HAVEN NUMMER
2586
Over roeiers en bouwers
Aan de kop van de Waalhaven, op havennummer 2586 ligt het hoofdkantoor van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht. De Nederlandse Bouw Unie heeft dit kantoor geheel gerevitaliseerd. Dit boek gaat over de samenwerking tussen roeiers en bouwers.
HAVENNUMMER 2586
HAVENNUMMER 2586 Over roeiers en bouwers
De revitalisatie van het hoofdkantoor van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht.
04
Voorwoord De roeiers van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht (KRVE) in de Rotterdamse haven zijn een icoon. Ze zijn wereldberoemd met hun gespecialiseerde werk in buitenlandse havens en booreilanden. De ruim driehonderd roeiers leggen dagelijks 180 zeeschepen in het Rotterdamse havengebied vast en brengen met hun snelle boten de loodsen aan boord. Alles wordt geco枚rdineerd vanuit hun totaal gerevitaliseerde hoofdkantoor op de kop van de Waalhaven, met het havennummer 2586. Roeiers: ruwe bolsters blanke pitten waar je van op aan kunt. Ze zijn er voor hun klanten: zeven dagen in de week, 24 uur per dag. De afgelopen maanden stonden wij er voor hen. 24/7 was de KRVE 贸nze klant. De werknemers van de Nederlandse Bouw Unie (NBU) hebben met inzet van partners dit hoofdkantoor van de roeiers grondig onder handen genomen. Na de laatste verbouwing in 1977 was de tijd er stil blijven staan. Het moderniseren van het hoofdkantoor was een mooie opdracht, omdat een aantal collectieve doelstellingen van de roeiers, de Rotterdamse haven en de NBU de revue passeerden. Steven Lak, voorzitter van Deltalinqs, beschrijft in dit boek een paar van die gezamenlijke uitgangspunten: samenwerken, gunnen, er staan voor je klanten, jonge mensen scholen en verantwoording nemen in het duurzaamheidsdenken. In gesprekken met betrokkenen wordt in het boek dieper op de door Lak aangehaalde ambities ingegaan.
05
Zowel NBU, Deltalinqs als de roeiers vinden het erg belangrijk om jongeren op te leiden. Zij zijn onze toekomst. De NBU haalt jaarlijks afgestudeerde jonge vmbo-leerlingen naar de bouwplaats voor een gedegen opleiding. De roeiers nemen jaarlijks zo’n zestien jonge mannen aan, terwijl Deltalinqs een zoektocht startte naar vijfhonderd gediplomeerde mbo’ers. De focus ligt daarbij op technische opleidingen. Alle drie zeggen ze dat niet iedereen advocaat of arts moet willen worden. Werken in de haven of de bouw is mooi. Het oude kantoor van de roeiers was zo ‘lek’ als een mandje als het ging om energieverbruik. De inzet van de Rotterdamse haven is het vastgoed te verduurzamen. Het moet de eerste groene haven van de wereld worden. Er wordt alles op alles gezet om de CO2-doelstellingen te halen. De roeiers hebben geïnvesteerd in het isoleren van hun onderkomen en maken gebruik van uiterst zuinige nieuwe systemen als warmte-koudeopslag. Het resultaat is terug te zien op de energienota en de CO2-uitstoot is verlaagd. Tussen de hoofdstukken door geeft de NBU een korte reactie of constatering op de inhoud. Het geeft u misschien iets mee om over na te denken of op te reageren.
Veel lees- en kijkplezier en voel het opspattende Maaswater.
FLOOR VERDOORN, DIRECTIELID NEDERLANDSE BOUW UNIE
Inhoud
08-13
GROMMEND RACET DE KRVE 61 DE NIEUWE WATERWEG OVER
16-23
STEVEN LAK, DELTALINQS DE HAVEN, DAT ZIJN MENSEN
26-33
CLIFF SCHEURKOGEL, KRVE GUNNEN IS BETER DAN
KRVE, HAVENNUMMER 2586
AANBESTEDEN
38-45
RICHARD SCHONENBERG EN JEROEN FOESENEK JONGEREN WERKEN AAN DE TOEKOMST VAN NEDERLAND
47-56
WIM LANKHUIJZEN, NBU EN FRED BOONTJES, KRVE SAMENWERKEN EN VERTROUWEN: MET EEN VLET DE HAVEN DOOR
60-61
FLOOR VERDOORN, NBU DE KRVE IS NIET ÉÉN KLANT, HET ZIJN ER DRIEHONDERD
64-67
REINIER UBELS, MIX ARCHITECTEN VERLEIDEN GEEFT INZICHT
72-75
MET TWEE WATERBRONNEN ONDER DE CENTRALE POST ENERGIE BESPAREN
78-79
TOT BESLUIT
Grommend racet de KRVE 61 de Nieuwe Waterweg over
09
Loods Jurriaan klimt de trap van het blauw geschilderde vrachtschip Oceanic uit
Urk op. Hij kijkt nog even over zijn schouder en steekt een hand op naar schipper Wilco de Ridder. Even later loodst Jurriaan het schip van rederij Hartman Marine Group de Noordzee op voor een trip naar Noorwegen. “De Oceanic gaat wieken halen voor de windmolens die op dit moment op zee worden gebouwd. Levert
mooie groene stroom op,” zegt Wilco als hij de KRVE 61 met grommende 500 pk begrensde motor voorzichtig wegstuurt van de Oceanic. De speciaal door de
Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht (KRVE) ontwikkelde helgele tube langs de tender ving even te voren de deining op, terwijl Jurriaan snel overstapte.
De KRVE doet meer dan het dagelijks vast- en losmaken van zo’n 180 zeeschepen
in het Rotterdamse havengebied. De roeiers beschikken over bijna zestig vastmakersvletten en om de loodsen aan boord te krijgen zijn vier razendsnelle
schepen, zogenaamde crewtenders, in bedrijf. Een vijfde exemplaar, een wendbare Rigid Inflatable Boat, wordt eind 2013 aan de vloot toegevoegd.
Voordat loods Jurriaan werd afgeleverd, jakkerde de KRVE 61 met een vaart van
58 kilometer per uur (ruim 31 knopen) over de Nieuwe Waterweg. De Waterbus
die richting het RDM-terrein op Heijplaat vaart, lijkt er haast door stil te liggen.
Bij een enorm drijvend ponton van Mammoet haalt De Ridder ineens het gas eraf.
De hekgolf tilt het nietige scheepje op. Wilco: “Kijk, op dat ponton hangt de duikvlag uit. Wel zo netjes als ik even vaart minder, vanwege de golven die ik veroorzaak. Als het afgaand tij is, kan mijn snelheid wel oplopen tot boven de 32 knopen. Op speciale politieboten na zijn wij de snelste in de Rotterdamse haven.
