De Boomklever September 1991

Page 1

Afgiftekantoor

1

Leuven X

DE BOOMKLEVER Driemaandelijks tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling LEUVEN

JAARGANG 19, NUMMER 2 en3 1 SEPTEMBER 1991 Verantw.

uitgever :

A.

Verboven,

Groeneweg 60 3001 Heverlee


DE BOOMKLEVER De BOOMKLEVER is het driemaandelijkse afdelingstijdschrift WIELEWAAL, afdeling LEUVEN.

van

DE

De Koninklijke Vereniging voor Vogel- en Natuurstudie DE WIELEWAAL heeft tot doel de kennis en de bescherming van de natuur, en in het bij�onder van de in het Wild voorkomende vogels, te bevorderen door alle middelen t o.m. door het oprichten van plaatselijke afdelingen, het houden van studiedagen, het uitgeven van tijdschriften, het verspreiden van vogelen natuurboeken en het oprichten van natuurreeervaten. Do vereniging werd in 1933 opgericht door E.H. Fr. Segers. Ze telt nu meer dan 5000 leden, verdeeld over 55 afdelingen. Afdeling Leuven is er daar één van. Een waaier van voordrachten, diaen filmavonden, lessen, tentoonstellingen, geleide wandelingen, studieprojecten, deelname aan regionale en internationale onderzoeken en inventarisaties, beheerswerken in natuurreservaten, uitstappen en reizen in binnen­ en buitenland staan jaarlijks op de agenda. De vereniging heeft niet minder dan 80 natuurreservaten in beheer met een totale oppervlakte van meer dan 3000 ha., verspreid over heel Vlaanderen. Ze bezit bovendien een eigen "Wielewaalhuis" te Turnhout waar naast het secretariaat ook een ornithologisch museum, een bibliotheek, vergaderzalen en een boekhandel zijn ondergebracht. Lid worden van DE WIELEWAAL kan door overschrijven van 500 BF op giro-rekening 000-0319785-73 ten name van De Wielewaal, Graatakker 11, 2300 Turnhout. Je kan ook een briefje met je naam en adres en het vereiste lidgeld bezorgen aan één van onze bestuursleden *

Monique Bekkers - Oostremstraat 4,

*

Herwig Blockx

- Langveld 233,

:

3020 Herent

3220 Holsbeek

*

Suzanne Nelissen - Molenblokstraat 182,

*

Peter Standaert - Lepelstraat 5,

*

André Verboven - Groeneweg 60,

*

Jan Wellekens

Leden

ontvangen

- Lipselaan 24, het

1120 Brussel

3000 Leuven

3001 Heverlee 3020 Winksele

tweemaandelijks

tijdschrift

WIELEWAAL,

het

trimestriële tijdschrift ORIOLUS en het trimestriële afdelingsblad DE BOOMKLEVER. Mensen die geen lid wensen te worden van DE WIELEWAAL maar toch op de hoogte willen blijven van de aktiviteiten van afdeling Leuven kunnen dit doen door overschrijving van 100 BF op rekeningnummer 431-0085991-19 van DE WIELEWAAL, afdeling LEUVEN met vermelding "Boomklever". Zij ontvangen dan enkel het afdelingsblad.


INHOUD Voorwoord

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ,

• • •

• • • • •

• •

• •

4

:

Ook de Nederlandse plantennamen veranderen...............

5

Eerste

B

indrukken over palaearctische trekkers in Botswana

Waarnemingen >J

Kalender

,,,

"

f

-.

• •

,

"-• �·

·

• • • • •

• • •

• • • • • • • • • • ,

,

,

• • • • ,

• •

....... . ..

Il

11

U

t----Hj�rr

"

''AcH

D<\TGf.?EVl-l.

011Er-:z...

Mll..lt:.U!

