Nor Ghiank Septembrie - Octombrie by Nor Ghiank

?YUMANIY HAOY} MIYUTOAN ERGLEZVOAN AMSACIR

DARI 63 TIV 1_-11 (1994-95ƒ SEBDEMPER-HYGDEMPER 2(12

Հայ մշակույթի օրերը Գյուղի թանգարանին մեջ

<MPACRAGAN

mpacradyun namag m; sda]anq lysan0elesapnag /yumanahaoe m;* baryn {aliqoanen$ Mer haorenagi]; gancna\ =r erg;ndranqi m; a/`&# zyr yuze] gisel mez hed$ <mpacraganin nvirva\ soyunag; dramaxre]inq aox namagin# qani yr baryn {aliqoani erg;ndranq; na& mern =$ Ev yv cide# gareli = baryn {aliqoanin cda\ badas,ann al bedq = ;lla mer pylyri badas,an;$

Xe/&s mangyutene xjcyh =i aon bad0a/yv# te ggy[vinq /yumana-hao$ Gna,;ndrei gy[vinq barzabes hao$ Cidei# te badmyutoan hyr'anyud; mer pazmahazaramoa haoreniqen armada,il ;ra\ = mezi$ Cidei na&# te ]ekasbanyutenen wrgva\ im \nykners gr]an ;ndaniq sdek\el & nyr goanq abril ?yumaniy hoyur;ngal hykin vra$ Aonyuamenaoniv es [=i havnir# gesgadar pan m;n =r^ aosinqn* /yumanaha„o$ Jamanagin hed hasag a/i# ha0a,e]i miaon /yumanagan xbry]ner$ Syrve]a +minesqyui# +nesqyui & Br;nqyu.i masin$ Anynq & .ad yuri.ner harsda]yu]in im zcaoyun & xragan dramaxrva\ hycis$ Xasdiaragyutoamp xar'a\ =i /yumana]i$ Aonbes# yr aos ergrin me` cyoyutoyun yune]yk amen pan harazad = in\i hamar$ Sagaon srdis ,yrqin me` [=i yuzer lqel hao agyunqners$ Ad anarxar & ]avyd ge]va\q bidi ;llar$ Yusdi yry.e]i hao mnal$ Sagaon miaon haogagan anyun yunenal; pavagan [=r$ Hao ;llalyu hamar harg = cidnal azcix lezyun# badmyutoyun;# m.agyuot;$ Hao armadners [gyrsn]nelyu cyr\in me` in' ne]yug ekan \nykners# in[bes na& Gymidas;# Baryuor S&ag;# Saroan; & .ad yuri.ner$ Xjvar =r hao [mnal# qani yr mangyutoans aganades eka \nykneryus ar]yunqneryun & zyhva\ harazadneryu yu haorenagan hykeryu hanxeb anyn] garyda,din$ Ev aosbes a/a`a]av erg;ndranq;^ I%n[ em es$ Hao# te% /yumana]i$ Badas,an; dvav >a/l Aznavyur;$ Har]azryuo]i m; ;nta]qin anyr har]yu]in# te inq; i%n[ =# hao# te% fransa]i$ Anyr badas,an; ekav^ 1(( dygysyv hao em & 1(( dygysyv fransa]i em$ Yryvhed& miaon menq* haoers# grnanq abril 2(( dygysyv$ Yuremn tet&]a$ Es al [em sirer ges-gadar paner;# yusdi angek\ srdyv grnam ;sel^ 1(( dygysyv hao em & 1(( dygysyv /yumana]i# yryvhed& es al grnam abril 2(( dygysyv$

10-11/2012

PYVANXAGYUTOYUN Դեսպան Հ. Գասպարյանի խոսքը Հայաստանի Ազգային տոնին 21 Սեպտեմբեր 2012թ., Բուխարեստ =` 5 Հայ մշակույթի օրերը Գյուղի թանգարանին մեջ (21-23 սեպտեմբեր) =` 7 Քլուժի Ազգագրական թանգարանի հայկական =` 14 հյուրասիրությունը

Supliment limba rom`n[

Zilele Culturii Armene la muzeul Satului p. 17 (21-23 septembrie) Focşaniul se înfrăţeşte cu oraşul Berd din p. 18 Armenia Andrea Ghiţă: S-A CELEBRAT “LOGODNA” dintre ORAŞELE GHERLA şi IDJEVAN p. 19 (Armenia) Un nou roman de Constantin Eretescu p. 20

=` 23 manga-badanegan Նախագահ Սերժ Սարգսյանը Օթոփեն օդանավակայանը դիմավորվեցավ հայ համայնքին անդամներու կողմե =` 24 ՀՀ Նախագահի ելույթները և ուղերձները Նախագահ Սերժ Սարգսյանի ելույթը Եվրոպական ժողովրդական =` 25 կուսակցության համագումարում ԲԱՑՎԵՑ ՄԱՅՐ ԱԹՈՌԻ «ՎԱՉԵ ԵՎ ԹԱՄԱՐ =` 27 ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ» ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԸ

NAVTADYLARNERYU HRABYURANQ”: EV =` 28 MARXASBANYUTOAN WA?APANYUM:

=` 33

PYKYQ BYUQRE>I ME~

ŠNYR GOANQ‹IN AN"NAGAZM: MIQAOEL SDEWAN-CAZAZOAN Œ ,mpacr^ ;nxh^ qardyukar MADLEN DER-KYUGASOAN Œ ,mpacir VARXAN MARTAOAN Œ ,mpacir MIHAOIL GEYRGIYU Œ lyusangari¿[ MARIAM BYSTAN)OAN Œ meqenacryuhi

COLECTIVUL «NOR GHIANK»

MIHAI STEPAN-CAZAZIAN – secretar-general de redac ie

MADLEN TER-GHUKASIAN; VARTAN MARTAIAN – redactori MIHAI GHEORGHIU – fotoreporter

MARIAM BOSTANGIAN – dactilografă-operatoare

REDAC|IA: Bucure=ti, Bd. Carol I, nr. 43, sector 2, tel./ fax. 314.67.83 redactia@araratonline.com

TEHNOREDACTARE COMPUTERIZATÅ: HÅºULESCU MIHAI TIPARUL: S.C. ARARAT srl.

I.S.S.N. 1221-9169

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային Օրը

Ուրբաթ, սեպտեմբեր 21-ին Պուքրեշի Հայաստանի Հանրապետության դեսպանությունը կազմակերպեց ընդունելություն Ազգային Օրվա առթիվ: Այս առիթով Հայոց Առաջնորդարանի Մշակույթի Կեդրոնը (Տուտյան գրադարան) տեղի ունեցավ ընդունելություն և ցուցադրվեցան քանի մը հատորներ (նմանահանումներ) հայերեն լեզվով տպագրված արժեքավոր գիրքեր: Ընդունելության ներկա գտնվեցան Երեսփոխաններու պալատի նախագահ Վալերիու Զկոնեա, Արտաքին գործոց նախարարության պետական քարտուղար Տան Փեթրե, Ռումանիո

Ակադեմիո փոխնախագահ, ակադեմիկոս Եուճեն Սիմիոն, Պուքրեշ հավատարմագրված դեսպաններ, դիվանագիտական մարմինի աշխատակիցներ, մշակույթի գործիչներ, Ռումանիո հայ համայնքի անդամներ: Այնուհետև խոսք առին Հայաստանի Հանրապետության դեսպան Ձերդ Գերազանցություն պարոն Համլետ Գասպարյան, Երեսփոխաններու պալատի նախագահ Վալերիու Զկոնեա, ծերակուտական, ՌՀՄ նախագահ Վարուժան Ոսկանյան և ակադեմիկոս Եուճեն Սիմիոն:

10-11/2012

Դեսպան Հ. Գասպարյանի խոսքը Հայաստանի Ազգային տոնին 21 Սեպտեմբեր 2012թ., Բուխարեստ

Հարգելի պարոն Ազգային ժողովի նախագահ, Հարգելի պարոն պետքարտուղար, Հարգելի կոլեգաներ, Ռումինահայոց միության հարգելի պարոն նախագահ, Հարգելի պարոն ակադեմիկոս, Տիկնայք եւ պարոնայք, Սիրելի բարեկամներ

Նախ ուզում եմ խորին շնորհակալություն հայտնել ձեր ներկայության համար, որով պատվում եք այս միջոցառումը: Ես երկար չեմ խոսի` նկատի առնելով ելույթ ունեցողների որակն ու շարքը: Սակայն կուզենայի մասնավոր շնորհակալություն հայտնել Ռումինահայոց թեմին եւ միությանը, ովքեր սիրով տրամադրեցին այս թեեւ ոչ մեծ, սակայն արժեքավոր սրահները` նշելու համար Հայաստանի Ազգային տոնը: Նրանք ինձ վստահեցրին, քանի որ սա Հայոց տունն է, հետեւաբար իրենք ինձ հետ միասին տանտիրոջ պես են ընդունում հյուրերին: Խոստովանեմ, որ ինձ համար հաճելի է լսել եւ հատկապես զգալ այդ վերաբերմունքը: Ու եթե նույնիսկ տունը փոքր է ու նեղվածք, ներողամիտ եղեք. կարեւորը ջերմությունն է, որ բխում է այնտեղից: Շնորհակալություն եմ հայտնում Apa Nova, EximBank, VinArte, First Alco եւ Arca lui Noe ընկերություններին, այս միջոցառմումը հովանավորելու համար:

Սիրելի բարեկամներ, Այս տարի Հայաստանը նըշում է հայ տպագրության 500-ամյակը, իսկ Երեւանը դարձել

է 2012թ. Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք: Ահա այս զույգ իրադարձությունների շրջանակում մենք որոշեցինք Հայաստանի Ազգային տոնին կազմակերպել մի փոքրիկ ցուցադրություն եւ ձեզ պատմել ռումինական տարածքների վրա հայ տպագրության, հայ գրքի պատմությունը եւ նաեւ այն մասին, թե ինչ մասնակցություն են ունեցել հայերը ռումին գրականության զարգացման մեջ: Պատմության բերումով հայերեն առաջին տպագիր գիրքը լույս է տեսել 1512թ. Վենետիկում, Սուրբ Ղազար կղզում, կամ ինչպես երբեմն են ասում` Հայոց կղզում: Այնուհետեւ հայկական տպարաններ են հիմնվել Ամստերդամում, Մարսելում, Կոնստանդնուպոլսում, Սանկտ Պետերբուրգում, Թիֆլիսում, Մադրասում եւ այլուր: Հայկական տպարաններ են գործել նաեւ այստեղ` Ռումինիայում, Յաշում, Գալացում, Ֆրումոասայում, Գեռլա-Արմենոպոլիսում, որոնց մասին կպատմեն հարգարժան պարոնայք Վարուժան Ոսկանյանը եւ Էուջեն Սիմիոնը: Օգտվելով առիթից, ես կուզենայի շնորհակալություն հայտնել մշակույթի եւ ազգային ժառանգության նախկին նախարար պրն. Կելեմեն Հունորին, ով այս տարի ապրիլին Երեւանում մասնակցեց հայ տպագրության 500-ամյակի եւ Երեւանին 2012թ. Գրքի համաշխարհային մայրաքաղաքի տիտղոսի հանձնման արարողություններին: Շնորհակալություն եմ հայտնում Ռումինիայի արտաքին գործերի նախարար պրն. Տիտուս Կոռլըցեանին, ով պատիվ արեց այս օգոստոսի

14-ին Ռումինական Ակադեմիայում մասնակցելու հայ-ռումինական համատեղ դրոշմանիշի թողարկման արարողությանը` նըվիրված Սուչավայի Հաճկատար վանքի հիմնադրման 500-ամյակին եւ Ամենայն Հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի հայրապետական այցելությանը: Սիրելի բարեկամներ, Այս գրքերից մի քանի օրինակներ ցուցադրվելու են Բուխարեստի Կենտրոնական գրադարանի Ստրադա դե Կ’Արտե փառատոնին, որի կապակցությամբ շնորհակալություն եմ հայտնում գրադարանի գլխավոր տնօրեն տիկին Միրեյ Կարմեն Ռադոյին: Մյուս շաբաթ, սեպտեմբերի 29-30-ին Կլուժում կազմակերպվելու