We zijn de taxi’s voor onze loodsen, omdat over de weg het afleveren te lang zou duren. Kijk maar naar de files op de A15.”
MENTALITEIT Onderwijl kijkt Wilco op de drie beeldschermen die voor hem staan. Het is een
hypermoderne boot. “Een speciale radar zorgt dat ik met deze snelheid door niets
wordt verrast. Ik zie alles, zelfs de achterkant van het schip. En in de avonduren zijn op een ander scherm de infraroodbeelden van de omgeving te zien.”
De bijna 50-jarige De Ridder valt in voor een collega die even niet kan. “Het hoort bij de mentaliteit van de roeiers dat je altijd klaar staat voor elkaar, dus val ik in.”
“De KRVE is een fijn bedrijf en het beroep van roeier is gewoon tof”, zegt Wilco
de Ridder. Van jobhoppen heeft hij nog nooit gehoord: hij is al 33 jaar actief voor de Koninklijke. De band is enorm sterk. “De KRVE is een grote familie.”
Als het afgaand tij is, kan de snelheid oplopen tot boven de 32 knopen per uur. Op speciale politieboten na zijn wij de snelste in de Rotterdamse haven.
13
Vanuit de Centrale Post komt de volgende aanvraag voor een reis binnen.
Wilco’s dag is volop begonnen. Hij dolt wat met de werkverdeler en geeft een dot gas. Vrijheid, en enorm veel plezier straalt hij uit. Het water spat op.
INNOVATIE Die morgen heeft Wilco met collega Fred Boontjes nog even een bakkie
koffie gedaan alvorens hij aan zijn wacht begon. Boontjes is hier om een aantal
winchauto’s op de werf te bekijken. Die winchauto’s behoren tot het arsenaal aan innovaties die het loodzware werk van de roeiers makkelijker maken.
De speciale vrachtwagentjes rijden door het gehele havengebied om vanaf de kade hun werkzaamheden te verrichten. Met de door een dieselmotor aangedreven kaapstander, jargon voor winch, is het mogelijk een ‘joleind’ met aan het eind een ketting die aan een loodzware scheepstros is vastgemaakt, op te draaien.
“De draaiende kaapstander levert 1.750 kg aan trekkracht,” vertelt Fred met trots.
Net als Wilco werkt hij al 33 jaar bij de roeiers. “Het systeem is geheel door onszelf ontwikkeld en in de loop van de jaren verbeterd. Op deze manier kan de tros naar
de bolder worden getrokken, dat is namelijk zo zwaar dat het met louter spierkracht niet te doen is.”
Vanaf de kade wijst Fred naar de achterkant van een vastmakersvlet. “Nog zo’n
innovatie,” zegt hij, terwijl zijn stem wordt overstemd door het geloei van een
scheepshoorn. Hij wacht even: “Die ribbelige V die je daar ziet, is ook zo’n in huis ontwikkeld mechaniek. Het is een hydraulische klem. De tros wordt erin gelegd,
dichtgeklemd en met het vlet naar de kade of boei gebracht. Het werkt veiliger en
sneller. Een VLCC (very large crude carrier) kunnen we nu snel aan de kade krijgen.” Veiligheid, innovaties, snelheid van werken en efficiëntie zijn elementen die
als een rode draad door de ontwikkeling van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht lopen. <
Wat een plezier stralen de roeiers van de KRVE uit. Hier heerst de juiste mentaliteit. Zij noemen de KRVE â&#x20AC;&#x2DC;een grote familieâ&#x20AC;&#x2122;. En wij herkennen dat, bij NBU.
Steven Lak (1954) is sinds februari 2013 voorzitter van Deltalinqs. Deze organisatie behartigt de gezamenlijke belangen van circa zevenhonderd logistieke en industriĂŤle bedrijven in het Rotterdamse haven- en industriegebied waar zeker 90.000 mensen werken. Lak kent de haven door en door. Hij werkte onder andere bij het toenmalige Gemeentelijk Havenbedrijf, Smit Internationale, EMO en ECT en is commissaris bij H.E.S. Beheer nv.
17
De Rotterdamse haven is groot geworden door de mentaliteit van de arbeiders en de ondernemers: ze zijn er voor elkaar.
De haven, dat zijn mensen
In gesprek met Steven Lak, voorzitter Deltalinqs
19
De Rotterdamse haven is het kloppend hart van de Nederlandse economie. De bekende Rotterdamse werkmentaliteit heeft de stad, zijn inwoners en het bedrijfsleven veel goeds gebracht. Jonge mensen nemen het stokje nu over van de naoorlogse generatie ondernemers en arbeiders en ontwikkelen de haven weer verder. Hun opdracht is doorgaan met de verduurzaming van de haven. Steven Lak, voorzitter van Deltalinqs: “De haven is ruimte, grote watervlakten,
terminals. Elke dag reuring. De Rotterdamse haven stopt nooit. De haven, dat zijn mensen. Binnenlopende dan wel vertrekkende schepen kunnen geen kant uit
zonder loodsen, roeiers, Havenbedrijf Rotterdam, douane en andere dienstverleners. Deze mensen zijn essentieel voor het functioneren van de haven. Al deze
havenarbeiders in de keten vertrouwen elkaar, en moeten meer dan goed met
elkaar kunnen samenwerken. Per slot van rekening is de klant het belangrijkste, daar doen we het voor.
“De Rotterdamse haven heeft een lange traditie. De mentaliteit om samen
te werken leverde een van de beste havens van de wereld op. Kijk naar wat de gezamenlijke Nederlandse aannemerij heeft gepresteerd door het aanleggen
havens, kades, havenkantoren en de Maasvlakte. Bedrijven en instellingen van
binnen en buiten dit gebied weten elkaar goed te vinden om het ‘havencomplex’ weer naar de volgende fase te tillen. Op dit moment werken we intensief samen op het vlak van informatie-uitwisseling. Als iedereen nog sneller toegang tot
de nieuwste informatie heeft, maak je de sprong naar de top. Onder regie van
Havenbedrijf Rotterdam is in februari 2013 het project Schip Centraal van start
gegaan. Het doel is dat dienstverleners als roeiers en loodsen zo goed op elkaar zijn
ingewerkt dat een schip nog maar kort in de Rotterdamse haven ligt. Schip Centraal is een goede extra stap. En een noodzakelijke, want laten we eerlijk zijn: onze klanten verwachten altijd nog meer.
In gesprek met Steven Lak, voorzitter Deltalinqs
21
“Gunnen en vertrouwen in de Rotterdamse haven zijn erg belangrijk, zo niet het
belangrijkste. Ik geloof niet dat het woord gunnen uit het Nederlandse woordenboek is geschrapt. Goede bedrijven in dit gebied én erbuiten gunnen elkaar wat.
