De Boomklever Maart 1999

Afgiftekantoor 3000 Leuven 1 driemaandelijks (maart, juni, sept, december)

Belgiê-Belgique P. 8.

3000 Leuven 1 2/ 2803

:D8 JSOOMK�8V8J( Tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling LEUVEN

De door U meegedeelde en op het verzend­ etiket afgedrukte persoonsgegevens, werden opgeslagen In een bestand dat beheerd wordt door De Wielewaal. Ze worden uitsluitend ge­ bruikt voor verzending van tijdschriften, docu­ mentatie en Informatie door De Wielewaal.

U heeft recht op Inzage van uw persoonlijke gegevens en kunt hiervan attljd verbetering vragen. Bij het Openbaar Register kan altijd aanvullende lnformatle worden bekomen.

Wet van 8 dec 1992 ter bescherming van de persoonlijke levenssfeer

1•

Jaargang 27, nummer 1 Verantw. ultg.

P.

maart 1999

Herroelen, Leuvensesteenweg 347, 3370 Boutersem

DE BOOMKLEVER De BOOMKLEVER is het tijdschrift van DE WIELEWAAL afdeling Leuven.

De Koninklijke Vereniging voor Vogel- en Natuurstudie DE WIELEWAAL heeft tot doel de kennis en de bescherming van de natuur, en In het bijzonder van de In het wild voorkomende vogels. te bevorderen door alle middelen: ondermeer door het oprichten van plaatselijke afdelingen. het houden van studiedagen. het uitgeven van tijdschriften. het verspreiden van vogel-en natuurboeken en het oprichten van natuurreservaten.

De vereniging werd In 1933 opgericht door E. H. Segers; ze telt meer dan 10.000 leden-gezinnen. verdeeld over meer dan 50 afdelingen waaronder afd. Leuven.

Een waaier van voordrachten. dia-en filmavonden. lessen. tentoonstellingen, gelelde wandelingen, studieprojecten. deelname aan regionale en Internationale onderzoeken en inventarisaties, beheerswerken, uitstappen en reizen In binnen-en buitenland staan jaarlijks op de agenda.

De vereniging heeft meer dan 80 natuurreservaten In eigendom of in beheer met een totale oppervlakte van meer dan 3000 ha. verspreid over heel Vlaanderen. Ze bezit bovendien een eigen

•

Wielewaalhuis

•

te Turnhout waar naast het

secretariaat ook een ornithologisch museum. een bibliotheek. een vergaderzaal en een boekhandel zijn ondergebracht.

Men wordt lid van

DE WIELEWAAL door overschrijving van 600 BF op rekening

096- 2218078-97 ten name van De Wielewaal. Graatakker 11, 2300 Turnhout.

Je kan ook je naam + adres en 600 BF bezorgen aan één van onze bestuursleden : *

Monique Bakkers Oostremstraat 4. 3020 Herent tel 016/ 23 13 38, bestuurslid

*

R. De Borger Vrijwilligerslaan 1, 3080 Tervuren tel 02n67 60 90, bestuurslid

* *

*

*

•

M. Hens P. Delvauxwijk 18, 3000 Leuven. tel 016/299890, watervogeltellingen P. Herroelen Leuvensestw. 347, 3370 Boutersem tel 016/ 73 40 69, voorzitter Kalle Moreau Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden tel 016/ 40 14 55 (even weken) of 016/ 40 83 63 (oneven weken) K. Van Scharen Korbeekstr 27. 3061 Leefdaal tel 02/ 7672638, penningmeester Rien Verhuizen, Kartulzersstraat 34, 3052 Blanden. tel 016/ 40 16 47.

Leden ontvangen het tijdschrift WIELEWAAL (6 nummers). het driemaandelijks tijdschrift ORIOLUS en het afdelingsblad de BOOMKLEVER. ABONNEMENT " DE BOOMKLEVER" Personen die lid zijn van een andere Wlelewaalafdellng doch tevens de

Boomklever wensen te

ontvangen, kunnen dit door 200 BF over te schrijven op rekenlngnr. 001-1552168-50 van De Wielewaal, afd. Leuven met vermelding "

Boomklever en opgave van hun naam en adres. "

ARTIKELS: Artikels dienen getljpt te worden Ingezonden. De redactie kan artikels wijzigen, steeds In overleg met de auteur die verantwoordelijk blljft voor zijn tekst.

ADV ER TENT 1 ES : voor tarieven, vorm en Inhoud Informeer bij K Van Scharen (zie hoger).

REDACTIE Paul Herroelen

"lt must be 400 meters ahead"

Daar zaten we dan, op een parking van dé autostrade van Zweden. Nu ja, om de 5 minuten komt er een tegenligger langs en je moet ook opletten als je een fietser voorbijsteekt... Het uitzicht is subliem over een uitloper van de Baltische zee: een zeggemoeras tot aan de horizon. Die horizon is trouwens een attractie van belang.

«Ik heb de zon zien zakken in...» krijgt in het noorden immers een gans andere bete­ kenis. De zon heeft hier immers weinig goesting om onder te gaan en vandaag zette ze de hele hemel al geruime tijd in brand. Gebrandschilderde kleuren om zelfs het meest economisch geëelte hart te doen smelten : een memorabel einde van een Scandinavische zomerdag.

Of was dit al het begin «morgen» ? We wisten het zelf niet meer : de middernachts­ zon speelt rare spelletjes met je centraal-Europese klok. Ik liet me natuurlijk maar al te graag vangen aan die schier oneindige zonsonder/opgang. Klik, klik, nog eens die dennen met de wolken erachter met de 200 mm : lap, weeral 4 foto's gesneu­ veld... Niet alleen de kleurige wolkenformaties maken indruk. Boven de uitgestrekte zeggevelden vliegen Noordse Sternen af en aan. Het zachte avondlicht komt ook goed uit bij het bekijken van tientallen 'Dwergmeeuwtjes. Voortdurend zijn ze op insectenjacht, soms laag boven de oevervegetatie, soms hoog in de lucht : lang leve de muggen van Persöfjärden ... lk doe ook een poging om de «dvärgmäsor» te van­ gen in mijn schetsboek maar, zucht, dat valt flink tegen. Soms lijkt het wel onbegon­ nen werk om vliegende vogels direct buiten te tekenen. Zelfs bekende tekenaars ge­ ven wel eens toe dat ze via TV meer «pak» gekregen hebben op bewegende onder­ werpen. Tja : toch maar zo'n kijkkast aanschaffen... ? Terwijl het avondeten rustig verder pruttelt, komen weer beelden aandraven van deze voormiddag. Met een kaart van Hakan het bos ingetrokken en na enig speurwerk hebben we ze uiteindelijk gevonden : de Vrouwenschoentjes ... Honderden bij elkaar in grote pollen van 20,25 planten bij elkaar; de meesten een dikke week «te ver» maar toch nog enkele mooi in bloei. Een botanisch pardijs trouwens met kalk- en veenplanten «naast» elkaar.

En alweer een bordje met goeie uitleg waarom hier een reservaat, welke planten speciaal zijn en wat wel en niet kan : we kunnen nog veel leren van die Zweden...

1

Alleen jammer dat we Calypso niet vinden : die bloeit nog vroeger en één enkel sten­ gelblad vinden in deze weelderige vegetatie is echt niet te doen. Terugkomen in juni, dus". ? Met dit wegdeemsterende daglicht komt kennelijk ook het moment voor con­ templatie over de voorbije dag. Overdag is daar geen tijd voor : dan ben ik, althans in gedachten en dikwijls ook in realiteit, altijd op zoek naar «nog». En dat is nu juist het probleem hier : de dag glijdt hier zo geleidelijk over in morgen onder een zacht avondlicht dat je de neiging om door te blijven gaan serieus moet onderdrukken. Doe je dat niet, kom je plots tot de vaststelling dat het half één 's nachts is als je de soep van het avondeten opslurpt...Om die te vermijden, hebben we vandaag resoluut ge­ kozen om nu (22.15 uur) «al» te dineren want straks is er een nachtelijk extraatje voorzien : alweer een tip van Häkan.