10-11/2012

է Հայ գրքին նվիրված ցուցահանդես, որի համար շնորհակալություն եմ հայտնում ՌՀՄ տեղական մասնաճյուղի նախագահ տիկին Ազատուհի Վարդուկա Խորենյանին, ինչպես նաեւ ՌՀՄ Տրանսիլվանիայի մասնաճյուղի նախագահ պրն Իոան էստեգարին: Միաժամանակ ուզում եմ իմ երախտագիտությունը հայտնել Գյուղի թանգարանի ղեկավարությանը, ինչպես նաեւ ռումինահայ երիտասարդներին, ովքեր Հայաստանի Ազգային տոնի շրջանակներում, սեպտեմբերի 21-23-ին կազմակերպում են Հայ մշակույթի օրեր: Իմիջիայլոց, այս տարի մենք համատեղ մի ձեռքբերում եւս ունեցանք. հայերեն թարգմանվեց եւ տպագրվեց Վարուժան Ոսկանյանի Շշուկների մատյան հոյակապ վեպը, որը գրաքննադատների կարծիքով ժամանակակից եվրոպական եւ համաշխարհային գրական երեւույթներից է: Վարուժան Ոսկանյանն անձամբ միջամտեց վեպի թարգմանությանը եւ խմբագրմանը` այսպիսով հայերեն տարբերակին տալով երկրորդ բնագրի արժեք: Օգտվելով առիթից, ես գլուխ եմ խոնարհում պարոն Ոսկանյանի տաղանդի առջեւ: Ուզում եմ իմ հատուկ գնահատանքը հայտնել ռումինահայ այլ հեղինակներին, առաջին հերթին Վարդան Առաքելյանին` նրա ողջ գրական գործունեության, հատկապես Հակոբ Ջոլոլյան Սիրունուն նվիրված լուրջ աշխատությունների համար: Հայ մտավորական Հակոբ Սիրունին Նիկոլաե Յորգայի աշակերտներից էր, ով անցյալ դարի 20-ական թվականներից սկսած մինչեւ հետպատերազմյան սիբիրյան աքսորն ու դրանից հետո մեծ ներդրում է ունեցել Ռումինիայում արեւելագիտության հիմնման ու զարգացման մեջ: Արդի գրողների մեջ ուզում եմ հիշատակել տիկին Անաիս Ներսեսյանին, ով մի քանի հատոր

10-11/2012

է գրել միջնադարյան բյուզանդական Հայաստանի եւ ռումինահայոց վերաբերյալ: Իր Հայկական Հանրագիտարանում ռումինահայոց մասին է պատմում նաեւ գրող, հրապարակախոս Պետրոս Խորասանջյանը: Վիթխարի, գրեթե գիտահետազոտական ինստիտուտի գործ է կատարել Վարդան Մարթայանը, ստեղծելով Հայ-ռումեն եւ Ռումեն-հայ զույգ բառարանները, որը կարեւոր գործիք է մեր գրական մշակույթների փոխադարձ ճանաչման մեջ: Ուզում եմ նշել նաեւ այլ ճանաչված անուններ, որոնց մեջ` Շտեֆան Հակոբյանի, Սարգիս Սելյանի, Մադլեն Գարագաշյանի եւ Միհայ Ստեփան Գազազյանի: Հարգելի բարեկամներ, Առհասարակ մենք բարձր ենք գնահատում Ռումինիայի արտաքին գործերի եւ մշակույթի եւ ազգային ժառանգության նախարարությունների ներգրավվածությունը, որոնք հավանություն են տվել հաջորդ տարի Ռումինիայում անցկացնելու ռումինահայ մշակութային ժառանգությանը նվիրված գիտական ու մըշակութային միջոցառումներ: Դըրանք անց են կացվում Մշա-

կույթի, գիտության ու կրթության ոլորտում համագործակցության միջկառավարական ծրագրի շըրջանակներում, ինչը քաղաքական երկխոսությանը, Արեւելյան գործընկերության եւ Սեւծովյան ավազանի շրջանակներում գործակցությանը, միջազգային կառույցներում համագործակցությանը եւ տնտեսական հարաբերություններին զուգահեռ կարեւոր գործիք ենք համարում Հայաստանի եւ Ռումինիայի միջեւ միջպետական հարաբերությունների խորացման եւ զարգացման առումով: Մենք միասին երկար ճանապարհ ենք անցել եւ, վստահ եմ, ապագայում եւս երկար ճանապարհ ենք անցնելու հանուն խաղաղ, համերաշխ եւ բարեկեցիկ Եվրոպայի, հանուն խաղաղ, համերաշխ եւ բարեկեցիկ աշխարհի: Հետեւաբար, խոսքը հարգելի նախարարին փոխանցելուց առաջ, որից հետո խոսք պետք է առնեն նաեւ պարոնայք Վարուժան Ոսկանյանը եւ Էուջեն Սիմիոնը, կուզենայի գոչել` Կեցցե Հայաստանը: Կեցցե Ռումինիան, Կեցցե հայ-ռումինական բարեկամությունը:

Հայ մշակույթի օրերը Գյուղի թանգարանին մեջ (21-23 սեպտեմբեր)

Arhiepiscopia Bisericii Armene din Romania

Muzeul National , “Dimitrie G

Uniunea Armenilor din Romania

)

IN ROMANIA IN R OMANIA

Comunitatea Armeana din R Romania omania v va a invita la «Տիմիթրիե Կուսթի» Գյուղի Ազգային թանգարանը Ռումանիո Հայ Երիտասարդություն կազմակերպության հետ համատեղ, աջակցությամբ Ռումանիո Հայ Արքեպիսկոպոսության և Ռումանիո Հայոց Միության հովանավորությամբ, սեպտեմբեր 21-23-ը կազմակերպեցին «Հայկական մշակույթի օրեր» Գյուղի թանգարանին մեջ: Երեք օրերու ընթացքին կազմակերպվեցան հայ ավանդական երաժշտության և պարերու ելույթներ, հայ հնագույն իրերու և լուսանկարներու ցուցահանդեսներ՝ նվիրված բոլոր տարիքի անձերու: Այցելուները մեծ հետաքրքրությամբ դիտեցին և ծանոթացան հայերու վարպետությանը և տաղանդին՝ հետևելով տարբեր արհեստանոցներու մեջ անոնց ձեռքի աշխատանքին, ինչպես վայելչագրությանը, նկարչությանը, նույնիսկ ֆիլմի ցուցադրության: Թերթելով վահանակի մը վրա «Արարատ» և «Զամքա» հրատարակչության թողարկած գիրքերը այցելուները կրցան մանրամասնություններ գիտնալ հայերու մշակույթի, պատմության և կամ հայկական խոհանոցի վերաբերյալ: Բացման, սեպտեմբեր 22-ին խոսք առին Ռումանիո Հայաստանի հանրապետության դեսպան պարոն Համլետ Գասպարյան, ՌՀՄ նախագահ Վարուժան Ոսկանյան, առաջնորդական փոխանորդ Եզրաս քահանա Պոկտան և Գյուղի թանգարանի գլխավոր տնօրեն տիկին Փաուլինա Փոփոյու:

Zilele culturii

ARMENE

Atelier de caligrafie )

10-11/2012

)

Sambata 22 septembrie orele 15:00-18 Duminica 23 septembrie orele 11:30-13 Gospodaria Ieud Muzeul National al Satului “Dimitrie Gusti ,

ավական ատենե մը ետք մենք կրնանք հպարտանալ մեր համայնքի շրջանակին մեջ կատարված հարուստ իրադարձություններով, ինչպես օրինակ Ամառնային հավաք, Շուկա, Կառնավալ: Ահավասիկ գրեթե սեպտեմբեր ամսույն վերջավորությունն է, մեծ եռուզեռ մը կա, պատրաստություն, հուզմունք, որքան կարելի է լավ պատրաստվելու Գյուղի թանգարանին իրադարձության: Եթե մինչև հիմա Գյուղի թանգարանը կայցելեինք հիանալու ռումանական հին տնակներով, այս անգամ նույն վայրը այցելեցինք, որը կնկատվի եզակի ռումանական խորհրդանշական տեղանք մը, հայկական մշակույթը, ավանդույթներն ու սովորույթները ավելի կենդանի մարմնավորված ներկայացնելու: 10-11/2012

Մեզ՝ հայ երիտասարդներուս համար, այս շատ կարևոր իրադարձություն մըն է և առաջին անգամն է, որ բոլոր հայ երիտասարդները սիրով կմասնակցին այս շատ հրապակայնացված իրադարձության կազմակերպմանը: Առաջին անգամն է նաև, որ բոլոր տաղանդավոր և շնորհալի հայերը միասին հավաքված էին ցուցադրելու մեծ ջանքերով ու նվիրվածությամբ շինված ու կատարված իրենց աշխատանքները: Այս իրադարձության կարևորությունը կկայանար տաղանդավոր երիտասարդներուն առաջարկված եզակի շանսին մեջ՝ ցուցադրելու իրենց վարպետությունը, անոնց ճանչցնելու հանրության և գնահատված ըլլալու, գիտակցելով՝ այն ուղին, որ ընտրած են վստահաբար ամենեն ճիշդն է: Առիթը ունեցա հիանալու ձեռքի աշխատանքի բոլոր առարկաներով, նկարչությամբ, լուսանկարներով, զարդերով, հայկական ավանդական, ազգային պարերով: Բոլոր անոնք, որ կփափագեին ըլլալ ավելի գործուն և ոչ միայն այցելու, առիթը ունեցան անմիջական մասնակցելու վայելչագրության և կտավե գործված պայուսակը գունազարդելուն արհեստանոցներու մեջ: Եվ եթե կուզեիք պահ մը դադար առնել ձեր սկսած աշխատանքներեն, կրնայիք անցնիլ ձեռքի աշխատանքի վաճառասեղաններու առջևեն, վստահաբար պիտի ճանչնայիք Ալիս Շահպազյանին, ան որ մեծ հմտությամբ ոչ դեռևս շատ ծանոթ, նոր թեքնիկ մեթոդով մը կը շտկեր հոնքերը՝ թելիկով մը: Տիկինները զարմանքով և հետաքրքրությամբ կհարցնեին թե ինչ թել կգործածե և ուր սորված է այս մեթոդը: Ի զարմանս ինծի հասկցա, որ այս մեթոդը շատ հին է, որ կգործածվեր Արևելքի մեջ: Այս մեթոդը առաջին անգամ ըլլալով հայտնված է հին Պարսկաստանի մեջ: Այսօր այս մեթոդեն կօգտվին ոչ միայն տիկինները այլև տղամարդիկ: Եթե շատ կփափագիք եզակի զարդեր հայկական ոճով և կամ հիշատակ մը ունենալ այս իրադարձու-

Մշակույթի օրվա առիթով, կիրակի 23 սեպտեմբեր տեղի ունեցավ նաև գիրքի շնորհանդես: Լուսանկարին մեջ շնորհանդեսը կկայանա «Հայկական եկեղեցին ռումեն հողին վրա» հայերեն հատորին, հեղինակ Հակոբ (Ճոլոլյան) Սիրունի թարգմանությամբ Մատլեն Գարագաշյանի: Ներկայացվեցավ նույնպես «Հաճկատար» ալպոմը, որու մասին խոսեցավ Գրիգոր քահանա Հոլքա: Երկու գիրքերն ալ լույս տեսած են «Զամքա» հրատարակչության կողմե:

10-11/2012

թյան հետ կապված, ձեզ կրնային օգնել վարպետությամբ կատարված իրենց գործերով Միրչա Թիվատարի եղբայրը՝ Սենթաննա Ալեքսը և Թամարա Թամալյանը: Երեխաները ունեին խաղալու իրենց մասնավոր անկյունը: Անոնք կարելիություն ունեցան պտույտ մը ընելու ponei ձիուկով, լսելու ամենեն ճանչցված հայկական հեքիաթները և մասնակցելու պզտիկներուն նվիրված հայկական ավանդական պարերու մասնավոր արհեստանոցին: Ձգողական իրենց տեղը ունեին հայկական պարերը: Տեսա հայկական Քոչարի պարը, որ հատուկ է Հայաստանի ամեն մեկ նահանգին: Ուզունտարա-ն (նորապսակներու պար) վայելչագեղ, շատ ոգևորիչ պար մը, որ կպարեն միայն աղջիկները: Այս պարը շատ հայտնի պար մըն է Հայաստանի, Վրաստանի և Ատրպեճանի մեջ: Երգի ծագումը Աղտամի, Ղարաբաղի կողմե կուգա Ուզուն Դարա անվան տակ: Այնուհետև պարեցին նաև Սարդարապատ, Հզոր Հայաստան, Ջութակներու պար, Բերդ ժողովրդական հայտնի պարը, որու նշանակությունը հայերու համախմբման կվերաբերի: Գիրք ցանկացողներու համար մասնավոր վահանակ մը կար, ուր աչքի կզարներ Վարուժան Ոսկանյանի «Շշուկներու գիրքը», որ շահած է բազում մրցանակներ թե՛ հայկական և թե՛ միջազգային: Այցելուներու համար, որ կուզեին ձեռք ձգել և կամ հիանալ ապակիի վրա նկարազարդումներով, տիկին Էրմոնե Զապել Մարթայանը բերած էր իր նոր քանի մը աշխատանքները այս իրադարձության առիթով: Սիրամարգը, որ կխորհրդանշե անմահությունը, իսկ 2 գլուխներով սիրամարգը արդեն կատարելություն կը ներկայացնե: Նուռը առատության նշան է, նաև ամուսնության: Այս ձևով Էրմոնեն կմեկնաբաներ իր աշխատանքները. «Իմ կարծիքովս ժողովուրդի մը համար պահպանել իր ինքնությունը ամենեն կարևորն է և այս բանը կարելի է միայն այս տեսակի հավաքույթներով, որ նպատակ ունի տարա12

10-11/2012

ծելու հայկական մշակույթը, հայկական խոհանոցը և հայ ավանդույթները»: Հայկական օրերու ընթացքին կրցանք մասնակցիլ քանի մը հավաքույթներու՝ տարբեր թեմաներով, ինչպես «Շշուկներու գիրք»-ը, որուն հետևեց «Սթրունկա» փաստագրական ժապավենը, Հաճկատար վանքի 500ամյակի առիթով խոսեցավ Գրիգոր քահանա Հոլքան, իսկ հայկական և ռումանական ճարտարապետության փոխկապակցվածության մասին խոսք առին ճարտարապետներ Սորին Վասիլեսքու, Քոսթին Ղազարյան և Զամֆիրա Պըզնոշան: Կիրակի երեկոյան, Գաբրիել և Կարպիս Տետեյան եղբայրները մեկ ժամ շարունակ ճազային երաժշտության համերգ մը տվին՝ գերելով բոլոր ներկաները: Այս հոդվածը կուզեի ավարտել միտքիս մեջ ունենալով նուռը, որ կխորհրդանշե առատություն, համախըմբում, ընտանիք, ճիշդ այնպես ինչպես մենք կանք՝ Ռումանիո Հայ համայնքը: Veryniga Jamgy[oan

ORGANIZATORI:

CU SPRIJINUL:

Uniunea Armenilor din Romania

Muzeul National al Satului , “Dimitrie Gusti’’ )

)

Arhiepiscopia Bisericii Armene din Romania

ɥ ɥɟɊ ɟɊ

unitatea Armeana din Romania Romania va va invita la

10-11/2012

Քլուժի

Ազգագրական թանգարանի հայկական հյուրասիրությունը

այու բնավորության ամենեն բնութագրական գեղեցիկ գիծերեն մեկը հյուրասիրությունն է, կնշե Քրիսթոֆ Սոնկոթթը իր «Կեռլա Ազատ թագավորական քաղաքը» հոյակապ մենագրության մեջ (հատ. IV ազգագրություն, Կեռլա, 1902, էջ 72), ուր շատ հաճախ կհիշատակվի արևելյան հայերու այս արժեքավոր հատկանիշը եկած Պուքովինայեն, Մոլտովայեն, Մունթենիայեն կամ Արտեալեն: «Քլուժի հայերու մշակութային օրեր»-ը, որ տեղի ունեցան 29-30 սեպտեմբեր Ազգագրական թանգարանին մեջ, անգամ մը ևս փաստեցին արդեն ասկե դար մը առաջ ըսվածը Կեռլայի տարեգիր փրոֆեսորին կողմե: Երկու օր շարունակ Ռետութեի հին կառույցի ամբողջ տարածքը, ուր ժամանակին տեղի կունենային Dietei (խորհրդարան) Թրանսիլւանիո աշխատանքները (որուն կմասնակցեին Կեռլա և Տումպրըվեն քաղաքներու պատվիրակները) կես դար հետո արդեն Արտեալի ժողովուրդի գանձերու թանգարանի 14

10-11/2012

Տեժի թանգարանի տնօրեն Քոնսթանթին Ալպինեց և պատմագետ Լուչիան Նըսթասա-Քովաչ

կեդրոնատեղին դարձած է, լեցված հայերու ոգեղենությամբ իր ամենատարբեր ձևերու մեջ: Տանտերերը այցելուներուն հրամցուցին միտքի, հոգվո և մարմինի սնունդ: Հին գիրքի ցուցահանդեսը, որ տեղավորված էր առաջին հարկի մեծ դահլիճին մեջ նվիրված հայ տպագրության 500-ամյակին, կընդգրկեր 30-են ավելի արժեքավոր օրինակներ Կեռլայի հայ-կաթոլիկ ծուխի ունեցվածքեն՝ խնամքով և հմտությամբ ընտրված ըլլալով Հայ Թանգարանի Ընկերակցության մշակույթի տնօրեն Միրչա Թիվատարի և վերանորոգված Ազագագրական թանգարանի անձնակազմի կողմե: Այցելուները հիացան աղոթագիրքերով, Աստվածաշունչերով, այբբենարաններով և բառարաններով, որ անցած էին Հայաքաղաքին (Armenopolis կամ Կեռլա) մեջ ապրող շատ մը սերունդներու ձեռքեն XVIII-XIX դարերու ընթացքին: «Արարատ» հրատարակչության կողմե վերջերս լույս տեսած երկու գիրքերու շնորհանդեսը, լրացումը եղավ այս օրերին առաջարկված ոգեղեն սնունդին: Գիրքը «Ինքնություններու երկխոսություն. Հայաստանը և Թրանսիլվանիո հայերը» գրված Տեժի թանգարանի տնօրեն Քոնսթանթին Ալպինեցի կողմե, կներկայացնե Արտեալի հայերու պատմությունը և կյանքը, ծննդավայրը Հայաստանեն արտահոսքեն մինչև մեր օրերը՝ բյուրեղացված աշխատանքի մը մեջ, լավ փաստագրված և գեղեցիկ պատկերազարդված հասցեագըրված ըլլալով այսօրվա ընթերցողին: «Հայ-հունգարական մեծ քաղաք (Metropola) մաս կկազմե «Կեռլա Ազատ թագավորական քաղաք» Քրիսթոֆ Սոնկոթթի մենագրության, հունգարերեն լեզվե թարգմանված Անտրեեա Կիցայի կողմե և հոգածությամբ պատմագետ Լուչիան Նըսթասա-Քովաչ, Թուտոր Սըլըճեան, Քոնսթանթին Ալպինեց, հանրությանը դիմեց և գրող, թարգմանիչ և հրապարակախոս Սարգիս Սելյան, քանի մը օրվա համար ժամանած Ավստրալիայեն: 10-11/2012

և ավելի նոր աշխատանքներ, որ մշակված են հայ ժողովրդական խորհրդանըշական ձևով մը: Պուքրեշեն և Կեռլայեն հայ երիտասարդ պարողներ հագված թավիշե գեղեցիկ համազգեստներ, ասեղնագործված ոսկեգույն նախշերով՝ մեծ ուրախություն բերին թանգարանի խորքրդավոր պատերեն ներս և արժանացան չմարող ծափահարություններու: Թանգարանի ներքնահարկը տեղավորված շուկան այցելուներուն կգրավեր հայկական աղցաններու էկզոտիկ համերով, որ պատրաստած էր Փաուլ Հակոբյան, ներկայացված էին հուշանվերներ շինված եռանդուն երիտասարդներու կողմե՝ ժամանած Կեռլայեն, Յաշեն, Պուքրեշեն: Կերամիկայի նմուշները, ուլունքաշարերը, վզնոցները և պայուսակները նկարազարդված հայկական արվեստի ոճով, որ մեծ հաջողություն ունեցան, ինչպես նաև հուրութով (հայկական ականջապուրի համեմունք) լի ապակյա տարաներու մեջ և այլ համեղ ուտեստեղեններ: Այս գեղեցիկ իրադարձությունը առանց ոևէ պակասության կազմակերպած էին ՌՀՄ Քլուժի մասնաճյուղի քարտուղար Աննա Սթեյպ, ՌՀՄ Քլուժի նախագահ, մեծահոգի և առատաձեռն Ազատուհի Վարդուքա Խորենյան և ՌՀՄ Թրանսիլվանիո մասնաճյուղի նախագահ Իոան Էսթեկար: «Քլուժի Հայկական Մշակույթի Օրեր»-ու հաջողությունը պայմանավորված էր Թրանսիլվանիո Ազգագրական թանգարանի ջերմ հյուրընկալությամբ տնօրեն Թուտոր Սըլըճեան, նաև իր ունեցած պատասխանատու և սրտալից վերաբերմունքով Արտեալի տարբեր էթնիկ մշակույթի արժեքներու հանդեպ, իր եռանդին ու նվիրվածության, ունակություններուն՝ հմտորեն իմի բերելու, Թրանսիլվանիո ՌՀՄ մասնաճյուղի կարողությունները: Ցուցահանդեսին ներկայացված լով Կեռլայի անվանի գորգագործներու էին և Էրմոնե Զապել Մարթայանի ապա- սերունդեն: Սրբապատկերները ներշընչկու վրա նկարները, ան սերված ըլլա- ված հայկական մանրանկարչութենեն

10-11/2012

Անդրեեա Կիցը

2012

SEP - OCT

PUBLICA ÞIE BILINGVÃ A UNIUNII ARMENILOR DIN ROMÂNIA

Zilele Culturii Armene la muzeul Satului (21-23 septembrie)

muzeul naţional al Satului „Dimitrie Gusti” împreună cu Organizaţia tineretului Armean din românia, cu sprijinul Arhiepiscopiei Armene din românia şi uniunii Armenilor din românia, sub patronajul Ambasadei Armeniei în românia, au organizat în perioada 2123 Septembrie 2012 „Zilele culturii armene la muzeul Satului”. una dintre cele mai frumoase tră-sături de caracter ale armeanului este ospitalitatea” – notează Kristóf Szongott în a sa lucrare monumentală monografia Oraşului liber regal Gherla (vol. iV etnografia, Gherla, 1902, pag. 72), reiterând această însuşire valoroasă de câte ori pomeneşte de armenii orientali, din Bucovina, moldova, muntenia sau din Ardeal. „Zilele culturii armene la Cluj”, desfăşurate în 29 şi 30 septembrie la muzeul etnografic, au dovedit încă o dată adevărul celor afirmate, cu peste un veac în urmă, de cronicarul şi profesorul gherlean.

Pe durata a trei zile, la muzeul Satului au fost organizate spectacole de muzică şi dansuri tradiţionale armeneşti, fiind completate de expoziţii de fotografie şi obiecte vechi, dedicate tuturor categoriilor de vârstă. Vizitatorii au putut descoperi talentul şi măiestria armenilor participând la atelierele de produse handmade, pictură şi caligrafie dar şi la proiecţii de filme. răsfoind cărţile din standul editurii Ararat şi Zamca, vizitatorii au putut afla amănunte despre cultura, istoria sau gastronomia armenilor. la deschidere, sîmbătă 22 septembrie, au vorbit excelenţa Sa Hamlet Gasparian, Ambasador al republicii Armenia, Varujan Vosganian, preşedinte al uAr, preot vicar Bogdan esraz şi director general al muzeului Satului, doamna Paulina Popoiu.