Vertrouwen is net zo belangrijk. Je moet kunnen blindvaren op degenen waar je mee werkt, het is de basis van alle succes. Ik ben trots op de mores die er heerst. De trots
die ik voel, komt door de mensen die er werken. Ze zeggen gewoon waar het op staat, ze zijn open, eerlijk en collegiaal.
JONGEREN “Een speerpunt voor de komende jaren, om nóg beter aan de wens van de
klant tegemoet te komen, is het vergroten van de instroom van jonge mensen.
We hebben ze hard nodig. Havendienstverleners als roeiers, loodsen en cargadoors
kunnen alleen maar functioneren als ze werken met mensen die up-to-date kennis hebben. Waarom het werven van jonge mensen nu zo verschrikkelijk belangrijk is? We verwachten binnen een paar jaar een grote uitstroom van de naoorlogse
generatie havenondernemers en -werkers. Er vallen gaten in onze beroepsbevolking. We voorzien vele, niet opgevulde arbeidsplaatsen. Tegelijkertijd ligt de lat van het
benodigde kennisniveau steeds hoger. Die twee zaken tezamen maken de instroom tot een urgent probleem. We willen daarom graag dat meer jongeren opleidingen
gaan volgen aan scholen die zich richten op de Rotterdamse haven. Denk daarbij aan het Scheepvaart en Transport College (STC) en het Proces College in Brielle. We doen
er van alles aan, zo geven we vijfhonderd mbo-jongeren een baangarantie als ze hun opleiding afmaken. Verder betalen wij de boeken en het studiegeld als ze hun studie hebben afgemaakt. Het moet met de juiste communicatie niet moeilijk zijn om
die vijfhonderd jongeren per jaar te vinden. Veel lastiger is het om de samenleving duidelijk te maken dat een baan in de Rotterdamse haven goed werk is. Het beeld
is namelijk anders. We moeten zelf veel beter gaan vertellen wat het werken in de haven inhoudt. We staan namelijk voor de moeilijke slag om ouders te overtuigen dat de beroepen in de haven de beroepen zijn van de toekomst. Ouders kennen de Rotterdamse haven niet. Onze boodschap aan hen: Je moet niet allemaal arts of advocaat willen worden.”
ENERGIEBESPARING “Keihard werken aan talentontwikkeling is onderdeel van maatschappelijk
verantwoord ondernemen (MVO), net als ervoor zorgen dat er geen energie wordt verspild. Bij Deltalinqs zien we dat laatste als een facet waar we de komende
jaren flink mee aan de slag gaan. Voor het gehele havengebied hebben we de doelstelling om jaarlijks de energie-efficiëntie met 2 procent te verbeteren.
Het succes van de Rotterdamse haven is mentaliteit. We hebben ons gecommitteerd aan een CO2-reductie van 20 procent ten opzichte van 1990. Hoe dat te bereiken? Simpel. Door te beginnen met het licht uit te doen als je vertrekt. Geen plastic koffiebekers te gebruiken. Zuinige auto’s te rijden.
‘Ruwe bolster blanke pit’ betekent niet dat je niet duurzaam kan zijn. Waarom zou een havenwerker niet duurzaam kunnen werken?
23
“Als bedrijf kun je je gebouwen laten verduurzamen. Kijk naar wat de
roeiers hebben gedaan. Zij hebben hun hoofdkantoor door de NBU geheel laten opknappen tot een energiezuiniger gebouw. Is er energie te besparen door
een betere klimaatbeheersing, door het recyclen van warmte? Kunnen we het
watergebruik terugdringen? Bij nieuwbouw denk je daar heel bewust over na.
Maar in een oud gebouw, zoals het hoofdkantoor van de roeiers kan dat dus ook. Als een havenonderneming zijn vastgoed niet verduurzaamt, is ze een dief van eigen portemonnee. Op macroniveau kun je ook nadenken over het bij elkaar in de buurt situeren van twee bedrijven; co-siting. Zo kun je samen energie
opwekken, warmteterugwinningssystemen aanleggen en restwarmte aan elkaar overhevelen. Eventuele overtollige energie kan naar het Westland. Er wordt door ondernemingen dagelijks geïnvesteerd in vermindering van energieverbruik.
De klanten eisen het en het bespaart geld. Het klinkt misschien afgezaagd maar
duurzaamheid bestaat echt uit de 3P’s: People, Planet, Profit. Het gaat om de balans tussen die drie. In die driehoek kun je er niet één uitlichten.” <
Rotterdam is trots op zijn opgestroopte-mouwenmentaliteit en zijn functie als kweekvijver voor nieuw talent en nieuwe ontwikkelingen. Samen kunnen we de Rotterdamse haven naar het volgende niveau tillen. Zonder aannemers geen moderne havens of een vergroend kantoor.
Roeiers zijn nuchter: het moet degelijk en praktisch zijn. Die kernwaarden troffen we ook aan bij NBU. Mannen die hun werk goed doen.
27
Cliff Scheurkogel (40) werkt al bijna 23 jaar bij de roeiers. Hij begon direct na de havo en het Scheepvaart en Transport College als leerling-roeier bij de KRVE. Hij is niet alleen lid van de vereniging, maar is ook secretaris in het bestuur.
Gunnen is beter dan aanbesteden
In gesprek met Cliff Scheurkogel, secretaris KRVE
29
Gun een opdracht en vertrouw elkaar. Alleen zo krijg je het beste eindresultaat. De Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht besloot de totale vernieuwing van haar hoofdkantoor te gunnen en niet ingewikkeld aan te besteden. De Nederlandse Bouw Unie (NBU) verwierf de opdracht. Het resultaat mag er wezen. De samenwerking met de NBU leidde tot een modern kantoor dat voldoet aan de nieuwste eisen. Het straalt de professionaliteit van de KRVE uit. “Als de glazen deur op de eerste verdieping open zoeft, geeft mij dat een trots
gevoel. Ik zie een fantastische receptie en een geweldig transparant modern
kantoor. Hier wil ik werken.” De ogen van Cliff Scheurkogel stralen plezier en trots uit. Binnen het bestuur van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht heeft
hij samen met medebestuurslid Fred Boontjes de renovatie van het hoofdkantoor
gedragen. “Het was gewoon oude zooi,” zegt hij meerdere malen. Hij kijkt er vies bij. “Geheel niet representatief. Soms zaten we in de keuken te overleggen, zo weinig
ruimte was er. Zat je met ingenieurs van MARIN of het Havenbedrijf Rotterdam te vergaderen, moest je ineens weg omdat er gegeten moest worden. We zijn groot
geworden door klein te blijven, maar dit kon echt niet. Wat ook meespeelde, is dat de brandweer had gedreigd het pand af te keuren.”
