่หายหรอก” ายหรอก “ ขอบคุณมากๆนะคะคุณหมอ ป้าน่ะไม่สนแล้ วนะ บอก หมอรัตน์เขาอยู่ให้ ถอนฟั นออกไปเลย เสียดายก็เสียดาย แต่มนั ปวดน่ะหมอเอ๊ ย ชคดีนะที หมอรัตน์เขาไม่ยอมถอนให้ แล้ วก็โชคดี จริ งๆ ที มาเจอหมอเก่ก่งๆ แบบเนี ย ขอบคุณมากๆนะคะหมอ” มากๆนะคะหมอ
“ ได้ คะ่ หมอ เดียy วรัตน์โทรบอกพีไ ก่นิดนึงก่อนแล้ วกัน ค่ะ” รั ต น์ เ ดิ น ยิ ม ออกมาจากห้ อ งฟั น แหม...หมอจ๋ แหม อ มว่ า จะต้ องกินเต็มที เพราะเป็ นคนเลี ยง เวลาไปกินข้ าวกัน รัตน์ก็เห็น หมอจ๋อมกินเต็มที ทุกที เดีyยวก็ ว่า ไหนๆ มีคนเลี ยงแล้ ว ต้ องกิ น
ป้าแอ๋วยกมือไหว้ หมอจ๋อมกับรัตน์ท่วมหัว ก่อนจะเดิน
เต็มที อีกทีก็วา่ วันนี ดีใจ ได้ กินข้ าวร่วมกับคนนี ต้ องกินเต็มที วันนี
ออกไปหาหมอตุ้ย เพื อรักษาอาการไซนัสอักเสบต่อไป รัตน์หนั มา
มาอีกละ ต้ องเสียตังค์เลี เลี ยงต้ องกินเต็มที แล้ วอย่างนี หมอจ๋อมจะ
มองหมอจ๋อมด้ วยสายตาชื นชม
กลัวจะตัวลอยเวลาถูกชมอีก รั ตน์ ว่าขนาดนีน ่าจะลอยยากอยู จะลอยย ่
“ หมอจ๋อมเก่งจังเลยค่ะ รัตน์นะ่ นึกไม่ถึงเลย เป็ นอย่างที
เหมือนกันนะเนี ย ☺
หมอจ๋อมพูดจริ งๆ รัตน์ดูแต่ฟันป้าแก คิดแต่จะรักษาแต่ฟันจริ งๆ ด้ วย หมอจ๋อมสุดยอดเลยค่ะ เก่งมากๆเลย” “ แหะ แหะ ที จริ งน่ะ พอรัตน์โทรมา ตอนแรกหมอก็ว่า จะกลับบ้ านไปเปิ ดหนังสืออ่านนะ แต่ด้วยความฉลาดของหมอ หมอก็ มอก็เลยเลือกเดินไปโทรหาหมอหมู ถามเอาจากแกซะเลย ไอ้ ที หมอพูดๆไปน่ะ เอามาจากหมอหมูทงนั ั นแหละ แหะ แหะ ขืนหมอ เลือกไปเปิ ดหนังสืออ่าน ไม่รูร้ ูวา่ เดือนหน้ าจะหาเจอหรื อเปล่า” “ โธ่ หมอ รัตน์ก็อตุ ส่าห์ชื นชม แต่ก็เอาเถอะค่ะ หมอก็ ยังเก่งที ร้ ูวา่ จะไปหาข้ อมูลจากใคร ยังไงรัตน์ก็ภมู ิใจในตัวหมออยู่ ดี โชคดีจงั ค่ะ ที รัตน์ได้ มาทํางานร่วมกับหมอ”
P 55 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ขอเชิญเพือ่ นๆทันตภูธรทุกทาน รวมกันอนุโมทนากับ ชมรมชวนกันฟนดีทเี่ มืองนาน จา… เมื่อวันศุกร ที่ 7 พค.53 เวลา 13.00 น ตรงกับวันแรม 9 ค่ํา เดิอ น 6 ปขาล ชมรมชวนกัน ฟน ดีที่เ มือ งนา นได จัดทําผาปาสามัคคีมหากุศลเพื่อสบทบทุนในการ จัดซื้อ หนังสือและสื่อการศึกษาที่สงเสริมพัฒนาการเรียนรู จะ นํา ไปมอบใหเ ด็ก ในศูน ยพัฒนาเด็ก เล็ก ที่ยัง ขาดแคลน 15 อําเภอในจังหวัดนาน โดยงานนี้ก็ไดรับความรวมมือ เปนอยางดียิ่ง