HET QAtH�. ;

'.JE PAi �OOMPJE PAT sTO Nl> e"'- ".WE��� N<J(j

"21�

NcJU

N tE..T

� ,,


VOORWOORD Tot mijn grote schrik en verbazing realiseerde ik mij deze morgen bij het ontwaken dat augustus al een flink eind gevorderd is en dat er nog steeds geen Boomklever verschenen is. Schande 1 En ja, ik beken schuld. Ons tijdschrift heeft - ik hoor het U al mompelen : weeral - ontoelaatbare vertraging opgelopen. Tot mijn enige verontschuldiging kan ik aanvoeren dat dlt grotendeels te .wijten is aan driftige nestbouwaktivlteiten van ondergetekende. De verhuisaktivlteiten zijn ondertussen afgelopen en dus kunnen we nu weer een beetje meer tijd maken voor literaire en redaktionele aktiviteiten. Onze emotionele oproep van vorige maal heeft niet véél vruchten afgeworpen, maar toch was er enige reaktle. Het resultaat hiervan ontdek je in dit nununer. Bij het doorlezen van deze uitgave zal je merken dat De Boomklever ondertussen wereldwijd verspreid wordt 1 Uit het verre Botswana komt zelfs een zéér gewaardeerde bijdrage 1 Moge dit tot voorbeeld strekken en ook jou ertoe aanzetten eens iets te produceren. Van onze dank kan je bij voorbaat verzekerd zijn. Inmiddels zien we je wellicht op één van onze aktlviteiten. Ik wens je in leder geval nog een prettig najaar met veel boeiende en interessante waarnemingen.

André

Luy Clstkola CistÎéola 11berrt111J


OOK DE NEDERLANDSE PLANTENNAMEN VERANDEREN... Wie zich aan de 'Latijnse' of beter gezegd de wetenschappelijke naam van een plant interesseert weet dat die naam bij veel soorten dikwijls gewijzigd werd. De Nederlandse namen vertoonden daarentegen een zekere stabiliteit. De laatste jaren stelde de liefhebber vast dat ook de Nederlandse namen heel dikwijls veranderd zijn •

.

.

In 1983 verscheen een 'Naamlijst van de Nederlandse plantesoorten' met veel gewijzigde namen. Kortnadien, in 1986, werd de 'Naam­ lijst van de flora van Nederlanden België' gepubliceerd met opnieuw tal van wijzigingen. Die nieuwe lijst is er vooral gekomen om een­ vormigheid te verkrijgen bij de plantennamen in Nederland en België. Tot ergernis van de plantenliefhebber was dit niet altijd het geval 1

De nieuwe naamlijst werd opgesteld deskundigen uit Nederland en België.

door

een

werkgroep

van

We zullen hier een overzicht geven van de belangrijkste principes waarmee rekening werd gehouden bij het opstellen van de huidige plantenlijst. Elk principe zal door een aantal typische voorbeelden geïllustreerd worden. 1.

De toepassing van de 'Beimans-regel'

In 1967 stelde prot. dr. J. Heimans voor dat 'De Nederlandse naam van een genus (geslacht) niet gelijkluidend mag zijn aan een tot dat genus behorende soort•. Een voorbeeld : de plantesoort Kattestaart, Lythrum salicaria, behoorde tot het geslacht Kattestaart. Om dit dubbel gebruik van een naam te vermijden, heet de plant nu Grote kattestaart. Om een gelijkaardige reden kregen vele planten bij hun Nederlandse naam een extra woord (een soortsadjectief)� dikwijls werd hiervoor 'gewoon', 'groot', 'echt' en 'wild' gebruikt. Hierdoor zijn vele namen nu tweeledig (binair) geworden wat bij wetenschappelijke namen altijd het geval is 1 Terloops moet opgemerkt worden dat in wetenschappelijke artikels het eerste woord van de Nederlandse naam altijd met een hoofdletter begint, het tweede woord altijd met een kleine letter. behoort tot het De plant die iedereen als Bereklauw kent, geslacht Bereklauw en wordt nu Grote bereklauw genoemd. Andere voorbeelden van die naamswijzigingen zijn : Gewoon herderstasje, Gewone smeerwortel, Gewoon reukgras, Gewoon vingerhoedskruid, Grote wederik, Grote windhalm, Echt bitterkruid, Kleine veenbes, Wilde gagel .

Uitzonderlijk werd de genusnaam gewijzigd b.v. Wormkruid (Tanacetum) zodat voor Tanacetum vulgare de naam Boerenwormkruid behouden bleef. De Kweek, Elymus repens, het geduchte onkruid in tuinen, behoort nu tot het geslacht Kweekgras.