Om 23 u rijden we verder en na wat zoeken vinden we de bewuste grindweg door het bos. We stoppen waar het kleinood verondersteld wordt zich op te houden. « lt has been there tor 3 weeks and it was still singing yesterday night». Vrijwel onmid­ dellijk komt er een tegenligger ons tegemoet. Dat moet ook een geïnteresseerde zijn, zoveel is duidelijk. De man in kwestie is het laatste half uur ook geen levende ziel tegengekomen want hij stopt eveneens. «Euh, hello, are you also looking tor the Red-flanked Bluetail ?» «Yes» «Do you know exactly where ?» is geen domme vraag als je al ettelijke kilometers op een grindweg rijdt met links en rechts torenhoge sparrenbossen. Na een blik op zijn dashboard waarop kennelijk een GPS-ontvanger staat komt met een triomfantelijke grijns het antwoord : « lt must be 400 meters ahead». Even later staan we op de bewuste plek ; onze compagnon komt uit Göte­ borg en heeft vandaag al 450 km gereden vanuit Örnskiöldsvik om hier aan te belan­ den. Hij is van plan morgen door te rijden naar Abisko, nog eens een slordige 500 km verder".

Wachten is nu de boodschap want de Blauwstaart begint pas te zingen rond 1u30.

Wachten heet ook : schuilen tegen de muggen die nu «en masse» rond ons zoe­ men. Rond ons hebben ook 2 venglazenmakers dit ontdekt en ze zoeven rond onze hoofden om de kwelduiveltjes uit te dunnen : lang leve de libellen. Ik bedenk opeens dat ik ergens een cassette in de wagen heb met de zang van Blauwstaart : instap­ pen brengt 20 muggen in de wagen, zo éénvoudig zit dat. Ettelijke muggenlijken ver­ der horen we met een grappig Engels accent de aankondiging «Tarsiker kaaienjoe­ rus». Dat moeten we dus seffens horen : een mooi vrij kort melodietje dat wat weg heeft van een lijster en ook wel iets van Gekraagde Roodstaart.

2

Onze Zweedse confrater had ook eens graag de cassette beluisterd, ik spoel dus even terug en bezorg hem die. Gedurende de volgende minuten horen we alleen ge­ dempte vogelgeluiden. Zweedse vloeken en gemep op muggen uit zijn auto weer­ klinken. Als ik een poosje later mijn cassette ga ophalen hoor ik bij het opengaan van zijn autodeur zeer luid de zang van Grote Karekiet weerklinken. Mijn vraag «Did you find it on the cassette ?»is dan ook volledig overbodig. Ik begin deze man meer en meer een vreemde snuiter te vinden. Zijn uiterlijk doet me trouwens terugdenken aan «Catweazle», een middeleeuwse kluizenaar uit een Britse jeugdserie. Goede oren heeft hij overigens wél : uit het lichter wordende naaldwoud weerklinkt nu inderdaad de zang van de Blauwstaart. Na enige minuten geluisterd te hebben, dringen we het bos binnen. Af en toe stoppen we om de vogel te lokalizeren. Na een poosje staan we onder een drietal bomen. In één van deze zit de enige Zweedse Blauwstaart van deze zomer te zingen. Wij slaan geen acht op de muggen en speuren de boomtop­ pen af. Er is licht genoeg; we moéten hem kunnen zien. Nog eens van op een ande­ re plek proberen ; nog eens van daar naar die berkentop misschien : we proberen zowat alles en kijken ons het pleuris. En de Blauwstaart : hij zingt rustig verder om een onvindbaar vrouwtje te verleiden. Blijkbaar houden vrouwtjes Blauwstaart alleen maar van zolderkamers want zijn liedje weerklinkt voortdurend vanuit de hoogste boomkruinen. Terug op de weg probeer ik nog een poging met de cassette en de autodeuren wijd geopend. Bij het terugspoelen schalt klassieke muziek het bos in : het begint langzaam op een vaudeville te lijken. De Blauwstaart reageert : hij zwijgt en... ... enkele minuten later weerklinkt zijn melodieuze zang van de andere kant van de weg, uit een even hoge woudreus als daarnet. Godver... Ongetwijfeld is de vogel al ettelijke malen naar beneden gelokt gedurende de 3 weken op deze plek en vindt hij het nu wel welletjes. Het is ondertussen half 3, volop daglicht en we zijn het flink beu. Ook «Catweazle» ziet het niet meer zitten en sluit zich op in zijn auto. Na enke­ le minuten zien we wat wilde gebaren en luid gestommel. Zijn voordeur vliegt open en met wilde armgebaren wordt een aantal muskieten duidelijk gemaakt dat hun acti­ viteiten niet op prijs wordt gesteld. Ik lig ongeveer dubbel van het lachen achter de auto. Toch nog een grappig einde aan het Blauwstaart-echec...

Enige honderden meters verder slaan we de tent op. Terwijl we bezig zijn, komen er nog kijkers langsgereden. Die weten kennelijk nog niet wat hen te wachten staat.

Hopelijk hebben ze goede oren...

Herwig Blockx

3

Fig. 1- Agressieve houding van mannetje Blauwstaart Tarsiger cyanurus met opgezette flankveren (overgenomen uit Skoog, 1981)

Torenvalk Fa/co tinnunculus

eet aas

en een overzicht van zijn dieet

Johan Op 13

Vanautgaerden

februari 1999 reden Romain Ackermans en ikzelf een rondje in de grote

omgeving van Bierbeek op zoek naar Torenvalken met de bedoeling ze te vangen en te ringen.

Er werden verschillende Torenvalken gezien en we hadden reeds twee vogels geringd toen we vanuit Meldert naar Opvelp reden. Op deze baan ter hoogte van het reservaat de ·Hazenberg" zagen we plots een Torenvalk aan de rand van de weg; de vogel deed zich te goed aan een doodgereden konijn.

We maakten rechtsomkeer en toen we ter plaatse kwamen zat hij in een struik naast de weg. Het was een adult vrouwtje en het liet zich gemakkelijk vangen.

Het eten van aas is bij Torenvalken is eerder een uitzondering en de gegevens hierover zijn schaars. Berghmans (1997) beschrijft het gedrag van een vrouwtje dat aan een dode Scholekster Haematopus ostralegus

zat te eten aan de

Brouwersdam in Zeeland (Ned.).

Ash (1965) spreekt over ·veel waarnemingen", terwijl Shrubb (1982) tijdens een drie jaar durende studie over de jachtgewoonten van Torenvalken, zes gevallen noteerde op basis van braakballenanalyse.

In een andere, twee jaar durende E�gelse studie (Mason en Macdonald 1995) over verkeersslachoffers bij konijnen en de vogels die hierop afkwamen, wordt geen melding gemaakt van Torenvalken. Eksters Pica pica

en Zwarte Kraaien

Corvus c. corone werden wel genoemd, met enkele gevallen elk voor Kokmeeuw Larus ridibundus en Roek Corvus frugilegus .

Het is bekend dat het stapelvoedsel van Torenvalken uit (veld)muizen bestaat (Village 1982, Pettifor 1984 ), vooral tijdens het broedseizoen (Korpimaki 1985).

Het menu van deze soort is echter uitgebreider dan men denkt. Afhankelijk van het seizoen, biotoop, weersomstandigheden, muizenarme of -rijke jaren worden ook andere zoogdieren, allerlei insecten zoals kevers en sprinkhanen, wormen, amfibieên en diverse vogelsoorten buitgemaakt en gegeten (Village 1990).