จากทันตบุคลากรในจังหวัดนานทุกทาน เปนการทําบุญรวมกันครั้งใหญ และเปนครั้งแรกดวยที่ ชมรมชวนกั ชวนกัน ฟน ดีที่เ มือ งนา นได น จัด ทํา ผา ปา ดูวิชาชี พ ใกลเคียงเคาก็ดูตื่นเตนกันดี อยางเภสัชกับแพทยเคาก็ดู จะอิจ ฉาเล็ก ๆวาทัน ตบุค ลากร ดูเ หนียวแนน กัน ดี ถึ ง ขนาดจัดกิจกรรมแบบนี้ขนมาได นึ้ มาได หารูไมวากวากิจกรรมตางๆจะลุลวงไปไดจะตองผานหยาดเหงื่อแรงงานของใคร แรงงานของใคร หลายๆคน ทั้งหาทุน หาวัน หาซอง พิมพซอง แจกซอง เก็บซอง (แล แลวก็ทําใหเรารูวาไอที่เคาเมมเงินทําบุญเคาสามารถทําในขั้นตอนใดได บาง....... ง โห....แคคิดก็คงบาปแลวนะนั่น) ตอนแจกก็ไมเทาไหร แตตอนเก็บนี่สิ ตองมานั่นลุนวาจะเก็บไดกี่ซอง แลวขางในเคาจะ ให กั น เท า ไหร น า น อ งๆศู น ย เ ด็ ก จะได ห นั ง สือ สั ก กี่ ศู น ย เ นี่ ย ถา เราแจกไม ค รบเค า จะนอ ยใจกั น หรื อ เปลา น อ แล ว สํานักพิมพที่เราไปตอรองราคาไว เคาจะลดใหเทาไหรกันเชียว ซึ่งเราก็ตองขอขอบคุณสํานักพิมพทั้งหลายไว ณ โอกาสนี้ เพราะพอรูวาเราจะซือไปแจกเด็ อ้ ไปแจกเด็กๆ เคา ก็ลดให 30-40 เปอรเซ็นตเลย (สสวนสํานักพิมพไหนบาง ใครอยากรูตองมาถาม นอกรอบเองจา เพราะเคาไมไดคาโฆษณา)) งานนี้ก็ไดน้ําใจจากกัลยาณมิตร หลายๆที่ ทั้งจังหวัดใกลเคียงและจังหวัดไกล บางก็โอนเงินใหโดยไมตองรอซอง ใครที่ไมไดทําบุญกับชมรมชวนกั มชวนกันฟนดีที่เมืองนาน ในรอบนี้ไมตองนอยใจ เดี๋ยวคราวหนา เรามีงานแบบนี้อีกจะขอเนื้อที่ ของวารสารเอาแบบประชาสัมพันธขามปเลย (แต แตงานนี้ยังไมไดถามหมอออวาจะหักคานายหนาเทาไหร) สุดทายตอนนับ ยอดเงินรวม เราก็ไดยิ้มแบบหายเหนื่อยกันถวนหนา เพราะได ยอดรวมถึ ย ง 2 แสนตนๆ เปนตัวเลขที่เยอะเลยแหละ สําหรับการทําผาปา จากที่กังวลวาจะไดไมครบ ก็ตองเพื่มจํานวนศูนยเด็กเล็กกันอุตลุต งานนี้ก็เลยอิ่มบุญกันถวนหนา นองอิ่มบุญ ณ เมืองนาน รายงานเจา..☺ P 56 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
7 4 8 !9 ie%8%a :7u"6 @2 6 æ6a ! a u #i %a :7u7u"6 "@: 2553 o<4 "=a %a : ? = u "@: ("% :.) # a7 o 4 7 62 <@2E o 4 7 6 æ6a %a : ? = u A? e ื'o #a %&' 14-16 D " 2553
คื น แ ร ก วั น ที่ 1 4 ก . ค . 5 3 พี่ ต อ น
15 ก.ค. 53 จะมี กิ จ กรรมนอกสถานที่ แ ต มี
รพ.หาดใหญ หาดใหญมาเปดงานและพูดคุยกับนองๆอยาง
เหตุขัขัดของทําใหออกนอกสถานที่ไมได แตความ