Men heeft de beslissing genomen dat als er in België en Nederland van e�n genus maar één soort voorkomt, dit genus geen eigen Nederlandse naam krijgt. Daarom ·verliezen sommige soorten het soortsadjectlef dat ze pas onlangs gekregen hadden. Klein schorrekruld wordt weer Schorrekruid, Gewone boksdoorn wordt Boksdoorn. Men heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om een aantal adjectieven te verbeteren : Gewone zandkool wordt Grote zandkool, Gewone klaproos wordt Grote klaproos, Klein knopkruid wordt Kaal knopkruid, Gewoon nagelkruid wordt Geel nagelkruld •

2.

De plantennamen krijgen een juiste spelling. Soms waren er verschillen tussen de namen in België en Nederland wat betreft c en k, i of y. Er werd afgesproken zich te richten naar de laatste editie van Van Dale's 'Groot woordenboek der Nederlandse taal'.

Zo schrijft men nu Canadese én Californische i.p.v. Kanadese en Kalifornische, clprès i.p.v. cypres (zoals in Clpreswolfsmelk), cyper i.p.v. ciper (zoals in Cypergras), Timoteegras i.p.v. Timotheegras, Krokus i.p.v. Crocua, Rododendron i.p.v. Rhododendron. Andere wijzigingen zijn Janskruid (Sint voluit), 3.

: Brave hendrik (met kleine h), Sint­ Lelietje-van-dalen (-der-dalen).

De plantennamen zijn nu voor Nederland en België dezelfde. Voor een honderdtal soorten kwam hierdoor een verandering. Voor het kiezen van de naam werd met een aantal aspecten rekening gehouden. Bij de voorbeelden die volgen staat telkens het verworpen alternatief tussen haakjes. Men verkoos een oude naam boven een recente naam (Boerenkers), Winterllnde (Klelnbladlge linde). Bij voorkeur werd de meest Nederlandsklinkende Kleine leeuwetand (Thrincia).

Witte krodde

naam gekozen

:

Meestal werd de kortste naam gekozen Grote centaurie (Grootbloemige centaurie), Grote tijm (Grote wilde tijm), Spiesmelde (Splesbladmelde), Telkens werd ook heide ingekort tot hel : Dophei, Kraaihel, Struikhei •

Soms werd de biotoop in de naam verworpen omdat biotopen van een bepaalde soort in Nederland en België soms kunnen verschillen. De Welriekende salomonszegel (Duinsalomonszegel) komt in Nederland in de duinen voor: in België ook in de kalkstreek. Andere voorbeelden zijn Duitse gentiaan (Krijtgentlaan), Liggend bergvlas (Duinbergvlas).


Meestal koos men de naam die het meest precies was en de beste omschrijving gaf : Bosbingelkruld (Overblijvend bingelkruid), Klein kruiskruid (Gewoon kruiskruid), Trosvlier (bergvlier), Geel walstro (Echt walstro), Ijle zegge (Wijdarige zegge), Gewone salomonszegel (Veelbloemige salomonszegel), Kompassla (Wilde sla), Gevlekt longkruid (Breed longkruid), Bosereprijs (Bergereprijs) •

4. Bestaande namen werden vervangen.

11

Dit werd gedaan bij namen die naar personen genoemd werden, namen die een streek of provincie van België of Nederland vermelden, namen die in feite Latijnse namen waren. Ook werden vele namen ingekort (breedbladig wordt breed, stompbladig wordt stomp enz.). Bepaalde namen waren misleidend en werden vervangen. Soms werd voor een meer betekenisvol adjectief gekozen.

l, 1.i

Je kunt dit nagaan bij enkele voorbeelden : Kaukasische zilverspar (Nordmannspar), Beklierd huislook (Amblève-huislook), Kruismuur (Moenchia), Groot sterrescherm (Astrantia), Smalle weegbree (Smalbladige weegbree), Grote muur (Grootbloemlge muur), Kleine zandkool (Muurzandkool; groeit niet op muren)� Vertakte herfstleeuwetand; heeft met de herfst niets te maken), Langstekelige distel (veeldoornige distel: heeft wel stekels maar doornen 1), Gulden sleutelbloem (Gewone of Echte geen sleutelbloem), Gekroesde melkdistel (Ruwe of Brosse melkdistel), Blauwzwarte rapunzel (Zwarte rapunzel), Bleke klaproos (Kleine klaproos), Zwarte zegge (Gewone zegge).