Jonge vogels voeden zich na het uitvliegen vooral met kevers en sprinkhanen en 5

het is in deze periode dat de sterfte het hoogst is. Zo ringden wij in september 1996 een jonge Torenvalk die graatmager was; zijn snavel was helemaal groen van het voedselzoeken in het gras. In de periode mei-juli staan vooral vogels op het menu; het gaat meestal om pas uitgevlogen jonge zangvogels of jongen van nestvlieders zoals bvb. Kievit Vanellus vanel/us.

Regenwormen worden het meest gegeten in de periode februari - april wanneer ze het best bereikbaar zijn (Village 1982). Gedurende het ganse jaar blijft het aandeel muizen echter relatief het grootst.

Over het algemeen worden op hogere breedtegraad meer kleine zoogdieren en vogels gegeten terwijl op lagere breedtegraad vooral hagedissen, vogels en insekten op het menu staan (Village 1990).

Deze trend wordt o.a. bevestigd aan de hand van het dieet van de Zuid-Afrikaanse Torenvalk Fa/co tinnunculus rupico/us ( Van Zyl 1994 ).

De reden waarom de Torenvalk In Opvelp aas aan het eten was, Is meer dan waarschijnlijk toe te schrijven aan de combinatie van een uitzonderlijk nat najaar en winter (veel minder muizen) met een sneeuwperiode die één week duurde.

Deze veronderstelling wordt versterkt door de vangst van een vierde vogel (een adult mannetje ) diezelfde dag te Boutersem.

Deze vogel was mager en woog slechts 160 g. wat zeer weinig is voor een adult exemplaar;

de gemiddelde gewichten voor deze

groep in deze periode

schommelen rond 200 g. (Dijkstra & al. 1988 ).

Nog een waarneming die de voedselschaarste Illustreert, zijn de vier Bulzerden Buteo buteo

die van midden december 1998 tot begin februari 1999 bijna

dagelijks werden waargenomen op een akker te Boutersem. Vanaf zonsopgang waren deze vogels ijverig op zoek naar regenwormen die ze hier blijkbaar veelvuldig aantroffen.

Indien het voorjaar even nat wordt als de afgelopen periode zullen Torenvalken en uilen waarschijnlijk een slecht broedseizoen kennen.

Referenties.

• ASH J. S. 1965. Kestrels feeding on carrion. British Birds 58: 469-470.

• BERGHMANS H. 1997. Torenvalk Fa/co tinnuncu/us etend van dode Scholekster Haematopus ostralegus. Orio/us 63: 6.

• DIJKSTRA C., S. DAAN, T. MEIJER, A.J. CAVE & R.P.B. FOPPEN 1988. Daily and seasonal variations in body mass of the Kestrel in relation to food availability and reproduction. Ardea 76 : 127-140.

6 J

•

KORPIMAKI E. 1985. Diet of the Kestrel in the breeding season. Ornis Fennica

62 : 130-137.

MASON C. F. and MACDONALD S. M. 1995. Corvids feeding on carrion. Bird Study 42: 255-256.

PETTI FOR R. A. 1984. Habitat utilisation and the prey taken by Kestrels in arable fenland. Bird Study 31: 213-216.

SHRUBB M. 1982. The hunting behaviour of some farmland Kestrels. Bird Study 29: 121-128.

VAN ZYL A. J. 1994. A comparison of the diet of the Common Kestrel in South Africa and Europa. Bird Study 41: 124-130.

VILLAGE A. 1982. The diet of the Kestrel in relation to vole abundance.

Bird Study 29: 129-138.

VILLAGE A. 1983. Body Weights of Kestrels during the Breeding Cycle.

Ringing & Migration 4 : 167-174.

VILLAGE A.1990. The Kestrel. T. & A. D. Poyser , London.

•

•

•

•

•

•

•

Johan Vanautgaerden, Boststraat 69, 3370 Boutersem.

Torenvalkvrouwtje, 24 okt 1987 Lauwersmeer (Ned.)- Foto A.C. Zwaga

7

Als U

er niet bij

was

Op zondag 31 januari trokken we met de afdeling «Wielewaal Leuven» naar Zee­ land. Met 4 wagens (16 personen) en onder de deskundige begeleiding van onze gids Johan Vanautgaerden hebben we een onvergetelijke dag beleefd. Onze tocht ging langs het Veerse Meer, Grevelingendam, Brouwersdam, Hellevoetsluis, enz., steeds met een prachtig zonnetje dat ons grotendeels vergezelde die dag.

In totaal hebben we 58 verschillende soorten waargenomen. Op de Brouwersdam hebben we opvallend veel Roodkeelduikers (73 ex.) zien opduiken tussen de golfjes.

Andere duikers zoals Dodaars, Fuut en Kuifduiker werden eveneens waargenomen.

Qua ganzen was het in de voormiddag eventjes zoeken, maar ons geduld werd be­ loond in de namiddag: Rietgans, Kolgans, Grauwe Gans, Brandgans, Rotgans en enkele Canadese Ganzen werden gezien op de velden, soms in zeer grote aantal­ len. Een prachtige vlucht zwanen zorgde voor een mooi spektakel door juist vóór on­ ze kijkers neer te strijken op het water. Qua roofvogels observeerden we een Blauwe Kiekendief (1 mannetje), Torenvalk, Buizerd en Sperwer.

Terwijl enkele onder ons hun lunch aan te verorberen waren buiten op de dijk genie­ tend van een warm zonnetje, pikten de meeuwen droge sandwiches mee die we speciaal voor hen hadden meegebracht: Grote Mantelmeeuw, Stormmeeuw, Kok­ meeuw. De Grote Burgemeester was er dit keer niet te bespeuren.

De sierlijke vlucht van een grote groep Goudpleviertjes in de zonnestralen was prachtig. Ook de Holenduif in een struik liet haar mooie glanzende groene vlek op de zijhals bewonderen. Andere waarnemingen waren: 10 Kluten, Kieviten, Wulpen, Grutto, Tureluur, Waterhoen, Scholekster, Meerkoet en Fazant. Voor de kleine vo­ gels waren er geen speciale bijzondere waarnemingen: Grote Bonte Specht, Zang­ lijster, Kramsvogel, Merel, Heggenmus, Roek, Spreeuw, Kauw, Houtduif, Turkse Tor­ tel.

Last but not least een heel bonte verzameling eenden: Bergeend, Smient, Krakeend, Wilde Eend, Nonnetje, Eider, Brilduiker, Kuifeend, Middelste en Grote Zaagbek, Pijl­ staart, Tafeleend.

Rond 17 uur ging het weer huiswaarts. Het was een heel leuke dag, de afwezigen hadden weer eens ongelijk. Nogmaals onze beste dank aan Johan Vanautgaarden.

Afspraak januari 2000 in Zeeland ".

en wij allen gaan mee ".

Rien Verhuizen

8

Is de Winterkoning Troglodytes troglodytes een standvogel ?

Johan Vanautgaerden

Winterkoningen worden in onze streek algemeen beschouwd als standvogels doch uit de gegevens die wij hebben genoteerd blijkt dat noordelijker vogels bij ons doortrekken en blijven overwinteren.

Het meten van de doortrek kan gebeuren door frequente tellingen in een bepaald gebied en deze werkwijze wordt algemeen toegepast; bij een onopvallende soort zoals de Winterkoning Is dit echter bijna onmogelijk.

Een andere en betere methode bij zo'n soort is het gestandaardiseerd vangen van vogels om zo inzicht te krijgen in de trekgewoonten en de mogelijke plaatstrouw.