เป น กั น เอง หลั ง จากนั้ น เป น กิ จกรรมละลาย จ กรรมละลาย
สนุกสุขหรรษาลันลา ยังไมจบเพียงแคนั้น คะ)
พ ฤ ติ ก ร ร ม แ ล ะ สั น ท น า ก า ร สํ า ห รั บ น อ ง ๆ บรรยากาศเต็มไปดวยความสนุกสนาน และเสียง หัวเราะ เพราะนองๆตางก็ใหความรวมมือในการ ดําเนินกิจกรรมเปนอยางดี นอกจากนี้ยังมีเรื่อง เล า สร า งแรง บั น ดาลใจในก ารทํ า งานจาก ทัน ตบุ ค ลากรรุ น พี่ คือ พี่ เป ด จากสสจ.ป จากสสจ ต ตานี และพี่เจี๊ยบ จากรพ.พั พัท ลุง ซึ่งพี่ๆก็ใหขอคิดและ คํ า แนะนํ า ในการทํ า งานให กั บ น อ งๆได อ ย า ง นาสนใจเลยทีเดียว จบงานมีการบานใหนองๆไป คิด การแสดงสํ าหรั บคื น วั นพรุ ง นี้ เพื่อ ใหน อ งๆ เกิ ด ความคุ น เคยกั น (น น า เสี ย ดายที่ ใ นวั น ที่
ในคืนวันที่ 15 ก.ค. ก 53 ซึ่ง เปนงานเลี้ย ง รั บ รองน อ งๆและพี่ ๆ ที่ เ ข า ร ว มประชุ ม ยั ง มี กิจกรรมอีกมากมาย ไดแก การแสดงจากนองๆ ซึ่งถึงแมจะมีเวลาเตรียมการจํากัด แตก็มีความคิด สร างสรรค างสรรค กัน ดีม ากๆสมแลว กับ ที่เ ปน คลื่ นลู ก ใหมไฟแรงแห ไฟแรงแหงวงการทันตกรรม นอกจากนี นอกจาก ้ยังมี การแสดงอลังการจากโรงพยาบาลหาดใหญ การ แสดงอลั ง การขั้ น เทพจากจั ง หวั ด ป ต ตานี ซึ่ ง จะ เป น เจ า ภาพครั้ ง ต อ ไป ป ด ด ว ย ก ารแ ส ด ง เล็กๆนอยๆ(แตเตรี เตรียมการนานมากๆ)จากพี มการนานมากๆ ่ชมรม ทันต’ภูธร เจอกันปหนาที่ปตตานีคะ ☺
P 57 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
o7 e i !Di7a:i e ื'o %i8% o %u %a : æ6a %F @ o 4 7 6 u o4 &"# u = e#6e oG & o H% & ! oF e o7 J% a 2#a< a " 8 &o4u?4 o<4 %a : ? = u A? e ื'o#a %&' 19-21 ." 2553 a7 u o<4 F a 26a ! a a u u æ2 :i
มีวัตถุประสงค เพื่อใหนองๆทันตแพทยคูสัญญาป2553 และทันตแพทยท่ีมีประสบการณการทํางานใน พื้นที่ไดมีการเสริมพลังแลกเปลี่ยนเรียนรูประสบการณการทํางานดานทันตสาธารณสุข สรางความสัมพันธ โดยใชกิจกรรมสันทนาการ การเลาเรื่อง และ กระบวนการกลุม งานนี้พ่ีนองๆตางก็ประทับใจในบรรยากาศการ อบรมที่อบอุนและเปนกันเองตามสไตลของพี่ๆทันต’ภู ต ภูธร นําโดยพี่ฝน วรางคณา อินทโลหิต วิทยากรขั้นเทพ จาก สสจ.หนองบั หนองบัวลําภู พรอมดวยนองๆทีมงานที่หลั่งไหลมาจากทั่วประเทศ (ชมภาพได ชมภาพไดอีกที่facebook – ruraldent fan page นะคะ) ไฮไลทสุดของงาน คือ อ.โสภณ โสภณ สุภาพงษ ทานวิทยากรมาบรรยายพิ ยากรมาบรรยาย เศษเรื เรื่อง “การใชชวี ิตในฐานะ มนุษย” ในการนี้ พี่บานเย็น ประธานชมรมทันตสาธารณสุขภูธร มอบของที่ระลึกเล็กๆนอย ขอบพระคุณทาน วิทยากรที่มาใหความรูในครั้งนีด้ วยคะ ☺
