Jed McKenna - Droomstaat by nonduality

JED McKENNA Droomstaat De magie vaï¿½ ons zijn

Droomstaat

JED MCKENNA Droomstaat De magie van ons zijn

samsara

Eerder verschenen van Jed McKenna bij uitgeverij Samsara:

Inhoud

DE SPIRITUELE TRILOGIE

Spirituele verlichting? Vergeet het maar! Spiritueel incorrecte verlichting Spirituele oorlogvoering DE DROOMSTAAT TRILOGIE

Jed McKenna's theorie van alles Spel zonder einde ( Droomstaat)

Het feest 's avonds in het huis

Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

Waar we zijn, en hoe we hier terecht zijn gekomen De deuren van perceptie Dat arme waterdruppeltje Alice in dromenland Over intelligentie Kussens vol illusies De kaart van de droomstaat De toverlantaam Het probleem met perfectie

29 37 47 49 55 67 75 85

Een kleine stap

101

Wat eten we vanavond?

Alice in de machine

12 5

Bevordering op het slagveld

133

De parabel van de coyote

145

Vertaling: Maggy Wishaupt

De ballade van Ken & Barbie

155

Vertaling gedichten biz. 52-54, 239-243: Louise Koopman Omslagfoto: Wolfilser/Shutterstock

Creatio ex nihilo

Lay-out en omslag: Erik The, erikthedesign.com

De mythe van de schepping

ISBN: 978-94·914I-I59-5 / NUR 728

I 69

181

Lof der Bullshit

191

Niets uit deze uitgave mag gereproduceerd worden

De griezelvallei

201

zonder schriftelijke toestemming van:

De grote puzzel

213

Herengracht 341, 1016 AZ Amsterdam

Het witte konijn

221

www.samsarabooks.com

De poppenkast

229

Samsara Uitgeverij bv

Inhoud

Bonusinhoud

237

Een spel zonder naam

239

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

2 45

De werkelijkheid: wat een concept!

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen De betekenis van de schepping Coed genoeg is goed genoeg

6 Inhoud

Robin Williams

Het feest 's avonds in het huis

Hoe kunje vaststellen ofwe op dit moment slapen en al onze gedachten een droom zijn, ofdat we wakker zijn en met elkaar praten in de waaktoestand? Plato, Theaetetus

isabelle moet me hebben uitgenodigd op het feestje

L dat ze organiseerde voor een paar vrienden en colÂ lega's, want ik sta met een cadeautje voor haar deur die

ze, als een normaal mens, opendoet. Ze laat me binnen in haar fel verlichte, sprankelende waning. Ze neemt mijn jasje aan en ik overhandig haar mijn rode propeller. 'Dit zijn mijn vrienden Fredwin en Latrina,' zegt Lisabelle in onze geheimtaal. 'Aha,' knik ik. 'Dit is mijn Jedwin,' legt Lisabelle uit aan Fredwin en Latrina, 'hij zegt dingen.' 'Oh,' zegt Latrina, 'jeetje.' 'Latrina,' vraag ik, 'een relatie van het toilet?'

Het feest 's avonds in het huis

'Nee hoor,' zegt ze, 'alleen vrienden.' 'En jij, Fredwin?

'Helemaal,' zegt ze. Er zijn veel mensen op het feest, dus ik kijk naar ze.

'Varkensgraan,' zegt Fredwin. 'Ik handel in varkens足

Tedwin, die ik ken van het auto-ongeluk is er en

graan. Het beste van het beste, niks synthetisch, alleen

Mr. Rourke in een wit pak die bij een rokende grillplaat

topkwaliteit.' Hij buigt zich naar me toe en fluistert:

allerlei mensen aan het begroeten is. Sydney Green足

'We zitten aan de goede kant van de tafel.'

street, ook in een wit pak, staat noedels te husselen.

'Alsof ik dat niet weet,' zeg ik en geefhem een klopje op zijn arm. 'Ik moet ervandoor.' 'Korn mee,' zegt Lisabelle en leidt me langs een badkuip waarin Michael Jackson mij met een verkeer足 de naam aanspreekt naar een antler echtpaar in de patio achterin.

'O,' zeg ik blij, 'ik ken Sydney.' Of misschien is het wel Whoopi Goldberg in een wit pak die nu de noedels overneemt. 'Sorry,' zeg ik, maar nierriand geeft antwoord, ik sta helemaal alleen. Ik zoek iemand om bij te gaan staan en zie de jonge

'Jedwin,' zegt Lisabelle, 'dit zijn Bradwin en zijn

Elliot Gould die ik graag mag. Hij draagt een legerjasje,

vrouw Sugarbelle. Ik behandel Sugarbelle elke dinsdag

een spiegelende zonnebril en heeft een zwarte druipsnor.

in het bedrijf. Bradwin is net als jij.' 'Oh,' zeg ik.

bewegen.

'Jedwin doet dingen.'

'Nou en of,' beaam ik.

'O ja,' zegt Bradwin. 'Net als mijn oom.'

'Een verhaal in een droom,' merkt hij op.

Alles blinkt zo mooi,' merkt Sugarbelle op.

'Een droom in een verhaal in een verhaal in een

'Wat doe jij dan?' vraagt Bradwin.

droom,' antwoord ik. 'In een droom,' voeg ik eraan toe,

'Ik speel golf, Bradwin. Heel veel golf.'

niet zeker wetend of ik mij correct heb uitgedrukt.

We barsten in lachen uit.

Hij knikt zonder met zijn hoofd te bewegen.

'En jij, Bradwin? Wat doe jij zoal?'

'Grappig spul,' zegt iemand.

'Troostspullen,' zegt Bradwin met een knipoog. 'Je kent het wel, denk ik.' 'Nau en of,' zeg ik met een knipoog terug, en vraag me af of ik soms slaap heb. 'Ben je nu ook met iets bezig?' vraagt Sugarbelle. 'Weet ik niet zeker,' antwoord ik. 'Bedoel je nu nu of nu nu?'

'Geweldig feest,' zegt hij, zonder zijn lippen te

Het feest 's avonds in het huis

Als die scuba-duiker in het zwembad een stuk speel足 goed is, dan is hij wel heel goed. De verlichting treft me als zeer aangenaam. Ik herinner me iets wat nooit gebeurd is en opeens gebeurt het nu. Vanaf een balkon komt een stem en het mysterieuze gesis van noedels. 'Tjonge,' opper ik, om maar iets te zeggen, 'er gaat niets boven een goede hoestbonbon.'

Het feest 's avonds in het huis

Geen reactie.

dat doe ik liever niet, omdat ik ze toch wel een beetje

'Nu moet er iets gebeuren,' zeg ik zonder woorden,

aardig vind.

en een stem zonder lichaam laat me weten dat het in

'Amuseer jij je nu echt?' vraagt Llsabelle.

orde is.

Ik kijk haar aan. Ze lijkt op mijn zus, de barones,

'Oh, fijn,' zeg ik.

dus ik kijk weg. De menigte vertrekt en ik begrijp ook

'Kan ik iets voor je halen?' vraagt de stem.

waarom. In de verte klinkt dof gerommel. lets komt

'Een koptelefoon,' antwoord ik, 'en een ventilatorÂ

dichterbij, maar verdwijnt dan weer. Ik heb neg steeds het kartonnetje vast, wat naar mijn idee een voldoende

riem.' De stem zonder lichaam gaat gelukkig weg. 'Hallo,' zegt een man die ik niet thuis kan brengen,

'Je ogen staan vol verworidering,' zegt een sprankelende vrouw naast mij.

'ik heet Jedwin.' 'Hallo Jedwin,' zeg ik, 'ik heet ook Jedwin.' 'Nee,' zegt hij,

verklaring is.

'jedwin.'

'Oh, Chadwin bedoel je.'

'Dat komt omdat ik niet hier ben,' antwoord ik. 'Nou, wacht maar af.' Daar ben ik het mee eens, maar dat zeg ik niet. lets

'Dat zei ik toch.'

staat op het punt te gebeuren. Ik kijk am me heen am

Er hangt iets in de lucht. Ik zie een schitterend licht

te zien wie er nog ontbreekt. Ik weet dat de niveaus niet

voor me en ik vraag me af of ik iets mis. De muziek

kloppen maar ik mag niet aan de knoppen draaien. Ik

klinkt dof als een stoomboot die uit de maat dreunt.

wacht de volgende ontwikkeling af, en daar is ze al: in

Het schiet me te binnen dat ik aan hydromyandria lijd

de tuin schiet een witte engel een lichtpijl de nachteÂ

en ik voel me triest maar ook trots. Het dansen stopt

lijke hemel in en noemt hem de wintermaan. Mayabelle

nog voordat het begonnen is. Julianne Moore geeft me

rent op me af en ik voel me heel erg gelukkig. Ik vang

een betekenisvolle blik die ik betekenisvol beantwoord.

haar op en bied haar de rode propeller aan, maar in

Ik vraag me af wat het is dat we beiden weten.

plaats daarvan kiest ze mijn oor. Dan bevinden we ons

'Je kunt niet van hier naar daar gaan,' fluistert ze.

plotseling op een nachtelijke zee. Het is pikkedonker.

Dat is het wat we weten. Ik heh dorst, dus ik zet mijn stukje karton neer. lets staat op het punt te gebeuren, maar dan gebeurt het toch niet. Ik verveel me, dus doe ik een dansj e waarvan ik weet dat het best goed is. Ik weet oak dat ik met mijn hand dwars door al deze mensen heen kan gaan, maar

Het feest 's avonds in het huis

Het feest 's avonds in het huis 13

Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

De hut wasfris en onbepleisterd, uitstekend geschikt om een reizende god te vermakenÂˇ en waar een godin haar gewaden kon kan Laten slepen. De winden die over mijn onderkomen waaiden, waren dezelfde als de winden die ook over de bergkammen streken, ze voerden gebroken tonen ofalleen de hemelse delen van aardse muziek met zich mee. De ochtendwind waait altijd, het gedicht van de schepping gaat ononderbroken voort, maar er zijn maar weinig oren die het horen. De Olympus is overal op aarde slechts de buitenkant. H.D. Thoreau, Walden

aya en ik zijn hier eind november aangekomen. De herfst was al een eind onderweg. Alle

kleuren waren inmiddels weg, behalve het groen van

de rododendrons. Overdag was het grijs en regenÂ achtig. Onze taxichauffeur was blij met de lange rit, maar niet met de laatste kilometers, toen hij omhoog moest op een grindweg met diepe sporen en waar

Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

eigenlijk alleen een degelijke fourwheeldrive iets te

vermogen lag, maar er sprong niemand op om ons te

zoeken had. Na twintig minuten waren we halverwege

vermoorden.

en begon hij, zich verontschuldigend, de auto te keren.

Uit de sporen in de weg kon ik opmaken dat alleen

Mgaande op zijn TomTom schatte hij dat we nog geen

auto's met winterbanden zo ver konden komen. Op een

kilometer verwijderd waren van het adres waar we

gegeven moment liepen we meer dan twintig minuten

moesten zijn. Dat was niet zo.

heen en weer langs een serie haarspeldbochten. Toen

We hadden de taxi genomen op de plek waar ik de

we boven bij de laatste bocht waren gekomen, keek ik

huurauto waarin we de afgelopen tien uur hadden

door de kale bomen naar beneden en zag dat we

gereden, had achtergelaten. Nu bood de chauffeur aan

ondanks alle moeite en tijd slechts een paar honderd

ons weer mee terug te nemen, maar Maya en ik stapten

meter verder waren gekomen. Toen schoot me te

uit en besloten de rest van de weg te voet te gaan. We

binnen dat een kilometer op een TomTom waarschijn

waren in het zuiden van Appalachia, in een van de

lijk een kilometer in vogelvlucht betekent, wanneer hij

mooie, hooggelegen gebieden daar. De lucht was dun,

helemaal geen weg registreert. Op deze kronkelige weg

vochtig en kil, maar niet onaangenaam. De mist waarin

moest dat heel wat meer zijn.

we liepen bestond uit de wolken die we beneden

Maar dat was geen probleem. lk wandel graag en

hadden gezien, vlak bij het bord dat vermeldde dat de

Maya heeft er geen moeite mee. Sommige hellingen

staat voorbij dit punt de weg niet meer onderhleld.

waren wel wat pittig voor ons. Ik had geen water bij me,

We waren niet echt heel erg hoog, maar met zdn ander

maar Maya dronk uit de stroompjes die in elke binnen

halve kilometer wel hoog voor het Oosten van de

bocht naar beneden liepen.

Verenigde Staten.

Beneden aan de weg, tijdens de eerste drie kilo

We liepen en keken om ons heen. Ik zag kapot

meter of zo, hadden we wel huizen gezien, maar daarna

geklauwde bomen en wist dat dit het werk van beren

zagen we alleen af en toe een bord met Verboden Toegang

moest zijn. Ik vroeg me ook af of hoe het zat met

of Grond te Koop aan een boom gespijkerd. Door de

de in dit gebied beruchte rode lynxen, illegale

billboards en makelaarstijdschriften wist ik al dat

drankstokers, crystalmeth-brouwers, clandestiene

ornheinde villa's in de bergen met een ver uitzicht,

ginseng-kwekers, ratelslangen en koperkoppen, en

kunstmatige meren en glooiende golfbanen bier big

hoopte maar dat ze allemaal hun winterslaap

business zijn, maar wij bevonden ons ver boven iets

hielden. Maya snuffelde hier en daar en hield af en toe

wat daar ook maar op leek. Bij dat soort plekken lagen

halt om naar de witte waas van de bossen verderop te

geasfalteerde, goed onderhouden wegen. Ik betwijfel

staren, ze voelde iets wat buiten mijn waarnemings-

de of een van die fraaie Lexus suv's en in chroom

r6 Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

Waar

ik leefde

en waarvoor

ik leefde

uitgevoerde Hummers die ik beneden had gezien ooit

helemaal danker werd. Oat was zes maanden geleden.

wegen als deze zouden aandurven.

Maya en ik stonden voor het huis van Lisa voor een

Het was al behoorlijk laat, over een uur ongeveer

vijfdaags bezoek.

zou het donker worden, en ik had geen mobieltje bij me. Als we niet op de goede weg waren, zou het wel eens vervelend kunnen worden. Ik was niet echt bezorgd, maar wel op mijn hoede. Kon ik hier een vuurtje

De andere oprit leidde naar een blokhut die ook op

stoken? Nee. Hoelang zou het duren voordat we bij het

Lisa's terrein lag. Daar wonen Maya en ik nu. Het is

dichtstbijzijnde huis waren? Twee of drie uur, mis

een optrekje in de beste zin van het woord. Toen ik er

schien langer als het echt pikkedonker werd. Ik was

pas was en me realiseerde ·dat ik hier een tijdje zou

niet warm genoeg gekleed en de vochtige kou kroop al

blijven, heb ik een paar verbeteringen aangebracht.

naar binnen. Maya, een bordercollie, is gefokt voor de

Intussen heh ik er een perfecte plek voor Maya en mij

Schotse Hooglanden, dus ze zou me zeker overleven.

van gemaakt.

Zou ze mijn lichaam opeten? Dat hoopte ik, maar dan

Een paar honderd meter naar beneden ligt Lisa's

alleen als ze echt honger had en niet slechts als lekker

huis, een echte blikvanger. Het is gebouwd in een

hapje, en oak dat ze wachtte tot ik dood was.

grote, prachtige A-vorm, met terrassen en een over

De regen wisselde van nauwelijks merkbaar tot een

dekte leefruimte buiten, compleet met meubels, bar,

aangename nevel, zodat ik niet mijn capuchon op

keuken en open haard. En overal een adembenemend,

hoefde. Een groot gedeelte van de wandeling liepen we

duizelingwekkend uitzicht op de Blue Ridge Moun

omhoog door de sombere bossen, maar af en toe

tains, die zich tot diep in de verte uitstrekken. Het huis

kwamen we uit bij een open plek en kon ik zien dat, als

is hartstikke leuk ingericht en heeft metershoge ramen

we tenminste niet midden in een walk stonden, het

die uitkijken op dat waanzinnige uitzicht. Er is een

uitzicht behoorlijk spectaculair was.

mastersuite in een loftachtige ruimte aan de achter

Uiteindelijk kwamen we bij een plek waar de weg

kant, met hetzelfde uitzicht als aan de voorkant. Lisa

eindigde bij een rotonde met twee opritten. De ene was

vertelde me dat ze van dit gebied was gaan houden

een overwoekerde grindweg zonder aanduiding, op de

tijdens onze gezamenlijke trip naar Virginia tien jaar

andere stonden twee stenen pilaren en een stalen hek

geleden. Ze was niet bepaald dol op de lange tocht naar

dat openstond. De brievenbussen waren een heel stuk

boven, maar vond dat het uitzicht en de eenzame

verderop naar beneden. We kozen de oprit met het

ligging het meer dan waard waren.

stalen hek en bereikten het huis net voordat het

18 Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

Waar ik leefde

en waarvoor

leefde

niet bepaald een grote hulp. Ze trok zich niets aan van het lawaai en keek meestal vanaf een afstandje toe. Ik begin altijd langzaam aan de dag: ik por het vuur op, drink koffie en eet een licht ontbijt, waarna Maya en ik gaan wandelen. Er zijn niet veel gewone paden in de buurt, dus maakten we, toen we hier pas waren, gebruik van dierenpaden, riviertjes, en af en toe hakten we wat struiken weg. Uiteindelijk lukte het ons om aan de andere kant van de berg te komen, waar een aangrenzend staatsbos met meer dan genoeg paden en brandwegen lag. Meestal zijn we, allebei een beetje afgepeigerd, na een paar uur weer terug bij onze blokhut. Ik maak wat eten voor ons beiden en daarna gaan we een uurtje liggen. Dan ga ik, als er geen boodschappen gedaan moeten worden, wat meestal het geval is, 's middags een beetje schrijven. In de eerste drie of vier maanden dat we hier waren, liep ik een paar uur per <lag rond in houthakkerstenue. Tussen onze blokhut en het hoofd足 huis liggen elf binnen- en buitenhaarden. Toen we hier net waren, zijn Maya en ik de stad in geweest om ver足 vaarlijk uitziend houthakkersgereedschap te kopen, waaronder een kettingzaag van een halve meter en een dozijn andere, bijbehorende spullen. Lisa bezit een oude tractor met een houtkloofmachine die bij het huis hoorde. Daardoor kon ik een leuk voorraad brandhout aanleggen. Dus daar hebben we ons tijdens de milde winter足 maanden 's middags mee beziggehouden. Maya was

Waar ik leefde

en waarvoor ik leefde

Omdat het bos bezaaid was met omgevallen boom足 stammen in alle stadia van groei, hoefde ik niet veel bomen om te hakken. Het enige wat ik moest doen was zagen, kloven en wegslepen. In de eerste twee maanden had ik alle haarden voorzien van zoveel hout als nodig was zonder Lisa's grondstuk van bijna zeventien hectare te verlaten. Omdat ik het niet leuk vond om zonder werk te zitten, bedacht ik een manier om de houtblokken zdn twee en een halve meter hoog in het rond te stapelen, zodat op een stukje grond van nog geen drie bij drie meter al het hout bewaard en gebruikt kon worden dat ik in een week kon verwerken. Die stapels liggen nu op een aantal plekken verspreid over het terrein. 'Dat is meer hout dan we in de komende tien jaar kunnen opmaken,' zei Lisa toen ze zag wat ik had gedaan. 'Dat weet ik,' zei ik, 'maar ik vind het leuk om te doen.' 'Ga je dan nog meer brandhout hakken?' 'Ik vind het leuk om te doen,' herhaalde ik. 'Dan denk ik dat we een grote buitenhaard nodig hebben,' antwoordde ze. Daar ging ik vervolgens mee aan de slag. In het bos tussen het grote huis en de blokhut maakte ik een stuk grond vrij. Nadat een paar mannen van de plaatselijke steengroeve het zware werk hadden gedaan, legde ik een ruim twee meter grote ring van keien aan, met daaromheen een betegelde patio waar ik een paar

Waar ik leefde

en waarvoor ik leefde

Adirondack-stoelen en -tafels, gemaakt van recycled plastic melkpakken, neerzette. Het was een groot project dat zes weken en een paar duizend dollars van Lisa's geld kostte. Soms zitten Lisa en ik daar bij een groat vuur een glas wijn te drinken, soms zitten Maya en ik er alleen.

Mijn eerste schrijfproject in de blokhut begon als een avondvullend toneelstuk met als titel Fedallah. Het personage Fedallah in het boek Moby Dick vertegen woordigt de Geheimzinnige Ander: het oeroude, uit bet vuur geboren aspect van Achab, die op zijn beurt

Voordat ik naar de blokhut kwam, herlas ik werk van John le Carre over de Koude Oorlog. Dit bracht me ertoe om boeken uit de Stalinistische tijd te lezen, waardoor ik weer bij Solzjenitsyn en Shalamov over de Goelag uitkwam. Toen dat me te zwaar werd pakte ik wat humoristische schrijvers op die ik al een tijd niet had gelezen: Perelman, Wodehouse, Woody Allen, Ring Lardner en anderen. Toen dat te licht werd switchte ik naar toneelstukken, ik weet niet meer waarom. Rond die tijd kwam ik bij de blokhut aan. Ik geloof dat ik toen met een idee speelde over bet leven als theater

van het absurde. Hierdoor ging ik Martin Esslins The Theatre of the Absurd lezen, waardoor ik Beckett,

lonesco, Genet, Stoppard en daama Albee, Sartre en Pinter ging lezen of herlezen. Ik kwam tot de conclusie dat wat mij betreft alle toneelstukken in twee catego rieen vielen: Wachten op Godot, en de rest.

de personificatie is van Melville's eigen donkere psyche, die weer een weeispiegeling is van die van onszelf. Orn kort te gaan, Fedallah is de incamatie van een surrogaat personage dat de strijd van de lezer met zijn eigen witte walvis voorstelt, of iets in die richting. Het stuk, met een persoon, een decor en drie bedrijven, zou zich afspelen tijdens een lange nacht. Herman Melville zou in de studeerkamer van zijn huis Arrowhead in upstate New York zitten zwoegen op zijn

meesterwerk, terwijl hij tegelijkertijd zichzelf aan bet ontrafelen is. 's Avonds in mijn blokhut kon ik me gemakkelijk inleven in Melville in zijn studeerkamer. Ik werkte alleen bij kaarslicht en bet licht van de open haard en schreef honderden bladzijden met aanteke ningen. Ook bedekte ik hele stukken van de muur met steekkaartjes en schetsen van verhaallijnen. Het idee vroeg om een heel dynamische setting. Licht, geluid en onheilspellende schaduwen op de muren moesten Melville's rustige studeerkamer ver anderen in het dek van de Pequod, de waanzin van de jacht en de bloederige, kolkende chaos van de moord partij,

Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

nog meer zelfs in het onstuirnige, ziedende

Waar ik leefde en waarvoor ik leefde 23

brein van Melville/Achab. Een hevige onweersbui die

begon ik voor de lol nog meer korte toneelstukjes uit

buiten woedde, moest net zo'n storm weerspiegelen in

te werken en toen ik er een paar bij elkaar deed zag ik

de kamer en in de man zelf. Melville moest steeds over

dat ze een mooi geheel vormden. Ik maakte er een

gaan van de koele diepzinnigheid van de auteur naar

toneelstuk in zeven bedrijven van en publiceerde dat

de brandende waanzin van een gekwelde ziel, die zich

onder de titel Spel zonder einde.

in alle bochten wringt in zijn eindeloze strijd op leven

Toen, ik weet niet meer waarom, raakte ik ge'interes

en dood. En dat alles in een donkere kamer tijdens een

seerd in de toekomst van kunshnatige intelligentie (KI).

donkere, stormachtige nacht. Zoiets.

Ik begon met Raymond Kurzweil, waarna mijn belang

Als het eindelijk dag wordt, zien we een halfdode

stelling alle kanten uitging, totdat ik tot de amusante

Melville aan zijn bureau zitten, omgeven door een berg

conclusie kwam dat KI uiteindelijk de mensheid zou

handgeschreven pagina's, terwijl hij zijn laatste

wegvagen. Hoe geweldig zou dat niet zijn? Oke,

woorden schrijft over de walvis die wegzwemt en een

verdrietig misschien ook, maar toch ook behoorlijk

wees achterlaat, en de zee die op en neer golft zoals ze

grappig. We zijn immers razendsnel een synthetische

vijfduizend jaar geleden ook al deed. Doek.

intelligentie aan het kweken die ons zonder kwade

Ik kwam niet verder dan een eerste aanzet, maar

bedoelingen of wil, ofwel de nek omdraait of ons ver

misschien ga ik ooit nog verder. Mijn idee was dat het

andert in willoos vee. En dit is niet zomaar een of

stuk gelezen zou worden, niet dat het op toneel zou

andere rare theorie, het zou wel eens onvermijdelijk

worden vertoond. Ik geloof dat ik mijn belangstelling

kunnen blijken, en een heleboel intelligente mensen

verloor toen ik inzag dat, als ik er verder aan zou

maken zich er zorgen over. Dus schreef ik daar een

werken, de natuurlijke gang van zaken zou zijn dat

toneelstukje over dat gratis door mijn uitgeverij wordt

Fedallah eerst bewerkt zou worden tot Achab! en vervol

aangeboden. De oorspronkelijke titel was The Unexpec

gens tot Achab ! De Musical.

ted Upside of French Kissing Your Toaster, maar dat is later veranderd in A Nice Game of Chess, or, How I Learned to Stop Worrying and Love the Technological Singularity.

Ik verloor dus mijn belangstelling en verbrandde de hele boel. In plaats daarvan schreef ik een toneelstuk van tien minuten: een lichtelijk bewerkte dialoog tussen Achab en zijn eerste stuurman, waarin de kern

En toen begon ik aan een boek over de droomstaat.

van Achabs conflict wordt blootgelegd. Vervolgens

Aanvankelijk was het niet de bedoeling dat het een

24 Waar ik leefde en waarvoor ik Ieefde

Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

echt boek zou warden, het was gewoon materiaal waar

die weliswaar niet zo goed werkt als de houtkachel,

ik over nadacht als ik aan het wandelen was en dat ik

maar wel veel leuker is om bij te zitten.

voor een beter begrip later uitschreef. Ik vond het een

Het meubilair in de blokhut was in eerste instantie

uitdagend en leuk onderwerp. Wel zit er een merk

best acceptabel, maar toen ik doorkreeg dat ik hier een

waardige kant aan, want het enige wat je met zeker

tijdje zou blijven heb ik een nieuw bed, fauteuil, bank,

heid over de droomstaat kunt zeggen, is dat je er in

linnengoed en andere benodigdheden gekocht. De

feite niets met zekerheid over kunt zeggen. En zelfs

bank, een salontafel, een schommelstoel en de fauteuil

dat kun je niet met zekerheid zeggen. Maar ondanks

bevinden zich voor de open haard. Er is oak een kleine

het feit dat er iets of niets al dan niet over gezegd kan

eettafel in de grate kamer waar ik soms aan schrijf of

warden, valt er nag genoeg over te zeggen.

eet. Ik heb oak een lavalamp gekocht. 's Nachts geeft hij mooi licht, waardoor de sfeer in de blokhut eerder prettig dan griezelig aanvoelt, terwijl hij vanaf een afstand gezien het huis een spannende, vreemde gloed

De blokhut waar Maya en ik in wonen is meer dan

geeft.

tachtig jaar oud, maar halverwege de jaren negentig is hij opgeknapt. Er kwamen behoorlijke deuren en ramen in, nieuwe installaties en een groen, metalen dak. Het water komt uit een bran, er is een fatsoenlijk

Door de week reist Lisa in opdracht van de staat door

keukentje, een redelijke badkamer met douche en een

het land, maar meestal is ze in het weekend thuis. Dan

bijkeuken met wasmachine en droger. Het is een grate

eten we samen iets of zitten we voor een open haard,

ruimte, met alleen een aparte badkamer en we. De

drinken wijn en praten. Vanwege het transformatie

ramen op het zuiden langs de overdekte veranda zijn

proces waaraan ze tien jaar geleden, toen we samen in

groat en laten het steeds wisselende zonlicht door,

Mexico waren, began, begrijpen we elkaar beter dan

afhankelijk van het seizoen, het gebladerte en het

we onszelf begrijpen of dan anderen ons begrijpen.

weer. Het open interieur voelt heel ruim aan. Een

Ik drink zowat elke avond. De laatste bij wie ik op

kleine

bezoek was en met wie ik samen in Mexico een glas

keuken af van de grotere leef- en slaapruimte. Aan de

drank was Lisa's vader, Frank, die mij bij die gelegen

keukenzijde van de schoorsteen is een houtkachel die

heden een en antler probeerde bij te brengen over

aangesloten is op hetzelfde rookkanaal en aan de kant

single malts en sigaren. Tegenwoordig drink ik goed

van de woonruimte bevindt zich een grate open haard,

kope tafelwijn, stevig rood spul uit een kruik. Mijn

grate,

vrijstaande

schoorsteen

26 Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

scheidt

Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

grens is twee glazen. Als ik er drie drink, merk ik dat de volgende dag. Ik drink 's avonds, terwijl ik met Maya aan mijn voeten voor de open haard zit te lezen. Zo leefde ik van de herfst tot het voorjaar als een

Waar we zijn, en hoe we hier

echte bergbewoner, totdat er op een dag plotseling op mijn deur wordt geklopt.

terecht zijn gekomen

Je bent alleen maar een volgeling omdatje ogen dicht zijn. De dag datje ze opendoet, zulje zien dat er niets te leren valt van mij ofvan wie dan ook. Waarvoor dient dan een Meester? Orn je te laten zien dat het geen enkel nut heeft er een te hebben. Anthony de Mello

aten we, voor ik de deur opendoe, eerst controleren of onze neuzen allemaal dezelfde kant op staan.

Het centrale uitgangspunt van dit boek is de weliswaar

belachelijke maar onweerlegbare bewering dat het uniÂ versum niet bestaat. Dit is iets wat je conceptueel kunt begrijpen, en kunt vergelijken met kijken naar een documentaire over Antarctica, of uit eigen ervaring, zoals wanneer je er naartoe verhuist. Een hieraan gereÂ lateerd verschijnsel is: in slaap vallen terwijl je naar de documentaire kijkt en vervolgens wakker warden in

28 Waar ik leefde en waarvoor ik leefde

Waar we zijn, en hoe we hier terecht zijn gekomen 29

die bevroren woestenij. Dat moet inderdaad heel raar

dat juist niet. Ik geef toe: we denken misschien wel na

zijn, maar feit is dat je je slapend in een kale woestenij

over onbenulligheden zoals kruiswoordraadsels, kem足

bevindt en droomt dat je dat niet bent. En dat besef je

fusie en 'wat eten we vanavond', maar toch liever niet

als je wakker wordt.

over al te serieuze zaken, zoals het feit dat je op dit

Laten we eens naar het concept 'droomstaat' kijken, dan wordt de rest van het boek ook begrijpelijker. Stel

moment niet wakker bent en meer van die dingen. En daar zit je dan. Je doet het enige wat je eigenlijk

je een <lode planeet voor. zonder leven, zonder dingen,

niet moet te doen. Het is als met Adam en Eva en die

helemaal leeg. Dit is de wereld waar je thuishoort en je

appel; je hebt dit prachtige paradijs gekregen om van

hebt die nooit verlaten. Het is een heel onherbergzame

te genieten en het enige wat je terug moet doen is niet

plek, maar wat nog erger is, het is er doodsaai. Als je

van die appel eten. Maar dat is nu precies wat je wel wilt

zou moeten leven op zdn dooie steenklomp die door

doen. Denk aan Nietzsche's waarschuwing: als je in de

het oneindige niets zweeft, zou je binnen de kortste

appel bijt, bijt de appel ook in jou.

keren knettergek worden, maar je hebt een slimme oplossing bedacht: je slaapt, je droomt van een betere wereld en die bewoon je. Misschien is je droom heel prettig, misschien is het meer een nachtmerrie, maar

Het is eigenlijk zo eenvoudig. In werkelijkheid bestaan

waarschijnlijk wat van allebei. In ieder geval is het

er slechts twee dingen, waarvan een niet echt. Die twee

stukken en stukken beter dan wakker zijn op een <lode

dingen zijn gewaarzijn en alles wat verschijnt.

steenklomp te midden van helemaal niets.

Gewaarzijn is bewustzijn, wat verschijnt is de inhoud

Begrijp je? Conceptueel gezien is het allemaal heel

van bewustzijn. Alles in jouw ik-universum is het een

simpel. Warewereld is een behoorlijk saaie toestand,

6f het antler. Bewustzijn is waar, de inhoud van bewust足

maar Droomwereld is wonderbaarlijk en van een fan足

zijn niet. Simpeler kun je het niet hebben.

tastische rijkdom. Het enige wat we moeten laten om in dit wonderland te blijven, is in onze arm knijpen om te zien of we dromen. Wat is er simpeler dan dat? Het enige wat we moeten doen is blijven slapen en er vooral voor zorgen dat we niet wakker worden. Maar het denken dreigt onze rust te verstoren.

Er zijn drie toestanden waarin een van zichzelf bewust mens zich kan bevinden: sub-lucide en lucide in de droomstaat, en ontwaakt uit de droomstaat.

Denken is iets wat we inderdaad kunnen en waarvan we

De eerste toestand, sub-lucide, betekent met geslo足

geloven dat we dat ook echt doen. Maar in feite doen we

ten ogen of slapend in de droomstaat. Dit is praktisch

Waar we zijn, en hoe we bier terecht zijn gekomen

Waar

we zijn, en hoe we hier terecht zijn gekomen

iedereen. Deze toestand omvat het hele spectrum

Ik schrijf boeken waarin ik vertel wat ik zie en

tussen niet-lucide en bijna lucide en is te vergelijken

meedeel wat ik weet. Ik hen geen goeroe of leraar of

met de prepuberteit. Dit is wat bedoeld wordt met 'uit

leider van een spiritueel imperium. Ik ben een vent die

het vlees geboren'. zijn. Je kunt hem ook de Menselijke

met een hond in een blokhut in de bergen woont, die

Kindertijd of de Afgescheiden Staat noemen.

zich alleen bemoeit met zijn eigen zaken en boeken

De tweede, lucide, staat, betekent met open ogen of

schrijft met aanlokkelijke volzinnen. Dit is wat mijn

wakker zijn in de droomstaat. Hij is te vergelijken met

wakker-in-de-droomstaat-personage nu eenmaal doet.

de postpuberteit, maar slechts weinigen komen zover.

Ik neem mijn eigen personage niet al te serieus en ik

Dit wordt bedoeld met 'geboren uit de geest' of herboren

vermijd mensen die dat wel doen.

zijn. Je kunt deze toestand oak Menselijke Volwassen heid of de Geintegreerde Staat noemen.

Ik ga ervan uit dat iedereen die dit boek leest in de Ge1ntegreerde Staat wil zijn. In mijn ogen is <lit de

De derde toestand is ontwaakt zijn uit de droom

natuurlijke en begerenswaardige toestand voor ieder

staat. Dit is een heel antler paradigma en heeft niets te

een die de puberale leeftijd is gepasseerd. Dat we ons

maken met de droomstaat. Ontwaakt zijn uit de droom

niet op een natuurlijke manier verder ontwikkelen,

staat betekent ontwaakt zijn op een dooie steenklomp

komt in feite door het succesvolle mechanisme dat de

te midden van helemaal niets. Dit klinkt ongeveer net

droomstaat zo amusant houdt. De Ge!ntegreerde Staat

zo leuk als het is. Het is de enige toestand die de term

bezit volop indrukwekkende kwaliteiten, maar het ont

Spirituele Verlichting verdient. Alle andere toestanden

breekt er aan drama's en conflicten, daarom wordt hij

zijn slechts denkbeeldig.

nooit populair. Verveling is de vijand van gewaarzijn.

lk ben ontwaakt uit de droomstaat. Mijn ogen zijn

Wie wakker wil worden uit de droomstaat, heeft geen

open. Dit betekent dat ik een antler paradigma van de

leraren, tradities of iets dergelijke nodig - alhoewel

werkelijkheid bewoon dan jij. Het verschil is dat het

onheilspellende vooruitzichten en de krachten der

mijne geen leugen is, terwijl in dat van jou veel meer te

getijden ons <lit soortveilige havens indrijven. Populaire

beleven valt. Ik woon ook in de droomstaat. Vroeger

geloofssystemen zijn zo populair, omdat we stiekem

woonde ik daar net zo volledig en vanzelfsprekend als

verleid en gered willen warden van onszelf. Deze ge

iedereen, maar tegenwoordig gaat dat wat moeilijker.

respecteerde leringen en ideologieen plukken ons niet

Waar we zijn, en hoe we hier terecht zijn gekomen

van de straat om ons te hersenspoelen, nee, we zoeken

in een ander. Dit kan inderdaad gebeuren. Als je slaap

ze op alsof we in een trance zijn. Vol verlangen bezwij

wandelt, kan <lit je overkomen en het is precies wat je

ken we in hun omanning. Maar al te graag kruipen we

nu aan het doen bent. Door simpelweg na te denken

dicht tegen ieder warme, donzige goeroe-pop aan die

over je situatie, door die te onderzoeken, door in de

ons in slaap houdt. Het boeddhisme brengt boeddhisten

appel te bijten, riskeer je dat je spontaan uit de sub

voort, geen Boeddha's. Dat geldt voor alle -ismen. Wil

lucide droomstaat raakt en in een complete verlaten

je lid worden van iets wat groot, veilig en respectabel

heid terechtkomt. Het is niet erg waarschijnlijk dat het

aanvoelt, dan is de bruisende, spirituele markt de plek

gebeurt, maar het kan.

waar je gered kan worden. Als je wilt ontwaken, ben je op jezelf aangewezen. We hebben het hier niet over in iets geloven. Ik probeer je geen overtuigingen aan te praten en ik vraag je niet De droomstaat die we de werkelijkheid noemen is

om ergens in te geloven. Accepteren dat de werkelijk

eindig. Er zijn grenzen aan. Die grenzen kunnen met

heid een droom is, is ook weer een geloof. En geen

opzet, maar ook per ongeluk, overschreden worden.

enkel geloof is waar. Geloof is een functie binnen de

Het ene moment ben je, zoals nu, nog rond aan het

gesloten-ogentoestand, hier hebben we het over zien

snuffelen en het volgende merk je opeens dat je een

met open ogen.

grens bent overgegaan terwijl je niet eens wist dat er een grens was. En dan kun je niet meer terug. Het is alsof je slaapt op de top van een steile rots.

Spiritualiteit gaat over lekker in slaap blijven in de droomstaat. Wakker worden in de droomstaat kun je zien als transspiritueel, en ontwaken uit die staat als

Zolang je in slaap bent, overkomt je niets, maar zodra

anti-spiritueel. Beide processen vereisen geen ideolo

je de kriebels krijgt en aan de wandel gaat, kunnen

gie of doctrine, geen mening of geloof. Je ziet het of je

dingen veranderen op een manier waarop het leven in

ziet het niet en dit hangt af van het feit of je ogen open

de droomstaat je niet heeft voorbereid. Je stapt over de

zijn of dicht. Het merkwaardige is echter dat het klinkt

rand en dan is het gebeurd. Er is geen knopje of wat

alsof we het over jou hebben, maar er bestaat helemaal

dan ook dat het ongedaan kan maken. Je kunt niet

geen jij. De zoektocht naar ontwaken is de zoektocht

meer terug. Het ene moment ben je aan het slaapwan

naar geen-zelf. Dit betekent dat het zelf ook slechts een

delen in het ene paradigma, het volgende val je pijlsnel

droom is. En dat roept de terechte vraag op: voor wie

Waar we zijn, en hoe we hier terecht zijn gekomen

Waar we zijn, en hoe we hier terecht zijn gekomen 35

doe ik dit eigenlijk? Wiens droom is dit en wie wil er wakker worden?

De deuren van perceptie Oke, nu even kijken wie er op de deur klopt.

Heel onze schepping is in essentie subjectief, en de droom is het theater waarin de dromer zowel het toneel is als de acteur, soujfleur, toneelmeester, auteur, publiek en toneelcriticus. C.G.Jung

elke nieuwe hel is dit nu weer?' citeer ik Dorothy

Parker, voordat ik: 'Korn binnen!' roep. Ik verÂ

wacht Lisa binnen te zien komen, maar het blijkt Lisa's dochter Maggie te zijn, die ik voor het laatst heb gezien als schattig vroegwijs kind in Mexico, maar die inmidÂ dels een echte jongedame is geworden. Ze heeft het donkerblonde haar van Lisa en draagt het net als zij opgestoken. Ze heeft tennisschoenen aan, een zwarte legging en een T-shirt waarop 'vijftig is het nieuwe dertig' staat, dat is waarschijnlijk niet van haar, want ze is nog geen twintig. Ze ziet er fris geboend uit. Ik vermoed dat ze rechtstreeks uit school komt met een tas vol wasgoed, thuis een douche heeft genomen en

36 Waar we zijn, en hoe we hier terecht zijn gekomen

De deuren van perceptie 37

gauw wat schoon goed van haar moeder heeft aange

drinken. Ze blijkt aan twee kunstacademies te stude

trokken.

ren om redenen die ik niet helemaal begrijp. In ieder

Ze komt niet onverwachts. Ik wist dat ik haar gauw

geval kan ze door beide academies te bezoeken hele

zou zien, er staan overal fotds van haar in huis, dus ik

maal haar eigen plan trekken, ze volgt geen uitgestip

wist ook hoe ze eruitzag. Ze was thuis met Kerstmis,

pelde opleiding om een diploma te behalen waarmee

maar toen was ik in Honduras, waardoor we elkaar zijn

ze toekomstige werkgevers kan imponeren. In plaats

misgelopen. Ik sta op, klaar om haar te omhelzen

van geld en tijd te besteden aan nutteloze verplichte

terwijl ik zeg: 'De laatste keer dat ik je zag ...' enzo

bezigheden, kiest ze zorgvuldig die cursussen, leraren

voorts. Maar ze rent me voorbij en stort zich op Maya,

en onderwijsmiddelen die ze nodig heeft voor wat ze

die net zo blij is om haar weer te zien. Ik herinner me

wil bereiken. Dat is volgens mij veel verstandiger dan

weer dat ze vroeger dikke maatjes waren. Dan is alle opwinding voorbij en gaan we zitten. Ik bied haar wat landwijn aan in een gewoon glas. Ze pakt

deweg van diploma's halen en je in de schulden steken. Ga naar binnen, pak wat je nodig hebt en ga weer weg. 'Herinner je je nog dat we in Mexico waren?' vraag ik.

bet aan. Ze is in een uitgelaten stemming, een totaal

'Ja, een beetje. Ik herinner me Maya, het huis waar

andere energie dan waar ik aan gewend ben en die in

we in woonden met het zwembad en de fontein in de

deze serene blokhut onnatuurlijk en misplaatst aanvoelt.

vorm van een dolfijn. Ik herinner me opa, dat was de

'Ik ben hier maar een keer geweest,' zegt ze. 'Het is

laatste keer dat ik hem heb gezien. Ik herinner me je

veel leuker geworden. Jij hebt waarschijnlijk de boel

boeken, dat we hebben samengewerkt, met mamma

opgeknapt. Doe je bet licht niet aan?'

erbij, en je met die vragen geholpen hebben.'

'Ik vind prettig met alleen het haardvuur en de kaarsen.' 'Je lijkt wel een soort Jeremiah Johnson, zoals je hier woont. Ik hoop dat je vaak naar ons huis komt. Neem Maya mee. Misschien kunnen we samen iets ondememen, naar de stad om te lunchen of zo.' 'Ik ben al in de stad geweest,' zeg ik, maar ze pikt de hint niet op. 'Je moeder vertelde me dat je naar de kunstacademie gaat om filmregisseur te worden,' zeg ik. 'Hoe gaat het daarmee?'

Ze antwoordt terwijl ze Maya aait en we onze wijn

38 De deuren van perceptie

'Een paar van die vragen zijn in het boek gekomen. Ik was je erg dankbaar voor je hulp.' 'Ja, ik heb het gelezen. Het was best leuk. Ben je nu ook aan bet schrijven?' 'Nee, niet echt, alleen wat voor mezelf. Er valt niet veel meer te zeggen. En wat doe je nou op die opleidin gen van je?' 'Tja,' zegt ze een beetje terughoudend, 'dat is iets waar ik bet met je over wil hebben.' Ze vertelt me haar plannen voor een schrijfproject. Ik knik en denk na. Haar idee is best interessant. Na

De deuren van perceptie 39

een poosje gaat ze terug naar huis en keer ik terug naar mijn eigen diepe gedachten.

Je kunt nergens naartoe want je kunt nergens zijn. Evolutie is niet meer dan een naam die we geven aan de illusie van beweging en wijsheid is slechts een hersen schim. Ondanks al het gepraat over zoektochten, voor uitgang en groei heeft niemand ooit maar een poot

Behalve Ik Ben is er geen kennis te vinden in de droom

verzet. Je verschijnt in het pretpark, je speelt je spelle

staat, alleen anti-kennis: de kennis van wat niet is.

tjes en doet wat je moet doen. Als het voorbij is ga je

Verder kan ik alleen abstracties interpreteren op een

naar buiten op dezelfde manier als je naar binnen bent

voor mij bevredigende manier en de beschikbare

gegaan. Er is nooit ook maar een kans geweest om een

stukjes zodanig rangschikken dat het er aantrekkelijk

verschil te maken, want jij was net zo goed een illusie

uitziet. Bij het bestuderen van de werkelijkheid kan er

als de rest.

nooit een grootse openbaring plaatsvinden. Je kunt de

Overal waar we kijken in dit spiegelpaleis reflecteert

droomstaat nooit helder zien, want er is helemaal niets

alles zo kronkelig en vervormd dat, hoe sterk we ook

te vinden. Ik kan uitleggen wat de droomstaat is en

focussen en goed we ook nadenken, we er nooit een

weten dat ik het grootste gelijk van de wereld heh, maar

touw aan kunnen vastknopen. We gaan ervan uit dat de

mijn uitleg kan nooit meer zijn clan een steeds verfijn

spiegels iets reflecteren wat echt is en dat, als we nu

dere interpretatie van de metadroom. De enige solide

even niet bewegen en zorgen dat we er met ons hoofd

basis die er is, is de waarheid, en de enige plek in de

helemaal bij zijn, de beelden stoppen met wiebelen en

droomstaat waar je die kunt zoeken is nergens.

plotseling glashelder zijn. Maar we kunnen de dingen

Voor mij blijft er eigenlijk weinig anders over clan

nooit zien zoals ze werkelijk zijn, want niets is wat het

een beetje spelen met Maya - de godin van de illusie,

werkelijk is. Geen enkele glasheldere gedachte, noch

niet mijn hond - en eigenlijk is dat, herinnert Maya

een totaal verstilde geest kan van niets iets maken.

me, het enige wat ik altijd al heb gedaan. Mijn gespeel met slimme ideeen heeft me aangenaam beziggehou den, maar ik zit nog steeds op een dode planeet te midden van helemaal niets, en Maya - je mag raden wie van de twee - is mijn enige vriend. Wat dat betreft

Als de deuren van perceptie schoon zouden zijn, verscheen alles aan de mens zoals het is: oneindig. Maar de mens heeft zich afgesloten en ziet alles door de smalle spleten van zijn grot.

ben ik niet uniek, het geldt voor iedereen. Het enige verschil is: besef je het of niet.

De deuren van perceptie

William Blake

De deuren van perceptie

Blake's deuren van perceptie kun je het best zien als de

beweegt en je je ogen focust op een bepaald punt, hoe

vertekenende lagen van het ego. Als je echt helder wilt

kort oflang ook, begint alles op te lossen. Nooit focus

zien, moet je ze niet schoonmaken, maar weghalen. En

sen, dat is de sleutel. Zet je blik zachtjes op oneindig

dan, als ze eenmaal weg zijn, neem je het oneindige

en geef het schijnsel van de droomwereld weer z'n plek. Ironisch genoeg moet je nu leren om de illusie die

waar. Maar wat dan nog? Geweldig, het is oneindig. Wat zou het! Dus keer je terug naar de vermakelijke maar onwerkelijke werkelijkheid die je had verlaten

je zo graag wilde ontvluchten te voeden en te cultive ren. Dat valtniet mee, zoals proberen te slapen wanneer

om het oneindig niet-vermakelijke oneindige te zien.

je niet moe bent. Je ligt ergens en daet je ogen dicht en

Maar tot je grote verrassing kun je niet meer naar huis.

probeert je dromen weer te laten komen, maar je kunt

Je hebt de droom over iets omgeruild voor de waarheid

niet meer in slaap vallen. Elke gedachte, elk geluidje,

van het niets en nu wil je je iets terug. Maar dat kan niet

elke stoamis maakt je weer klaarwakker, waarop heel

meer.

die delicate droomwereld weer verdwijnt alsof ze nooit

Het is niet zo dat je weer in de ban wilt raken, je wilt

heeft bestaan.

je alleen niet zo vervelen. In de film The Matrix kun je wel weer terug en kan je herinnering aan de werkelijk heid worden uitgewist maar, nog afgezien van de flinke hoofdwond, hier kan dat niet. Je bent weggegaan uit

Laten we nu een paar minuten de tijd nemen am vaar

het theater, het pretpark, de droom, het videospel, en je

eens en altijd te bewijzen dat zoiets als God niet bestaat.

hebt ontdekt dat het daarbuiten maar saai is en dat ver

(Grapje, zo lang hoeft dat niet te duren.)

veling de enige echte vijand is. Dus sluip je stiekem

Ik Ben is het enige wat ieder bewust wezen kan

weer naar binnen om opnieuw in het droomlandschap

weten. Er bestaat niet iets hogers dat op de een of

dat je vroeger de werkelijkheid noemde te gaan wonen.

andere manier iets weet wat jij niet weet. Het is voor

Dat is niet gemakkelijk, maar als je jezelf een heel klein

een bewuste entiteit namelijk onmogelijk am meer te

beetje vaor de gek kunt houden, als je jezelf terug kunt

weten dan Ik Ben. Niemand kan nog meer weten, want

dubbeldenken in een lichte sluimer, dan zul je je wel

meer kennis is er niet. Dat betekent geen begrenzing

licht iets minder vervelen. Je kunt een heel klein beetje

van jou of van de

meedaen, tot op zekere hoogte een doel hebben, een

bewustzijn. Niemand kan meer weten dan Ik Ben, dus

heel klein beetje plezier beleven aan het drama. Maar

wat betekent dat dan voor God? Kan er een opperwezen

clan moet je wel blijven bewegen, of ten minste de

bestaan dat niet meer weet dan jij of ik? Een opper

illusie van beweging scheppen, want zadra je minder

wezen dat volledig gebaseerd is op geloof? Met andere

De deuren van perceptie

mens,

het is een begrenzing van

De deuren

van

perceptie

woorden, een waandenkbeeld? Natuurlijk niet. Zodra

kunnen we teruggaan naar onze eerdere bewering dat

we hebben vastgesteld dat er geen kennis mogelijk is,

de hele schepping neerkomt op twee dingen, waarvan

hebben we ook vastgesteld dat er geen God mogelijk is.

er een niet bestaat. Gewaarzijn is de waarheid en dat

Einde verhaal. Geen God, geen hogere wezens, geen

wat verschijnt is geloof. In plaats van gewaarzijn en dat

allesweters ofinsiders van welke aard dan ook. Maar je

wat verschijnt, kunnen we ook zeggen dromer en

hoeft geen traan te laten om God of Allah of wie dan

droom, waarnemer en het waargenomene, of yin en

ook van wie je dacht dat die ergens daarhoven zou zijn,

yang. Er valt heel veel te zeggen over wat er verschijnt,

de waarheid is zoveel beter dan sprookjes. Behalve Ik Ben is alles geloof. Er valt niets te weten,

maar het enige wat je er met zekerheid over kunt zeggen, is dat het niet waar is. Zoals je ook met zeker

want er is alleen maar bewustzijn, en dat zijt gij. Onwe tendheid heeft niets te maken met wat we niet weten

heid kunt zeggen dat onwaarheid niet bestaat.

Bewustzijn is waar en de waarheid bestaat. De inhoud

maar met wat we wel weten en wat niet waar is. In de

van bewustzijn is niet waar en onwaarheid bestaat niet.

droomstaat is alles onware kennis, ware kennis is

Toch is, ook al is het niet waar en bestaat het niet,

Sentio, ergo sum. Ik hen hewust, dus ik hen. Ik-Ben/

dat wat verschijnt absoluut noodzakelijk. Zander dat

Bewustzijn.

wat verschijnt, kan er geen gewaarzijn zijn. Maar er is

Dus hebben we met een diamanten kogel God,

gewaarzijn, dus moet er ook iets zijn wat verschijnt.

goden, wetenschap, filosofie, godsdienst en alle

Zander iets om gewaar te zijn is gewaarzijn niet gewaar.

anderen die aanspraak maken op kennis, omgebracht.

Zander iets om gewaar te zijn, is er ook niets wat ver

En daar hebben we geen geloof bij nodig gehad, we

schijnt. Yin en yang.

hebben het bewezen. Niet gek, in die paar alinea's.