A. doortrek te Korbeek-Lo

Op onze vaste ringplaats hebben we de gegevens van drie opeenvolgende jaren

(1993, 1994, 1995) met vergelijkbaar aantal vangdagen, gegroepeerd per 1 O­ dagen ( zie grafiek ).

Het is meteen duidelijk dat er wel degelijk doortrek is van Winterkoningen : in juli (ganse maand) worden de meeste plaatselijke vogels geringd en tot eind september blijft het aantal nieuwgeringde vogels opmerkelijk constant (O tot 6 vogels per decade).

Pas vanaf begin oktober stellen wij een verhoging van de vangaantallen vast met een piek in de tweede en derde decade van de maand. uitlopend tot begin november. Waarschijnlijk is er nog iets later doortrek doch het aantal vangdagen tijdens de drie referentiejaren was te beperkt (er werden evenwel geen nieuwe vogels gevangen ).

B. trekbeweglngen In Europa

In Europa is de Winterkoning een gedeeltelijke trek- en standvogel; slechts in het uiterste noordoosten van zijn verspreidingsgebied is het een echte trekvogel. De broedgebieden (het noorden van Zweden, Finland, Estland en Noordoost-Rusland) worden volledig verlaten in het najaar (Snow & Perrins 1998 )

9

.

Ringvangsten per decade

Troglodytes troglodytes Korbeek-Lo

1993-94-95

n=308.

,

45 40

•1993 �1994

35

01995 30 25 20 15 10 5 0 :::::s

·-

C> :::::s ro 1

,...

C> :::::s ro

C> :::::s ro

1

1

(")

N

a.

Q) (/) 1

,...

a.

Q) (/) 1

N

a.

Q) (/) 1

(")

.::.:.

0

.::.:.

0

.::.:.

0

,...

N

(")

1

1

1

> 0 c:

> 0 c:

,...

N

1

1

Fig. 1- Ringvangsten 1993-1995 te Korbeek-Lo (Vl.-8) van Winterkoningen. gerangschikt per jaar en per decade

/ .

tekening Alan Harris

De trekrichting situeert zich tussen Zuid en West, slechts uitzonderlijk worden vogels uit een andere richting teruggemeld (Zink

1981 )

.

De vogels van Noorwegen houden deze trekrichting eveneens aan en belanden regelmatig op Fair lsle (Schotland); ook onze vogels worden bijna uitsluitend uit zuidwestelijke richting teruggemeld ( zie tabel terugmeldingen).

De grens van het overwinteringsgebied ligt in Zuid-Frankrijk, slechts zelden wordt een vogel gemeld vo�rbij de Pyreneeên. (zie kaart).

De afgelegde afstanden varieren van

50 tot 250 km bij Britse vogels en kunnen tot

2500 km gaan of meer bij vogels uit Scandinaviê.

Gegevens over doortrek in Belglê zijn schaars; Lippens & Wille

(1972) stelden voor

het Zwin te Knokke een verhoogd aantal vangsten vast in oktober en De Fraine

(1986) noteerde, weliswaar op beperkte schaal, doortrek vanaf de derde decade van oktober tot midden november.

Tabel

1 (geselecteerde terugmeldingen) geeft een idee over de herkomst en het

overwinteringsgebied van onze vogels.

C.

plaatstrouw bij doortrekkers/overwinteraars

Hierover zijn de gegevens nog schaarser; Vogelwarte Radolfzell meldt wel plaatstrouw gedurende opeenvolgende jaren bij overwinteraars aan de Neusiedler See (Zink

1981 ) Voor Korbeek-Lo kunnen we dit ook aantonen aan de hand van .

controles van geringde vogels : ringdatum

ringnummer

data van controle

•

4.696.496

11 okt 1992

14 okt 1994

•

4.696.840

11 okt 1992

06 okt 1993

•

5.139.492

23 okt 1993

14 okt 1994 04 nov 1995

Deze vogels waren niet in het studiegebied aanwezig aangezien er steeds vanaf begin juli intensief wordt gevangen; ook na de controledatum werden ze niet teruggevangen wat aantoont dat het hier wel degelijk om doortrekkers gaat.

In het

algemeen worden zeer weinig vogels, die in oktober werden geringd, op een latere datum teruggevangen.

1 1

4 •

•

er

0

Kaart 1-Meldingen van In het nest geringde Winterkoningen in de periode oktober tot februari (Abb. 188, overgenomen uit Glutz von Blotzheim & Bauer, 1985)

12

Leeftijd

Datum

Ringplaats

Datum

geringd

Plaats

km

richt.

gemeld

17.01.66

Htf Saone (France)

20.12.68

Retaud

Florennes (N)

08.12.66

Poincy (

02.09.69

Waillet (N)

02.01.72

Beaurette

1° jaars

17.07.70

Logbierme (Lg)

26.11.70

Villognon

1° jaars

12.08.72

Peer (L)

25.10.72

St.Paulet de Caisson

adult

23.09.73

Liers (Lg)

25.11.73

St.Félix-de-Sorgnes

volgr.

18.08.77

Le Roeulx (H)

09.01.78

St.Pourcin

adult M

21.08.77

Berg (B)

26.11.77

Gironde

adult

12.02.67

Overijse

(B)

24.12.67

Oost-Flevoland

adult

11.09.69

Battice (Lg)

16.07.68

Wanne-Eickel

volgr.

11.10.73

Hammaron

02.11.73

Hoeselt (L)

26.11.74

Jersey

(Duitsland) 01.12.76

Ukkel

juveniel

13.09.65

Maaseik (L)

1° jaars

26.08.67

Steenokkerzeel

volgr.

24.09.66

volgr.

(B)

400

ZUID

(France)

645

zw

France)

180

zw

(France)

777

ZUID

(France)

661

zw

766

ZUID

782

ZUID

470

ZUID

737

zw

215

NO

170

NO

1063

zw

(Groot-Brittanie)

192

zw

(B)

671

zw

(France)

(France)

(France)

(France)

(Nederland)

(Duitsland)

(Zweden) (H)

volgr.

03.07.74

Erbisoeul

1° jaars

28.06.76

Serrahn

nestjong

24.06.76

Himmelstorp

30.12.76

Dudelange (Gr.H Lux.)

870

zw

17.12.77

Moerbeke-Waas (0)

850

ZUID

18.12.77

Lubbeek

109

zw

(Zweden) volgr.

24.09.77

Revtangen

(Noorwegen) volgr.

01.09.77

Essenplaat

(B)

(Nederland )

Tabel 1- Geselecteerde terugmeldingen in Frankrijk (9) en elders (3) van Winterkoningen in Belgiê geringd, herkomst van Winterkoningen met buitenlandse ring (5) (Roggeman 1974-1984, Verheyen 1970, 1971)

13

Aeferenties *De Fraine R. 1986. Doortrek van Winterkoningen. Ornis Flandriae 5: 19. *

Glutz von Blotzheim U. N. & K.M. Bauer 1985.Handbuch der Vögel Mitteleuropas.

Band 10/11, AULA-Verlag, Wiesbaden. *

Lippens L. & H. Wille 1972. Atlas van de vogels in België en West-Europa.

Lannoo, Tielt en Utrecht. *

Roggeman W. 1976, 1983. Liste selective de reprises d'oiseaux bagués en

Belgique (1971, 1972)- Selectieve lijst van terugvangsten van in Belgiê geringde vogels (1977, 1978). Gertaut-Giervalk 66: 347-390; 73: 451-482. *

Aoggeman W. 1974, 1981, 1984. Terugvangsten in Belgiê van in het buitenland

geringde vogels (1970-1981). Giervalk 64: 129-156; 71: 119-140; 74: 279-298. * Snow O.W. and C.M. Perrins 1998. The Birds of the Westem Palearctic . Concise edition, vol 2. * Verheyen R. F. 1970, 1971. Uitslagen van het Belgisch Ringwerk (Dienstjaren 1969, 1970. Giervalk 60: 322-403; 61: 224-272. *

Zink G. 1981. Der Zug europäischer Singvögel. Ein Atlas der Wiederfunde

beringter Vögel . Vogelzug-Verlag, Möggingen.