P 58 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
Be a leader when you see a path of others have missed.
จง... เป็ นผู้นําหากทางที ผ้ อู ื นทิ งไว้ ให้ นนเลื ั อนลาง Be a follower when you are shrouded in the midst of uncertainly.
จง... เป็ นผู้ตามหากตกอยูใ่ นวงล้ อมแห่งความไม่แน่นอน
กําลังใจดีดี..มีมีใหทุกทาน พระ มหากําธร อุดมสิ น
Be the first irst to congratulate an opponent who succeeds.
จง... เป็ นคนแรกที แสดงความยินดีตอ่ ความสําเร็ จของคูแ่ ข่ง
Be strong enough to face the word each day.
จง... เข้ มแข็งพอที จะเผชิญหน้ ากับความจริ ง
Be the last to criticize a colleague who fails.
จง... เป็ นคนสุดท้ ายทีจ ะวิจารณ์ความผิดพลาดของเพื อน Be weak enough to know you cannot do everything alone.
จง... อ่อนแอพอที จะรับรู้วา่ ลําพังเรานันทํ าอะไรไม่ม่ได้ ทกุ อย่าง
Be sure where you next step will fall, so that you y will not stumble.
จง... มองเพียงแค่ก้าวถัดไปเพราะมันจะทําให้ เราไม่ล้ม Be generous to those who need your help.
จง... ฟุ่ มเฟื อยนํ าใจ เมื อมีใครต้ องการความช่วยเหลือ Be frugal with what you need yourself.
จง... ประหยัดสิง ที จําเป็ นไว้
จง... มองไปยังจุดหมายปลายทางให้ แน่ใจ ว่าไม่ได้ กําลังเดินผิด ทาง
Be wise enough to know that you do not know everything.
จง... จงฉลาดพอทีจ ะรู้วา่ เราไม่ได้ ร้ ูทกุ สิง Be foolish enough to believe in miracles.
จง... โง่พอที จะเชื อในปาฎิหาริ ย์
Be loving to those who love you.
จง... รักคนที รักคุณ Be loving to those who do not love you, and they may change.
จง... รักคนที ไม่รักคุณแล้ วสักวันหนึง ...เค้ าอาจจะเปลีย นใจ
Be willing to share your joys.
Above all, be yourself.
จง... เต็มใจจะแบ่งปั นความสุขของตัวเอง
แต่เหนือสิง อื นใด จงเป็ นตัวของตัวเอง ☺
Be willing to share the sorrows of others.
จง... เต็มใจที จะแบ่งรับความทุกข์ของผู้อื น
Be sure of your final destination, in case you are going to the wring way.