… şi la Cluj

iercuri 10 octombrie a avut loc la Centrul Cultural Armean din strada Armenească nr. 13 lansarea cărţii „Lumea homerică” de Aram Frenkian, publicată de Editura Herald în cadrul colecţiei „Cogito”. Întîlnirea a fost organizată de Editura Herald şi Uniunea Armenilor din România. Scriitorul Bedros Horasangian a moderat această admirabilă seară la care au fost invitaţi şi au vorbit Andrei Pippidi, Prof. Univ. Dr. la Facultatea de Istorie, Nicolae-Şerban Tanaşoca, Director al Institutului de Studii Sud-Est Europene, Liviu Franga, Decan al Facultăţii de Litere, Varujan Vosganian, Preşedinte al Uniunii Armenilor din România şi Aurelian Scrima, Director al Editurii Herald. A fost citit un text primit de la Acad. Prof. Solomon Marcus precum şi fragmente din materialul publicat de H.Dj. Siruni, despre prof. Frenkian în revista Ecimiadzin, în anul 1965 (text transmis prin amabilitatea domnului Edvard Jeamgocian de la New York ).

10-11/2012

Focşaniul se înfrăţeşte cu oraşul Berd din Armenia

Primarul Decebal Bacinschi şi Andranik Sharian, primarul oraşului Berd, semnează acordul de înfrăţire la semnarea acordului de înfrăţire au participat şi excelenţa Sa, ambasadorul Armeniei în românia, Hamlet Gasparian, dar şi senatorul şi scriitorul Varujan Vosganian. Autorul “Cărţii şoaptelor” i-a bătut un apropo fin lui Decebal Bacinschi, care a început să taie copacii din municipiu: “Focşaniul copilăriei mele era un oraş al castanilor” Focşaniul îşi face fraţi şi în Armenia, după ce pe 24 octombrie au demarat procedurile de înfrăţire cu oraşul Berd. Protocolul de colaborare a fost semnat la Ateneul Popular “mr. Gh. Pastia”, în prezenţa unei delegaţii din Armenia, din care a făcut parte şi primarul oraşului Berd, Andranik Sharian, dar şi ambasadorul Armeniei în românia, excelenţa Sa Hamlet Gasparian, şi senatorul Pnl de iaşi, scriitorul Varujan Vosganian, de origine din Focşani. “iniţiativa acestei înfrăţiri este a domnului ambasador. Vă mulţumim că am avut posibilitatea de a vizita Armenia şi, în acelaşi timp, o delegaţie din Armenia a venit în românia. Vom semna un acord de înfrăţire cu un oraş din ţara dumneavoastră şi apoi vom face demersurile necesare pentru înfrăţire. ne-ar face plăcere să mai veniţi în următorii ani în Foc-

10-11/2012

şani şi să realizăm schimburi culturale, sportive sau economice”, a spus primarul Focşaniului, Decebal Bacinschi. Oaspeţii de peste hotare au mulţumit pentru ospitalitate şi au ţinut să amintească de comunitatea mare de armeni care a trăit în Focşani, dar şi de faptul că, în 1991, când Armenia îşi declara independenţa, românia a fost prima ţară care a recunoscut apariţia statului armean. De asemenea, armenii au precizat că îşi doresc o colaborare strânsă cu românia pentru ca Armenia să intre în uniunea europeană. “Sunt foarte bucuros şi încantat că punctele noastre de vedere privind prietenia se încrucişează. Sunt ferm convins că această prietenie va fi un beneficiu atat pentru Focşani, dar şi pentru Berd”, a spus primarul oraşului Berd, din Armenia, Andranik Sharian. Focşaniul vechilor armeni, un oraş al castanilor

Prezent la eveniment a fost şi senatorul Varujan Vosganian, armean la origine, foarte legat de Focşani. Acesta a rememorat Focşaniul copilăriei sale, bătandu-i lui Bacinschi nişte apropuri fine legate de dispariţia castanilor şi a zonelor

vechi. “În Focşani există două biserici armeneşti, de fapt trei cu cea de la cimitir, una de-o parte şi alta de cealaltă parte a milcovului şi care au funcţionat pană la Al Doilea război mondial. una a fost puternic vătămată, dar acum este în perfectă stare. Comunitatea de armeni a dat Focşaniului intelectuali de seamă, negustori, un anumit spirit oriental cu magazinele de coloniale de pe vremuri şi a adăugat oraşului vioiciune, prospeţime şi melancoliile poporului armean. Îmi aduc aminte din Focşaniul copilăriei mele de bătranii presăraţi cu dughenele lor pe Strada mare, de slujbele de la biserică. Oraşul copilăriei mele era un oraş în care, de la poarta de răsărit, de la Gară, şi pană la cea de Apus, drumul spre Adjud, toamna cand se scuturau frunzele, puteai să mergi dintr-un capăt în altul călcand numai pe frunze de castan. Aşa arăta oraşul copilăriei mele, un oraş al castanilor”, a spus Varujan Vosganian, un politician căruia îi stă mai bine în haina de scriitor. De altfel, acesta a precizat că în curând va publica o nuvelă în care va vorbi şi despre oraşul de pe milcov. Iulia CREŢU

Andrea Ghiţă:

S-A CELEBRAT “LOGODNA” dintre ORAŞELE GHERLA şi IDJEVAN (Armenia)

Duminică, 28 octombrie, a fost semnat acordul preliminar al protocolului de înfrăţire între oraşele Gherla şi idjevan, în prezenţa unei consistente delegaţii din Armenia şi a excelenţei sale Hamlet Gasparian, ambasadorul Armeniei la Bucureşti. În alocuţiunea rostită la acest moment festiv marius Călin Sabo, primarul Gherlei, a arătat că ceremonia a fost găzduită, în mod simbolic, de Sala Căsătoriilor pentru că este ca o „logodnă” între cele două oraşe a căror „cununie” este programată peste un an, naşul acestei uniuni fiind excelenţa Sa Hamlet Gasparian, ambasadorul Armeniei la Bucureşti, care a vizitat de mai multe ori Gherla, este originar din oraşul idjevan şi a mijlocit aproprierea celor două oraşe. edilul fostului Armenopolis (Oraşul Armenesc) a mai spus că prin acest acord se face o dreptate istorică descendenţilor armenilor întemeietori ai oraşului, aşezaţi în transilvania cu trei veacuri în urmă. Şi avea dreptate pentru că. după o tăcere de aproape un veac, într-o sală a Primăriei au răsunat cuvântări în limba armeană. Vardan Ghalumian, primarul oraşului idjevan, şi-a descris oraşul ca pe o localitate urbană din zona muntoasă a Armeniei, cu peste 20.000 de locuitori, cu economia bazată pe industria forestieră şi de construcţii, dar şi viticultura şi turismul sunt la mare preţ. Vădit impresionat de zestrea ar-

hitecturală armenească a oraşului Gherla, Vardan Ghalumian şi-a exprimat admiraţia faţă de tenacitatea micii comunităţi armene de a-şi păstra tradiţiile şi a apreciat deschiderea populaţiei actuale a Gherlei – alcătuită în majoritate din români – de a respecta şi fructifica moştenirea Oraşului Armenesc. Ambasadorul Hamlet Gasparian a subliniat rolul important jucat în cadrul viitoarei colaborări de comunitatea armenilor gherleni, de preşedintele ei, ioan esztegár, care constituie o punte de legătură solidă între românia şi Armenia. Deosebit de impresionant a fost şi momentul oferirii darurilor sim-

bolice. Dacă primarul Gherlei i-a dat omologului său din idjevan un tablou cu imaginea Oraşului Armenesc, gest căruia Vardan Ghalumian i-a răspuns cu un tablou cioplit în lemn, reprezentând locuri emblematice din Armenia, ambasadorul Hamlet Gasparian i-a adus edilului Gherlei câteva cărţi româneşti despre istoria armenilor, printre care şi Cartea Şoaptelor de Varujan Vosganian. mulţumind, primarul marius Sabo a arătat că în biroul său există un raft pe care păstrează numai cărţi despre istoria şi cultura armenilor şi speră “să-şi ia revanşa” atunci când la Gherla se vor tipări din nou cărţi în armeneşte, ca în vremurile de odinioară. După cum au arătat cei doi edili, pentru început legăturile de prietenie se vor concentra asupra relaţiilor inter-umane, culturale, educative şi sportive. Acordul de colaborare dintre Gherla şi idjevan este parte dintr-o acţiune mai amplă, aflată în derulare, în cadrul căreia cinci oraşe din Armenia se înfrăţesc cu cinci oraşe din românia: Focşani, Frumoasa, Dumbrăveni, Gherla şi Piteşti, unde de-a lungul timpului au trăit comunităţi armeneşti puternice, punându-şi amprenta asupra dezvoltării acestor localităţi.

10-11/2012

Adunarea clerului monahal la Sfântul Scaun din ecimiadzin sub preşedinţia Sanctităţii Sale Karekin al ii-lea, Patriarh Suprem şi Catolicos al tuturor armenilor

În zilele 3-10 iunie a.c. s-au desfăşurat la ecimiadzin lucrările ordinare ale adunării clerului monahal în prezenţa a peste 95 de reprezentanţi din ţară şi din Diaspora armeană. Din partea Arhiepiscopiei Bisericii Armene din românia şi cu binecuvântarea P.C. episcop Datev Agopian a luat parte P.C. Arhimandrit Dr. Zareh Baronian, protosul clerului monahal. Cei prezenţi au luat parte în zilele de 4,5 şi 7 iunie la sărbătorirea hramului Sfintei mănăstiri Hripsime, a Sfintei mănăstiri Gaiane şi a Bisericii Şoghakat din ecimiadzin. miercuri, 6 iunie în prezenţa Sanctităţii Sale Karekin al ii-lea în aula mare a Academiei duhovniceşti s-au deschis lucrările adunării clerului monahal. După o scurtă slujbă cuvântul de deschidere a fost rostit de către Preşedintele de şedinţă P.C. Arhimandrit nareh Berberian, (eparhia Armeană din SuA) care printre altele a urat bun sosit tuturor delegaţilor. A urmat apoi mesajul de salut şi binecuvântarea patriarhală a Sanctităţii Sale. Vorbitorul a apreciat importanţa acestei adunări, ce are loc la doi ani, şi însemnătatea în misiunea de slujire a întregului cler. Sanctitatea Sa şi-a exprimat satisfacţia că la lucrări au fost prezenţi şi reprezentanţi ai patriarhiei armene de Constantinopol şi ai Catolicosatului din Cilicia exprimându-şi convingerea că numai prin armonie, înţelegere, respect reciproc, clerul poate şi trebuie să contribuie la o bună desfăşurare şi organizare a vieţii spirituale a activităţilor monahale atât în parohii cât şi în mănăstiri.