Dit roept een heleboel kip-of-het-ei-vragen op, die

Ik-Ben/Bewustzijn is het wapen waarmee het univer

allemaal teniet warden gedaan door het feit dat er

sum vemietigd wordt. Pashupatastra!

binnen de tijd geen bewustzijn bestaat. Er is geen oorzaak en gevolg, geen en-toen-en-toen, er is alleen Is. Dat is niet erg bevredigend, maar het valt niet te ont kennen. Wij zijn de dromer en wat we de werkelijkheid noemen is de droom. Als je gaat spitten kom je niet

Nu we dus hebben vastgesteld dat niemand ook maar

verder dan dit, want waar je ook spit in de droom, je

iets meer dan Ik-Ben/Bewustzijn kan weten, dat er

zult tot in alle eeuwigheid blijven doorspitten. Ik

geen enkele andere kennis mogelijk is, dat al het andere

begrijp de droomstaat niet, maar ik begrijp wel dat ze

slechts geloof is en dat geen enkel geloof waar is,

niet te begrijpen is. Je kunt ontwaken in de droomstaat

44 De deuren van perceptie

De deuren van perceptie

en je kunt ontwaken uit de droomstaat, maar je kunt niet tot de droomstaat ontwaken. Er is helemaal niets om tot ontwaken te komen. Orn de aard van de werkelijkheid te verklaren zou je

Dat arme waterdruppeltje

eerst moeten vaststellen dat de werkelijkheid inder daad bestaat, wat je in feite helemaal niet kunt. Ja, de werkelijkheid is blijkbaar werkelijk, maar feit is dat niemand ooit heeft bewezen dat de werkelijkheid bestaat. Dit zal ook niemand ooit kunnen, want

Een gesprek tussen de hoofdfiguur Larry Darrell en

niemand kan wat dan ook ooit bewijzen. Er bestaat niet

W Somerset Maugham, de auteur als zichzelf, uit

zoiets als objectieve kennis, en de enige subjectieve

lhe Razor's Edge. Larry begint.

kennis die er is, is Ik-Ben/Bewustzijn. Alle zogenaamde kennis is in werkelijkheid geloof dat zich voordoet als kennis en het woord voor geloof olgens de vedantisten is het zelf, dat zij het atman

dat zich voordoet als kennis is begoocheling. Als alles

wat je denkt te weten in feite alleen maar geloof is en

en wij de ziel noemen, iets anders clan het lichaam en zijn zintuigen, iets anders dan de geest en zijn rede;

als geloof zelf aantoonbaar onjuist is, dan is er geen enkel verschil tussen jouw werkelijkheid en een droom. Er is geen waarheid in de droomstaat, want de waar heid is: er is geen droomstaat.

het is geen deel van het Absolute, want het Absolute, dat immers oneindig is, kan geen delen hebben behalve het Absolute zel( Het is ongeschapen, het heeft altijd en eeuwig bestaan, en als het dan eindelijk de zeven sluiers van onwetendheid heeft afgeworpen, zal het terugkeren naar de oneindigheid waaruit het voort gekomen is. Het is als een waterdruppel die uit zee is opgestegen, via een regenbui in een poel terecht gekomen is, clan verder drijft in een beek, vandaaruit zij n weg vindt naar een ander stroompje, dan naar een rivier, zich via bergkloven en wijde vlaktes al kronke lend een weg baant, tegengehouden wordt door rotsen en omgevallen bomen, totdat hij ten slotte de grenze-

De deuren van perceptie

Dat arme waterdruppeltje

loze zee bereikt waaruit hij voortgekomen is.' 'Maar als dat arme waterdruppeltje weer een gewor

den is met de zee, heeft het toch wel zijn individualiteit verloren?'

Alice in dromenland

Larry grijnsde. 'Je wilt suiker proeven, maar je wilt geen suiker warden. Wat is individualiteit anders clan de uitdruk king van je ego? Pas wanneer de ziel zich hiervan heeft

Ik ben niet vreemd, bizar, niet goed snik ofgek,

ontdaan, kan ze een warden met het Absolute.'

mijn werkelijkheid is gewoon·anders dan die vanJou.

'Je praat over hetAbsolute alsof je er heel vertrouwd mee bent, Larry, terwijl het toch een imponerende term

Lewis Carol

is. Wat betekent het eigenlijk voor jou? 'Werkelijkheid. Je kunt niet zeggen wat het is, je kunt alleen zeggen wat het niet is. Het is niet uit te drukken. De Indiers noemen het Brahman. Het is geen persoon, het is geen ding, het is geen toestand. Het heeft geen eigenschappen. Het overstijgt het blij vende en verandering, het geheel en het deel. eindig heid en oneindigheid. Het is eeuwig omdat zijn volheid en perfectie niet samenhangen met tijd. Het is waar heid en vrijheid.'

open hier ook leeuwen en tijgers rond?' vroeg

Alice bedeesd.

en 'Het is de Rode Koning maar die aan het snurk

is,' zei Tiedeldie. 'Korn maar kijken!' riep Tiedeldom, en ze pakten ieder een hand van Alice en brachten haar naar de plek waar de Rode Koning lag te slapen.

'Gossie,' zei ik tegen mezelf.

'Ziet hij er niet schattig uit?' vroeg Tiedeldom. W Somerset Maugham

'De Rode Koning is nu aan het dromen,' zei Tiedel die, 'en waar denk je dat hij over droomt?' 'Oat kan niemand raden,' antwoordde Alice. 'Nou, over jou!' riep Tiedeldom uit, terwijl hij triom fantelijk in zijn handen klapte. 'En als hij nu, op dit moment, wakker zou warden, waar denk je dan dat je ZOU

48 Dat arme waterdruppeltje

zijn?'

Alice in dromenland 49

'Waar ik nu ben, natuurlijk,' zei Alice. 'Nee, niet waar!' antwoordde Tiedeldie neerbui

'Idem, idem,' gilde Tiedeldom. Ze schreeuwden zo hard dat Alice het niet kon

gend. 'Je zou nergens zijn. Nogal wiedes, je bent alleen

nalaten om te zeggen: 'Sstt! Ik vrees dat jullie hem

maar een soort ding in zijn droom!'

wakker maken als jullie zo'n lawaai maken.'

'Maar de Rode Koning droomt

mij niet,'

protesteer

'Nou, het heeft geen zin dat jij zegt dat we hem

hem.

wakker maken,' zei Tiedeldie, 'want jij bent maar een

Ik droom dit allemaal!Ik doe een dutje aan de oever van

van de dingen in zijn droom. Je weet heel goed dat je

de rivier terwijl mijn zus een verschrikkelijk saai boek

niet echt bent.'

de een steeds angstiger wordende Alice. 'Ik droom

zonder plaatjes met tekstjes aan het lezen is... '

'Ik ben wel echt!' zei Alice, en begon te huilen.

'Nee hoor, nee hoor,' onderbrak Tiedeldom haar. 'Dat was misschien die

andere

keer,' corrigeerde

Tiedeldie. 'Integendeel, het is waarschijnlijk

deze

keer,' zei

Tiedeldom. Koning,' zei Tiedeldie.

hoar.' 'Als ik niet echt zou zijn,' zei Alice, half lachend belachelijk, 'dan zou ik helemaal niet k:Unnen huilen.' 'Ik hoop niet dat je ervan uitgaat dat die tranen echt

floep!

uit

als een kaars!' zei Tiedeldom. 'Nee, nee, nee,' riep een betraande Alice uit, 'als ik zelf wak.ker word, zijn jullie allemaal verdwenen!' 'Maar deze keer slaap je niet,' zei Tiedeldie. 'Deze keer ben je door de spiegel gestapt,' merkte Tiedeldom op, 'en de vraag is, ben je beneden in je eigen droom terechtgekomen?' 'Of

merkte Tiedeldom op. 'Er is niets om over te huilen

door haar tranen heen, want het leek allemaal zo

'Deze keer ben je een pion in de droom van de Rode 'En als je hem wakker maakt dan ga je

'Je maakt jezelf heus niet echter door te huilen,'

boven ?' vroeg Tiedeldie, 'in de droom over jou?'

zijn?' onderbrak Tiedeldie haar op zeer verachterlijke toon. 'lk weet dat ze onzin praten,' dacht Alice bij zichzelf, 'en het is idioot om daarom te huilen.' 'Dus,' zei Tiedeldom met een stem die Alice veel te hard vond klinken, 'zullen we die slapende koning nu een schop geven?' 'Ja, laten we dat doen!' gilde Tiedeldie. 'Laten we eens zien wie er dan verdwijnt!'

'Het is een mysterie, zou ik zeggen,' zei Tiedeldom.

'Neel Alsjeblieft, niet doen!' zei Alice, die plotseling

'Als ik niet meer dan een soort ding ben in zijn

veel minder zeker was over wie aan het dromen was en

droom,' protesteerde Alice, 'wat zijn jullie dan, als ik

wie er gedroomd werd, en helemaal niet happig was

mag vragen?'

om erachter te komen. Want zeg nu zelf, wie wil er uit

'Idem,' zei Tiedeldie.

50 Alice in dromenland

gaan

floep!

als een kaars?

Alice in dromenland

'Als ik alleen maar een soort ding was in de droom van de Rode Koning,' redeneerde Alice naarstig, 'dan zou ik niet denken dat ik dat denken dat ik dat

ben,

en ik zou oak niet

niet ben. Maar ik denk We1 dat ik dat

niet ben, dus ben ik dat dan oak niet!' Ze was er niet helemaal zeker van dat haar redene

Een loper en paard gaan elk hun eigen baan, en wie met zwart speelt, raakt de witten niet aan. Elk stuk zijn beperking, het bord is maar zo groot, dus je begrijpt vast heel goed wat de schijn al vermoedt: zonder grenzen lijdt de orde ademnood.

ring klopte en hoopte maar dat de Tiedels erin zouden trappen, wat ze ook deden, maar hun verwarring was slechts van korte duur. 'Geen sprake van!' zei Tiedeldom. 'Geen poot om op te staan,' gilde Tiedeldie.

Een koning is machtig, maar alleen is hij zwak, en een pion die koningin wordt, dat gaat met gemak. Maar omgekeerd weer niet,·zo schrijven de regels voor aan iedereen, zelfs de koning leent daaraan zijn oor.

'De vraag,' legde Tiedeldom uit, 'is: wie droomt wie?' 'Droom jij de Rode Koning?' vroeg zijn broer. 'Of droomt de Rode Koning jou?' 'We kunnen niet allemaal elkaar dromen!' zei Tiedeldie.

Waar zouden we zonder de regels toch zijn? Zonder wetten en orde is er geen mijn en geen dijn! Jij denkt dat een droom zomaar alles kan fiikken, maar zelfs een dromen heeft zijn regels, die niet alles pikken!'

'Nee,' zei zijn broer, 'je weet dat dat onmogelijk is.' 'Waarom praten jullie zo vaak op rijm?' vroeg Alice bijna huilend, 'ik ben echt niet dam, maar het is alle maal zo stom.'

'Wauw,' zei Alice, 'jullie zijn echt serieus.' Op dat moment besloot Alice dat ze niet langer een slaaf van de gebeurtenissen wilde zijn, dat ze dan weer groot, dan weer klein werd, en bibberde en beefde als

'Dat is niet zo hoor!' klonken de jongens in koor. 'Dat vinden wij helemaal niet! Het kan wel zo zijn dat je 't niet altijd ziet, maar 't is een en al orde wat het leven ons biedt. En het kan dan wel lijken dat het spel is ontwricht, maar regels zijn regels, en gehoorzamen is verplicht.

Alice in dromenland

een blaadje in de wind. Van nu af aan, besloot ze, wat er ook zou gebeuren, zou ze meester zijn van de droom wereld waarin ze zich bevond!

'Nou, dank je,' zei Alice, 'goh, nu weet ik pas, dat wat ik verlangde er altijd al was. Ik zit gewoon gevangen in een droom en mijn hele omgeving is een fantoom.'

Alice in dromenland

Ze trok dus een zwaard uit een stronk bij haar knie, en onthoofdde toen vaardig en snel Tiedeldie. Hoe leuk om te doen! Met een vrolijk gegrom doorboorde ze ook meteen maar Tiedeldom.

Over intelligentie

Dingen zijn precies wat ze lijken te zijn en achter hen bevindt zich niets. Jean-Paul Sartre

it is een leuke vraag: bestaat intelligentie? En als dat zo is, is het dan gewaarzijn of dat wat verÂ

schijnt? Als het dat wat verschijnt is, dan bestaat intelÂ ligentie in waarheid niet en dus bestaat ze helemaal

niet. Als het gewaarzijn is, dan moet ze hetzelfde zijn als bewustzijn en geen attribuut daarvan, wat betekent dat oneindig bewustzijn en volmaakte intelligentie een en hetzelfde zijn. Dus bestaat intelligentie in waarheid niet, of ze is hetzelfde als bewustzijn.

Precies hier lopen we tegen de ondoordringbare muur van de waarheid aan en doen we een stapje terug. Dit betekent dat niets wat we vanaf <lit punt gaan zeggen waar is, het zijn slechts speelse bespiegelingen. Ook al doen we dit nog zo goed, vanaf dit punt zijn we voor altijd verbannen aan de kant van de muur waar

54 Alice in dromenland

Over intelligentie

geloof heerst, samen met wetenschap, religie en derge

Alles wat verschijnt is illusie. Het geloof dat alles

lijke. We zullen het zeker beter doen dan zij, maar we

wat verschijnt echt is, is begoocheling. Dat het Maya aspect van Brahman illusies schept, betekent niet dat

zullen nog steeds geen kennis bereiken. Of misschien toch?

het Atman-aspect van Brahman zich hierdoor laat mis leiden. Bovendien zou er zonder het Maya-aspect geen oplossing voor het probleem van de Brahmaanse ver veling zijn. Hier komen we later nog op terug, nu kan

Even tussendoor, ter introductie. Brahman is bewust zijn: het onpersoonlijke, oneindige attribuutloze oneindige. Maya is de schepper van de droomstaat en

ik alvast zeggen dat jij de oplossing voor dat probleem bent.

Atman is dat aspect van Brahman dat Maya's schep ping aanschouwt. Het zijn geen entiteiten, het zijn middelen voor een beter begrip. Aan de waarheidskant

Als we ervan u itgaan dat de droomstaat bestaat, zeggen

van de ondoordringbare muur is Brahman. Maya en

we per definitie ook dat intelligentie bestaat. Het pro

Atman bevinden zich aan de geloofskant. Oke, terug naar waar we waren.

bleem, helaas, is dat we niet kunnen zeggen dat de droomstaat bestaat, dus kunnen we het niet gebruiken als argument. Noch kunnen we zeggen dat intelligentie een attribuut is van bewustzijn, want het is absoluut

Laten we eerst vaststellen wat we bedoelen met intelli gentie. Op het eerste gezicht zou ik zeggen dat het de kracht is die alle verschijningsvorrnen coherent mani festeert. Intelligentie zou zo een eeuwig ronddraaiende droommachine creeren, waarin oneindig bewustzijn (Brahman) alles wat verschijnt (als Maya} schept, enkel en alleen om zichzelf (als Atman) aangenaam bezig te houden. De aldus in het leven geroepen coherente verschijning zal zeker gespeend zijn van substantie en betekenis en kan al dan niet vermakelijk zijn om te aanschouwen (de droomstaat).

Over intelligentie

onmogelijk voor het oneindige om attributen te hebben. Maar er is een uitweg. Volmaakte intelligentie is geen attribuut van bewustzijn, maar het zou er wel geUjk aan kunnen zijn. Dit betekent dat volmaakte

intelligentie en oneindig bewustzijn twee manieren zijn om hetzelfde te zeggen. Ik weet niet zeker of we dat inderdaad kunnen zeggen, maar misschien kunnen we niet anders. Het moge duidelijk zijn dat de kwestie van intelli gentie niet eenvoudig is. Door deductief redeneren kunnen we met zekerheid vaststellen dat bewustzijn

Over intelligentie

waar is, dat het universum der verschijnselen onwaar

niet, maar het maakt het wel moeilijk om haar te he

is, en dat onwaarheid niet bestaat. Echter, beweren dat

wijzen. Je ziet dat dit best een heetje lastig wordt.

oneindig bewustzijn en volmaakte intelligentie gelijk

Misschien is dat de reden dat Descartes cogito in plaats

aan elkaar zijn is een voorbeeld van inductief redene

van sentio koos: hij wilde gewoon heel stilletjes om dat

ren. Het ziet er goed uit, het past binnen de observeer

hele hoofdpijndossier heen draaien.

hare data, er is geen dwingend altematief en bet klinkt correct. Maar toch is het niet zeker en dat zal het ook nooit warden. Ik observeer intelligentie, maar er is geen waterdichte Cartesiaanse stelregel die intelligentie bewijst. Ik kan zeggen: 'Ik hen gewaar, daarom bestaat gewaarzijn,' Het woord coherent in coherente manifestatie van alles

maar ik kan niet zeggen: 'Ik ben intelligent, daarom

wat verschijnt, verwijst naar de volmaakte organisatie

hestaat intelligentie.' Ik weet niet of ik intelligent ben,

structuur van alle verschijningsvormen, die we in alles

net zomin als ik weet dat ik een dolfijn hen die in

kunnen waarnemen. Als we die volmaaktheid niet

regressie terug is in een vorig leven. De wereld is sim

zien, dan is dat niet omdat ze er niet is, of dat er geen

pelweg een verschijningsvorm waar ik welwillend aan

volmaaktheid is, maar omdat we door de lens van het

deelneem. Als je op aarde bent, doe dan als de aard

ego kijken. Orn terug te gaan naar de uitspraak van

hewoners.

William Blake: als we konden zien zonder de vervor

Omdat we niet kunnen weten dat we denken, had

mende invloed van het ego, dan zou alles verschijnen

Descartes sentio, ergo sum moeten zeggen: ik ben

zoals het is: volmaakt.

gewaar, dus ik hen. Cogito is de zoveelste verschijnings

De deuren van mijn perceptie zijn schoon, dus ik

vorm die mij op het verkeerde been kan zetten, maar

zie alles wat is en niets wat niet is. Zie ik intelligentie?

Sentio niet. Het onderscheid tussen 'Ik denk' en 'Ik hen

Nee. Nou ja, technisch gezien niet, maar eigenlijk wel.

gewaar' ligt precies op het punt waar we vastlopen. Ik

Maar oak weer niet. Of toch wel. Ik zie de droomstaat

weet dat ik gewaar ben, maar ik geloof alleen maar dat

maar ik kijk er ook dwars doorheen. Net als bij een

ik denk.

droom zie ik hem, maar ik zie ook dat hij er niet wer

We zouden hijna kunnen zeggen dat intelligentie

kelijk is. Betekent iets afwijzen omdat het slechts een

moet bestaan om geobserveerd te kunnen worden, dus

verschijnsel is, ook de creatieve intelligentie afwijzen

haar ohserveren bewijst dat ze hestaat. Bijna, zei ik,

die ten grondslag ligt aan dat verschijnsel? Misschien

maar niet helemaal. Begoocheling gaat vooraf aan

58 Over intelligentie

Over intelligentie

perceptie, dus niets hoeft te bestaan om geobserveerd

reden dat we op dit punt van kennis naar geloof moeten

te warden. We kunnen bijna zeggen dat intelligentie

overschakelen.

een uitzondering moet zijn, maar alweer, niet hele maal. En dat brengt ons bij de hamvraag. Kunnen we, ook al weten we dat de inhoud van de droom niet waar is,

Grappig feitje: we zijn nu voorbij alle geloofssystemen

zeggen dat de intelligentie die achter de droom zit wel

gereisd naar de meest verafgelegen hoeken van de filo

waar is? Is het mogelijk dat wat Brahman droomt

sofie, en het enige wat we nodig hadden om daar te

onwaar is, maar dat het wel waar is dat Brahman

komen was een beetje respect voor het cogito.

droomt? Dit klinkt redelijk, maar toch, we kunnen het niet met zekerheid zeggen. Zelfs alle structurele ele menten van de droomstaat zijn niet meer dan sliertjes droomstof, en van niets kun je nu eenmaal niet iets

Waarom werd Jago totaal gestoord van Desdemona en

maken.

Othello? Omdat Shakespeare dat zei, vandaar. Het is een droom in een droom. En hoe hard we ook proberen daar de betekenis van te zien, er valt helemaal geen betekenis in te ontdekken. We kunnen proberen erach

Dit zijn dus de elementen waar het ultieme mysterie

ter te komen waar Josef K. in Het Proces van beschul

uit bestaat. Het enige element waarvan we zeker

digd wordt, maar dat kunnen we nooit weten, want er

kunnen weten dat het bestaat is oneindig bewustzijn.

zijn geen feiten om mee te werken. Er was geen Josef

De rest is slechts onze tot mislukken gedoemde paging

K., geen misdaad en geen proces. Het kwam allemaal

om een verklaring te vinden voor het bestaan van alles

voort uit de verbeelding van Kafka. Sommige dingen

wat verschijnt. De uiteindelijke oplossing voor het

kunnen waar zijn binnen de context van een verhaal,

mysterie van alles wat verschijnt is dat het niet bestaat,

maar het verhaal zelf is een onware context. Dit geldt

dus is er ook geen mysterie. Dit is waar het uiteindelijk

ook voor het verhaal dat we de werkelijkheid noemen.

op uitdraait. Wat we hier doen is die harde waarheid

Er zijn geen feiten waar we mee kunnen werken, het is

onder het tapijt vegen zodat we kunnen proberen om

allemaal verbeelding, met inbegrip van het feit dat er

het mysterie van de droomstaat vanuit de droomstaat

coherentie verschijnt; intelligentie. We kunnen de

zelfop te lossen, wat ons nooit gaat lukken. En dat is de

droomstaat niet om rekenschap vragen en we kunnen

Go Over intelligentie

Over intelligentie

de auteur niet op het matje roepen en eisen dat hij een eerlijk antwoord geeft, want de auteur is ook weer een personage in bet verhaal. Wat ons vanzelf op de volgende kwestie brengt.

Hou nu even op met dat kinderachtige gegniffel en

Heeft Superman kogelvrije ballen? Het antwoord is

werp een blik op het yin-yang-symbool hieronder. Het

natuurlijk 'ja'. Waarom? Omdat hij Superman is,

wit t e deel is gewaarzijn, het zwarte is dat wat verschijnt.

daarom. Je mag zijn ballen verhitten in een smeltoven

De cirkel staat voor een kunstmatige eindigheid en het

en ze daama op een aambeeld smijten, ze onderdom

oneindige witte veld waarop het symbool rust is bewust

pelen in ijs, ze naar countrymuziek laten luisteren, er

zijn. Zwart is Maya, het wit in de cirkel is Atman, en het

een school piranha's aan laten sabbelen, ertegenaan

wit van het oneindige veld is Brahman. Alles bij elkaar

trappen alsofhet boksballen zijn, de ober vragen ofhij

is yin-yang het symbool van jou zoals je jezelf ten

ze wil gebruiken voor je pasta met knoflookgamalen en

onrechte ziet, een

broccoli, er een puppy met van die scherpe tandjes mee

zelf. Het oneindige witte veld ben jij zoals je werkelijkheid bent, geen-zelf.

laten spelen, ze afranselen met een opgerolde vochtige doek, er zelfs voodooballen van maken en ze prikken met gloeiende naalden, en Superman zal je aankijken alsof je slechts zijn tijd verknoeit. Waarom? Omdat in het universum van Superman Superman superballen heeft. Hier valt zelfs een paradox in te ontwaren: als

•

Superman werkelijk zo super is, dan moet hij in staat zijn om zijn eigen ballen te pletten alsof het druiven zijn, maar als zijn ballen geplet kunnen worden als druiven kan hij helemaal niet zo super zijn. Ik noem dit 'De paradox van Supermans ballen'. Hoe dan ook, het punt is, eh ... he verdorie, ik weet niet meer wat het punt is. Dat is jammer zeg, want ik wilde deze hele kwestie van de intelligentie net haarfijn uit de doeken doen. Vervloekt, gij ballen van staal! Dit is het totale plaatje van de droomstaat in een symbool. De vraag is nu waar we hier intelligentie moeten plaatsen.

62 Over intelligentie

Over intelli g entie

Als intelligentie in het zwarte stuk is, dan is het een niet-bestaand verschijnsel. Is intelligentie in het witte stuk van de cirkel, dan is het een attribuut van bewust zijn, maar bewustzijn is zonder attributen. De enige plek waar het kan zijn is in het oneindige veld van bewustzijn en de enige manier waarop het daar kan zijn is als intelligentie en bewustzijn hetzelfde zijn. Als intelligentie in waarheid bestaat, clan moet ze bestaan

als bewustzijn. Als dit zo is, dan moet het ook

waar zijn dat volmaakte intelligentie en oneindig bewustzijn hetzelfde zijn en kan het een dus niet een attribuut zijn van het ander. Maar

dat alles kunnen we

alleen zeggen als we zeker weten dat intelligentie

sowieso

bestaat. En dat kunnen we niet. We kunnen

alleen zeggen dat ze slechts

gentie gelijk is aan oneindig bewustzijn. Zo hopen we dat niemand ziet dat het bullshit is, wat het wel is. Zo dichtbij en toch zo ver weg. Hier moeten we een streep trekken. We kunnen

weten

dat bewustzijn alles is, maar we kunnen alleen

maar

speculeren

dat intelligentie bestaat. Dus kunnen

we alleen maar geloven dat bewustzijn en intelligentie een en hetzelfde zijn. Dus bestaat intelligentie? We kunnen niet met zekerheid zeggen of ze al dan niet bestaat, dus permit teer ik me, met het oog op dit boek, de artistieke vrijheid om te zeggen: ja, bewustzijn en volmaakte intelligentie zijn twee manieren om hetzelfde te zeggen. Volmaakte intelligentie is waar.

(knipoog)

lijkt te bestaan.

Stel, de drie opties voor de intelligentie van bewustzijn zijn niet bestaand, onvolmaakt en volmaakt, clan ligt 'volmaakt' nog het meest voor de hand via het proces van eliminatie. Kan bewustzijn verstoken zijn van intelligentie? Ik zou zeggen van niet. Onvolmaakte intelligentie kan in elk geval worden weggestreept en dus zijn we weer beland op het punt waarop volmaakte intelligentie gelijk zou kunnen zijn aan oneindig bewustzijn. We kunnen nauwelijks beweren dat intel ligentie

niet bestaat en we kunnen ook niet zeggen dat

ze bestaat als een attribuut van bewustzijn, dus kiezen we een uitweg door te beweren dat volmaakte intelli-

64 Over intelligentie

Over intelligentie 65

Kussens vol illusies

Alles is een raadsel en de sleutel tot een raadsel is weer een ander raadsel. Er zijn net zoveel kussens vol illusies als sneeuwvlokken in een sneeuwstorm. We vallen van de ene droom in de andere. Er is speelgoed te over, dat is zeker, van heel vetjijnd tot namaakrommel. Een intellectueel hetifi een vetjijnd lokaas nodig en gekken laten zich gemakkelijk vermaken. Maar iedereen is bedwelmd door zijn eigen obsessies en het schouwspel, met zijn muziek, vlaggen en decoraties, gaat aan een stuk door. R. W.

Emerson

et is rond middemacht. Ik lig achterover op de bank voor de open haard, met een wollen deken

om me heen, een glas wijn onder handbereik en met mijn voeten weggestopt onder de hond. Ik vraag me af

of mijn gedachten wel helder zijn en of ik ze correct op schrift stel wat, te oordelen naar deze suffe alinea, niet het geval is.

Kussens vol illusies

Ik vraag me af of ik te veel opschrijf of juist te weinig. Het maakt niet uit, in een later stadium kan ik altijd nog dingen verbeteren of weggooien. Ik maak me wel

'Nee.' 'Oke, ik moet ervandoor.' 'Oke.'

echt zorgen over het meisje dat in mijn fauteuil ligt te slapen en snurkt als een bootwerker. Het lijkt wel alsof er een vloek over haar is uitgesproken, als in een sprookje: lieflijke jonge vrouw overdag, angstaanja

Dat script is het project waar Maggie samen met mij

gend grommend monster's nachts. Ik wou dat iemand

aan wil werken. Ik denk niet dat het iets zal opleveren.

met een scalpel en liefdevol maar zonder pardon haar

Maar ik denk altijd dat een schrijfproject niets zal op

neustussenschot zou bewerken. Juist als ik me afvraag

leveren, totdat het t6ch iets wordt. Daarom probeer ik

of er in de rommella iets scherps en niet al te roestigs ligt, gaat ze van haar grommende keelklanken over in menselijke spraak. 'Oh,' zegt ze, terwijl ze zich uitrekt, 'Ik moet in slaap zijn gevallen. Heb ik gesnurkt?' 'Alleen kleine prinsessengeluidjes.' 'Mijn kamergenoot zegt dat ik snurk als een hout hakker.' 'Daar ben ik het niet mee eens. Alle houthakkers die ik heh gekend waren heel beschaafde slapers. Ik herin ner me er een, Zacht-Ronkende-Raymond noemden we hem. Hij was zdn lieve snurker dat de mensen hem wilden. . .' 'Is er koffie?' 'Als jij het wilt zetten.' 'Werk je aan het script?' 'Niet zichtbaar.' 'Ga je dat wel doen? 'Doe ik al.' 'Maar niet zichtbaar?'

68 Kussens vol illusies

niet al te impulsief dingen af te wimpelen. Maggie wil een script schrijven en dat bij een van haar opleidingen indienen, want een uitgekozen script wordt gesubsidieerd en geproduceerd, dus als we iets schrijven wat gaat winnen, mag ze haar eerste film maken. Haar suggestie was om het idee van My Dinner with Andre over te nemen, wat een heel goed plan was gezien de beperkte middelen: een set, twee hoofdrol len, nog een paar accessoires, maar geen ingewikkelde achtervolgingsscenes of dure computertechnieken. Het punt is echter dat je wel inhoud nodig hebt. Je moet iemand hebben die anderhalf uur kan doorklet sen zonder dat iedereen in slaap valt. De beoordelings commissie vindt al niet dat dit Andre zelf heel goed is gelukt, dus hoe moet Maggie dit aanpakken? Maar dan verschijn ik ten tonele. Ik ben haar troef. In plaats van diner met Andre wordt het diner met Jed. De eerste paar weken zei ik nee, maar het idee dat dit een goed medium is om een boodschap over te brengen, bleef wel in mijn hoofd hangen, het hangt

Kussens vol illusies 69

alleen wel af van de boodschap. Ik began me te realise ren dat het best leuk zou zijn om een film te schrijven,

dat de true gelukt is. In de politiek gaat een samen zwering nog een stapje verder. Politici voeden onze

of die er nu zou komen of niet. Toen ik dit ik zo had

hoop en angst, zodat we tegen beter weten in en

bedacht, besefte ik dat we ook Lisa mee moesten zien

ondanks voorbeelden uit het verleden, toch ons onge

te krijgen, want zij zou de rol van Andre's gespreks

loofaan de kant schuiven. Reclame is meer van hetzel£

partner Wally op zich moeten nemen en daar zat ze

de: de kunst en wetenschap die angst weet om te zetten

hoogstwaarschijnlijk niet op te wachten.

in geld. Godsdienst en spiritualiteit kun je vergelijken met de politiek, ook hier weegt de saus van ons honge rig verlangen zwaarder dan een onverteerbaar verhaal. Wetenschap is vergelijkbaar tnet godsdienst en spiritu

Als je een samenzweringsfanaat wilt beoordelen aan

aliteit, omdat voorstanders ook daar het verhaal onder

de hand van zijn theorie, dan ben ik de grootste mafkees

schrijven. Als we het hele spectrum bekijken, dan

van allemaal. Ik geloofdat de werkelijkheid niet echt is,

liggen sprookjes, mythologie en godsdienst uiterst

dat er niet zoiets bestaat als een zelf en dat het univer

links, wiskunde uiterst rechts en de rest verspreid

sum niet meer is dan een doorwrochte grap die in

ertussenin. Ze hebben met elkaar gemeen dat geen een

stand wordt gehouden door een schimmige poppen

waar is.

speler met de codenaam Maya.

Dus als we het hebben over samenzweringen, dan

Een samenzweringstheorie bestaat altijd uit drie

is de vraag niet of we af en toe om de tuin worden

delen: vertelling, theorie en waarheid. De vertelling is

geleid, maar of er toch nog een heel klein hoekje van

het verhaal dat we verondersteld worden te geloven en

ons leven is dat geen leugen is. Het antwoord is nee.

de theorie is het verhaal dat we verdacht vinden. De

Het is niet zo dat we hier en daar wat kleine onwaar

waarheid is het onzichtbare middelpunt waar de

heden tegenkomen binnen de grotere waarheid, de

samenzweringsconstellatie omheen draait, maar is

werkelijkheid zelf is een onwaar verhaal en het zelf is

voor het overige verrassend irrelevant.

een leugen. Het leven is slechts een droom en dromen

Verhalen zoals in films, toneelstukken, televisie

zijn bedrog.

series en romans hebben een verhaallijn waarin we ons maar al te graag onderdompelen en waar wij ons gewil lig door laten bedotten. Een goocheltruc is een soort samenzwering. We geloven er niet echt in en proberen

Als je de waarheid in jezelf wilt vinden, moet je naar

erdoorheen te kijken. Als ons dat niet lukt, zeggen we

het innerlijke zwarte gat toe. Niet naartoe, maar erdoor-

Kussens vol illusies

been. Het is een soort we in onszelf, waar we ons zo

de leegte in worden geslingerd. Alleen verzet tegen

diep voor sehamen dat we het bestaan ervan niet willen toegeven, ook niet aan onszelf. We draaien rondjes om

deze alarmerende neergang volstaat niet, we moeten ook een aetieve onwetendheid ontwikkelen en tegelij

de pot en leven zo ons leven, gevangen tussen de centri

kertijd niet willen weten dat we dit doen: dubbeldenken

fugale levenskracht die ons staande houdt en de dode

dus. Oat is een behoorlijke uitdaging, maar het ego is

lijke zwaartekracht die ons naar beneden trekt. Ego

dan oak een knap staaltje spiritueel loodgieterswerk,

heeft veel middelen tot zijn besehikking om het even

speciaal ontworpen voor dit doel.

wicht tussen deze krachten te handhaven, terwijl

Het is niet bepaald plezierig je Maya's Paleis der

andere faeetten van het ego ze dreigen te ontwrichten.

Begoocheling voor te stellen als een porseleinen plee,

Deze we in onszelf is nag erger dan een Borg uit

of de zoektoeht door het leven als rondtollen richting

Star Trek wat z'n onverbiddelijke onvermijdelijkheid

vergetelheid.

betreft. Je verzetten heeft geen zin en je zult geassimi

Het is veel prettiger om <lit te ontkennen of uit te

leerd warden. Je wordt onlosmakelijk deel van een

stellen voor zolang de levenskracht dit toelaat. De

gemeenschap en niemand kan je redden want je kunt

meeste mensen staan zichzelfhoogstens een paar keer

nooit echt gede-assimileerd worden. Je meelijwekkende

in hun leven toe een blik te werpen op de onvermijde

gevoel van individualiteit is slechts een eenzaam

lijke bestemming en keren zich er snel weer van af.

droomwolkje in de universele geest.

Met het oog op een gelukkig leven kun je maar beter

Hoe koppig we het ook proberen en hoezeer we het

nooit naar beneden kijken, nooit je situatie erkennen,

ook willen, die innerlijke we kan niet afgesloten warden

ook al moet je om dit te kunnen niet helemaal goed bij

of verstopt raken, dus besteden we er zo weinig moge

je hoofd zijn. Een beetje dommer of gekker zijn dan

lijk aandacht aan. En als dat niet lukt, proberen we

normaal is een kleine prijs voor een gelukzalige staat

onszelf wijs te maken dat het een poort is naar iets veel

van onwetendheid. Dat duistere gat op de bodem van

beters. Sams wordt dit systeem bevestigd door iemand

de pot is een uitgang, hier laat je het verhaal over jezelf

die terugkeert uit de val om ons te verzekeren dat alles

achter je. Voor wie denkt dat het de poort naar de waar

waar we zo wanhopig naar verlangen bestaat en dat de

heid is: de prijs voor wat je zoekt is het einde van de

uitstroom van dit toilet de instroom is naar iets veel

zoeker. Regel een van de spirituele zoektocht is niet

beters.

Ken Uzelfmaar Spoel Uzelf Door.

De kwaliteit van onze levenservaringen hangt af van de mate van onze gelukzalige onwetendheid van de zo pijnlijk overduidelijke waarheid dat we op elk moment

Kussens vol illusies

De kaart van de droomstaat

Wanneer het zelfvolledig op een lijn ligt met het stille-punt, kan het niet langer uit dit centrum worden weggetrokken, ook niet bij de allereerste bewegingen. Het wordt door geen enkele kracht ofuitdaging meer beproefd en niet !anger bewogen door de winden van verandering. Op dit punt gekomen is het zelfzijnfanctie blijkbaar ontgroeid, het is het niet langer nodig ofnuttig. Het !even kan verder zonder zelf. Bernadette Roberts

elkom in <lit hoofdstuk. Hier zullen we gaan kijken naar de kaart van de droomstaat. We

gebruiken het zwarte gat in de kosmische ruimte als

metafoor voor het zwarte gat in onze innerlijke ruimte. Ik hou van complottheorieen en nu we het toch hebben over zwarte gaten, ligt het voor de hand om eerst even stil te staan bij hun belangrijkste woordvoerder. Terwijl ik dit schrijf moeten we geloven dat Professor Stephen Hawking nog steeds in zijn rolstoel over de

De kaart van de droomstaat

aarde rijdt. We accepteren <lit feit omdat, nou ja, waarom ook niet? Maar als je er even over nadenkt, is het best mogelijk dat de echte Hawking halverwege de jaren tachtig gestorven is en dat 'ze' om de een of andere snode reden een dubbelganger op zijn plaats hebben gezet. Deze half-plausibele theorie is veel amuÂ santer dan het verhaal dat hij het echt zelf is, wat me op de moraal van het verhaal brengt, namelijk: in de droomstaat is je laten vermaken beter dan gelijk hebben. En nu gebruik ik deze korte alinea om soepeltjes terug te gaan naar het thema van dit hoofdstuk, dat niet gaat over zwarte gaten in de kosmos maar over het zwarte gat midden in jezelf.

Ziehier. de kaart van de droomstaat. BET SPIRITUELE PAD

Die kronkelende dubbele lijn op de kaart is je spirituele pad, eigenlijk gewoon je leven. Je begint waar je begint en je gaat waar je naartoe gaat. Het maakt niet uit waar je begint of waar je naartoe gaat, wat je gelooft of wat je doet. Het enige waar het op aankomt is of je die gebeurtenissenhorizon oversteekt. Als je die lijn niet oversteekt ben je, wat je er verder ook van vindt, niet meer dan een personage op een toneel dat een rol speelt.

76 De kaart van de droomstaat

Iedere rol is in de context van ontwaken gelijk aan elke

besef je dat je nooit werkelijk bent weggeweest en dat

andere rol. Dus begin je fris aan elke stap en ga je 6f

je de hele toestand alleen maar hebt gedroomd.

richting singulariteit, 6f door met rondscharrelen.

Singulariteit is de waarheid over wat je bent: Brahman,

Je spirituele pad zal de egosfeer in- en uitgaan, al

het Ik-Ben/Bewustzijn, waarheidscentrum van jouw

naargelang de toename of afname van je spirituele

ik-universum. Precies in het centrum van de droom

intensiteit. Iemand die diep in slaap is kan zijn hele

staat van dit-zijt-gij-niet, bevindt zich de singulariteit

leven bij zijn vertrekpunt blijven rondscharrelen, terwijl

van oneindig bewustzijn, en dat zijt gij.

iemand die worstelt om wakker te worden door een openbaring de singulariteit van het zwarte gat in sprint,

AANTREKKING EN AFSTOTING

zonder lang rond te scharrelen. Maar geen van beiden

Haat en angst zijn de duw-en-trek-bewegingen die de

zou veel redenen hebben om dit boek te lezen, dus volg

harrnonie in de droomstaat bepalen. Haat voor het

jij waarschijnlijk meer de lijn zoals op de kaart.

onware zelf trekt ons naar singulariteit en angst voor

Twee keer zien we op de kaart dat het spirituele pad

geen-zelf duwt ons ervandaan. Het neefje van de angst

bijna de gebeurtenissenhorizon oversteekt, voordat

voor geen-zelf is de angst voor de dood en elke harts

hij weer teruggaat. Er zijn heel indrukwekkende ego

tochtelijke toestand waardoor je niet meer luistert naar

instanties aan het werk om te voorkomen dat we van

je angst, is een neefje van de haat voor het onware zelf.

die rots af wandelen. Wanneer je door een vlaag van

Als ze in evenwicht zijn voelen we ons door deze krach

inspiratie of inzicht zo heftig gaat verlangen naar de

ten niet verpletterd of verscheurd, maar zodra ze ons

waarheid, komen die beschermende instanties online

de baas worden, ervaren we ze wel degelijk.

en buigen je zelfdestructieve energie om richting

De enige energie die tot je beschikking staat is de

veilige haven. Je evenwicht wordt weer hersteld, je hebt

energie van de emoties. Als je de reis naar singulariteit

niets meer in te brengen, tot de volgende keer dat je

wilt maken, zul je daarom je emotionele energie

weer zdn hartstochtelijke motivatie weet op te brengen.

moeten beteugelen en focussen. Dit kan met opzet of

Dit is het ego dat zichzelf wil beschermen, volgens mij

spontaan gebeuren. Dit betekent dat je een duikvlucht

het mooiste wat er in de droomstaat bestaat, op honden

kunt nemen vanaf de gebeurtenissenhorizon, of er per

na dan.

ongeluk overheen kunt slenteren, maar in beide geval len is het resultaat een overgang van een redelijk sta

SINGULARITEIT

biele toestand in de neutrale drijfkrachtzone naar een

Als terugkeer de beweging is van de Tao, dan keer jij

door de zwaartekracht gestuurde botsing met de waar

terug naar singulariteit. Ben je daar eenmaal terug, dan

heid.

De kaart van de droomstaat

DE NEUTRAlE DRIJFKRACHTZONE

voortijdig en veilig wordt afgebroken. Bijvoorbeeld: je

De neutrale drijfkrachtzone is de toestand van spiritu

voelt dat je een enorme dynamiek hebt opgebouwd,

eel evenwicht waarin de meeste mensen leven. Neutrale

alsof het nu echt tijd is om er eens goed de schouders

drijfkracht is de sub-lucide staat waarin de tegenge

antler te zetten. Vervolgens koop je een boek over ont

stelde krachten van angst en haat in evenwicht zijn.

waken. Oat blijkt een heel goed boek te zijn, dus koop

Het is alsof je in een luchtballon zit die net genoeg puf

je er nag een, en voordat je het weet hebben spirituele

heeft om van de grond te komen, maar niet genoeg om

boeken je verlangen naar spirituele vooruitgang bevre

aan de atmosfeer te ontsnappen. Zolang de levens

digd en is het gevaar voor werkelijke verandering afge

kracht hem van brandstof blijft voorzien, kan hij weer

wend. (Ben ik voorjou soms ook een instrument van begoo

stand bieden aan de dodelijke zwaartekracht en op

cheling? je zou er goed aan doenje dit eens afte vragen.)

hoogte blijven.

Zoals je kunt zien op de kaart, kan je spirituele pad

Deze krachten die ons spiritueel in evenwicht

je heel wat keren in en uit de egosfeer brengen. Je kunt

houden zijn niet slecht of kwaadaardig en er is ook

een hele tijd heen en weer gaan, of een nieuwe com

geen duivelse instantie die tegen ons samenspant. Het

fortzone vinden iets dichter bij de gebeurtenissenhori

is gewoon een regulerend proces dat ons in staat stelt

zon. Het lijkt misschien dat je wakkerder bent naarma

onze rollen te spelen zonder te beseffen dat we gewoon

te de gebeurtenissenhorizon dichterbij komt, maar een

een stel grappenmakers in een klucht zijn, wat het

paradigmashift vindt nooit gradueel plaats. Dichter bij

effect enigszins zou bederven. Het idee dat ego slecht

de gebeurtenissenhorizon betekent niet dat je meer

is en spiritueel groeien goed, is slechts een van de vele

ontwaakt bent, het is er alleen minder comfortabel.

motiverende wortels waar we op het toneel achteraan kunnen rennen.

GEBEURTENISSENHORIZON

Het belangrijkste wat je moet weten over de gebeurtenis DE EGOSFEER

senhorizon is dat je nooit weet waar hij is. Tot je erover

De baan rond de gebeurtenissenhorizon is wat weten

heen gaat. En dan is het te laat.

schappers de ergosfeer noemen, maar voor ons voldoet egosfeer beter.

De laatste stap van het lichaam markeert de eerste stap van de geest en is meteen ook de laatste. Het is een

Er zijn veel vangnetten in de egosfeer die je naar

stap als alle andere, maar nu is het de laatste stap omdat

binnen lokken en je zachtjes in hun macht proberen te

deze je, in tegenstelling tot alle vorige, voorbij de

krijgen. Ze lijken je te geven waar je naar zoekt, maar

gebeurtenissenhorizon brengt. Nu kun je nooit meer

in werkelijkheid zorgen ze ervoor dat je innerlijke reis

de illusie koesteren dat je stevig met twee benen op de

De kaart van de droomstaat

grond staat. Net als Neo die werd losgekoppeld uit de

Het gevoel van vallen ontstaat doordat het ego finaal

Matrix en zo uit het systeem spoelde, kun je nooit meer

aan flarden gaat. Als dat stuk voorbij is, wordt het idee

terugkeren. Het is eng om je ogen te openen als je je

dat je in beweging bent vervangen door een gevoel van

hele leven lang nooit hebt geweten dat ze dicht waren.

zwevende afstandelijkheid en dat blijft zo.

Het eerste wat je ziet is dat je hele leven een fictie was, en nu is het voorbij. Je ogen doen pijn, want je hebt ze nog nooit gebruikt en al snel wens je dat je de blauwe pil had gekozen. VRIJE VAL

Over de gebeurtenissenhorizon stappen noem ik de Eerste Stap. Dit is dus meteen ook de laatste stap. In

WORMGAT

Wanneer het laatste stukje ego is weggerukt, heh je sin足 gulariteit bereikt en woeshhh!, daar schiet je door de pijplijn van het wormgat terug naar waar je begonnen

bent. Nu ben je gezond van geest en zijn alle anderen ongelofelijk gestoord, dus amuseer je daar dan maar mee! Maar eerst moet je nog door allerlei leer- en aan足

gebeurtenissenhorizon het begin punt van een zwaarte足

passingsprocessen been die overeenkomen met het proces van het kind dat volwassen wordt en waar je al

kracht die zo sterk is dat zelfs het licht niet meer kan

vertrouwd mee bent.

een zwart gat in de kosmische ruimte markeert de

ontsnappen. Ook het innerlijke zwarte gat markeert een vaststaand punt waarvandaan geen terugkeer mogelijk is. Als die lijn eenmaal gepasseerd is, vindt er een paradigmashift plaats en sterf je aan het oude leven

Als je eenmaal singulariteit hebt bereikt of, met andere

om geboren te worden in een nieuwe werkelijkheid.

woorden, als je eenmaal al je emotionele gehechtheden

Hoe lang zo'n periode van vrije val duurt, hangt af

hebt weggerukt, culminerend in het doden van de

van verschillende factoren, maar de enige factor waar

Boeddha of hoe je die figuur ook wilt noemen, of,

je controle over kunt hebben is je eigen weerstand

anders gezegd, als het je lukt je te bevrijden van je eigen

tegen het proces. Weerstand is niet alleen zinloos, het

versie van Winstons nachtrnerrie zoals George Orwell

is ook pijnlijk.

die beschrijft in zijn boek 1984 en uit Kamer

101

bent

Het oversteken van de gebeurtenissenhorizon kan

gekropen, dan zul je begrijpen wat het wormgat is.

lijken op een psychose, vooral voor de toekijkende buiten足

Want dan vind je jezelf in de droomstaat terug, precies

staanders die je achterlaat. De droomstaatbubbel knapt

waar je bent begonnen. Alleen ben je nu in de droom,

en de illusie dat je stevige grond onder je voeten hebt

maar niet meer van de droom.

wordt vervangen door de werkelijkheid van de vrije val.

De kaart van de droomstaat

Nu zul je ook dat hele verhaal begrijpen over

De kaart van de droomstaat

die-berg-die-geen-berg-en-dan-weer-wel-een-berg is. Dan ben je ontwaakt in de droomstaat die, als je erover nadenkt, een behoorlijk stomme plek is om in wakker te zijn.

De toverlantaarn

Meer heeft de spirituele zoektocht niet om het lijf, hoe diep of ingewikkeld het ego hem ook maakt. Steek de gebeurtenissenhorizon over of laat het. Neem de Eerste Stap of zet hem niet. Dat is alles. Wat is verlichÂ ting? Wat is de Geintegreerde Staat? Het antwoord

'lk ben het volkomen met je eens,' zei de Hertogin, 'en

wordt niet gevonden in de woorden van de wijze of in

de moraal ervan is: "Wees watje lijkt te zijn." Of

de diepte van het menselijke hart, maar in het zwarte

simpeler gezegd: "Verbeeld je niet dat je anders bent dan

gat. En de gebeurtenissenhorizon is inderdaad de

hoe het voor anderen lijkt datje bent, dat watje was of

grens tussen de paradigma's. De spirituele zoektocht

hoeje had kunnen zijn verschilt van hoeje er dan voor

mag dan niet gemakkelijk zijn, hij is in elk geval wel

hen zou hebben uitgezien. "'

eenvoudig. Lewis Carroll

lice stond met de Hoedenmaker, Muis en de Maartse

Haas in het koninklijk paleis waar de Koningin,

de Hertogin en alle onderdanen van de Koningin aanÂ wezig waren. 'Waar ben ik?' vroeg Alice zich af, niet voor het eerst de afgelopen tijd. 'Als het

is,' zei de Hoedenmaker, 'dan moet dit

hierzijn.' 'Ik begin erg moe te worden van hieren nu,' klaagde Alice. 'Ik zou het voor de verandering heel fijn vinden om daar en

De kaart van de droomstaat

toen

te zijn.

De toverlantaarn 85

'Het was gisteren

toen,' zei de Hoedenmaker, 'en morgen zul je daar zijn, maar vandaag ben je hier, en hier is het nu.' 'Maar hoe zat het dan toen ik vanmorgen wakker werd? Ik meen me te herinneren dat ik daartoen was, en het daar

toen was.'

'Ja en nee,' zei de Hoedenmaker,

'Nee!' gilde de Maartse Haas. ']a!' gilde Alice. 'Mijn hoofd eraf!' Iedereen aan het hof bevroor en keek met stomheid geslagen naar Alice. 'Neem het maar,' zei ze op eisende toon. 'Dat idiote bolle ding, ik heb er alleen maar last van!' Alhoewel

'Nu is dat toen,

Alice verbaasd was zichzelf zo iets krankzinnigs en

toen was het nu.' hier toen je daar was,' zei Muis, 'maar toen je daar was, was het hier.'

beangstigends te horen zeggen, had ze ook het idee dat

maar

'En het was

'Nee, nee,' verbeterde de Maartse Haas, 'je bedoelt dat het het

hier was toen ze daar was, maar nu ze hier is, is daar.'

'Dat zei ik net,' zei Muis, 'Hier kan ik vermoedelijk niets tegen inbrengen,' zei Alice, 'maar ik begin te denken dat ik altijd hier ben, en dat het

altijd nu is, wat zou betekenen dat er nooit

iets verandert en dat ik me stierlijk ga vervelen.' 'En de moraal daarvan,' zei de Hertogin, 'is dat het altijd beter is om maar

ergens te zijn dan om het even waar, om het even waar is beter clan nergens!'

'Nee,' antwoordde Alice, 'Ik vind helemaal niet dat dat de moraal is.' 'Gelijk heb je!' riep de Hertogin uit. De Koningin had elk woord van Alice gehoord en had het idee dat ze de hele kwestie in drie woordjes kon oplossen.

'Haar hoofd eraf!'riep de Koningin uit. 'Nee!' gilde de Hoedenmaker. 'Nee!' gilde Muis.

De toverlantaarn

ze nu eindelijk de bodem van het gat begon te naderen waarin ze al heel lang geleden naar beneden aan het vallen was, sinds het begin van haar avontuur. 'Al mijn moeilijkheden lijken te beginnen in mijn hoofd,' zei ze tegen het verzamelde hof. 'Weg ermee, zou ik zeggen, en dan zien we wel wat ervan komt.' 'Maar hoe kun je dan

iets zien,' vroeg Muis, 'als je

geen hoofd hebt?'

'Weg met mijn iichaam!' verbeterde Alice. 'Ik houd zelf mijn hoofd en jullie mogen mijn lichaam afhakÂ ken. De Kolderkat heeft alleen maar een hoofd en daar lijkt hij

heel blij mee te zijn.' (Op dat moment fluisterde de Hoedenmaker in Alice's oor dat de Kolderkat wel degelijk een compleet lijjje had en dat, als ze haar hoofd wilde laten weghalen, dat niet geÂ baseerd moest zijn op het behoorlijk onwaarschijnlijke en waarschijnlijk onmogelijke idee dat lichamen en hoofden het zonder elkaar kunnen stellen.) 'Wat ik ook doe,' zei Alice, 'waar ik ook heen ga, ik zit altijd opgesloten in deze knobbelige meloen, altijd naar buiten kijkend, nooit naar binnen. Verdorie,' bedacht ze zonder precies te weten hoe, 'ik zou niet

De toverlantaarn

verbaasd zijn als het een soort magische toverlantaam

mogelijkerwijs, giste ze, wegens machtsmisbruik, dus

is en dat de hele wereld

bracht ze de kamer weer in de normale stand en maakte

uit

mijn hoofd naar buiten

wordt geprojecteerd in plaats van naar binnen. Ik weet

een buiging terwijl ze een stil applaus in ontvangst

niet

nam.

werkelijk of het anders is, toch?' Alice was heel tevreden met die gedachte

en stond

net op het punt er nog een te krijgen toen haar inviel

'En de moraal van het verhaal,' bulderde de Hertogin,' is dat

zwaartekracht in het oog van de beschouwer is!'