S. Als een geslacht geen Nederlandse naam had, werd een Nederlandse naam gekozen.

Het geslacht Cotoneaster wordt Dwergmispel, Calystegia Dubbelkelkwinde, Chamaecyparis wordt Schijncipres.

wordt

Wie met veel wilskracht en inspanning de namen van tal van planten heeft leren kennen, is niet zo blij dat hij of zij nu andere namen moet onthouden, maar wie pas begint met de studie van planten heeft het voordeel dat de namen nu meer eenvoud, eenvormigheid, logica en juiste spelling vertonen. We hopen enkel dat er voortaan een zekere stabiliteit zal komen en dat in flora's, nieuwe namen zullen gebruikt worden.

boeken

en

artikels

de

Referenties

1. 2.

J. Heimans, Th.C.Th. Vethaak & V. Westhoff, 1983. Naamlijst van de Nederlandse plantesoorten. Wetensch. Meded. K.N.N.V. nr. 161 Hoogwoud. R. van der Meijden en L. Vanhecke, 1986. Naamlijst van de flora van Nederland en België. 'Kan besteld worden bij de Nationale Plantentuin van België te Meise.

F. DiM::s Overgenomen uit Strandloper

15

( 2)

1991


EERSTE INDRUKKEN OVER PALAEARCTISCHE TREKKERS IN BOTSWANA

Het grootste deel van

Botswana,

en zeker het

ZO waar we wonen,

dorstig land met normaal slecht• een open atruikvegetatie aoorten

Acacia'•

soorten

groeien Alleen

meter. "bomen"

zou

blote

een hier

lang•

kunnen

zandige

toekomen)

meter

moordend van

noemen. of

zoveel mogelijkheden

ia

gelaten

dingen)

en

tot

hoogte

open

in

(hoe

allee de

de

maar

geregend

heeft

uit

een

rivierbeddingen

bodem,

staat

Al

bodem

Normaal

stenige

en nu

hoog).

atekelige

de

tijdelijke

record-hoeveelheden

ergena een

(allemaal afhankelijk

het

tussen

en

andere

te

gaan,

2

de

Februari ala

tot die

6 je

struiken heeft

het

Wielewalera

(vaak

"administratie"

terrein

combretum

van

dingen

gras en kruiden

plaatselijke

om op het

enkele

er

ruimte

Januari

kan

vol met

zijn

ia een

een vijftiental

a

meer

ons

toch

dan

nog

kunnen

niet we

al

van

de

een idee geven van de palaearctische trekkers. Euraziatiache vogelpopulatie. zomergasten)

trekvogels

Bij

bijna

de

maken

hier

steltlopers

een factor

een

zijn

aanzienlijk

de

100 talrijker

deel

wintergasten

uit

(in

feite

dan plaatselijke soorten

hier bij

1

iedere plas of dam zitten veel Boaruiters en ook Kemphanen zijn talrijk

('s

avonda

van

zijn

meerdere

bij

honderden)

Oeverloper, We

er

de

"aewage

Dan

volgen

Groenpootruiter

ontmoetten

ook

reeds

panda"

en

keren

gezien,

Reigera

en

betreft

honderden

dan

meestal

de

wel

orde

Kleine

nog

allemaal

en

(grote) en

1

Strandloper,

Zwarte

groepen.

Kleine

Ooievaars

bijna

schaarse

overwinteraars,

in

Grote

Zwarte

Witvleugelsternen

alaapvluchten

alledaags). Ruiter

(een

Wltte Ooievaar• habben we noq ma11r enkele

Kwakken,

(vermoedelijk Ook

(toch

Krombekstrandloper

1

Purperreigers,

hier

populaties.

echter

maar

Ralreigers,

Gaborone

afnemende

Poelruiter

zeldzaamheid zo diep in Afrika).

Woudaapje&,

in

van

en

Zwarte

uitsluitend)

Witwangsternen

die

over

de

die nu de eerste

zijn

Ibissen,

zijn

het

broedende

vogels.

De

foerageren,

zijn

lokale Dam

hier

Blauwe

maar

plaatselijk

Gaborone

sporen

Verder

Zilverreigers,

van het zomerkleed

beginnen

te vertonen.