-------------------------------------http://www.assistmobile.com/webboard/index.php?topic=4993.0
P 59 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
กรองใจท้ายเล่ม (เกษี เกษียณ ’ 53) เมื อถึงเดือนกันยายนของทุกปี เหล่าราชการเรามักจะมีงานประจําที ต้ องทํากัน อย่างขมักเขม้ น คือการรี บประเมินและสรุปการใช้ งบประมาณประจําปี และงานสังคมหรื องาน องค์กรที สาํ คัญมากคือ การจัดงานมุทิตาจิต เกษี ยณราชการแก่พี อาวุโส ที ขยันและอดทนต่อ การทํางานราชการจนอายุครบ 60ปีปี ซึ งวงการทันตแพทย์ของเราปี นี ก็มีพี ๆ ทันตแพทย์ เกษี ยณราชการกั ณราชก นทังสิ น 13 ท่าน สํานักทันต สาธารณสุข กรมอนามัย
โดยท่านผอ.สุสุธา เจี ยรมณี โชติชัย ได้ เป็ นแกนกลางของทันตแพทย์ทงั ประเทศ จัดงานเลี ยงเกษี ยณให้ พี ๆ
เมื อคืนวันที 14 กันยายน 2553 ณ โรงแรมอามารี ดอนเมือง กทม. กทม ซึ งได้ รับเกียรติจากท่านผู้อาวุโส โส พลโททันตแพทย์พิศาล เทพสิท สิทธา กรุณามาเป็ นประธานในงานนี นนี มีทา่ นสมนึก ชาญด้ วยกิจ ท่านปิ ยะพงศ์ วัฒนวีย์ ท่านขวัญชัย(กํกําแพงเพชร) แพงเพชร มารับน้ องที เกษี ยณ พี สมชัย ผอ.สถาบันทันตกรรมให้ เกียรติ มาร่วมงานเลี ยง ยิ มหน้ าบานต้ อนรับขับสู้โดยท่านผอ.สุธา และทีมงานสํานักทันตสาธารณสุข กรม อนามัย มี พี ทัน ตแพทย์ ผ้ ูเ กษี ย ณราชการมา ร่ วมงานกันจํ านวน7ท่ นวน าน แถวหน้ านั ง เรี ยงจากซ้ ายมือของท่านไปทางขวาคน ที ห้ า พี ศิ ริ ชัย ชูป ระวัติ (นายกทัน ต แพทยสภา คนปั จจุบนั ...The Big Big )
Big
แถวที ยืนด้ านหลังท่านแรก : พี
ธีรเทพ กระแสร์ ลาภ (เจ้ าพ่อเมืองปลาทู-สมุทรสงคราม ประธาน ผบก.รุ ผบก ่ น14 สุราษฏร์ ธานี จ้ า ปี 44โน่ โน่น ) ยืนท่านที สอง: พี สายใจ พัฒน ปรี ชากุล (เจ้ าแม่ชายแดนใต้ ...ศุนย์อ.12ยะลา .. ไม่กล้ าแซวค่ะ กลัว...บึ ม...) ยืนท่านที สาม :พีพี ถาวร เปรื องวิทยากุล (อดีตเจ้ าพ่อช่างกล ... แต่เกษี ยณที สาํ นักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย..ท่ .. าให้ จริ งๆ เพ่ !!) ยืนท่านที สี : พี โสภา ชื นชูจิตต์ (พีพี สาวอารมณ์ดี อยูจ่ .สระบุรีนานหลาย ปี แต่ก็ไปเอาดี เกษี ยณ ที ศนู ย์ 3ชลบุรี ค่ะ) ยืนท่านที ห้า : พี จักรพันธ์ ทันตวิวฒ ั นานนท์ (ยอมรั ยอมรับว่าไม่เคยรู้ จกั เฮียมาก่อนเล้ ย... แต่ก็ขอ ชื นชมที ทา่ นทํางานบริ หารโรงพยาบาลชุมชนมานาน...แล้ ชนมานาน วยังถอนฟั นออกไหมล่ะพี ขา?) ยืนท่านที หกนัน ท่านมาไกล มาจาก เจี ยงใหม่เจ้ า.. .พี สมุ ิตรา วนรัตน์ ...แม่เลี ยงแห่งรพ.นครพิ นครพิงค์ เอง..เจ้ เอง าค่ะ