10-11/2012

În continuare preşedintele de şedinţă a dat citire ordinii de zi: – Darea în folosinţă a mijloacelor electronice în transmiterea predicii a clerului, – Predica şi activitatea misionară, pastrorală a clerului – Stabilirea a patru grupe de lucru a adunării – Diverse.

un reprezentat din domeniul it din erevan, vorbind la primul punct al ordinii de zi a scos în evidenţă importanţa mijloacelor de comunicare prin internet şi punerea pe baze noi a contactelor dintre cler şi credincioşi. Cei prezenţi au examinat împreună cu vorbitorul necesitatea întăririi raporturilor între preoţi şi credincioşi în viaţa pastorală prin folosirea internetului, contribuind astfel la importanţa predicii şi a interesului reciproc dintre preoţi şi credincioşi. Vorbitorul a arătat unele aspecte negative ale dialogului prin internet. În zilele următoare membrii clerului monahal au vizitat şcoli, spitale, tabere de copii şi tineret, lăcaşuri de cult din cuprinsul eparhiilor Armavir şi Araratian. Joi, 7 iunie Sanctitatea Sa Karekin a ii-lea a avut o întâlnire teta-tet cu P.C. Arhimandrit Zareh Baronian, reţinându-l apoi la o masă intimă. Sanctitatea Sa a avut cuvinte de laudă la adresa Părintelui Arhimandrit la cei 40 de ani de activitate misionară şi culturală în românia. În după amiaza acelaiaşi zi, din însărcinarea şi binecuvântarea Sanc-

tităţii Sale Părintele Arhimandrit a avut o intervenţie televizată de 45 de minute la postul spiritual Şoghakat. În dialog cu mediatorul emisiunii Părintele Arhimandrit a vorbit pe larg despre profesorii din trecut, de la Academia duhovnicească din ecimiadzin, oameni dăruiţi cu mult har, mari filologi, teologi şi oameni ai Bisericii şi ai culturii armene din perioada interbelică şi postbelică a căror amprentă a lăsat urme profunde în viaţa şi activitatea multor preoţi. Vorbitorul a apreciat dorinţa Întîistătorului Bisericii Armene de a trimite în europa la unele centre universitare teologice studenţi consacraţi urmând astfel pilda înaintaşilor Sanctităţii Sale a Patriarhilor macar tegukţi (+ 1895), măgărdici Ghrimian Hairig (+1907), Vazghen Balgian (+1994). Sâmbătă, 9 iunie au luat sfârşit lucrărilor monahale. Preşedintele de şedinţă pentru următoarea adunare a fost ales P.C. Arhimandrit Gomitas Hovnanian, directorul şi duhovnicul taberelor de copii şi tineret din erevan. Cuvântul de închidere a fost rostit de către Sanctitatea Sa urmat de slujba de la miezul-nopţii din Catedrala Patriarhală în prezenţa Întâistătorului Bisericii Armene. Duminică, 10 iunie după Sfânta liturghie a avut loc o agapă frăţească la care au participat toţi delegaţii. Cei prezenţi au mulţumit călduros pentru grija părintească a Sanctităţii Sale acordată celor prezenţi la lucrările clerului monahal sub bolţile Sfântului Scaun Patriarhal din ecimiadzin. Reporter

manga-badanegan

Արեւն ու Լուսինը

Կար չկար քոյր մը եւ եղբայր մը: Քրօջը անունը Արեւ էր, եղբօրը՝ Լուսին: Արեւը ուրախ, կայտառ, ոսկեգոյն վարսերով աղջիկ մըն էր: Երբ կը նայէր երկինքի հայելիի մէջ, կը զմայլուէր իր գեղեցկութեամբ: «Ինչպիսի՜ վարսեր... Այսքանը ես ի՞նչ ընեմ: Աւելի լաւ է տամ աշխարհին, երկիրի բոլոր աշխատասէր մարդոց, հողին, ծառին, ծիլ ու ծաղկին, թող բոլորն ալ գործածեն եւ գեղեցկանան»,- կը մտածէր ան: Արեւը հոգատար էր իր եղբօրը՝ Լուսնին հանդէպ: Երբ լոյսը կը բացուէր, առաջինը ինքը կ'արթննար եւ իր ճառագայթները կը տարածէր չորս բոլորը: Ան կը ջէրմացնէր մարդոց, շունչ կու տար հողին: Եւ ուր ալ, որ կը դարձնէր իր դէմքը, իրենց գեղեցիկ դեղին գլխիկներով դէպի անոր կողմը կը դառնային եւ արեւածաղիկները: Դուք չէ՞ք նկատած այդ: Գետերն ու վտակները արեւէն նոր ուժ ստացած, աղմուկով կ'երթային իրենց գործին: Անոնք կը փոխադրէին բեռներ, կը պըտըտցնէին էլեկտրակայաններու տուրբիններ, կը ջրէին դաշտեր ու մարգագետիններ: Իսկ ցողաթաթախ ծաղիկնե՞րը: Ինչպիսի՜ նազանքով կը բացուէին ու կը ժըպ-

տային Արեւին: Չէ՞ որ անոնք ալ իրենց բոյրը կը տարածէին ամենուն: Բարի էր Արեւը, անչափ աշխատասէր: Ուր ջուր կը կուտակուէր կը գոլորշիացնէր: Ով ջուրի կարիք ունէր, ջուր կը ղրկէր անոր: Ոչ մէկուն չէր զլանար իր լոյսն ու տաքութիւնը: Որքան շատ կու տար, այնքան կ'աւելնար Արեւին գեղեցկութիւնը: Մարդիկ ուժ եւ եռանդ ընդունած Արեւի լոյսէն եւ տաքութենէն կ'աճապարէին աշխատանքի: Անոնք, որ շատ աշխատած են եւ քըրտինք են թափած, կարծէս արեւ դարձած են, անոր պէս կարմրած են: Անոնք բաց ճակատով կը նային Արեւին ու չեն պահուտիր անոր լոյսէն ու տաքութենէն: Լուսինը տեսնալով, որ քոյրը ջերմ սէր կը վայելէ բոլորի կողմէն կը որոշէ ինքն ալ երեւալ մարդոց: «Դուրս կ'ելլեմ քոյրիկիս հետ եւ մարդիկ կը գիտնան, որ լոյսն ու տաքութիւնը միասին կ'արձակենք, ես ալ կը դառնամ սիրելի»,- կը մտածէր ան: Եւ կէսօրին Լուսին դուրս ելաւ ամպերէն ու հանդիպեցաւ Արեւ քոյրիկին: Վերէն ան այնպէս հպարտ կը նայէր աշխարհին, որ պայծառ երկինքը քիչ մնար մթագնէր: Բայց որովհետեւ Արեւը դեռ մայր չէր մտած, այն դարձաւ կապոյտ,

կապոյտ: Երբ Արեւը մայր մտաւ, երկինքը մռայլուցաւ եւ գիշէր եղաւ: Լուսինը կ'ուզէր փախիլ, բայց յայտնուեցան բարեկամ աստղիկները: – Այդ ինչպէս գունատուած ես, կարծէս Արեւին եղբայրը չըլլաս,- ըսաւ լուսաւոր աստղերէն մէկը: – Այդ ինչո՞ւ ցօրէկ օրով կանգնած էիր քրօջդ քովը, ի՞նչ է որոշած էիր գիշէրը դուրս չելլե՞լ: – Շատ ծոյլ եղած ես դուն եւ պարապ տեղը մենք քու շուրջդ ժողղուած կը լսէինք միայն ինքնագովեստի խօսքեր,միաբերան պռռացին աստղիկները: Իսկ նրանցից մէկը, որ աւելի զորեղ կը փայլէր,-ըսաւ. Եկէք մենք ալ գեղեցկանանք, Օգնենք, օգնենք բոլոր անոնց, Ովքեր դուրս կու գան գիշէրով Լուսաւորենք անոնց ճամբան: Լուսինը ամօթէն դարձած էր կիսալուսին: Ան կը մտածէր, որ ուրիշին աշխատանքը իր վրան վերցնելը ոչ միայն անկարելի է, այլեւ շատ ամօթալի: Եւ ան աճապարեց Արեւին քով: – Քոյրիկ, սիրելիս,- ըսաւ ան,մինչեւ հիմա ես բան մը չեմ ըրած քեզի համար եւ ոչ ալ մարդոց համար եւ ատ պատճառով ալ կ'ամչնամ քեզի եւ անոնց երեւալ: Ես ալ կ'ուզեմ բարի դառնալ: Դուն գիշէրը պառկէ ու հանգստացիր, իսկ ես կը շարունակեմ կէս ձգած գործդ: Չէ՞ որ ես տղայ եմ եւ գիշէրը դուրս գալէն չեմ վախնար: Քոյրը լսեց եղբօրը եւ ուրախութենէն արտասուեցաւ: Ծիածանին բոլոր գոյներով ներկուեցաւ երկինքը, իսկ ինքը մտաւ ամպերուն տակ: Լուսինը իր խոստումը կատարեց: Արեւը դուրս կ'ելլէր ցօրէկը, իսկ լուսինը գիշէրը: Մինչեւ օրս ալ մեր աչքի առաջ քոյր եւ եղբայր հաշտ ու խաղաղ կը փոխէին մէկ-մէկու: Իսկ դուք նկատած է՞ք այն պահը, երբ Լուսինը ցօրէկը կը հանդիպէ քրօջը: Ո՞վ գիտէ... Ատ այն վայրկեանն է, երբ Լուսինը քրօջը տեղեակ կը պահէ իր կատարած բարի գործերու կամ իր քով հիւր եկած տիեզերագնացներու մասին: քաղուած «Իմ մայր լեզու, իմ ուժն ես դու»

10-11/2012

Նախագահ Սերժ Սարգսյանը Օթոփեն օդանավակայանը դիմավորվեցավ հայ համայնքին անդամներու կողմե Ինչպես արդեն հայտնած էինք, Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանը ժամանեցավ Պուքրեշ մասնակցելու համար հոկտեմբեր 17-18-ը տեղի ունեցող Եվրոպական Ժողովրդական Կուսակցության Համաժողովին: Օթոփեն օդանավակայանը հայ նախագահին դիմավորեցին Հայաստանի Հանրապետության դեսպան Ձերդ Գերազանցություն Համլետ Գասպարյան, Ռումանիո Հայոց թեմի առաջնորդ, Գերապատիվ Տեր Տաթև եպիսկոպոս

10-11/2012

Հակոբյան, ՌՀՄ նախագահ, ծերակուտական Վարուժան Ոսկանյան, Խորհրդարանի մեջ հայ փոքրամասնության ներկայացուցիչ, երեսփոխան Վարուժան Փամպուքչյան, հայ համայնքի այլ անդամներ: Եվրոպական Ժողովրդական Կուսակցության Համաժողովին աշխատանքներու ծրագիրը ծանրաբեռնված ըլլալու պատճառով, նախագահ Սերժ Սարգսյանը չպիտի կրնա հանդիպում ունենալ Ռումանիո հայ համայնքին հետ:

ՀՀ Նախագահի ելույթները և ուղերձները

Նախագահ Սերժ Սարգսյանի ելույթը Եվրոպական ժողովրդական կուսակցության համագումարում

Հարգելի՛ պարոն Մարտենս, Հարգելի՛ գործընկերներ, Ինն ամիս առաջ Մարսելում ԵԺԿ նախորդ համաժողովը ողջունեց հայաստանյան երեք կուսակցությունների մուտքը ԵԺԿ մեծ ընտանիք: Այսօր, որպես Հայաստանի Հանրապետության նախագահ և Հայաստանի հանրապետական կուսակցության ղեկավար, պատիվ ունեմ առաջին անգամ պաշտոնապես դիմելու ԵԺԿ համաժողովին: Շնորհակալ եմ բոլոր ներկաներին

և հատկապես նախագահ Մարտենսին՝ մեր անդամակցության գործում ցուցաբերած աջակցության համար: Միաժամանակ շնորհակալություն եմ հայտնում Նախագահ Բըսեսկուին՝ այս տարեկան հավաքը հյուրընկալելու և հրաշալի կազմակերպելու համար: Օգտվելով առիթից՝ ցանկանում եմ շնորհավորել Եվրոպական միության ղեկավարությանը և անդամ պետությունների քաղաքացիներին՝ Նոբելյան խաղաղության մրցանակին արժանանալու առիթով: Մրցանակի շնորհումը գնահա-

տանքն է այն ավանդի, որ Եվրոպական միությունը ստանձնել է խաղաղության ամրապնդման և զարգացման գործում: Հայ ժողովուրդը եվրոպական քաղաքակրթության անբաժանելի մասն է իր անցյալով, մշակույթով, ի վերջո՝ իր ներկա նպատակադրումներով և իղձերով: Հայաստանյան կուսակցությունների անդամակցությունը ԵԺԿ-ին բխում է մեր ընդհանուր քրիստոնեական ժառանգությունից, ինչպես նաև հիմնարար ազատությունների, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների սկզբունքներին