Johan Vanautgaerden, Boststraat 69, 3370 Boutersem

i 1 •

1

f

:

�

Hoort, hij is daar opnieu . w

14

RECENTE

WA�MllEMINGEN

december 1998, Janum ten februari 1999 Samenstelling : Paul Herroelen en Jos Cuppens

Fuut: in dec-jan en tot de vorstperiode 1-4 ex St.J.-Winge-Gemp (HEP), Kessel­ Lo 4 en 7 ex per 16 en 25 dec, 15 ex op 29 jan (CUJ), Tervuren-park 07 jan 2 baltsende koppels, 12 feb (vorstperiode) concentratie van 21 ex In wak (REA), 28 feb Tienen 1 ex (HUR).

Aalscholver: Gemp tot eind januari 7-8 ex, maximum 13 ex per 19 jan, 20 feb één ex vissend en 2 ex rondvliegend; Kessel-Lo 16, 25 dec en 29 jan respect. 27 ex, 18 ex en 12 ex; 06 dec Drieslinter 2 ex, Tienen

midden dec tot 09 jan 1-2 ex, 19 feb

Miskom-wachtbekken 1 ex; 25 feb Bertem 1 O. 30 u. 2 ad

+

1 imm richting Dijlevallei

(HEP, CUJ, HUR, LAJ).

Roerdomp: 18 dec Boutersem-Snoekengracht 1 ex (BUG).

Grote Ziiverreiger: 17 jan Neervelp-Molensteen 3 Blauwe Reigers verjagen 1 ex, dat richting Dijlevallei vertrekt (ABH, ABK).

Blauwe Reiger: op 4-5 locaties 1-3 ex, maxima 6 ex per 09 jan Tienen en 26 jan St. Joris-Winge-Gemp (CUJ, CUO, COP, HEP, HOE).

Knobbelzwaan: in dec-febGemp 2-4 ex, Roosbeek 2-4 ex (behalve 9 ex per 16 feb), Tienen 7-8 ex (waarvan groep van 5 ex); 18 feb Oud-Heverlee-Zoet Water 5 ex, 25 feb Tervuren-park 4 ex Vossemvijver (in de late voormiddag vliegend boven Moorsel: komend van Dijlevallei ?)(HEP, CUJ,CUO, COP, REA, HOE).

Grauwe Gans: 01 feb Drieslinter 3 ex, Tienen

12-20 feb 18 ex pleiserend in

weide, 26 feb Roosbeek 10 ex hoog naar NO, 27 feb Tienen 14 ex in weide en 10

+

37 ex aankomend uit Z, nadien 85 ex pleisterend (HUR, CUJ, CUO, COE, COP,HEP, SMP).

Canadese

Gans: 26 jan Gemp 1 ex (grote gestalte); gans februari Tervuren-park

een groep van 2 en van 7 ex (HEP; REA). Brandgans: 06 jan Tervuren-park: buiten de 4 "vaste" ex, één ex tussen Nijlganzen (REA).

NIJigans: 25 dec en 29 jan Kessel-Lo respect. 5 en 6 ex; 31 jan Roosbeek 2 ex naar ZW; 02 feb Bierbeek 2 ex In wlntergraanveld, 10 jan Wommersom 10 ex, 19 feb Miskom 2 ex, 25 feb Lovenjoel 1 ex aan rand regenwaterplas op akker (CUJ, CUO, HUR, LAJ, HEP).

Bergeend: Gemp 17

+

26 jan 1 ex; Tienen 23 dec en 19 !eb 2 ex (REA. HEP, CW).

15

Smient: Tienen 1-2 ex 06 dec, 09 jan, 13 (één V)+19 feb, 30 dec 6 ex (CUJ, HEP).

Krakeend: alleen te Tienen 9-12 ex tot midden feb; maxima 09 dec 16 ex, 04 jan 17 ex, 17 jan 31 ex, 19 feb 22 ex, 27 feb 28 ex (CW, CUO, COE, COP, HEP, HOE).

Wlntertallng: Tervuren-park

M+

06 jan 3

1 V, 12 feb één

M, Gemp

04 dec 3 ex,

17 jan 21 ex, 26 jan 14 ex (HEP, REA); 26 feb Neerlinter 7 ex (HUR); Tienen

evolutie van de aantallen zie Flg 1 (CW, HEP, HUR).

Wintertaling 250

229

200

150

100

124 ""

Il!>

0

78 50

50 22

23

1

1

33 • .

20

1

��

Fig 1- Evolutie van het aantal getelde Wlntertallngen te Tienen

Wilde Eend: Gemp 04 dec 20 ex, 12 feb 32 ex op het ijs, 20 feb 60 ex; St.Pieters­ R ode- Horst

29 dec 1 o ex, Lubbeek

04 dec 60 ex in klein wak (vgl met 20 feb

Gemp), 19 jan 48 ex; Kerkom-zandgroeve

4-10 ex in dec-jan, 32 ex op ijs op 12

feb; Boutersem-Kwabeek 26 jan 28 ex, Roosbeek

12 feb 14 ex op ijs en in wak

(HEP); Tienen : evolutie van de aantallen, zie Flg 2 (CUJ, HEP).

Pijlstaart: alleen te Tienen 5-6 ex tot begin jan, 3 ex op 09 en 23 jan, 9 ex op 02 feb, 1-2 ex 16-19 feb; doortrek 65 ex In groep op 27 feb (COE, coP, HUR, HEP, CW).

Slobeend: Tienen 23 jan en 20 feb één

M,

16 feb 1 koppel (CUJ,COE, COP, HEP).

Tafeleend Kessel-Lo ProvDomeln: 16 dec 15

u:

70 ex (vooral

MM),

25 dec 15.30 u.:

120 ex, 29 jan 13.30 u.: 56 ex; Oud-Heverlee-Zoet Water 18 feb 2 ex (CUJ);

16

Gemp : 29 dec 7 ex, 09 jan 4 ex, 19 jan 20 ex, 26 jan 30 ex, 30 jan 13 ex, 20 feb 21 ex; Roosbeek 23 feb 14 ex (HEP); Tienen : aantalsevolutie , zie Flg 3 (CUJ, COP, HOE).

Wilde Eend 250

200

199

200

150

16b

150

1150

129

100

80 50

50

30

0 C() CJ)

è'l

co CJ)

�

...('I") ...-

..-

è'l

...-

<O

è'l 0 N

1

co CJ)

CJ) CJ)

è'l ..-

"' C'\I

..-

()) ()) ..-

0

"'

CJ) CJ)

..0 -

0

C")

...-

e

...-

()) (J) ...0 � C'\I

(J) (J)

..0 -..-

('I")

(J) (J)

(J) (J)

0 --

0 -"f ..-

è'l

"'

è'l

Fig. 2- Evolutie van het aantal getelde Wiide Eenden te Tienen

Kuifeend: Kessel-Lo ProvDometn

16 dec 10 ex, 29 jan Vljverpark 12 ex; Oud­

Heverlee-zoet Water 18 feb 10 ex (CUJ); Gemp dec-jan 2-5 ex, 20 feb 12 ex (7 M),

Roosbeek 23 feb 5 ex (HEP); Tienen : in dec 2-9 ex, max 13-17 ex in jan, 43 ex en 31 ex (20 MM)

per 19 en 27 feb (CUJ, cüo, COP, HOE� Nonnetje: 29 jan Kessel­

LoMjverpark 1 M (CW). Blauwe

Kiekendief: 05 dec Boutersem ad V, v 06 dec

Bierbeek-Blauwschuur ringvangst 2dejaars M, 26 dec Boutersem één imm of V (VAJ); Linter: dec-feb één ad M (HUR), 13 feb Tienen 2 V (COE, COP).

