426
BÖLÜM 19
İnfertil Çiftin Değerlendirilmesi
İNFERTİLİTENİN ETİYOLOJİSİ.................................. 427 KADIN ÖYKÜSÜ...................................................... 427 ERKEK ÖYKÜSÜ....................................................... 428 KADIN HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ............... 431 ERKEK HASTANIN DEĞERLENDİRİLMESİ................ 431 KADINDA İNFERTİLİTENİN ETİYOLOJİSİ................ 431 OVULATUAR DİSFONKSİYON................................. 431 TUBAL VE PELVİK FAKTÖRLER................................. 434 UTERUS ANOMALİLERİ........................................... 435 RADYOLOJİK VE CERRAHİ DEĞERLENDİRME......... 435 SERVİKAL FAKTÖRLER.............................................. 439 ERKEKTE İNFERTİLİTENİN ETİYOLOJİSİ................... 440 SONUÇ..................................................................... 444 KAYNAKLAR............................................................. 444
tır (Abma, 1997; Hull, 1985; Stephen, 2000; Yao, 2002). İkinci dünya savaşı sonrası populasyondaki ani artışa, günümüzde üreme yaşamlarının sonuna giren kadınların büyük grubu neden olmuştur ve onların birçoğu istemli olarak gebeliği ertelemişti. Ayrıca, infertilite tedavisindeki ilerlemelerin iyi tanıtılması ile ilaç tedavisi günümüzde hastalara amaçlarına ulaşmalarına yardımcı olmada büyük ümit sağlamaktadır. Çiftlerin çoğunun, infertilden çok, subfertil olarak düşünülmesi daha doğru olacaktır, çünkü yeterli zaman verilirse eninde sonunda gebelik oluşacaktır. Bu subfertilite kavramı, çiftler için rahatlatıcı olabilir. Ancak, bilateral tıkalı Fallop tüpleri olan kadınlarda ya da azospermik erkekler gibi belirgin istisnalar vardır. 1 yıl içinde gebe kalamayan herhangi bir çifte infertilite değerlendirilmesi düşünülmesi, genel olarak kabul edilmiştir. Ancak, değerlendirmenin daha erken düşünülmesi gereken birkaç klinik senaryo vardır. Örneğin, anovulatuar ya da ağır pelvik inflamatuar hastalığı (PİH) olan bir kadında değerlendirmenin ertelenmesi uygun olmayabilir. Ayrıca, fekundabilitenin büyük oranda yaşa bağımlı olduğu açıktır ve bu nedenle, 40 yaşından, bazı uzmanlara göre ise 35 yaşından büyük herhangi bir kadında 6. ayda değerlendirme yapılmalıdır.
100 85 Gebe Kalan Kadınları Yüzdesi
Uygun sıklıkta 1 yıl korunmasız ilişkiden sonra gebe kalamama, infertilite olarak tanımlanır. İnfertilite, daha önce gebelik olmaması primer infertilite ve en az bir gebelik sonrası gebe kalamama sekonder infertilite olarak ikiye ayrılabilir. Diğer taraftan, fekundabilite, gebe kalma yeteneğidir ve büyük populasyon çalışmalarından elde edilen bilgiler, aylık gebe kalma olasılığının %20 ile 25 arasında olduğunu göstermiştir. Gebe kalmaya çalışan kadınların yaklaşık %50’si 3 ayda, %75’i 6 ayda ve %85’den fazlası 1 yılda gebe kalacaktır (Şek. 19-1) (Guttmacher, 1956; Mosher, 1991). Bu nedenle infertilite, üreme çağındaki çiftlerin %10 ile 15’ini etkileyen, yaygın bir durumdur. Önemli olarak, tedavisiz bile, kadınların yaklaşık yarısı, denemelerinin ikinci yılında gebe kalacaktır. Bu bilgi, çift, rahatlatabilir. Geçen 40 yıl süresince infertilite prevalansının göreceli olarak sabit kalmaya devam ettiğine inanılsa da, kuşkusuz infertilite için değerlendirme ve tedavi gereksinimi, belirgin olarak artmış-
80 60
93
72 57
40 20 0
3 ay
6 1 ay yıl Gebe Kalmak için Gereken Süre
ŞEKİL 19-1 Gebe kalmak için gereken süre.
2 yıl