Asistan Hekim Kılavuzu
Doç. Dr. Erhan Ayşan
NOBEL TIP KİTABEVLERİ -i-
2009 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. şti. ASİSTAN HEKİM KILAVUZU © Doç. Dr. Erhan Ayşan ISBN: 978-975-420-711-8 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yasası gereği herhangi bir bölümü, resmi veya yazısı, yazarın ve yayınlayıcısının yazılı izni alınmadan tekrarlanamaz, basılamaz, kopyası çıkarılamaz, fotokopisi alınamaz veya kopya anlamı taşıyabilecek hiçbir işlem yapılamaz.
Düzenleme
: Nobel Tıp Kitabevleri Cenk Akay
Kapak Karikatürü : Ümit Müfit Dinçay Baskı/Cilt
: Nobel Matbaacılık, Hadımköy-İSTANBUL
NOBEL TIP KİTABEVLERİ LTD. ŞTİ. ÇAPA Millet Cad. No:111 Çapa-İstanbul Tel: (0212) 632 83 33 Fax: (0212) 587 02 17 CERRAHPAŞA Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Karşısı Park içi Cerrahpaşa-İstanbul Tel: (0212) 586 17 58
Ankara MN MEDİKAL & NOBEL TIP KİTABEVİ Halk Sok. No: 5 Sıhhiye-Ankara Tel: (0312) 431 16 33 İzmir / Bornova İZMİR GÜVEN KİTABEVİ 168. Sok. No: 10/1 Bornova-İzmir Tel: (0232) 339 16 96
KADIKÖY Rıhtım Cad. Derya İş Merkezi No: 7 Kadıköy-İstanbul Tel: (0216) 336 60 08
İzmir / Konak İZMİR GÜVEN KİTABEVİ SSK İş Hanı P/36 Konak-İzmir Tel: (0232) 425 27 58
SAMSUN Ulugazi Mah. 19 Mayıs Bulvarı 16/6 Tel: (0362) 435 08 03 ELAZIĞ Yahya Kemal Cad. Üniversite Mah. No: 36/B Tel: (0424) 233 43 43 ANTALYA Meltem Mahallesi Dumlupınar Bulvarı Falez Sit. Toros Apt. No: 183/2 Tel: (0242) 238 15 55
- ii -
Adana ADANA NOBEL YAYIN DAĞITIM Adnan Kahveci Bulvarı 31/C Adana Tel: (0322) 233 00 29 Bursa GÜNEŞ & NOBEL TIP KİTABEVİ Altıparmak Cad. Burç Pasajı, Bursa Tel: (0224) 224 60 21
haklarını asla ödeyemeyeceğim sevgili annem ve babama...
- iii -
Bu kitap size ne sağlar…? Ne sağlayamaz…? Bu kitap bir asistan hekim olarak size başarılı olmanız için “nasıl” çalışmanız gerektiği konusunda yol gösterir. Ancak asıl olan “çalışmak”tır. Bu ise tamamen size aittir. “Aç kalmadan zayıflatan” diyetlerin tümünün balon olması gibi, çalışmadan başarılı olmak da kocaman bir balondur... Eğer çalışmayı -hem de çok çalışmayı- göze alıyorsanız bu kitabı satın alın; emin olun ki, çok işinize yarayacaktır... Eğer çalışmaya niyetiniz yoksa, bu kitaba boş yere para harcamayın. En iyisi o para ile bir sinema bileti alın! En azından, eğlenceli birkaç saat geçirirsiniz.
- iv -
DİZİN Kitap Hakkında Ne Dediler? ................................................................................... xi Yazar Hakkında Bilgi ............................................................................................. xv Başlarken Birkaç Söz............................................................................................. xvi Sevgili Genç Hekim Kardeşim! .............................................................................. xx BÖLÜM-1: ASİSTAN HEKİMLİĞE BAŞLANGIÇ ..................................................... 1 Tıpta Uzmanlık Eğitimine Kısa Bir Bakış ........................................................................ 3 Asistan Hekim Kimdir? (Resmi Tanım) .......................................................................... 4 Asistan Hekim Kimdir? (Gerçek Yaşamdaki Tanım)..................................................... 4 Asistan Hekimliğe İlk Adım ve Sorunlar......................................................................... 5 Sorun-1: Başlangıç Dönemi Depresyonu ........................................................................ 6 Sorun-2: Ciddi Sorumluluklar .......................................................................................... 7 Sorun-3: Nöbet.................................................................................................................... 7 Sorun-4: Tıbbi Sekreterlik Yapmak................................................................................... 8 Sorun-5: Görev Dışı (Resmi Olmayan) İşler ................................................................... 9 Sorun-6: Düzensiz Uyku.................................................................................................. 10 Sorun-7: Sosyal Yaşamın Kısıtlanması ........................................................................... 10 Sorun-8: Deneyimsizlik ve Komplikasyonlar ............................................................... 11 Sorun-9: Erken Gelmek-Geç Çıkmak ............................................................................ 12 Sorun-10: İletişim ............................................................................................................. 13 Yeni Başlayan Asistan Hekimin Üç Büyük Sorusu ....................................................... 14 Asistanlıkta Kıdem ........................................................................................................... 15 Her Kıdemin Uyması Gereken Temel Kurallar ............................................................ 15 İyi Bir Üst Kıdem Olmak ................................................................................................. 