Scheurkogel en Boontjes begonnen in de eerste maanden van 2011 het bestuur
van de KRVE te overtuigen om te investeren in een renovatie van het hoofdkantoor. Hoewel alle circa driehonderd leden van de KRVE in gelijke mate in de vereniging participeren, is het bestuur gemandateerd om beslissingen te nemen.
“Het gebouw is eigendom van de Stichting Pensioenfonds voor Roeiers in het
Rotterdamse Havengebied, ons eigen pensioenfonds. Zij begrepen dat het gebouw
31
opgeknapt moest worden. Ze investeren en krijgen uiteindelijk hun investering
via de huurpenningen weer terug. Verderop in het jaar vindt er een taxatie van het vernieuwde complex plaats, daarna bepalen we de nieuwe huurprijs.”
SAMENWERKEN Een aantal leden binnen het bestuur wilde een aanbesteding onder drie
aannemers uitschrijven. Zij dachten zo goedkoper uit te zijn. Scheurkogel en Boontjes hadden een goed argument om het niet te doen. “Bij een gunning
kun je namelijk veel beter samenwerken,” licht
Om de andere leden van de vereniging te overtuigen hebben wij een onafhankelijke calculatie laten uitvoeren. Het klopte. De NBU had een reële prijs neergelegd.
Scheurkogel de stap toe om het werk te laten
uitvoeren door de Nederlandse Bouw Unie (NBU) uit Etten-Leur.
“In de Rotterdamse haven is gunnen niet
ongebruikelijk. Het levert uiteindelijk zelfs beter werk op. Hoe we aan de NBU kwamen?
Fred kende iemand die een goed verhaal had over deze aannemer. We hebben ze benaderd en ze
kwamen langs. Er is ook een tweede bouwbedrijf benaderd, maar die moet nog terugbellen. Hoe ingewikkeld kan het zijn.”
Het moet praktisch zijn, het moet werken en vooral degelijk zijn.
Gaan voor de meest goedkope
aanbieding, zoals vaak gebeurt
bij een aanbesteding, levert juist
problemen op. De verwachtingen worden veelal niet gehaald.
Aannemers kunnen bovenmatig
veel uren gaan schrijven wanneer de opdrachtgever om aanpassingen vraagt.
De meerwerklijst wordt dan duur betaald. Aanbesteden is geen win-winsituatie. Scheurkogel: â&#x20AC;&#x153;Ik had geen zin in een dozijn matige vaklieden over de vloer,
omdat het goedkoop moet. Wie garandeert me dat mijn project op tijd en met
de afgesproken kwaliteit klaar is? Om de leden van de vereniging te overtuigen
hebben wij een onafhankelijke calculatie laten uitvoeren. De prijs die de NBU had neergelegd klopte. Het was een marktconforme prijs.â&#x20AC;?
33
NUCHTER Het volk der roeiers is nog nuchterder dan nuchter. Het moet praktisch zijn, het
moet werken en vooral degelijk zijn. Scheurkogel: “Dezelfde kernwaarden troffen we aan bij de NBU. Gewoon mannen die hun werk goed doen. Door die hechte
samenwerking is er nu een uiterst modern hoofdkantoor ontstaan. Alle bestaande onderdelen uit 1949 en die van de latere uitbreiding uit 1973-1977 zijn netjes aan elkaar gesmeed. Het resultaat is een perfecte verduurzaming.”
De twee bestuursleden van de vereniging hebben nog iets ongebruikelijks
gedaan. Er is met de aannemer uit Etten-Leur een onderhoudscontract gesloten.
“We willen het graag netjes houden,” is de nuchtere verklaring van Scheurkogel.
“Thuis hou je toch ook de boel bij? Je schildert regelmatig, loopt je sluitwerk na en herstelt een beschadigd kozijn. Onderhoud hoort erbij. Ik ben trots op dit nieuwe kantoor en dat moet zo blijven.” <
Het woord gunnen klinkt rond, mooi, zacht. Eigenlijk niet Rotterdams waar de jeugd inmiddels achter elk woord een t plaatst. Het woord gunnen betekent heel veel: toewijzen, wegschenken, geven, schenken, verschaffen, bezorgen, mededelen, toedelen, toekennen, toestaan, uitdelen, vergunnen, verstrekken, brengen, fourneren, leveren, opleveren, schaffen, voorzien, aanwijzen, adjudiceren, toebedelen, toemeten, begeven, begiftigen, doneren, doteren, toebrengen, vergeven, wijden, bieden, verlenen.
De klant is koning, ook in de bouw. Een bijna vergeten uitdrukking, maar hij klopt nog steeds. Als aannemer ben je namelijk afhankelijk van je klant. Die is je toekomst, de continu誰teit van je bouwbedrijf. Als je je klant niet centraal zet in je organisatie haal je de toekomst niet. Iedereen, van kantoor tot op de bouwplaats, moet weten hoe belangrijk de klant is.
37
Hoe beter ik mijn kennis overbreng, hoeveel beter zij later hun werk kunnen doen. Ik zie het als een uitdaging om de jeugd een mooi vak te leren.
39
Richard Schonenberg (18) en leermeester Jeroen Foesenek (41) van de Nederlandse Bouw Unie (NBU) aan het werk bij de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht (KRVE)
Jongeren werken aan de toekomst van Nederland
In gesprek met Richard Schonenberg en Jeroen Foesenek
41
De jeugd heeft de toekomst. Beter is misschien om te zeggen dat de jeugd de toekomst ís. Met de te verwachten uitstroom van oudere werknemers in het komende decennium moeten we zuinig zijn op alles wat van school komt. Meisjes en jongens stimuleren om een vak te gaan leren en uiteindelijk te gaan werken in de haven en de bouw is dan ook erg belangrijk. Zonder nieuwe instroom geen woningen, of schepen die kunnen aanmeren. De Nederlandse Bouw Unie en de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht leiden ieder voor zich de komende generatie bouwvakkers en roeiers op. Richard Schonenberg kijkt in het doosje waarin hang- en sluitwerk zit.
Het ziet er mooi glimmend uit. De 18-jarige knaap uit Breda is vandaag samen
met zijn leermeester Jeroen Foesenek van de Nederlandse Bouw Unie (NBU) op
de locatie van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht (KRVE) bezig met het afhangen van deuren en het monteren van deurknoppen. Ze leggen samen de
laatste hand aan de afbouw van het gerenoveerde hoofdkantoor van de roeiers.
“Leuk, interessant werk,” zegt Richard, terwijl zijn stem echoot in het trappengat. Onder zijn helm glanzen zijn ogen.