Havik: 13 dec Glabbeek-kasteelbos 1 ex achtervolgd door twee Zw. Kraaien (LAJ).

Sperwer: in jan 2 ex overwinterend Bierbeek-Blauwschuur; in de periode dec-feb genoteerd te Tervuren (jagend op 2 Halsbandparkleten), Korbeek-Lo, Bierbeek, Roosbeek, Vertrijk, Willebringen, Tienen, Oorbeek, Melkwezer en Hautem (27 observaties); prooien: mezensoort, Spreeuw, Groenling (2 maal) (ABJ, ABK, REA, CUJ, HEP); besteedde in tuin 45 minuten om Groenling te plukken (CUJ).

17

Buizerd: in dec-feb geregeld

1 soms 2 ex te Korbeek-Lo, Haasrode, Bierbeek,

Lovenjoel, Vertrijk, Willebringen, Opvelp Tienen (06 dec 6 ex waarvan Boutersem

(4 overwinteraars), Kersbeek-Miskom en

4 in één boom); terugtrek in februari: 20 feb

1o ex in groep, 24 feb Haasrode-Bremberg 3 ex in termiek (27

observaties: CUJ, CUO, ABH, ABK,LAJ, GUR, HEP, VAJ).

Tafeleend 100

92

90 80 70 r"

60 50

""

40

··-

31

'7

30 ,...

20

1 1

10 �

2 .

1

0

� #� #� \��

�

�

�

�

�

#

� �'

�

� �

�

�'

�

$

�

�

1

1

$ A�� ff� -� �V � � 0 � �

Fig. 3- Evolutie van aantal getelde Tafeleenden te Tienen

Torenvalk: in dec-feb

1-2 ex te Tervuren-park, St.Pieters-RodeHorst. Bierbeek (2

locaties), Willebringen, Opvelp en Tienen (twee koppels op

09 jan) (17 observaties:

REA, ABH, ABK, CW, CUO, HEP).

Smelleken:

19 dec Boutersem-Butsel 1 M over (HEP); 24 dec Boutersem ad M

twee uur ter plaatse (VAJ).

Slechtvalk: alleen te Tienen

08-22 jan één juv M dat op 22 jan een Aalscholver

plaagde (SMP, HOE).

Patrijs:

11 jan Tienen groep van 9 ex van veld naar glpsberg vliegend (CUJ).

Meerkoet: Gemp max

54 ex per 29 dec, Lubbeek 2-6 ex dec-feb, Kerkom 2 ex;

Tienen: evolutie van de getelde aantallen, zie Flg 4 (CUJ, CUO, COP, HEP,HOE).

;

18

Meea�et 250 197

200

173

1 154 60 150

100

126

115

00

lC;J

50

0

1

co � '.\,'V

!à

���

rv"

!à

��"'�

�� �<;:)

,�

�� " ,q].�

O)

....�

"

Fig. 4- Evolutie van het aantal geteldE)

Kievit:

O) "�

�

'};�

tV� ��

�<f:> ��

Meerkoeten

'

1

1

1

1

1

Rl

�4'

,'=>

te Tienen

in december-januari te Tienen-bezinkingsputten en omgeving minimum

150-170 ex, maximum 360-400 ex; 06 dec Kersbeek-Miskom 25 ex over;

terugtrek: 20

feb 16.30 u. St.Joris-Winge- Gemp 12 ex naar NO, 22 feb Haasrode

100 ex op akker in felle sneeuwbui, 24 feb Lovenjoel 13 u. ca 50 ex in/aan regenwaterplas op akker, 27 feb Tienen· 16 u. 350 ex op kale akker, 16.50 u Tienen

150 ex in breed front, hoog en snel naar NO (CUJ, CUO, LAJ, GUR, HEP).

Kemphaan: 28

feb Tienen 10 ex (HUR).

Watersnip: Tienen 09 Houtsnip: 06

Bokje: 09 jan Tienen 1

ex. (CUJ).

jan 21 ex, 30 jan 24 ex (CUJ, COE, COP).

dec Kersbeek-Miskom-Kattebeek 2 ex, 13 dec Glabbeek-kasteelbos

1 ex uit bosrand opvliegend (LAJ, GUR).

Wulp : 27

feb Linter-Melkwezer 3 ex laag over (HEP+ deelnemers Nat.Res.0-Brab)

en vermoedelijk dezelfde vogels op 28 feb te Neerlinter (HUR).

Witgatje: 24 feb

Boutersem 1 ex op akker (VAJ).

Kokmeeuw: 03

dec Tervuren-park 1 ex nog of al In broedkleed met soortgenoten

(REA), 19 feb Tienen enkele agressief alarmerend op broedplaats (CUJ); 25 dec

15.30 u Kessel-Lo-ProvDomein ca 500 uit alle richtingen aankomend, 20 feb 16 u.

Butsel-Kerkom-Muizenakker ca 800 ex verspreid op akkers (CUJ, CUO, HEP).

19

Stormmeeuw : 06 dec Kersbeek-Miskom, 09 jan één imm (bij Kieviten) pikt regenwormen; 27 feb Tienen.één ad (LAJ, GUR, CUJ, CUO).

Kleine Mantelmeeuw: 05 dec Boutersem 1 ad + 1 imm (VAJ); 14 dec Tienen 2 ad+ één juv (vermoedelijk deze soort) naar W (LAJ, GUR, CUJ).

Ziivermeeuw: 16 dec 15 u.Kessel-Lo-ProvDomein één ad (CUJ), 16 u. Tienen

ca

10 ex op slikplaat (SMP); 10 jan Glabbeek 4 ex overvliegend (LAJ); 20 dec Tienen 2 imm naar NO (vermoedelijk deze soort).

Geelpootmeeuw: 16 dec Tienen 1 ad tussen Zilvermeeuwen op slikplaat (SMP).

Houtduif: 19 dec Willebringen-Jordaan ruim 300 ex op akker (CUJ).

Halsbandparkiet: 18 dec 8.30 u. Tervuren-park 121 ex in boom aan kapel St. Hubertusvijver (REA).

Kerkuil: 05 dec 17.30 u. Glabbeek-Pamelen 1 ex wegvliegend van electriciteits­ kabel, 29 jan 20 u. abdij Vlierbeek 1 ex over dreef vliegend (LAJ, CUJ).

IJsvogel: 19 dec 11 u. Willebringen 1 ex over Jordaanbeek vliegend (CUJ); 07 jan Tervuren-park één ex (REA).

Groene Specht: in periode dec-feb gehoord of gezien te Bierbeek-St.Kamlllus , Boutersem (nabij spoorweg), Kerkom-zandgroeve, Lubbeek-Dunberg en Opvelp-Krabbeek (CUJ, CUO, HEP, DVH).

Zwarte Specht: 13 dec Glabbeek-kasteelbos 1 ex luidruchtig (LAJ).

Grote

Bonte

Specht: in dec-feb te Kessel-Lo-ProvDomein,

Bierbeek-St.

Kamillus, Roosbeek-tuin (V en/of M) en Tienen (CUJ, CUO).

Veldleeuwerik: 06 dec Kersbeek-Miskom 40 ex, Tienen 2 ex In de sneeuw, 14 dec Tienen-Soldatenpleln

ca

300 ex over, 08 feb 8.45 u Willebringen 30 ex naar W

(LAJ, GUR, CUJ). Graspieper: 27 feb Melkwezer 2 ex (HEP).