P 60 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
พี น้องชาวทั าวทันตะทุกคนชื นมื นกันทัว หน้ า ก่อนจะอําลากลับบ้ านกลับห้ องหับ พวกเราก็ชกั ภาพ ถ่ายรู ปเอาไว้ ดตู ่างหน้ ากันเป็ น หมู ...หมู่ ยามใดคิดถึง จะได้ หยิบวารสารทันต’ภูธรฉบับนี ขึ นมาดูตา่ งหน้ า (โดยเฉพาะพี โดยเฉพาะพี ๆที เกษี ยณคงมีเวลาอ่านวารสารกันมากขึ นนะคะ ถ้ า ว่างๆก็ เ ขียนบทความมาลงวารสารของเราก็ ทความมาลงวารสารของเราก็ ไ ด้ นะคะ) ะคะ
อ้ อ ! งานเลี ยงคืนนัน สนุกสนานและมีสีส รรก็ ต้องขอขอบคุณ พิ ธีกรคู่ขวัญ
(อารมณ์ดี) หมอเป็ ดและหมอยักษ์ ( เชิญ/จ้จ้ าง...ยิ ง ม ) นัน เอง ขอบคุณภาพจากหมอนิติโชติ และขอบคุณทุกๆท่านที ช่วยกันทําให้ งาน ราบรื นสําเร็ จไปได้ ด้ด้วยดี ก่อนจบชาวทันตสาธารณสุขภธร ร่วมกันขอพรจากสิง ศักดิสh ทิ ธิhที ทกุ ท่านเคารพนับถือ จงอํานวยพรให้ พี ๆที เกษี ยณ ราชการทุกท่านจง มีความสุข สุขภาพแข็งแรง ครอบครัวสุขสันต์ มีตงั ค์ใช้ ไม่ขดั สน ตลอดไปเทอญ และขอฝากรายนามพี ๆทันตแพทย์ที เกษี ยณราชการปี 2553 จํานวน 13 ท่าน ดังนี 1
ทพ.จักรพันธ์
ทันตวิวฒ ั นานนท์ โรงพยาบาลบ้ านหมี จ.ลพบุรี
2
ทพ.ถาวร
เปรื องวิทยากุล
สํานักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย
3
ทพ.ชัชวาล
สงวนเสริ มศรี
โรงพยาบาล ยโสธร
4
ทพ.ธีรเทพ
กระแสร์ ลาภ
โรงพยาบาลสมุครสงคราม
5
ทพ.ศิริชยั
ชูประวัติ
6
ทพญ.เบ็ญจมาศ เรี ยงสุวรรณ
7
ทพญ.พรศิริ
สุรเวช
สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดชุมพร
8
ทพญ.เรวดี
เลวัลย์
โรงพยาบาลพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี
9
ทพญ.วรนุช
พร้ อมนาวิน
โรงพยาบาลเจ้ าพระยายมราช จังหวัดสุพรรณบุรี
10
ทพญ.สายใจ
พัฒนปรี ชากุล
ศูนย์อนามัยที 12 จังหวัดสงขลา
11
ทพญ.เสริ มสุข
ฟิ ชเชอร์
สํานักงานสาธารณสุขจังหวัดกระบี
12
ทพญ.โสภา
ชื นชูจิตต์
ศูนย์อนามัยที 3 จังหวัดชลบุรี
13
ทพญ.สุมิตรา
วนรัตน์
สํานักงานปลัดกระทรวง กระทรวงสาธารณสุข โรงพยาบาลราชวิถี
โรงพยาบาลนครพิงค์ จังหวัดเชียงใหม่ ....... ด้ วยความปรารถนาดี จาก .......