Jeroen en Richard zijn voor enkele maanden een onafscheidelijk stel. Na het
afronden van het vmbo leert Richard nu alle kneepjes van het vak om allround
te kunnen werken in de bouwnijverheid. Hij volgt een vakopleiding bij de NBU. Vier dagen in de week doet hij praktijkervaring op en één dag in de week gaat
Richard de schoolbanken in. De NBU heeft zes leermeesters die zorgen voor het opleiden van de jonge mensen, hoofdzakelijk jongens.
43
UITDAGING Op een rustige plek in het splinternieuwe pand van de KRVE legt de 41-jarige
Jeroen uit waarom hij het werk van leermeester er zo graag bij doet: “De jeugd is
onze toekomst. Hoe beter ik mijn kennis op Richard overbreng, des te beter hij zijn
werk later kan doen. Ik zie het als een uitdaging om de jeugd een mooi vak te leren.” In de Rotterdamse haven en in andere sectoren van de Nederlandse economie
zal, net als in de bouwnijverheid de komende tien jaar de naoorlogse generatie met pensioen gaan. Om ervoor te zorgen dat de waardevolle kennis die deze mensen hebben niet verloren gaat, is er in de bouw een systeem opgezet waarin een
leerling wordt gekoppeld aan een ervaren rot in het vak. De KRVE blijft daarbij niet achter. Ook hier hanteert men een opleidingsprogramma dat elk jaar zo’n zestien
jongens aanneemt als leerling roeier, om ze in vier jaar op te leiden tot volwaardig roeier.
“We leren Richard de techniek, maar ook om zich in de maatschappij staande
te kunnen houden,” legt Foesenek uit, terwijl Richard naar hem luistert. Zijn helm heeft plaatsgemaakt voor een pet met klep die hip naar achteren wijst. “Hij moet bijvoorbeeld zelfstandig een funderingsbekisting kunnen ontwerpen, bouwen,
volstorten met beton, verdichten met de trilnaald en het beton kunnen vlinderen.
In gesprek met Richard Schonenberg en Jeroen Foesenek
45
Ik ga niveau 2 van deze opleiding halen en dan zeker door naar het derde niveau. En over twee jaar kan ik dan aan de slag. Heeft hij deze kennis voldoende onder de knie dan legt Richard via Fundeon
een tentamen af. Fundeon is het kennis- en adviescentrum voor het opleiden en
ontwikkelen van personeel in de bouw. Het centrum neemt verschillende examens af, van nieuwbouw tot verbouw. Techniek leren is één, maar maatschappelijke
vaardigheden opdoen is net zo belangrijk. Richard wordt geleerd niet alleen zijn
gereedschap op te ruimen, maar ook zijn collega’s te helpen. Veger en blik horen tot de standaarduitrusting van de bouwvakker. Een werk of bouwplaats dient schoon achtergelaten te worden.”
AANNEMER Richard vindt het werken in de bouw leuk. Het is voor hem geen probleem
om voor dag en dauw al richting de bouwplaats te gaan. “Ik ga niveau 2 van deze opleiding halen en dan zeker door naar het derde niveau,” zegt hij, “en over twee
jaar kan ik dan aan de slag.” Leermeester Jeroen geeft aan dat hij ook niet zonder de kennis en kunde van Richard kan. Raar? Niet bij de NBU. “Ik hou via Richard
voeling met wat er leeft en speelt in de wereld van jonge mensen.” Jeroen knikt
met zijn hoofd richting Richard. “Ik volg een keer per jaar een speciale training om met de jeugd om te gaan. Zo heb ik geleerd om veel meer open vragen te stellen.
Superleuk.” Richard valt bij: “Jeroen doet misschien al jaren de dingen op dezelfde manier. Ik kan hem in een discussie overtuigen dat een bepaalde werkwijze ook
anders kan. Per slot van rekening heb ik met andere, vaak veel moderne middelen dan Jeroen twintig jaar geleden, het vak geleerd.”
In het hoofdkantoor van de KRVE draait het werk om communicatie.
Als tussen schip en roeiers en tussen Centrale Post en roeiers niet goed wordt
gecommuniceerd, kan het behoorlijk fout gaan. Tussen leermeester Jeroen en gezel
Richard gaat het er niet anders aan toe. “Ja, je moet goed kunnen communiceren op de bouwplaats, anders worden er fouten gemaakt,” beaamt Richard. “Jeroen vraagt bij een opdracht altijd of ik het begrepen heb. Ik durf het ook te zeggen, als ik iets
niet begrijp. Hij legt het me dan nog een keer uit. Mijn werk wordt er alleen maar beter van.” <
47
Laten we echt zorgen dat er voldoende jongeren voor een technische opleiding kiezen. De noodkreet dat we technische handen nodig hebben mag niet verstommen. Een leerling op een bouwplaats is belangrijk. Hij of zij bepaalt mede de toekomst van Nederland. Je dient op te leiden, op te voeden. Doorgeven van kennis is de plicht van ieder mens.
Wim Lankhuijzen (44) is hoofd Service & Onderhoud van de NBU. Hij was al op zijn 11e in de timmerzaak van zijn vader te vinden. Fred Boontjes (50) werkt al 33 jaar bij de roeiers. Net als iedereen bij de KRVE begon ook hij als leerling. Hij is niet alleen lid van de vereniging, maar sinds een paar jaar ook bestuurslid en verantwoordelijk voor de technische zaken.
49
De renovatie van het hoofdkantoor van de KVRE laat zien dat samenwerking tot een meerwaarde leidt.
Samenwerken en vertrouwen: met een vlet de haven door
In gesprek met Wim Lankhuijzen (hoofd Service & Onderhoud NBU) en Fred Boontjes (bouwbegeleider KRVE)
51
In economisch belangrijke sectoren als de haven of de bouwnijverheid is samenwerken het credo. In je eentje bereik je niet zoveel. Er voor elkaar zijn heeft Rotterdam en de bouw ver gebracht. Bij een goede samenwerking is 1 plus 1 meer dan 2. De renovatie van het hoofdkantoor van de roeiers bewijst dat samenwerking op de werkvloer tot een meerwaarde leidt. Fred Boontjes van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht (KRVE) en
Wim Lankhuijzen van de Nederlandse Bouw Unie (NBU) vertrouwen en begrijpen elkaar. Ze hebben aan een half woord genoeg. De twee hebben maandenlang
intensief samengewerkt aan de renovatie van het uit 1949 stammende hoofd-
kantoor van de roeiers op havennummer 2586. Op het karakteristieke torentje na is het gebouw grondig aangepakt en geheel naar de huidige tijd getransformeerd.
“Het torentje gebruiken we niet meer. Vroeger was de Waalhaven de grootste
binnenhaven van Europa. Op het torentje konden in die tijd seinvlaggen worden gehesen. Nu staat er slechts onze antenne op,” weet Fred Boontjes te melden.