'Nee,' zei Alice, 'dat denk ik niet.'

dat ze nog niet klaar was met de eerste. 'Laten we het eens testen,' zei ze, en ging vervolgens

'Nee, nee, je hebt volkomen gelijk,' gaf de Hertogin

over tot het bevestigen van wat ze vermoedde door met

toe, 'en de moraal

haar geestkracht het hele hof en al zijn bewoners comÂ

verhaal is wat jij 'Misschien

pleet ondersteboven te draaien.

'Aha!' riep ze uit. 'Netwat ik dacht! Door een simpele toepassing van de mentale kunsten heh ik de wetten van de zwaartekracht opnieuw gerangschikt en jullie

daarvan is, dat de moraal van het denkt dat die is.' heeft niet alles een moraal,' opperde

Alice. 'Gelijk heb je!' riep de Hertogin uit. 'En de moraal van

dat is, dat niets een moraal heeft!'

'Oh, wat naar nou,' zei Poeh, 'ben ik alweer het

allemaal aan het plafond gehangen!' 'Maar

liejje,' zei de Koningin voorzichtig, 'je hebt alleen jezelfondersteboven gedraaid. Wij zijn allemaal gewoon waar we waren.'

verkeerde universum ingelopen.'

Door zdn armzalig tegensputteren liet Alice zich niet uit het veld slaan. 'Ja, natuurlijk zegt U dat,' bracht Alice ertegen in, 'maar hoe zou ik de mening kunnen accepteren van iemand die met zijn hoofd naar beneden hangt over wat de juiste bovenkant is, zegt u nu zelf? Het enige wat er voor

mij

toe doet, lijkt mij, is hoe het voor

mij

lijkt te

zijn. Waarom zou het me iets kunnen schelen hoe het voor Ulijktte zijn? Als mij dat iets zou kunnen schelen, welnu, dat zou ik U wie zou

zijn, en wie zoudt

U dan zijn? En

mij zijn?'

Maar nu stroomde het bloed naar Alice's hoofd,

De toverlantaarn

Het probleem met perfectie

Ik weet niet helemaal zeker of ik droom of dat ik mij dingen herinner, of ik mijn Leven geleefd heb of dat ik het heb gedroomd. Net als bij dromen maakt het geheugen mij ten diepste bewust van de onwerkelijkheid, het vluchtige van de wereld: een voorbijgaand beeld in bewegend water. Eugene Ionesco

tel, bij wijze van experiment, dat je naar het univer足 sum kijkt op de

tv.

Je hebt een oneindig aantal

kanalen. Je kunt alles zien wat je maar wilt, maar het ego is nog niet uitgevonden, dus er zijn alleen natuur足 kanalen. Je hebt een universele afstandsbediening en je bent meester over alles wat je bekijkt. Je kunt wat dan ook,

waar

dan ook en

wanneer

je maar wilt bekijken,

dus wat kies je dan? Water dat voorbij stroomt? Groei足 end gras? Ronddraaiende planeten? Gazelles die eten en gegeten warden? Vissen die in scholen rondschie足 ten? Rivieren die rotsen uitslijpen of de wind die bergen

Het probleem met perfectie

vormt? Of wat dacht je van de geboorte van de oceanen,

zoals ook een droom wordt geboren zonder werkelijk

van sterren of van giraffen? De keuze is oneindig.

te bestaan. Niets bestaat werkelijk, behalve oneindig,

Je begrijpt waar ik naartoe wil, toch? Je hebt geen

attribuutloos bewustzijn: Brahman.

oneindig aantal kanalen. Je hebt er maar een, en dat is

Dat is dus de situatie. Het universum van verschijn

zo godvergeten saai dat je er knettergek van wordt. En

selen is saai en je vervelen is niet zo onbelangrijk als

dat niet na een paar miljard jaar, maar al na ongeveer

het lijkt. Voor Brahman is het in feite het meest serieuze

een half uur. Oat is hoe lang het duurt voordat je ernstig

thema dat er is. Het is een probleem dat niet getole

gestoord wordt. En je kunt niet de Universum-tv af

reerd kan worden. Het universum zoals het is en zoals

zetten en een boek gaan lezen of naar buiten gaan om

het functioneert zou een tegengifbehoren te zijn tegen

je te vermaken, want UTV is alles wat er is. Er is alleen

verveling, maar het is en blijft ·saai. Het volmaakte uur

maar verschijning en het hele gamma van verschij

werk-universum dat alleen bestaat om te vermaken

ningsvormen is overal even saai. Je hebt het hele uni

kan dat niet en laat het dus afweten.

versum om je mee te vermaken, maar het universum

Laten we, nu we het er toch over hebben, eens kijken

is simpelweg niet vermakelijk. En dat is een probleem,

hoe het zit met de de kwestie van de enige waamemer.

want jou vermaken is de enige reden waarom het

Hoeveel Atmans zijn er? Voor de juiste berekening van

bestaat. Het client geen antler doel. Gewaarzijn moet

het aantal waamemers van de droomstaat in de droom

zich van iets gewaar zijn, iets wat niet saai is. Er is geen

staat heb je kennis nodig, zo'n antwoord is daarom

gewaarzijn zonder dat er iets verschijnt, maar niet alle

onmogelijk. We kunnen alleen een ruwe schatting

verschijnselen zijn goed genoeg. Zou het voor jou goed

maken. De drie mogelijkheden voor het bestaan van

genoeg zijn? Hoe lang kun jij kijken naar een natuur

afzonderlijke, bewuste entiteiten (zoals jijzelf) zijn:

uitzending zonder commentaar, in elkaar geflanst

een (alleen jij, maar dat is onwaarschijnlijk); twee, een

zonder filmmuziek? Binnen de kortste keren ben je

aantal zoals wij (daar lijkt het op); en drie, een onein

een kwijlende idioot. Het universum is er om het pro

dig aantal (waarom ook niet?).

bleem dat verveling heet op te lossen. Alleen het vol

Wat optie drie, een oneindig aantal Atmans, betreft:

maakte uurwerk-universum lost het niet op en het idee

ik behandel oneindigheid niet graag als een cijfer, maar

dat onvolmaaktheid de boel wat komt oppeppen is

aangezien we het daadwerkelijk hebben over het onein

ondenkbaar.

dige, is er geen werkelijke lirniet, dus kunnen we een

Terwijl we dit alles onderzoeken, moet je in gedach

uitzondering maken. Het getal drie is ook aantrekke

ten houden dat het universum niet werkelijk bestaat.

lijk als je de droomstaat wilt verklaren als een fractaal

Het universum is geboren zonder werkelijk te bestaan,

hologram, een holografisch fractaal of een andere

Het probleem met perfectie

buitengewoon slimme maar onverdedigbare hypo

van gras te observeren. Je vervelen is rot. Ik zeg dit niet

these.

alleen als personage, maar ook als Atman. En wat geldt

Opties twee en drie kunnen ermee door, optie een

voor Atman, geldt ook voor Brahman. Een saaie ver

niet. Maar we mogen hem niet uitsluiten. De enige

schijningsvorm is net zo erg als helemaal geen ver

reden om te geloven dat ik de enige bewuste entiteit

schijningsvorm.

ben, de enige waamemer, is dat het in theorie mogelijk

Brahman heeft niets aan Maya als ze alleen maar

is en daarom van dezelfde theoretische waarschijnlijk

het telefoonboek zit te lezen, maar heeft Maya iets te

heid als opties twee en drie. Besefwel dat er op dit soort

kiezen? Ze heeft geen script of toneelstukken die ze

vragen geen antwoorden zijn. Niemand weet het, want

kan opvoeren, geen gedichten om te lezen of liederen

objectieve kennis bestaat niet. Dus, zoals we hier zien,

om te zingen, geen drama ofconflict om uit te beelden.

kunnen we mogelijkheden niet veranderen in waar

Het enige wat ze kan doen is blijven tiktakken, en het

schijnlijkheden. Ik heb dan wel een voorkeur voor

resultaat is een volmaakt saai uurwerk-universum dat

twee, maar ze zijn alledrie even goed mogelijk. Uiteindelijk is het antwoord natuurlijk simpel. Brahman is de enige waamemer.

het enige probleem dat moest worden opgelost en waarvoor het tevoorschijn is getoverd, niet aanpakt. Vanuit het gezichtspunt van het ego is de volmaakt heid van de schepping nauwelijks zichtbaar, wat ons terugbrengt naar bij de iets gewijzigde uitspraak van Blake: als waameming ontdaan is van ego, verschijnt

En nu weer terug naar waarom het universum zo saai

alles zoals het is: volmaakt. Als de volmaaktheid van de

is. Dat klinkt niet echt als een probleem, maar toch is

schepping vanuit jouw gezichtspunt niet waameem

het dat. Kijk zelfmaar. Je hebt net zoveel recht en auto

baar is, kan dat helemaal kloppen, want jouw onware

riteit om mee te doen met de discussie als wie dan ook.

gezichtspunt is in feite je enige punt. Dat is namelijk

Als je ook maar een beetje lijkt op mij, dan kun je heel

wat jij bent: een onjuist gezichtspunt.

slecht tegen verveling. We zijn allemaal net kleine kin deren die tijdens een lange, hete autorit onrustig op de achterbank zitten te draaien. Misschien dat er ergens ver weg in de Himalaya een cultus bestaat waar mensen

Je zou denken dat Maya, met volmaakte intelligentie

verveling heerlijk vinden en waar ze de hele dag naar

tot haar beschikking, in staat zou zijn om de boel een

zanden en stofstaren, maar over het algemeen zijn we

beetje op te porren, om afen toe voor wat verwarring te

niet gemaakt om het opdrogen van verfofhet groeien

zorgen, hier en daar een beetje chaos te veroorzaken en

Het probleem met perfectie

met haar eigen drama en conflicten op de proppen te

kunnen het thema nog wat verduidelijken en het tot

komen, maar dat is onmogelijk. Waar het bij volmaakt

twee dingen terugbrengen waarvan we weten dat ze

heid aan schort, is dat het volmaakt is. Daarom kan het

bestaan, een van de twee echter niet: gewaarzijn en

universum niet opwindend of verrassend zijn. Het kan

alles wat verschijnt. Telkens als we de grote vragen

niet voor vermaak zorgen. Het kan er alleen maar zijn,

stellen, vragen we in feite hoe het komt dat de dingen

en blijven tikken als een Zwitsers horloge: altijd vol

verschijnen. Waarom verschijnen verschijnselen? Het

maakt, maar zonder verrassingen. Over een Zwitsers

enig mogelijke antwoord daarop is natuurlijk dat alles

horloge valt veel moois te zeggen, maar niet dat lang

verschijnt ter wille van gewaarzijn. Wat zou het ant

emaar kijken vermakelijk is.

woord anders moeten zijn? En waarom heeft gewaar

Waar je misschien liever naar kijkt is niet een Zwit

zijn dat wat verschijnt nodig? Omdat het, het niets

sers horloge, maar een Zwitserse koekoeksklok. Zo een

gewaar wordt, helemaal niet gewaar is. Alleen is er

waarbij, terwijl jij rustig zit te staren en je hersens aan

niets om gewaar te worden, dus moet er iets gefabri

het desintegreren zijn, opeens zo'n idioot vogeltje

ceerd worden.

tevoorschijn springt en een hoop kabaal begint te

Het is een nogal rare en onbevredigende verklaring,

maken en jij je kapot schrikt. Dan springt het weer

niet een waarop we gehoopt ofdie we verwacht hadden,

terug, jij doezelt al starend naar de klok weer langzaam

maar de onderdelen van de som staan vast en kunnen

weg in je licht katatonische toestand, totdat- koekoek!-

maar op een manier opgeteld worden. Los van elke

die achterlijke vogel weer tevoorschijn schiet. Nou ja,

vorm van geloof is het universum van tijd en ruimte,

zo geweldig is dat nu ook weer niet, maar het is beter

energie, materie, dualiteit en causaliteit niet meer clan

dan naar een horloge kijken. Er gebeurt tenminste iets.

een spektakel ten behoeve van het spektakel. De droom

Nu hebben we drama, spanning, angst, een emotionele

staat is voor Brahman wat films, televisie, verhalen,

inhoud, en dat is entertainment.

toneelstukken, boeken en videogames voor ons zijn. Er is geen hogere betekenis, geen verlossende waarde. We gaan nergens naartoe en niets is van belang. Hoe je ook rekent, de uitkomst is altijd een. Dit kun je rechtstreeks

We zoeken hier naar een antwoord op de belangrijkste

met zekerheid te weten komen, dus als je het goed

vraag die er is, hoe je die ook formuleert: Wat is de zin

doorrekent, is dit je antwoord.

van het leven? Wat is mijn opdracht? Waar gaat het om? Wie ben ik? Wat is waar? enzovoorts. We Proberen nu de enig mogelijke verklaring voor alles te vinden. We

96 Het probleem met perfectie

Het probleem met perfectie 97

Een eenvoudigere manier om hetzelfde te zeggen is: Een bestaat. Een wordt omgeven door Twee en Nul, die allebei niet bestaan, maar allebei invloed uitoefenen op Een. Een wordt afgestoten door Nul en aangetrokken tot Twee. Nul is leeg en saai, Twee is leeg maar ver makelijk. Een kan niet Twee worden, maar kan, door volmaakte, oneindige intelligentie, een virtuele simu latie construeren van Twee. Een kan dromen.

Chaos is niet mogelijk, zwakke plekken, vergissingen, onredelijkheid en onnauwkeurigheden zijn niet moge lijk. Onzin is niet mogelijk. Deze hele toestand is vol maakt en kan nooit veranderen in onvolmaakt. Het probleem kan niet opgelost worden omdat er geen pro bleem is. En dat is nu juist het probleem.

Dus <lit is wat we hebben: gewaarzijn en dat wat ver schijnt. Er is geen ander element en zelfs dat wat ver schijnt bestaat niet werkelijk. Dus op elke vraag die begint met waarom? - Waarom is de lucht blauw? Waarom bestaat het kwaad? Waarom houdt mammie niet van mij? Waarom draai ik die parkiet de nek om? moet het antwoord zijn: voor Brahmans plezier. Dat is het enig mogelijke antwoord.

Op zijn simpelst gezegd: zingeving is het probleem en onzin is de oplossing. Onzin kan echter niet opgewekt worden binnen een strikt logisch systeem. Toevals treffers, wanorde, spontaniteit en chaos zijn dan onmo gelijk. Brahman dobbelt niet met Maya. Dit is dus waar we het mee moeten doen. Maya moet, ondanks het feit dat ze niet bestaat, de cruciale, maar onmogelijke taak op zich nemen om Brahman te vermaken. Dit is onmogelijk omdat oneindig bewust zijn niet in staat is om eindig te zijn, en volmaakte intelligentie niet in staat is om onvolmaakt te zijn.

98 Het probleem met perfectie

Het probleem met perfectie 99

Een kleine stap

Hetfeit dat een mening door velen gedeeld wordt, is geen bewijs dat ze niet volslagen absurd is; integendeel, gezien de onnozelheid van de grote meerderheid van de mensheid is een wijdverspreide opvatting eerder dwaas dan verstandig. Bertrand Russell

u ga ik jullie het geheim verklappen van de Apollo足 maanlandingen: ze hebben nooit plaatsgevonden.

Niemand is ooit op de maan geweest. Op welk bewijs足

materiaal baseer ik deze conclusie? Wapperende vlaggen? Verkeerd vallende schaduwen? The Shining? Straling? Of nog andere van de talloze kletsverhalen en onthullingen waar de aanhangers van een complot足 theorie rond de maanlanding graag op wijzen? Geluk足 kig niet, we hoeven niet door al het bewijsmateriaal heen te ploegen, we hoeven alleen maar met een heldere blik te kijken om te zien dat de werkelijke overwinning van het Apollo-ruimtevaartprogramma heel anders

Een kleine stap

IOI

was dan de officiele overwinning, en voor ons veel

niet slechts op een of twee gebieden van ons leven,

interessanter.

maar vormt het weefsel van ons bestaan. Je kunt het

Ik weet niet wat de heersende opvatting over de

overal waarnemen, waar je maar kijkt. De kracht van

maanlandingen is op het moment dat je <lit leest, maar

de begoocheling is dus afhankelijk van het feit dat we

terwijl ik dit schrijf geloven de meeste mensen nog in

niet kijken.

het verhaal. Veel mensen hebben de hele kwestie nog

Dus laten we eens kijken.

maals onderzocht en het bewijsmateriaal opnieuw bekeken, en zijn op grond hiervan tot een afgewogen oordeel gekomen: je moet behoorlijk gestoord zijn om te denken dat we niet echt naar de maan zijn gegaan.

Ik denk dat de maanlandirrgen in scene zijn gezet

De meeste mensen worden niet graag als behoorlijk

omdat de kans op succes onacceptabel laag en de prijs

gestoord beschouwd, mij kan het niet veel schelen.

van een mislukking buitensporig hoog was. Dat is

De reden om grote bespottelijke samenzweringen

alles. Het bewijsmateriaal voor het bedrog is overweldi

onder de loep te nemen in een boek met Droomstaat als

gend en vermakelijk, maar het enige waar je naar moet

titel Hgt misschien niet zo voor de hand. Maar wat is de

kijken is de kans op succes en de prijs van een fiasco.

droomstaat anders dan een grote bespottelijke samen

Denk eens even na over wat er allemaal nodig zou

zwering? We houden onszelf graag voor kritisch, maar

zijn geweest voor een succesvolle missie: de lancering,

een dergelijk staaltje ijdelheid is zo doorgeprikt.

een reis van ongeveer 400.000 kilometer heen en

Kunnen denken is een, maar echt denken is iets heel

terug, met inbegrip van twee onbeschermde trips door

anders. Dat we kunnen denken betekent nog niet dat

de Van Allen-gordels, de maanlanding zelf, het overle

we dat ook doen. We zijn niet de coole, nuchtere denkers

ven van extreme temperaturen en kosmische straling,

waar we onszelf graag voor houden, maar juist volledig

de lancering terug, herkoppeling, terugreis, landing in

het tegenovergestelde. En dit geldt niet alleen voor de

zee, recuperatie. Dat allemaal in de jaren zestig en met

allerdomsten of de meest emotionele mensen onder

een waanzinnige haast in elkaar geknutseld, zonder

ons, nee, het geldt voor ons allemaal. De werkelijke leer

noemenswaardige praktijkervaring of eerdere succes

van de grote godsdiensten is dat we de grootste flauwe

sen, zelfs niet wat betreft de meest basale onderdelen.

kul geloven zolang anderen het ook geloven. Net als de

Denk even goed na over wat dit betekent. Nu begrijp je

meest gehersenspoelde aanhanger van de meest

direct dat toen al die slimme mensen met hun borst

bizarre cultus, zijn we wanhopig op zoek naar iets om

zakjes vol instumenten en rekenlinealen rand de tafel

in te geloven. Deze krankzinnige lichtgelovigheid slaat

zaten om de risico's te berekenen, ze wel tot de con-

102

Een kleine stap

ro3

clusie moesten komen dat de kans op succes micro scopisch klein was.

waar hun parades en glorie wachtten, om na een paar maanden op een vreselijke manier te sterven aan radio

Bedenk nogmaals dat het enige doel van die hele

actieve straling, terwijl een nog jonge Barbara Walters

toestand niet een wetenschappelijke ontdekking of een

enorme kijkcijfers haalt door ze te interviewen op hun

heldhaftige, allerlaatste, wanhopige paging was om de

sterfbed.

aarde van een allesvernietigende asteroide te redden.

Kortom, de ene afschrikwekkende ramp na de

Het was niet meer dan een omvangrijk, oorlogszuchtig,

andere, waarvan er een zeker zou plaatsvinden. En alle

geldverslindend programma, vermomd

een

maal volkomen tegenovergesteld aan de opgeblazen

PR-stunt. Kennedy had het toegezegd, kapitaalkrachti

doelstellingen van het programma. Mislukking was

ge instanties waren ervoor aan het lobbyen geslagen en

niet alleen geen optie, hetwas onvermijdelijk.In plaats

de superioriteit van onze ideologieen stond op het spel.

van de superioriteit van de democratie ten opzichte van

als

Veel belangrijker dan een werkelijk succes was dat het

het communisme te bewijzen, wat de bedoeling was,

een succes zou lijken, en dat was veel en veel gemak

zou het Apollo-ruimtevaartprogramma de vs als crimi

kelijker te bereiken dan een werkelijk succes.

neel en potsierlijk onbekwaam te kijk zetten.

Laten we nu eens even kijken naar wat er allemaal mis

Eigenlijk hebben we het nu helemaal niet over de

had kunnen gaan. Het had erop uit kunnen draaien dat

maanlandingen, die zijn namelijk volkomen onbelang

het fantastische Amerika de maan van een romantisch

rijk. Voor mij bestaat non-fictie niet, dus het Apollo

juweel aan de nachtelijke hemel voor heel de mensheid

ruimtevaartprogramma analyseren is hetzelfde als een

veranderd zou hebben in een ronddraaiend kerkhof en

film of een droom analyseren. Apollo loont de moeite

een monument van menselijke waanzin, voor altijd

om naar te kijken, omdat het te maken heeft met waar

verpest voor iedereen. Of dat de lijken van onze

neming, emoties, de rede en met nog veel meer leuke

Amerikaanse helden rondjes zouden blijven draaien

dingen die perfect passen binnen ons grotere thema,

rond de aarde totdat ze helemaal verbrand waren op

namelijk hoe gemakkelijk het is om iedereen altijd en

het moment dat ze weer terugkeerden. Of dat hun glinsterende lijkkist als een lugubere interstellaire

overal om de tuin te leiden. Als je de mogelijkheid van bedrog afweegt tegen de

prentbriefkaart de kosmos in zou schieten. Of onze

claim van zes succesvolle landingen en een spectaculaire

heldhaftige jongens zouden toch zijn thuisgekomen,

mislukking, dan mag je zelf bepalen wat je ervan vindt.

104 Een kleine stap

Een kleine stap

10 5

Misschien verander je een paar keer per dag van gedachten, of pin je je vast op een kant van de zaak en wijk je er niet meer vanaf. Ten opzichte van emoties speelt het verstand een ondergeschikte rol, zoals bij alles. Toen ik mij een aantal jaren geleden in dit onder werp verdiepte, gebaseerd op bewijsmateriaal en gezond verstand, slingerden mijn gedachten ook heen en weer, afhankelijk van waar ik op dat moment naar keek. Oat was wat het ook zo leuk maakte, want voor beide kanten viel veel te zeggen. Als je echter een stap terug doet en het bewijsmate riaal en de hele toestand van een afstandje bekijkt, dan ontstaat er een andere manier om de mogelijkheden tegen elkaar af te wegen. Dan kun je tot een behoorlijk stevige conclusie komen. Dit vereist geen buitenge woon spiritueel perspectief, alleen een beetje objectivi teit. Zoals met andere doorzichtige complottheorieen hoef je geen deskundige te zijn, je hoeft alleen maar te kijken. Het is moeilijk om tot een evenwichtig stand punt te komen als je midden in bet debat staat, maar doe je een stap terug, een. klein

stapje

maar, dan ont

vouwt alles zich voor je neus. Nee, de maanlandingen zijn voor ons niet belangrijk, maar afstand nemen van ego-vervormingen en met een heldere blik kijken wel.

wordt genomen. De president zelf is er ook, dat niveau bedoel ik. Sterker nog,jij bent de president, hoe vind je dat? En hou in gedachten dat dit niet de zoveelste ruim tevlucht is. Dit is de allerbelangrijkste ruimtevlucht, de vlucht in de ruimte waar het allemaal om draait, bestemd voor de hele mensheid. De hele wereld kijkt ernaar. Een grater belang bestaat niet. De kosten van een fiasco zullen ver boven elke vorm van succes uitstijgen. Jij bent dus de president en jij moet beslissen. Je vraagt de topexperts aan tafel of ze tot de kem willen komen. 'Wat,' vraag je, 'zijn de risico's?' Jij bent degene die goedkeuring moet geven, dus denk na: wat voor risico's zou je accepteren? Hoe groat moet de garantie van deze moorddadige sukkelaars zijn voordat je het groene licht geeft aan een project dat, als het mislukt, jouw natie en haar nalatenschap voor eeuwig te schande maakt? Zeg je 'ja' tegen zestig procent kans op succes? Wanneer werd die meeting gehouden? Als het in 1967 is, hou dan als president in gedachten dat drie astronauten, met inbegrip van een bij het programma betrokken klokkenluider, net om gekomen zijn door een brand tijdens een lancerings oefening die destijds als niet gevaarlijk werd beschouwd. Wat als ze zeggen zeventig procent? Dan is er maar dertig procent kans dat de hele zaak eindigt in een eeuwigdurende nationale schande en een moeiteloze

Stel je nu voor dat je aanwezig bent bij de vergade ringen op op het hoogste niveau, de allerbelangrijkste bijeenkomsten waar de uiteindelijke ja-of-nee-beslissing

106 Een kleine stap

overwinning voor de Sovjet-Unie. Wat dacht je van tachtig procent? Dan is er een kans is van een op vijf dat telkens wanneer we naar de maan kijken, we alleen

Een kleine stap

107

maar kunnen denken aan die frisse jongens die

weten waar jullie mee bezig zijn. Ik zou jullie mijn

Amerika heeft opgeofferd aan haar nationale ijdelheid.

horloge nog niet eens laten opwinden. Jullie hebben

Wat als ze zeggen dat er negentig procent kans is op

net drie van onze jongens gebarbecued in een van jullie

succes?Aangezien je geen volslagen idioot bent, zul je

blikjes. Als ik weer zo'n blooper wil, dan weet ik jullie

alles wat die experts met allemaal hun eigen agenda

te vinden. En nu eruit!'

jou vertellen met zoveel korreltjes zout nemen, dat je hart ermee stopt. Negentig procent kans op succes, bedenk je, zou wel eens meer in de richting van nul Maar ze gaan niet weg, toch?

komma negen kunnen gaan.

Nee. De vent die tegenover je lijkt zelfs niet ver

Hoeveel risico zou je accepteren? Probeer rekening te houden met de waarden en normen van die tijd, de realistische kansen op succes,

baasd vanwege je beslissing. 'Ja sir,' zegt hij, 'maar heb ik u Plan B al verteld?'

hoeveel vertrouwen je hebt in je zogenaamde experts

En nu heb je het, jij, de president, eindelijk door.

en de afschuwelijke gevolgen van een fiasco. Als je alle

Die kerels hebben nooit gedacht dat je mee zou gaan

factoren tegen elkaar afweegt, dan is er eigenlijk hele

met Plan A. Ze weten net zo goed als jij dat het hele

maal geen keus. Dus antwoord jij, president van de

idee een luchtkasteel is. Dat noemen ze een 'deur-in-je

Verenigde Staten van Amerika, op de enige manier die

gezichttechniek'. lemand doet je een aanbod waarbij

mogelijk is.

hij weet dat je de deur in zijn gezicht zult dichtsmijten

'Verdomme, nee!' roep je uit. 'De pot op met

en komt dan met een ander aanbod, het echte aanbod,

Kennedy's nalatenschap. Geen denken aan. Vergeet

dat in vergelijking daarmee best redelijk klinkt. Je ziet

het. Ik weet niet of jullie jongens van de

dat die hele pitch gewoon een opzetje is geweest voor

NASA

nu zo

stom zijn of totaal geschift, maar als jullie denken dat

het echte plan dat ze willen verkopen.

ik jullie je gang laat gaan met <lit belachelijke program

'Wat is Plan B?' vraag je.

ma en <lit land generaties lang tot het mikpunt van spot

'Wel, sir,' antwoordt hij, 'Plan B is dat we de hele

laat maken, dan ga ik ervan uit dat jullie echt zo achter

toestand in scene zetten. We huren gewoon wat

lijk zijn als een doos maanstenen. Er is geen schijn van

mensen uit de filmindustrie en filmen alles in een

kans dat <lit ooit gaat lukken. En als het misloopt, dan

opnamestudio. Slechts een handjevol mensen zullen

zal het een groteske daad van nationale hoogmoed

ervanaf weten.'

blijken te zijn waar <lit land nooit meer van zal herstel len. En eerlijk gezegd geloof ik niet dat jullie sowieso

108 Een kleine stap

'Ben jij nou verdomme helemaal belazerd?' schreeuw je, wat in <lit geval heel redelijk is.

Een kleine stap

109

'Eh, vreemd genoeg, sir,' annyoordt de antler, 'ik denk van niet. Plan B heeft een slagingskans van honderd procent en nul kans dat we de nachtelijke hemel gaan bezaaien met <lode Amerikanen. Plan B

Dit ging dus over mijn theorie en over hoe ik er

kan bogen op eerdere successen en kent geen misluk

opkwam. (Je zou mijn lijst eens moet zien met

kingen, bovendien hebben we Hollywood. Plan B biedt alleen maar voordelen en kent geen enkel risico. U

Drieendertig Redelijk Redelijke Redenen om de Maanlandingen. in Twijfel te Trekken, die ik toch maar

hebt natuurlijk volkomen gelijk, de kans dat een werke

niet achter in het boek heb opgenomen want het inte

maanreis recht in ons gezicht uit elkaar spat, is

resseert toch niemand). Misschien hebben ze het de

astronomisch hoog. Maar bullshit verkopen is precies

eerste keer zo succesvol in scene gezet dat ze nog verder

waar wij goed in zijn, sir. Uiteindelijk zijn wij, meneer

zijn gegaan en een tweede maanreis hebben nage

de president, de regering, dit is wat we doen.'

bootst, maar niemand was er nog in ge1nteresseerd en

lijke

En misschien klinkt die bullshit wel verstandig.

de subsidies droogden op. Dus hebben ze een heel dra

Misschien is de ware reden dat jij toevallig degene bent

matisch en volledig gepland ruimtevaartongeluk in

die deze beslissing moet nemen wel dat je in het ambt

scene gezet, waarbij iedereen weer op het puntje van

bent gezet door een coup d'etat die succesvol verdoezeld

zijn stoel zat. Compleet met een miraculeus einde a la

werd.1 Misschien ben je een oorlog begonnen vanwege

Hollywood.

een incident met een valse vlag en wist jij allang dat het

Daama waren er nog vier andere maanreizen, zes

totale bullshit was. Dus nu word jij, als president, niet

in totaal. Dit leverde duizenden prachtige foto's van het

gevraagd om je goedkeuring te geven aan een waanzin

maanoppervlak op die allemaal nep kunnen zijn. Maar

nige maanmissie, maar aan een goeie ouwe Ameri

geen enkele foto van een ster, dat kon niet. Waarom

kaanse bullshit-streek met de belofte van een ruimte

niet de belichting aanpassen, in de schaduw gaan staan

vlucht die zal eindigen in een, ook ideologische, triomf.

en de camera ornhoog richten?

Het is ineens een fluitje van een cent. Je geeft het

dat je er was. En hoe kun je de maan nu beter gebrui

groene licht en ze gaan ermee akkoord dat een ruimte

ken dan als astrologisch observatorium? Als je er duin

centrum naar jou vemoemd zal worden.

wagentjes kunt krijgen, kun je er ook een fotografische

Bam! Hier is het bewijs

telescoop heenbrengen. Dan heb je meer materiaal dan r

Dit slaat op de moord op John F. Kennedy in 1963, waarna

alleen wat stenen om al dat werk te bewijzen. Ik ben

Lyndon B. Johnson hem opvolgde als de president die hier aan het

natuurlijk geen expert, maar als je beweert dat je zes

woord is.

keer op de maan bent geweest, vind ik dat je dit moet

Een kleine stap

kunnen bewijzen. Vooral als je alleen maar een paar

betrokkenheid loslaten en proberen de dingen op hun

foto's van de sterren hoeft te nemen.

eigen waarde te beoordelen. Het is niet gemakkelijk om door de mist heen te turen. We moeten oak willen ki.jken, weten waar we naar moeten kijken en het ook kunnen. En zelfs dan warden we niet beloond met een

Ik verkies mijn theorie van de maanlandingen boven

helder zicht op het object van onze aandacht, maar met

het algemeen aanvaarde verhaal, ook al werd ik bier als

het besef dat het enige wat zich achter die rondwerve

kind in de jaren zestig heel erg in meegezogen. Ik had

lende mist bevindt nog meer mist is.

foto's van de astronauten aan de muur hangen, een kleine bibliotheek over de NASA en de Apollo-ruimte vluchten en ik volgde het allemaal van heel dichtbij. In 1969 was ik bijna net zo bezeten van Apollo als van de New York Mets, heel erg dus. Tegenwoordig interesseer ik me alleen nog voor de lol in Apollo. Of ik zeker weet dat er geen maanlandin gen hebben plaatsgevonden? We zijn in de droomstaat, van niets kun je zeker zijn, maar het is leuk om achter het gordijn te gluren en, wie weet, misschien levert het nog een hoofdstuk op in mijn boek. Het plezier schuilt in het ontrafelen, in het kijken met een frisse blik. Het is niet prettig om de keizer in heel zijn glorieuze naakt heid te zien, maar het is wel leerzaam. Kleine samenzweringen zoals Apollo, 9-11 en de moord op Kennedy kunnen ons, net als de veel grotere samenzweringen van wetenschap, propaganda, gods dienst, reclame, politiek en andere vormen van massa indoctrinatie en begoocheling, een heleboel leren over onszelf. Als we tenminste de moeite nemen om te kijken. Oat is de les die je hieruit kunt trekken. We kunnen een stap achteruit zetten, onze emotionele

112

Een kleine stap

Wat eten we vanavond?

Toegegeven, ik ben een kletskous, een ongevaarlijke, vermoeiende kletskous, zoals iedereen. Maar wat kun je doen als kletsen - het welbewust uitschenken van leegte in ruimte - het enige en uitdrukkelijke doel van ieder intelligent mens is? F.M. Dostojewski, Aantekeningen uit het ondergrondse

aar dacht ik ook alweer aan? 0 ja, het avondeten. Wat zou lekker zijn? Fondue? Fondue. Fondue?

We zouden kunnen fonduen. Fonduen mensen nog steeds? Wij fondueden, ja wanneer eigenlijk, in de jaren zeventig? De jaren zeventig, Jezus. Carter, macht, doe de lichten uit. Ford, benzine, Nixon. Disco. Jee. Kaas? Kaasfondue? Jakkes. Vleesfondue? Jakkes. Chocoladefondue? Ik geloof niet dat wij fondueden met chocolade. Met wat dan wel, marshmallows? Dat klinkt walgelijk. Hebben we dat echt gegeten? Ik niet. 'Oh shit, heb ik nou mijn sleutels vergeten?' Nee sufferd, daar hangen ze toch. We hadden zo'n

Wat eten we vanavond? II5

rood emaillen fonduestel met van die lange dingen met

'Sta niet te wachten, rij gewoon. Oeps, sorry. Mijn

scherpe punten. Het werkte op campinggas, spul dat

schuld.' De spullen uit mijn leven zijn nu antiek, dat is

zwervers drinken. Echt? Dat klinkt niet goed. Nooit oogcontact maken

raar. Sommige tenminste. Kitsch uit de seventies.

met zwervers op het station, jongen, want dan kom je

Keukenkitsch. Allemaal weggehaald. 'Goodwill' en

niet meer van ze af. Zwervers waren toen anders.

nog iets, 'Hunting' geloof ik. Wie heeft het weg足

Ik heb nieuwe ruitenwissers nodig. Hete olie en

gehaald? Wiens job is dat? Zomaar de rommel van

lange vorkjes met scherpe punten. Jezus, fondue is

mensen wegslepen? Nu al zeven uur? Al die spullen

echt gevaarlijk. Daar kun je geen kinderen bij in de

uit een heel leven en dan op een dag moet het weg en

buurt hebben. Tegenwoordig in ieder geval niet meer.

daar hebben ze mensen voor. In een vrachtauto.

Ik vraag me af waar het ding gehleven is. Waarschijn足

Spullen naar buiten brengen. N aar de rommelwinkel.

lijk in de kelder, ergens op een van de planken, in een

Vijftig cent. Misschien staat hij nu in een andere

doos waar iets op staat. We hebben het nog gebruikt op

kelder. Als hij er tenminste nog is. Nog altijd rood.

die avond toen mam haar groene jurk droeg. Vlees.

Museum. Een museum voor ouwe troep. Plank. Als

Getver. Er was nog een jurk die groen was, of blauw,

wat er nog steeds is? Fondue? Niet veilig. We gaan

misschien grijs. In de kelder, in een doos waar iets op

niet fonduen vanavond. J e morst wat olie uit dat ding

geschreven staat. Die is nu weg. Waarnaartoe? Een

en iedereen staat in de fik. Moeten ze voor eeuwig

nieuw huis. Rommelwinkel. De vuilstort. Zou hij nog

brandwondenzalf op hun huid smeren door die

ergens zijn? Kapot. Verroest. Misschien is hij er niet

stomme fondue. Denk nu eens echt even goed na.

meer. Gewoon weg. Alsof hij nooit heeft bestaan. Weg

Denk na. Wat? Oh, ribstuk. Ribstuk? Ribstuk.

weg. Hij was er niet, toen was hij er wel, nu niet meer.

Ribstuk? Ribstuk. Goed, ribstuk. Inpakken en weg足

Slechts een herinnering, een gedachte. Behoorlijk

wezen. Alles wordt vettig. Honden blij, iedereen blij.

diepe gedachten. Ik kan best diep gaan. Wanneer slaat

Maak er een zooitje van.

die vent nou eens af? 'Korn op, vriend. Net je rijbewijs? Je kunt het best. Toe maar, jongen.'

'Waar kijk je naar, makker? Kijk naar jezelf. Heb ik iets van je aan?' Ribstuk? Is ribstuk gezond? Wat is gezond? Weet ik

Misschien staat hij nog ergens op een plank, als

veel. Wat doe je eraan. J e kunt proberen gezond te eten,

antiek. Er zou een waarschuwing op moeten staan

maar je weet het nooit. Dan zijn boterkoeken goed, dan

voor kinderen. Geen olie morsen in je schoot. Recht足

weer slecht. Ik kan het niet meer bijhouden. Waarom

zaak.

zou je dat ook proberen? Koffie, rode wijn, chocolade,

n6 Wat eten we vanavond?

Wat eten we vanavond?

ga toch weg! Ze zeggen dat ze er verstand van hebben, maar dat is niet zo. 'Doorrijden, mens. Ben ik de enige die weet hoe je moet rijden? Let eens effe op, zeg.'

hebzucht-Monsanto-oestrogeen-glycosyl-groeispul waardoor vissen hun hersens aan de buitenkant hebben zitten. Maar schadelijk, nee. Goed, ribstuk. Goed idee. Ik kan best goed nadenken. Als ik een probleem heb

Ik zou eigenlijk rauwe melk moeten drinken, maar

denk ik erover na en vind meteen een oplossing. Wat

dat is niet lekker. Koe of geit? Mens? Getver. Waarom

eten we vanavond? Ribstuk. Bam! Goed gedaan.

klinkt mens goor? Koe ofgeit zou goor moeten klinken.

Gewoon naar binnen keren en uitzoeken. Waarom zou

Mens zou normaal moeten klinken. Toch klinkt het

je alles volstouwen met miljoenen stomme gedachten?

goor. Ik moet er niet aan denken. Hoe laat is het? Shit,

'Mag je hier niet naar rechts afslaan bij rood licht?

heb ik de afslag gemist? Misschien helpt het om het uit te spreken.

Echt niet?' Jezus, wat is dat? 0, honger. Ribstuk. Dus, oke,

'Shit.'

ribstuk. Zo neem je een besluit. Hoeveel maaltijden

Waar zit ik met mijn hoofd? Gezond eten, vervelend

zijn er in een mensenleven? Vijftigduizend? Goed, dit

hoor. Alles kan vervelend zijn. Oh, daar staat 'RibstulC

keer is het ribstuk. Rustig maar. Maak je niet zo druk.

op een bord. Dat is gunstig. Dat is een teken. Het uni足

Geen winkel. Geen kar. Geen mensen. Geen rij. Geen

versum zegt dat ik ribstuk moet halen. Waarom

papier of plastic. Jezus, praat niet tegen me. Al dat

brengen ze steeds weer de McRib terug? Dat is echt troep. Kijk naar dat plaatje. Het vlees is walgelijk, het brood is walgelijk, de saus is walgelijk. Wat blijft er nog over? De augurken. Er zijn waarschijnlijk kinderen gestorven voor onze augurken. Kleine kinderen die augurken moeten plukken. Arme augurkenplukker足 tjes. Jezus, word ik nu bitter? Ik zou de radio moeten aanzetten zodat ik niet de hele tijd naar mijn stomme gedachten hoef te luisteren. Je kunt nergens meer goed brood krijgen. De mensen weten tegenwoordig zelfs niet meer wat brood is. Eetbare sponsen. Dat is een interessante gedachte. lk ben een interessante kerel. Ik hou van ribstuk. Ribstuk is lekker. Niet schadelijk. Waarschijnlijk vol met gemanipuleerde-rotzooi-bedrijfs-

n8 Wat eten we vanavond?

gepraat is volkomen overbodig. Lekker in de auto, rustig, niemand die de hele tijd zitte kletsen. lk probeer in de auto zo goed mogelijk na te denken. Ribstuk is goed, goeie ingeving. Morgenavond eten we alfalfa. Wat is alfalfa? Is dat eten? Dat kind met dat haar uit The Little Rascals. Spanky? Nee, Alfalfa. Duh. Wie was dat zwarte jongetje? Er waren er een paar. Buckwheat? Eddie Murphy. Is dat racistisch? Was Buckwheat een racist? Misschien was het niet Buckwheat. Boekweit足 pannenkoeken en alfalfa-salade. Spanky, Darla, kleine Baretta en Froggy, dat andere kind. Ben ik een racist? lk kan niet zeggen wat racistisch is. Misschien is alles wel racistisch. Als alles racistisch is, dan is niets racis足 tisch en kan iedereen ontspannen. Probleem opgelost.

Wat eten we vanavond?

Wat is er mis met de wereld? Ben ik het? Is rihstuk racistisch? fezus, daar heh ik nooit aan gedacht. Noedels? Zijn noedels racistisch? Hangt van het soort af, misschien. Vijftigduizend maaltijden, toch? En die zouden allemaal perfect moeten zijn? Kom op zeg! Oke, deze is misschien een heetje racistisch. Of mis足 schien is denken dat het radstisch is, racistisch, of juist het niet weten. Welk ras hen ik? Is wit een ras of is het de afwezigheid van ras? Dit zou ik moeten weten. 'Dat is geen parkeerplaats, sufferd. Doorrijden. Goed zo, kerel.' Waarschijnlijk een ras. Kaukasisch? Oke, nu wordt het me te veel. fe kunt dit niet allemaal doornemen voor elke stomme maaltijd. Vijftigduizend. Dat zijn er een helehoel. fe kunt niet over elke maaltijd zoveel nadenken. Probeer aan iets nuttigs te denken. Is dat rib-restaurant wel open op maandag? Het is vandaag geen maandag. Je moet al het extra denkwerk erbuiten houden en gewoon een beslissing nemen. Dat is wat iedereen zou moeten doen, dan zou alles veel meer op zijn plek vallen. Je zou niet al die krankzinnige toestan足 den hebhen. Zoals in het Midden-Costen. Dat is behoorlijk gestoord. En het nieuws ook. En sport dan? Tjonge. 'Ai. Ai. Ai.'

Shit, beet ik op mijn tong? Wanneer dan? Ik hoop niet dat ik er iets aan over hou. 0, o, een agent, rustig blijven. Gewoon normaal doen. Cool? Cool. Kijkt hij naar me? Niet kijken. Goed, hij is weg. Zeggen mensen nog steeds 'cool'? Stom eigenlijk. Hoezo stom? De

120

Wat eten we vanavond?

sixties, wat een trip, heh het allemaal gemist. Waar was ik ook alweer? 0 ja, het nieuws en al die toestanden in het nieuws, de actualiteiten. Jee, ik denk niet graag na over het nieuws, al die actualiteiten. Er was laatst iets op het nieuws, die kerel die dat ding deed, dat was goed, maar ik moet niezen. Daar komt ie. Waar is ie heen? Rusland? Rusland in het nieuws, Griekenland, Nepal. Nepal? Waar ligt dat? Wat heh je daar nog meer? Bangladesh? Bhutan? Ja, Bhutan. Bunai? Is dat een plaats? Brunei? Is dat een land? Bhopal. Dat is een stad. Dat is waar ze die toestand hehhen gehad, die toestand met die giframp van dat bedrijf. 'Korn op, mensen, schiet eens een heetje op. En jij daar aan de telefoon, je kunt het best.' Wat is de hoete als je een voetganger omver rijdt? Ik kan me er best een paar veroorloven. Jezus, het is maar goed dat niemand kan horen wat ik denk. Ze zouden denken dat ik een klootzak ben. Oh man, een racisti足 sche klootzak. Oh man? Oh man. Amen. Amen? Omen. Oman. Oman? Is dat een land? Echt een woord voor een kruiswoordpuzzel. Oman? Omar? Imam? Emir? lets wat daar op lijkt. Emoe? Vogel die niet kan vliegen. Jezus, daar heh je er wel zeven van. Vis die niet kan zwemmen? Hond die niet kan lopen? Kruiswoord足 puzzelwoorden. Die heh je nergens anders voor nodig. Hehreeuwse maanden. Wat? Moet ik die soms uit mijn hoofd leren? Een stom leeg hokje overhouden omdat ik de middelste naam van de ezel van de schoonmoeder van Esau niet weet? Rot op. Krijg ik straf omdat ik dat niet weet? Hoe goed wil ik eigenlijk kunnen puzzelen?

Wat eten we vanavond?

121

Als de beste soms? Waarvoor? Moet ik dan overal en

eruitzien als tatoeage? Of een tatoeage op marnma? Of

altijd de beste blijven in kruiswoordpuzzels? Stomver足 velend. Coed genoeg is goed genoeg. Dat is een goed

een tatoeage van mamma op haarzelf? Waarom laten vrouwen eigenlijk geen tatoeage zetten? Waarom drink

motto. Geen geweldig motto, maar goed genoeg.

ik zoveel koffie? Vind ik bet eigenlijk lekker? Ik weet

'Goed genoeg is goed genoeg.' Klinkt goed, klinkt wijs. Jee, er is zoveel om over na

niet wat ik lekker vind. 'Verkeerde weg, maestro.'

te denken. Je kunt niet altijd overal de beste in zijn.

Ik vind de jonge Elliot Gould wel leuk, gewoon leuk,

Misschien in een of twee dingen, maar niet in alles.

ik ben geen homo hoor. Dat is niet zo vreemd. Marlowe,

Goed genoeg is goed genoeg. 'Jezus, wat ruik ik nu? Ben ik dat?'

Hawkeye, en nog iets. Koffie is goed voor me. Mis足 schien goed. Waarschijnlijk slecht. 0, daar is dat

Oh nee, het is die vrachtwagen, godzijdank. Goed

plaatje. Groene jurk? Zwart en wit. Waar was dat? De

genoeg. Coed genoeg is goed genoeg. Dat is een goed

club? Misschien. Heh ik het soms gedroomd? Waar is

motto. Een supermotto. Super de super. Laat ik op een

hij nu? Dozen. Een doos met iets erop geschreven.

T-shirt zetten. Of tatoeeren. Waar? Ergens waar het er

Foto's misschien. Kelder, planken, fonduestel, allemaal

niet stom uitziet als ik oud en dik ben. Word uitge足

weggehaald. Bizar. Jeuk? Jeuk. Jeuk? Waarom jeuken

lachen tijdens mijn autopsie. Mijn schouder. Nee, dat

mijn ribben? Oh ja, ribstuk. Het universum heeft me

is de plek voor mam of een vlag of een gaaf Chinees

daaraan herinnerd. Slim universum. De volgende

symbool, iets dieps, wat voor zich spreekt. Aboriginals.

links. Bel nu. Ja, oke, Ribstuk. Ribstuk? Luffa. Luffa?

Ik wed dat die wel een paar gave symbolen hebben.

Hoe weet je wanneer je een luffa moet vervangen?

Zijn Aboriginals negroide? De Australische dan. Ze

Jesus, ik wed dat die dingen goor warden. Je moet nooit

zien er negroide uit. Is negroide racistisch? Nee, dat is

iets van te dichtbij bekijken. Kun je ze schoonmaken?

de naam van een ras, toch? Negroide, rhomboide, thy足

Misschien koken? Gekookte luffa. Ziet eruit als noedels.

roide, deltoide. Wat zijn Eskimo's? Mongoloide? Jesus,

Ik heb honger. Waar zat ik ook alweer aan te denken?

wel racistisch zijn. Ben ik een Eskimo-racist?

0 ja, het avondeten. Wat zou nu lekker zijn? Fondue.

dat

moet

Mike Tysons gezicht. Shit, weer iets met zwarte

Fondue? Fondue. Nee, wacht even...

mensen. Oh man, heb ik iets met zwarte mensen? Oh man? Oman? Omar? Omar en Chalky zijn dezelfde kerel. Zwarte mensen met tatoeages is geen gezicht. Witte mensen ook niet. Het lijken wel geboortetekens. Brandmerken. Fondue-merken. Hoe zou mamma

122

Wat eten we vanavond?

123

Alice in de machine

De meeste mensen geloven dat het denken een spiegel is die min ofmeer accuraat de w�reld buiten hen reflec teert. Ze beseffen niet dat het andersom is: het denken zelfis het belangrijkste scheppende element. Rabindranath Tagore

k stel me voor dat jij je nu een beetje moet voelen als Alice, naar beneden tuimelend door het konij·

nenhol.' 'Ja,' antwoordde Alice bedachtzaam, 'dat kun je wel zeggen.' 'Het is als een splinter in je geest,' zei de kale zwarte reus, zijn ogen verborgen achter een spiegelende zonnebril, en zittend in een versleten leren fauteuil tegenover haar. Alice keek naar beneden en zag tot haar ontzetting dat haar blauwe jurk met pofmouwtjes, het witte schortje en haar schoenen met enkelbandjes nu allemaal gemaakt waren van glimmend zwart leer. 'Wat is als een splinter in mijn geest?' vroeg ze. 'En

Alice in de machine

125

wie, mag ik vragen, bent U? En waar, als ik dat ook mag vragen, ben ik? En hoe, als ik dat ten slotte mag vragen, ben ik hier terechtgekomen?'

'Doet u dat alstublieft,' zei Alice gespannen, want ze vond dat het gesprek heus wel wat sneller kon gaan. 'Je bent hier omdat je iets weet.'

'Mijn naam is Morpheus,' zei het enorme, in leer

'Ja, inderdaadiedo,' zei Alice, in een poging het

geklede schepsel. 'En dit,' zei hij met een dramatisch

gesprek wat grappiger te maken omdat ze er geen vaart

gebaar, 'is de Matrix.'

in kon krijgen. 'Ja, inderdaadiedo, dat is zo!'

'En wat,' vroeg Alice, hetzelfde gebaar makend, 'is de Matrix?' 'Dat,' antwoordde de kale reus, 'is de vraag.' 'Ik weet dat <lit de vraag is,' zei een ietwat ge1rriteerde Alice, 'ik heb het net gesteld. Hoe ben ik hier terecht gekomen?' 'Je bent nooit ergens anders geweest.' Alice strekte haar nek en keek om zich heen, maar de kamer kwam haar niet bekend voor. 'Niet de kamer,' zei de laatste toevoeging aan bet alsmaar uitdijende universum van Alice's verbeel dingswereld, 'de wereld, de werkelijkheid, zie je, alles.' Alice schraapte haar keel, sloeg haar armpjes over elkaar en nestelde zich wat dieper in haar stoel. 'Je ziet emit als een klein meisje dat accepteert wat ze ziet omdat ze verwacht dat ze wakker zal worden. Ironisch genoeg is dat niet ver naast de waarheid.' Alice wist net als alle belezen meisjes van haar leef tijd precies wat bet woord ironisch betekende, maar het feit dat die kennis haar op dat moment niet te binnen

Alice vond dat zo grappig klinken dat ze een liedje maakte: Ik weet dat vissen vliegen in de wateren En vogels zwemmen in de lucht Dat katten kunnen schateren, En hun acht levens voorbijgaan in een zucht. lk weet dat je eenfeeks niet kunt temmen, En dat ze ook niet kan leren zwemmen. Ja, ik weet best wel een paar dingen, Inderdaadiedo, dat is zo! lk weet dat schildpadden kunnen vliegen, En varkens nooit zullen liegen. lk weet dat er overal vreemde schepsels zijn, Die vertrekken zodra ik verdwijn. lk weet datjij en ik twee zijn bij elkaar En dat de wereld alsmaar ronddraait, dat is toch raar? Ja, ik weet best wel een paar dingen, lnderdaadiedo, dat is zo!

wilde schieten, droeg bij aan haar groeiende ergemis. 'Laat ik je zeggen waarom je hier bent,' zei Morpheus, een naam die, als Alice zich goed herinnerde, God der Dromen of Dood door Verveling betekende.