10-11/2012

ջընթացը դարձնելու հաստատուն միտում և առաջիկայում անցկացնելու ազատ, արդար, թափանցիկ և ժողովրդավարական նախագահական ընտրություններ: Այդ նպատակով, ձեռնարկվում են նախապատրաստական միջոցառումներ՝ հիմք ընդունելով ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ եզրակացություններն ու առաջարկությունները: Ավելորդ եմ համարում նշել, որ այս անգամ ևս ակնկալում ենք միջազգային դիտորդների ակտիվ մասնակցություն:

համատեղ հանձնառությունից: Եվրոպական ժողովրդական կուսակցությունը դարձել է եվրոպական ինքնության վերարժևորման կարևորագույն օղակներից մեկը: Հետևաբար, մենք դիտարկում ենք մեր անդամակցությունը ԵԺԿ-ին՝ որպես Եվրոպայի հետ ասոցացման գործընթացի կարևորագույն բաղադրիչ: Մեր քաղաքական ընտանիքը եվրոպական ինտեգրման շարժիչ ուժն է, ինչպես նաև բարեփոխումների ջատագովն ու իրականացնողը: Ուրախ եմ ընդգծելու, որ հատկապես Արևելյան գործընկերության մեկնարկից հետո Հայաստան-Եվրամիություն համագործակցությունը զարգանում է վերընթաց ուղիով՝ որակական և բովանդակային լուրջ առաջընթաց արձանագրելով համագործակցության բոլոր բնագավառներում: Հայաստանն այսօր Արևելյան գործընկերության առաջատարներից է և՛ Ասոցացման բանակցությունների, և՛ նախաձեռնված լայնածավալ բարեփոխումների առումով: Մենք ողջունում ենք այս գագաթնաժողովի հռչակագիրը Միասնական շուկայի վերաբերյալ: Խորը և համապարփակ ազատ առևտրի գոտու մասին համաձայնագիրն ապագայում Հայաստանին նույնպես թույլ կտա օգտվելու Միասնական շուկայի հնարավորություններից:

10-11/2012

Հայաստանի կառավարությունը վերացրել է մուտքի արտոնագրեր ստանալու պահանջը ԵՄ և Շենգենյան համաձայնագրի երկրների քաղաքացիների համար: Հուսով ենք, որ ներկաները և Ձեր երկրների այլ հազարավոր քաղաքացիներ կօգտվեն Հայաստան անխոչընդոտ այցելելու այս նոր հնարավորությունից: Մենք ձեռնամուխ ենք եղել բարեփոխումների համապարփակ ծրագրի մշակմանը, որի արդյունքում կունենանք շատ ավելի արդյունավետ կառավարման համակարգ: Այդ նպատակներն իրականացնելու համար Հայաստանը կարիք ունի շոշափելի ֆինանսական աջակցության: Հենց այդ նպատակով ենք Եվրոպական հանձնաժողովի հետ համատեղ նախապատրաստում դոնորների համաժողով Հայաստանի համար: Հարգելի՛ գործընկերներ, Մեր երկիրը պատրաստվում է հերթական նախագահական ընտրությունների: Գարնանը Հայաստանում կայացած խորհրդարանական ընտրությունները միջազգային դիտորդների կողմից որակվեցին որպես լավագույնն անկախության հռչակումից ի վեր: Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները հաստատակամ են գրանցված առա-

Հարգելի՛ տիկնայք և պարոնայք, Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի անվտանգությունը եվրոպական անվտանգության անբաժանելի մասն է: Մենք այլընտրանք չենք տեսնում փոխզիջումների հիման վրա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի խաղաղ կարգավորման գործընթացին: Վերջերս Եվրոպական միության անդամ երկրի կողմից արտահանձնված մարդասպանին հերոսացնելով` Ադրբեջանը մարտահրավեր նետեց ողջ քաղաքակիրթ մարդկությանը, ևս մեկ անգամ ապացուցեց, որ այլատյացությունն այդ երկրի պաշտոնական քաղաքականությունն է և անմիջական սպառնալիք Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի անվտանգության համար: Հարգելի՛ գործընկերներ, Ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը լրջագույն սպառնալիք է ինչպես Եվրոպական միության երկրների, այնպես էլ գործընկեր պետությունների համար: Նման մասշտաբի ճգնաժամը հնարավոր չէ հաղթահարել միայնակ: ԵԺԿ այս տարվա գագաթնաժողովի խորագիրը չափազանց արդիական է. այս մարտահրավերի պատասխանն է՝ «Ավելի շատ Եվրոպան», պատասխանն է` ավելի համախմբված Եվրոպան և ավելի ամուր հանձնառությունը եվրոպական գաղափարներին ու համերաշխությանը: Միայն նման Եվրոպան կկարողանա հաղթահարել ներկա ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը և նոր հնարավորություններ բացել մեր հասարակությունների բարեկեցության համար: Շնորհակալություն ուշադրության համար:

ԲԱՑՎԵՑ ՄԱՅՐ ԱԹՈՌԻ «ՎԱՉԵ ԵՎ ԹԱՄԱՐ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ» ՄԱՏԵՆԱԴԱՐԱՆԸ Երեկ արժանի շուքով Մայր աթոռ Սբ Էջմիածնում բացվեց մատենադարանի շենքը, հայկական ավանդական ճարտարապետության ոճերի շռայլՙ բայց յուրովի օգտագործմամբ եւ ժամանակակից շինարարական տարրերի զուսպ համաձուլմամբ մի կառույց, որտեղ արեւն ու լույսն են շատ, հոգեւոր խորհուրդըՙ ներշնչող, իսկ աշխատանքային խորասուզման մղող տրամադրությունըՙմեծ: Ամենեւին չճնշող մի լրջությունՙ արդիական ներքին կահավորմամբ, որտեղ այսուհետեւ Մայր աթոռի ձեռագիր ու տպագիր մատյաններն իրենց կզգան ավելի ապահով, եւ Սբ Էջմիածինը կվերագտնի հայագիտական մեծ կենտրոն լինելու իր երբեմնի փառքը: Երեկ Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, հանդիսապետությամբ Գարեգին Բ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի եւ մասնակցությամբ Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանի ու մատենադարանի բարերարներ տեր եւ տիկին Վաչե եւ Թամար Մանուկյանների, տեղի ունեցավ «Վաչե եւ Թամար Մանուկյան» մատենադարանի բացումը: Արարողությունը բացվեց Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածնի Վանական խորհրդի նախագահ Տ. Նաթան արք. Հովհաննիսյանի խոսքով, ապա Ամենայն հայոց կաթողիկոսի նախագահությամբ կատարվեց Մայր աթոռի նորակառույց մատենադարանի օրհնության կարգը: Արարողության ավարտին ներկաներին օրհնության իր խոսքը բերեց Վեհափառ Հայրապետը : «...Հիշարժան եւ տոնական է այս օրը Մայր Աթոռի համար: Եկավ բարի պահը, եւ մեր ժողովրդի առջեւ բացում ենք դռները «Վաչե եւ Թամար Մանուկյան» մատենադարանի: Նորակառույց մատենադարանը, ինչպես տեսնում եք, գեղեցկակերտ եւ ոգեշեն կառուցված` առանձին շուք է հաղորդում մեր նվիրական հնագույն Մայրավանքին: Հոգու եւ մտքի լուսավորության այս նոր կաճառը, ապահովված է լավագույն պայմաններով ու հնարավորություններով Մայր աթոռի մեծաթիվ գրականության պահպանման եւ ուսումնասիրման համար եւ համոզված ենք, նոր լիցք պիտի հաղորդի մեր հոգեւոր ու գիտա-մշակութային կյանքին»:

Վեհափառ հայրապետն անդրադարձավ այս նոր կառույցին վերապահված պատմական դերին, բարերար Վաչե Մանուկյանիՙ Հայ եկեղեցուն եւ հայ ժողովրդին արած մյուս բարերարություններին, Մայր աթոռի վերջին տարիների բարերարների գործունեությանը, որը ոչ միայն բարեզարդում, այլեւ հզորացնում է Հայ եկեղեցինՙ ի գլուխ ունենալով Մայր աթոռ Սբ. Էջմիածինը, իսկ վերջում օրհնության եւ գնահատանքի խոսք ասաց մատենադարանի ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանին, «Սպիտակ կամար» շինարարական կազմակերպությանը (տնօրեն` Արագած Ախոյան) եւ մատենադարանի տարածքը բարեկարգողներին: Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածնին մատուցած բացառիկ ծառայությունների համար

Նորին Սրբությունը պրն Վաչե Մանուկյանին շնորհեց «Ասպետ Սուրբ Էջմիածնի» հայրապետական շքանշան: Վերջում Նորին Սրբությունը, ՀՀ նախագահը, բարերար Մանուկյան ամուսինները եւ հյուրերը շրջայց կատարեցին մատենադարանի շենքում: Արարողությանը ներկա էին նաեւ ՀՀ ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը, ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը, ՀԲԸՄ նախագահ Պերճ Սեդրակյանը, Մայր աթոռի միաբաններն ու պաշտոնեությունը, 87-րդ ընդհանուր ժողովի առիթով Հայաստան ժամանած ՀԲԸՄ անդամներ եւ հյուրեր: qakva\ ŠAzc‹

10-11/2012

NAVTADYLARNERYU HRABYURANQ”: EV MARXASBANYUTOAN WA?APANYUM:

19 Wedrvar 2((4-in# 26 daregan ?amil Safaryv anyunyv azeri leodenand m; ga]ni harva\neryv gsbanner 25 daregan hao leodenand Cyurcen Marcaroan;$ Ergyusn al Byudawe.d gcdnvein* NAT_-i Cyr\;ngeryutoyun hanyun ,akakyutoan \racri .r`anagneren ners gazmagerbva\ ancleren lezvi xas;nta]neryun ha0a,elyu hamar$ Jamanagin aox marxasbanyutoyun; ]n]e] hasaragyutoyun;$ Sagaon hasaragyutoyun; al aveli ]n]ve]av yut dari hedy* marxasbani Ad;rbe0an veraxar'i lyur; lselyv$ Safaryvi 'erpagalyumen edq deki yune]a\ xadavaryutoyun; i haod perav zazreli marxasbanyutoan sarsawazxyu manramssner;^ a/an] yr&= na,nagan mi`axebi# Safaryv

10-11/2012

nbadag gxne sbannel ir ergyu hao xasagi]ner;* Cyurcen Marcaroan; & Haog Magyu[oan;# sysg aon bad0a/yv# yr hao en$ In[bes xadavaryutoan ;nta]qin g,ysdyvaner inq; Safaryv;# y0iri xrxabad0a/; eka\ = ir adelyutoyun; haoeryu hanxeb & pylyr haoer; sbannelyu ir ]angyutoyun;$ Anyr ]inig ]yu]myunqner; ghasdadein marxasbanagan hagyum;# yr gp,er na& y0iri xajanyutenen^ Safaryv gsbanne Cyurcen Marcaroan; qna\ aden ga]ni 16 harva\yv* cl,adelyv hao sbaoin# yrme edq gwyr'e sbannel na& Magyu[oan;# yr; sagaon ba/ga\ =r yuri. senoag m;* xyu/; gykba\$ Magyu[oani goanq; gwrge ir lidva]i senoagagi];# yr; xe/ qnatata, haoyun g,y[;nxyde xyu/; panal lselyv azerii

par'ra]a\ akmyug;$ Sbannva\i senoagagi]i* Bylaj Qyuti hyuncara]i sbaoi gykme gan[va\ hyuncar ysdiganyutoyun; g'erpagale Safaryv;* gan,elyv ergryrx sbanyutoyun m;$ ŠYura, =r# gar\es te gar&yr cyr\ m; avarda\ =r‹# sbanyutenen anmi`abes hedy Safaryvi masin g;ser Bylaj Qyuti# yr sarsawa\ aganades eka\ =r Cyurcen Marcaroani ga]naharman;$ Anergpaoeli aba]you]neryu himan vra# 13 Abril 2((6-in hyuncaragan xadaran; ?amil Safaryv; gxadabarde ]mah pandargyutoan* 2(36 tvaganen a/a` baomanagan azad ar'agyum hao]elyu a/an] yr&= hnaravyryutoan$ Adrbe0ani hagazxe]yutoyun; mi`naxaroan pnyuot ggre^