Bij

de

"landvogels" ziJn de Euraziaten eveneens goed vertegenwoordigd

Fitis en Grauwe Klauwier zijn de talrijkste. meer

per

hectare. Heel

talrijk. runderteelt

Ook

het

min

of

Spotvogel

land meer

staat in

en vol

banen

in een verhouding van ca. genieten Na

kevers. vlinders

en

de

geluid

en

l/50 t.o.v.

is

(André

jaren voorbij

ook

van Grote

vinden.

wintarterritorium

2-3

m

enkel

nu

prikkeldraad

vol

zijn

hier

de

de

Klauwieren

extensieve

Kleine Klapeksters komen

met

trouwens haast

U

een

maar,

en

voor

Klauwieren kunnen

gigantische tevens

of

vrij

om

waarvan

Grauwe Klauwieren.

en Herwig,

1).

sprinkhanen recordjaar

want

begin

en

voor

April

is

In ruige kruidenvegetaties langs het water

hoog)

Karekiet Alle

van

het

Plaatselijk zitten er 5

Vliegenvanger

houden,

maken.

stekelparadijs

regens

Perzikkruid

zingen,

een

libellen

het weer voor (bv.

van

met

te

Vliegenvangers heel dankbaar gebruik

hier

Grauwe

en

zit

om

de

25

Bosrietzanger

"zangers" vierkante

meter

verdedigen meter

of

een

konden hier

enkele

Rietzanger

we

daarin

al

trouwens

bomen,

waar

ze

te op een het

grootste deel van de dag hun aanwezigheid te kennen geven met een gezellige babbelzang

(sub-song).

Grasmussen verschillen het meeste in gedrag met wat


mopu• myoptilus Swce Swlft Sdtouttd

Bumtnecked Eremomela Emnomtlll uslicollis

Black Eag le Aquila verreauxii

Forktalled Drongo Dicrurusodsimilis


we

in

Belgiä

gewoon

zijn

1

zij

leven

hier

bij da grond in kleine A.cacia struiken, (bov•ndi•n

zijn

Oraamuaaen

herinneren).

ze

nog

schuw ook,

waardoor ze

Tuinfluiter,

hier

in

het

diepe

zuiden)

verdoken,

helemaal aan

Wielewaal

en

Een mannetje

we nog maar 66n keer tegengekomen. zeldzaam

verschrikkelijk

laag

en zijn aardemoeilijk te observeren

slaapt

da

Europese

Mediterrane

Boomvalk

thunbergi Gala kwik

samen met Kaapse

zijn (haal

kwikken in een

boom langs da winkelwandelstraat in de hoofdstad. Ook

in da lucht

zijn da Euraziatische soorten in de meerderheid

Boerenzwaluw ia de talrijkste hier

wat

ze

niet rap weg maar toch ia

trek

meemaken

naar

NO

al•

gevolgd

nog duidelijk in vleugel-rui, van

nog

zwaluw,

(de

piektrek

zou

pas

Gierzwaluwen zijn wellicht talrijk, rand

morgens

van

aan

laag

onweerafront,

over

de

an

vegetatie.

zijn

half Soma

na

volgen).

Euraziatische

zo extreem hoog in de lucht

zijn er zeer grote groepen aan

zware

Europese

Maart) reeds een begin

(S

April

de

1

(die gaan

De meeste vogels zijn

1).

er nu

maar leven

dat ze nauwelijks obaervaerbaar zijn, da

door da Huiszwaluw

regen

foerageren

Bijeneters

enkelingen

en Groene

'•

Bijeneters

zijn veel talrijker dan plaatselijke bijeneter-soorten. Migrerende Zwarte

roofvogels

Wouwen

noordelijke

vulpinua

(de

tropen

zijn

ook

geelsnavelige hier

komen

talrijker

Afrikaanse

overwinteren,

ondersoort van da Buizerd,

di� uit

dan

de

lokale

ondersoort)

zijn

massaal

centraal

soorten

die

uit

aanwezig

Eurazië

en

de de

hierheen komt,

ia de tweede talrijkste roofvogel. Wie

echter

denkt

arctiacha

trekkers

(jaja,

etappen

echte

we

winter

met

dat

weg hier

het

zijn in

66n

frequente

hier

en

de

keer

schraal lokale

over

nachtvorst

blijven dan immers nog zo'n 550

van

1),

zal

worden

winter een

dia

eens

volgende

bloedhete

heeft

soorten over om ons

het

de

palae­

maand

begint

zomer

echter

naar

mie

1

een Er

"mee bezig te houden".