ทพญ.บานเย็ บานเย็น ศิริสกุลเวโรจน์ และชาวชมรมทันตสาธารณสุขภูธร ทุกคน
P 61 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
แบบฟอร์ มใบสั/งซือ( แปรงสีฟันเพื/อสนับสนุนจัดพิมพ์ วารสารทันตภูธร สั/งในนาม. สสจ./ รพ./ สอ./ คลินิก/ ส่ วนตัว_______________________________________________________ ที/อยู่ ___________________________________________________รหัสไปรษณีย์_______________________ ชื/อผู้ส/ ังซือ( ____________________________________โทรมือถือ_______________โทรที/ทาํ งาน____________
ต้ องการสั/งแปรงสีฟันดังรายการต่ อไปนี ( รายการ 1.แปรงสีฟันเด็กอายุ 2.แปรงสีฟันเด็กอายุ 3.แปรงสีฟันผู้ใหญ่
ราคา (รวมภาษีมูลค่ าเพิ/ม 7%) 0-5 ปี 6.42 บาท 6-10 ปี 7.49 บาท 8.56 บาท
จํานวน
รวมเงิน ด้ าม ด้ าม ด้ าม
บาท บาท บาท
รวมเงิน ______________________ บาท วิธีการสั/งซือ( ดําเนินการตามลําดับดังต่ อไปนี ( 1) โอนเงินเข้ าบัญชี หรื อ โอนผ่ านตู้เอทีเอ็ม เข้ าบัญชี “ ชมรมทันตสาธารณสุขภูธร ” ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาสนามบินนํา( บัญชีออมทรั พย์ เลขที/ 313 – 258671 – 8 โอนจากธนาคาร.................................................สาขา ............................................. วันที/......... /........./......... สรุ ปจํานวนเงินโอนเข้ าบัญชีทงั ( สิน( =...............................บาท 2) ส่ งใบสั/งซือ( และสําเนาการโอนเงินมาที/ผ้ ูแทนจําหน่ ายแปรงสีฟันทันตภูธร ทพญ.สุรีรัตน์ สูงสว่ าง (หมอหนุ่ย) กลุ่มงานทันตกรรม โรงพยาบาลน่ าน อ.เมือง จ.น่ าน 55000 โทรสั/งแปรงกับหมอหนุ่ย 083-0339925 , 054 -771620 ต่ อ 3131 และ 083 - 0339925 Fax รพ.น่ าน 054 -710977 หรื อ โทรสั/งแปรงกับคุณนฤมล 083-5689055 อีเมลติดต่ อสั/งซือ( แปรง nui_95@hotmail.com , nui_95@yahoo.com P 62 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
ถ่ ายเอกสารแล้ ว ผนึกเอกสารแล้ วส่ งกลับมาที/ “ วารสารทันตภูธร ” ผ่ านบริการธุรกิจตอบรับ โดยที/ท่านไม่ ต้องเสียค่ าใช้ จ่ายใดๆ ขอเชิญสมาชิกชมรมทันตสาธารณสุขภูธรทุกท่าน กรุณากรอกข้ อมูลปั จจุบนั เพื อแจ้ ง ชื อ-ที อยู่ สําหรับจัดส่ง วารสารทันตภูธร สมาชิกชมรมทันตสาธารณสุขภูธรทุกท่าน กรุณากรอกข้ อมูลปั จจุบนั ชื อ (นาย / นาง / นางสาว) ................................นามสกุล...................................................................................................................... ที ทํางาน............................................................................................................................................................................................. ที อยูส่ าํ หรับจัดส่งวารสารทันตภูธร........................................................................................................................................................ Email address................................เบอร์ โทรศัพท์.............................................................................................................................. วิชาชีพ ทันตแพทย์ ท.............. ทันตาภิบาล