17 Bill Gates’in Liderlik Sırları (tablo) ................................................................................ 18 İyi Bir Orta Kıdem Olmak ............................................................................................... 21 İyi Bir Alt Kıdem Olmak.................................................................................................. 21 Sorunsuz Asistanlık İçin Sihirli Formül: Takım Olmak .............................................. 22 BÖLÜM-2: İDEAL ASİSTAN HEKİM ...................................................................... 25 İdeal Asistan Hekim Kimdir? .......................................................................................... 27 Evlilik ve Çocuk Sahibi Olmak ....................................................................................... 27 İngilizce Öğrenmek .......................................................................................................... 28 Bilgisayar Sahibi Olmak ................................................................................................... 28 Microsoft Office ve İnternet Kullanmak ........................................................................ 28 Aktif e-posta Kullanıcı Olmak ........................................................................................ 29 Medline Taramayı Bilmek................................................................................................ 29 Ev-Hastane Arası Uzaklık ve Otomobil ......................................................................... 29 Paramedikal İşler .............................................................................................................. 30 -v-
Bölüm - 1 ASİSTAN HEKİMLİĞE BAŞLANGIÇ (Temel Terimler ve Kriterler)
-1-
-2-
TIPTA UZMANLIK EĞİTİMİNE KISA BİR BAKIŞ Ülkemizde uzmanlık eğitimine seçilim, 1987’den beri, Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) ile yapılmaktadır. Sınavı kazanan hekimler, eğitimlerine asistan hekim veya uzmanlık öğrencisi sıfatı ile başlarlar. 2009 yılı itibarıyla Türkiye’de 47 SB ve 47 tıp fakültesi olmak üzere toplam 94 hastanede uzmanlık eğitimi verilmektedir. Türkiye’de uzmanlık eğitiminin kurallarını Sağlık Bakanlığı belirler. Avrupa Birliğinde (AB) ise bu yetki, 1958 yılında kurulmuş olan ve şu anda AB Parlamentosunun bir alt komitesi olarak görev yapan Avrupa Tıp Uzmanları Birliğine (UEMS) aittir. Uzmanlık eğitimi sürecinin birçok aşaması, gerek Türkiye’de, gerekse dünya da oldukça kaotiktir. Açık kurallar ve kriterler ne yazık ki yoktur. Sistem içinde birçok soru işaretleri vardır: Eğitim veren kurumlara her yıl kaç asistan hekim kabul edilmelidir? Uzmanlık eğitim süresi kaç yıl olmalıdır? Eğitim içeriği yeterli midir, değişiklikler gerekiyorsa bunlar neler olmalıdır, vs. Eğitim süresiyle ilgili bir örnek: Türkiye’de Genel Cerrahi uzmanlık eğitim süresi yakın bir zaman önce beş yıla çıkarılmıştır. Avrupa Cerrahi Board Kurulu, AB ülkelerinde Genel Cerrahi uzmanlık eğitim süresini altı yıl olarak önermektedir ancak UEMS bunu beş yıl olarak uygulamaktadır. ABD Cerrahi Board Kurulunun bu konudaki önerisi de 5 yıldır. Eğitimin içeriğiyle ilgili bir örnek: Genel Cerrahi eğitim süresi içerisinde bir asistanın yapması zorunlu minimum ameliyat sayısı hakkında çeşitli görüşler vardır. ABD’de Residency Review Committee tarafından bu sayı 332 olarak belirlenmişken, Portekiz’de 300, Avusturya’da 400, Belçika ve Hollanda da ise 750’dir.
Ülkemizde ise bu konuda resmi bir rakam bulunmamakla birlikte, 2008 yılındaki ulusal kongrede Türk Cerrahi Derneğinin önerdiği sayı 350’dir. 2001 yılı verilerine göre ise, Türkiye’de, Genel Cerrahi uzmanlık eğitimi alan asistan hekimler yılda ortalama 130 (yani tüm eğitim süresi içinde 500’den fazla) ameliyat yapmaktadırlar. Türkiye’de kurumlara başvuran hasta sayıları arasındaki büyük farklar vardır. İstanbul Tabip Odasının hazırladığı, Uzmanlık Eğitimi Çalışma Grubu Raporuna göre bir tıp fakültesinde eğitim alan Genel Cerrahi asistan hekimi poliklinikte yılda yaklaşık bin hasta görüp, yaklaşık yüz ameliyat yaparken; bir Sağlık Bakanlı (SB) Hastanesindeki asistan hekim poliklinikte yılda yaklaşık üç bin hasta görüp, yaklaşık yüz elli ameliyat yapmaktadır. AB ülkelerinde 100.000 kişiye düşen ortalama hekim sayısı 333 iken, Türkiye’de bu sayı 133’tür. Ancak, benzer bir karşılaştırma uzman hekimler açısından yapıldığında, tablo tersine dönmektedir. Örneğin, AB üyesi ülkelerden olan Danimarka’da 100.000 kişiye düşen ortalama uzman hekim sayısı 15, İrlanda’da 36 iken, Türkiye’de bu sayı 45’dir. Uzman Hekimlerin Kurumlara Göre Dağılımı SB
19707
%62
Üniversite
8102
%25
Diğer
4258
%13
Toplam
32037
%100
Bu rakamlar da göstermektedir ki, Türkiye’de uzmanlık eğitimi konusundaki birincil sorun, nicelikte değil, niteliktedir. Yani gerek hükümetler, gerekse hekim kuruluşları yetişen uzman sayısını değil, bu hekimlere verilen eğitim kalitesini arttırmaya çalışmalıdır.
-3-