126 Alice in de machine

Alice in de machine

127

Maar wat ik blijkbaar niet weten kan, Enjij me hopelijk vertellen zal, ls: kunje niet zeggen wat je wilt zeggen, Ofwil je het me niet uitleggen? Dat is iets wat ik niet weet, Inderdaadiedo, dat is wat ik niet weet.

kl.apte. 'En toen kwam ik, geloof ik. En waarom precies heb ik deze nogal onaangename splinter?' ' ... die je gek maakt,' besloot het merkwaardige schepsel zijn opsomming. 'Alweer die splinter?" vroeg Alice. 'Ja, die me een beetje gek maakt. Dus, als we een beetje mogen opschieten?'

'Ja, inderdaad, wat je weet kun je niet uitleggen,' ging

'Weet je waar ik het over heb?'

Morpheus verder, nadat Alice haar lied had beeindigd.

'O goeie grutjes!' kreunde Alice in zichzelf, 'deze

'Je bent een slaaf. Je bent in slavemij geboren, een

stakker is nog slechter in zeggen wat hij bedoelt dan de

gevangenis die je niet kunt ruiken, proeven of aanraken.

Rups!'

Een gevangenis voor je geest.' 'Ik dacht dat de Hoedenmaker gek was,' dacht Alice, die inmiddels onrustig in haar stoel zat te draaien, 'maar <lit schepsel hier slaat alles!'

'Nou,' zei Alice, met een zo beleefd mogelijk stem metje, 'bedoelt u misschien die Matrix of zo, die u een hele tijd geleden noemde?' 'Wil je weten wat dat is?'

'Maar je voelt het,' ging Morpheus verder, als ant

Uiterlijk bleef Alice kalm, terwijl ze vanbinnen een

woord op haar rollende handbeweging, 'je voelde het

opkomende driftaanval onderdrukte. Ze stond zichzelf

in heel je ...

toe een paar keer stijfjes met haar ogen te knipperen

'Kijk, sorry hoor, als ik zo onvergeeflijk onbeleefd

voordat ze antwoord gaf.

mag zijn en u mag onderbreken,' zei Alice, niet }anger

'Ja, Mr. Morpheus, als het niet te veel gevraagd is.'

in staat om haar geduld te bewaren. 'Ik kan zien dat u

'De Matrix is overal. Hij is overal om ons heen, zelfs

een prachtige speech hebt voorbereid, maar ik vroeg

in deze kamer. Hij is de wereld die over je ogen is

me af, als u het niet

al te verschrikkelijk vindt, of u niet

wat sneller ter zake kunt komen.' Alice boog haar hoofd naar voren en sloeg de donkere figuur gade terwijl hij verbaal door zijn

getrokken om je blind te maken voor de waarheid.' 'Ja, goed, prima, en verder?' 'Jammer genoeg,' zei Morpheus, 'kun je niemand vertellen wat de Matrix is.'

mentale document began te scrollen. '...eh, ja, natuur

Terwijl Morpheus een dramatische pauze liet vallen,

lijk, eens kijken, eh, iets verkeerd met de wereld... je

maakte Alice van de gelegenheid gebruik om diep in te

weet niet wat het is... als een splinter in je geest...'

ademen en langzaam tot tien te tellen.

'Ja!' riep Alice uit,

128

Alice in de machine

terwijl ze vrolijk in haar handen

'Nou, daar hadden we mee kunnen beginnen, of

Alice in de machine i29

hadden we niet?' merkte Alice op, terwijl ze zich wrevelig afvroeg ofhadden we niet? wel correct was.

'Mijn beste Mr. Morpheus,' zei ze, 'onder ons gesproken, ik vrees dat

het bent, sir, die geen idee

'Daar moet je zelf achter zien te komen.'

heeft hoe diep het konijnenhol reikt. U bent als een

'Het langst zijn de wegen die leiden naar een begin,'

man die een stad heeft bereisd en denkt dat hij aan het

dacht Alice, en nam zich voor het later op te schrijven

einde van de wereld is gekomen, terwijl ik hele werelÂ

voor het geval het een wijze uitspraak zou blijken te

den heb bereisd en nog steeds denk dat ik mijn thuis

zijn.

moet verlaten. Ubent het, Mr. Morpheus, die uw rode

Morpeus hield in zijn ene hand een rode en in zijn andere hand een blauwe pil. 'Laat me raden,' zei Alice op droge toon, 'een pil maakt me groter, de andere kleiner.' 'Dit is je laatste kans,' zei Morpheus. Hiema kun je niet meer terug.'

pil moet nemen, en daarna nog een, en nog een, en nog een. Een reis van duizenden kilometers mag dan beginnen met een stap, maarâ&#x20AC;˘eindigt daar niet mee. u hangt slechts aan een dunne tak, breedsprakerige vriend van me, en ik stel voor dat u hem loslaat en zelf gaat kijken hoe diep het konijnenhol reikt.'

'Laten we alsjeblieft opschieten, zou dat kunnen?'

Nu pas zag Alice dat er een spiegel naast haar stoel

Ze was er vrij zeker van dat zou dat hier helemaal fout

lag. Ze pakte hem op en zag dat haar vingers onder het

was, maar zouden of zullen, wat maakte het uit?

rimpelende oppervlak verdwenen.

'Als je de blauwe pil neemt, eindigt het verhaal. Je wordt wakker in je bed, en je gelooft wat je geloven

'Oh, godzijdank!' riep ze uit, en kroop door de spiegel om haar avontuur te vervolgen.

wilt.' Alice wiebelde ongeduldig met haar voetje. 'Als je de rode pil neemt, blijf je in Wonderland en laat ik je zien hoe diep het konijnenhol reikt.' Het maakte Alice een beetje verdrietig dat haar eigen avonturen voor de zoveelste keer stof opleverde voor een flauwe metafoor. 'Onthoud,' zei Morpheus plechtig,' het enige wat ik je te bieden heb is de waarheid. Niets meer, niets minder.' Nu was het geduld van de arme Alice op. Ze kon zich niet !anger inhouden.

130 Alice in de machine

Alice in de machine

r31

Bevordering op het slagveld

Misschien zijn alle draken in ons !even prinsessen die erop wachten ons ooit eens mooi en dapper te zien. Rainer Maria Rilke

r is storm op komst vanuit het zuidwesten. We draaien onze ligstoelen in die richting en maken

het ons gemakkelijk. De laatste keer dat we bij elkaar

waren, haalden we herinneringen op aan haar vader. Daarmee gingen we nu verder alsofer geen twee weken tussen hadden gezeten. 'Mijn vader was bang dat hij je niet begreep,' zegt Lisa zodra we ons geinstalleerd hebben en over ons verÂ leden beginnen. 'Ik denk dat hij dacht dat je een gevaarÂ lijke invloed op mij en Maggie zou kunnen hebben. Na de dood van mijn moeder was hij het spoor een beetje bijster. Hij was altijd al wat ongedisciplineerd, zeker in vergelijking met haar. Ik herinner me dat hij zijn bedenkingen had over het contact met jou en dat zijn

Bevordering op het slagveld

133

familie erbij betrokken raakte, alsofhij iets had opge

Ze staart me een hele tijd aan, staat dan op en begint

roepen dat hij niet aankon, zoals in De Tovenaarsleer

de kamer op en neer te lopen, af en toe staat ze even

ling. Ik heb me altijd afgevraagd ofhij er spijt van heeft

stil. Achter haar zien de donkere wolken er veel

gehad.'

belovend uit, maar het onweer wil niet komen.

'Nee,' zeg ik. 'Wat nee,' vraagt ze. 'Geen spijt?' 'Hij heeft me niet bij je familie betrokken.' 'Nou ja, ik bedoel, door je boeken en zo. Toen hij aan een vervolg op Cosmic Conciousness werkte en tegen jouw boeken aanliep.' Ik pauzeer zoals iemand die een klik hoort en zich afvraagt op hij op een mijn is gelopen. 'Maar zo is het niet gegaan, dat gebeurde een paar

'Jezus, Jed, waar heb je het in godsnaam over? Heb je een geheim verleden met mijn familie?' 'Ik dacht dat je het wist.'

'Wat wist?' vraag ze op een nogal dwingende advocatentoon. 'Nadat het eerste boek is· verschenen, heeft jouw moeder contact met mij gezocht vanwege een paar vragen die ze had over haar vader.' Ze staart me aan met die typische blik van haar.

jaar later pas.' Ik denk even na over de situatie. 'Ik

'Hou je me voor de gek? Haar vader is gestorven in

dacht dat je dit allemaal wist. Het was je moeder die als

de oorlog, in de Spaanse Burgeroorlog. Mijn moeder

eerste met mij contact opnam. Je vader leerde mij

was de meest gespannen persoon die ik ooit heb gekend

kennen via haar.'

en jij bent zo .. ik weet zelfs niet wat jij bent. Ik kan me

'Mijn moeder? 0 nee, dat kan niet. Je hebt mijn moeder zelfs nooit ontmoet. Mijn moeder? Onmoge lijk.'

zelfs niet voorstellen dat jij en mijn moeder samen, nou ja, wat dan ook.' 'We hebben elkaar nooit ontmoet. Jouw moeder

Ik wacht.

heeft contact met mij gezocht, via de mail. Ze had een

'Toe, meen je dat nou? Mijn moeder? Heh jij mijn

paar vragen en ze dacht dat ik die misschien kon beant

moeder gekend?' 'Niet in levende lijve. We hebben korte tijd met elkaar gecorrespondeerd, maar het ging eigenlijk ook over haar vader.'

woorden.' 'Ze dacht dat jij die misschien kon beantwoorden. En kon je dat?' 'Ja.'

'Houd nu je mond maar,' adviseert ze me.

'Wat voor vragen waren dat?'

Dat doe ik, maar het is haar mond die open hangt.

'Ze had een stapeltje brieven van haar vader, uit de

'Dat kan niet.' Ze schudt haar hoofd. 'Nee, daar geloof ik niks van.'

134 Bevordering op het slagveld

oorlog. Weet je daar iets van?' 'Nee.'

Bevordering op het slagveld r35

'Dat waren brieven die haar vader haar had geschre ven toen hij aan bet front zat. Ze waren blijkbaar erg belangrijk voor haar, maar ze had ze nooit echt be grepen. Op de een of andere manier was ze tegen Spirituele Verlichting? aangelopen en dacht toen dat ik

haar misschien kon helpen.'

stierf. Wil je nu zeggen dat hij brieven schreef aan een peuter?' 'Dat zal dan wel.' Ze loopt heen en weer, denkt na, laat het bezinken en stelt vragen. Best leuk om naar te kijken. 'Haar familie is na zijn dood naar Amerika geemi

'En heb je haar geholpen?'

greerd. Ze moesten vluchten voor Franco. Ze zijn alles

'Ja.'

kwijtgeraakt. Is je dit allemaal bekend?

'Jezus, hier heb ik nooit iets van geweten. Ik heb

'Niet dat ik me herinner.'

altijd gedacht dat mijn vader jou wilde leren kennen,

'Echt? Ik dacht dat jij zdn ·opvallend geheugen had,

met al die e-mails over filosofie en een cursus maken

vooral voor gedichten. En de brieven? Herinner je je

op basis van jouw boek en vrije en gemakkelijke

die?'

toegang en zo.'

'Die had ze me opgestuurd. Ze waren in het Castilli

'Nee, dat was je moeder, een paar jaar daarvoor.

aans natuurlijk en ze waren in heel slechte staat, wat je

Daama begon je vader mij e-mails te sturen, toen stierf

je wel kunt voorstellen. lk kende iemand die ze me kon

je moeder, maar dat wist ik toen nog niet. Dit speelde

voorlezen, genoeg om te begrijpen wat ik hoorde en om

allemaal zdn vijftien jaar geleden. Ik denk dat het zo

de vragen van je moeder te beantwoorden. Daar had ik

gegaan is.'

niet veel tijd voor nodig. Ik heh haar een brief geschre

'Jezus, ik snap er helemaal niets meer van. Weet je,

ven. Ze heeft me een bedankje teruggestuurd en dat was

de familie van mijn moeder behoorde tot de Spaanse

het. Een paar jaar later begon jouw vader me te mailen

adel.'

die, neem ik aan, over mij gehoord had via haar.'

'Eh ja, dat had ik begrepen.'

'Heb je haar brieven nog?'

Maya springt op de ligstoel en nestelt zich tussen

'Nee.'

mijn benen. lk speel met haar oren en sla Lisa gade

'Heb je ze niet bewaard?

terwijl ze probeert te begrijpen wat dit nieuwe hoofd

'lk bewaar nooit iets,' zeg ik. 'Behalve,' verbeter ik,

stuk in haar geschiedenis te betekenen heeft. 'Haar vader,' zegt ze, 'heb ik natuurlijk nooit gekend,

terwijl ik over Maya's neus wrijf, 'haar.' 'Hoe heeft mijn moeder jouw boek gevonden?'

maar hij behoorde tot de lage adel of zo. Het waren

'Geen idee. Zij vroeg, het universum antwoordde.'

grootgrondbezitters. Mijn moeder heeft bet nooit echt

'En heb je de brieven van haar vader later terug-

over hem gehad. Ze was een jaar of twee, drie toen hij

136 Bevordering op het slagveld

gestuurd?

Bevordering op het slagveld

137

'Ja.'

aan een dochtertje, maar in werkelijkheid ging het over

'Ik ben door al haar spullen heengegaan, maar ik

hoe hij zijn eigen ego-ontmanteling onderging.'

ben ze niet tegengekomen.' 'Misschien heeft ze een lekker vuurtje gestookt en ze daar in gegooid.' 'Waarom zou ze dat gedaan hebben?' 'Het kan zijn dat ik haar dat heb aangeraden, maar ik weet niet of ze het ook gedaan heeft.'

Haar blik staat op oneindig, een uitdrukking die ik me herinner van jaren geleden. Ik wacht af. 'Je bedoelt dat mijn grootvader, ja wat, verlicht was? Was hij net als jij?' 'Oat hangt ervan af hoe lang hij geleefd heeft na de laatste brief die ik heb gezien, maar ik zou zeggen dat

'Waarom zou je haar dat hebben aangeraden?'

hij waarschijnlijk het proces waaraan hij begonnen

'Vuur brandt.'

was ook heeft afgemaakt. Z6iets als een promotie op

'Wauw. En was ze tevreden met jouw uitleg van de

het slagveld.'

brieven van haar vader?'

'lk bedoel, echt verlicht? Zoalsjij dat ziet? Ontwaakt

'Natuurlijk.'

uit de droomstaat? De waarheid gerealiseerd en dat

'Natuurlijk?'

soort dingen?'

'Nou, rnijn uitleg klopte heel duidelijk. Ze had dit

'Ja, in gedachten houdend dat het niet echt met

waarschijnlijk al vermoed toen ze met mij in aanraking

spiritualiteit te maken heeft. Het is een natuurlijk

kwam, maar ze wilde een bevestiging. Het lag voor de

levensproces. Als het eenmaal begonnen is, stopt het

hand.'

niet meer.'

'Wat lag voor de hand? Oat haar vader een hekel had aan de oorlog? Dat hij zijn dochtertje miste?' In de verte zijn bliksemflitsen te zien. De donder is eerder voelbaar dan dat je hem kunt horen. 'De brieven waren je grootvaders proces van spirituÂ ele autolyse. Het was niet zomaar een verslag van zijn

'Maar waarom? Komt het door de oorlog?' 'Dat speelde zeker mee. Een extreme bedreiging kan erg bevorderlijk zijn voor het ontwakingsÂ proces. Oorlog is een soort snelkookpansituatie, veel intenser dan, nou ja, in een ashram rondhangen ofzo.'

transformatie, maar het middel ertoe. Je moeder had

'Wat speelde er nog meer?'

op de een of andere manier gehoord over spirituele

'Geen idee.'

autolyse, ze gebruikte deze term in haar eerste brief. Ze

'O God, hier kan ik niks mee.'

wist me op te sporen, vroeg emaar en ik zei, ja, dit was

Ze neemt een slok wijn en zet het glas neer. Gaat

jouw vaders proces van ontwaken zoals beschreven in

zitten en staat dan weer op. Ze staat met haar handen

Spirituele verlichting? Het nam de vorm aan van brieven

op haar heupen alsof ze me wil gaan uitschelden en

r38 Bevordering op het slagveld

Bevor dering op het slagveld r39

hegint dan weer heen en weer te lopen. Achter haar, net

hun ontvanger. Een kind, echt of bedacht, een vriend

huiten ons gezichtsveld, ligt onze storm op de loer.

op afstand, een geidealiseerde leraar, iemand uit je

'De meeste brieven waren heel krachtig en absoluut

verleden: alles wat kan helpen om je het gevoel te geven

niet geschikt voor een kind,' ga ik verder, 'en ze waren

dat je inderdaad iets onderwijst of deelt, want dan

sowieso geen brieven aan een dochter. Ze waren meer

werkt het proces veel beter dan wanneer je het alleen

zijn antwoord op een serie steeds krachtiger wordende

maar voor jezelf doet. Als je er middenin zit, dan voelt

openbaringen die hij te snel kreeg om ze goed te

bet ook alsofhet zo moet gaan.'

kunnen hanteren. Hierdoor ontdekte hij de waarde van

'En was die ervaring van mijn grootvader te verge

het schrijfproces. Hij heeft het schrijven waarschijnlijk

lijken met die van jou? Niet met wat ik heh door

niet alleen gehruikt om zijn gedachten te ordenen,

gemaakt?'

maar ook om al die explosieve emoties te verwerken. Vermoedelijk wilde hij niets liever dan uitdrukking geven aan wat hij doormaakte, maar kon hij het niet

'Ja, de ervaring van je grootvader werd heel erg ver sterkt door de omstandigheden. Waarschijnlijk heeft hij een heftig ontwaken meegemaakt voordat hij zijn

delen met zijn medesoldaten. Dus schreef hij deze

pen op papier zette. Het schrijven was voor hem een

buitengewone ontboezemingen in de vorm van nauwe

manier om het proces helder te krijgen terwijl het zich

lijks vermomde hrieven aan zijn dochtertje.'

ontvouwde.'

'Maar waarom? Waarom ze ilberhaupt vermom men? Waarom schreefhij niet gewoon een dagboek?'

'Het klinkt alsofhij er het slachtoffer van was.' 'Zo gaat dat altijd.'

'Het proces van spirituele autolyse, schrijven dus

Haar op en neer geloop strookt niet met de kalme

om de kracht van ons redeneringsvermogen te focus

avond, het haardvuur en de wijn. Het zou moeten gaan

sen en te vergroten en om de overweldigende en com

regenen, maar dat wil maar niet lukken. Als ik net als

plexe emoties te verwerken, gaat vanzelfbeter als je het

op een computerscherm het bureaublad had mogen

doet met het oog op een hepaalde ontvanger of publiek,

maken zou ik hier een dramatische storm hehben

maar niet per definitie iemand die het ooit zal lezen of

opgeroepen, als een digitale Prospero in The Tempest.

beantwoorden. Bij voorkeur zelfs niet. Ik heh het

'Dus het is gewoon toeval dat ik door mijn eigen

gedaan in de vorm van een boek, bestemd voor een

gedoe heenging, dat jij toen kwam aanzetten, en dan

imaginair publiek. Ik heh meer dan een dozijn klad

nu dit met mijn grootvader die ik nooit ontmoet heb,

versies geschreven en ze allemaal verbrand. Melville

maar die op de een of andere manier... moet ik dat

heeft het gedaan in een grote, rommelige versie van

geloven? Is allemaal een groot toeval?'

zijn boek. Sommige mensen hebben mij gebruikt als

140

Bevordering op het slagveld

'Ik geloof niet in toeval zoals jij het gebruikt, alsof

Bevordering op het slagveld

141

het iets abnormaals of onwaarschijnlijks is. Ik ben meer van de patronen.'

'In het Spaans of in het Engels?' 'Spaans. De precieze betekenis weet ik zelfs niet

'Wat bedoel je?'

meer, maar zijn bedoeling was duidelijk. Ik denk dat

'Voor mij, zoals ik het zie, valt alles samen, stroomt

hij besefte dat hij aan het einde van zijn proces was

alles samen. Er is harmonie, energetische gerichtheid,

gekomen en ten diepste wist dat hij klaar was met zijn

een patroon.'

leven. Dat was hoe ik het interpreteerde.'

'Oke, oke, is dat alles? Christus nag aan toe, is er nog meer?' 'Ga alsjeblieft even zitten.' 'Wat?' 'Misschien voel je je wat prettiger als je zit,' ant足 woord ik. Ze kijkt me weer aan met die harde blik van haar, en gaat niet zitten. Ik ga gewoon door. 'Oke, ik heb eigenlijk een heel slecht geheugen,' zeg ik, 'het is net een spier die ik niet meer gebruik. Mijn

'Goed. Jezus nog aan toe. Kun je het me vertellen?' 'Het kan zijn dat ik hem in de loop der tijd wat ver足 anderd heb, maar ik kan het proberen.' Ik loop de brief in gedachten even na om te contro足 leren of ik alles nog weet. Ik leun naar achteren, sluit mijn ogen en zeg hem op vanuit mijn rare geheugen, terwijl zij hem vertaalt vanuit haar oppervlakkige kennis van het Spaans.

'Querida Izzie,' zeg ik. 'Mijn liefste kleine Isabel,' vertaalt ze.

toen ik nog klein was, en zo vreemd was het toen niet.

'Me temo que esta debe ser la ultima carta que te escriba.'

Gedichten kregen een melodie in mijn hoofd, zo kon

'Ik vrees dat ditde laatste briefis die ik je zal schrijven.'

ik ze onthouden. Vooral toen ik jong was, maar later

'Has sido para mifuente de gran fdicidad en vida y de gran tristeza ahora que tengo que dejarla.'

opvallende geheugen, zoals jij het noemt, is iets van

ook nog wel, bijvoorbeeld met de laatste brief van je grootvader die ik waarschijnlijk onthouden heb omdat

'Je was een grate bron van geluk in mijn leven en

die niet bij zijn proces hoorde. Het was een afscheids足

van groot verdriet nu ik moet vertrekken.'

brief aan iemand die heel belangrijk voor hem was,

'Te ruego no te entristezcas por mi, sino que atesores mi recuerdo y pienses en mi en los momentos tranquilos.'

iemand die hij tijdens zijn moeilijkste momenten in gedachten hield.'

'Ik vraag je om niet verdrietig zijn vanwege mij,

Nu gaat ze zitten.

maar je herinnering aan mij te koesteren en op rustige

'Heb je die laatste brief vanbuiten geleerd?'

momenten aan mij te denken.'

'Ik heb hem gekopieerd. Ik had hem bij me en van

'He cambiado y ahora soy distinto a la ultima vez que te best las mejillas y lafrentre.'

tijd tot tijd las ik hem. Hij bleef in mijn hoofd hangen.'

142 Bevordering op het slagveld

Bevordering op het slagveld

143

'Ik ben veranderd en anders dan de laatste keer dat ik je wangen en je voorhoofd heb gekust.'

'Ojala pudiera decir que he ganado algo de sabiduria para poder dejarte en herencia, pero soy menos sabio ahora de lo que lo he sido nunca.'

De parabel van de coyote

'Ik zou willen dat ik wat wijsheid bezat om jou als erfenis na te laten, maar ik hen nu minder wijs dan ooit.'

'Vive tu vida, angel mfo, se valiente y feliz y recuerda refr y bailar y confiar siempre en tu coraz6n.' 'Leef je leven, mijn engel, wees dapper en gelukkig

'Hoe zou een coyote de vrijheid kunnen bereiken zonder door de muur heen te brekenf" Voor mij is Roadrunner die muur om mij heen. Soms denk ik dat daarachter

en vergeet niet te lachen en te dansen en altijd te verÂ

niets is, maar het is voldoende. Ze stelt me op de proef,

trouwen op je hart.'

ze overstelpt me, ik zie in haar een buitengewone kracht,

'AlgU,n d{a tendras un hebe y entonces conoceras la alegria que trajiste a mi coraz6n.'

die wordt gebundeld door een onpeilbare boosaardigheid.

'Op een dag zul je een baby krijgen en dan zu1 jij ook de vreugde kennen die je mijn hart hebt geschonken.'

Dat ondoorgrondelijke haat ik het meest en of RoadÂ runner nu een instrument is ofde dader, die haat zal zij voelen.'

'Adi6s, mi hija querida. Tu padre que te quiere.' 'Tot ziens, mijn lieve kind. Je vader die van je houdt.'

Lisa zit nog een paar minuten stil voordat ze opstaat en

Wile E. Coyote, Genius

p een dag hang je wat rond in de staat die wij

naar binnen gaat. Nu komt het onweer alsnog, net een

paar minuten te laat voor het moment supreme. Alsof

waakbewustzijn hebben genoemd. Wat is daar mis

het een lied is herhaal ik de Spaanse versie voor mijzelf.

mee? Helemaal niets. Hoe kan er iets mis zijn als alles

in-slaap-in-de-droomstaat, sub-lucide en normaal

slechts een verschijning is? Er zijn geen hogere of lagere staten, alleen verschillende. Er is geen betere plek om te zijn dan waar je nu bent. Totdat je denkt dat die er wel is. En dan is hij er ook.

144 Bevordering op het slagveld

De parabel van de coyote

145

En nu denk jij, om de een of andere reden, dat die plek er dus is. Er verandert iets. Je ontdekt dat wat je altijd als een normaal leven beschouwde, toch wel een beetje raar is

Dat wat ons helemaal gek maakt en kwelt, alles

en niets is meer zoals je dacht. Tot het moment dat je

wat het bezinksel van dingen omhooghaalt, de hele

een beetje wakker werd leefde je gewoon je normale

waarheid vol boosaardigheid, alles wat de zenuwen

leventje van alledag. Maar nu blijkt dat normale leven

sloopt en het brein verhardt, al dat subtiel duivelse

helemaal niet meer zo normaal te zijn, en jij oak niet.

waar het leven en het denken van doortrokken is, al

Nu heb je een stapje terug gezet en kijk je naar je leven.

het kwaad, werd voor die krankzinnige Coyote

Een kleine stap en ben je verward door wat je ziet.

belichaamd en bestrijdbaargemaakt in

Orn te beginnen lijk je buitensporig veel tijd te

Roadrunner. Alle woede en haat van heel zijn ras

besteden aan het achtemazitten van een loopvogel. Ten

daalde neer op het puperen verenpak van deze

tweede woon je blijkbaar in een eindeloze woestijn

vogel. En toen, alsofzijn borst een mortier was,

waar alleen jij, die vogel, een bestelwagen en af en toe

vuurde hij het schot hagel van Acme Corporation

een slecht getimede locomotief bestaan. En terwijl je je

richting de vogel.

leven verder onder de loep neemt, vind je het oak raar dat je een tweevoetige coyote bent. Nog vreemder vind

Dit brengt me op het volgende: waarom zit je die vogel

je het dat jij een cartoonfiguur bent. Nu je er met frisse

eigenlijk achterna? Waarom draait je hele bestaan rond

ogen tegenaan kijkt, besef je oak dat je hele leven een

zo'n belachelijke ondememing? Je wordt duidelijk niet

cartoon is. Dat is nogal bizar. Waarom heb je dat nooit

gedreven door hanger. Als je rolschaatsen met de

eerder gezien? Sterker nag, nu je het wel ziet kun je niet

kracht van een raket kunt bestellen, dan kun je ook kip

geloven dat je het ooit niet hebt gezien. En nog minder

van het spit met sla, wat geroosterde aardappeltjes, een

dat je je hele leven hebt geleefd zonder dat het je is

gekoeld drankje en misschien, als je zin hebt om stout

opgevallen dat je een cartooncoyote bent in een carÂ

te zijn, een ijsje met veel slagroom bestellen. Wat drijft

toonwoestijn die een cartoonvogel achtema zit, daarbij

je tot deze krankzinnige dwanghandeling? Haat?

geholpen door een cartoonbedrijf dat je alle middelen

Llefde? Lust? Ego? Waarom is er geen mevrouw Coyote?

verschaft voor elk plan dat er maar in je sluwe hart

En wanneer precies besloot je om van het jagen op zo'n

opkomt om die vogel om zeep te helpen.

stomme vogel je levensdoel te maken? Je herinnert je geen echte beslissing. Het is gewoon wat je doet. Je merkt dat er om je heen veel beslissingen genomen

146 De parabel van de coyote

De parabel van de coyote

147

lijken te worden, maar jij bent niet degene die ze

tevoorschijn kon toveren? 0, oh! En al die valstrikken

neemt. 'Als ik niet zelf besloten heh wat ik doe met mijn

die nooit werkten bij die vogel, maar wel altijd bij jou? Hoe vaak ben je niet verpletterd, opgeblazen of van

leven,' je zit nu peinzend op een rots in de houding van

boven tot onder verbrand? Dat gebeurde telkens weer.

De Denker, 'van wie is dit leven dan? Ik verbeeld me

J e raapt jezelf op, klopt het stof van je lijf en begint weer

dat ik een vrije wil heb, maar wie is die ik naar wie ik

van voor af aan.

verwijs? Is Coyote Coyote? Ben ik het, of God, of

'Bullshit!' schreeuw je, eindelijk. 'Bullshit!'

iemand anders, die deze poot optilt?'

Bullshit is juist. Je weet dan misschien nog niet wat

Je tilt je poot op, maar krijgt geen antwoord.

werkelijk is, maar je weet nu wel wat het niet is. Dat hele

'En wat,' ga je verder in je pas ontwaakte nieuwsgie

gedoe waarvan je altijd dacht dat het je leven was, is het

righeid, 'stelt dat cartoongedoe eigenlijk voor? Het

zeer zeker niet. Al die tijd heb je gedacht dat jij de boel

deugt toch van geen kant? Zijn er werkelijk maar acht

belazerde, maarjijwas altijd degene die werd belazerd.

kleuren en twee dimensies? Er klopt hier echt iets niet.'

'Er moet veel meer aan de hand zijn dan wat het oog

Je ziet misschien nog niet wat echt is, maar je begint

kan zien,' redeneer je, voor de eerste keer je hersens

wel te zien wat niet echt is, en wat niet echt is, besef je

gebruikend voor iets wat buiten je programmering ligt.

nu, is bijna alles.

'Er moet iets anders zijn,' ga je verder, 'een schepper,

'In feite,' realiseer je je nu, 'moet ik bedwelmd of

een ontwerper, een grand design, een superieure intel

verstandelijk gehandicapt of op de een of andere

ligentie... iets wat dit alles hier te boven gaat. Er moet

manier ontzettend in de maling genomen zijn dat ik

meerzijn.'

ooit heb kunnen denken dat dit belachelijke cartoon universum echt was.' Nu schiet je ook te binnen dat je het altijd al vreemd hebt gevonden dat die vogel door de geschilderde

Je weet het nog niet en het kan even duren voor je het

ingang van een tunnel kon rennen, terwijl jij alleen

hebt verwerkt, maar zojuist heb je het universum

maar tegen een stenen muur opknalde, net voordat er

vemietigd. Zomaar. Zo gemakkelijk ging het. Je hebt

een trein uit kwam scheuren die jouw toch al toegeta

een klein stapje gezet en dat is alles wat nodig was. Je

kelde lijf nog verder toetakelde. En hoe zit het met die

hebt het doek opzij getrokken en achter het decor

verbaasde blik van je, telkens wanneer je van een rots

gekeken en je wereld gezien als de platte en allesbehal

naar beneden donderde? En dat je altijd een van tevoren

ve overtuigende illusie die ze in werkelijkheid is. Het

gemaakt en op elke situatie toepasselijk bord uit je kont

enige wat haar zo echt maakte was de emotionele

148

De parabel van de coyote

149

energie van je overtuigingen. Maar nu je je levens足

minste dat ik kan denken, dus waarom hen ik hier niet

kracht hieruit hebt teruggetrokken, zie je je werkelijk足

eerder achter gekomen? Je hoeft echt geen genie te zijn

heid voor wat ze altijd is geweest: een filmproductie

om te zien dat het volslagen zinloos was. Het is alsof ik

van Looney Tunes.

dronken was, hezeten of betoverd, waardoor ik alsmaar die vogel achtema zat en nergens vraagtekens bij zette. Maar zodra ik dat wel doe, al is het heel oppervlakkig, stort de helehoel als een kaartenhuis in elkaar.'

re vraagt je af waarom je zo geobsedeerd bent door het vangen van die stomme vogel? Dat verlangen is er, het brandt in jou als vuur, maar wie heeft het daar geplaatst?

Er verschijnt een gloeilampje boven je hoofd. 'Jezus,' denk je, 'ik wed dat ik verdomme zelfs geen coyote ben!'

Het enige antwoord dat ertoe doet, besef je nu, is dat jij

Wat, vraag je je af, ben je dan wel?

het niet was. Je denkt er even over na en ontdekt dat die

'Tja, dat is een interessante vraag,' mijmer je verder.

Roadrunner je eigenlijk geen barst kan schelen,

'Als ik niet ben wat ik denk dat ik hen, wat hen ik dan

ondanks dat brandende verlangen. Dus wat, vraag je je

wel? Wieben ik? Wat is er achter wat er verschijnt? Als

af, is nu de zin van dit alles? Cui bono? Wiens belang

mijn ogen het ene verhaal vertellen en mijn denken het

wordt ermee gediend?

andere, welk verhaal kan ik dan vertrouwen? Als ik hlijf

Goeie vraag.

geloven in alles wat verschijnt, dan moet ik ook dit

En, vraag je, is er eigenlijk wel een vogel? Is dit alle足

bezopen personage hlijven spelen in die absurde farce

maal echt? Nu je eenmaal uit je rol bent gevallen, bekijk

die ik mijn leven noem. Maar wat als mijn gedachten

je alles met een heel andere blik. Voorheen leek alles

mijn zintuigen onder de duim houden? Wat als ik denk

nog een bepaalde zin te hebben, nu niet meer.

in plaats van voel? Wat als ik de bevelen van mijn

Dus maak je de volgende dag geen jacht meer op de vogel die, in verwarring gebracht doordat er wordt afge足

denken volg in plaats van de verlangens van mijn hart? Wat dan?'

weken van het gangbare patroon, nu naar jou toe komt. Je negeert hem. De bestelauto van Acme Corporation levert de enorme rubberen band en de sporthelm die je had besteld af, maar ook dat negeer je. 'Het is alsof ik mijn hele leven geslapen heh,'

Felicitaties zijn hier wel op hun plaats, vind je niet? Je hebt een grote stap richting vrijheid gezet, of niet

mijmer je terwijl de vogel op je kop zit te pikken. 'Ik

soms? Ben je blij dat je dit hebt gedaan, of wilde je dat

ben een slimme kerel, ik kan denken, ik denk ten-

je het niet had gedaan? Van je oude leven klopte niet

150

De parabel van de coyote

De parabel van de coyote 151

veel, maar zolang je dat niet wist, maakte het ook niet

niet beantwoord is: Cui bono? Wie profiteert hiervan?

uit. Maar nu weet je het wel, dus maakt het wel degelijk

Daar ergens is een animator die jou zowel bepaalt als

iets uit. Waar ga je wonen, nu je je cartoonwereld hebt

beperkt. Diegene is de echte Roadrunner. Die rotzak

vemietigd? Wie zul je zijn, nu je je cartoonpersonage

moet voor eens en voor altijd om zeep warden gehol

hebt vermorzeld? Wat zul je gaan doen, nu je de zin

pen en jij bent precies de geschikte coyote om dat te

loosheid van je <laden hebt ingezien? Deze woestijn

doen.

mag dan namaak zijn, maar het is wel

waar je

bent. Je

Of wat je dan oak maar mag zijn.

personage kan dan wel fictie zijn, maar het is wie jij bent. De vogel achterna zitten is dan wel een oneindi ge, zinloze kwelling, maar het geeft je leven een drama tische context en je personage is er in elk geval voor gemaakt om het zo te doen. Wat zijn nu je opties? Je kunt in de schaduw gaan zitten en weigeren je rol te spelen, je kunt terugkruipen in je personage en de vogel weer achterna zitten en elke dag toegetakeld en verbrand worden. Als dit de twee kanten van je dilemma zijn, je verve len in de waarheid ofleven in leugens, dan is er hier je tertium quid, je derde optie: maak dat je wegkomt. Grijp alle emotionele energie bij elkaar die je verknoeide aan de vogel en gebruik hem voor een nieuw doel. Breek uit je personage of sterf terwijl je het probeert. Rits je coyotepakje los en stap eruit. Trek een hoek van het filmdoek opzij en wandel naar wat erachter ligt. Soms denk je dat daar niets is, maar ook al is dat zo, je bent in elk geval weg uit die belachelijke woestijn en weg van die rotvogel. Als je leven een leugen is, heb je niets te verliezen. Maar waar kun je naartoe? Wat moet je nu? Je kunt je aandacht richten op die ene vraag die nog

152

De parabel van de coyote

153

De ballade van Ken & Barbie

Geen mens gelooft ooit dat de Bijbel bedoelt wat er staat. Hij is er altijd van overtuigd dctt er staat wat hijzelf bedoelt. George Bernard Shaw

k loop terug naar de blokhut en tref Maggie aan die aan de eettafel haar huiswerk zit te maken. Ik werk

mijn apres-wandelroutine af, haal water voor ons

beiden, ga bij de haard zitten en trek mijn schoenen uit. 'Wat ben je aan het doen?' vraag ik. 'Huiswerk,' mompelt ze.'Voordat ik weer terugga, moet ik een soort commentaar schrijven op het verhaal over Adam en Eva. Vind je het goed dat ik hier werk?' 'Natuurlijk. Wat bedoel je met een commentaar?' 'Een soort verslag over de personages, plot, spanÂ ningsboog, dat soort dingen.' 'Adam en Eva uit de Bijbel?' 'Ja, het scheppingsverhaal. Wat dacht je dan?'

De ballade van Ken & Barbie

r55

'Misschien een film of boek of zo. Waarom Adam en Eva?' 'Dat weet ik niet. Het kwam mij het meest bekend

'Voordat je de schepping probeert te verklaren,' stel ik voor, 'zou je eerst moeten proberen haar te bewijzen. Daarmee zul je je waarschijnlijk een hoop moeite

voor op de lijst waar ik uit moest kiezen. Het leek me

kunnen besparen.'

gemakkelijk. Ik had bijna ]ykell and Hyde of het Boek

'Wat bedoel je?'

job gekozen.'

'Dat als de schepping een mythe is, je geen schep-

'Is er bij Adam en Eva iets te vinden wat de moeite waard zou kunnen zijn?'

pingsverhaal nodig hebt.' 'Bedoel je dat de schepping niet bestaat?'

'Dat wou ik nu juist aan jou vragen.'

'Tenzij jij iets weet wat ik niet weet.'

'Voor dingen uit de Bijbel moet je niet bij mij zijn.'

'Maar hoe,' vraagt ze, 'verklaar je dan dit alles hier?'

'lk dacht dater misschien een invalshoek a la Joseph Campbell of Carl Jung zou kunnen zijn.'

Ik zie niet waar ze naar wijst, want mijn ogen zijn dicht.

'Ik weet wel zeker dat die er is, maar dat moet je hun

'Probeer uit te vissen wat de essentie van het verhaal

vragen. Heb je de laatste tijd nog in de Bijbel gelezen?'

is,' zeg ik. 'De personages en de plot doen nauwelijks

'Ja, in een paar versies. Ze leken allemaal op elkaar. Adam, Eva, God, slang, appel, verbanning.' Ik plof neer in de ligstoel, maak het me zo gemak

ter zake, dat is alleen maar de verpakking van de kern boodschap.' 'Maar wat is de kemboodschap?'

kelijk mogelijk en sluit mijn ogen om te genieten van

'Wat?' vraag ik.

het fijnste stuk van een lange wandeling. Maya nestelt

'Wat wat?' vraagt ze.

zich onder de voetensteun. Ik ben altijd bang dat ik een

'Kemboodschap.'

keer te snel op zal staan en haar per ongeluk zal ont hoofden als ze daar ligt. Mijn lichaam zakt helemaal weg in de stoel. 'Ik zou niet weten waarmee ik je zou kunnen helpen bij je college,' mompel ik.

'Dat was bijna een uur geleden. Je bent in slaap gevallen.' 'Oh, lekker.' 'En wat is nu de kernboodschap van Adam en Eva?' vraagt Maggie.

'Dat weet ik,' zegt ze, 'maar het is zo'n doodsaai

'O ja. Daar zou ik even over moeten nadenken, maar

project, ik zou er zo graag iets interessants van willen

ik zou zeggen dat het neerkomt op de transformatie die

maken.'

ze ondergaan.'

'Dat is wat God zei,' zeg ik slaperig.

'Toen ze van die appel aten?'

'Wat?'

'Hoe wordt die appel eigenlijk genoemd?'

156 De ballade van Ken & Barbie

De ballade van Ken & Barbie

157

'Orn precies te zijn, de vrucht van de boom van kennis van goed en kwaad.' 'Oke, dan denk ik dat de vraag is: wat betekent goed en kwaad? Het klinkt alsof er stout en braaf mee wordt bedoeld, maar dat dekt de lading niet echt.' 'Tja, ik weet het niet. Nadat ze van de appel hebben gegeten,

beseffen ze dat ze naakt zijn. Ze voelen

schaamte, kunnen lijden, ziek warden en doodgaan.' 'Ja, als dat het geval is, dan is het geen scheppings verhaal maar eerder een onheilsverhaal en dat is niet erg interessant.' 'Bezopen zelfs.'

heldere schijnsel u licht gee.ft. Er staat dus dat goed en kwaad licht en danker zijn.' 'Laten we het zin voor zin bekijken. Lees het nog eens voor.' 'De lamp van het lichaam is het oog,' 'Waameming. Wij zijn gewaarzijn. Ga door.' 'Indien dan uw oog goed is, zal geheel uw lichaam vol licht zijn.' 'Als gewaarzijn niet vervormd wordt door het ego, ben je vrij van begoocheling. Volgende zin.' 'Maar indien uw oog slecht is, zal ook uw lichaam vol duisternis zijn.'

'Ik meen me te herinneren dat als je het verhaal

'Als het licht van volledig gewaarzijn verduisterd

over het licht onder de korenmaat als uitgangspunt

wordt door het ego, dan is er duistemis, wat in de Bijbel

neemt, je kunt stellen dat goed betekent ontwaakt zijn,

het slechte genoemd wordt.'

en kwaad in slaap zijn.' 'Je bedoelt ontwaakt en in slaap zoals jij bedoelt?' 'Misschien. Zoek het op.' Er is geen internet in de blokthut, dus gaat Maggie

'Kijk daarom ofhet licht dat in u is, geen duisternis is.' 'Kijk of je kennis geen onware kennis is: begoocheling, vervorming, geloof enzovoorts.' 'Als daarentegen heel uw lichaam vol licht is.. .'

ouderwets te werk. Het duurt een paar minuten,

'Open ogen, heldere blik.'

genoeg om te beseffen hoe aardig het van het univer

' .. . . en er nergens duisternis is....

sum is geweest om mij deze stoel te geven.

'Er geen vervormingen door het ego zijn waardoor

'O', zegt ze, 'hier staat het. De parabel van de lamp

we zien wat er niet is en niet zien wat er wel is. Er staat

onder de korenmaat. Goed, ik zie het. Jezus zegt: De

dat het ego de bran is van alle kwaad, wat natuurlijk

lamp van het lichaam is het oog. Indien dan uw oog goed

raar is. Het idee dat Brahman goed is en Atman slecht,

is, zal geheel uw lichaam vol licht zijn; maar indien uw oog

zou betekenen dat het ego de erfzonde is. Dit kan

slecht is, zal ook uw lichaam vol duistemis zijn. Kijk

volgens de Bijbel welk kloppen, maar woorden als

daarom ofhet licht dat in u is, geen duisternis is. Als daar

goed, kwaad en zonde ma.ken iets slecht wat ook slecht

entegen heel uw lichaam vol licht is en er nergens duister

behoort te zijn. Ego is voor de droomstaat van essen

nis is, dan zal het zo vol licht zijn alsofeen la-mp met zijn

tieel belang, zonder dat is er niets.

158 De ballade van Ken & Barbie

Je kunt Atman en

De ballade van Ken & Barbie 159

Maya niet in het verdomhoekje zetten. De parabel is

de vonk van zijn eigen gewaarzijn en het vermogen tot

een voorbeeld van de duistemis die erin wordt beschre

vervormd waarnemen. Kortom, hij creeert een stel

ven en dat is veelzeggend. Lees de rest maar.'

avatars - een yin mini-ik en een yang mini-ik - en

'... dan zal het zo vol licht zijn, alsofeen lamp met zijn heldere schijnsel u licht gee.ft.'

zadelt ze vervolgens op met emoties.'

'Helemaal vol licht betekent ontwaakt zijn uit de droomstaat, verlichting.' 'Wauw, echt waar?'

Terwijl we praten raak ik steeds enthousiaster over dit thema. Het wordt verrassend interessant. Ik sta op en steek de haard aan terwijl ik alles op een rijtje zet. 'Gewaarzijn kan niet verkeerd scheppen, maar wel

'Ik weet het niet, maar bet is wel boeiend. De Bijbel

verkeerd waamemen. Door het ego te scheppen laat

interpreteren is alsof je het schilderijtje van een kind

Brahman imperfectie verschij:aen in zijn perfecte maar

als fotografisch bewijs voorlegt in een proces. Maar als

doodsaaie universum. Hierdoor ontstaat drama en

we hem als een mythe bescbouwen, als een archety

strijd, maar nu is het universum niet langer saai en

pisch verhaal, dan doet de herkomst er niet toe, alleen

daar ging het om. Wie wil er nu een saaie droom

het feit dat hij een proces van eeuwenlange selectie

dromen?'

heeft ondergaan, met zijn huidige vorm als resultaat.

'Dat is interessant,' zegt Maggie, 'datkan ik gebruiken.'

De grote religieuze boeken bevatten geen van allen

'Natuurlijk, want als filmmaker zit je in dezelfde

bepaalde belangrijke doelstellingen, maar bet is altijd

industrie: iets boeiends projecteren op een leeg scherm;

leuk om ze te overdenken, dus dat is mooi meegeno

verschijning tot vermaak van gewaarzijn; veel lawaai

men.'

en razernij zonder dat het iets betekent.'

'Dus boef ik dat korenmaatverbaal niet te gebrui ken?'

'Dus waren Adam en Eva de eerste personages.' 'In het scheppingsverhaal, maar hun motivatie is

'Nee, ik zou bet bouden bij de transformatie, de

nooit begrepen. Het is niet zo dat ze zich bewust

appel, dat is de sleutel. Zoals je al zei, Adam en Eva is

warden van hun naaktheid en schaamte voelen, maar

een scheppingsverbaal, dus we hoeven niet in te gaan

dat ze zich bewust warden van hun onbeduidendheid

op de details. Op bet eerste gezicht is bet heel eenvou

en angst voelen. Dat is de werkelijke betekenis van bun

dig. In Genesis

verveelt God zich en schept bij bet

naaktheid. Geen kleren aanhebben is slechts een meta

universum van de droomstaat. Maar God verveelt zich

foor. Nu hebben we dus de kernemotie angst in combi

nog steeds, dus schept hij in Genesis 2 en 3 ego, oftewel

natie met het vermogen tot vervormd waarnemen,

de illusie van bet afgescheiden zelf. Hij haalt de blote

oftewel bet ego, en is het toneel voor een dramatisch

Ken- en Barbiepoppen tevoorschijn en bezielt ze met

universum gereed. We hebben alles wat nodig is voor

160

De ballade van Ken & Barbie

161

ons toneelspel: het theater, het podium, de personages, passie, onwetendheid, strijd en een publiek. Nu begint alles te leven en wordt het pas echt leuk. Ken en Barbie

'Ja, maar is <lit niet tot mislukken gedoemd?' vraagt ze nadenkend. 'Hoe kan iets voortkomen uit niets?' 'Heel goed. Dat kan duidelijk niet. Ex nihilo nihilfit,

worden bezield door de kracht van de angst die tegen

niets komt uit niets. En dus is de vraag verkeerd. De

het onvolmaakte prisma van het ego opbotst en dan uit

rede faalt nooit, ze legt alleen fouten in onze redering

eenvalt in het hele spectrum aan emoties.' 'Wauw,' zegt ze, verrast, 'dat kan best kloppen, bijna tenminste.' 'Ja,' geef ik toe, net zo verrast, 'bijna.'

bloot. Scheppen uit niets wordt afdoende weerlegd, dus moeten we onze aannames controleren en opnieuw beginnen. Geen mens echter heeft daar zin in, dus zoeken we onze toevlucht in magie. De oerknal, Genesis en andere scheppingsverhalen geven onware antwoorden, maar als we echt klaar zijn met de vraag hebben we hem niet beantwoord, maar vernietigd.'

Maggie maakt aantekeningen terwijl ik heen en weer

'Maar wat gebeurt er als we wel onze aannames con

loop voor het haardvuur en probeer de dingen te

troleren en opnieuw beginnen?' vraagt Maggie. 'Vinden

plaatsen.

we dan niets steeds hetzelfde?'

'Dit kunnen we,' zeg ik, 'ook vergelijken met een antler scbeppingsverhaal, de oerknal, die eveneens ver

'Nee. De waarheid is nooit verborgen en altijd een voudig, maar je moet wel de juiste vraag stellen.'

deeld is in een 'voor' en 'erna'. Voor de knal was er

'Wat is de juiste vraag?'

niets, geen ruimte, geen tijd, geen energie, geen

'De juiste vraag is altijd de vraag die een muur lijkt

materie, niets. En toen, plotseling, bam! daar was

te zijn die jou de weg verspert om verder te gaan. Ver

Genesis. Een heel universurn ontspruit aan het niets.

nietig die hinderpaal en neem een stap.'

Ex nihilo, iets uit niets.' 'Wordt de oerknal niet geacht wetenschap te zijn?'

'Oh God nog aan toe, <lit is veel te veel voor mijn huiswerk.'

'Godsdienst is een geloofssysteem en hierin is God

'Je helpt me nu met het mijne. Blijf aantekeningen

de magische oplossing. Wetenschap is ook een geloofs

maken, alsjeblieft. De vraag hoe iets uit niets kan ont

systeem, daarin is de oerknal de oplossing. Maar wat

staan is verkeerd omdat ze de mogelijkheid van niets

was er v66r God? Wat was er v66r de oerknal? De leegte,

impliceert.'

het niets, het zwarte gat. Het is daar waar er een beroep

'En er kan niet niets zijn?'

moet worden gedaan op magie, precies daar waar de

'Precies. Niets is letterlijk onmogelijk. Het bewijs

rede faalt.'

162 De ballade van Ken & Barbie

van een is het weerleggen van nul. Als je eenmaal de

De ballade van Ken & Barbie 163

waarheid van oneindig bewustzijn hebt vastgesteld,

Eden, en ten oosten van de Hof van Eden plaatste hij een

heb je ook de waarheid van een vastgesteld. Als er een

engel met een vlammend zwaard dat hij heen en weer

is, is er geen nul. Een is bewustzijn en bewustzijn is

zwaaide om de weg naar de levensboom te versperren.'

alles.' 'Er is dus niet niets en er is wel iets?' 'Het enige iets is bewustzijn. Orn het bestaan van

Ik stop met heen en weer lopen. 'Een vlammend zwaard dat heen en weer wordt gezwaaid?

een fysiek universum te verklaren, wenden weten

'Oat is wat er staat.'

schap en religie zich tot magische oplossingen in plaats

'Oat klinkt als een spoorwegovergang, die ons veilig

van tot de rede, want ze worden in hun bestaan bedreigd

op afstand houdt van dreigend gevaar. Dat kan kloppen.

als ze erkennen wat minder vastgeroeste denkers al

Eden is het innerlijke zwarte gat waar wij uit voort

duizenden jaren begrijpen: er is geen fysiek univer

komen en waarin we weer terugkeren, maar de drama

sum. De werkelijkheid is niet werkelijk.'

tiek van de droomstaat kan alleen bestaan als we dit

'Ja, dat is helemaal jouw ding. Ik weet zelfs niet meer wat je daarnet hebt gezegd.'

niet beseffen. Als Ken en Barbie ontwaken en inzien dat ze alleen maar holle plastic poppen zijn, zullen ze

'Goed, laten we dan terugkeren naar jouw ding.

het spel niet langer spelen en is het hele gedoe voorbij.

Een scheppingsverhaal hoeft niet echt op waarheid te

Oat vlammende zwaard waarschuwt hen om ver van de

berusten, het moet alleen goed genoeg te zijn. De reden

waarheid te blijven, ver van het besef dat niets beteke

waarom je geen boze menigten ziet bij universiteiten

nis heeft. Het houdt ze veilig gevangen binnen de

en kerken om minder belachelijke verhalen te eisen, is

dramatische productie waarin ze hun rol behoren te

omdat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten. We

spelen, dit is de reden van hun bestaan.'

hebben allemaal hetzelfde zwarte gat in ons, en aUe

'En dit is dus wat jij de hele tijd bedoelt?'

maal zijn we gemotiveerd, ter wille van ons eigen

'Misschien. Ik beweer dat Eden het zwarte gat in

bestaan, om genoegen te nemen met een dekmantel.

ieder van ons is, de innerlijke afgrond. Zo zit het. Eden

En dat is waar die mythen goed voor zijn: ze helpen ons

is de oneindige leegte van het kenmerkloze bewust

om zonder al te veel problemen de grote lichtsignalen

zijn. We verschijnen uit de leegte om deel te nemen

te negeren die ons erop wijzen dat al onze verhalen

aan de droomstaat en we keren terug in de leegte als

kant noch wal raken.' 'Wacht even,' zegt Maggie. 'Een groot lichtsignaal, zoals, even kijken,' ze duikt in haar stapel papieren. 'Goed, en toen verbande God Adam en Eva uit de Hofvan

164 De ballade van Ken & Barbie

we klaar zijn. We komen via een achterdeur, een uur lang doen we ons ding op het toneel en daama hoort nooit iemand meer van ons. Eden is de afgrond.' 'Verdomd,' zegt ze, 'dat klinkt niet gek.'