Sommige van de plaatselijk vogels zijn trouwens erg typisch en makkelijk te herkennen, Enfin, taal

van

wees nie

zoals bijgevoegde identificatieprenten illustreren we

het

hebben het

buurland

te

nog lang niet

allemaal gezien,

zeggen

voel

:

"ons

nie

baaie

1

en om sorry

het met

van

hier

de te

I"

Groetjee, Marc & Diane

(die zelfs al de hele plaatselijke vogelgids van buiten heeft geleerd

1)


Een kalm jaar op ornithologisch vlak, als tJ het mij vraagt. Hieronder een beperkte selectie uit de "grape-vine"s "Rruine kiekendief1 ------ -------

Een �/juv.

--

overzomert te Neerijse, in augustus aldaar

in "jonrr,/f. -kleed".

(J.

2

Vita)

Eind aup;ustus verbleef een jong� met sla�penrui in de streek

!!��!�!!2= In de nazomer �een visarenden tot nu toes verloren

• • •

Op

�-7

en

4

gaat deze traditie

?I

een visarend te

NGE (J.

Vits)

l!��J2�!!2!�f: te Waver 2 ad. samen laag ronddraaiend (BLH)

11-7:

julis tijdens de werkkampen dagelijks 'Remde

18-81 1 25-81 1

1

tot 2 ex in de Doode

juv. op een nest ten N van Leuven (ELH) ad.

te Pécrot ('RLH)

!!229:I?22�Y�!�: 8-9:

te St-Pieters-Rode om 15.00 een juv. roodpootvalk op thermiek en verder naar ZW ('RLH)

KruisbeR:: --

-

-

--

-

21-6: 7

te NGB

(J.

Vits)

Voor libellen was het wel bingo met als interessante �egevens:

�� 2� !!2�!

(Cordulegaster boltoni)

Begin juli werd op 2 plaatsen in de streek telkens een d4 bronlibel �evonden; de dichtstbijzijnde �opu­ latie bevindt zich te Postell tJNM) Bandheidelibel --- - - - --

-

--

--

13-9: een J'in de Doode Bemde; een zwerver uit de populatie te Mol ? (A. Verboven)

��!��-S!�������� 14-9: 1

(Aeshna grandis)

eks. te Holsbeek

(BLH)

.nae) ��!��!-h!!�!�i�1i (O. do 14-91 1 oud cl' te llol•btok


KALENDER zo 13-10:

.•Dagtocht v.m.: n.�.:

i.s.IT'.

t•e kielewaal Lier

Rondwandeling rcnd

St-Agatha-Rode via B�aumont . Meeràaal in de o�geving van Nétt.en

leiding:

P.erwig

Afspraak:

Kerk

Blockx

Station te Einde rond l7u3C Meebrenger.:

za 23-11:

en André Verboven

Neerijse o�

Picknick,

9u30

Pécrot cm

9u45

laarzen enz

Antwerpen L.O. met de VogelWG van Natuur en Landschap Leuven-Station: 7u15 Brug E19 Weerde: 7u40 (Dagtocht)

Bel naar André (23.81.84) om het vervoer te regelen

wo 27-11: Bestuursvergaderin� t.b.v. Monique Bekkers Oostremstraat 4 te Herent Äanvang: 20.00 zo

u

�-12: Zeeland: we maken er verder geen woorden aan vuil; zorg dat U erbij bent

• • •

Afspraak: Leuven-Station om 7u30 ; bel naar Ä�dré om vervoersproblemen te vermijden (23.81.84) vry 20-12: Dia-avond over Extremadura door Herwig Blockx Info-centrum van "De Vrienden" in het �emeentebuis van Heverlee "Ingan'1.: Politie" �anvanp;: 20.00 u zo 12-1-'92: Waterwildtocht op de plassen rond Mechelen Leuven-Station: 13.00 u vry 17-1-192: Diareeks over Andalucia door Herwig Blockx ifspraak: zie 20-12 vcy 7-2-192:

Diareeks "Leven als God in Frankrijk" Beelden uit Cap gris Nez, Ar�onne, Lorraine, Bretagne en Auvergne: variatie troef Afspraak: zie 20-12


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.