Grote Gele Kwikstaart: 1 O jan Glabbeek-Meenselbeek en Opvelp-Hazenberg ( 1 naar NO), 12 jan Tienen 1 ex naar Z, Kumtich 1 ex overvliegend (LAJ, CUO, CUJ).

Roodborsttapuit: 28 feb Oplinter één M (HUR).

Kramsvogel: 19 dec Willebringen ruim 200 ex over Jordaanvallei; in jan en 1ste helft feb Gemp, Roosbeek (eet hulstbessen in tuin) en Boutersem 30, 30 en 10 ex; Tienen 30 dec 46 ex in struiken, in jan ruim 500 en ruim 700 ex in weidegebied, 16 feb ruim 200 ex (HEP, CUJ, HOE), 20 jan één leuclstisch ex (witte kop) tussen soortgenoten (SMP), 27 feb Melkwezer ruim 100 ex+ 500 Spreeuwen (HEP).

Grote Lijster: 09 jan Kumtich, 16 feb Boutersem eerste zang (CUJ, HEP).

Zwartkop: gans december 1 M (gefotografeerd) te Lubbeek-Dunberg in tuin (DVH).

20 J

-

Tjiftjaf: 19 feb Miskom-wachtbekken (LAJ). Goudhaantje: in jan te Bierbeek-St. Kamillus meer dan 3 ex, per 27 jan minimum 2 zingende M (CUJ).

Staartmees: 10 jan Lubbeek-Dunberg 9 ex op voedertafel (DVH).

Ekster: 04 jan Tienen groep van 7 ex (CUJ).

Kauw: 02 dec Opvelp-Krabbeek minimum 100+ Roeken (CUJ), 30 jan Kerkom­ Malendries 6 duidelijke koppels +Roeken in weide (HEP); 24 feb 8.30 u. Opvelp 35 ex uit ZO naar NW (CUJ).

Hal sbandkauw tussen

C. monedula soemmeringii - 02 dec Opvelp-Krabbeek 3 ex

Kauwen+Roeken,

19

dec

Lubbeek

minimum

5

ex

tussen

60

Kauwen+Roeken, 21 dec Opvelp-watertoren 1 ex tussen Kauwen +Roeken, 29 dec Boutersem 2 ex tussen 20 Kauwen+ Roeken (CUJ, HEP).

Roek+Kauw: 19 dec Lubbeek 170 ex +Kauwen, 29 dec Lubbeek 60 ex +Kauwen, 30-31 dec late namiddag Lovenjoel

ca

450 ex, 30 jan Kerkom-Malendries 53 ex

+Kauwen, 12 feb Pellenberg-nabij kliniek ca 2000 ex op de sneeuw, 25 feb Pellenberg-nabij kliniek

ca

2000 ex op veld en In bomen (HEP, CUJ).

Roek: 19 jan Kerkom-Muizenakker 50 ex, 23 feb Butsel-Lubbeekstr 54 ex op akkers, telkens zonder Kauwen (HEP).

Zwarte Kraal: 29 dec St. Pieters-Rode (2 locaties) 26 ex in weide, 24 ex op akker (HEP); Tienen

: 80-90 ex in dec-jan in groep in late namiddag of 's morgens op

akkers (CUJ). Ringmu s : in jan Lubbeek-Dunberg dagelijks enkele ex in tuin (DVH).

Vink: 12 jan Roosbeek parend kopper op voederplaats in tuin (CUJ).

Keep: 06 dec Kersbeek-Miskom 1 ex ( LAJ, GUR).

Europese Kanarie: 07 dec Tienen-bezinkingsp.; v 11 dec Tienen ringvangst M in tuin, 08 feb Tienen controlevangst van V (ring Helgoland) in tuin (SMP).

Groenling: in jan te Lubbeek-Dunberg dagelijks

ca

7 ex in tuin (DVH), nov tot feb

Roosbeek dagelijks ca 30 ex op voederplaats In tuin (tweemaal als prooi van Sperwer: CUJ); 27 feb Melkwezer 30 ex in de ruilverkaveling (HEP).

Dis telvink (Putter): 06 dec Tienen groep van 9 ex + enkele ex; Bunsbeek­ Paddenpoel 14 dec 7 ex en 11 jan 11 ex in elzen , 03 jan Drieslinter 6 ex, 1 O jan Lubbeek-Dunberg 1 ex met Sijzen In tuin, 22 jan Boutersem-Bost een groep van 22 ex (CUJ, LAJ, HUR, DVH, VAJ). Sijs: 1 o jan Lubbeek-Dunberg

ca

20 ex in tuin met

Putter (tijdens winter 97-98 ca 30 ex: DVH), 08,09 en 12 feb Tervuren-park 40 ex in elzen, op 24 feb nog 8 ex (REA).

21

Geelgors

:

06 dec Kersbeek-Miskom-Kattebeek 1O ex, 1 o jan Glabbeek­

Meenselbeek 1o ex in elzenbos (LAJ, GUR).

Rietgors: 09 jan Tienen één koppel (CUJ).

Lijst van waarnemers en hun afkortingen

:

ABH & ABK= H. & K. Abts, B UG= G.

Buelens, COE, COP= E. & P. Collaerts, CUJ, CUO= J. & 0. Cuppens, DVH = fam.

Derveaux-Van Hoovels, GUR= R. Guellnckx, HEP= P. Herroelen, HOE= E. Hoebrechts, HUR= R. Huybrechts, LAJ= J. Lambrechts, REA= A. Reygel, SMP= Ph. Smets, VAJ= J. Vanautgaerden.

NIEUWE WAARNEMINGSKAART

P. Herroelen en Marieke Berkvens hebben een nieuwe waarnemingskaart van de voornaamste vogels van Belgiê opgesteld op een formaat Iets kleiner dan een A4.

Ze is afgedrukt op een slappe kartonsoort (recto-verso) en kan in twee en/of in vier geplooid worden. Op de kaart staan 318 (onder)soorten waarvan enkele een nieuwe Nederlandse naam kregen: Taiga- en Toendragans (vroeger Rietgans), Steppemeeuw in plaats van Pontische Meeuw, Tortel (blijft), Paapje in plaats van Paap (is een scheldnaam) en Halsbandkauw in plaats van Russische Kauw.

De kaart kan twee-of driemaal gebruikt worden bij de inventarisatie van een gebied, bij PTT-tellingen of als streeplijst tijdens een wandeling. Er werden ook enkele blanco vakjes voorzien voor soorten die niet op de kaart vermeld staan.

De kaarten worden per 8 stuks verkocht en als drukwerk verstuurd; de totale prijs (verzending inbegrepen) bedraagt 34 frank of twee postzegels van 17 frank die naar P. Herroelen (Leuvensesteenweg 347, 3370 Boutersem) dienen gestuurd.

22

NIEUWE LEDEN hartelijk welkom

Dankzij een aantal nieuwe leden heeft afdeling Leuven de kaap van de 160 overschreden en werd de ledenlijst eind december 1998 afgesloten met een totaal van 163 leden. Proficiat aan alle personen/gezinnen die lid zijn geworden.

Nieuwe leden kunnen zich abonneren op de twee nationale tijdschriften Wielewaal

en Oriolus . Wie Oriolus wenst te ontvangen dient dit uitdrukkelijk te

vragen aan de centrale te Turnhout: normaal ontvangt ieder nieuw lid een kaart waarop hij of zij een keuze van de tijdschriften dient te maken.

Leden die om één of andere reden bij een andere afdeling wensen ingedeeld te worden, dienen dit schrlftell)k te melden aan het secretariaat te Turnhout.

Hetzelfde geldt voor leden die buiten de afdelingsgrenzen (gaan) wonen en bij afdeling Leuven wensen te blijven.