hanryutoan* nera/oal i.,anyutoyunneryun hamar Safaryv; y[ te sdyr han]acyr\ =# aol azcaoin herys$ Yman] hamar nyuonisg Š2((5-i darva marxn‹ =$ Dariner; gan]nin & byudawe.doan y0ir; gama]-gama] gsahi hao-adrbe0anagan hagamardyutoan ergryrx hartyutoyun# te& Er&ani me` y[ yq y[ meg vaorgoan m;n al my/]a\ = Cyurcen Marcaroani sbanyutoyun;$ ?amil Safaryvi ardahan'nyum; 'e/q perelyu Paqvi wyr'er; gpa,vein Byudawe.di ga/avaryutoan ansasan merjyumin$ Min[& 31 @cysdys 2(12# erp xebi Adrbe0an Safaryvi wy,an]man & na,acah Ilham Ali&i gykme anmiàbes anyr neryum .nyrhelyu lyur; hiastawe]yu] & ]n]e] hao hasaragyutoyun;# in[bes na& hyuncar & ar&mdoan hanryutoan meg mas;$ ?amil Safaryv; yrbes herys g;nxyunvi Adrbe0ani me`# yur y[ miaon anmiàbes nerman garjanana na,acahi gykme# aol& garjanana aveli par'r sbaoagan asdi0ani* leodenanden xa/nalyv maoyr & gsdana pandi me` an]ga]va\ verìn 8 darva a.,adavar';# in[bes na& pnagaran m;$ Er&ani i.,anyutoyunner; mi.d a[alyur` eka\ en Safaryvi xebi Adrbe0an havanagan wy,an]man y&= n.ani hanxeb & an;nxhad na,azcyu.a]yu]a\ en# te nman wy,an]yum m; haoeryun hamar an;nxyuneli ararq m; bidi hanxisana$ I badas,an adyr# Byudawe.di i.,anyutoyunner; havasdia]yu]a\ en# te Safaryv bidi mna hyuncaragan pandin me`$ Aha te in[yu haoeryu zaoryuot;# ;llan anynq ba.dynagan an'inq# te hasarag marxig# hama[aw =r iren] hiastawyutoan$ Zancva\aoin zaoryuot; aveli gsasdganar desnelyv# te Adrbe0ani me` haoasbanyu-

toan wa/apanyum; hance] aon dbavyryutoan# te ba.dynagan Byudawe.ti qaol; y[ aol in[ =r# ete y[ a.,arhyv meg sw/va\ haoeryun sbannelyu hraver# qani haoasban; bidi arjanana y[ te hasaragagan anarcanqi & azadazrgman badji# aol wa/apanman & noyutagan wy,hadyu]man$ Aha te in[yu Haoasdan arac ar'acanqe]# na,acah Serj Sarcsoan; @cysdys 31-in ir nsdavaor; hravirelyv Haoasdani me` havadarmacrva\ xesbanner;* an'amp dekega]nelyu hamar Hyuncariy hed xivanacidagan haraperyutoyunner; & pylyr ba.dynagan gaber; ,zelyu yry.man masin$ Aha na,acah Sarcsoani haodararyutoyun;^ Բարև ձեզ հարգարժա՛ն դեսպաններ, Ցավոք, այսօր արտառոց առիթով ենք ձեզ հրավիրել Նախագահի նստավայր: Ինչպես գիտեք, հայ սպա Գուրգեն Մարգարյանին սպանած ադրբեջանցի զինծառայողը Հունգարիայի կողմից վերադարձվել է Ադրբեջան: Եվ ինչպես մենք նախազգուշացնում էինք բազմաթիվ անգամներ, Ադրբեջանի նախագահի կողմից անհապաղ ներում է շնորհվել նրան: Դա տեղի է ունեցել, քանի որ Եվրոպական միության և ՆԱՏՕ-ի անդամ Հունգարիայի իշխանությունները գործարքի մեջ են մտել Ադրբեջանի իշխանությունների հետ: Չեմ ուզում կրկին անդրադառնալ Գուրգեն Մարգարյանի սպանության հանգամանքներին. դրանք բոլորին քաջ հայտնի են: Ինչպես ցույց տվեց դատավարությունը, այդ վայրագությունը տեղի էր ունեցել միայն այն պատճառով, որ Գուրգեն Մարգարյանը հայ էր: Այդ հանցագործության

կատարումից անմիջապես հետո ինչպես Հունգարիայի իշխանությունները, այնպես էլ Եվրոպական միության և ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները՝ մեր գործընկերները, մեզ անընդհատ հորդորում էին չքաղաքականացնել այս գործը: Մեզ անընդհատ հորդորում էին վստահել այդ կարևոր դաշինքի անդամ հանդիսացող Հունգարիայի արդարադատությանը: Մենք ամենայն ուշադրությամբ հետևում էինք ոճրագործի շուրջ բոլոր զարգացումներին: Հունգարիայի Նախագահի, խորհրդարանի խոսնակի, արտաքին գործերի նախարարի, դեսպանի հետ մեր յուրաքանչյուր հանդիպման ժամանակ այս հարցն արծարծվել է, և մենք բազում անգամ ստացել ենք հավաստիացումներ, որ հանցագործի վերադարձը Ադրբեջան կամ փոխանցումը բացառվում է: Նույնն են ասել մեր հարցումներին ի պատասխան Հունգարիայի արտաքին գերատեսչությունում և խորհրդարանում վերջին օրերի շփումների ընթացքում: Տեղի ունեցած ուխտադրուժ զարգացումների արդյունքում մարդասպանը հայտնվեց Բաքվում և ազատության մեջ: Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին, ապա ես ոչինչ չունեմ ասելու: Ուղղակի ոչինչ չունեմ ասելու: Այդ երկիրը իր քայլերով խոսում է իր մասին, և ես չէ, որ դա պետք է բացատրեմ: Տիկնա՛յք և պարոնա՛յք, դեսպաններ, Իրենց այս համատեղ գործողություններով Հունգարիայի և Ադրբեջանի իշխանությունները դուռ բացեցին նման հանցագործությունների կրկնության համար: Այս որոշմամբ նրանք ուղերձ են տալիս մարդասպաններին: Նրանք այսուհետև գիտեն, որ էթնիկ կամ

10-11/2012

կրոնական ատելության հողի վրա կատարված սպանությունը կարող է անպատիժ մնալ: ԵՍ ԴԱ ՀԱՆԴՈՒՐԺԵԼ ՉԵ՛Մ ԿԱՐՈՂ: ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆԸ ԴԱ ՀԱՆԴՈՒՐԺԵԼ ՉԻ՛ ԿԱՐՈՂ: ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴԸ ԴԱ ՉԻ ՆԵՐԵԼՈՒ: Ես պաշտոնապես հայտարարում եմ, որ այսօր մենք կասեցնում ենք Հունգարիայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները և բոլոր պաշտոնական կապերը: Մենք ակնկալում ենք մեր բոլոր գործընկերների հստակ և միանշանակ գործողությունները այս դեպքի կապակցությամբ: Այս ամենը հանդուրժողները վաղը պատասխան են տալու պատմության առջև: Կեսգործողություններն ու դատարկախոսությունները անընդունելի են: Տեղի ունեցածի հանդեպ գործողությունների հիման վրա ենք մենք դատելու հայ ժողովրդի անվտանգության հանդեպ մեր գործընկերների վերաբերմունքի մասին: Խնդրում եմ ձեզ ամենաշտապ կերպով փոխանցել իմ այս անձնական ուղերձը ձեր պետությունների ղեկավարներին ու կառավարությունների ղեկավարներին: Այսքանը: Չգիտեմ, իմաստ ունի՞ հարց ու պատասխան սկսել, թե՞ ոչ: Կարծում եմ, որ ոչ, որովհետև, իրոք, տեղի ունեցածը մի այնպիսի բան է, որ նորմալ մարդու, նորմալ գործչի ուղեղի մեջ շատ մեծ դժվարությամբ կարող է տեղավորվել: Չեմ ուզում ավելորդ բառեր ասել, բայց զարգացած երկիրը, իրեն քաղաքակիրթ համարող երկիրը իրավունք չունի այսպես վարվելու, և այդպիսի երկիրն արժանի է իր գործընկերների գնահատականին:

10-11/2012

Haoasdani cyr\;ngerner;# yryn]me na,acah Sarcsoan gagngaler mian.anag ar'acanqner# xadabarde]in ?amil Safaryvi &‰ ardahan'yum;# &‰ hadgabes nerman .nyrhyum;$ Anyn] .arqin en AMN na,acah Baraq _baman & Fransaoi na,acah Fransya _land;$ Mysgvaoi ardcyr\na,araryutoyun;# EAHG Minsgi ,yump;# in[bes na& HABG ;nxhanyur qardyukar; xadabarde]in iren] hertin Safaryvi neryum;$ Qani m; ezraga]yutoyun^ a/aìn* hyuncaragan ga/avaryutoyun; gybid gerbyv gsder haoeryun# erp hertagan ancam Er&anin ghavasdia]ner# te Safaryvi ardahan'nyum; pa]a/va\ =; ergryrx* Safaryvi neryum; ]yuo] gyuda Adrbe0ani iragan eres;# yur haoeryu sbanyutoyun; y[ miaon ipr& y0ir [i ngadvir# aol haga/ag;* gqaàlervi & gwa/apanvi yrbes herysagan ararq; erryrx* pylyri hamar agnhaod adrbe0anagan haoasban qakaqaganyutoan hamadeqsdin me`# in[be%s grnan miàzcaoin mi`nyrxner; zi`ykagan ge]va\q bahanèl haogagan gykmen* LK hagamardyutoan garcavyrman panag]yutoyunneryu sekanin .yur`$ Sagaon syud; miaon hyuncaragan gykmin; [=$ Hyuncara]inern al iren] hertin# ingan adrbe0an]ineryu syudi \yukag;* ngadi yunenalyv aon# te Paqyun Hyuncariy arxaraxadyutoan na,araryutoan; ba.dynagan namagyv havasdia]yu]a\ =r# te Safaryv; azad bidi [ar'agvi$ Miàzcaoin ar'acanqin a/`&# hyuncaragan ga/avaryutoyun; hrabarage] Adrbe0ani arxaraxadyutoan na,arari gykme sda]a\ namag m;# yryv adrbe0anagan gykm; ghavasdia]ner# te nyr xadavaryutoyun m; deki bidi

[yunena & Safaryv bidi .aryunage grel ir anwywy, badij; adrbe0anagan pandi m; me`$ Avelin# Hyuncariy me` Adrbe0ani xesban; hravirve]av hyuncaragan ardcyr\na,araryutoyun# yur anyr han'ne]in pykyqi nyta m; Safaryvi nerman gabag]yutoamp^ ŠHyuncaria ghrajari ;nxyunil & gxadabarde Adrbe0ani qaol;# yr; ghagase mi`azcaoin iravyunqi ganynneryun & ,isd hagasagan = aox har]yv adrbe0anagan gykmi han'a/yutoyunneryun# yrynq hasdadva\ en Adrbe0ani hanrabedyutoan arxaraxadyutoan na,arari gykme* Hyuncariy hanraoin var[yutoan & arxaraxadyutoan na,ararin has]eacrva\ 15 _cysdys 2(12 tvi namagin me`‹$ Hyuncaragan ardaqin cyr\eryu na,araryutoan pykyqi nytan g;se na&# te Hyuncariy gar\iqyv ŠAdrbe0ani yry.yum; [i hamabadas,aner wy,axar' vsdahyutoan himan vra erggykmani ergaramoa hamacyr\ag]yutoan yciin‹$ ŠHamacyr\ag]yutoyun‹ m;# yryu a/an]qaoin pakaxri[;# ;sd haogagan & hyuncaragan mamyulin# havanapar 3 miliard dylarny] vit,ari aon cyumarn =# zyr Ilham Ali&; ,ysda]av nerargel Hyuncariy dndesyutoan me`* ?amil Safaryvi ardahan'nman xima]$ Adrbe0ani na,acahagan var[agazmi ardaqin haraperyutoyunneryu var[yutoan bed; hbardyutoamp g,ysdyvane# te na,acah Ali&; an'amp hed&e] Safaryvi ardahan'nman .yur` panag]yutoyunneryun & g;se# te Šhar]i lyu\man hamar yry.i[ xer ,aka] hyuncar var[abed Viqtyr _rbani Paqyu gadara\ ao]i ;nta]qin 'e/q perva\ hama'aonyutoyun;‹$ Yusdi# Paqvi & Byudawe.ti mi`& par'r magarxagyv gnqva\ a/q yu va-