De ballade van Ken & Barbie

165

'Nee, wacht even.' Ik loop weer heen en weer en ga door met nadenken. 'Eden is gewaarzijn van de afgrond. Hem zien is er binnengaan, er is geen verschil. Het is dus niet zo dat we er niet naartoe kunnen, maar we

'En terwijl ze leven is er clan die kerel, die engel met dat idiote zwaard die hen afhoudt van de waarheid.' 'Ja, je zou kunnen zeggen dat het ego zichzelf zo beschermt. Hierdoor kunnen Ken en Barbie niet weten

warden beschermd tegen het denken dat hij er is. Hij

dat ze fictief zijn, dit zou de dramatische productie vol

moet afgesloten en bewaakt worden tegen de kracht

ledig ondermijnen. Het kan niet zo zijn dat iedereen

van onze rede. Oat gebeurt door, zoals we al eerder

uit zijn rol valt, want clan start de heleboel in elkaar. We

zagen, de emoties waarmee we zijn opgezadeld, hier

moeten volledig ondergeclompeld zijn in de mense

door blijven we in onze rol. Ja, zo is het beter.'

lijke ervaring, dus wordt de ongelovigheid van de

Maggie neemt even rustig de tijd om aantekeningen te maken en stelt dan een vraag.

spelers onvrijwillig opgeschott.' 'Oat wordt mijn titel!,' roept Maggie opgewonden

'Maar zijn wij daardoor dan toch niet iets uit niets?'

uit. 'Ben onvrijwillige opschortingvan ongeloof Ik wed dat

'Nee, want wij bestaan niet. Oat is precies waar we

Jung en Campbell hier helemaal geen benul van

achterkomen wanneer we dat zwarte gat gewaar

hadden. Oh mijn God, hier ga ik echt een tien voor

worden. Geen zelf is het ware zelf. De droom van iets

laijgen!'

is niet iets, het is niets. Er is alleen bewustzijn.' 'Dus ik besta niet?' 'Nee, sorry.' 'Dat is lullig,' zegt ze goedmoedig en dat is maar

Wat ontstaat uit niets en keert terug naar niets? Niets.

goed ook. 'Er staat dat God Adam maakte uit stof, toch?'

Allereerst hen ik niets, dan hen ik dit, wat het ook mag

'Ja,' zeg ik, 'stof zijt gij, en tot stof zult gij weder

zijn, en dan weer niets. Dus in werkelijkheid ben i k

keren. Het is niet zo dat Adam en Eva verbannen zijn

niets. Vraag jezelf: Wie ben ik? en j e zult zien dat d e

uit het Paradijs, maar dat ze zijn geboren uit de leegte.

bron van het leven geen tuin is, maar een gat. W e

Ze komen vanuit het niets in de droomstaat, waar ze

worden van stof-.tot-stof bezielcl in een droomstaat

een tijdje rondhangen voordat ze weer terugkeren naar

universumm dat bestaat ter vermaak. The show must go on.

het niets waar ze uit zijn voortgekomen, snap je. Eden, zwarte gat, leegte, singulariteit, geen-zelf, dat is alle maal hetzelfde. Dat is wat ze eigenlijk niet mogen weten. Niet dat ze naakt zijn, maar dat ze onwerkelijk zijn.'

166 De ballade van Ken & Barbie

De ballade van Ken & Barbie

167

Creatio ex nihilo

De waarheid is dat alleen het Zelfbestaat. De wereld, de individuele ziel en God verschijnen daarin. Ramana Maharshi

en op geloof gebaseerd argument tegen de droom staat is dat de werkelijkheid te complex, te enorm

en simpelweg te echt is om niet echt te kunnen zijn.

Maar eigenlijk is deze verwerping juist een argument v66r. Vergelijk het met een film. Wat is zinvoller: echte ruimtevaartuigen, wapens en Death Stars bouwen, een leger van miljoenen klonen huren en uit rusten, veldslagen in de ruimte leveren en vervolgens alles opblazen? Of alles gewoon virtueel namaken met een computer? Door gebruik te maken van computer-generated imagery (cGr) bestaan die ruimteschepen, personages en oorlogen niet werkelijk zoals wij ons de werkelijk heid voorstellen. Ze bestaan slechts uit een elektroni-

Creatio ex nihilo

169

sche opeenvolging van enen en nullen, gerangschikt

geleden iets zei en dat ik toen zei, dat is wat God zei?'

door intelligentie en verlangen. En dit is precies wat

'Jawel, maar ik snapte niet wat je bedoelde.'

het universum is: een geheel, gerangschikt door intelli

'Wat zei je daarvoor?'

gentie en verlangen, zonder werkelijke werkelijkheid.

'Weet ik niet meer.'

De werkelijkheid bestaat niet uit deeltjes, maar uit

'Dat je als huiswerk een doodsaai project had en dat

intelligentie. Het argument dat het universum wel moet bestaan

je er graag iets interessants van wilde maken.' 'Oke,' antwoordt ze, 'dus?'

omdat het zo groot en complex is, spreekt juist in het

'Dat is precies waar het om gaat. Dat is het antwoord

voordeel van de droomstaat. Juist het fysieke univer

op je vraag. De sleutel tot het verhaal over Adam en Eva

sum zoals wij ons dat voorstellen is onnodig en onwaar

is dat God zijn project doodsctai vond en er iets interes

schijnlijk, aangezien we Maya hebben, de Godin van

sants van wilde ma.ken.'

CGI,

om het onmogelijke te presteren en iets uit niets

te scheppen: creatio ex nihilo.

Ze vertrekt haar gezicht in een grimas. 'Dat kan niet.' 'Toch wel.' 'Is dat waar het om gaat? Dat het interessant is?' 'Interessant, onderhoudend, vermakelijk, ja natuur-

'Dus,' zegt Maggie een paar rninuten later, 'niets is wat bet lijkt te zijn?' 'Je zou ook kunnen zeggen dat alles alleen maar

lijk. Wat anders?' 'Onderhoudend voor wie? Voor ons?' 'Voor bewustzijn, Brahman. Gewaarzijn en dat wat

bestaat zoals bet lijkt te zijn. Dat is iets heel anders dan

verschijnt zijn bet zwart en wit van bet yin-yang-symbool,

zeggen dat wat er verschijnt inderdaad bestaat. Haal bet

bet beeld van de droomstaat. Maar bet kan er niet

onkenbare en onbewijsbare weg en alleen bewustzijn

alleen maar zijn, er moet ook iets gedaan warden. Er

blijft over.'

moet beweging komen, het moet gaan draaien. Dat wat

'Maar wacht eens,' zegt ze, 'alleen beweren dat alles

verschijnt kan niet alleen maar bestaan, het moet dyna

bewustzijn is beantwoordt niet werkelijk de vraag waar

rnisch, fascinerend, betoverend zijn. Het moet bekoren,

het om gaat, toch? Alles maakt deel uit van de droom

in verrukking brengen. Brahman moet in vervoering

staat, prima, en er bestaat geen werkelijk universurn of

raken en verleid warden om Atman in te gaan.'

wat dan ook. Maar waarom? Wat heeft het allemaal voor zin?' 'Oke, herinner je je nog dat je een paar minuten

r70

Creatio ex nihilo

'Dus op rnijn vraag waarom er sowieso een droom staat is, wat de reden ervoor is, is jouw antwoord dat God zich verveelde en vermaakt wilde warden?'

Creatio ex nihilo

171

'Precies.'

om te kijken. Zolang we niet zelf zien wat er vlak buiten

'God verveelde zich?'

de muren van onze magische doos ligt, kan een ver

'Nou ja, ik vertel het een beetje cartoonesk om er

klaring nooit meer zijn dan woorden. Kortom, wat voor

conceptueel greep op te krijgen, maar inderdaad. Voor

mij - met rnijn ogen open - voor de hand ligt, is niet

gewaarzijn is het noodzakelijk dat er iets verschijnt en

zichtbaar voor Maggie met haar ogen dicht.

dat wat verschijnt kan niet saai zijn. In Genesis r schept

Eerlijk gezegd klinkt beweren dat het ogenschijnlij

God toch hemel en aarde, het universum? Maar klaar

ke universum slechts de huisbioscoop van oneindig

blijkelijk is het nog steeds niet erg interessant. In

bewustzijn is mij ook stom in de oren. Maar het staat

Genesis 2 en 3 zorgt hij dat het interessant wordt.' 'Maar is het ook zo?' vraagt ze, 'ik bedoel, echt? Ik

onloochenbaar vast dat je er geen betekenis aan kunt toekennen. Dus zal elke verklaring stom klinken. Dit

weet niet zeker of het wel echt zo is. Het klinkt eerder,

hele, oneindige universum met zijn ruimte-tijd en

eh, nogal stom.'

energie-materie is inderdaad niet meer dan een aan dacht verslindende beeldbuis. Als je Brahman zou kunnen vragen waarom hij er op de bank hangend altijd aan gekluisterd is, dan zou zijn antwoord hetzelf

Maggie ziet een hoop cijfers rondzwerven die op heel

de luiden als dat van jou of van mij: 'Ik haat verveling!'

veel verschillende manieren kunnen worden opgeteld.

Kortom, de droomstaat bestaat alleen maar om

Het enige cijfer dat ik zie is een en ergens een vaag

gewaarzijn te vermaken. Of je <lit nu een bevredigende

rookpluimpje in de vorm van een twee. Ik ben door een

verklaring vindt of niet, ze is in elk geval volledig en

proces heengegaan waarbij ik de universele vergelij

correct. Een andere verklaring is niet mogelijk. Als je

king heb opgeschoond. Jarenlang heb ik de waarheid

er een andere verklaring voor wilt vinden, zul je beroep

van een aanschouwd en me verdiept in het verschijnen

moeten doen op geloof. Dit betekent dat je terug moet

van twee. Ik kan het eindresultaat laten zien en hoe ik

naar de droomstaat om je argumentatie te construeren

daar gekomen hen. Ik kan me, met een lange lijst van

met de bouwstenen van een schijnwereld. Gelukkig is

verwijzingen en bijschriften, beroepen op de bijval van

het niet nodig om denkbeeldige puzzelstukjes bij

klassieke Oosterse leringen en ook van een paar

elkaar te zoeken, want de puzzelstukjes die wij hebben

Westerse denkers. Ik kan boeken schrijven over spiri

vormen een helder en compleet beeld.

tuele distillatie en de algebraische reductie van de per

Kijk nu eens met een frisse blik naar de wereld

soonlijke werkelijkheid. Uiteindelijk kan ik mensen

vanuit het perspectief van Brahman en verwonder je

naar de waarheid leiden, maar ik kan ze niet dwingen

over de magnifieke beeldbuis die ze in feite is.

172 Creatio ex nihilo

Creatio ex nihilo

Kijk

173

rand in ruimte en tijd. Probeer waardering te voelen

betekenis verwachten, maar zdn openbaring is onmo

voor de fantastische diversiteit en reikwijdte van de

gelijk omdat een dergelijke betekenis onmogelijk is.

droomstaat en niet alleen jouw eigen hoekje daarin.

Het universum van de droomstaat is zonder betekenis

Ook al laat ik me misschien kleinerend uit over de wer

en client alleen ter vermaak van de enige waarnemer

kelijkheid omdat ze niet echt is, toch kan niemand ont

die er is en die belichaamd wordt door. jou.

kennen dat het theater van de droomstaat de grootste schepping is die er bestaat. Als je ervan uitgaat dat honderd miljard mensen gemiddeld vijftig jaar leven, dan is dat vierenveertig biljard uren aan fantastisch

We kunnen we nog een stap verder gaan. We kunnen

gevarieerd vermaak alleen al op aarde, en nog eens mil

met zekerheid zeggen dat zonder alles wat verschijnt er

jarden meer aan alles wat jij ervaart. Niet alles is even

geen gewaarzijn kan bestaan. Daar tegenover staat dat

nagelbijtend spannend natuurlijk, maar door het zelf

gewaarzijn wel degelijk bestaat. Dus moet er oak iets

beperkende karakter dat Brahman het Atman heeft

zijn om gewaar te zijn, ook al bestaat het alleen binnen

opgelegd is elke minuut van je leven voor Brahman net

alles wat verschijnt, dat wil zeggen de droom. Ik kan

zo fris en nieuw als voor jou, wat herhalingen over

zeggen dat gewaarzijn waar is en dat wat verschijnt

bodig maakt.

onwaar - wat ook zo is. Maar ik kan oak persoonlijk aanspraak maken op Ik-Ben/Bewustzijn. Technisch gezien betekent dit dat ik met recht kan zeggen dat alles wat verschijnt

lijkt te bestaan.

Niet dat het

is bedacht ter verklaring van het universum, met inbe

inder daad bestaat, zoals de dromer zegt, noch dat het niet bestaat, zoals het gedroomde, maar dat het Ujkt te

grip van, maar niet beperkt tot, Gods plan, de oerknal,

bestaan, zoals de droom. Ik kan de inhoud van wat ver

de evolutie van de ziel, een geweldige plek om een rol

schijnt niet bevestigen, maar het verschijnen zelf kan

schaatswedstrijd mee te pikken, dan zien we al snel dat

ik wel bevestigen. Niet waar ik over droom, maar dat ik

ze allemaal bezwijken onder het gewicht van hun eigen

droom.

Als we een lijst zouden samenstellen van alles wat ooit

ongerijmdheid. Elke verklaring die ervan uitgaat dat

Descartes' Kwade Geest kan mij bij alles een rad

het universum werkelijk bestaat is per definitie bespo

voor ogen draaien, behalve bij het feit dat ik besta. Hier

ttelijk. De verklaring ter vermaak van Brahman voelt

ben ik zeker van omdat ik gewaar ben. Dat is het ver

misschien een beetje aan als een anticlimax, omdat we

schil tussen alles wat ik geloof en het enige wat ik weet.

nu eenmaal een grootse openbaring van Goddelijke

Maar kan ik alle verschijningsvormen die de basis

174 Creatio ex nihilo

Creatio ex nihilo

175

vormen van mijn zelf-gewaarzijn nog steeds gebruiken

Als je naar een van je wetenschappelijke vriendjes

als bewijs voor mijn bestaan als ze een illusie zijn? Ja.

zou gaan en hem vertellen dat de maandlandingen

Wat ik ook waameem, ik ben gewaar en zoals Descartes

bedrog zijn, dan zou hij je uitlachen. Maar waarop zou

terecht stelde, kan de Kwade Geest mij op dat punt

hij zich baseren? Heeft hij een aantal maanden uitge

geen rad voor ogen draaien.

trokken om een volledig overzicht te maken van alle

Brahman is de waarnemer, Atman is het proces van

feiten? Heeft hij al het bewijsmateriaal van beide

het waarnemen en Maya is dat wat wordt waargeno

kanten bestudeerd? Heeft hij zichzelf onderworpen

men. Waarnemer, waarneming en het waargenome

aan een rigoureuze emotionele zuivering zodat hij in

zijn niet drie maar een, namelijk bewustzijn. Bewust

staat was om erover te oordelen? Heeft hij een metho

zijn, dat een is zonder antler, kan alleen bewust zijn

disch onderzoek gedaan dat de toets der kritiek van

van zichzelf, zoals een spiegel die zichzelf in een leegte

kenners overal ter wereld zou kunnen doorstaan? Nee.

weerspiegelt en uit niets het verschijnen van alles

Heeft hij ooit ook maar een moment over de hele

schept: creatio ex nihilo. Gebaseerd op het vaststaande

kwestie nagedacht? Natuurlijk niet, hij heeft gewoon

feit dat er alleen bewustzijn is, kunnen we concluderen

het verhaal geslikt, net als de rest van de kudde. In zijn

dat het universum van de droomstaat in wezen een

ogen ben jij gewoonweg een imbeciel die in samen

oneindige spiegel is.

zweringen gelooft. Natuurlijk zal hij zich laatdunkend

En dat is mooi.

over je stomme ideeen uitlaten, niet omdat hij de rationele Dr. Spock is tegenover jouw wereldvreemde McCoy, zoals hij graag wil geloven, maar omdat hij een kind is dat zijn ogen dicht heeft. Hij is gewikkeld in de

Amuseer je je een beetje met al dit gedoe rond de

dogmatische veiligheidsdeken van de kudde waarin jij

droomstaat? Ik hoop het, want dat is het enige waar hij

de afvallige-in-opleiding bent. Je wetenschappelijke

goed voor is. We bakken wat moddertaartjes en trappen

vriendje is niet iemand met een open geest, iemand die

een paar zandkastelen in elkaar, daar kunnen we net zo

vragen stelt en nieuwe informatie verwelkomt, of te

goed van genieten. We kunnen ons nooit werkelijk ver

werk gaat vanuit een zekere nieuwsgierigheid of

zoenen met wat verschijnt, net zoals we ons ook niet

ontzag. Hij is gewoon een van de koeien.

kunnen verzoenen met dromen, herinneringen of

Daarom benadruk ik altijd het verschil tussen

gevoelens. Uiteindelijk zit er niets anders op dan accep

iemands ontwikkelingsleeftijd en zijn fysieke leeftijd.

teren dat de droomstaat is wat hij is, ook al bestaat hij

Als je eenmaal de werkelijke leeftijd van iemand hebt

niet echt.

vastgesteld, zal hij net zo simpel en transparant op je

r76 Creatio ex nihilo

Creatio ex nihilo r77

overkomen als een kind. Dit slaat op vrijwel iedereen.

ons Droomstaat Wonderland is het konijnenhol de

Daarom kun je veilig aannemen dat hij of zij vastzit in

werkelijkheid en stevige grond onder je voeten de

een prepuberaal stadium van ontwikkeling, tenzij je

illusie. Ik-Ben/Bewustzijn is kennis en de rest is geloof.

iemand ontmoet die een raar soort onthechting uit足

We zien een beschrijving voor kennis aan, maar als iets

straalt. Het voelt een beetje vreemd als je de werkelijke

niet volledig wordt begrepen, wordt het helemaal niet

leeftijd van mensen accuraat gaat zien, maar zo'n

begrepen en niets kan volledig warden begrepen omdat

innerlijke groeiregelaar is niet zo slecht als bet lijkt.

niets, met inbegrip van kennis, echt is. Vraag je weten足

Volwassenen zijn simpelweg niet vermakelijk, dus de

schappelijke vriend waar materie van gemaakt is, wat

enige manier om de droomstaat leuk te houden is

tijd is, of leven of ruimte, en kijk hoe hij begint te

ervoor zorgen dat hij jong blijft.

stamelen. Wie is nu de sukkel die in samenzweringen

Probeer nu eens die bekrompen wetenschappelijke

gelooft? Het geheim van de droomstaat is niet-kijken,

vriend van je te zien als een aspect van jezelf. Zie hoe

maar als je wilt kun je kijken, je hoeft alleen je ogen

instinctief je reageert op dingen die best een nadere

maar te openen.

beschouwing verdienen. Niet om ze te analyseren, maar om te kijken naar die instinctieve reactie. Als je een zoektocht wilt ondememen, zul je op moeten staan en in beweging komen, en dat doe je door je ogen te

'Alie scheppingsverhalen beweren precies hetzelfde,'

openen en te kijken. Kijken en zien is waar het alle足

zeg ik tegen Maggie, 'namelijk dat de schepping geen

maal op neerkomt, niet op de mate van begrip of je

mythe is. Zodra je de schepping als een feit accepteert,

staat van bewustzijn of mededogen. Als je alleen maar

ben je al verdwaald in het struikgewas.'

tevreden wilt zijn misschien wel, maar als je wakker

'Je had eerst spoiler alert moeten zeggen.'

wilt worden, moet je je ogen openen.

'Sorry.'

Ik, iemand die eigenlijk geen drukke straat over zou

'Is er een scheppingsverhaal dat je beter vindt dan

mogen steken zonder begeleiding, heh de drie grote

Adam en Eva?' vraagt ze, terwijl ze haar spullen bij

rijken van het denken - wetenschap, godsdienst en

elkaar pakt en zich klaar maakt om te vertrekken.

filosofie - tot stof laten wederkeren met niet meer

'Er is een verhaal waarin staat dat Brahman zich ver足

moeite dan nodig is om een sneeuwvlok te laten

veelde en daarom Maya schiep om hem te amuseren.

smelten. Dit is geen bewijs van mijn grootsheid (noch

Toen zei Maya tegen Brahman dat hij een universum

het gebrek daaraan) maar laat zien hoe walgelijk naakt

moest scheppen en het volstoppen met mensen.

onze idioten van keizers in werkelijkheid zijn. Hier in

Daarop hakte ze Brahman in rniljoenen stukjes en

178 Creatio ex nihilo

Creatio ex nihilo

179

verstopte er een in elk mens. Sinds die tijd spelen ze verstoppertje: de mensen proberen Brahman te vinden en Maya probeert het te verhinderen.' 'Oh,' ze is even stil en staart in de verte. 'Zit er wat

De mythe van de schepping

in?' 'Het is aardig.' 'Tja,' oppert ze, 'als je die van anderen niet goed vindt, moet je misschien met je eigen verhaal komen.' 'Nou,' zeg ik, 'misschien doe ik dat wel.'

Mythologie: het geheel van geloofsovertuigingen van een primitiefvolk aangaande oorsprong, vroege geschiedenis, helden, goden enzovoorts, anders dan de ware verslagen die het later verzint. Ambrose Bierce

ang geleden, nog voor de geboorte van de tijd, was er een Grote Aanschouwer. Niet alleen was hij een

groat aanschouwer, hij was ook de enige aanschouwer. De Grote Aanschouwer kon altijd alles zien in alle

richtingen, wat hem heel gelukkig gemaakt zou hebben als er iets te zien was geweest, maar er was Eeuwig Niets. De Grote Aanschouwer was Puur Gewaarzijn, maar er was niets om gewaar te zijn. Dit maakte de Grote Aanschouwer heel verdrietig. De grate aanschouwer had twee, op het oog heel goede eigenschappen, die eigenlijk heel slechte eigenÂ schappen waren. Ze waren heel slecht omdat ze de Grote Aanschouwer erg verdrietig maakten.

180

Creatio ex nihilo

De mythe van de schepping 181

De eerste eigenschap was Oneindige Oneindigheid. Omdat de Grote Aanschouwer

alles

was, was er niets

Dus dat deed hij! De Grote Aanschouwer zei: 'Laat er Wat Anders zijn,' en er was Wat Anders! En hij bekeek

anders dan hijzelf, dus kon hij nooit een vriend hebben

het en zag dat het goed was. Nu was er zowel een

om mee te spelen of een donkere plek om te onder

Aanschouwer als het Aanschouwde en hoewel het

zoeken.

Aanschouwde alleen in de verbeelding van de Grote

De tweede eigenschap was Volmaakte Volmaakt heid. Omdat de Grote Aanschouwer geen fouten kon

Aanschouwer bestond, was het veel beter dan niets. Natuurlijk kon er nooit

werkelijk Wat

Anders zijn,

maken, kon er nooit iets anders of onverwachts

want de Grote Aanschouwer was immers Oneindige

gebeuren, dus kon hij nooit Verrassing & Verrukkin g

Oneindigheid, maar nu was er de

ervaren.

Anders en had de Grote Aabschouwer tenminste de verschijning van

(Dit zou het allereerste idee ooit zijn geweest als er inderdaad zoiets was als tijd, maar tijd is alleen maar een idee, dus gebeurt alles in feite tegelijkertijd, wat geen probleem is omdat er helemaal niets echt gebeurt. Kun je je voorstellen dat je alles tegelijkertijd zou moeten doen? Dank je wel, Tijd!)

droom

van Wat

Het Andere om gewaar te zijn.

En zo was de Illusie van Twee geboren.

Op een dag kreeg de Grote Aanschouwer een idee!

'Ik ben de Grote Aanschouwer,' dacht hij, 'maar er is niets om te

Op een dag kreeg de Grote Aanschouwer weer een idee.

(Want wat had hij nou anders te doen dan ergens gaan zitten en de hele dag ideeen krijgen?) 'Ik denk dat ik een heleboel Wat Anders ga bedenken,' dacht hij, 'en dan zal ik mij niet meer vervelen!'

aanschouwen. Ik ben Puur Gewaarzijn, niets om gewaar te zijn. Er is alleen maar

universum en vulde het met al het mogelijke Wat

ikzelf, dus valt er niets te zien, maar misschien kan ik

Anders, zoals planeten, sterren, rivieren, bomen en

mij iets anders

dieren. En hij noemde het zijn Denkbeeldige Speel

maar er is

verbeelden!

Dus bedacht de Grote Aanschouwer een oneindig

tuin.

En zo was de Illusie van Wat Verschijnt geboren. En zo was de Illusie van Tt.jd-Ruimte, Energie-Materie, Dualiteit, Causaliteit en Leven geboren.

182 De mythe van de schepping

De mythe van de schepping 183

Maar de Grote Aanschouwer was nog steeds verdrietig,

Maar toen, op een <lag, kreeg de Grote Aanschouwer

omdat hij zich nog steeds verveelde. Zijn Denkbeeldige

alweer een idee.

Speeltuin was immers Volmaakt Volmaakt, dus er was

'Misschien,' dacht hij, 'zou ik kunnen genieten van

nooit enige onvolmaaktheid. Alles Klopte Volmaakt, en

mijn Denkbeeldige Speeltuin als ik erin zou kunnen

dat was volmaakt saai.

spelen, in plaats van alleen maar ernaarte kijken!'

De Grote Aanschouwer keek hoe de sterrenstelsels

Maar jeetje, vroeg hij zich af, hoe dan?

en planeten ronddraaiden, maar werd daar alleen maar

'Ik kan me niets voorstell�n dat nog volmaakter is

duizelig van. Toen keek hij naar de dieren die overal

dan volmaakt en ik kan me ook niets voorstellen dat

rondrenden, aten en nog meer kleintj_es maakten, maar

minder volmaakt is dan volmaakt,' redeneerde hij,

daar werd hij alleen maar slaperig van.

'maar misschien kan ik iemand bedenken die dat wel

Alles in de Denkbeeldige Speeltuin werkte precies zoals hetde heletijd hoorde, dus hoe kon de Grote Aan schouwer dan ooit Verrassing & Verrukkin g ervaren? Dat kon hij niet. Dus verveelde hij zich nog steeds.

kan!' Aldus bedacht de Grote Aanschouwer een eindige versie van zichzelf, een Kleine Aanschouwer, en zette die in zijn Denkbeeldige Speeltuin.

En was hij nog steeds verdrietig. En zo was de Illusie van het Zelfgeboren.

Toen, op een dag, kreeg de Grote Aanschouwer weer een idee.

Maar helaas, de Kleine Aanschouwer wist dat hij in

'Misschien kan ik mij de Denkbeeldige Speeltuin

feite de Grote Aanschouwer was, dus wist hij alles over

zodanig voorstellen dat hij niet volmaakt is,' dacht hij.

alles. En zo verveelde hij zich nog steeds en was hij nog

'Als alles niet altijd Volmaakt Klopt, zou hij mij ook

steeds verdrietig.

kunnen Verrassen & Verrukken!'

'Wat heeft het voor zin om een Denkbeeldige Speel

Jammer genoeg kon de Grote Aanschouwer, omdat

tuin en een Kleine Aanschouwer te hebben als ik nog

hij Volmaakt Volmaakt was, zich geen Onvolmaakt

steeds niet Verrast & Verrukt kan worden?' vroeg de

heid voorstellen, dus was hij nog steeds verdrietig.

Grote Aanschouwer zich af.

184 De mythe van de schepping

De mythe van de schepping 185

'Geen enkele zin,' antwoordde hij.

dat de Kleine Aanschouwers deed huiveren van Angst

'Totaal geen zin,' beklemtoonde hij nog eens.

en maakte dat ze liever de andere kant opkeken. En zo was de Illusie van Emotie geboren.

En toen, op een <lag, kreeg de Grote Aanschouwer alweer een idee. 'Misschien,' dacht hij, 'kan ik het geheugen van de

Aldus had de Grote Aanschouwer de twee problemen

Kleine Aanschouwer, die ik eigenlijk gewoon zelf ben,

opgelost die de oorzaak waren geweest van zijn ver

weghalen. Dan kan ik de Denkbeeldige Speeltuin gaan

veling en verdriet.

ontdekken zonder te weten wie ik werkelijk ben. Ik zou

Een probleem dat de verveling en het verdriet van

de hersens van de Kleine Aanschouwer een blinddoek

de Grote Aanschouwer had veroorzaakt, was zijn Vol

kunnen omdoen, dan zou ik wel Verrassing & Verruk

maakte Volmaaktheid. Voor de Grote Aanschouwer

king kunnen ervaren!'

moest alles altijd Volmaakt Kloppen. Een plus een

En zie! Het werkte! De Kleine Aanschouwer liep rond, speelde en ging op onderzoek uit. Alles was een bron van Verrassing & Verrukking, totdat een leeuw hem opat.

moest altijd twee zijn. Een plus een kon nooit eens drie zijn, of drieendertig, of een stuk taart. Maar voor de K/.eine Aanschouwers lag dat anders. De Grote Aanschouwer was Volmaakt Volmaakt en kon de Denkbeeldige Speeltuin niet onvolmaakt

En zo was de Illusie van Onwetendheid geboren.

maken, maar hij kon wel zorgen dat de Kleine Aan schouwers hem onvolmaakt aanschouwden. Onvol maaktheid kon niet liggen in dat wat aanschouwd wordt, maar wel in het oog van de Aanschouwer.

Nu bedacht de Grote Aanschouwer een heleboel

Een plus een moet altijd twee zijn, maar de Grote

Kleine Aanschouwers en strooide ze door heel zijn

Aanschouwer kon wel een beetje rukken en trekken

Denkbeeldige Speeltuin. Hij verwijderde hun geheu

aan de Kleine Aanschouwers, zodat ze zouden geloven

gen en blinddoekte hun hersens, zodat ze zich niet

dat het drie was, of drieendertig, of een stuk taart.

meer konden herinneren wie ze werkelijk waren, of

Natuurlijk waren de Kleine Aanschouwers in

weten wat er werkelijk aan de hand was. Waar ooit dat

werkelijkheid Puur Gewaarzijn, net als de Grote Aan

geheugen had gezeten was nu een angstaanjagend gat

schouwer, maar omdat ze Denkbeeldige Schepsels

186

De mythe van de schepping

187

waren, kon hun gewaarzijn worden vervormd, ver

Aanschouwer incognito. Dus waren al hun avonturen

wrongen, in de war gebracht, voor de gek gehouden en

in werkelijkheid zijn avonturen.

gewoon holderdebolder de kolder krijgen.

'Nu heh ik heel veel vrienden,' riep de Grote Aan schouwer uit, 'en zal ik nooit meer eenzaam zijn.'

En zo was de illusie van Nonsens geboren. En zo was de Illusie van Verbinding geboren. Het andere probleem dat verdriet en verveling bij de Grote Aanschouwer had veroorzaakt, was zijn Onein dige Oneindigheid. Hij zag alles, wist alles en was alles, dus kon hij nooit Verrast en Verrukt worden.

Het was alsof hij een Supergeweldige televisie had met

Maar voor de Kleine Aanschouwers lag dat anders.

miljoenen kanalen die hij allemaal tegelijkertijd kon

De Grote Aanschouwer kon niet eindig zijn, maar de

bekijken. Hij was de ster in elk programma en kon al

Kleine Aanschouwers konden dat wel. Ze konden een

die drama's, strijd, komedies en tragedies zelf ervaren.

begin, een midden en een einde hebben. Ze konden

Hij kon gek, onverstandig, wijs, raar, idioot, slim en

hierzijn maar niet daar, nu maar niet toen, ditmaar niet

alle geweldige dingen zijn die hij nooit in zijn eentje

dat. In feite waren de Kleine Aanschouwers net als de

had kunnen zijn.

Grote Aanschouwer ook Oneindig omdat ze in werke

'Oh, welk een vreugde!' riep de Grote Aanschouwer

lijkheid de Grote Aanschouwer waren, maar omdat ze

uit. 'Nu zal ik mij nooit meer vervelen. Nu kan ik lachen

denkbeeldig waren, konden ze ook warden voorgesteld

en zingen, dansen en spelen! Ik kan heldhaftige en

als piepkleine gepolariseerde eenheden die elkaar

laffe, vriendelijke en wrede <laden begaan! Ik kan

konden aantrekken en afstoten.

creeren en procreeren en co-creeren en miscreeren! Ik kan slimme leugens en domme waarheden geloven! Ik

En zo was de IUusie van Harmonie en Conflict geboren.

kan mij vergissen en onnozel en bang en gemeen zijn. Ik kan schurk zijn en held, krankzinnig en heilig, crimineel en slachtoffer, boer en koning! Ik kan schit terende steden scheppen en ze in een handomdraai

En nu speelden er dus heel veel Kleine Aanschouwers

vernietigen! Ik kan plezier en pijn ervaren en alle

in de Denkbeeldige Tuin van de Grote Aanschouwer.

emoties; kwelling net zo goed als vervoering, lijden

Ze beleefden allemaal hun eigen avonturen. En ook al

niet minder dan vreugde, haat net zo goed als liefde,

wist geen van allen het, ze waren allemaal de Grote

maar laat ik niet te veel investeren in vrede en

188 De mythe van de schepping

De mythe van de schepping 189

tevredenheid, want die zijn behoorlijk saai, en werke lijk, wat heb je daar nu aan?

Lof der Bullshit En zo overwon de Grote Aanschouwer de merkwaardige problemen van Volmaakte Volmaaktheid en Oneindige Oneindigheid. Nu is de Grote Aanschouwer zo geluk kig dat hij in zijn handen wil klappen, maar de enige

Alsje oog in oog staat met een bepaald gegeven, dan zie

handen waarmee hij kan klappen, zijn die van jou. Dus

je dat de zon op beide kanten wordt weerkaatst, net als

Grote Aanschouwer, klap nu met beide handen van Verrassing & Verrukking!

op een kromzwaard. Je voelt hoe de zoete snede door merg en been gaat en met plezier beeindigjeje carriere als sterveling. Leven ofdood, het enige waarnaar we verlangen is de werkelijkheid. Laat ons, als we echt sterven, de doodsrochel in onze kelen horen en de kou in onze ledematen voelen; en !aat ons zolang we leven gewoon doen wat we doen. Henry David Thoreau

horeau had ongelijk. Eigenlijk hebben de meeste denkers uit de geschiedenis voor wie ik een grote

waardering heb, voor 99% ongelijk. Voor 1% gelijk

hebben is wel de hoogste score op de menselijke gauss curve. Met werkelijkheid bedoelde Thoreau waarheid en daar snakt niemand naar. Zelfs Thoreau snakte niet naar de waarheid. Hij had alleen een milde afkeer van bullshit, wat niet bepaald hetzelfde is. Bij iedereen kan

190

De mythe van de schepping

Lof der

Bullshit

191

de grens van wat hij aan bullshit kan verdragen over

eerlijk gezegd is niet alleen die lunch zo verdomde

schreden worden. Deze geeft alleen maar aan wanneer

idioot, het is met alles zo. Waar trek je een grens? Je zou

je je nog op je gemak voelt en maakt je nog niet waar

nooit meer in een restaurant of de levensmiddelen uit

heidsgek.

de supermarkt kunnen eten als je jezelf niet voor de

Het heeft geen zin erop te wijzen dat de regering of

gek kon houden wat betreft de kwaliteit, veiligheid en

de maatschappij Orwelliaans is, want alles is Orwel

herkomst van het voedsel. Mijn dokter bekommert

liaans. Iedereen die je ontmoet draagt een masker en

zich om mijn gezondheid, de priester bekommert zich

het enige wat je hoeft te doen om de knorrige ouwe

om mijn ziel, mijn bank om mijn financiele situatie,

baas achter Sinterklaas Kapoentje te zien is zijn baard

dit restaurant gooit er niet met de pet naar, mijn vrien

afrukken. Diogenes is op zoek naar een eerlijk mens,

den en familie praten niet over mij zoals ik over hen

maar hij kan er geen vinden omdat alle mensen intrin

praat, politici werken voor de mensheid, godsdiensten

siek oneerlijk zijn, 66k de mens op zoek naar een

bekommeren zich om de waarheid, justitie om het

eerlijk mens.

recht, de zorg om gezondheid, journalisten zijn eerlijke,

Het vergt een complex energetisch proces om te

evenwichtige mensen, aan deze volwassene kan ik

zien wat er niet is en niet te zien wat er wel is. Die

mijn kinderen toevertrouwen, die agent onderwerpt

energie heet emotie en het proces is dubbeldenken.

zich elke ochtend na het opstaan aan een rigoreuze

Dubbeldenken is niet iets wat we zo af en toe doen, we

morele inspectie, verliefdheid is liefde, biologische

doen het altijd en overal. Zelfs zeggen dat we persona

producten zijn veilig, deze pillen zullen mij beter

ges op een podium zijn bekent dat we het feit niet

maken, ik ben geen nummer, mijn leven heeft beteke

willen zien dat er geen podium is en dat we onze

nis, mijn mening doet ertoe, mijn stem telt, ik zal door

fantasietjes helemaal alleen uitleven in de kale uitge

leven in mijn kinderen, ze zullen altijd aan me blijven

strektheid van Voor Altijd Niets, en zelfs dat is bullshit.

denken, ik ben speciaal, ik ben echt, ik doe ertoe... enzovoorts, enzovoorts. Je moet jezelf bij alles voor de gek houden om alleen al de dag door te kunnen komen. Het is de lepel suiker die helpt om de werkelijkheid te

Uit praktische behoefte schuiven we ons ongeloof alle

kunnen doorslikken.

maal voor ons uit. Ergens diep in jezelf weet je heus

Het lijkt alsof je ouders de enigen zijn waarop je

wel dat je fastfoodlunch eerder ongezond is dan voed

echt kunt vertrouwen in het leven, maar die kun je juist

zaam. Je kunt net zo goed varkensvet op een pakje siga

niet vertrouwen. Je kunt ze vertrouwen in zoverre ze

retten smeren en dat opeten, maar je eet het toch. En

het beste met je voorhebben. Maar wat wil dat zeggen?

192

Lof der Bullshit

Lof der

Bullshit

193

Dat betekent: eet je groenten op, maak je huiswerk,

word je verbonden. We hoeven niet heel ergverbonden

neem je pillen in, zorg dat je hoge cijfers haalt, ga naar

te zijn, maar we kunnen niet ongebonden zijn. We

de kerk, ga naar school, neem een baan, trouw, krijg

hebben een publiek nodig dat onze voorstelling beves

een paar baby's en behandel je kinderen net zoals wij

tigt. Dit kan een onnozele volleybal zijn zolang we er

jou behandeld hebben. Kortom, pap en mam zijn totaal

maar in geloven en het idee hebben dat we gezien

geindoctrineerd en zien het als hun taak om jou ook te

warden. Zolang we beseffen dat we gezien warden,

indoctrineren. Welkom in de machine.

voelen we dat we leven. Zonder ten minste een emoti onele band die ons aan de droomstaat bindt, zou deze geen emotionele dimensie hebben en wij daardoor ook niet. Wij zijn allemaal gestrand op een verlaten eiland

Jeremiah Johnson was geen natuurliefhebber, hij was

omgeven door Voor Altijd Niets, dit is voor ons alle

een bullshit-hater en een eenzaam, hard leven in de

maal de echte werkelijkheid. Alleen moeten we tegen

bergen was zijn enige alternatief voor een bullshit

elke prijs onwetend blijven van deze waarheid en dat

leven. Misschien had hij liever het tropische eiland in

blijven we door emotionele banden aan te gaan die zo

Cast Away gehad, dat eiland waar Chuck Noland zo

illusionair en eenzijdig zijn dat in geval van nood een

graag van af wilde. Of misschien zou hij, net als Chuck

levenloos voorwerp ook kan volstaan. De band tussen

Noland, beseft hebben dat ten minste enig menselijk

moeder en kind kan echter lijken dan die tussen Chuck

contact vereist was om niet stapelgek te warden. Een

en Wilson, maar hij is daarom nog niet meer waar. Elke

half teruggetrokken leven in de bergen leiden is een

verbinding is een illusie. Zolang we ons verbonden

ding, maar alleen op een eiland zijn is het aardse equi

voelen, zijn we.

valent van Voor Altijd Niets. Dat is nul bullshit, en iets wat echt niemand wil.

Ikzelf kan goed leven met heel weinig menselijk contact, maar ik kan niet zonder. Dat heeft niets te

Chuck Noland vindt dat hij te alleen is en dus moet

maken met eenzaamheid of verlangen, maar met de

hij Wilson creeren. Wilson is niet zomaar een cinemato

behoefte om nog een heel klein beetje de illusie te

grafische ingreep, een sidekick bij wie Chuck zijn

hebben dat ik hier ben, en echt. Wat ben jij, mijn denk

gedachten kwijt kan. Hij fungeert als menselijk gezel

beeldige lezer, anders dan een onnozele volleybal voor

schap waardoor het personage ten minste een emotio

wie ik mijn ding doe? Jij bent rnijn doel, mijn context.

nele band kan smeden. Een menselijke relatie hoeft

Ik spendeer een vrij groot gedeelte van mijn wakende

niet per se met een mens te zijn, maar ze moet er wel

uren in een of andere vorm van dialoog met jou. Je

zijn. Door met een iemand een verbinding aan te gaan,

maakt een essentieel deel uit van mijn leven. re bent

194

Lof der Bullshit

Lof der Bullshit 195

mijn Wilson. Je bent een goede luisteraar en zwijg zaam. Je lacht om al mijn grapjes en dat is precies zoals ik je graag heb.

Waarom gaat iemand die de wereld verzaakt in een hutje op een bergtop wonen? Omdat hij weg wil van de bullshit die alles bedekt. Waarom doet

hij een gelofte

Wat zijn televisie en radio anders dan elektronische

van stilte? Orn zijn innerlijke bullshit-fabriek te sluiten

Wilsons? Wat leveren sociale media anders op dan de

zodat hij geen wolken vette zwarte rook hoeft uit te

schijn van verbinding? Als een grafische gebruikers omgeving ook werkt, hebben we geen werkelijk bestaand mens nodig om mee te communiceren. We geloven dat er aan het andere eind een mens zit en mis schien is dat ook zo, maar misschien ook niet. Wie kan het wat schelen? Het maakt niet uit met wie of wat we ons verbinden, zolang we ons maar verbonden voelen. Misschien is menselijk contact over een paar jaar achterhaald door een AI-vriendschapsprogramma met de naam Wilson. En misschien hoeven we weer een

blazen telkens als hij een medemens ontmoet. Wat bedoelt Jeremiah Johnson als hij vol verachting ver klaart: 'Ik ben in een stad geweest?' Hij bedoelt dat de enige reden voor zijn harde, eenzame bestaan weggaan van de bullshit is. Wat bedoelt'Thoreau met 'de modder en het slijk van meningen en vooroordelen, van tradi tie, waanideeen en schone schijn, de aanslibbing die de gehele aardbol bedekt?' Hij bedoelt bullshit. We kunnen nooit vrij zijn van bullshit omdat

paar jaar later onze kamer niet meer uit omdat Wilson

bullshit het medium van de droomstaat is. We bevin

de werkelijkheid op de muren projecteert en vervol

den ons er niet in, we zijn het. Je kunt het vlies op het

gens rechtstreeks in onze hersenpan, terwijl we onze

water van een vijver wegscheppen, maar als je het

levens drijvend in glazen potten doorbrengen. Of mis

water wegschept is het geen vijver meer, dan is het

schien is dit al miljoenen jaren geleden gebeurd, is dit waar we nu zijn en dromen we alleen maar dat het niet zo is. Wat is het verschil tussen geloven dat je in een

gewoon een leeg gat. Met andere woorden, proberen om vrij te zijn van bullshit is alleen maar meer bullshit.

luxueus restaurant een steak zit te eten en geloven dat je in een onderaards oorlogsgebied bent en een kom metje melkachtig snot eet? Ik zou het werkelijk niet weten, maar geef mij toch maar de steak.

Zou je meedoen aan een groepszelfmoord zodat je een ritje naar de hemel zou kunnen bemachtigen in een ruimteschip dat verborgen ligt achter een passerende komeet? Ben je het eens met theologen die geloven dat de weggesneden voorhuid van Jezus met hem mee ten hemel is gestegen en nu nog te zien is in de ringen van

196 Lof der Bullshit

Lof der

Bullshit 197

Satumus? Geloof je dat mensen met een donkere huid

We denken dat we rationele wezens zijn die de spot

door God vervloekt zijn en 'wit en aantrekkelijk' kunnen

kunnen drijven met iedereen die minder rationeel is

warden als ze wat meer moed zouden tonen?

dan wij, maar wat als we zouden vragen: 'Wat als?' Wat

Geloof je dat er vijfenzeventig miljoen jaar geleden

als we

niet rationeel zijn? Wat als begoocheling vooraf

een galactisch heerser was die zesenzeventig planeten,

gaat aan perceptie? Wat als op de een of andere manier

inclusief de aarde, onder zijn hoede had en die, om

ons begrip niet toereikend kan zijn of als we misleid

overbevolking op zijn planeten tegen te gaan, de

warden? Wat als we betoverd zijn en slapen, maar het

mensen opriep voor belastingcontroles, maar in plaats

idee hebben dat we wakker zijn? Je kijk op de wereld

daarvan hen inspoot met een verlammend goedje, hen

berust volledig op je zintuigen, maar wat als het bewijs

vervolgens naar de aarde vloog, ze bij elkaar gooide

materiaal van je zintuigen niet ontvankelijk wordt ver

rond vulkanen waar hij waterstofbommen tot ontplof

klaard? Dan zou heel je argumentatie ten gunste van

fing bracht en ze zo allemaal om zeep bracht? En dat die

het bestaan van het universum afgeserveerd worden en

heerser toen valstrikken klaarzette, zoiets als elektro

kunnen we aan kogelvrij ondergoed en de hemelvaart

nische vliegenvangers, om de miljoenen opgeblazen

van het Heilig Preputium net zoveel geloof hechten als

zielen die overal rondzweefden te vangen, waarna hij

aan wat dan ook. Het is niet de bullshit die we geloven

ze naar speciale bioscopen bracht en hun daar instructie

die ons vasthoudt in de droomstaat, nee, het is de

films liet zien?

bullshit waar we nooit vraagtekens bij zetten.

Draag je gewijd ondergoed dat je beschermt tegen vuur, kogels, ziekte en dood? Geloof je dat je een kip kunt rondzwaaien rond je hoofd zodat zij jouw zonden absorbeert, waama je haar slacht en te eten geeft aan de armen? Zie je af van alle kleding en bezit je alleen maar een pauwenveer en een kalebas om water uit te drinken? Geloof je dat gele kleding dragen verboden moet worden? Dat gapen satanisch is? Dat alle honden afge maakt moeten worden? En dat iedereen die niet gelooft wat jij gelooft gedwongen moet warden om kokend

Geen mens is een eiiand, helemaal op zichzelf. Iedereen is een stukje van het vasteland, een deel van het geheel. Als een kluit aarde wordt weggespoeld door de zee, wordt Europa een stukje kleiner. De dood van ieder mens vermindert mij, want ik hen betrokken bij de mensheid. Laat daarom nooit iemand vragen voor wie de klok luidt, hij luidt voor u.

water te drinken, verbrand, verminkt, gekruisigd en verdoemd moet worden tot de hel?

198

Lof der Bullshit

John Donne

Lof der Bullshit

199

Zijn is alleen zijn. Ieder mens is een eiland, geheel op zichzelf, en geen enkele Wilson kan dat veranderen. De leugen is dat de klok luidt voor jou, maar als hij dat echt zal doen, zul je hem helemaal niet horen, omdat

De griezelvallei

je in feite dood bent. Dus ga je gang en laat vragen voor wie de klok luidt, hij luidt voor een andere arme sukkel.

Ik geloofdat ik de ]Uosofen al hoor tegenwerpen dat een leven in dwaasheid, illusie, bedrog en onwetendheid alleen maar ellendig kan zijn, maar dat is het niet - het is menselijk. Desiderius Erasmus, 1466-1536

en Cursus in Wonderen zegt dat wat werkelijk is niet

bedreigd kan worden en dat er niets onwerkelijks

bestaat. De Bhagavad Gita zegt dat het onwerkelijke

nooit is en dat het werkelijke nooit niet is. In beide gevallen is het woord 'werkelijk' relatief, terwijl we eigenlijk een term die een absolute waarde uitdrukt nodig hebben. Daarom veranderen we de uitspraak in: 'Niets waars kan bedreigd worden. Niets onwaars bestaat.' En: 'Het onware is er nooit. Het ware is er nooit niet.' Nu zijn beide uitspraken correct. Waarheid is. Onwaarheid niet.

200

Lof der Bullshit

De griezelvallei

201

staat mag dan wel echt zijn, maar hij is niet waar. Het kan lijken alsof hij bestaat, maar dat doet hij duidelijk niet. Brahman is gewaarzijn, Maya is dat wat verschijnt. Brahman is eenvoudig, Maya is allesbehalve eenvoudig. Geleerden en wijzen doen veel moeite om Maya te begrijpen. Ze conduderen meestal dat haar paleis der

Goeie genade! Heb je gezien wat we zojuist hebben

begoocheling, de droomstaat, zowel werkelijk als

gedaan? We hebben een eenvoudig antwoord gegeven

onwerkelijk is. Dit is helemaal correct, zolang we het

op een eenvoudige vraag! Laten we het even goed

erover eens zijn dat de woorden werkelijk en onwerke

samenvatten. Als waarheid onveranderlijk is, en de

lijk in feite niets betekenen.

werkelijkheid veranderlijk, dan is de werkelijkheid

De vraag is: is de werkelijkheid echt? Door te zeggen

onwaar. Dit klopt, we doen er nog eentje. Als onwaar

dat ze zowel echt als onecht is, geven de geleerden en

heid niet bestaat, en de werkelijkheid is onwaar, dan

wijzen toe aan hun achterban. Ze willen niet op zoek

bestaat de werkelijkheid niet. Ja, ze kloppen allebei.

naar een echte baan en als ze overal gaan rondbazuinen

Zeggen dat de werkelijkheid niet werkelijk is mag dan

dat de werkelijkheid niet echt is, zullen hun volgelin

kletskoek zijn, maar die kletskoek is wel waar.

gen hen ontslaan en andere geleerden en wijzen

Goh, ik ben best goed in wat die wetenschappers

inhuren die niet zo uit hun nek kletsen. Ik vind het niet

doen. Eigenlijk zou ik nu drie dingen mogen wensen.

erg om uit mijn nek te kletsen en ga dus rustig verder.

Oke, ten eerste wens ik dat wensen paarden waren, dan

Ik zal de vraag beantwoorden.

hoefden bedelaars niet te Iopen. Ten tweede wens ik dat

De werkelijkheid moet werkelijk zijn, want de naam

het Berlinisches Polytechnikum mij een eredoctoraat in

zegt het al, maar de werkelijkheid is niet waar. Er

de filosofie toekent, waar ik dan een supermodel op

bestaat geen 'waarkelijkheid'. Subjectief gezien is de

afstuur die hem namens mij afwijst en een protest

werkelijkheid echt en objectief gezien is waarheid

toespraak houdt tegen protest-toespraken. Ten derde

waar. We kunnen zeggen dat het universum zowel wer

wens ik dat alle universiteiten hun faculteit filosofie

kelijk als onwerkelijk is, maar we kunnen niet zeggen

sluiten en het geld doorsluizen naar onderzoek in

dat het universum zowel waar als onwaar is. Dat is het

kunstmatige intelligentie, zodat robots de mensheid

niet. In feite kunnen we met zekerheid zeggen dat het

kunnen wegvagen terwijl ik nog jong genoeg ben om

universum onwaar is, net zoals we met zekerheid

ervan te kunnen genieten.

kunnen zeggen dat onwaarheid niet bestaat. De droom-

202

De griezelvallei

De griezelvallei 203

niet kunnen bevatten omdat er geen Maya is om te bevatten. Ze bestaat niet, maar zeg dat liever niet tegen

haarzelf. Ze bestaat dan wel niet, maar je woont in haar Maya is gemakkelijk te begrijpen als we beseffen dat er

huis en geloof me, ze heeft een heel antler gevoel voor

geen Maya is. Dit is de echt-maar-niet-waar-tweedeling.

humor dan jij.

Niemand kan bier met zijn verstand bij omdat het te

Wat Maya ook mag zijn, ze doet niets zomaar. Ze is

zeer tegen onze intuitie, ons gevoel, tegen alles wat

onderworpen aan onschendbare regels die we kunnen

alles indruist om te kunnen

waamemen als patronen, ervaren als het stromen van

voor de hand ligt, ja tegen

geloven. Hoe kan de werkelijkheid niet waar zijn? Als

energie en begrijpen als de mechanische structuur van

ze werkelijk is, dan moet ze ook waar zijn. Maar als ze

de droomstaat. Op het niveauvan de uiterlijke verschij

niet waar is, dan kan ze ook niet werkelijk zijn, toch?

ningswereld ervaren we onszelf als druppels in de

We kunnen niet begrijpen dat de werkelijkheid onwaar

oceaan, maar voor wat betreft de onderliggende struc

is, omdat er niets is om te begrijpen. Er is daar niets.

tuur zijn druppel en oceaan onmiskenbaar een. Zodra

Net als bij een droom kun je haar observeren, meedoen

je je ogen opent en voldoende tijd hebt gehad je aan te

en interpreteren, maar niet begrijpen.

passen, wordt die onderliggende eenheidsstructuur

Erasmus zag de verhouding hartstocht versus de

veel zichtbaarder, beter te hanteren en echter dan wat

rede als vierentwintig op een, waarbij de rede gelokali

er zich aan de oppervlakte voordoet. De prijs is dat het

seerd was in een krap hoeltje in ons hoofd, terwijl de

magische koninkrijk boven zijn glans verliest en er een

rest van het lichaam geregeerd werd door hartstochten.

kloof zal zijn die alleen voor jou zichtbaar is in de ver

En daarom raak je weer helemaal bedwelmd door de

binding met de nog steeds betoverde mensen daarbo

werkelijkheid van de werkelijkheid zodra je van <lit

ven, als je eenmaal terecht bent gekomen in de service

boek opkijkt, hoe je je ook kunt vinden in dit verhaal

tunnels beneden - de mechanische onderwereld waar

over de droomstaat. En dat is maar goed ook, want de

het verhaal eindigt en de kostuums worden afgelegd.

werkelijkheid is immers echt, het loont niet de moeite

Kortom, je bent dan een volwassene op een plek die

om te beweren dat ze dat niet is.

bedacht is voor kinderen.