KALENDER DER ACTIVITEITEN BELANGRIJK

1999

BERICHT: wegens werken in de omgeving van het station te

Leuven, werd de bijeenkomstplaats gewijzigd. Wij spreken voortaan af op de Bodart-parking naast de ring rond Leuven (tegenover Capucienenvoer).

Een geplande uitstap met eigen wagens gaat niet door bij slechte weers­ omstandigheden zoals dichte mist, zware sneeuwval, gladde wegen, enz... Raad­ pleeg eveneens de aangeduide verantwoordelijke of een bestuurslid. zaterdag 27 maart met eigen wagens

Avondwandeling

Meerdaalwoud

ontdek de Vuursalamander en ontmoet baltsende Houtsnippen Afspraak te Leuven, parking Bodart om 17.45 u en te Haasrode op de parking van de Bremberg

(Bremberg 1) om 18.30

u.

Leiding K. Moreau, tel 016/ 40 14 55

(tijdens even weken) of 016/ 40 83 63 (tijdens oneven weken). zondag 11 aprll

met eigen wagens

Voormiddagtocht te Wiiiebringen

samen met afd. Brussel naar de Jordaan-en Menevallei langs kleine reservaten, met een afwisselend landschap van akkers, holle wegen en beken. Hier komen nog 4-5 soorten roofvogels voor en bestaat de kans Grote Gele Kwikstaart te zien, Geelgors, Rietgors en Grauwe Gors. Leiding Paul Herroelen; afspraak: 8.30 u Bodart-parklng Leuven en 9 u. aan afrit Boutersem (nr 24) van E-40 richting Luik.

Einde rond 12. 30 uur. Laarzen aanbevolen.

23

zondag 09 mei

Voormld dagwandellng te Schulen

met eigen wagens

Het gebied staat bekend voor zijn verscheidenheid aan vogels; men kan er 60-70 soorten

waarnemen o.a. Krakeend,

Visarend,

Watersnip,

Grutto,

Wulp,

Dwergmeeuw, Zwarte Stern, Blauwborst (talrijk), rietvogels, 4 soorten grasmus.

Afspraak 7.45 u Bodart-parking Leuven en 9 u. aan de kerk van Linkhout.

Einde voorzien tegen 12.30 u.

Leiding Paul Herroelen

Pinkstermaandag 24 mei met eigen wagens

Voormiddagtocht te Harchies

In dit moeras-en vijvergebied broeden enkele zeldzame (re) vogels: Geoorde Fuut, Roerdomp, Boomvalk, Blauwborst, Cetti's Zanger, Nachtegaal, Grote Karekiet en kan men doortrekkers observeren: Wespendief, Visarend, Visdief, Zwarte Stern, ......

Afspraak 7.30 u Bodart-parking Leuven en 9 u. kerk van Pommeroeul (scheve toren)(niet verwarren met Pommeroeul-Villa). Harchies is te bereiken langs de Leiding P. Herroelen

E19 tot voorbij Mons, afrit 26. Einde rond 12.30 u.

zondag 25 april afdeling Schelde-Leie 25 aprll tot 02 mei

De Wielewaal

zaterdag 29 mei, 9.00-17.00 uur

jaarlijkse vzw

Vlaamse Ardennendag Week van de Natuur

Stichting Omer Wattez

mobiele Studiedag

(Kijkdag ·milieuvriendelijke huizen": zonne-energie, waterbesparing en -zuivering enz... ) in 21 gemeenten.

Info: Kattestraat 23, 9700 Oudenaarde tel+ fax 055/ 30 96 66 zondag 13 juni

Parlementsverklezl ngen

Î •

24

Verschijnt om de 3 maand (maart, juni, september, december)

Het COPYRIGHT van de teksten, foto's en tekeningen blijft bij de auteurs, fotografen en tekenaars. Overname Is mogelijk mits hun uitdrukkelijke toelating.

DE

BOOMKLEVER

jaargang 27, nr. 1

ma a r t 1999

INHOUD

•

lt must be 400 meters ahead·

Torenvalk Fa/co tinnuncu/us

Herwig Blockx

1-4

eet aas en een overzicht van zijn dieet Johan Vanautgaerden

5-7

Als U er niet bij was: verslag over een dag in Zeeland, 31 januari 1999 8

Rien Verhuizen Is de Winterkoning Troglodytes troglodytes een standvogel ?

Johan Vanautgaerden

9-14

Recente waarnemingen: december 1998-januari-februari 1999 Paul Herroelen en Jos Cuppens Nieuwe waarnemingskaart

Paul Herroelen

15-22 22 23

Welkom aan de nieuwe leden.

23-24

Activiteitenkalender maart tot juni 1999

Uitneembaar: Formulier "Voorjaarsfenologisch onderzoek 1999•

Artikels en korte mededelingen voor het volgend nummer (maart 1999) worden ingewacht bij Paul Herroelen

•

Leuvensesteenweg 347

te 3370 Boutersem

ten laatste teg en 31 mei 1999.

Gelieve Uw waarnemingen over vogels, bij voorkeur maandelijks in te sturen - voor Leuven en omgeving naar Maarten Hens, P. Delvauxwijk 18 , 3000 Leuven tel o 16129 98 90.

- voor Tienen, Boutersem en omgeving naar Jos Cuppens, Valkenberg 5, Boutersem

tel 016/ 73 47 85 of naar Paul Herroe/en .

3370

NUTTIGE

ADRESSEN

Bijzonder Broedvogelproject regio Leuven: Maarten Hens, P. Delvauxwijk 18, 3000 Leuven tel 016/ 29 98 90 regio Tienen: Peter Collaerts, Zuurbemde 97, 3380 Glabbeek tel 016/ 77 82 12 Gekwetste vogels: Vogelasiel p/a H. Ceusters, Engelenberg 51, 3271 Messelbroek tel 013/ 77 27 02 Geringde vogels J. Vanautgaerden, Boststraat 69, 3370 Boutersem

tel 016/ 72 09 15

HomologatiecomitĂŠ (BAHC) nieuwe secretaris p/a M. Vandegehuchte , W. de Zwijgerstr. 8, 8020 Oostkamp tel 050/ 827260 http://users.skynet.be/birding e-mail: marnix.vandegehuchte@skynet.be Internet: Zeldzamevogels in BelgiĂŞ http://rareblrds.mypage.org en e-mail jos.cuppens@village.uunet.be Kerkuilenwerkgroep nieuw adres : Postbus 6, 3110 Rotselaar p/a L. Smets, Baron E. Descampslaan 64, 3018 Wijgmaal, tel 016/ 44 83 34 (tussen 14 en 20 uur) Steenuilenproject, regio Leuven Toon Roels, Beekstraat 37/1, 3040 Neerijse, tel 016/ 47 25 04 Roofvogeltelling , regio Leuven: Kelle Moreau Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden tel 016/ 40 14 55 (even weken) of 016/ 40 83 63 (oneven weken) Recente waarnemingen: p/a D. Symens, nieuw adres Bredabaan 300, 2990 Wuustwezel Vogellijn tel 03/ 488 01 94 Vogelbescherming Vlaanderen, Veeweydestr. 43, 1070 Brussel, tel 02/ 521 28 50 Watervogeltelllngen: M. Hens. P. Delvauxwljk 18, 3000 Leuven, tel 016/ 29 98 90 J. Vandeplas, Rot 21, 3221 Nieuwrode, tel 016/ 57 23 60 Wetgeving Leefmilieu p/a Stichting Leefmilieu, Kipdorp 11, 2000 Antwerpen tel 03/ 231 64 48, fax 03/ 232 63 98 Wielewaal vz.w Natuurvereniging & Natuur-& Milieu Educatie vz.w: Graatakker 11.

2300 Turnhout, tel 014/ 47 29 50 ('s maandags gesloten), fax 014/ 47 29 51