Hij is als lid van het verenigingsbestuur belast met deze omvangrijke renovatie. “De architect van Mix Architectuur ontwierp de buitenkant, het interieur
kwam voor mijn rekening. Gelukkig had ik een aantal jaar geleden een cursus binnenhuisarchitectuur gevolgd. En: we wisten wat we wilden.”
Op het karakteristieke torentje na is het KRVE-kantoor grondig aangepakt en geheel naar deze tijd gebracht.
In gesprek met Wim Lankhuijzen (hoofd Service & Onderhoud NBU) en Fred Boontjes (bouwbegeleider KRVE)
53
Ik heb Wim aan de WhatsApp gekregen. Ik kon zo foto’s en suggesties doorsturen. Werkt sneller. KRITISCH Die houding van de roeiers, ze wisten namelijk inderdaad precies wat ze wilden,
kwam de samenwerking ten goede. Een communicatieve opdrachtgever levert
tijdens het verbouwen van een pand een beter resultaat op. “Klopt. Onder wrijving krijgt iets glans. Natuurlijk hadden we weleens ergens een debat over. Maar dat
leidde over het algemeen tot een betere oplossing,” zegt Wim Lankhuijzen. Hij heeft leiding gegeven aan de revitalisatie. “De kantoorruimtes werden ingedeeld met
glazen systeemwanden. Konden die wel worden geplaatst op een vloer waar ook de verwarmingsleidingen in lagen?
De twee praten even na over de kwestie en Fred tikt op de grijze natuurstenen
vloer. “Deze vloer is geplakt op een anhydrietvloer, een dekvloer op basis van
gips, een uitstekende suggestie van Wim. Ter plaatse van de systeemwanden
werden houten regels opgenomen in de vloer.” Tot tevredenheid van Fred, want
uiteindelijk zorgen juist deze esthetische wanden voor fraaie transparante werk-
en verblijfsruimten.” Boontjes glimlacht en zegt: “Ik hou van mooie dingen, daarin doe ik geen concessies.”
De NBU heeft een apart bedrijfsonderdeel, Service & Onderhoud, dat dit
soort renovaties uitvoert. Lankhuijzen: “Renovatie is iets anders dan nieuwbouw. We hebben voor deze divisie goed opgeleide vaklieden ingezet. Het komt
niet alleen aan op technische vaardigheden, maar ook of je bij een klant past. Je komt er immers een paar maanden lang over de vloer.”
Om hun opdrachtgever goed te leren kennen heeft Boontjes voor alle mannen
van de NBU een rondvaart door de Rotterdamse haven verzorgd en voor thuis een cd met een bedrijfsfilm van de roeiers uitgedeeld.
NBU Service & Onderhoud werkt ook in het weekend, en zelfs op feestdagen.
En dat bleek een keer hard nodig. “Bij een spoedklus stonden er in minder dan geen tijd vier man plus Wim op de stoep om het werk uit te voeren. Super, zo’n service,” vult Boontjes aan.
55
TROTS Zijn de heren nog ergens bijzonder over te spreken? Ze kijken even naar elkaar.
“De trap met natuurstenen treden past helemaal bij het gebouw,” zegt Wim
spontaan. “Het is een krachtig statement en die roestvrijstalen leuning maakt het geheel erg stijlvol.”
Beneden in de hal ligt tijdelijk een gele, halve, nieuw ontwikkelde boei. Boontjes
haakt er even op in: “We worden steeds vaker betrokken bij het ontwerpen van boeien, kades en steigers. Wij zijn natuurlijk ook degenen die er dagelijks mee
moeten werken. Deze nieuwe boei is groter, zodat we er makkelijker op kunnen staan om een schip op stroom vast te leggen.”
En dan vertelt hij hoe content hij met de nieuwe grote kantine en het terras
is. “We kunnen nu tijdens en na het werk allemaal samen eten en zelfs een groep mensen ontvangen. Dat hebben Wim en ik goed voor elkaar gekregen.”
Want daar draait het om. Samenwerken, maar ook: elkaar helpen. Zo leenden de
roeiers van de KRVE eens de NBU-kraan om een zware motor in een vastmakersvlet te kunnen tillen. Fred: “En ik heb Wim aan de WhatsApp gekregen. Zo kon ik hem gemakkelijk foto’s en suggesties doorsturen. Werkt sneller.” <
Samen de vraag concreet maken, daar moet het om draaien tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.
Bij de KRVE praat je niet over ĂŠĂŠn opdrachtgever, maar heb je het eigenlijk over driehonderd opdrachtgevers.
61
Floor Verdoorn (46) is directielid van de Nederlandse Bouw Unie uit Etten-Leur. Na de mts volgde hij aan het Hoger Technisch Instituut een opleiding bouwkunde.
De Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht (KRVE) is niet één klant, het zijn er driehonderd. Alle roeiers zijn lid van de vereniging en hebben een stem. Na de totale revitalisering van hun hoofdkantoor zie ik driehonderd tevreden gezichten, daar doen we het voor. Directielid Floor Verdoorn van de Nederlandse Bouw Unie (NBU) kijkt terug op
een geslaagd werk. De aannemer wist het project op originele wijze te verwerven. Terwijl aanbesteden de standaard is, wist Verdoorn de roeiers te overtuigen om
gezamenlijk met hem op te trekken. “Vertrouwen in elkaar hebben, dat is de sleutel tot succes. Men is blij met ontzorgen en het juiste eindresultaat. En het gebouw blijft piekfijn, omdat we ook zorg dragen voor het onderhoud. Onderhoud is
continuïteit, kennisbehoud, kwaliteit, verbetering, tijd voor innovatie. We kennen het gebouw per slot van rekening nu door en door.”
Voor de NBU was dit het eerste grote werk in het Rotterdamse havengebied.
Verdoorn: “Het hoofdkantoor van de roeiers voldoet nu weer aan de eisen van deze
tijd. Echter, te veel vastgoed in de haven is verouderd. De haven wil de CO2-uitstoot in de komende jaren drastisch reduceren, daar hoort ook het revitaliseren van
kantoren bij. Door de komst van Maasvlakte 2 gaat de functie van het vastgoed in
63
de oude havengebieden veranderen. De introductie van Het Nieuwe Werken zal
tot gevolg hebben dat de traditionele kantoren zullen verdwijnen en plaats gaan maken voor een nieuw type werkplek. Wat ga je dan met die gebouwen doen?”
DE NBU VOLGENS FLOOR VERDOORN De Nederlandse Bouw Unie (NBU) uit Etten-Leur is een financieel gezond bedrijf
waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1966. Het ontwikkel- en bouwbedrijf is in handen van Jan Voesenek. Onder regie van Verdoorn is de onderneming de
laatste jaren begonnen met het spreiden van de risico’s. “Buiten het ontwikkelen
en bouwen van nieuwbouwwoningen zijn we andere werkvelden en klanten gaan aanboren. De KRVE is daar een mooi voorbeeld van.”