Geleerden en wijzen die Maya beschrijven, nemen

Wat is de wereld toch klein.

meestal hun toevlucht tot woorden als onzegbaar, raad selachtig en ondoorgrondelijk, maar dat zijn gewoon verschillende manieren am te zeggen wat ze eigenlijk meteen al behoren te zeggen, namelijk dat we Maya

204

De griezelvallei

De griezelvallei 205

Ik zie patronen als energiestromen waar ik subtiel op

vallei. Zo komt iemand in wie het spirituele zintuig

afgestemd ben en waar ik mee samenwerk. Deze hogere

nog niet is ontwaakt over op iemand bij wie dat wel het

manier van functioneren is niet het unieke domein van

geval is: griezelig menselijk, maar op de een of andere

de Ge'integreerde Staat, maar mijn ervaring is dat deze

manier ook weer niet menselijk. En het gaat niet om

veel efficienter, consistenter en naadlozer werkt wanneer

een enkeling, maar om iedereen.

de scheiding brengende invloed van verkeerd-weten is

Misschien is er een gemeenschappelijk archetype

verdwenen. Ego houdt ons af van een geintegreerd

dat verklaart waarom we slaapwandelaars, monsters en

bewustzijn zoals een blinddoek ons op een zonnige dag

zombies altijd op dezelfde manier afbeelden: met de

in duistemis hult. Als het verduisterende masker van

ogen dicht, de armen uitgestrekt, blind voortsjouwend,

het ego is afgelegd, openen zich nieuwe manieren van

levend, maar chaotisch. Wat als je wakker zou warden

waamemen, weten en handelen. De werkelijkheid zoals

en constateerde dat iedereen er zo uitziet? Wat als

je die nu ervaart zal slechts een herinnering zijn aan een

Wonderland in werkelijkheid Zombieland is? Wat als

schemerachtige, niet tot bloei gekomen toestand.

de apocalyps in Zombieland al plaats heeft gevonden

In de Gei:ntegreerde Staat zullen juist-weten,

en wij verloren hebben? Wat als jij nu, op dit moment,

juist-handelen en juist-willen net zo natuurlijk zijn als

een zombie bent? Wat als geloven dat dit niet waar is

zien, horen en je evenwicht bewaren, en niet meer of

slechts een van de symptomen is? Wat als de werkelijke

minder wonderbaarlijk. Dit juiste-zijn is om zo te

Erfzonde de afscheiding is, en de werkelijke Val van de

zeggen ons spirituele zintuig. Mensen bij wie het spiÂ

Mensheid niet uit Genade, maar uit Helderheid is? En

rituele zintuig nog niet ontwaakt is, lijken slechts

als je daarachter bent gekomen, zou je dan terug willen

half-geboren, alsofhet hoogstens dronken peuters zijn,

naar die stomvervelende Hof van Eden? Of besluit je

of erger, grommende mutanten.

dat het probleem niet is dat je een zombie bent, maar

De kunstmatige intelligentie kent een fenomeen dat de griezelvallei wordt genoemd. De term verwijst

dat je moet ontwaken? Leuk allemaal.

naar een lijn op een grafiek die steeds verder omhoog gaat naarmate we ons steeds meer op ons gemak voelen bij een robot die alsmaar menselijker wordt. Die lijn

blijft gestaag omhoog gaan totdat de robot te menselijk,

Zo'n bril waardoor je naar een 3D-film kijkt vervormt je

griezelig echt wordt. Als er dan een ongemakkelijk

waameming, maar hij zorgt er wel voor dat de 3D-film

gevoel ontstaat, dat overgaat naar verwarring en afkeer,

werkt. Je kunt hem afzetten, maar dan wordt het

duikt de lijn dramatisch naar beneden - de griezel-

scherm wazig en ben je losgekoppeld van het drama

206

De griezelvallei

207

waar je naar zat te kijken. Dan ben je de enige bioscoop

werkelijkheid is. Het enige altematief is een clonk.ere,

bezoeker die niet meegesleept wordt en wat heeft het

lege kamer. In de Geintegreerde Staat hen je nog steeds

voor zin om naar de bioscoop te gaan als je je niet laat

in de bioscoop met het publiek, maar je bent niet meer

meeslepen? Je kunt nu alleen nog wat rondlopen en

een van hen. In de wereld maar niet van de wereld

naar beneden kijken waar de bioscoopgangers nog

betekent in het theater, maar niet van het drama dat

steeds 'vastgeketend' zijn in hun stoelen, nog altijd

zich afspeelt. Is dat wat je wilt? - ik speel nu even voor

opgenomen in hun fictieve universum. Je gaat wat

advocaat van de duivel. Het punt is: dit hele gedoe

rondneuzen in de bioscoop. Je kijkt waar het toilet

wordt geafficheerd als een spirituele zoektocht, maar

papier en de geurtabletjes liggen. Je drukt een paar

eigenlijk is het heel iets anders. Daarom is het ver

gummibeertjes achterover. Je bestudeert alles wat er

standig om van tijd tot tijd te stoppen en jezelf af te

zoal komt kijken bij het runnen van een bioscoop

vragen of je werkelijk op de plek waamaar je op weg

complex en neemt de hele tent over, maar genieten van

bent aan wilt komen.

de film kun je niet meer. En dat was om te beginnen de enige reden waarom je naar de bioscoop ging. Oat was jouw leven daar op het scherm, het waren jouw mensen, jouw context, jouw drama. Nu, kome wat komen moet,

De waarheid omtrent jezelf ligt in de kern van je wezen,

is dat er alles niet meer. Dus moet je gaan bedenken

zoals singulariteit in het centrum van het universum.

wat je nog wel hebt. Zo is het als je lucide bent in een

Jouw universum is alleen van jou en draait rond het

wereld die ontworpen is om je onder te dompelen in de

nulpunt van je gewaarzijn. Door je ego te verliezen en

sub-lucide ervaring. De prijs van ontwaken is dat jij in

singulariteit te bereiken, wordt de eenheid van het zelf

een schijnwereld de enige bent die solide en betrouw

en geen-zelf geopenbaard en ben je vrij om mee te

baar is. Je hoort nog wel geluiden en je kunt beweging

doen aan het vormen en het co-creeren van je persoon

onderscheiden, maar de werkelijkheid waarin iedereen

lijke werkelijkheid. Gewaarzijn is onveranderd, maar

opgaat, is voorjou slechts een vage abstractie. Natuurlijk

de vervormende ego-lens is nu weggehaald. En dus

kun je proberen om weer op je plaats te gaan zitten en

word je geconfronteerd met een gewijzigde versie van

de bril op te doen, maar de bubbel die uit elkaar is

de werkelijkheid waarin alles er nog hetzelfde uitziet

gespat kan nooit meer heel worden.

maar anders werkt.

'Het is niet echt,' zeg je tegen jezelf, 'de film is niet

Dit heeft een prijs. Door de ego-lens weg te halen,

de werkelijkheid.' Maar dat zie je toch verkeerd. De

haal je ook de derde dimensie van de droomstaat weg.

mensen en de film zijn echt omdat dit wel degelijk

Precies zoals je 3D-bril afzetten je uit een 3D-film haalt.

208 De griezelvallei

De griezelvallei 209

Maar die film is nu juist het hele punt van de bioscoop.

droomstaat en wordt wakker uit de droomstaat. Niets

Ook al is hij niet waar, hij is wel leuk. Door je los te

in het universum van verschijnselen is solide, niets

maken van je personage, maak je je los van je leven.

heeft substantie, dus overleeft niets het distillatiepro

Dat is niet goed of slecht, maar het is zeker iets om

ces, behalve gewaarzijn zelf. Waarmee je ook begint,

rekening mee te houden. Door de magische lens van

het enige wat over zal blijven is bewustzijn. Dit is waar

het ego te verwijderen, beroof je de wereld van haar

het woord geest in feite op slaat. Geest is het eindpro

emotionele d.iepte en kleur. De prijs voor de waarheid

duct van een distillatieproces en een d.istillatieproces is

is de illusie. Maar illusie is het hart van de droomstaat

pas voltooid wanneer louter zuivere geest overblijft.

en de droomstaat is je thuis. Waarom zou je de betove ring verbreken en ontwaken tot de werkelijkheid van een lege doos? Ja, je bent de totaliteit, net als Brahman, maar ook, net als Brahman, hen je moeilijk tevreden te

Volgens mijn gekleurde mening is de Geintegreerde

stellen. Zo bezien lijkt het er eerder op dat je jezelf

Staat het enige doel van elke vorm van menselijke

tekort doet wanneer je je ketenen losmaakt, je ogen

spiritualiteit, groei en ambitie. Dit is de richting van de

opent en rode pillen inneemt. En wat heeft het voor zin

reis die iedereen in de Afgescheiden Staat moet volgen.

om jezelf tekort te doen? Cui bono?

Je kunt namelijk nergens anders been. Een kuiken in een ei heeft maar twee keuzes: in het ei blijven of eruit breken. Je kunt in de neutrale drijfkracht-zone blijven hangen of uit je comfortzone breken en terechtkomen

De spirituele zoektocht is geen proces van zelfontplooi

in een eenzame, maar veel weidsere ervaring van de

ing vanuit het hart, maar een harteloze zelfvernieti

droomstaat en die, wie weet, zelfs achter je laten.

ging. Als een feniks moet je uit de as van je personage

Mijn ongekleurde mening is echter dat mijn

verrijzen. Als je de werkelijke essentie van iets, van

gekleurde mening niet juist is. Hoe je het ook wendt of

alles, wilt kennen, moet je je personage met alle kracht

keert, je kunt nergens heen, dus maakt het niet uit

die in je is vernietigen en dan zien wat er overblijft. Als

waar je naartoe gaat. Je kunt de Boeddha doden en het

er inderdaad nog iets overblijft, hen je nog niet klaar.

ego om zeep helpen, maar Brahman kun je geen haar

Dit proces van zelfdistillatie is de enige spirituele beoe

krenken, dus kun je helemaal doen en laten waar je zin

fening die leidt tot ontwaken, alle andere zijn bedoeld

in hebt. Doe wat gij wilt, volg je eigen geluk, waarom

om het tegenovergestelde te bereiken. Vernietig het

niet? Welke ster zou beter zijn om je koers te bepalen?

ego en wordt wakker in de droomstaat, vernietig de

210

De griezelvallei

De grote puzzel

Wat is alles toch raar vandaag! En gisteren ging alles nog zijn gewone gangetje. Ik vraag me af of ik vannacht veranderd ben. Laat me eens nadenken: was ik nog dezelfde toen ik vanmorgen opstond? Ik rneen mete herinneren dat ik me toch een beetje anders voelde. Maar als ik niet meer dezelfde ben, dan is de volgende vraag: wie ben ik dan in hernelsn.aam? Ah, dat is de grote puzzel!

Alice, Lewis Carroll

k was wat weggedut terwijl ik zat te werken en word wakker door een klop op de deur. 'Welke nieuwe hel is

dit nu weer?' citeer ik opnieuw en roep: 'Korn binnenl',

in de veronderstelling dat het ook deze keer Maggie wel zal zijn. Wie anders zou het op deze plek kunnen behalve zij of Lisa? Maar het is geen van beiden. Ze komt binnen, kijk vluchtig om zich heen en loopt dan naar de tafel waaraan ik bij het licht van een kaars zit te werken. Ze trekt een pakje sigaretten zonder

De grate puzzel

213

filter onder een van haar pofmouwtjes vandaan en

'Er bestaat geen

gelijk.

En geloof me, ik heb overal

steekt er eentje op. Ze blaast de lucifer met een rook足

gezocht. Alles is relatief; zo verduiveld relatief dat ik er

wolk uit en gooit hem op de grond. Ik ben verbaasd dat

laaiend en horendol van kan warden.'

ik niet n6g verbaasder ben haar te zien.

'Zo, wat een grote woorden.'

'Wil je iets drinken?' vraag ik. 'Glaasje wijn?' 'Ik ben een meisje van zeven en een half, perverse足

'Hou je kop, met je blotebillengezicht. Ik loop nu al anderhalve eeuw in die puzzeldoos rond met zo'n bela足 zerd

ling die je bent!' 'Nou, je lijkt heel volwassen voor een meisje van

schortje aan,

verdomme nog aan toe. Heb jij ooit

een schortje aan gehad?'

zeven en een half,' zeg ik op een toon waarvan ik denk

'Nee, ik niet.'

dat hij past bij een kind.

'Het gaat z6 vervelen.'

'Praat niet tegen me alsof ik een baby ben. Ik ben oud genoeg om je betovergrootmoeder te kunnen zijn.' 'Ooh,' zeg ik, 'je bent een vampier!' 'Hou op met die flauwekul. Ik ben niet in de stemming.' Ze klimt op de stoel tegenover mij. 'Waarvoor ben je dan wel in de stemming?' vraag ik. 'Heb je ook drugs? Korn op, geef me wat.' 'Drugs? Eh nee, heb ik niet. Misschien wel aspirine.' 'Jezus, daar heb ik wat aan.' Ze springt op uit de stoel en loopt naar het haard足 vuur. 'Ik begrijp niet goed wat hier gebeurt,' zeg ik. 'Toch is het vrij simpel,' legt ze uit. 'Voor jou hen ik een personage dat je aan het stelen bent, is het niet?' 'Nou,

opnieuw aan het bedenken,

zou ik eerder

zeggen...' 'En voor mij ben je een personage in mijn droom dat denkt dat hij over mij schrijft, dat is zonneklaar.' 'Zonneklaar. En hoe weten we nu wie gelijk heeft?'

214

De grote puzzel

De grote puzzel 215

'Maar je bent Alice! Kinderen van alle leeftijden zijn dol op je!' 'Dat is wat ik altijd zeg tegen de winkelbediende als ik een pakje sigaretten en een klein flesje jajem wil kopen. Maar dat helpt niet.'

werkelijkheid is? Nee, niet echt.' Ze staart me een hele poos aan en schudt dan haar hoofd.

'Je bent niet wat ik had verwacht.'

'Hoe lang hen je hier al mee bezig?'

'Als je denkt dat jij over mij schrijft, doe het dan

'Dit? Oh, bijna dertig jaar, denk ik.'

anders.' 'Hoe dan?' 'Trek me om te beginnen straatkleren aan. En maak me achttien jaar en heel erg hot.' 'Zo werkt dat niet. Je komt gewoon uit mijn pen zoals je emit komt. Je bent nu eenmaal Alice. Je bent zeven en een half en je draagt een schortje.' 'En praat als een zeebonk en rookt als een schoorÂ steen?' 'Ja, ik weet niet zo goed waar dat vandaan komt.' 'Dan ben je dus niet echt een auteur, eerder iemand die maar wat opschrijft.' 'Dat heb ik zelf ook vaak gezegd. Kun je me ook anders dromen?' 'Misschien doe ik dat al en heb je het niet door.'

'Jezus,' snuift ze verachterlijk, 'je hebt de hersens van een kind.' 'Niet tegen de politie zeggen,' antwoord ik. 'Oh,' zegt ze na een pauze, 'de gendarmerie, ja. Erg grappig.' 'Zeg dat wel. Winnie de Poeh zou zich rot gelachen hebben.' 'Ja, net als die keer toen ik de vulling uit zijn lijfje heh gesloopt omdat hij met zijn hoofd vastzat in mijn honingpot.' 'Jezus, dat wil ik allemaal niet weten.' Ik pak mijn glas en loop naar de haard. 'Als ik hier wegga,' zegt ze, 'hou jij op te bestaan, weet je

floep!- als een kaars.'

'En als ik stop met schrijven - poef!-weg ben je.'

'Dat is een goed punt, vanuit jouw perspectief dan.'

'Was dat maar zo.'

'Dat is het enige dat ik heb.'

Ik denk na over een antwoord maar kan er geen

'Kun je me ook iets raars laten zeggen?' 'Ik heb liever dat je me iets interessants laat zeggen.' Ze zit op de stoel naast het haardvuur, legt haar voeten op de rand en staart in de vlammen. 'Heeft Morpheus je niet een beetje kunnen helpen?' vraag ik.

216

'Die zwarte Humpty-Dumpty? Die een niveautje hoger is gestegen en denkt dat hij de meester van de

De grote puzzel

bedenken. Ik nip aan mijn wijn. 'Ja, neem nog maar een wijntje,' merkt ze op, 'dat werkt heel goed voor jou.' 'Je bent echt een onbeschoft kreng, weet je dat?' 'Dat hoort er nu eenmaal bij,' snuift ze en spuugt een beetje tabak in de vlammen.

De grote puzzel

217

'Je zou eerder tegen Lewis Carroll zo onbeschoft moeten zijn,' suggereer ik haar. 'Charles? Weet je dan niet dat hij dood is?' 'Eh, jawel, maar...'

'Begrijp

haakt. 'Toe maar, zeg het maar,' zegt ze, terwijl ze de as van haar sigaret op de grand tikt.

je dan niet dat ik gevangen ben in een

droom? Begrijp je niet dat ik

uitblaast, waarbij ieder kringetje gracieus in het vorige

alles kan doen, maar niets

'Wat moet ik zeggen?' 'Vyasa, Krishna, voor de draad ermee.'

kan veranderen? Ik kan oom Charles nu, op dit

'Zit jij soms in mijn hoofd?'

moment, hier binnen laten komen en hem laten walsen

'Zoals jij in het mijne. Of misschien is er maar een

met jouw hond, maar het is allemaal een droom. Begrijp

hoofd en zitten we daar allebei in. Wie weet. Wie kan

je dat clan niet?'

het wat schelen? Ga door met je stomme verhaal.'

'Natuurlijk, en ik kan jou op de tafel laten springen en...'

'Voorzichtig, ik ben heel erg populair.' '... en je de horlepiep laten dansen en een dubbelÂ zinnig liedje laten zingen.'

'Oke, in het begin van het Mahabharata, in de versie van...' 'Ja, ja, de versie waar jij de voorkeur aan geeft. Krishna is dus de schepper van het universum waar ze allebei in verblijven, maar Vyasa is de schrijver van het

'Maar kun je dat echt? Werkelijk waar? Kun jij mij

gedicht waar ze beiden in figureren. Nadat ze bij elkaar

dat echt laten doen? Kun je achter je pc zitten en mij zo

zijn gekomen vragen ze zich af wie van hen de antler

portretteren?'

schept. Klopt dat zo ongeveer?'

'N ou nee, waarschijnlijk niet.'

'Zo ongeveer.'

'En ik kan oom Charles ook niet laten verschijnen.

'Twee slangen die elkaars staart opeten?'

Ik hoef het zelfs niet te proberen, dus wat hebben we

'Of elkaar baren, misschien.'

hier nou aan? Ik ben niet de dromer van mijn droom

'Walgelijk. Ik heb dit allemaal al met de Rode Koning

en jij bent niet de auteur van jouw boek. Hoe slim we

besproken en met die achterlijke Twiedels. Je zou toch

ook mogen zijn - zo lucide, zoals jij zou zeggen - we

denken dat er ooit een eind aan komt.'

zitten nog steeds in die duivelse puzzeldoos.' 'Denk je dat dit echt waar is?'

'Niets is waar,' snauwt ze onbehouwen.

'Ja, goed, ik ben dus niet

door de spiegel gegaan, ik

'Zei Hitler dat ook niet?'

hen er alleen maar in gegaan. Bestaat alles wat er sindsÂ

'Gooi nu niet het kind met het badwater weg,'

dien is gebeurd alleen maar uit de bewegingen van

antwoordt ze, terwijl ze een serie rookkringetjes

218

'De oneindige spiegel.' Ze denkt er even over na.

De grote puzzel

mijn geest?'

De grote puzzel

219

'Een vlag beweegt niet, de wind beweegt niet, de geest beweegt niet. Wat beweegt wel?' Ze wrijft met haar vingertjes in haar oogjes en kreunt.

Het witte

'Ik krijg hoofdpijn van die Zenshit. Waarom is een

konijn

raaf als een schrijftafel? Omdat ze allebei heel erg brandbaar zijn. Wat is daar nou zo moeilijk aan?' Ze gaat verzitten op een bil en krabt aan haar kont. Dan mikt ze haar peuk in het haardvuur en mist het op

Materie is voornamelijk geest, dermate verzwakt door de

een paar meter na.

kracht der gewoonte dat het punt is bereikt waarop het

'Oke, zegt ze, terwijl ze weer een sigaret opsteekt,

doorbreken van deze gewoontes uiterst moeilijk is.

'wijn.' 'Eh, ik weet niet zeker of dat een goed...'

Rupert Sheldrake

'Jij bent in mijn hoofd, ik op jouw bladzijde. Wat is het probleem?' 'Alles wat verschijnt.' 'Jezus nog aan toe,' kreunt ze, terwijl ze een rookÂ wolk uitblaast en een wind laat als van een waterbuffel, 'fuck alles wat verschijnt.'

it gepraat over de droomstaat is allemaal mooi en aardig, maar zodra je weer met beide benen op de

grond staat en terug bent in de gewone wereld, lijkt

deze materie heel ver weg en absurd. Maar is het dat ook? Is het slechts slim, maar hol geklets? En ook al zit er iets in, wat dan nog? Wat heb je eraan als het niet de wereld is waarin je leeft? Maar het is de wereld waarin we leven, als we ogen hebben om te zien. En we hebben ogen om te zien, zoals we allemaal weten, want we gebruiken ze immers al. We hoeven alleen maar te leren ze vaker en beter te gebruiken en zo moeilijk is dat niet.

220

De grote puzzel

Het witte konijn

221

het niet bewijzen, je kunt het niet herhalen, maar je weet dat het gebeurd is en je weet ook dat het meer is dan louter toeval omdat het te vaak gebeurt en omdat Een materialist is iemand die gelooft dat de fysieke materie de enige werkelijkheid is en dat alles, met inbegrip van gedachten en emoties, verklaard kan worden in termen van fysieke verschijnselen. Los van hun oppervlakkige overtuigingen, leven de meeste mensen vanuit een materialistisch perspectief. Dit wil zeggen dat ze de werkelijkheid beleven vanuit het laagste en meest gemakzuchtige gezichtspunt. Dit is de zienswijze op het niveau van de kudde. Maar als

je genoeg van dat soort dingen meemaakt om te weten dat er meer is dan het oog kan zien. Dit zijn de alle daagse, doodgewone wonderen en dat is waar je naar moet kijken. Je kijkt waar je weet dat er meer is dan het oog kan zien. Het zijn die rare, kleine dingen waar we ons meer bewust van moeten worden a-ls we boven de mentali teit van de kudde uit willen stijgen. Het zijn die kleine glimpen achter het gordijn die je laten zien waar en wie

we meer willen zien en de dingen beter willen begrij

je werkelijk bent. De meeste mensen slagen erin om

pen, moeten we boven de kudde uitstijgen. Zelfs als

die mini-wondertjes van zich afte zetten ofte negeren.

ons standpunt maar een klein beetje stijgt, kan dat al een wereld van verschil uitmaken. Maar hoe doen we dat in de praktijk? Met de tweelingkrachten focus en intentie; door scherper te kijken en beter te zien. Maar waar moeten we naar kijken? Wat moeten we zien? Waar kunnen we ons hier in dit schijnbaar materialistische universum op focussen, zodat we door de kosmische laag heen kunnen kijken naar wat - als er al iets is - daaronder ligt? Goed datje het vraagt. Let op, hetAlledaagse Wonder.

Zo lukt het ze om vast te houden aan hun alledaagse blik op de wereld. Toch is de mystieke dimensie van het leven z6 duidelijk zichtbaar dat je daadwerkelijk moet dubbeldenken om het niet te zien. Wonderen gebeuren. De implicaties van alleen al deze constatering kunnen alles veranderen, als je ze de kans geeft. Een verstrooid iemand ziet misschien een paar keer per jaar of nog minder tekens van een verbin ding tussen zijn gedachten en de werkelijkheid. Een oplettend iemand kan deze connecties een paar keer of vaker per <lag opmerken. Ikzelf leef uitsluitend op dit

Ik bedoel niet het wonder van de geboorte, de

subtielere niveau, maar ik ken mensen die daar veel

opgaande zon, of de gsm-die-een-kogel-laat-afbuigen,

meer op afgestemd zijn dan ik. Het gaat om dingen die

maar het gewone soort wonder dat we allemaal voort

we elke dag kunnen zien. Ze verdienen extra inspanning

durend ervaren: een telefoon die rinkelt en dan blijkt

en erkenning omdat ze het zichtbare aspect zijn van de

het iemand te zijn aan wie je net zat te denken. Je kunt

222 Het witte konijn

onzichtbare wereld waar mystiek bet nieuwe normaal is.

Het witte konijn

223

Doodgewone wonderen nodigen je uit tot een dieper

tussen binnen- en buitenwereld, tussen waar je op

inzicht in het zijn. Deze uitnodiging accepteer je door

hoopt en de resultaten, tussen alle mogelijke manieren

er aandacht aan te schenken. We hebben geen grote,

waarop iets niet goed ging en opeens juist wel. Voel je

spectaculaire wonderen nodig om ons te verheffen

eigen energie binnen de grotere energetische ruimte.

boven de kudde, we hoeven alleen maar de kleine won足

Je afgescheidenheid is niet waar. De hindernis tussen

dertjes te respecteren, de wonderen die niet eens op

jou en de Ge1ntegreerde Staat heb je zelf opgeworpen

een wonder lijken. Het zijn slechts merkwaardige

en je voedt haar met je eigen energie. Dingen die

gebeurtenissen, zoals een deja vu of intuitie, of je dage足

kenmerkend zijn voor de Geintegreerde Staat gebeuren

lijkse horoscoop. Alsof je een paar nieuwe ogen hebt.

de hele tijd om je heen en je bent je daar al van bewust.

Het deel van jou dat die kleine wondertjes ziet en weet

Het is dus gewoon een kwestie van er meer en beter

dat ze echt zijn, dien je te koesteren.

naar kijken. Begin nu. Maak een intentieverklaring in

Misschien doe je al aan een of andere vorm van toe足

de vorrn van een logboek, artikelen, een blog, dagboek,

komst voorspellen zoals astrologie, Tarot of de I Ching,

brieven aan Beste Jed, je eigen boek; wat ook maar helpt

maar zorg dat je daar niet in blijft hangen. Het gaat niet

om je te focussen en je intentie scherp te houden. Je

om het wonder of de toekomst voorspellen. Wat voor

bent al tot hier gekomen omdat je er van nature door

leidraad je ook volgt, waar het altijd op aankomt is

aangetrokken wordt. Laat die kracht jou nu verder

verder. Het gaat erom dat je het witte konijn volgt, het

brengen.

is niet belangrijk wie er belt of dat het een gunstige dag is om op paarden te wedden.

Het is een beetje giswerk wat ik doe, maar waarom ook niet? Iedereen kan het zien, dus jij toch ook? En het verschil tussen niet-lucide, sub-lucide en lucide is een kwestie van niveauverschil, toch? Het enige wat ik zeg is dat je wakker kunt worden door wakker te

Als je door de afgescheiden kosmische laag heen wilt

worden. Als je wakker wilt worden, wordt dan wakker.

breken naar de ge'integreerde structuur van de droom足

Dat lijkt mij logisch.

staat, kun je dat doen zoals je alles doet. Schijn er met

Zo moet je het dus aanpakken. Zo verhoogt je

het licht van je geest op, met een gerichte intentie.

perspectief zich en zo zul je zien dat de afgescheiden

Begin met kleine wondertjes en ga dan verder. Kijk of

materialistische kijk op de wereld incompleet en

je patronen kunt waamemen. Zie hoe de dingen zich

onnauwkeurig is. Je zult beseffen dat de ge'integreerde

langs bepaalde lijnen ontvouwen. Kijk naar de relatie

droomstaat een geordend systeem is, dat niet bestaat

tussen je gedachten en gevoelens en je omgeving,

uit allemaal losse stukjes, maar een samenhangend

224 Het wit t e konijn

Het witte konijn 225

geheel vormt. Het is weliswaar nog niet de waarheid, maar wel een veel vermakelijker verhaal.

Waarom zou ik wensen Godbeter te zien dan vandaag? Op elk van de vierentwintig uren zie ik iets van God,

De wereld is transparant. Het enige wat je hoeft te doen om erdoorheen te kunnen zien is kijken. Alledaagse wonderen zijn zichtbare stukjes van een subtiel rijk, broodkruimels die je kunt volgen, uitnodigingen die de meeste mensen van zich af gooien maar die jij kunt aannemen. Het echte Wonderland is niet ondergronds, maar aan de oppervlakte, volledig in het licht. Alleen wij verblijven in de onderaardse duisternis van Sluimerland. Deze uitnodigingen zijn als het witte konijn dat je niet, zoals Alice, verder de diepte in leidt, maar naar boven en naar buiten. Een klein stapje, dat is alles wat er nodig is om de wereld te veranderen. Jij moet jouw stap zetten om jouw wereld te veranderen. Als je het af en toe ziet, is het zaak dat je het wat vaker ziet, en weer iets vaker, tot je het heel vaak ziet. Uiteindelijk kun je het in alles zien, in plaats van alles. Als een rontgenfoto waarop je het geraamte van de droomstaat ziet, alsof de materieÂ le wereld slechts een cosmetische laag is, die een veel reelere wereld bedekt. Dit is het pad naar helderheid,

en ieder moment zie ik God in de gezichten van mannen en vrouwen en in mijn eigen gezicht in de spiegel. Ik vindbrieven van God die op straat zijn gevallen allemaal ondertekend met Gods naam. Ik laat ze achter waar ze Uggen, want ik weet dat waarheen ik ga, er eeuwig en altijd andere zullen komen, precies op tijd. Walt Whitman

Whitman zat op het juiste spoor, alleen is het niet God die hij ziet. Hij ziet patronen, energie, de eenheid achter de veelvormige droom. Dit is het antwoord op de vraag die je stelt door een boek als <lit te lezen. Je kunt het zien als je weet hoe je moet kijken. Vraag jezelf: Wieben ik? en het antwoord is overal en altijd om je heen. De echte wijzen zeggen het al duizenden jaren, enhetis waar: Tat tvam asi. Dat zijt Gij.

naar ontwaken in de Droomstaat.

226 Het witte konijn

Het witte konijn

227

De poppenkast

We zijn h.ier op aarde om rond te lummelen. Laatje door niemand iets wijsliiaken. Kurt Vonnegut

enken is de grate gelijkmaker. Iedereen die een blik soep kan openmaken, kan denken. Daar is

geen geld, opvoeding, opleiding of grate intelligentie

voor nodig. Het is als een simpele rekensom: wanneer je een paar getallen bij elkaar kunt optellen, aftrekken en misschien nog een beetje algebra weet toe te passen, dan kun je net zo goed denken als wie dan ook. Mis schien niet zo snel, maar zeker zo goed. Je hebt geen opleiding nodig, geen leraren of een traditie, alhoewel een beetje kunnen schrijven en een fatsoenlijke biblio theek wel helpen. Je hebt ook nog mijn boeken als lei draad die, misschien kom ik nu wat onbescheiden over, je een stevige duw in de goede richting kunnen geven. Hoe dan ook, je begint daar waar je bent en je ziet wel waar je naartoe gaat. Ieder serieus denken leidt altijd

De poppenkast

229

naar dezelfde plek. Eerlijk denken betekent een vuur

waarin je je bevindt te werpen, waardoor je besluit om

aansteken en vuur zorgt altijd voor een verbrande

de nooduitgang naar buiten te trappen en voor een eersteklas weg-met-de-leugen vrije val te kiezen in

aarde. Dus vrijwel iedereen een denkt dat hij dat

kan denken, en vrijwel ieder ook doet. Maar vrijwel niemand

doet het. Dit zie je vanzelf als je eens goed nadenkt.

plaats van voor een angst-voor-de-waarheid vlucht. Er is geen reden om het niet te doen, zie je nu in, want in beide gevallen is de bestemrning hetzelfde. Maar

deze

Dan zul je begrijpen wat het effect ervan is en waarom

weg is tenminste jouw weg. Dat is het verschil dat

niemand het dus doet. Eerlijk denken betekent dat je

denken kan maken. Maar toch even een waarschu

in de afgrond kijkt en in de afgrond kijken betekent dat

wend woord: als je inderdaad begint te denken, hou

je hem betreedt. Dat is hetzelfde. Het is het meest

dan op met praten. Je kunt jewel voorstellen dat aan

beangstigende wat je kunt doen, maar het is het enige

stichters van brand en mensen die deuren opendoen

wat een verschil kan maken. Je kunt naties overwinnen,

in overvolle vliegtuigen niet bepaald populair zijn.

ziekten genezen, symfonieen schrijven, fortuinen bij elkaar verdienen en de meest grootse en fantastische dingen tot stand brengen zonder ooit je stoel te ver laten, of je kunt opstaan en in beweging komen en bij elke stap nieuwe werelden ontdekken.

We hebben alles wat hier besproken is bekeken vanuit

Je zit in een propvol vliegtuig dat op weg is naar

het gezichtspunt van het ego. Maar eigenlijk heeft dat

god-weet-waar, dat god-weet-wanneer gaat landen om

weinig zin, want ego is slechts een marionet en mario

god-weet-wat-voor-redenen. Je kunt wat tijdschriften

netten hebben geen gezichtspunten. Orn de droom

lezen, je veiligheidsriem omhouden, je nep-eten eten

staat werkelijk te begrijpen, moeten we hem beschou

en je fatsoen houden als een brave passagier, ofje kunt

wen vanuit het perspectief van de singulariteit. Laten

je stoel rechtop zetten, de tijdens de vlucht vertoonde

we de hele zaak eens omdraaien en bekijken vanuit de

film uitzetten en besluiten om de mysteries die je

kant van Brahman.

omringen en bepalen op te lossen. Dit betekent dat je

Schoonheid van de wereld, of essentie van de stof,

je besproken stoel zonder uitzicht aan het gangpad

de mens kan mij niet bekoren, man noch vrouw.

verruilt voor een stoel aan het raam met een oneindig

Mensen, de mensheid en menselijke toestanden

uitzicht, waardoor je opeens de ruimere dimensies van

kunnen mij niet erg boeien, en als de grote poppenkast

je situatie kunt overzien. Dit brengt je op het idee om

een kluns zoals ik al niet kan verrnaken, hoe kunnen

nog even een blik op de benauwde, kleine ruimte

we dan denken dat dit alles Brahman wel amuseert?

230

De poppenkast

231

Het antwoord, nee, de sleutel, is dat Brahman niet van een afstand waarneemt, zoals een bioscoopbezoeker naar een film kijkt. Brahman is Atman en Atman speelt zijn passende rol als personage. Atman kijkt niet alleen hoe Julia zichzelf doodsteekt met Romeo's dolk, Atman

magie van de droomstaat komt niet door Maya die Jou misleidt, maar door Brahman die

zichzelf misleidt.

Vanuit ons perspectiefis Atman Brahman, maar vanuit het perspectief van Brahman is Atman de hand in de pop die een spel opvoert. Nu is het zaak dat Brahman

is Julia die zichzelf doodsteekt. Want wat Julia ook mag denken over de hele zaak, Atman is Julia. Niet alleen is Atman Julia, er is geen Julia. Er is alleen Atman.

Als dat Brahman lukt, kan gewaarzijn zich vermaken

Brahman gelooft via Atman dat hij jou is in precies

functionerende droomstaat.

dezelfde mate waarin jij gelooft dat jij jij bent, dus wie heeft er gelijk? Waarschijnlijk Brahman, aangezien hij bestaat en jij niet. Atman is Brahman in de vorm van eindigheid en gebonden aan het ego en aan de droomstaat. Atman is geen onverschillige waarnemer, integendeel, hij is juist het

zelf van

het personage waarin hij verblijft. Als je

zegt Ik-Ben/Bewustzijn, dan is het Atman die spreekt.

vergeet dat het zijn eigen hand is waar hij naar kijkt. met wat er verschijnt en is er sprake van een goed Heb je dit nu echt niet geleerd op de basisschool? In het betere scheppingsverhaal zijn bet niet Adam en Eva die getransformeerd worden door de appel, maar God/Brahman die eet van de Vrucht van de Boom van Onware Kennis van de Dualiteit en wegzinkt in de droom van een afgescheiden gewaarzijn. In werkelijkÂ heid is er geen jij of ik of Atman of Maya, er is

alleen

Brahman. Brahman is dromer, dromend en de droom;

Jij bent niet verleid tot vergeten dat je Atman bent,

waamemer, waarneming en het waargenome. In de

maar Atman is verleid tot vergeten dat hij Brahman is.

droomstaat is Brahman kunstmatig opgedeeld in

Maar eerst heeft Brahman zichzelf ertoe verleid te geloven dat hij Atman is. Dit is zogezegd de erfzonde, de Allereerste Misleiding. Jouw ego is niet echtjouw ego, want er is in feite geen jij. Alles welbeschouwd is het Atman die ego-achtig onwetend is, niet jij. Jij bent

Atman, zodat hij de droom van een zelf kan dromen, maar het is niet is niet

mijn zelf,

want er is geen ik, en bet

Atmans zelf want er is geen Atman. Brahmans zelf, want er is alleen bewustzijn.

Het is

niet degene die misleid is, jij bent zelf de misleiding. Je bent een pop die eenheid wil bereiken met de hand die hem bespeelt, maar he, dat is niet jouw hand. Je bent Pinokkio die wenst dat de Blauwe Fee je levend maakt, maar je bent gewoon een stuk hout. De achterÂ liggende waarheid is dat jij niet-jij bent. De werkelijke

232

De poppenkast

In mijn ogen ben ik de meest coole, fantastische persoon die ooit heeft bestaan. Ik hoop dat jij ook, in je eigen ogen, de meest coole, fantastische persoon bent die ooit heeft bestaan. Dat is fijn. Als ik iemand mocht

De poppenkast

233

kiezen uit de hele geschiedenis om mee uit eten te gaan, dan zou ik mezelf kiezen. Eigenlijk doe ik dat al de hele tijd door te denken en mijn gedachten te uiten. Denken is voor mij als het oplossen van een puzzel en welke puzzel is nou mooier dan de werkelijkheid? Wat is die magische doos waar we ons in bevinden anders dan een puzzeldoos? In het begin stortte ik me op die puzzel met een maniakale gedrevenheid, maar sinds ik hem heb opgelost speel ik errnee, bewonder ik hem en vertel ik anderen wat ik heb geleerd. Waarom zou jij in je eigen ogen niet de meest coole, fantastische persoon zijn die ooit heeft geleefd? Jij bent het universum, de totaliteit. Dat is een keihard gegeven, ofwe nu met zijn miljarden zijn, of dat alleen jij bestaat. Dit is niet zomaar een leuk verhaaltje over unieke sneeuwvlokken met als boodschap dat jij speciaal bent omdat we allemaal speciaal zijn. Nee, het is letterlijk waar: als je zelfgewaar bent, ben je Atman, oftewel Brahman, oftewel alles. Ik herhaal: als je zelfgewaar bent, ben je Atman, oftewel Brahman, oftewel alles. Dit is de allerlaatste definitie van zijn, geen quasi mystieke new age bullshit. Misschien geef je de voorkeur aan het mooie verhaal over de sneeuwvlokjes, maar dit verhaal is waar. Voor wat het waard is: jij bent De Ene, en dat is niet niets.

234 De poppenkast

Bonusinhoud

Een spel zonder naam

239

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

24 5

N og achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

281 297

De betekenis van de schepping Goed genoeg is goed genoeg

315

Bonusinhoud

237

Een spel zonder naam

Gek en geleerde, hand in hand, wilden een tij doen keren. 'Er ligt onheil in het verschiet,' zei de erudiet, 'laten we daarover eens filosoferen.' Daarop schrok de gek en sprek: 'Je zit me toch niet iets aan te smeren?' 'Ik vrees,' zei de wijze zeer beslist, 'dat jouw hersens dat niet trekken. Misschien zou je eens een poging moeten doen, de boel wat op te rekken. Zodat zich soepel in je hoofd, een groei kan gaan voltrekken.' 'Mijn hoofd is perfect,' zei beledigd de gek. 'Nee, hetjouwe is echt ongewoon. Het lijkt of je dingen uitprobeert, met mij als proefpersoon. Liever doe ik een spel, met inzet nog wel, de verliezer doet een dansje, on his own.'

Een spel zonder naam

239

Het waren vrienden, de wijze en de gek,

'Nou kijk, we hebben drie regels slechts maar!'

zo ging althans het verhaal.

sprak de gek tot de erudiet.

'Een spel mijn vriend? Wat stel je voor?'

'Nurnmer drie en twee, zijn een beetje troubles,

zei de wijze dan ook amicaal.

maar de eerste is ferm als graniet.

Het antwoord terug kwam razendsnel:

Al vind ik het sterk, dat ik nu plots bemerk,

'Een spel met perk noch paal.'

dat-ie in mijn hoofd zat, maar nu even niet!'

Het leven van een dwaas, en van een wijze nog meer,

'Het begin,' zei de gek 'is in delen verdeeld,

kent een grillig en slingerend pad.

maar mijn greep op de zaak is labiel.'

Het tolt in het rond, gaat op en gaat neer,

'Laten we ergens beginnen, het eind dan misschien,'

zo ruig en onherbergzaarn als wat.

zei de wijze, nu ook wat fragiel.

Maar het mag dan een chaos zijn, een ding is fijn:

Maar in plaats van de antwoorden op alle vragen

op gebrek aan verdriet gaat het prat!

vonden ze niets, het resultaat was nihil.

'Ze zeggen doorgaans,' aldus zei de dwaas

Al hummend en neuriend gingen ze heen,

'dat ieder meer heeft dan een smoel.'

Op zoek naar de regels, maar ze vonden er geen een.

'Nou, ikke dus niet,' zei de erudiet,

'Hier niet, en daar niet,' riep de wijze.

'ik heb er maar een,

En de gek zei: 'Zijn we hier dan alleen?'

al had ik er voorheen,

Ze leken wel blinden, ze konden niets vinden,

In plaats van deze ene een heleboel?

ofschoon ze alles doorzochten, van top tot teen.

'Als niemand dat spelletje kent van jou,'

'lk ben zeer van de kook en ook nogal in shock,'

beleefd sprak de wijze zijn woorden,

overpeinsde de sombere wijze.

'hoe weten we dan, of de winnende man

'Als beroepsidioot is mijn droefheid zeer groot,

wel het recht op de winst toebehoorde?

en ik voel ook een zeker afgrijzen.

Want als ik het ben, die zal moeten dansen,

De onzekerheid knaagt, is het te veelgevraagd,

wil ik wel dat alles ging zoals het hoorde.'

nog iets toe te lichten over de handelswijze?'

240

Een spel zonder naam

241

'Ons dagelijks leven of een spel zonder regels, hebben voorschriften die op elkaar lijken. Het kan dat je dacht dat - ik als gek wellicht fout zat, wat je enthousiasme vast niet had doen wijken.

Dus ze dansten en draaiden, flaneerden en zwaaiden, en ze hupten en hapten en stepten en stapten. Ze dartelden en buitelden en zwierden in het rond, tot de zon onderging en de maan weer hoog stond.

Maar je bent geleerd, het spel is niet gecompliceerd,' zei de gek, 'dat zal hopelijk wel blijken.' 'Je doet het fantastisch,' zei de wijze orgastisch. 'Ik geniet echt enorm van ons spel. Maar ik dacht bovendien, volgens mij hen je kien, is er toch iets wat jij me niet vertelt?' De gek keek hem aan, wat een plotseling argwaan! als iemand de boel bedondert dan ben jij 't wel.' Met gezamenlijke intenties bedachten ze nieuwe conventies: dat de dwaas wijs kan zijn en de wijze een dwaas. Als er niks op het spel staat, dan speel je om niks, en een winnaar blijft uit dan, helaas. Oat begrepen ze al snel, zoveel zagen ze wel: sommige dingen weet je zonder diploma's. De wijze sprong op, stootte net niet zijn kop, en de dwaas boog tot vlak bij de grond. Zelf zouden ze nooit kiezen om een wedstrijd te verliezen, maar omdat iets hen inmiddels verbond kroonden ze elkaar tot winnaar van het spel en sprongen ze beiden in het rond.

242

Een spel zonder naam

:z43

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Het wonder, of de kracht die slechts een enkeUng verheft, is te vinden in hun ijver, toewijding en volharding, aangespoord door een dappere, vastberaden geest. Mark Twain

k wou dat je wat meer schreef over bidden en

Iaffi.rmaties en dat soort dingen,' zegt Maggie vanuit

het niets. Het duurt even voordat ik begrijp wat ze bedoelt.

'Daar valt niet veel over te zeggen,' antwoord ik. Ik

zit in mijn luie stoel voor een zachtjes brandend haardÂ vuur, en zij zit iets achter me op de bank.

'Daar zijn heel veel boeken over,' zegt ze. 'En ook

films. Er zijn een heleboel mensen die daar erg in

geinteresseerd zijn.'

'Oke,' zeg ik, 'en wat heeft dit met mij te maken?'

'Alleen dat je er wat meer over zou moeten zeggen,'

antwoordt ze.

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

245

'In een boek bedoel je?'

bij Sonaya, die leeft en ademt op het niveau van

'In bet boek waar je nu aan zit te werken, Droom

patronen en manifestaties, maar zoveel geeft Maggie

is het niet? Is manifestatie niet iets wat thuis

er nu ook weer niet om. Ze zit ergens tussen beleefd en

hoort in de droomstaat? Daar zou je toch veel over

persoonlijk geinteresseerd en is dus niet werkelijk

kunnen vertellen?'

geinteresseerd.

staat,

Ze heeft gelijk.

'Lang geleden heb ik me een poosje beziggehouden

'Er valt veel over te zeggen als je niet weet wat het

met de Cursus en boeken die er verband mee hielden.'

is,' zeg ik, 'maar bet belangrijkste is dat je de overgang

zeg ik. 'De toon was gezaghebbend, maar op een pret

maakt van de menselijke geboorte naar zelf-geboorte

tige manier, voor zover ik me herinner. Toch zie ik liever

en zelf uitzoekt hoe dit zit. Zorg dat je helderheid

dat gezag komt van iemand die het bij het rechte eind

bereikt, dan volgen de manifestaties vanzelf. De boeken

heeft dan dat het alleen maar zo klinkt. Hoe dan ook,

waar jij bet over hebt zijn voor mensen die dat niet

het essentiele verschil is altijd hetzelfde: wonderen en

begrijpen, dus proberen ze bet kunstje zonder dat ze

manifestaties zijn natuurlijke eigenschappen van vol

de basis kennen. Natuurlijk is het effect nogal grotesk.'

wassenheid. Volwassenheid is waar het om draait: bet

Maggie probeert bet verband te zien, terwijl ik

vermogen om de werkelijkheid vorm te geven en te

probeer dat niet te doen want daar heb ik geen zin in

beinvloeden maakt daar deel van uit. Voordat er helder

merk ik.

heid is, kun je de manifestatie het best gebruiken om

'Ik had ooit een kamergenote die zich bezighield

helderheid te verkrijgen.

met Een cursus in wonderen. Heb je dat gelezen?' Ik onderdruk een innerlijke kreun, maar met iets van nostalgie, want ik krijg niet vaak meer de kans om over deze dingen te kreunen. Ik herinner me dat ik in

Maggie heeft meer geraadpleegd dan alleen Een cursus

de tijd dat ik bet enigszins als mijn taak beschouwde

in wonderen, vertelt ze. Ze noemt ook een recente

mensen te behoeden voor bloemrijke valkuilen, heel

aanwas van boeken en films van bet type infotainment,

erg afwijzend stond tegenover dit soort leeg gepraat.

die dit soort dingen onder de verwarde massa versprei

Maar Maggie is geen leerling en ik ben geen leraar. Ik

den. Het is typische kost van de spirituele markt waar

ben alleen maar een tijdelijke oom en zij heeft een

verdienste is gebaseerd op populariteit die het moet

vraag gesteld over iets waar ik wat vanaf weet. Als ze

hebben van een suikerzoete inhoud. Wat is nu niet aan

werkelijk geinteresseerd was, zou ik aanbieden om

trekkelijk aan het idee dat we allemaal kleine Harry's

voor haar een verblijf van een paar maanden te regelen

en Hermiones zijn en dat het leven een groot

246 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

247

Zweinstein is? Ze laten zelfs een paar hedendaagse

en belangstelling komen niet overeen. Ik ben tegen

hogepriesters - natuurkundigen - opdraven ter onder

woordig in de ban van Bela Tarr en zij heeft iets met

steuning van hun correcte, maar zonder serieuze

lowbudgetfilms. Wat muziek betreft heb ik op dit

kennis van zaken gebrachte ontdekking dat het leven

moment een zwak voor Arvo Part, maar als ze me

meer is dan het oog kan zien. Met andere woorden, wat

vertelt waar zij van houdt, weet ik zelfs niet meer wat

op de lagere school slechts terloops behandeld zou

ze heeft gezegd. Momenteel vermaak ik me met econo

moeten warden, is opgeklopt tot een semi-mystieke

mie en het wereldgebeuren omdat ik van storm hou en

pseudowetenschap met genoeg glitter en glamour om

donkere wolken aan de horizon zie verschijnen, maar

het breedste maar minst geinformeerde publiek te

dat doe ik voor mijn eigen lol, dat is niet iets om over

bekoren.

te discussieren. We hebben geprobeerd om over andere

Eigenlijk zou ik de boeken moeten lezen en de films

dingen te praten, maar het verschil tussen ons is te

bekijken als ik ze wil bekritiseren, maar dat is niet echt

groat. Ze herhaalt ons verleden doordat ze probeert in

nodig en ik heb er ook geen zin in. Als de boeken en

mijn kleine interessesfeer binnen te dringen. Ik waar

films die Maggie noemde inderdaad een verandering

deer de moeite die ze doet en wil er ook best in meegaan

of verbetering teweegbrachten, als mensen daardoor

voor zover ik kan. Ik hou mezelf voor ogen dat ze mij

hun koers wijzigden van regelrecht vastgeroest zitten

niet in mijn boshut opzoekt omdat ik zo geestig en

naar een reele vooruitgang, dan zou ik er zeker belang

charmant ben, maar omdat ze een jong meisje op de

stelling voor hebben gehad. Maar het komt altijd weer

top van een eenzame berg is en ik nogal ongewoon

neer op een onbeduidende rage die vijftien minuten

ben. Ik weet zeker dat als we in Manhattan woonden,

helemaal 'in' is en daarna verdwijnt. Het thema zelf

ik haar nooit zou zien.

verdwijnt niet en Ben cursus in wonderen is waarschijn

'Maar toch kan het, he?' vraagt ze. 'Je hoeft geen

lijk nog het beste in zijn soort. Ik ben daarom blij dat

menselijke volwassene te zijn zoals jij bedoelt? Ieder

Maggie erin gei'nteresseerd is en niet in de een of

een kan wonderdingen doen?'

andere Tel Sell-reclame van drie ovo's over de won deren van wenskracht.

'N atuurlijk, tot op zekere hoogte,' antwoord ik. 'Iedereen kan en doet voortdurend uuuhhh, wonder

Ik heb het idee dat Maggie wat tijd met mij wil door

dingen. Als iemand die afgescheiden is de instructies

brengen maar ontdekt heeft dat ik geen gemakkelijke

in de boeken opvolgt, kan hij het er misschien beter

gesprekspartner ben. Het is niet zo dat ik bepaald

van afbrengen dan iemand die geintegreerd is, maar

onaardig ben, maar een alledaags gesprek gaat me niet

dat weet ik niet zeker. Het is eerder een functie die

zo goed af. We hebben het over films, maar onze smaak

voortkomt uit goed afgestemd zijn dan een kwestie van

248 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

249

wakker zijn. Wie beter zijn best doet, zal het ook beter kunnen, denk ik. Wees voorzichtig met wat je wenst is altijd een goede raad.'

boek wil behandelen en of de lijst met de vijftig princi pes uit Een cursus de juiste manier is. Misschien wel. Soms heb ik materiaal voor een boek dat helemaal uit geschreven, bijgeschaafd en bijna klaar is, om dan alsnog te besluiten het niet te gebruiken. En soms

1-3

MOEILIJKHEIDSGRAAD

'Ik heb een kopie gemaakt van de lijst met de vijftig principes van wonderen die in het begin van de Cursus staan,' zegt Maggie. 'Ik bedacht dat het leuk zou zijn jou hierover vragen te stellen.' Ik kan wel twee of drie redenen bedenken waarom ze <lit wil doen. De enige reden voor mij, behalve dat ik nu een vrij interessant thema heh om met Maggie over te discussieren, is dat het misschien iets is voor het boek. 'Dat kunnen we allicht proberen, als jij aanteke ningen maakt, oke?' 'Ja.'