ผู้ช่วยทันตแพทย์
ยังไม่ได้ เป็ นสมาชิกชมรมทันตสาธารณสุขภูธร และต้ องการสมัครสมาชิกชมรมฯ ทันตแพทย์
ท._______
ทันตาภิบาล / ผู้ช่วยทันตแพทย์
ค่าสมัครตลอดชีพ 500 บาท ค่าสมัครตลอดชีพ 200 บาท
กรุณากรอก ข้ อ ข้ อมูลที อยูป่ ั จจุบนั เพื อจัดส่ง “ วารสารทันตภูธร ” ให้ ชดั เจน และ กรอกข้ อ ระบุจํานวนเงินค่าสมัครสมาชิกที โอนเข้ าบัญชี “ ชมรมทันตสาธารณสุขภูธร ” ให้ ชดั เจน ยินดีบริ จาคเงินเพื อช่วยสมทบทุน “ จัดพิมพ์วารสารทันตภูธร ” เป็ นจํานวนเงิน....................................บาท สัง ซื อเสื อ “ทันตภูธรอ่อนหวาน” ชมรมทันตสาธารณสุขภูธร ราคาตัวละ 260 บาท (รวมค่าส่ง) ดูสจี ากเวบไซต์ทนั ตภูธรจ้ ะ รายได้ เพื อสนับสนุนกิจกรรมของชมรมทันตสาธารณสุขภูธร รุ่นใหม่ มี 3 สี สัง ซื อ สีมว่ ง สีชมพู สีเขียว เสื อผู้ชาย S38 สี........../.......... ตัว M40 สี........./......... ตัว L42 สี......../......... ตัว XL44 สี........../......... ตัว เสื อผู้หญิง S33 สี........../.......... ตัว M35 สี......../........ตัว L37 สี......../.........ตัว XL39 สี........../.......... ตัว สัง ซื อเสื อผู้ชายจํานวน..........ตัว สัง ซื อเสื อผู้หญิงจํานวน..........ตัว รวมสัง เสื อทังสิ นจํานวน .....................ตัว สัง ซื อเสื อ “ทันตภูธรอ่อนหวาน”…………………………………………………….. คิดเป็ นเงินทังหมด....................... บาท ระบุ ชื อ / นามสกุล......................................................................................ที อยูท่ ี ให้ จดั ส่งเสื อให้ ชดั เจน / หมายเลขโทรศัพท์ที ติดต่อได้
โอนเงินเข้ าบัญชี หรื อ โอนผ่านตู้เอทีเอ็ม เข้ าบัญชี “ ชมรมทันตสาธารณสุขภูธร ” ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาสนามบินนํ า บัญชีออม ทรัพย์ เลขที 313 – 258671 – 8 โอนจากธนาคาร.................................................สาขา ............................................. วันที. ........ /........./......... สรุปจํานวนเงินโอนเข้ าบัญชีทงสิ ั น =...............................บาท ดังมีรายละเอียดต่อไปนี คือ จากข้ อ ค่าสมัครสมาชิก “ ชมรมทันตสาธารณสุขภูธร ”.......................บาท จากข้ อ ยินดีบริ จาคเพิม เติมเป็ นจํานวนเงิน .........................................บาท จากข้ อ สัง ซื อเสื อ “ทันตภูธรอ่อนหวาน” คิดเป็ นเงินทังหมด........................................บาท P 63 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553
เพื อรักษารูปเล่มวารสารทันตภูธร โปรดถ่ายเอกสารด้านหน้ า-หลัง (p.63 p.63- p.64) แล้ว ส่งกลับ มายังวารสารทันตภูธร พร้อมสําเนาการโอนเงิ น หากต้องการเสืDอด่วนกรุณา นํ าใบสังซื DอเสืDอ และสําเนา การโอนเงิ นใส่ซองแล้วลงไปรษณี ยล์ งทะเบียน พร้อมทังD email แจ้งด่วนจีYได้ที jitdent@yahoo.com , p-racha_dt@hotmail.com , choochoo_puppet@hotmail.com ☺ P 64 | ทั น ต ภู ธ ร ฉบับเดือน กรกฎาคม-กันยายน 2553