De spreiding van de risico’s in werkzaamheden en opdrachtgevers levert de NBU
bijvoorbeeld opdrachten voor groot onderhoud bij corporaties op. Ook bouwt het bedrijf utilitaire projecten voor beleggers.
Verdoorn: “Onze werkzaamheden omvatten dus niet alleen woningbouw, maar
ook industrie, renovatie, (groot) onderhoud en utiliteitsbouw. Het is een gezond,
flexibel bedrijf dat is aangepast aan de wereld van morgen. Daarbij is het ook nog
eens een no-nonsense organisatie. Mensen zijn lang in dienst waardoor er heel veel kennis en kunde aanwezig is. We zijn trots op de mensen die bij ons werken.” <
66
67
Verleiden geeft inzicht
68
Reinier Ubels (1964) richtte in 2005 het bureau Mix Architectuur op.
Een architect bezit de gave om een opdrachtgever optimaal te informeren, zeg maar: ‘te verleiden’. Reinier Ubels van MIX architectuur uit Ede tekende een aantal kleurige, informatieve schetsen die de bouwcommissie van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht hielp zich een beeld van de verbouwing te vormen. Hoe zou het gebouw er na de renovatie uit gaan zien? “Qua architectuur hebben we het contrast
twee bouwlagen, dat op poten in het water
gebouwen versterkt door de verbindende
aan het gebouw gedaan. Het complex was
tussen de twee bestaande bakstenen
nieuwbouw extra high tech te maken,” legt Ubels uit. “Op afstand lijken de herkenbare contouren van de gebouwen van de
staat. Sinds die verbouwing is er niets meer daardoor niet meer van deze tijd. En het werd ook nog eens afgekeurd door de brandweer.
Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht
Reinier Ubels over zijn ontwerp: “Grote,
het complex wordt de metamorfose duidelijk.
aluminium kozijnen geven het gebouw een
(KRVE) ongewijzigd. Pas bij het naderen van
De stijlvolle combinatie van oud met nieuw en robuust met high tech wordt met iedere stap die je dichterbij komt krachtiger.”
Het kantoor van de KRVE is ondergebracht
in twee gebouwen op de kop van Heijplaat in de Waalhaven. Volgens het boek Een
rondje Rotterdamse roeiers van de journalist Ben Maandag (1928-1999) stamt het oor-
spronkelijke gebouw uit 1949. Het robuuste
bakstenen pand is tussen 1973 en 1977 al een keer uitgebreid met een kantoorgebouw in
horizontale glasvlakken met strakke
passende, maritieme uitstraling. De nieuwe, royale entreehal met luifel en zicht over de haven biedt het gebouw een toegang met
allure. Vanuit de hal leidt de opengewerkte
trap met RVS balustrade de bezoeker naar de nieuwe receptie op de eerste verdieping, die
het hart van het gebouw vormt. Wat opvalt, is
de openheid. Vanuit deze centrale ruimte zie je overal direct waar het om draait, bij de KRVE: de Rotterdamse haven. Een aantal ruimten zijn middels glazen scheidingswanden en
kasten enigszins afgeschermd, maar blijven
Het transparante interieur weerspiegelt de kwaliteit van de KRVE als een open organisatie die met respect terugkijkt naar het verleden en zich vol vertrouwen richt op de toekomst. (Reinier Ubels)
door die transparantie wel een herkenbaar onderdeel van het kantoor. De kantine is
ondergebracht in een nieuwe uitbreiding op het dak van de werkplaats. Het is een prachtige ruimte geworden, met een
magnifiek uitzicht en een door iedereen zeer gewaardeerd dakterras.â&#x20AC;? <
71
73
Partners zijn onontbeerlijk om een ingewikkelde revitalisatie tot een goed eind te brengen. Daarbij moeten alle schakels even sterk zijn. Het resultaat bij de KRVE mag er zijn, iedereen is blij.
74
Met twee waterbronnen onder de Centrale Post energie besparen De Rotterdamse haven zet vol in om de CO2-uitstoot te reduceren. Het vergroenen van kantoren helpt daarbij. Bij de roeiers van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht in de Rotterdamse Waalhaven spelen twee waterbronnen bij het verduurzamen een belangrijke rol. Als je uit een vastmakersvlet van de
van 30 tot 50 procent, ten opzichte van de
(KRVE) de kade op stapt, heb je geen idee
met gasketels en compressie koelmachines.
Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht dat je op twee bronnen staat. Onder het
ouderwetse manier van verwarmen en koelen
totaal vernieuwde onderkomen van de
De Rotterdamse totaalinstallateur
Is het Rotterdamse leidingwater dan niet
generatie en al meer dan 90 jaar actief in
KRVE liggen namelijk twee waterbronnen. te drinken? Nee, het zit anders. De roeiers gebruiken de bronnen voor warmte-
koudeopslag (WKO, zie kader op volgende
pagina). De ene bron is voor de opslag van
warm water en de andere voor koud water.
WKO is een uiterst duurzame manier om een kantoorgebouw te verwarmen en te koelen. Een beetje WKO levert een CO2-reductie op
Spindler, een familiebedrijf van de vierde de installatiewereld, moderniseerde de
WKO en installeerde besparende systemen.
Marcel Comba van Spindler: â&#x20AC;&#x153;De vraag naar
een behaaglijk klimaat was daarbij van groot belang. De Centrale Post wordt 24/7 bemand. Verse frisse warme of koude lucht is dan
uitermate belangrijk. Het bouwteam koos
daarom voor luchtverwarming en -koeling
vanaf zowel de vloer als via het plafond.
aluminium lamellen. Hiermee wordt de
op de kosten van 20 tot 25 procent.â&#x20AC;?
De warmtepomp verwarmt het systeem dat
Dergelijke systemen geven een besparing
Mooie opsteker was tevens dat de
geplaatste systemen vallen onder de Energie Investeringsaftrek (EIA) van
het Ministerie van Economische Zaken.
Dankzij de EIA investeert de KRVE fiscaal voordelig in energiezuinige technieken
afgifte efficiĂŤnt en zo snel mogelijk geregeld. een coefficient of performance (COP) van >5 heeft. Dit wil zeggen dat de warmtepomp
theoretisch in staat is om 5 kWh aan warmte te produceren voor elke kWh die ze uit het elektriciteitsnet haalt. Dit kan men gelijk-
stellen aan een rendement van 500 procent.
en duurzame energie. 41,5 procent van
Deze combinatie met een luchtverwarmings-
afgetrokken van de fiscale winst, bovenop
systeem. De benodigde verse lucht gaat
de investeringskosten kunnen worden de gebruikelijke afschrijving.