'Oke, is het eerste principe er is geen moeilijkheids graad?' Ze haalt een paar bladzijden uit haar rugzak en vouwt ze open. 'Ja, geen moeilijkheidsgraad,' zegt ze, 'inderdaad.' 'Klopt.' Ze staat op, pakt pen en papier en laat zich in een hoek van de bank tegenover mij zakken, zodanig dat ik haar kan zien als ik mijn hoofd draai. Maya doet onge vraagd dienst als haar voetenwarmer. Ik kijk naar het haardvuur en vraag me af of ik dit onderwerp in het

250 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

verrast het me hoe goed dingen uitpakken waar ik weinig in zag. Ik ben daarom geneigd enige terug houdendheid die ik aanvankelijk voel terzijde te schuiven, vooral als iemand anders aanbiedt om een bijdrage te leveren. Mijn tijd isniet zo kostbaar dat ik het me niet kan veroorloven me af en toe te laten mee slepen op wegen die de fantasie prikkelen. Bovendien word ik ook niet overstelpt met bruikbare voorstellen tot samenwerking om zo'n prettig en enthousiast iemand als Maggie af te kunnen wijzen. 'Oke,' zeg ik, 'voordat we aan de slag gaan wil ik eerst even iets duidelijk maken. Alles wat ik hierover te zeggen heb is gebaseerd op hoe ik persoonlijk de dingen begrijp. Ik ben geen deskundige. Er is niet veel kennis mee gemoeid, alleen gezond verstand en erva ring. Ik weet wel zeker dat er ook factoren en invloeden zijn waar ik niets vanaf weet. Er zijn onderwerpen waar ik met volmaakt gezag over kan spreken, maar <lit hier hoort daar niet bij.' 'Klaar met je slag om de arm?' vraagt ze. 'Ik behoud me het recht voor om...' 'Genoteerd. Dus je bent het errnee eens dat er geen moeilijkheidsgraden zijn.' 'Ja. Gradatie speelt geen enkele rol. Grootte en moeilijkheid doen er niet toe, behalve voor zover ze de

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen 251

geest door twijfel kunnen vertroebelen. Als alle elemen

een droompersonage in een droomuniversum, maar

ten op hun plek zijn en er geen obstakels zijn, werkt

deze twee, zelf en omgeving, zijn in werkelijkheid een.'

het. Er is ook geen sprake van oordelen, mocht <lit later

'Dat klinkt heel mystiek.'

niet aan de orde komen. Het is ook niet zo dat je het

'Dat zal wel.' 'Kunnen we, gewoon voor alle duidelijkheid, ons

waard moet zijn.' 'Het is dus net toveren?' 'Het is net computer-generated imagery,

aan het woord wonder houden?' CGI.

Er is

geen verschil tussen het scheppen van een molecule,

'Onder mild protest,' mapper ik. 'Ik heb eigenlijk liever co-creatie.'

een boom, een bos, een paneet of een melkwegstelsel.

'Genoteerd. Zijn wonderen belangrijk of niet?'

Qua moeilijkheidsgraad komt het allemaal op het

'Nee, zeg ik, op zichzelf niet. Zo werken de dingen

zelfde neer.'

nu eenmaal.' 'Hoe zit het dan met fezus die op het water liep of

'De volgende, het tweede principe, zegt dat wonderen niet van belang zijn.'

water in wijn veranderde en zo?' 'fa, of Sjakie en de bonenstaak of de paraplu van

'Wonder is een slecht gekozen woord.' 'Wat is dan het juiste woord? Manifestatie?'

Mary Poppins.' Ze krabbelt haar aantekeningen.

'Nee, dat geeft nog steeds een kinderlijke manier

'De Bijbel wordt niet toegelaten als bewijs, vermoed

van kijken weer. Flow, integratie, goed afgestemd zijn, co-creatie, dat soort dingen bedoel ik. Het is een natuur

ik.'

lijk bijproduct van in harmonie zijn. Zorg dat je jezelf

'Inderdaad niet.'

op orde hebt, dan komen deze dingen vanzelf.'

'Even kijken,' zegt ze, 'nummer drie. Wonderen

'Misschien moet je een nieuw woord bedenken,' stelt ze voor.

gebeuren uit liefde. Liefde is de bron...' 'Nee, sorry, dit gaat te ver. Orn dat te staven moeten

'Het woord is het probleem niet, maar ik kan niet

we het begrip liefde helemaal opnieuw definieren. Dat

op het idee komen. Als je het afzondert, verlies je het,

is niet nodig of interessant, het is te veel moeite en erg

zoals wanneer je probeert zonlicht in je handen te

misleidend. De Cursus geeft het thema een nieuwe

vangen. De Ge1ntegreerde Staat, zoals de naam al zegt,

draai zodat het past binnen zijn eigen kader, maar het

bestaat niet uit afzonderlijke delen. Een wonder is geen

onderwerp kan prima op zichzelf staan. Volgende.'

bijproduct van een of antler grater programma, zoals

'Dus klopt het niet?'

dat vanuit een afgescheiden perspectief misschien

'Wat bedoel je?'

lijkt, of zoals het wordt verpakt door verkopers. fij bent

'fe zegt dus dat de Cursus niet klopt?'

252

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen 253

'Niet zozeer dat hij niet klopt, hij is eerder verdraaid. Wat dacht jij dan?' 'Nou ja, ik bedoel, ik dacht alleen dat hij zo ... ik weet niet...' 'Hij is geschreven vanuit, en voor, een afgescheiden perspectief. De Cursus heeft niets te maken met wijsheid of waarheid. Hij is gewoon een moderne Christelijke remix, maar je kunt onzin niet remixen tot iets wat klopt. Als je je cijfers niet kloppend kunt

'Stel je nu een paar gelukkige, zachtaardige mensen voor.' 'Oke.' 'Wat zijn ze aan het doen?' 'Niets,' zegt Maggie. 'Ze zitten gewoon wat te zitten.' 'Wil je een film over hen maken?' 'Dat gaat niet,' zegt ze, 'er gebeurt niets.' 'Precies. Ze zijn tevreden. Ze zijn niet gedreven om te veranderen of om iets recht te zetten of te creeren.

krijgen ga je ze niet bewerken, je veegt het bord schoon

Zander ontevredenheid is er· geen drama, geen con

en begint opnieuw.'

flict. De regisseur roept "Actie!" en er gebeurt niets. Als

'Maar hoe zit het dan met bidden en zo?'

je wilt dat ze interessant warden, moet je hun geluk

'Ik kan zeker begrijpen dat religieuze systemen

vemietigen, hen in beweging laten komen, iets laten

graag beweren dat het verrichten van wonderen een

doen, zoals God Ken en Barbie aanpakte. Dan kan

co-creatief proces is. Dat ze het zien als een kracht van

niet-gefocuste emotionele energie op iets gefocust

God of genade, dat ze het zich toe-eigenen en ge

warden en kan het verhaal beginnen. Het zal best leuk

bruiken om een geloof te ondersteunen, maar het

zijn om gelukkig te zijn, maar het is niet onderhou

religieuze element stuurt ons in de verkeerde richting

dend. Scheppers en vemietigers zijn half gek of erger

en doet niets anders dan een onvolwassen begrip

en het is die gekte die verandering teweegbrengt en de

versterken. Je hoeft co-creatie niet in een religieus jasje

werkelijkheid manifesteert. Ik kan het weten, want ik

te stoppen. Dit suggereert dat er sprake is van een

was knettergek.'

oordeel of dat je het waard moet zijn en dat is niet zo.

Ze pauzeert even onder het schrijven.

Slechteriken manifesteren hun verlangens net zo goed

'Ik denk niet dat iets dergelijks in de Cursus staat,'

als rechtvaardigen, misschien zelfs beter, aangezien brandende verlangens veel krachtiger zijn.'

zegt ze. 'Natuurlijk niet. Het is een boek voor mensen met

'Echt waar? Dat klinkt niet juist.'

halfslachtige gevoelens die dan ook halfslachtige

'Juist of eerlijk?'

resultaten krijgen. Bidden is een proces waar heftige

'Ik weet het niet, allebei, denk ik.'

verlangens bij komen kijken. Als het niet werkt, ligt het

'Doe je ogen eens dicht.'

aan het proces of de manier waarop je ertegenaan

'Oke.'

kijkt.'

254 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Twaalfma nieren om hetzelfde te zeggen

255

Ik stop even en denk na over Maggie's manier van kijken.

'Oke, goed, ik begrijp het wel, ja. Een dergelijk eenÂ voudig proces verpakken in de pracht en praal van een

'Ik vermoed dat je dacht dat je zwaaide met een

sprookje maakt het alleen maar onduidelijk, maar het

document van een veel groter spiritueel gewicht,' zeg ik.

idee klopt wel. Als je ontwaakt in de droomstaat, leer je

'Dat weet ik niet,' antwoordt ze. 'Ik dacht dat het simpeler zou zijn.'

nieuwe manieren van weten, begrijpen en navigeren kennen. Als je <lit Gods stem noemt wordt het idee van

'Het is simpel, dat is het nu juist. Het wordt vervuild

afgescheidenheid versterkt terwijl je juist voeling krijgt

door een heleboel verkeerde kennis. Maar zodra je door

met je eigen bredere dimensie. Het universum is geest

die modder heen bent, is het zo eenvoudig als wat. We

en jij bent geest, dus onderscheid maken tussen die

kunnen ook stoppen, als je wilt.'

twee is per definitie kunstrnatig.'

'Nee, ik wil doorgaan.'

'Dus Gods stem is niet echt een stem?'

'Ik ook. Ook al is het niet heel erg nauwkeurig, dat

'Nee, het is een zintuig, het spirituele zintuig;

wil nog niet zeggen dat het waardeloos is. Orn te

juist-weten, juist-handelen, dat soort dingen.'

kunnen blijven voortbestaan en succes te hebben op de

'Intu'itie?'

spirituele markt moet alles van waarde bedekt warden

'Inderdaad, de innerlijke stem. Als alles goed op

met een laag suiker. Wij halen er alleen de buitenste

elkaar is afgestemd, is er geen energetische storing en

lagen af om te kijken wat eronder zit en, relatief gezien,

kan de innerlijke stem duidelijk afgesteld worden. Als

ziet dat er best goed uit. Je had niets beters kunnen

het spirituele zintuig eenmaal is ontwaakt, vergeet je

bedenken om over te praten.'

hoe je vroeger te werk ging en mensen die nog wel op

'Oh,' zegt ze stralend, 'te gek.'

die oude manier functioneren komen dan behoorlijk gehandicapt over.' 'Zoals ik?'

4,5

HET SPIRITUELE ZINTUIG

'Ja en nee. Je bent een mooi voorbeeld van iemand die zich goed kan concentreren en focussen. Ik zou je

'Vier, wonderen betekenen leven. God is de schenker van...' 'Volgende.'

op de sub-lucide meetlat behoorlijk hoog plaatsen, richting bijna-lucide, wat waarschijnlijk komt door je eigen ontwikkeling en de invloed van je moeder. Je doet

'Wacht even,' zegt Maggie, 'hier staat dat Gods stem

precies wat je moet doen. Je speelt in de speeltuin, gaat

je zal leiden, dat alles wat je moet weten je verteld zal

naar school, woont in de stad, hebt relaties en leert

warden.'

films maken. Je weet duidelijk wie je bent en waar je

256 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

257

naartoe wilt. Ik weet dat wat ik zeg klinkt alsof wakker zijn goed is en in slaap zijn slecht, maar zo ligt het niet. Ik zou heel graag in jouw schoenen willen staan. Trek je niets aan van oordelen, doe gewoon wat je wilt doen en laat de dingen gebeuren. Zoals de Thelemieten zeggen: "Doen wat gij wilt zal het geheel van de wet zijn." 'Wat is een Thelemiet?' 'Ik mag doodvallen als ik het weet, maar dit is wat ze zeggen.' 'Maar het zou beter voor me zijn als ik in de Ge!nte greerde Staat was, toch? Want dan zou ik...?' 'Dat komt misschien nog, maar het heeft geen haast. Er hangt wel een prijskaartje aan. Speel nou maar, maak dingen en amuseer je. De combinatie van focus en intentie is alles wat je nodig hebt. Breng die twee samen als je iets wilt ondememen, en je zult meer magie aan jouw kant hebben dan je met een tover stokje tevoorschijn kunt toveren. Deuren zullen ver schijnen in dikke muren. Het universum zal zich omvormen naar jouw wensen. Dit is echt zo. Voor wat je maar wilt is het recept altijd hetzelfde: focus en intentie. Focus is het mentale aspect, intentie het emotionele.' 'En goed afgestemd zijn?' 'Dat is een aangeleerd zintuig. Je kunt het vergelij ken met je evenwicht bewaren. Dit is in feite een proces waarbij micro-aanpassingen plaatsvinden op een onmerkbaar niveau. Wat eruitziet als een positieve balans is eigenlijk een negatieve onbalans. Goed

258 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

afgestemd zijn werkt op dezelfde manier. Het houdt bij of je je op de goede weg bevindt en baseert zich op subtiele prikkels van dingen die niet kloppen.' 'Dus goed afgestemd zijn is heel erg belangrijk?' 'Ja. Als je niet verkeerd afgestemd bent door zelf zuchtige motieven en niet tegen de stroom in zwemt, kun je ervan uitgaan dat je werkelijke verlangens zich op een natuurlijke manier ontplooien. Het is net als bij de banden van je auto. Als ze oak maar even niet goed zijn afgesteld, zal er een trillihg door de auto gaan en in je lijf, zo registreer je dat er iets niet goed zit. Sommige mensen rijden rond in een ouwe rammelkar en hebben een heel hoge tolerantie voor woeste ritten, andere zijn wat verfijnder en heel gevoelig voor de minste trilling. Als je een ongehinderde toegang wilt hebben tot je innerlijke bronnen, dan ligt het voor de hand dat een rustig voertuig dit vergemakkelijkt en eentje met veel lawaai het belet.' 'Oke,' zegt Maggie onder het schrijven, 'en wat voor innerlijke bronnen zijn dat dan?' 'Die trilling kun je zien als een emotie en de inner lijke bran als het denken, maar deze termen zijn eigen lijk metaforen. Probeer je voor te stellen dat je iets uit je hoofd wilt berekenen terwijl een paar vervelende vrienden zo maar wat getallen roepen.' 'Emotie krijgt bij jou wel vaak een kwalijke rol toebedeeld.' 'Alleen voor zover ze botst met helderheid van geest. De oceaan waar we in zwemmen wordt gevormd door het denken, niet door het hart. Misschien zijn wij wel

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen 259

het hart, misschien zijn wij het hart in de zee van het denken. We kunnen dit niet uitsluiten omdat het inder daad zo is.'

Ik maak een grommend geluid. 'Ja,' zeg ik aarzelend, 'daar ben ik het mee eens. Zo kijk ik bijna nooit, maar er zit zeker wat in. In vergelij

'Het universum is uitsluitend geest, maar het miste

king met mijn veronderstelde publiek, de lezer zoals ik

een hart, dus heeft God ons geschapen,' zegt Maggie.

mij die voorstel, hen jij een gewone burger, geen

'Dat is goed. Dit bevalt me.'

strijder. Normaal gesproken ga ik ervan uit dat ik met

Ze schrijft het allemaal op en trekt er een cirkel

mensen praat die vooral vooruit willen komen, maar

omheen, zodat ik niet zal vergeten dat ze dit goed vindt.

als je alleen een betere ervaring van de droomstaat wilt

'Hoe dan ook,' ga ik verder, 'goed afgestemd zijn is

hebben, zoals jij zegt, dan is mijn antwoord: ja natuur

veel belangrijker dan wonderen kunnen verrichten.

lijk, waarom ook niet? Het universum is je instrument,

Wonderen verrichten is een coole kracht die ieder kind

speel ermee zoals je wilt.'

wel wil bezitten, maar het is alleen maar het zichtbare

'Maar dat is niet wat je gewoonlijk adviseert?'

effect van iets veel graters en veel beters. Veel interes

'Gewoonlijk zie ik geen reden voor mensen om

santer dan wonderen verrichten is ze terug te volgen

gelukkig te zijn in een kerker, terwijl ze gewoon weg

naar waar ze vandaan komen. Dat is waar het echt inte

kunnen gaan. Hun kettingen zitten niet op slot, de

ressant wordt.'

deur is niet vergrendeld, dus waarom zou je er blijven?

Ze schrijft, leest wat ze heeft geschreven en stelt een volgende vraag. 'En je hoeft niet in de Geintegreerde Staat te zijn om wonderen hun werk te laten doen, toch? Deze toestand werkt voor iedereen, is het niet?' 'Ja,' zeg ik, 'maar nogmaals, wat heeft het voor zin

Uit die kerker komen zou het doel moeten zijn, niet het beste ervan proberen te maken.' 'Maar dat is niet wat ik zou moeten doen?' 'Niet echt, niet nu, niet voordat alles lijkt op een kerker in plaats van op een groot feest. Als het tijd is om te vertrekken, zul je het niet hoeven te vragen. Je

om je gevangenschap in een kerker te verbeteren, als

bent op een geweldige plek, laat nu niet alles vallen

je die ook gewoon kunt beeindigen?'

waar je mee bezig bent door er iets verkeerds in te zien.

Het is een retorische vraag, maar dat vergeet ik haar te zeggen. 'Geluk?' stelt ze voor. 'Een fijner leven? Misschien is het verstandig om in wat jij de sub-lucide staat noemt te blijven en die prettige vermogens te hebben zoals intuitie, een diepere kennis, co-creeren en zo?'

260 1\vaalfmanieren om hetzelfde te zeggen

Volgende vraag.' 'Wonderen moeten onopzettelijk zijn. Ik veronder stel dat dit betekent dat ze op een natuurlijke manier moeten gebeuren.' 'Ja. Het wordt iets natuurlijks, niet iets wat je moet verrichten volgens bepaalde regels, zoals een magische

Twaalfmanieren om hetzelfde te zeggen

261

formule uit een boek met toverspreuken uitspreken. Je

of gebaseerd op angst of op de een of andere manier

hebt geen methode nodig, alleen wat helderheid en de

niet goed afgestemd. De term misleiding is een beetje

bereidheid om de dingen zich te laten ontvouwen.'

misleidend. Het is beter om te denken in termen van

'Er staat dat bewust geprovoceerde wonderen mis leidend kunnen zijn.' 'Als we bewust opvatten als zelfzuchtig in tegenstel

goed en niet goed afgestemd zijn.' 'Oke,' zegt ze, 'de volgende...' 'Hoeveel zijn er nog?' vraag ik.

ling tot authentiek, dan kan het niet anders of ze zijn

'Vijfenveertig.'

bet resultaat van misleiding. En laat ik het nog eens

'Nee toch. Laat zien.'

herhalen: <lit alles hier, de werkelijkheid, het univer

Ze overhandigt me de bladzijden. Ik kijk de lijst snel

sum, is uitsluitend geest en niets anders. De droom

door en ben opgelucht als ik 2ie dat we grote stukken

staat is geest, en jij bent geest. Emoties vormen de

kunnen overslaan. Ik geef de pagina's terug en Maggie

barriere die ons in staat stelt in een kunstmatig afge

zakt weer in haar stoel.

scheiden toestand te verkeren, maar afgescheidenheid

'En waarom doen we dit?' vraag ik.

is een kunstmatige sub-staat van de grotere kunstma

'Dat weet ik niet. Voor mij, voor jou, voor het boek

tige staat die wij de werkelijkheid noemen. Wat niet

dat je aan het schrijven bent? Misschien alleen om iets

betekent dat die daarom slecht of negatief of boos

te hebben waar we over kunnen praten. Je bent niet de

aardig is, alleen dat hij door een muur afgescheiden is

gemakkelijkste om mee te praten, weet je.'

van de universele geest. Dit is trouwens de muur

'Maak goede aantekeningen.'

waarvan Achab zei dat een gevangene erdoorheen

'lk weet hoe dat moet.'

moet breken, de muur die gesymboliseerd wordt door

'En probeer dingen met God en liefde over te slaan.'

de witte walvis. Als de muur is afgebroken en je

'Ook als het gaat om een juist idee met een verkeer-

verenigd bent met de universele geest, dan handel je op het niveau van door emoties aangestuurd denken en dit noemen we focus en intentie.'

de naam?' 'Je bent echt de dochter van je moeder,' zeg ik. 'Volgende.'

'Dit is echt goed,' zegt ze, terwijl ze rustig verder schrijft. 'Hoe kunnen wonderen nu het product van mis leiding zijn?' vraagt ze. 'Door zelfzuchtig te zijn in plaats van authentiek. Dit wil zeggen dat het proces niet goed begrepen is,

262

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

263

6,7

OVERGAVE EN LOSLATEN

'Zes,' zegt Maggie, 'wonderen zijn natuurlijk.' 'Ja.' 'Als ze uitblijven...' gaat ze verder. 'Dan is er iets verkeerd gegaan,' onderbreek ik haar. 'Dan ben je niet in balans, wat waarschijnlijk een emotionele reden heeft. Oat kan gebeuren. Je wacht, ademt en blijft gecentreerd in jezelf totdat alles weer op het juiste spoor is. Volgende?' 'Zeven. Wonderen zijn ieders recht, maar je moet wel eerst gelouterd worden.' 'Het woord recht is verkeerd, maar het idee is juist. Een loutering betekent dat het ego wordt afgelegd en er een wedergeboorte plaatsvindt in de staat waarin je ogen open zijn. Een loutering is te omslachtig; over gave en loslaten zijn beter. Je laat de illusie dat je de dingen in de hand hebt los, het ego dus, je ontspant in de energetische omgeving, oftewel de droomstaat.' 'En dan weet je wat je pad is?' 'Pad? Oat staat niet op de lijst.' 'Ik vraag het maar.' 'Bedoel je met pad richting of levensdoel of zo?' 'Ja, wat je behoort te doen in het leven, zoals jij met het schrijven van je boeken.' 'Oke, dan zou ik "ja" zeggen. Als het ego niet langer in de weg staat, vind je vanzelf je werkelijke reisrichting en onstaat co-creatie vanzelf, zodat alles zich als vanzelf verder uitbreidt.' 'Uitbreidt?'

264 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

'Soepel, moeiteloos, zonder frictie. Er komt een innerlijke genius tevoorschijn, alweer het spirituele zintuig. Je begint vanzelf te functioneren op het niveau van patronen, en alles werkt anders. Beetje bij beetje leer je oude manieren opzij schuiven en nieuwe toe laten. en zo groei je in deze zich verder uitbreidende staat van zijn.' 'Maar loutering of overgave is niet nodig?' 'Nee, iedereen kan verlangens manifesteren en zien hoe het allemaal werkt. Het vindt voortdurend plaats in de normale gang van het leven. Daarom is er ook zoveel belangstelling voor bidden, voor manifestatie en affirrnaties en zo, want iedereen heeft er een directe ervaring mee. Mensen zien het in hun eigen leven, dus weten ze hoe het werkt en willen ze het beter doen.' 'Dus het werkt echt?' 'Daar lijkt het toch op.' 'Wat als je niet blij bent met je pad?' 'Dan is het niet jouw pad.' Ik vraag me af in hoeverre ze werkelijk geinteres seerd is. 'Vind je het leuk, dit allemaal? ' vraag ik. 'Erover praten en de rest?' Ze denkt even na. 'Ja,' zegt ze, 'tot nu toe wel. Ik begrijp nu wel dat als iemand met jou wil praten, hij dat op ongeveer deze manier moet doen, want over iemands persoonlijke interesses wil je het niet hebben.' 'Maar waarom wil je eigenlijk met mij praten? Laat maar zitten, ik trek mijn vraag in. Ik ben blij dat je hier

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

265

bent. Het is erg plezierig zo. Ga door. Laat maar weten wanneer je moe bent.' 'Ik zit op de universiteit, ik kan dagen doorgaan. Laat maar weten wanneer jij moe bent, ouwe man.'

zijn het resultaat en de timing altijd boven verwachting. Volgens mijn op ervaringen gebaseerde mening kunnen de routes van planeten veranderd en sterren de manier als waarop je uitgedoofd warden op dezelf een goede parkeerplaats versiert of de juiste puppy vindt. Hiervoor gelden dezelfde wetrnatigheden. Als alle elementen op hun plek zijn - als het verlangen

Dit is wat ik Maggie niet vertel, omdat ze er een heleÂ boel vragen over zou hebben en ik er niet meer over wil zeggen dan dit. Ik heb persoonlijk ervaring met co-creatie die zo ver uitstijgt boven alles wat ik ooit heb gehoord of gelezen,

authentiek is en de emotie gefocust - dan werkt het proces feilloos. Co-creatie is een natuurlijk fenomeen dat gehoorzaamt aan natuurlijke wetten. En als je een zelfgewaar wezen in een zelfgewaar universum bent, ben je in staat tot dingen waarbij je je ogen niet gelooft.

dat ik het haast zelf niet kan geloven. In samenwerking met anderen - vooral Sonaya, die je je misschien nog herinnert uit bet eerste boek - was ik nauw betrokken bij co-creatie in de droomstaat. Hierbij werden dingen tot stand gebracht die zo immens, complex en specifiek waren, dat het gewoonlijke dingen-krijgen-die-je-wilt, lijkt op het bestellen van een pizza. Zelfs iets hierover vertellen zou al te veel zijn. Maar wat ik wel kwijt wil is: als er een grens zou zijn aan wat bereikt kan warden via een co-creatief proces, zou ik geen idee hebben waar die grens zou liggen. Ik voeg er nog aan toe dat deze bepaalde situaties niet gebaseerd waren op wat voor specialistische kennis of ver ontwikkelde technieken dan ook. Wel waren de deelnemers buitengewoon goed gegrondvest in de Geintegreerde Staat, maar de processen die ermee gemoeid waren, waren voor zowel de grate als de kleine dingen precies dezelfde. En, zoals altijd het geval is,

266 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Maggie gaat verder, zich niet bewust van mijn lange zijsprong. 'Er is een man die zegt dat de sleutel tot geluk het accepteren van het onvermijdelijke is,' informeert ze me. 'Een man?' 'Een man, zdn spirituele leraar. Is acceptatie van het onvermijdelijke niet hetzelfde als overgave?' Een man, een spirituele leraar die zegt dat de sleutel tot geluk het accepteren van het onvermijdelijke is? 0 jee, waar moet ik beginnen ... 'Tot op zekere hoogte kan dat wel werken, maar geen weerstand bieden is een halve maatregel. Zolang het nog het ego is dat geen weerstand biedt, is het gewoon een tactiek om dat ego te behouden; een bedrog

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen 267

dat alleen de bedrieger bedriegt. Het gaat niet om

'Het loont de moeite niet.'

passiviteit.'

'Oke, negen, zijn wonderen een soort uitwis

'Het werkte wel voor Ghandi,' schampert ze. 'Geen kwaad woord over de Mahatma, maar wat werkt tegen een beschaafde natie die zich slecht gedraagt op het wereldtoneel is nauwelijks een univer sele oplossing. Probeer passieve weerstand eens tegen Stalin of Mao en kijk wat dat oplevert.' 'Daar heb ik nooit over nagedacht.' 'Waar het echt om gaat is het evenwicht tussen ener gieen die dynamisch met elkaar verweven zijn. Het enige wat belangrijk is...' '...is zorgen dat je volwassen wordt,' eindigt ze mijn zin. 'Ja hoor. Klaar?'

seling?' 'Tussen wie of wat?' 'Eh,' ze leest wat stukjes voor, 'liefde en het omdraai en van natuurkundige wetten, gever en ontvanger.' 'Er zit geen heldere gedachte achter en ik ga niet proberen dat recht te breien. De volgende.' 'Het verbaast me dat je dit zomaar pikt. In je boeken vond je dit onderwerp maar Riks.' 'Volgens mij heb ik het meer dan voldoende behan deld, maar we kunnen het best nog wel hebben over de werking van het creatieve proces. Misschien rolt er nog wel een bestseller uit.'

'Yep.'

'Oh, dat zou gaaf zijn.'

'Moet je niet even een dutje doen?'

'Ja, gaaf,' geef ik toe. 'Dan zou ik naar de Good

'Geen grappen maken over dutjes, jongedame.'

Morning Show kunnen gaan en Bob en Cindy vertellen

hoe ze een salarisverhoging kunnen krijgen of hun soulmate kunnen vinden. Misschien kan ik dan ook 8,9

HEALING & AFSTEMMING

mijn geheime recept voor macaroni in elkaar flansen.' 'Je kijkt niet echt veel

'Dit is nummer acht. Zijn wonderen helend? Voorzien

tv,

zo te zien.'

'Op een kruk zitten met die vent van Millionnaire en

ze in een behoefte? Worden ze verricht door mensen

Patty Lee om over de werkelijkheid te discussieren en

met meer voor hen met minder?'

tips te geven om er tien jaar jonger uit te zien.'

Ik let goed op haar woorden en kijk wat er in mij

'Dat heb je bij mijn moeder gedaan. Twintig jaar

resoneert. Een paar dingen een beetje, maar het moet

jonger. Echt waar, mensen denken dat ze mijn zus is.'

wel enigszins samenhangend blijven, anders houdt ze me echt nog van mijn siesta af.

'Dat heeft ze zelfgedaan. Dat was geen wonder, het was de correctie van een fout, het verwijderen van een

'Hier hoeven we niets mee te doen.'

kunstmatige hindemis. Een blokkade werd opgeruimd

'Niets?'

en juistheid kwam weer terug. Dat is alles waar we het

268 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

269

hier over hebben. De correctie van een probleem

toch een soort healing. Dit was nummer acht. Zijn

waarvan de oorzaak het ego was dat, tussen twee

wonderen helend?'

haakjes, geen aartsschurk is, maar een onmisbaar

'Van niet goed afgestemd naar wel goed afgestemd

element in de droomstaat. Het zou een slechte zaak

gaan is helend,' zeg ik. 'We kunnen misvormd zijn

zijn als er ergens een betere plek was om te zijn en ego

door het ego, maar als die deformerende invloed is los

zou ons daarvan afhouden. Maar zdn plek is er niet. Ik

gelaten, hebben we weer genoeg elasticiteit om onze

ben aan het bazelen, waar waren we gebleven?'

oorspronkelijke vorm terug te krijgen. Dat heeft jouw

'Dus ze heeft het zelfklaargespeeld? Mijn moeder

moeder gedaan. Ze heeft een verkeerde afstemming

heeft zichzelf jonger, gezonder, gelukkiger enzovoorts

gecorrigeerd, als een spirituele chiropractor. Een ver

gemaakt?'

keerde afstemming is slopend, dus terugkeren naar

'De grens is niet helemaal duidelijk te trekken, maar

wat juist is

lijkt op healing. Mijn verschijning op het

inderdaad, haar verjonging kwam door haar, niet door

juiste moment in je moeders leven, was haar eigen

mij. Ik heb dat vaak gezien.'

wonder. Maar voor hetzelfde geld was jouw verschijnen

'Dus je bent niet haar beschermengel?'

en dat van je moeder en grootvader perfect voor het

Daar moet ik even over nadenken.

boek waar ik aan werkte. En omdat ik voor mijn boeken

'Ik was geneigd deze term te gebruiken wanneer

leef, denk ik dat het zo in evenwicht was, of van twee

precies de juiste persoon op precies de juiste plek

kanten kwam of zoiets -voor het geval het zo genoemd

opdook,' antwoord ik. 'Iemand die in alle opzichten

wordt op je lijst.'

helemaal niet voor de hand lag, maar precies paste bij

'Dus was er een uitwisseling?'

wat er in een specifieke situatie nodig was, als een

'Er was evenwicht.'

sleutel in een slot, en dan weer verdween. Zo gezien

Ze schrijft een paar minuten lang de aantekeningen

kan iedereen op een bepaald moment voor iemand

op die ik later zal uitschrijven om te zien wat ik ervan

anders een beschermengel zijn. Een zwerver in een

vind. Ik gebruik die tijd om me af te vragen waarom ik

achterbuurt heeft me als kind eens uit een hachelijke

de wijn niet dichter bij de plek bewaar waar ik hem

situatie vlak bij het Havengebouw gehaald. Dat hij

drink. Het klinkt als een goed idee lijkt me, bij nader

opdook en hulp bood was ongelofelijk onwaarschijn

inzien toch weer niet.

lijk. Als ik aan beschermengelen denk, dan zie ik hem

'Dit is zoiets als een historisch verslag,' zegt Maggie

voor me. In een patroon zijn geen gaten of barsten,

terwijl ze schrijft. 'Alsof ik een doel dien door te zorgen

maar soms steekt een stukje weefsel een beetje uit.'

dat jij antwoord geeft op al die vragen zolang we je nog

'Oke,' zegt ze, 'maar wat er met mam gebeurde was

270 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

hier hebben.'

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

271

'Mij nog hier hebben? Jezus, dit is toch geen sterfbedinterview?'

'Ben ik nu jouw project? Doe je dit voor je film script?'

'Als ik jouw leeftijd heb en jij bent dood, dan denk ik vast: shit, die man heh ik gekend, ik had zijn hersens

'Misschien. Ik weet het niet. Weet jij altijd waarom je bepaalde dingen doet?'

moeten leegtrekken.' 'Is dat wat we hier doen? De vruchten van mijn geest oogsten?'

MISBRUIK MAKEN VAN WONDEREN

'Ik bedoel, hier ligt dit boek, ja? Ecrw, heel populair, er zijn miljoenen exemplaren van verkocht, maar

'De volgende is nummer tien en gaat over wonderen

eigenlijk is het helemaal niet zo goed, he?'

als spektakel.'

'Is dat een vraag?'

'Dat moet een misvatting zijn.'

'Ja.'

'Ja, een misvatting, dat staat er ook.'

'Ik herinner me nog van toen ik het vroeger las, dat

'lets doen om op te scheppen of iets te bewijzen is

ik het een behoorlijk indrukwekkend document vond.

voor mij ondenkbaar. Ik zou het nog geeneens kunnen.

Ik zou nu niet willen zeggen dat het slecht is, maar het

Ik moet er niet aan denken, alleen al het idee. Ik weet

is geschreven vanuit een kinderlijk perspectief, voor

zeker dat ik het zelfs niet zou kunnen. Ik kan op mijn

kinderen die volwassenen spelen zonder dat ze het ook

eigen ervaringen wijzen en die gebruiken om te laten

worden. Waarom inspelen op deze leeftijdscategorie?'

zien hoe dingen werken, maar het idee dat ik een

'Oke, waarom?'

bepaald kunstje onder de knie heb of zoiets... nee, dat

'Waarom wat?'

komt niet bij me op. Het Hgt heel subtiel bij dit soort

'Inspelen op deze leeftijdscategorie.'

dingen, je kunt er niet mee rotzooien. lk zou dat

'Oh ja, oke. Goeie vraag. De reden om in te spelen

tenminste niet kunnen. Als iemand een authentiek

op een kinderlijk leespubliek is omdat sub-luciditeit de

verlangen heeft, als hij of zij zo in elkaar zit, op een

officiele status is van de droomstaat, de optimale con

bepaalde manier is afgestemd, dan zou het misschien

ditie van de droomstaat. We leven in een luciditeit op

kunnen, maar ik weet het echt niet. Ik aarzel om te

het niveau van Goudlokje; niet te slim, niet te dom.'

zeggen dat er iets niet mogelijk is in de droomstaat,

'Zie je wel?' zegt ze. 'Hoeveel mensen zullen dit weten, denk je? Hoeveel mensen zouden een onder werp als dit kunnen aanpakken en het ook duidelijk kunnen maken?'

272

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

maar het misbruiken van wonderen zou dat kunnen zijn. Het is niet logisch.' 'Oke,' zegt ze. 'Is het zoiets als je overgeven aan een hogere kracht?'

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen 273

'Dat is niet hoe ik erover denk. Het is meer stoppen met tegen de stroom in zwemmen, stoppen met tegen de oceaan vechten, dat is alles. Als je een vis was, zou je de oceaan dan als een hogere kracht zien? Of als de energetische omgeving waarin je zwemt en speelt en waarin het je zelfs niet helemaal duidelijk is waar jij eindigt en de oceaan begint? Voor mij is het meer een sturende energie. Je ontspant je erin en staat jezelf toe om met de stroom mee te zwemmen. Als je dat doet, ontdek je dat er geen enkel verschil is tussen waar de dingen naartoe gaan en waar jij naartoe wilt. Hier herken je het verschil tussen zelfzuchtig verlangen en authentiek verlangen.' 'Is dat niet wat ik daarnet zei? Het onvermijdelijke aanvaarden?' 'Oke, twee dingen. Ten eerste, in wat je zei ontÂ breekt een interactieve component. Het lijkt meer op het hoofd in de schoot leggen clan op een co-creatieve samenwerking. Wat ik beschrijf is zwemmen met de stroom mee en wat jij zei klonk meer als je slap laten hangen en laten meedrijven. Ik hen nogal gevoelig voor <lit onderscheid, omdat bet een val is waar je gemakkelijk in kunt trappen. Twee, het was niet iets wat je zei, maar wat je napraatte. Als het echt uit jezelf

'Er een spektakel van maken beeft niets te maken met de Geintegreerde Staat. Daarom zeg ik ook dat bet voor mij ondenkbaar is. Misscbien dat een in het ego geworteld persoon zo denkt, voor hem is de Cursus dan ook bedoeld. Er een spektakel van maken is helemaal niet nodig.' 'Orn geloof op te wekken, staat er.' 'Ik weet dat het er staat, maar waarom zou je geloof moeten opwekken? Ik weet niet meer of de auteur verÂ ondersteld wordt Jezus te zijn, maar was bet niet Jezus die wonderen deed om geloof op te wekken? Laat ook maar, ik wil er verder niet op ingaan. Een in het ego geworteld persoon heeft misschien zin om trucs uit te halen om indruk op anderen te maken, maar iemand die wakker is in de droomstaat zal dit nooit in zijn hoofd halen. Laten we daarom maar zeggen dat het bier om een kinderlijk begripsniveau gaat.' 'Wat voor de hand ligt.' 'Zeker. We veroordelen de lijst niet, we proberen alleen de betekenis te achterhalen.' 'Dus klopt het dat wonderen misbruiken om er een spektakel van te maken een misvatting is?' 'Een kinderlijke misvatting. Daar komt het altijd op neer. De volgende, als het je nog niet de keel uithangt.'

was gekomen, had er meer gewicht achter gezeten.' Ze maakt aantekeningen en ik vraag me af of ik niet te tactloos tegen haar ben. Dat kan ik nog wel eens zijn, zij het niet met opzet. Als ze weer praat besef ik dat ze totaal immuun is voor mijn gebrek aan charme. 'Dus,' herhaalt ze, 'geen indruk willen maken?'

274 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

11, 12

HET MEDIUM VOOR WONDEREN

'Elf. Deze ga ik flink inkorten. Is gebed het medium van wonderen?'

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen 275

'Met medium wordt de gebruikersinterface bedoeld, denk ik. Op beginnersniveau is het dat, maar het is net als met zijwielen op een fiets. Als je hebt geleerd je evenwicht te bewaren, heb je de extra wieltjes niet

alleen een mooie golfbeweging. Ik weet niet of je hier iets aan hebt.' 'Als het hierop uitloopt, lijkt me dat interessant. Als dit het ultieme doel of de staat of zoiets is.'

meer nodig. Goed gefocuste emotionele energie is de

'Je schrijft toch ook jouw inbreng op, hoop ik?'

werkelijke co-creatieve interface; het element tussen

'Ja,' zegt ze.

een heldere visie en de volledige verwerkelijking

'Goed, ik zie geen reden om het daar niet over te

daarvan. Het proces is organisch en hoeft niet omgezet

hebben. In mijn speciale geval is er geen ego, geen

te warden in woorden. Er is zelfs geen bewust willen

verlangen. Wat het universum wil en wat ik wil zijn

voor nodig. Als je leert dansen moet je in het begin in

daarom perfect in harmonie. Er is geen inbreng van

je hoofd de passen tellen en goed op je voeten letten,

mij nodig. Ik zwem, maar stuur niet. Ik begrijp dat

maar naarmate je beter wordt, kan die extra mentale

de kracht van het gebed of affirmatie aantrekkelijk

laag weggehaald worden. Misschien kun je in het

klinkt voor mensen, maar voor mij zou dat hetzelf

begin een techniek zoals bidden of affirmaties toe

de zijn als leven in een betonmolen. In mijn erva

passen, maar als je eenmaal weet hoe het moet, kun je

ring is het een moeiteloze flow. Ik geniet van het

het verbale proces overboord zetten. lk denk dat dit

proces zoals het zich ontvouwt. Ik bewonder het,

juist is.'

maar ik neem er niet actief aan deel. Mijn leven

'Dus jij bidt niet? Je gebruikt geen woorden?'

bestaat uit toelaten. De richting waarin ik ga is de

'lk ben geen goed voorbeeld. Dat zou alleen maar

richting die zich op wonderbaarlijke wijze voor mij

verwarring zaaien.'

opent.'

'Want...?'

'Mag ik.1ets zeggen....�·

'Voor jou of voor in het boek?'

'Ga je gang.'

'Dat weet ik niet. Geef nou maar antwoord.'

'Jouw leven is nu niet bepaald waar mensen over

'Oke, even kijken. Ik heb geen verlangens. Ik wil

dromen. Je woont in een oude blokhut, je hebt geen

niets en afgezien van een normale afkeer van pijn en

familie, je lijkt niets te bezitten, je doet niet veel. Ik wil

verveling kan het mij niets schelen wat er gebeurt. Bij

je niet beledigen, maar.. ' .

iedereen die gevestigd is in de Gei:ntegreerde Staat gaat

'Zo gauw beledig je mij niet. Ik begrijp wat je zegt.

het proces van grof, zoals bewust verlangen en bidden,

Zoals ik al zei, ik ben geen goed voorbeeld. Het heeft

naar subtiel, totdat op den duur een hevig verlangen

te maken met een paradigma waar we, als we het over

niet meer opkomt. Er zijn geen scherpe kantjes meer,

mij hebben, overheen gaan en dat maakt het onder-

276 Twaalf rnanieren orn hetzelfde te zeggen

Twaalf rnanieren om hetzelfde te zeggen

277

werp alleen maar verwarrend. Ik leef heel erg op

en op spiritueel niveau, en dat die de fysieke en geeste

mezelf. Ja, ik heh alles wat ik wil, maar aan de andere

lijke werelden scheppen.'

kant heh ik ook niet veel nodig. Volgens de normale

'Er zijn geen verschillende werelden omdat er geen

normen ben ik inderdaad een heel krachtige tovenaar,

werelden bestaan. Er is alleen de droomstaat. Waar je

ik kan me namelijk niet voorstellen dat ik iets wat ik

ook bent, dat is je plek. Je kunt nergens anders zijn dan

wil niet zou kwmen krijgen.'

hier. De ervaring kan anders zijn door verschillen in

'Waarom heb je dan geen magnetron?' vraagt ze.

waameming - doordat je kijkt door een filter gekleurd

'Een magnetron?'

door God, Jezus en Liefde, zoals bijvoorbeeld de Cursus

'Nou ja, en een paar goede speakers? Een mooie

doet, of door onderzoek te doen naar verschillende

auto? Wifi?'

bewustzijnstoestanden - maar je bent altijd in het

'Ik hen eenvoudig, niet arm. Als ik iets wil, krijg ik

centrum van je Ik-universum. Oke, je hebt me hele

het. Als ik ergens naartoe wil, ga ik. Als ik iets wil doen,

maal uitgeput. We kunnen <lit nog eens doen, maar

doe ik het. Ik hen niet invalide.'

voor nu ben ik er klaar mee.'

'Misschien toch wel.' 'Ik noem mezelf liever een kluizenaar,' zeg ik, 'of misschien een heremiet. Oke, volgende nummer.' 'Ik denk dat we dit gehad hebben. Twaalf, zijn wonderen gedachten?' 'Zeker, in de zin dat de droomstaat een gedachte is. Dat is de sleutel tot alles. Het denken is het medium van de droomstaat - medium in de zin van omgeving, niet als interface. Hopelijk is dit niet te zeer in tegen spraak met mijn vorige antwoord.' 'Daar komen we wel uit.' 'Wat de droomstaat ook mag zijn en wat het denken ook is, ze zijn, goed begrepen, hetzelfde. Net zoals de droomstaat intelligentie is en jouw contact ermee bestaat uit door emoties gestuurde intelligentie. Is die vraag nu afgehandeld?' 'Er staat dat denken bestaat op lichamelijk niveau

278 Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

Twaalf manieren om hetzelfde te zeggen

279

N og achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

De mensen praten over wonderen in de Bijbel omdat er in hun eigen leven geen wonderen zijn. Stop met Imagen aan die broodkorst. Er hangt rijpfruit boven je eigen hoofd. H.D. Thoreau

en paar dagen later zijn Maggie, Maya en ik een oude bosweg aan de andere kant van de berg aan

het verkennen. Onder het wandelen vertel ik Maggie over een pad waar boomstronken liggen en dat naar de

top van een vlakbij gelegen waterval leidt die ik nog niet had gezien. Een grote vergissing! Meer dan twee kilometer lang was het pad moeilijk begaanbaar en de laatste paar honderd meter werd het nog veel erger. De terugweg was ook niet bepaald een eitje. 'Weet jij wat orientatielopen is?' vraag ik Maggie onder het afdalen.

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

281

'Natuurlijk,' zegt ze tot mijn verrassing. 'In een bos

pitabrood op tafel maar ben te moe om te kauwen. In

rondlopen met een kaart en een kompas, zoals bij een

de hut is het rond de achttien graden, waardoor de

speurtocht. lets dergelijks hebben we wel gedaan bij de

haard niet hoeft te branden, maar ik maak hem toch

Indian Maids.'

aan zodat we iets hebben om naar te kijken. Maggie zet

'Indian Maids? Is dat iets racistisch ofsexistisch?'

haar rugzak op tafel en haalt haar spullen tevoorschijn.

'Waarschijnlijk allebei. Indian Maids is zoiets als

Na tien minuten hebben we onze draai gevonden, ik in

padvindsters maar minder suf. Heb jij belangstelling

mijn luie stoel, Maggie op de bank met een laptop en

voor orientatielopen?'

een plaid, Maya nog steeds halverwege haar mand.

'Vroeger wel. Ik vroeg me afofjullie dit in deze omÂ geving ook kennen.' 'Nee, maar je kunt hier vast en zeker op eigen houtje rondlopen. Toen ik bij de Indian Maids was vond ik het altijd stom om dat in een bos te doen. lk zei altijd dat we orientatielopen moesten oefenen in Washington of Atlanta, met echte hakmessen bij ons en dan ter plekke iets leren waar we wat aan hadden.' 'Nou,' zeg ik, 'daar heb je je film.'

'Klaar?' vraagt Maggie. 'Korn maar op.' 'Goed,' zegt ze, 'we zijn bij dertien. Er staat dat wonderen zowel begin- als eindpunten zijn.' Meer zegt ze niet, alsofik zou moeten weten wat het betekent. 'Behoor ik te weten wat dat betekent?' 'Eh,' gaat ze verder, 'het zijn affirmaties over wederÂ geboorte, ze veranderen de tijdsorde. Ze maken het verleden ongedaan om de toekomst te veranderen, geloof ik.' 'Laat eens zien, alsjeblieft.'

We komen thuis in de blokhut en ik zak neer op de bank alsof iemand de zwaartekracht een tandje hoger

Ze overhandigt me de bladzijde en wijst op nummer dertien. Ik lees wat er staat en geefhem haar terug.

heeft gezet. Maya komt niet verder dan halverwege

'Oke, dat is juist, maar nogmaals, of de spreker

haar mand. Maggie is nog steeds helder en vol energie.

snapt het zelf niet helemaal, of hij maakt het wat

'Zullen we nog wat dingen doomemen van de lijst?' vraagt ze na een paar minuten. 'Dat kunnen we proberen,' mompel ik, terwijl ik

simpeler voor het beoogde publiek.' 'En daarom is het goed dat jij het vertaalt,' zegt ze. 'Zover wil ik niet gaan,' zeg ik, 'maar goed. Het

met veel moeite overeind probeer te komen. Het lukt

betekent dat wonderen gebeuren buiten de tijd om.

me om mijn schoenen en sokken uit te krijgen en ik

Tijd is ondergeschikt aan het denken, wat niet zo voor

haal water voor ons beiden. Ik zet wat hummus en

de hand ligt. Zo kan iets toch nog gebeuren, ook al

282 Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

283

denk je dat het eigenlijk te laat is. De universele geest

'Uit deze hele lijst spreekt een heel kinderachtig

zit niet vast aan onware beperkingen die het ego

begripsniveau,' zeg ik. 'Nogmaals, waarom zou je je in

definieren. Let niet te veel op de details zou een betere

het slijk wentelen als je er ook gewoon uit kunt

manier zijn om het te zeggen. Doe gewoon wat je moet

klimmen? Waarom in bed ligggen dromen over wakker

doen en laat de dingen op hun beloop. Maak je geen

worden als je ook je ogen kunt openen? En als je niet

zorgen over wat mogelijk is, want je hebt geen idee.'

wilt ontwaken, wat heeft die hele lijst dan nog voor zin?

'Oke, dat klinkt best goed. De volgende, veertien: getuigen wonderen van de waarheid?'

Even verder kijken, nummer vijfentwintig, niet te ont warren, maar het is de eerste keer dat verzoening ter

'Staat er nog meer?'

sprake komt. Ik weet niet zeker wat dit betekent. Even

'Er staat dat wonderen overtuigend zijn omdat ze

kijken, zesentwintig is misschien iets.'

voortkomen uit overtuiging.' 'Laat eens zien alsjeblieft.' Ze overhandigt me de pagina. Ik lees nummer veer tien en loop de rest snel langs.

'Vrij zijn van angst?' 'Misschien, je zou de slaaptoestand het Paradigma van de Angst kunnen noemen en de ontwaakte staat het Paradigma van de Agape. Er staat "verzoening

'Het ziet emaar uit dat de lijst vanaf dit punt steeds

betekent ongedaan maken" en "je ontdoen van angst is

slechter begint te worden. Veertien is niet goed, vijftien

een essentieel onderdeel van de verzoenende waarde

is slecht, zestien, zeventien, achttien, negentien alle

van wonderen". Dit kan alleen slaan op je ontdoen van

maal zwak. Twintig is niet goed, eenentwintig, tweeen

het ego en dus betekent verzoening hier wederge

twintig zijn slecht. Misschien ben ik gewoon lui, maar

boorte. Zo gezien klinken een paar van de dingen die

ze zijn zo verwarrend dat je er eigenlijk niets mee kunt.

hier staan wel wat logischer, maar het is nog steeds

Drieentwintig is, even kijken, 'wonderen herschikken

vergezocht.'

de waameming', wat betekent dat? Klinkt als verkeerd weten. Plaatst alle niveaus in het juiste perspectief ... ziekte ontstaat uit verwarring van niveaus... eh, dat kan wel kloppen, maar niet helemaal.'

'Ik dacht dat deze hele lijst goed zou zijn,' zegt Maggie. 'Hij is heel erg goed als je wilt begrijpen hoe mensen verleid worden om in de toestand van de kindertijd te

'Vierentwintig gaat over het genezen van zieken en

blijven hangen. Maar er is het perspectief van een

het opwekken van doden,' zegt Maggie. Ik lees het een

volwassene voor nodig om het op die manier te zien.

paar keer en wil het graag beter vinden dan het in

Laten we verder gaan.'

werkelijkheid is. Jij bent de schepper, staat er, en de rest is een droom. Klopt, misschien.

284

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

Maggie gaat op de armleuning van mijn stoel zitten en we lezen de lijst samen verder.

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

285

'Bij zevenentwintig beweert de auteur voor de eerste

dertig gram suiker te scheiden van vierhonderd gram

keer dat hij Jezus is, maar eigenlijk zegt hij niks. Acht

zout. Eenendertig begint goed, wonderen zouden tot

entwintig is niet slecht: bevrijding van angst, alweer.

dankbaarheid moeten leiden, niet tot ontzag. Dank

Doe je ogen open en de beangstigende droom is

baarheid is het woord dat ik verkies voor agape, dus dit

voorbij.'

vind ik wel goed. De rest van eenendertig mondt uit in

'Wonderen zijn een middel, openbaring is het doel,' leest Maggie.

een bizar verhaal zonder dat het per se verkeerd is. Tweeendertig is blijkbaar de auteur die spreekt als God

'Zwak, maar niet verkeerd,' zeg ik. 'Gefocuste

of Jezus. Daar wil ik me niet mee bemoeien, alhoewel

intentie gebruiken om de overgang naar volwassen

het stukje waarin staat dat jij boven de natuurwetten

heid te maken is zeker waardevol, maar of dat hier

bent gesteld en daardoor in aen volmaakte staat ver

bedoeld wordt.'

keert wel oke is. Drieendertig begint slecht maar wordt

'Maar dan klopt het toch aardig.'

wel beter. Er staat dat wonderen illusies verdrijven en

'We beoordelen de lijst, he, we willen alleen weten

het licht in jou openbaren, dus dat is niet slecht. En ik

wat van belang is voor de zoektocht, zoals wanneer je

lees dat je innerlijke gezondheid hersteld wordt

snel door een volgepropte rugzak heen gaat en alleen

wanneer je je geest bevrijdt uit de gevangenis van je

bewaart wat je echt nodig hebt. Als er op deze lijst iets

illusies. Dat is een vrij heldere en precieze bewering.'

staat wat nodig is voor de zoektocht, dan is hij nuttig, maar veel van wat er staat is overbodig. Eigenlijk heb je maar een kleine veldfles nodig, maar hier krijg je een massieve aardenwerk kruik mee, bedekt met runen.' 'Jouw commentaar maakt het er wel beter op,' zegt ze.