0a/qi ar'anacryutoyun m;$ {enq cider# ete hyuncaragan ga/avaryutoyun; angek\ =# te [= erp ir zarmanq; gardahaode Safaryvi nerman gabag]yutoamp$ Arxoy%q aonqan xoyurahavad =in hyuncar ba.dynoaner; Paqyuen sda]a\ havasdia]yumneryun a/`&* i he0yugs Er&ani pazmi]s hn[a\ aon na,azcyu.a]yumneryun# te Safaryvi ardahan'nyum; havasarazyr = anyr azad ar'agman# hed&apar marxasbanyutoan ,ra,yusman$ Amenaon havanaganyutoamp# Viqtyr _rban cider Ilham Ali&i iragan mdaxryutoan masin* haga/ag Paqvi cravyr havasdia]man;$ Sagaon xram; aveli gar&yr =r# qan badiv; hadgabes aon baracaoin# erp hyuncar var[abed; hyusyv =r# te miàxeb; tyuol ar'acanq bidi sdanar & crete anngad bidi an]ner$ Aolabes imasd [yuner haoeryun sdel min[& verìn bah;$ Aonyuamenaoniv# haogagan & miàzcaoin ar'acanqi a/`& hyuncaragan ga/avaryutoyun; abahyvva\ = iravapanagan desangoyunen# qani yr Adrbe0ann = ir isg sdan'na\ miàzcaoin han'na/yutoyunneryu ,a,dyk;$ <zelyv Byudawe.ti hed haraperyutoyunner;# ba.dynagan Er&an; ;rav aon in[ yr harg =r* sda,ys zryu]ag]i m; a/`& arjanabadvyutoan yu v0/aganyutoan @rinag m; perelyv$ Haogagan hasaragagan gar\iqi hagazxe]yutoyunn al mian.anag =r^ pazmativ haoeryun hamar# Hyuncarian \a,e] ir badiv; adrbe0anagan navtadylarneryu hamar$ Qani m; haroyur ]yu]ararner aore]in Hyuncariy xry.; Er&ani me` Hyuncariy badvy hoyubadysarani a/`&$ Sy]ialagan ]an]eryun vra haoer; pyu/n gerbyv ardahaode]in iren] nykganq; hyuncaragan ga/avaryutoan

ararqi ngadmamp$ Miajamanag# hyuncaragan hasaragagan gar\iqi meg gar&yr masn al nykganq zca] Byudawe.ti & Paqvi cakdni cyr\arqi ngadmamp$ Er&ani hagazxe]yutoyun; laonyren lyusapanve]av hyuncaragan mamyulin me`# yur tarcmanapar hrabaragve]av na,acah Serj Sarcsoani haodararyutoyun; ampyk`yutoamp$ :nxximyutoan nergaoa]yu]i[ner qnnaxade]in _rbani ga/avaryutoyun;# isg qakaqa]iagan hasaragyutoyun; aracyren ydqi gancne]av* hao jykyvyur-

xen nerykyutoyun ,nxrelyv ga/avaryutoan ararqin hamar$ Qakaqa]iagan cyr\i[neren min[& fyudbylaoin ergrbacyuner# hazaravyr marxig ardahaode]in iren] hamera.,yutoyun; Haoasdanin hed & xadabarde]in Safaryvi Ĺ va0a/yum;â&#x20AC;š$ Hed&apar# hyuncar jykyvyurx; [i grnar mekavyr hamarvil* ir ga/avaryutoan nykgali ararqin hamar$ VARXAN MARTAOAN

10-11/2012

Հունգարական պատվիրակությունը այցելել է Գուրգեն Մարգարյանի շիրիմին

10-11/2012

Հունգարացի մտավորականների պատվիրակությունը հոկտեմբերի 10-ին այցելել է Գուրգեն Մարգարյանի շիրիմին: Դասավանդող, լրագող եւ հրատարակիչ Գաբոր Դեակը, քահանա Գաբոր Իբանին, պատմաբան, քաղաքական վերլուծաբան Զոլտան Բիրոն եւ ինժեներ-մեխանիկ Ռուդոլֆ Ունգվարին Երեւան են ժամանել, որպեսզի ներողություն խնդրեն Հունգարիայի կառավարության գործունեության համար, որը Ռամիլ Սաֆարովին արտահանձնել է Ադրբեջանին: Գուրգեն Մարգարյանի շիրիմին տեղի ունեցած սգո արարողությանը հունգարական պատվիրակությունից բացի մասնակցել են նաեւ սպանվածի հարազատները, Պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչները, զինվորական ուսումնարանների ուսանողները: «Մենք եկել ենք այստեղ, որպեսզի ցույց տանք, թե որքան ենք ամաչում մարդասպանին շնորհված ազատության համար: Տեղի է ունեցել սարսափելի սպանություն: Հատկապես եթե հաշվի առնենք, որ սպանությունը տեղի է ունեցել այն ծրագրի շրջանակում, որի նպատակը խաղաղության հաստատումն է»,-ընդգծել է Գաբոր Իվանին: Արարողությունից հետո հունգարացի հյուրերը շփվել են Գուգեն Մարգարյանի ընտանիքի անդամների հետ: 2004թ. փետրվարի 19-ին Բուդապեշտում Ռամիլ Սաֆարովը քնած ժամանակ կացնահարել էր հայ սպա Գուրգեն Մարգարյանին, ինչի համար հունգարական դատարանի կողմից դատապարտվել էր ցմահ ազատազրկման: Երկու սպաներն էլ մասնակցում էին ՆԱՏՕ-ի «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի շրջանակում կազմակերպված անգլերեն դասընթացներին: Հունգարիայի կառավարությունը ս/թ. օգոստոսի 31-ին Սաֆարովին արտահանձնել էր Ադրբեջան, որտեղ նրան անհապաղ ազատել էին: Նույն օրը Հայաստանը հայտարարել էր Հունգարիայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունները կասեցնելու մասին:

PYKYQ BYUQRE>I ME~

Ar'acanqelyv azeri marxasban ?amil Safaryvi xebi Adrbe0an ardahan'nman hyuncaragan ga/avaryutoan yry.yumin & Adrbe0ani na,acah Ilham Ali&i y0racyr\in neryum .nyrhelyun# Sebdemper 6-in Byuqre.i hao hamaonq; gazmagerbe] pykyqi aq]ia Hyuncariy xesbanadan a/`&$ Hao eridasarxner; ]yu]abasda/ner grelyv gancne]in xesbanadan a/`&$ ?yumaniy Haoy] Miyutoan badcamavyr Varyujan Wambyuq[oanen# Bygdan qhn^ Ezrasen# ?HM wy,na,acah Siryun Terzoanen & Cricyr qhn^ Hylqaoen gazmva\ badviragyutoyun m; ;nxyunve]av Hyuncariy ardagarc & liazyr xesban# baryn Foyuze. _â&#x20AC;&#x153;sqari gykme# yryun han'ne] pykyqi namag m;$ Hyuncariy xesban; ardahaode] ir ,yrin awsysanq; & pazmi]s nerykyutoyun ,nxre] hyuncaragan ga/avaryutoan anyunen# yrme edq xesbanyutoan pagin & ba.dynagan srahin me` ;nxyune] na& pykyqarar eridasarxneryu ,yump m;$

10-11/2012

HYUNCARIY XESBANIN HAN"NVA| PYKYQI NAMAG Nyrin cerazan]yutoyun baryn Foyuze. _sqarin* ?yumaniy me` Hyuncariy hanrabedyutoan ardagarc & liazyr xesbanin " â&#x20AC;&#x153; erx cerazan]yutoyun#

?yumaniy Hao Egeke]vy A/a`nyrxyutoyun; & ?yumaniy Haoy] Miyutoyun; i cidyutoyun ;nxyune]in Hyuncariy hed xivanacidagan haraperyutoyunner; ,zelyu Haoasdani Hanrabedyutoan yry.yum;* i hed&anq hyuncaragan i.,anyutoyunneryu gykme marxasban ?amil Safaryvi ardahan'nman; & anyr nerman; Adrbe0ani na,acah Ilham Ali&i gykme# & iren] hertin gardahaoden iren] dara'aonyutoyun; hyuncaragan i.,anyutoyunneryu yry.man veraperoal$

Mer hamyzmamp# Safaryvi herysa]yum; & adrbe0anagan eridasarx seryunxin hamar @rinagi vera\yum; Hyuncariy ga/avaryutoan; sewagan sahmanneren ners gadarva\ y0iri gabag]yutoamp ghakyrxe meksag]i & marxasbanyutoan hrahri[i garcavi0ag$

Marxasbani ardahan'nyum; liyvin ghagase Evrybagan Miyutoan & NAT_-i anxam Hyuncariy sdan'na\ arjeqneryun$ Miajamanag# aos yry.yum; liyvin ghagase amenen par'r magarxagyv hyuncaragan i.,anyutoyunneryu xirqyry.yumneryun & haogagan ga/avaryutoan; dva\ aon havasdia]yumneryun# te nman pan m; bidi deki [yunena$ Yrqan haogagan i.,anyutoyunner; pazmi]s irazege]in ver`in dariner; Adrbe0ani me` deki yune]a\ y0racyr\ Safaryvi herysa]man masin# aonqan an;nxyuneli = hyuncaragan i.,anyutoyunneryu qaol;$

Ampyk` haoyutoan hed ;llalyv hamera.,# menq [enq grnar hanxyurjel hao jykyvrxi hanxeb t.namanqi nman ararq m; & Cyurcen Marcaroani hi.adagin hanxeb nman anharcali] verapermyunq m;$ Hanxyurjykaganyutoyun; nman y0irneryu ngadmamp gavel]ne nman nykgali ararqneryu grgnyutoan havanaganyutoyun;$ ?yumanahao hamaonq; hyuncarahao hamaonqin hed = & gcdne# te hyuncaragan ga/avaryutoan qaol; ydnahare] haoeryu azcaoin arjanabadvyutoyuun;$

Hamaon haoyutoan hed megdek# /yumanahaoern al pa]adryutoyunner gbahan`en hyuncaragan ga/avaryutenen* marxasban m; anyr y0racyr\yutoyun; wa/apana\ ergirin ardahan'nelyu an;nxyuneli yry.man gabag]yutoamp# aosbisyv hyuncaragan ga/avaryutoyun; xa/nalyv meksagi] marxasbani nerman; & anyr annereli y0irin$ ?yumaniy Haoy] Temi A/a`nyrx D^ Dat& ebisgybys Hagypoan

10-11/2012

?yumaniy Haoy] Miyutoan na,acah Varyujan Ysganoan

Pykyqi aq]ian .aryunagve]av Byuqre.i haogagan maor egeke]vy a/`&# yr gcdnvi Byuqre.i marxa.ad gexryn;$ Egeke]ii zancer; zargav Bygdan qhn^ Ezras;# yrme edq hamaonqi anxamner; .arq gazme]in maor da0ari a/`&i maotin vra* grelyv ]yu]abasda/ner hed&oal garca,ysneryv^ ŠHao jykyvyurx; bidi [my/na‹# ŠMenq enq Cyurcen Marcaroan;‹# ŠHamera., enq hyuncarahaoeryun hed‹# ŠAmyt„ hyuncaragan ga/avaryutoan;‹$ Miajamanag# Byuqre.i haogagan maor egeke]vy a/`& dekaxrve]av ]yu]abasda/ m;# yr hama/yd gerbyv gnergaoa]ner & gpa]adrer pykyqi bad0a/ner;$

10-11/2012