WARMTEPOMP Onder de strakke grijze vloer liggen
systeem is een Variable Refrigerant Flow-
voor het inblazen eerst door een warmte-
terugwinningssysteem. De teruggewonnen
warmte wordt opgeslagen in de warmwaterbron. Bij de Centrale Post is tevens een CO2-
leidingen voor de verwarming. Om de glazen
regeling toegevoegd, waarmee, afhankelijk
kunnen dragen, is een anhydrietvloer (een
verse lucht geregeld wordt. De drie dienst-
systeemwanden die op de vloer staan te
gipsgebonden gietvloer) gestort, waar houten regels op zijn geplaatst. De vloerverwarming is opgebouwd uit een isolatielaag met
van de aanwezige CO2, de toevoeging van
doende werkverdelers moeten immers altijd alert zijn.
TOELICHTINGEN Trias energetica De trias energetica bestaat uit drie pilaren: begin met goede isolatie van de schil, zet zoveel mogelijk duurzame energie in en wanneer je toch fossiele energie gebruikt, compenseer dan de CO2-uitstoot.
WKO Hoe werkt de warmte-koudeopslag (WKO) van de roeiers? Onder het gebouw liggen op een diepte van 125 tot 130 meter twee bronnen, een zogenaamd doublet. Uit de ene bron wordt koud water met een temperatuur van circa 11 graden Celsius onttrokken voor de koeling van het gebouw. In de tweede bron wordt het inmiddels verwarmde water opgeslagen. In de winter wordt dit grondwater uit de warme bron opgepompt, bijgewarmd door een warmtepompcentrale en gebruikt voor verwarming. Het afgekoelde water wordt vervolgens teruggepompt in de koude bron. In de zomer wordt dit grondwater uit de koude bron gebruikt voor koeling.
Wat de werkverdelers in de Centrale Post
De ShoreTension速
door LED van een paar watt.
De ShoreTension速 werd ontwikkeld nadat een losgeslagen containerschip dwars door een steiger van de Maasvlakte Oil Terminal voer: schade 150 miljoen euro. De oorzaak was een storm waardoor de trossen braken. De ShoreTension速 voorkomt dit. Het is een cilindrische buis met een rechthoekige trommel, die tussen de bolder en de tros wordt gezet. Het systeem zorgt ervoor dat bij storm of het passeren van een of meerdere zeeschepen de tros onder de dezelfde spanning blijft staan. Het schip blijft daardoor altijd op de juiste plaats. ShoreTension速 gebruikt geen energie.
en ander kantoorpersoneel misschien niet
eens door hebben, is dat de verlichting in het plafond niet meer het bekende ouderwetse peertje of een tl-bak is. Om de energienota te korten is gekozen voor moderne LED-
verlichting. Fred Boontjes van de KRVE heeft
berekend dat er minstens een vermogen van 5000 watt oude verlichting is vervangen
INNOVATIE De Rotterdamse haven zorgt niet alleen voor inkomsten en banen in Nederland, maar
wordt ook steeds meer een kraamkamer voor duurzame initiatieven. Minister Henk Kamp van Economische Zaken zei dat begin maart 2013 bij een bezoek aan het Rotterdamse
havengebied. Het bestuur van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht sluit zich bij
zijn woorden aan. Het gebouw van de roeiers is grondig aangepakt, maar dat geldt ook
voor het materieel waarmee gewerkt wordt.
Mannen van staal letten op de centjes én het milieu. De roeiers mogen dan mannen van staal zijn,
Het bouwteam, de architect en Spindler
vaart op zwavelarme gasolie (diesel). Met de
moest worden geïsoleerd en dat de gevelpui
ze hebben oog voor het milieu. Hun vloot
innovatieve ShoreTension® (zie kader) wordt
geheel energieneutraal een mammoettanker op zijn plaats gehouden. Normaal is er veel
diesel nodig om de trossen onder spanning te houden.
kwamen tot de conclusie dat het dak geheel van aluminium moest worden, met daarin optimaal isolerend glas.
Marcel Comba: “Het leverde uiteindelijk een energiezuinig gebouw op met een energieprestatienorm van 0,6.”
Zonder dat de roeiers het weten wordt de
Over een ander onderdeel van de trias
praktijk gebracht. Een van de essenties van de
de intentie om op het enorme dak zonne-
trias energetica (zie kader) al deels in de
trias is, dat het beste bezuinigingsresultaat
valt te behalen door de schil aan te pakken.
De door Spindler aangelegde verwarmings-
en koelingsinstallatie, aangestuurd door een modern gebouwbeheerssysteem, mag dan zuinig zijn, maar als de schil ‘lekt’ wordt er voor de mussen gestookt.
energetica wordt nagedacht. Het is namelijk panelen te plaatsen. De installatie is er al
geschikt voor. Het zou weer een stap zijn om
de CO2-uitstoot te reduceren en op termijn de energienota omlaag te krijgen. <
Tot besluit De Rotterdamse haven en de Nederlandse Bouw Unie hebben veel gemeen: zeggen wat we doen, doen wat we zeggen. De revitalisering van het hoofdkantoor van de Koninklijke Roeiers Vereeniging Eendracht is daar een bewijs van. Zonder oeverloos gepraat en eindeloos overleg is binnen de afgesproken tijd en budget gerealiseerd wat is beloofd. Afspraak is afspraak. Waar schuilt dat succes in? Vanaf het eerste idee halen we kennis van buiten naar binnen en gaan we samenwerken, dat is een deel van ons onderscheidend vermogen. Samen werken we om voor onze opdrachtgever het beste resultaat te bereiken. Tegenwoordig heet dat ontzorgen, maar wij noemen het gewoon â&#x20AC;&#x2DC;klaar staan voor de klantâ&#x20AC;&#x2122;.
80
COLOFON concept Rob Kwaaitaal & Eduard Voorn teksten Eduard Voorn Communicatie, Rotterdam fotografie Ries van Wendel de Joode, Dordrecht ontwerp & vormgeving Peanutsch (Paul Scholte) Den Haag eindredactie Haags Bureau (Wendy Hendriksen) Den Haag drukwerk De Swart, Den Haag Š 2013 Nederlandse Bouw Unie Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieÍn, opnamen of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van NBU.
Nederlandse Bouw Unie Nijverheidsweg 16 Postbus 110
4870 AC Etten-Leur (076) 502 28 88 info@nbu.nl
www.nbu.nl
De haven, dat zijn mensen
Nederlandse Bouw Unie Nijverheidsweg 16 Postbus 110
4870 AC Etten-Leur (076) 502 28 88 info@nbu.nl
www.nbu.nl