'Dat klinkt best goed, toch?' 'Sommige dingen zijn heel goed, alleen wat moei lijk om doorheen te komen.' Ze neemt de pagina's mee naar haar plek op de bank en begint te schrijven.

'Je bent niet aan het schrijven,' merk ik op. 'Mijn laptop neemt alles op, dat doe ik ook altijd bij mijn colleges. Straks maak ik er mooie aantekeningen

34, 35

DE SYMPTOMEN VAN BLINDHEID

van. Maak je geen zorgen, ga door.' 'Oke. Het laatste stuk van negenentwintig is goed: wonderen helen omdat ze je van het lichaam naar de

'Dirty-dog,' zegt Maggie, 'pickles retard pimento dillness. Speelde Satan liporgel?'

geest leiden. Dertig, zelfde verhaal: geest, waameming,

'Jezus,' zeg ik, 'wat zeg je nou?'

juiste afstemming, de geest in het middelpunt

'Vierendertig,' zegt Maggie, 'wonderen herstellen

plaatsen... Ik weet het niet hoor, het is alsof je probeert

de geest in zijn volheid. Betekent dat weer ontwaken?'

286

Nag achtendertig manieren am hetzelfde te zeggen

287

'Oh,' zeg ik, terwijl ik in mijn ogen wrijf en mijn hoofd schud. 'Zeker, aangezien ze per definitie de ogen openen, onthullen ze het zijn op het niveau van het patroon. Als je de onderliggende werkelijkheid meer en meer gaat zien, lijkt de fysieke werkelijkheid steeds minder solide.' 'Er staat ook dat een geest die in zijn volheid is her steld, beschermd wordt tegen indringers.' 'Oat klinkt als de Tao, bij iemand die weet hoe te leven is er geen plek waar de dood kan binnendringen. Ik heh dat in een van de boeken aangehaald. De Gita heeft ook zoiets, hoofdstuk twee, wapens kunnen het niet vernietigen,

vuur

kan het niet verbranden en de

wind kan het niet uitdrogen, dat is nagenoeg hetzelf de.' 'lk dacht dat je een goed geheugen had.' 'Alleen voor dingen die ik me herinner.' 'Ik vul het later wel aan.' 'De

Cursus propageert het

idee van een persoonlij

ke, onsterf elijke ziel, maar die bestaat niet, dus dat is nog meer religieus vet dat weggesneden moet warden. Wat stond er in drieendertig? Bevrijd je geest uit de gevangenis van je illusies en je innerlijke gezondheid keert terug. Oat is goed. De auteur zou zijn eigen advies

zien en te begrijpen dan het kan. En in beperktere zin, nee, je ziet niet altijd wat er aan de hand is en je begrijpt niet altijd wat je wel kunt zien. In ruimere zin slaat het op vertrouwen hebben in het proces dat jou van twijfel en wantrouwen zal bevrijden. In feite is dit een heel centraal gegeven. Of je ogen zijn open of ze zijn dicht, het is het een of het antler. Overgave en vertrouwen krijg je niet door geloof, maar door helder-zien. De ogen dicht-staat is van nature paniekerig en wantrouwend en vraagt letterlijk blind geloof, maar als je je ogen opent en ziet hoe alles werkt, dan verdwijnt wantrouwen en is geloof vergeten. Je bezighouden met resultaten is een symptoom van blindheid, dan ga je ervan uit datjij het beter weet, dat jouw wil zou moeten gebeuren, dat jij de wagenmenner bent. Maar het belangrijkste is dat je de oorzaak aanpakt, niet de symptomen. Open je ogen en de symptomen van blindheid verdwijnen allemaal.' 'Dat is interessant,' zegt ze, 'dat heeft niets met geloof te maken.' 'Juist, er is geen geloof mee gemoeid. Niets wordt verborgen of achtergehouden. Als je ziet waar je bent en hoe de dingen werken, hoef je niets te geloven.'

moeten opvolgen.' 'Goed, vijfendertig zegt dat wonderen niet altijd een zichtbaar effect hebben.' 'Niet altijd zichtbaar voor ons, ja, dat is erg belang rijk. Bedoeld wordt dat we niet moeten denken dat we gekwalificeerd zijn om oordelen te vellen. Oat is wat het ego doet. Het denkt dat het in staat is om meer te

288 Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

36, 3 7

AFSTEMMEN VAN DE WAARNEMING

'Zesendertig is goed,' zegt Maggie, 'die zal je bevallen. Wonderen komen door juist-denken, door het afstem men van je waameming op de waarheid, zegt hij. Dat klopt toch?'

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

289

'Als je een verkeerd gebruik van het woord waarheid over het hoofd ziet, ja, dan is het vrij goed. Het enige waardevolle doel van de spirituele reis is zorgen dat je op een lijn komt met het universum, dus vormen juist-denken en afstemming het kemidee. De volgende?' 'Tjonge,' zegt ze en overhandigt me de bladzijde. Ik neem zevenendertig door en zie wat ze bedoelt. Te zeer verpakt in een loodzware terminologie waar je je door heen moet werken. 'Ik zal alleen het laatste stuk opnieuw formuleren,' zeg ik. 'Hier wordt voomamelijk beweerd dat je dat wat ik patronen noem en zij de goddelijke orde, pas kunt onderscheiden als je je ogen opent. Ik wil erbij zeggen dat ik het een beetje misselijk vind dat ze onwaarheid zo demoniseren. Hieruit spreekt een cruciale misvat ting van het doel en de volmaaktheid van de droom staat. Het is een misvatting om de droomstaat als slecht en Atman als goed af te schilderen, maar het komt heel veel voor.' Ik loop snel langs de overige punten op de lijst en besluit een laatste sprintje te trekken voor de finish.

38-50

HET JUISTE GROTE PLAATJE

'Oke, achtendertig introduceert een nieuwe figuur die ik niet herken. Negenendertig zegt dat het donker vanzelf verdwijnt door het licht waar te nemen. Dat klinkt verrassend ongecompliceerd. Veertig is een brief kaart. In eenenveertig staat dat je het juiste grote plaatje waarneemt in plaats van het onjuiste kleine plaatje wanneer je je ogen opent, klopt dus. Tweeenveertig zegt ongeveer hetzelfde: bevrtjd jezelf en de sympto men van je gevangenschap zullen verdwijnen. Het lijkt erop dat we wonderen nu interpreteren als ontwaken, dat is me niet eerder opgevallen. Misschien bij nummer vijfentwintig, toen het over verzoening ging.' 'Betekent verzoening lucide worden?'

vraagt

Maggie. 'Volgens degene die dit heeft geschreven misschien wel. Drieenveertig zegt dat je kunt ontvangen als je ervoor openstaat. Vierenveertig zegt iets over Christus, daar kan ik niks mee. Vijfenveertig is gebaseerd op onware kennis, dus weg ermee. Zesenveertig is wel de

'Ik loop even snel door de rest heen,' zeg ik. 'Klaar?'

moeite waard. Er staat dat wonderen alleen maar

'Toe maar.'

zijwieltjes zijn en dat je ze niet langer nodig hebt als je

Ik hou de bladzijde bij het licht en bekijk de rest van de lijst. Het kost wat tijd om ieder stukje te ontleden, te spelen met mogelijke hertalingen en te kijken of het de moeite loont om een bepaalde bewering uit te leggen.

fietsen hebt geleerd. Dus als je het spirituele zintuig hebt ontwikkeld, wat zij goddelijke openbaring noemen, heb je geen onhandige interfacemethodes meer nodig. Dat klinkt heel goed.' Ik pauzeer terwijl ze schrijft en ga verder als ze opkijkt. 'Zevenenveertig is slecht geformuleerd, maar het

29 0 Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen 291

idee is dat wonderen niet onderhevig zijn aan onze

dan wij, niemand kan beter denken dan wij. Of het nu

opvatting van tijd wat, dacht ik, al eerder is gezegd.

Jezus is of een andere zogenaamde verheven entiteit,

Achtenveertig zegt dat wonderen het enige middel zijn

maakt niet uit, aan auteurschap kun je geen autoriteit

waarmee we de tijd kunnen beheersen. Het is vreemd

ontlenen. Autoriteit krijg je alleen als je het bij het

uitgedrukt, maar klopt wel ongeveer. Dan staat er dat

rechte eind hebt en hoezeer deze lijst het ook bij het

alleen openbaring, het spirituele zintuig, wonderen

rechte eind mag hebben, het meeste blijft onjuist.'

overstijgt omdat het niets te maken heeft met tijd. Ik

'Dat kan wel kloppen denk ik.'

wil het er wel mee eens zijn, maar ik denk niet dat ik

'Ik kreeg de indruk dat de lijst, naarmate we verder

het ben. Negenenveertig kan op twee manieren gelezen

kwamen, steeds beter werd. Steeds vaker stond er dat

warden. De ene is verkeerd en de andere die misschien

het belangrijkste doel van wonderen is om de overgang

juist is, is gebaseerd op verkeerd-weten. We zouden

naar de Geintegreerde Staat te bevorderen. Dat begon

hier kunnen vastlopen, laten we dat maar niet doen. En

met principe achtentwintig, waar staat dat wonderen

vijftig, ten slotte, heeft iets te maken met de schepping

een middel zijn en openbaring het doel. Als dat zo is,

en afstemrning wat, zoals heel veel op deze lijst, al dan

dan ben ik het ermee eens. Integratie is niet het enige

niet kan kloppen.'

wat het co-creatieve proces oplevert, maar voor ieder

'Wow, we zijn klaar!'

een in de afgescheiden staat zou ik zeggen dat dit het

'Nou ja, we zijn er natuurlijk wel te snel doorheen

beste is.'

gegaan en we hebben het materiaal niet behandeld met

'Denk je dat de mensen het daarvoor gebruiken?'

het respect dat het verdient. Het is als met het vertalen

'Nee, eerder voor zaken die te maken hebben met

van een warrige gechannelde boodschap, je kunt er

gezondheid en rijkdom, angst voor gebrek, angst voor

hier en daar wel wat uit opmaken, maar het meeste is

de dood.'

gewoon ruis.' 'Misschien was het een slechte channeler,' sugge reert Maggie. 'Misschien werd het zo vaag toen het werd gechanneld en heeft niemand het goed genoeg begrepen om er iets aan te kunnen doen.'

'Heeft het doornemen van deze lijst samen met mij je iets opgeleverd? Denk je dat je het gaat opnemen in je boek?' 'Dat weet ik nog niet. Ik ga alles uitschrijven en dan zie ik wel verder. Het is een heel omslachtige manier

'Dat zou kunnen. Zo heb ik er nog niet naar gekeken

om iets te zeggen wat met veel minder woorden ook

en ik betwijfel of ik er nog ooit aandacht aan zal

kan. Maar de lijst levert ook een goede blik op de sub

besteden. Het is belangrijk voor ogen te houden dat er

tiele machinaties van de droomstaat en het ego, op het

niemand boven ons staat, niemand heeft meer kennis

hoe en waarom van begoocheling

292

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

verdraaiing. Hij

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

293

is net nauwkeurig genoeg om er geloof aan te kunnen

'Nee.'

hechten, heel aanlokkelijk gebracht, maar alles wordt

'Zal ik zorgen voor de domeinnaam? Jedvaita.com?'

zodanig verpakt in lagen religieuze ballast dat hij volÂ

'Nee.'

slagen ontoegankelijk wordt voor iedereen die er baat

'Ben je niet bang dat iemand anders het inpikt en

bij ZOU kunnen hebben. lk ZOU hem op een lijn willen stellen met het boeddhisme: dezelfde kracht om mensen naar binnen te lokken en te zorgen dat ze blijven hangen. In de context van de droomstaat is

gaat beweren dat hij jou is?' 'Nee.' 'Ben je niet bang dat mensen jouw leringen zullen stelen en ermee gaan rotzooien?'

deze functie van cruciaal belang. Bedenk voor welke

'Nee.'

uitdagingen je komt te staan wanneer je zegt dat een

'Wil je dan niet ten minstein het boek zetten dat ik

zogenaamd gezonde, intelligente bevolking zich eigenÂ

gedacht heb aan Jedvaita? Luister je wel naar me? Jed?

lijk nog in een pre-puberaal stadium bevindt. Het is

Jed? Ben je soms dood, Jed? Oh nou, Jed is dood. Goed

werkelijk een meesterwerk van vemuft.

dat we net op tijd de vruchten van zijn geest hebben geoogst. Oke, Maya, lieverd, je kunt hem nu opeten. Begin met de kleine teentjes en werk je dan omhoog, maar bewaar de hersenen voor morgen. Onthoud,

'Ik bedacht net iets,' zegt Maggie. 'Zo begint het altijd,' zeg ik.

schat van me, de regel is: morgen hersenen en gisteren hersenen, maar nooit hersenen vandaag.'

'Jedvaita!' kondigt ze theatraal aan. 'Jed wat?' 'Jedvaita. Jedvaita Vedanta. Dat is wat dit boek en Theorie van aUes toch zijn? Je neemt Advaita en ontdoet het van alles wat overbodig is. Hier draait het toch om bij de bestudering van de waarheid? Jedvaita.' 'Nee.' 'Je hebt eerst die drie boeken geschreven, dat was de verlichtingstrilogie. Nu heb je Theorie van alles, Spel zonder einde en Droomstaat geschreven en dat is de droomstaattrilogie. Beide trilogieen vormen samen Jedvaita. Dat is toch indrukwekkend?'

294 Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

Nog achtendertig manieren om hetzelfde te zeggen

295

De betekenis van de schepping

Alie materie vindt zijn oorsprong in en bestaat alleen dankzij een kracht. We moeten aannemen dat achter deze kracht een bewuste en intelligente Geest schuilt. Deze Geest is de matrix van alle materie. Max Planck

aggie zit het volgende half uur te schrijven. Ze begint dan half tegen mij, half tegen zichzelf te

praten. 'Dit hele gedoe is toch raar. Ik bedoel dat boek, de Cursus, dat zo gerespecteerd wordt, zo belangrijk geacht, en al die slimme mensen die er helemaal in zitten, maar voor jou is het gewoon een stoffig artefact uit een of andere vroegere beschaving. Je legt hun zonderlinge geloofssystemen uit en vertelt hoe primiÂ tief en bijgelovig ze waren. Maar het is geen vroegere beschaving, het is deze beschaving en ik maak er deel van uit. En zelfs het feit dat ik dit zeg komt voort uit mijn primitieve geloofssysteem, toch?'

De betekenis van de schepping

297

Ik ben me ervan bewust dat Maggie zich een buiten beentje moet voelen naast haar moeder en mij. Haar

'Ik weet niets, ik probeer alleen de stukken in elkaar te passen, en zo passen ze.'

moeder is een soort alien voor haar en in Maggie's ogen ben ik misschien wel de alien die haar moeder heeft ontvoerd. Het is niet echt uitgesproken en mij lijkt hun relatie bijzonder hecht, maar wat weet ik er

'Ik ben een beetje teleurgesteld in de lijst,' zegt Maggie.

eigenlijk van? Feit is dat Maggie probeert uit te vissen

'Ik dacht dat hij beter zou zijn.'

wie ze is en nu brengt ze de zomer door met haar

'Beoordeeld naar zijn eigen verdiensten is hij ver

moeder, die heel anders is, en een vriend van de familie,

rassend goed. Begrepen vanuit de slapende droom

die weer heel anders is. Ik kan zien dat dit heel wat is

staat, en als je het bekijkt al� een soort Christelijke

voor zdn jong iemand, maar toch is ze tot nu toe heel

new age-mix, zou ik zeggen dat hij eersteklas is. Als ik

goed gecentered gebleven.

iets had met God, Jezus en Liefde en er echt hard tegen

'Nou, ja en nee,' antwoord ik op haar half-retorische

aan zou willen gaan, dan zou ik mij wijden aan de

vraag. 'Als je stopt met dingen labelen als goed en

Cursus, eerder dan aan de Bijbel. Er is weinig pertinent

slecht, juist en verkeerd, dan ga je de vermakelijkheids

verkeerd aan, maar er met de borstel doorheen gaan

waarde ervan zien.'

vroeg meer geduld clan ik had.'

'Ik weet niet of ik me met dit alles nou zo heb ver maakt,' zegt ze. 'Misschien gaat het meer over ons als scheppin

'En hoe zit het met mij? Kan ik erin ge1nteresseerd raken?' 'Je kunt het proberen, maar je zult al gauw merken

gen dan als scheppers. Vanuit het perspectief van

dat de Cursus helemaal niet strookt met wie

Brahman draait de schepping om ons. Onze eigen

dan zul je ermee stoppen. Maar dat is geen reden om

scheppingen hier beneden - kunst, technologie,

het niet te proberen als je dat wilt.'

beschavingen, geloofssystemen enzovoorts - zijn alleen onderhoudend voor Brahman voor zover ze onze passies doen ontvlammen en ons interessanter

jij bent en

Ze stopt met schrijven, neemt een nieuwe bladzijde en kijkt op. 'Wil je nog een slotverklaring geven?'

maken om naar te kijken. Kortom, Brahman ervaart

'Eh, misschien, nu het nog vers is. De Cursus is wel

het geschapene net als wij het ervaren dus ons schep

enigszins uniek binnen de spirituele markt, maar

pingsproces is onderhoudender dan het product van

honderd procent typisch

onze schepping.'

client hetzelfde doel als alles wat daar te koop is. In de

'Hoe kun je dat weten?'

298

De betekenis van de schepping

voor

de spirituele markt. Hij

droomstaat is wat juist is verkeerd, en wat verkeerd is,

De betekenis van de schepping

299

juist. Ego is noodzakelijk en illusie is essentieel. Sommige mensen zijn overdreven gesteld op de rede, wat de neutrale drijfkracht kan verstoren, dus worden ze egomatisch aangemoedigd om in de veilige zone te

beschermend-beperkende lagen, die ons ervan weer houden om het meest vanzelfsprekende te doen: bewust zijn.'

blijven. Achter die aanmoediging zit angst en alle angst is de angst van het ego voor geen-zelf. Daarom zul je, als je je losmaakt van het ego, angst achter je laten. Ego wil niet losgeweekt worden uit zijn comfortzone en dat is een probleem dat spirituele uitwegen als de Cursus in feite oplossen. Ze bieden een veilige manier om aan onze drang naar vrijheid lucht te geven. Er zijn geen sloten in deze inrichting, maar er zijn veel andere manieren om ons binnen te houden. Mensen worden naar binnen gelokt door zoiets als de Cursus en geven hun beste jaren aan het volgen van de leer. Als die jaren voorbij zijn, zitten ze daar, op de bodem van een hol waar ze gemakkelijk uit hadden kunnen klimmen. Maar nu hebben ze hun kruit verschoten en zijn ze tevreden met het leven in een hol.' Ik pauzeer even om zodat Maggie haar aantekenin gen kan afmaken. 'Zoiets had mij ook kunnen overkomen,' ga ik verder. 'Ik had al mijn gefocuste energie in zdn tijd rovende loze belofte als zen, advaita of de Cursus hebben kunnen stoppen. Wat ik nu beschrijf kun je vergelijken met een soort onzichtbaar, veelvoorko mend en effectief krachtveld, dat het enige doel is van godsdienst en spiritualiteit. Tevredenheid in opslui ting. Ontevredenheid brengt verandering met zich mee en dat is de vijand van de droomstaat. Er zijn veel

300 De betekenis van de schepping

'Wacht even,' zegt ze. Mijn laptop is uitgevallen en ik krijg kramp in mijn hand.' Ze wrijft over haar handen en schudt ze af. 'Oke,' zegt ze. 'Goed,' ga ik verder, 'er is nog iets wat niet op de lijst stond. Het patroon kent geen gebreken. Waar je ook gaat, waar je ook kijkt, het is overal en altijd heel. Misschien is kijken op zich al een scheppingsdaad, wie weet. Dus het is er als we kijken, maar wat als we niet kijken? Het universum is als de doos van Schrodingers kat, maar waar het echt om gaat is niet of die kat dood of levend is, maar of de kat iiberhaupt bestaat.' 'En moet ik dat allemaal begrijpen?' 'Stop een munt in een doosje en schudt ermee. Is het kop of munt?' 'Dat kunnen we niet weten voordat we de doos openmaken.' 'Precies. Maar er is een interpretatie in de quantum mechanica die zegt dat de munt zich in een super positie bevindt van zowel kop als munt voordat we de doos openmaken., Pas wanneer we de doos openen en kijken, valt de superpositie in de kop- of muntpositie.' 'Dat klinkt niet logisch.' 'Dat was Schrodingers punt. Ons punt is, hoe weten we dat er een munt is zolang de doos dicht is? Als we

De betekenis van de schepping 301

de doos openen, weten we zeker dat we de munt zullen

materialisme de gewaagde hypothese die verdedigd of

zien, maar wat zit er in de doos als we niet kijken? Dat

verworpen moet worden. De materiele werkelijkheid is

is de ware boom-valt-in-het-bos-vraag. Bestaat er iets

een veronderstelling zolang ze niet bewezen is. Iedere

wat niet wordt gezien ? In een materialistische wereld

serieuze wetenschapper zal aan mijn kant staan.'

visie is het antwoord duidelijk 'ja' en in de droomstaat is het duidelijk 'nee', maar in beide gevallen is het

'Maar de materiele werkelijkheid kan toch nooit bewezen worden?'

antwoord niet te kennen. Zelfs als we de doos openen

'Inderdaad, de ogenschijnlijke werkelijkheid wordt

en de munt zien, hebben we nog steeds niet de meest

bij consensus voor waar aangenomen, maar aangezien

fundamentele vraag beantwoord die er is: bestaat de

de feiten alleen de werkelijkheid als verschijningsvorm

schepping? Het antwoord is: er is geen antwoord. Dit

ondersteunen, kan consensus niet toegelaten warden

klinkt niet als een antwoord, maar toch is het dat. Het

als ondersteunend argument. Hierdoor is er geen

is het antwoord op alles. Dat moet wel en het is ook zo.' 'Ik hoef hier toch niks van te snappen?'

enkel bewijs voor het materialistische wereldbeeld. Daarom heeft de consensuele werkelijkheid geen poot

'Niemand lijkt hier iets van te snappen.'

om op te staan en is de droomstaat-interpretatie de

'Wacht even, ik schrijf het op.'

echte basis.'

'Dus <lit is waar het wat betreft Schrodingers kat over gaat: een simpele koan. Overdreven gesteld:

'Wow,' zegt ze, na veel snel geschrijf, 'we zijn behoorlijk van het pad afgedwaald.'

bestaat de werkelijkheid als ze niet geobserveerd

'We zijn gewoon op het pad gebleven om te kijken

wordt? En als we de vraag nag verder doorvoeren:

waar het naartoe leidde. Alle spaken lopen naar dezelf

bestaat de werkelijkheid als ze wel wordt geobserveerd?

de naaf: singulariteit, oneindig bewustzijn. Waarheid.'

Bestaat de werkelijkheid eigenlijk wel?' 'Dus alles wijst naar de verklaring van de droom

'Stom,' zegt ze onder het schrijven, 'ik weet dat ik dit allemaal verkeerd opschrijf.' 'Daar komen we wel uit.'

staat.' 'Alles wijst erop en het materialistische gezichts punt wordt alleen ondersteund door geloof gebaseerd op wat er verschijnt. Het materialistische wereldbeeld is de algemeen aanvaarde waarheid, en de droomstaat

'Einstein vroeg eens aan iemand of hij werkelijk

is een grappige hypothese. Maar eigenlijk zou het

geloofde dat de maan alleen bestaat als hij emaar kijk:t.

omgekeerd

werkelijkheid-als

Hij vroeg het sarcastisch, alsof het antwoord te zeer

verschijningsvorm zou de basis moeten zijn, en het

voor de hand lag om het serieus te nemen. Toch is dit

302

moeten

zijn. De

De betekenis van de schepping

De betekenis van de schepping 303

de allerbelangrijkste vraag die de wetenschap kan stellen en het antwoord is helemaal niet vanzelfsprekend. Bestaat het bestaan? Is de werkelijkheid werkelijk? Deze vraag waar Einstein maar al te graag de spot mee dreef, is in feite een wetenschapskiller. Einstein pro beerde de onverdedigbare stelling te verdedigen dat waamemen het bewijs levert. Zijn vraag legt de onware fundering bloot waarop alle wetenschap rust en werpt een licht op het f eit dat wetenschap ook maar een geloofssysteem is.' 'Ook als iedereen naar dezelfde maan kijkt?' 'Het bestaan van andere mensen is niet verdedig baar, dus kunnen zij ook niets anders verdedigen. We kunnen wel geloof uit de som halen en opnieuw beginnen. De eerste vraag over de werkelijkheid is: is de werkelijkheid echt? Bestaat er werkelijk iets? Niemand kan dat beantwoorden. Dus niets voorbij dit punt kan ooit meer zijn dan geloof.' 'Maar de wetenschap doet wel haar werk. Ze doen allemaal van die ontzagwekkende dingen.' 'Ik heb niets tegen hun vermogen om de onder liggende volmaaktheid van de droomstaat te beschrij ven en te gebruiken, ik betwist alleen hun claim dat ze het begrijpen.' 'Tjonge, jij hebt echt iets met wetenschap en religie,

' :» he.

Had Einstein mij gevraagd of ik geloof dat de maan alleen bestaat als ik ernaar kijk, dan zou ik me afge vraagd hebben waarom hij zo nodig mijn argument belachelijk moest maken. Waarom koos hij ervoor om met een nepargument aan te komen en dat aan te vallen in plaats van in te gaan op de werkelijke vraag of er al dan niet zoiets bestaat als objectieve kennis? 'Het zou nogal belachelijk van me zijn om te geloven dat de maan alleen bestaat als ik ernaar kijk,' zou ik tegen hem zeggen. 'Precies,' zou hij instemmend zeggen. 'In feite,' zou ik verdergaan, 'geloof ik dat de maan inderdaad bestaat op dezelfde manier als ik geloof dat ik een persoon ben die ernaar kijkt. Op dezelfde manier geloof ik dat jij bestaat en dat tijd bestaat, net als watermeloenen. Ik kan het niet bewijzen, maar ik geloof dat ze er zijn omdat dit de werkelijkheid is en het zo werkt. Maar ik geloof niet in geloof en ik zou nooit zo onhoffelijk tegenover de waarheid willen zijn om haar te verwarren met dingen die verschijnen, Herr Professor.' 'Alsjeblieft,' zou hij zeggen, 'noem me Al.' 'Maar jij daarentegen,' zou ik doorgaan, 'zegt dat jij

'Als je mensen ertoe wilt bewegen dat ze vragen gaan

weet dat de maan bestaat omdat jij haar ziet. Dat is iets

stellen bij hun godsdienst, moet je beginnen met hun

totaal anders. Het bewijsmateriaal dat je zintuigen je

goden en priesters om zeep te brengen en de lijken te

levert, is nuttig voor ons leven, maar het beantwoordt

ontheiligen, wat eigenlijk een heel leuk tijdverdrijf is.'

nauwelijks aan de eisen die warden gesteld aan serieus

304

De betekenis van de schepping

305

denken. Mijn vraag aan u is: op grond van welk bewijs

een werkbare hoeveelheid materiaal: de lijst met de

heweert u dat de maan werkelijk hestaat?'

principes.

'Klaarblijkelijk,' zou Einstein bekennen, terwijl hij

'Mijn kamergenote wees me op de Cursus en ik

zijn filosofenpet opzet, 'kan het niet bewezen warden.'

dacht dat ik echt iets had ontdekt. Het onechte bestaat

Dan zou hij snuivend naar me toe schuifelen en me

niet, het echte kan niet bedreigd warden, toch? Ik dacht

omarmen, maar ik zou naar achteren stappen. 'Natuurlijk niet,' zou ik zeggen. 'Alleen bewustzijn zelf kan naar dat niveau stijgen. Dus zien we dat uw

dat het echt iets was waar we het over konden hebben. Ik heh er eerst met rnijn moeder over gepraat, maar die keek me aan alsof ik van een andere planeet kwam.'

strijdlustige vraag over de maan alleen bedoeld was om

'Je vindt het niet in boeken,' zeg ik.

het feit te compenseren dat uw hele systeem van weten

'Oat is precies wat zij ook zei. Je vindt het niet in

schappelijke waarheidsbepaling gebaseerd is op niets meer dan hardnekkig geloof dat zich voordoet als wetenschap. Is dat niet de waarheid?' ']a, ja,' zou hij snotteren. '!eh bin ein grote, dikke leugenaar.' Dan zou hij mij zijn Nohelprijs over handigen en naar buiten gaan om zijn haren in een normaal kapsel te laten knippen.

boeken.' 'Dank je dat je de moeite hebt willen nemen. Ik hoop dat je het leuk vond.' 'Ik ben graag bij je in de buurt,' zegt ze, 'maar ik vraag me af wat ik ermee aan moet.' 'Volgens rnij doe je het prima. Maak je geen zorgen, fouten bestaan. Wees geduldig. Geef jezelf de tijd om je innerlijke visie te ontdekken.' 'Mijn innerlijke visie?' 'Op een hoogte van zdn drie, vier kilometer spring

Tijdens onze discussie over de principes van wonderen

je uit een vliegtuig. Je dropzone wordt gevormd door

merkte ik dat Maggie niet erg ge'interesseerd is in het

een paar kleine lijntjes op een stuk van de aarde. Je

onderwerp waar ze zelf over began. Ze wist dat ik hier

springt en het is waanzinnig. Met een snelheid van

zou zijn toen ze thuiskwam voor de zomer en wilde

zo'n 190 kilometer per uur-de wind is oorverdovend

iets heh hen om met me te delen en over te discussieren.

- val je. In het begin misschien niet al te elegant. Mis

Dus ging ze op zoek en kwam tot de conclusie dat

schien verkeer je in shock omdat de uitgestrekte leegte

Een cursus in wonderen iets zou kunnen zijn waar ze mij

inspringt, maar dan herpak je jezelf en geniet je van de

bij zou kunnen betrekken, een beetje vergelijkbaar met

reis. Het kan je zelfs niet meer schelen waar je landt,

onze uitwisselingen in Mexico. Alleen beslaat de Cursus

je geniet er alleen maar van en probeert te onthouden

zo'n twaalfhonderd pagina's, dus beperkte ze zich tot

dat je moet voorkomen dat je te pletter valt. Dit duurt

306

De betekenis van de schepping

307

een paar minuten, clan moet je je parachute openen en

om handen en voeten te geven, is het je taak om die

barn!, je wordt snel afgeremd. Het was een hele schok,

visie te ontdekken. De meeste mensen doen dat nooit,

maar nu zweef je onder de parachute en ben je redelijk

dus lopen ze rond in cirkels en sterven ze als het ware

veilig. Je ziet waar je naartoe moet en kunt jezelf in die

met de muziek nag in hun binnenste. Vind je visie en

richting sturen. Het begon behoorlijk wild, maar vanaf

elke stap is een stap dichter bij de verwezenlijking

een zekere hoogte wist je zo ongeveer waar je naartoe

ervan. Als je iets wilt, is het voldoende dat je je erop

ging, dus kun je nu verder naar beneden cirkelen en

focust en erop aanstuurt. Dan ontvouwt zich iets en

letterlijk landen op een stip. Dit is de reis die je nu

naarmate je dichterbij komt zul je zien wat je werkelijk

maakt. Alleen bevind je je nu nog in het waanzinnige

wilt, je authentieke in plaats van een zelfzuchtige wens.

en niet erg elegante deel. Geniet ervan. Je kunt je een

In essentie zijn wonderen de dynamische co-creatieve

zekere roekeloosheid veroorloven. Je hebt een hoofd en

interactie die onware ideeen over zelf en niet-zelf

een reserveparachute; dit is dus een goed moment om

overstijgt. Daarom lijken ze wonderbaarlijk vanuit het

stomme dingen te doen en nieuwe dingen uit te probe足

afgescheiden perspectief en gewoon vanuit het

ren. Er komt een moment waarop je je parachute moet

geintegreerde perspectief. Maak een film, snijd een

openen en de volgende fase van de rit begint. Begrijp

wandelstok, dood de paus, speel piano, het is allemaal

je dit wel?'

hetzelfde. Je hebt een wens, je handelt, het universum

'Niet echt,' zegt ze stuurs. 'Ik dacht dat jij hier goed in was.' 'Ik heb al een tijdje geen praktijkervaring meer opgedaan en het geven van levensadviezen is sowieso

antwoordt. Probeer erachter te komen wat je niet wilt en laat dat los. Dat is misschien wel het belangrijkste onderdeel van het proces: juistheid bereiken door onjuistheid weg te hakken.'

nooit mijn ding geweest. Het punt is dat je de eerste

'Bij jou klinkt het allemaal zo simpel.'

fase, de fase waar je nu in zit, gebruikt om een gevoel

'Het is simpel en niet simpel. Mensen dragen ontel足

ontwikkelen voor waar je eigenlijk met dit alles naar足

bare complexe lagen in zich. Elk leven is een unieke

toe wilt. Daar beneden je ligt die hele planeet en je kunt

combinatie van obstakels en hindemissen. Maar zoals

overal landen. Hier ontwikkel je je eigen visie. De

we allemaal de zwaartekracht en zonneschijn ervaren,

diepte en helderheid van die visie is wat bepaalde

zo hebben we ook toegang tot de innerlijke dimensie,

mensen boven de kudde uit doet stijgen. Neem de tijd

de ware aard van zelfgewaarzijn. Ik kan niemand uit

om hierachter te komen, dat is alles wat ik wil zeggen.

zijn persoonlijke identiteitsstructuur en omstandig足

Daarna, om je vraag te beantwoorden, zul je weten wat

heden halen, maar ik weet wel wat ze zullen vinden als

je met dit alles aan moet. Zolang je nog geen visie hebt

ze hun weg naar buiten hebben gevonden.'

308 De betekenis van de schepping

De betekenis van de schepping 309

'Ik weet dat het allemaal wel zal kloppen,' zegt ze,

aangenarne opsluiting. Waarom zou je daaruit willen

'maar het is moeilijk om je in te denken dat de werke

ontsnappen? Waar zou je naartoe willen? Je bent als

lijkheid niet echt is. Hoe is het mogelijk dat niets van

een personage dat in een aangenaam holodeck aan

<lit alles hier echt bestaat? Dat is me gewoon te bizar.

boord van een ruimteschip zit opgesloten. Je kunt er

Ik ben het met niets wat je zegt oneens, maar ik kan

niet uit, maar je kunt wakker aanwezig zijn in je situa

het nog steeds niet echt geloven.•

tie. Je hoeft je niet voor de gek te laten houden en

'Oat geldt ook voor mij. De werkelijkheid is voor mij

twee-dimensionaal te zijn, zoals de andere personages

net zo reeel als voor jou. Als ik tegen een rotsblok

om je heen. fe kunt begrijpen wat en waar je bent en

schop, breek ik een teen.'

volledig profiteren van alle wonderen van de holodeck

'Maar je zegt dat het allemaal een droom is.'

technologie. Je kunt schepped wat je maarwilt en tege

'Zoals wijzere wijzen zeggen, de werkelijkheid

lijkertijd jezelf scheppen. We hebben het hier over hoe

bestaat wel en niet. Denk niet in termen van hoe echt

je het systeem kunt hacken. Jij en de computer van het

de werkelijkheid lijkt te zijn, maar bedenk hoe beteke

ruimteschip co-creeren jouw holodeck-werkelijkheid.

nisvol ze is. Je bent niet onsterfelijk, ooit ga je dood.

Jij bent een manifestatie van de computer, die is denk

Betekenis bestaat niet en als er geen betekenis is, wat

geest en jij bent denkgeest. Allebei hetzelfde, toch?

is er dan voor echts aan alles? Het heeft niets te maken

Niets ervan heeft ook maar enige betekenis en je kunt

met hoe vast de materie lijkt. Het heeft te maken met

nergens anders naartoe, maar wat zou het? Je leeft, je

begrijpen dat het leven totaal zinloos is, los van welke

speelt je rol, je droomt een leven. Je duikt op uit het

overwegingen dan ook. Niets is blijvend. Niets van wat

niets, loopt een uurtje piekerend heen en weer op de

je doet maakt iets uit en niets kan dat veranderen. Je

holodeck, je zit vol herrie en razemij die verder niets te

betekenisloosheid is absoluut. Geen-zelf is het ware

betekenen heeft en daama wordt er nooit meer iets van

zelf. Dit is de les in tijdelijkheid. Je begint met een

je gehoord. Het is dat of niets, dus het is best een goeie

schone lei, je schept een mandala en dan veeg je hem

deal. Doen wat je wilt is de enige wet die er is. Droom

weg. Ik weet dat tijdelijkheid nogal somber klinkt,

lekker en zorg dat je droom uitkomt. Als je werkelijk

maar het is de waarheid en die is hier nogal mondjes

een film wilt maken, doe dat dan. Wees gericht, maak

maat aanwezig.' 'De waarheid zal u bevrijden, toch?'

er geen zelfzuchtige verlangen van zoiets als 'lk wil filmregisseur worderr. Wees heel gericht, bijvoorbeeld:

'Ja, maar wat verwacht je van vrijheid? Het honkbal

'Ik ga <lit bepaalde project op het scherm brengen ook

stadion Wrigley Field in Chicago wordt de Friendly

al wordt het mijn dood.' Focus op wat je werkelijk wilt,

Confines genoemd. Oat is wat de droomstaat is, een

manifesteer alles wat je maar kunt bedenken en zie hoe

310 De betekenis van de schepping

De betekenis van de schepping

JII

het universum zich voor je omvormt. Dan zullen er

precies hetzelfde. Het enige dat ertoe doet is wat er wordt

werkelijk wonderbaarlijke dingen gebeuren. Daar is

gecreeerd in naam van de leugen. Wat is jouw leven

niets spiritueels of esoterisch aan, dat is gewoon hoe

anders dan je eigen zelfportret? Je eigen onemanshow?

het werkt. Een helder zicht is het bezielende principe

Hier hen je dan, klaar om het creatieve avontuur van je

van de droomstaat, het zaad in het hart van iedere

leven te beginnen en wat je ook gaat doen, je grootste

ondememing. Magie betekent niet dat je met een tover

schepping zal altijd jezelf zijn. De combinatie van

stokje zwaait en er iets verschijnt, maar dat je met

focus en intentie is de sleutel tot alles. Hart en geest.

gefocuste energie door een idee schijnt en het van een

Niets is ooit op een andere manier geschapen. Ontdek

gedachte in je hoofd tot een ding in de wereld projec

je visie, vul het met jouw leven en je zult het materiali

teert, wat in feite slechts een gedachte in een groter

seren. Niet door een of andere goedkope wonderfor

hoofd is. Alles wat ooit is gedaan, is op exact deze

mule, maar omdat scheppen de essentiele functie is

manier gedaan. Soms is het proces willekeurig of vaag

van de droomstaat. De betekenis van de schepping is

en het resultaat vluchtig, en soms is het heel erg

het scheppen zelf. Dichter bij een betekenis kun je niet

verfijnd en getuigt het resultaat van het oneindige

komen. Het is niet waar, maar wie geeft er ook maar

potentieel van de co-creatieve droomstaat. Kijk om je

iets om de waarheid? Maak plezier, trap rotzooi, maak

been en zie waar je bent en waar je deel van uitrnaakt.

je geen zorgen dat je iets breekt. Het is jouw univer

Het is een oneindige droommachine waar je alles kunt

sum, doe ermee wat je wilt. Lijkt je dat wat?'

scheppen wat je je maar kunt voorstellen. Zet een stap terug, een klein stapje, en zie waar mensen werkelijk

'Wacht effe,' zegt Maggie, terwijl ze haar best doet om me bij te benen.

toe in staat zijn in kunst, wetenschap, godsdienst, poli

'Oke,' zegt ze, terwijl ze haar aantekeningen contro

tiek, sport, wetenschappelijk onderzoek en oorlog. Kijk

leert. 'Even kijken. Ik zei dus dat de waarheid ons

naar maatschappijen en beschavingen, steden en

bevrijdt. Wat zei jij toen ook alweer?'

naties, allemaal geboren uit mannelijke en vrouwelijke energie, intelligentie en emotie, focus en intentie, yin en yang. De prestaties van de mens zijn oneindig fascinerend en ze zijn allemaal verricht onder valse voorwendsels. Alles wat iedereen ooit heeft gedaan, is gedaan om een leugen. De leugen zelf doet er niet toe - God, glorie, het nageslacht, de hemel, hebzucht, liefde, haat - allemaal gebaseerd op angst, allemaal

312

De betekenis van de schepping

313

Goed genoeg is goed genoeg

De wereld is als een riye in een pretpark. Als je ervoor kiest zo'n riije te maken, denk Je dat het echt is, want zo sterk is ons denken. De rit gaat omhoog en naar beneden, rond en rond, er zijn opwindende en angstige momenten, stralende kleuren, het is er vol lawaai en een tijdje is het leuk. Veel mensen maken al heel lang zo'n riije en vragen zich dan opeens af 'He, is dit echt, ofis het alleen maar een riije?' Andere mensen weten het opeens weer en komen naar ons toe en zeggen: 'Maakje geen zorgen, niet bang zijn, het is maar een riye.' Bill Hicks

n ieder van ons zit zowel God als Brahman, want we zijn allemaal zowel de toneelspeler als de toeÂ

schouwer. God is geschapen naar ons beeld en houdt

van een rustig leven, maar wij zijn geschapen naar het beeld van Brahman, dus snakken we naar heftig drama en opwinding. Wij zijn verdeeld tussen onze rollen als waarnemer die gek is op drama, en die als het op

Goed genoeg is goed genoeg

315

comfort gestelde waargenomene. We willen graag vredig slapen maar wel vermakelijk dromen.

planeetje is het thuis van een onvoorstelbaar rijk en divers tapijtwerk vol drama en creativiteit waar de rest

Onze goden mogen kiezen tussen goed en slecht,

van het bekende universum totaal van verstoken is. En

maar Brahman kiest tussen vermakelijk en saai. Net

als er ergens ver weg andere theaters blijken te zijn,

zoals je game-avatar of favoriete stripheld een neder laag lijdt om jou te vermaken, zo moet jij misschien een paar klappen incasseren voor de lol van je tegen draadse publiek. Natuurlijk willen we niet lijden, maar het publiek vervelen is de grootste zonde die je in het

dan zijn die ook gebaseerd op het ego, want zo werkt het nu eenmaal. Ego is de leugen die de wereld draai end houdt. Door het ego lopen wij piekerend heen en weer. Aan het ego hebben we ons uurtje op het toneel te danken en daarvoor mogen we het dankbaar zijn.

theater kan begaan, en meer dan een theater is de droomstaat in feite niet. De waarheid is dat je bestaat, maar het personage dat je speelt, de persoon die je denkt te zijn, bestaat niet. Laten we tot slot het ego eer betuigen. Laten we de werken van het ego aanschouwen en ons verbazen over

Geen-zelf is het ware zelf. Je bent niet echt en de werkelijkheid is niet echt. Het is allemaal een leeg

het zich naar alle kanten uitstrekkende epos dat ego op

schouwspel, dat bewijst het onmiskenbare feit dat er

het grate toneel van het theater van de droomstaat heeft

geen betekenis is. Maar alle logica van de wereld kan

uitgedacht. Hier vinden wij het levende Mahabarata

het grate

epos van de mens, het verhaal dat alle andere omvat en het ego is de magische vonk, zonder zouden we alle maal Kens en Barbies in Maya's poppenhuis zijn. We

niets veranderen aan het simpele feit dat je je teen breekt als je tegen een rotsblok schopt en dat een gebroken teen afschuwelijk godvergeten echt aanvoelt. De droomstaat mag dan niet echt echt zijn, hij is wel behoorlijk echt. En wat we er verder ook van mogen

zijn er altijd vlug bij om ego als onwaar te bestempe

zeggen, hij is wel heel wat vermakelijker dan

len, rnaar zonder ego zou dit geweldige paleis niet

waarheid.

meer zijn dan een lege doos. Ego is de magie die de droomstaat tot leven brengt. Vergelijk de geschiedenis van de mens op aarde met de geschiedenis van de aarde van voor die tijd en je zult zien wat een verschil het ego maakt. Dit ene kleine

316 Goed genoeg is goed genoeg

Goed genoeg is goed genoeg

317

De gedachte aan honing Ben man loopt in een donker, gevaarlijk woud vol wilde dieren. Het woud is omheind met een uitgestrekt net. De man is bang. Hij zet het op een rennen om aan de dieren te ontsnappen en valt in een inktzwart gat. Door een wonder wordt hij opgevangen door een paar in elkaar verstrengelde boomwortels. Hij voelt de hete adem van een enorme slang met wijd openstaande kaken, die op de bodem van de put ligt. Hij staat op het punt om in zijn kaken te vallen. Aan de rand van het gat kan een enorme olifant hem ieder moment verpletteren. Zwarte en witte muizen knagen aan de wortels waaraan de man hangt. Gevaarlijke bijen vliegen heen en weer over het gat en laten druppels honing vallen... Dan steekt de man zijn vinger uit. Langzaam, voorzichtig strekt hij zijn vinger om de druppels honing op te vangen. Bedreigd door zoveel gevaren, nauwelijks een ademhaling verwijderd van de dood, is hij nog altijd niet onverschillig geworden. De gedachte aan honing houdt hem in leven.

Het Mahabaratha, Jean-Claude Carriere

Eerder verschenen bij uitgeverij Samsara

Foster, Jeff-Leven zonder middelprmt Foster, Jeff- Een buitengewone ajivezigheid Foudraine, Jan

Metanoia

Gangaji- Vrijheid in overgave Adams, Robert- Stilte van het hart, dee!

Gieles, Lenne-Thuis

Adams, Robert- Stilte van het hart, deel 2

Gill, Nathan-Helderheid

Adyashanti- Dansende leegte

Glassman, Bernie- Oneindige cirkel

Adyashanti- Ware meditatie Adyashanti

Het einde van je wereld

Goode, Greg -Leven als gewaarzijn Greven, John- Ben

Adyashanti- Genade

Hamill, Sam/Lao Tse-Tao Te Tsjing

Adyashanti- De weg van bevrijding

Harding, Douglas- Open voor de bron

Adyashanti-jezus, de mysticus

Harris, Sam- De vrije wil

Adyashanti- Ontwaken, het zal je maar gebeuren

Harrison, Steven -Zoek geen antwoord

Amberchele, J.C.- Opengebroken

Harrison, Steven- Het gelukkige kind

Bailey, Darryl- De illusie voorbij

Harrison, Steven- Ben-zijn in relaties

Balsekar, Ramesh- Er was eens ...

Hartong, Leo- Ontwaken in de droom

Balsekar, Ramesh- Nou in?

Heyboer, Anton - De filosofie van een oorspronkelijke geest

Bancroft, Anne- Woorden van Boeddha

Heyboer, Anton- The philosophy of an original mind

Beintema, Rita-]nana yoga in de praktijk Bernie, Jon

Alledaagse vrijheid

Hillig, Chuck- Verlichting voor beginners Hillig, Chuck- Parels voor de ziel

Bodian, Stephan- Ontwaak

Inzicht, vingers wijzend naar de maan

Bongers, Sally-Alledaagse verlichting

J oncheere, Zoe-Leven als God

Boogaard, Han v.d. /Wei Wu Wei-Leven zonder tranen

Jourdain, Stephen/Farcet, Gilles-Zomaar verlicht

Boogaard, Han v.d. - Dat wat Is

Katz, Jerry- Non-Dualiteit

Byrom, Thomas

Het hart van bewustzijn

Caraway, Morgan -Ben aangename ontgoocheling Chayat, Sherry/Tanahashi, Kaz -Cirkel, het zen penseelwerk van

Kazuaki Tanahashi

Keers, Wolter- Vrij zijn Keers, Wolter-]nana Yoga Kicken, Patrick

& Smit, Paul- Praten over bewustzijn

Kiloby, Scott-Liefdes sti!le revolutie

Cohen, Alan -Bent u net zo gelukkig a!s uw hond?

Klein, Jean- Ik Ben

Cohen, Alan - Wijsheid uit het hart

Koehoom, Jan- Zelfonderzoek

Crowley, Gary- Van hier naar hier

Krishnamurti, U .G. - De denkbeeldige geest

Delden, Jan van -Zelfrealisatie, is dit nu alles?

Krishnamurti, U.G.- De moed om te zijn wie je bent

Delden, Jan van - Terug van nooit weggeweest

Lake, Gina-Het mechanisme van verlangen

Delden, Jan van -Vele wegen, een thuis

Lammers van Toorenburg, Wendy-Hoogbegaafd, nou in?

Dych, William -Anthony de Mello, een bloemlezing

Lammers van Toorenburg, Wendy- Werkboek Hoogbegaafd

320

321

Laurentius, Hans -Rozengeur

en prikkeldraad Bob Adamson, leven en leer Liquorman, Wayne -Never mind Liquorman, Wayne- Hallo lieve mensen Lott, Joey/ Fish Ver!ichting, een mythe! Lucille, Francis -Eeuwigheid NU! Luitwieler, 0lette -De levensdroom McKenna, Jed- Spirituele verlichting? Vergeet het maar! McKenna, Jed- Spirituee! Inconecte Verlichting McKenna, Jed- Spirituele Oorlogvoering McKenna, Jed -Notities McKenna, Jed-jed's McKenna's theorie van alles McKenna, Jed -Spel zonder einde Mello, Anthony de -Bewustzijn Mello, Anthony de -De weg van stilte Mooji-Adem van het absolute Morinaga, Soko -Van !eer!ing tot meester Nisargadatta Maharaj - In woord en beeld Nisargadatta Maharaj- Dat wat ik ben Norquist, Steven- De waarheid over verlichting Oever, Jan van den - Ik weet niet wie ik ben Oever, Jan van den -Oeverloos Parsons, Tony- Zoals het is Parsons, Tony-Niemand hier Parsons, Tony- Niemand daar Parsons, Tony Alles en Niets Parsons, Tony- Het open geheim Parsons, Tony- Over vrijheid gesproken Raaijmakers, Annette- Volledig vrij Ramana Maharshi -In woord en bee!d Ram Tzu Wie zoekt zal niet vinden Rigter, Bob-Zen tijd Rossum, Jan van-]e bent niet wat je denkt Schoonderwoerd, Simon- Ben christen op satsang

Lawry, Kalyani- Sailor

Schreuder, Esther -CoBrA

aan de gracht Geest ShantiMayi- Ons hart weet alles Shapiro, Isaac-Het gebeurt vanzeif Shapiro, Rami- Open geheimen Smit, Alexander- Kennendheid Smit, Alexander- Geschenk van het Absolute Smit, Paul-Alles over Niets (boek met 2 dvd's) Smit, Paul -Non-dualiteit voor managers Smit, Paul -Verlichting voor !uie mensen Smit, Paul -Verlichting in de liefde Smit, Paul- uitZoomen Spira, Rupert- De he!derheid der dingen Spira, Rupert- Wat rest is liefde Sterren, Paul van der- Verlichting in een Lege verpakking Sterren, Paul van der - Over het brein, non-dualiteit en vrije wil Sterren, Paul van der- Gedachten over het ondenkbare Sylvester, Richard- Geen zelf, geen ander Sengtsan -Oorspronke!ijke

Tathagata, Florian-Zijn Tetteroo, Tosca-Alles

over ede!steentherapie Ontwaken in het alledaagse Tollifson, Joan -Niets om je aan vast te houden Unmani Liza Hyde Ik ben het !even zeif Vingerwij:zingen- Artikelen uit tien jaar InZicht Waite, Dennis Een introductie tot advaita Watts, Alan -Word wat je bent Wei Wu Wei -Onwerelds wijs Whenary, Roy- De structuur van zijn Zuijderhoudt, C.B.- Meester Eckhart versus advaita Tollifson, Joan

322

32 3

Bekijk onze website

www.samsarabooks.com

Besta jij echt? Is de werkelijkheid wel zo echt? En als het leven slechts een droom is, wat gebeurt er dan als we wakker worden?

JED MCKEN NA

laat in

Droomstaat

zien dat

het universum niet bestaat. Dit kun je conceptueel begrijpen, maar ook zelf ervaren; het is als het verschil tussen kijken naar een documentaire over Antarctica, of zelf naar Antarctica afreizen. Je kunt tijdens het kijken naar die documentaire over Antarctica ook in slaap vallen en wakker worden in een woestenij van sneeuw en ijs. Dat zou heel raar zijn, maar de werkelijkheid is volgens Jed McKenna nog veel gekker: je slaapt in die woestenij terwijl je droomt dat dit niet zo is. En dat besef je als je wakker wordt.

Spiritualiteit gaat over lekker in slaap blijven in de droomÂ staat. Wakker worden in de droomstaat kun je zien als transspiritueel, en ontwaken uit die stoat als anti-spiritueel. Beide processen vereisen geen ideologie of doctrine, geen mening of geloofje ziet het ofje ziet het niet en dit hangt af van het feit ofje ogen open zijn of dicht. Het merkwaardige is echter dat het klinkt alsof we het overJou hebben, maar er bestaat helemaal geenjij. De zoektocht naar ontwaken is de zoektocht naar geen-zelf. Dit betekent dot het zelf ook slechts een droom is. En dot roept de terechte vraag op: voor wie doe ik dit eigenlijk? Wiens droom is dit en wie wil er wakker worden?

samsara

9 789491 411595