I Jaargang
Tijdschrift van de Natuurstudiegroep Dijleland •
I
! f/
37
-
juni
2009
,.SNATUURSTUDIEGROEP dij e a
J
Regionale werkgroep van
atuurpunt Studie vzw
natuur punt
Studie
De Boomklever
Bestuur •
Maarten Hen (voorzitter), Dorpsstraat 48, 3078 Meerbeek,
Driemaandel!jks tijdschrift van de
0473-244752
Natuurstudiegroep Dijlland. De
Kri Van
•
Boomklever brengt bijdragen over
charen (penningmeester), Korbeekstraat 27,
studie en beheer van de biodiver
3061 Leefdaal, 02-7672638
siteit in het Dijleland en verschijnt
Monique Bekkers, Oostrem traat 4, 3020 Herent, 016-231338
•
viermaal per ;aar (maart, juni, sep
Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 Dl5 bus3,
•
tember, december).
3000 Leuven, 0498-760722 •
•
Herwig Blockx, Rue du Culot 42, 1320 Tourinnes-la-Gro se,
Redactie
010- 62466
Hoofdredacteur: Bruno Bergmans
Bart Creemers, Frederik Lintstraat 77, 3000 Leuven,
leden: Herwig Blockx, Bart Cree mers, Frederik Fluyt, Maarten Hens, Kelle Moreau en Kris van Scharen
0496- 93106 Frederik Fluyt, Spitsberg 4, 3040 Huldenberg, 0479-920172
•
Jori Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393
•
Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877
•
Han
•
Roo en, Ab traat 101, 3090 Overijse, 02-6879518
worden verwacht op het redactiese
André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184
•
Redactie-adres
Artikels, foto's en korte bijdragen cretariaat, p/a Bruno Bergmans e-mail: bruno.bergmans@scarlet.be
Werkgroep vogels
Het copyright van de teksten, il lustraties en foto's blijft bij de res
Archivering en rapportering waarnemingen: Kelle Moreau (kelle.
•
pectievelijke auteurs, tekenaars en
moreau@gmail.com)
fotografen. Overname is mogelijk
Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.
•
mits hun uitdrukkelijke toelating en
com) •
Broedvogelprojecten, akkervogels: Maarten Hens (maartenhens@
•
Trektellingen: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com)
yahoo.co.uk)
bronvermelding Abonnement
Geïnteresseerden kunnen De Boomklever ontvangen door overschrijving van 8 € op rekening nummer 001-1552168-50 van de
Werkgroep zoogdieren •
Natuurstudiegroep Dijleland, met
Archivering waarnemingen: Kelle Moreau
opgave van naam en adres. Een
(kelle.moreau@gmail.com) •
•
steunabonnement kost 12 € of meer.
Vleermuizen: Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com) Ham ter: Maarten Hens (maartenhens@yahoo.co.uk)
Natuurpunt vzw
Natuurpunt is de grootste vereni ging voor natuur en landschap in
Werkgroep ongewervelden •
Vlaanderen. Ze telt 80.000 leden en
Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers
beheert 15.000 hectare natuurge
(bart.creemers@gmail.com)
bied. Lid worden van Natuurpunt vzw kan door storting van 20 € op rekeningnummer 230-0044233-21. .natuurpunt.be
www
Werkgroep planten •
Themaverantwoordelijke: Joris Menten (pjoris@advalvas.be)
Opmaak omslag: Danni Elskens (Koloriet)
Website: www.natuurstudiegroepdijlel and.be
Opmaak binnenwerk: Kris van Scharen
Rondzendlijst Dijleland: tuur een blanco e-mail naar:
Druk: DCL-Print & Sign
dijlevallei- ubscribe@yahoogroups.com
Oplage: 200 ex. v.u.:
•
M. Hens, Dorpsstraat 48,
3078 Meerbeek
1
Il
L_ . _ ___ _ _ ___ __
erwondering. Genieten. Dierbaar. amsterzoektocht houdt halt bij jonge Haas, Leefdaal, juli 2008 (foto: Maarten Hens)
De Booml<lever
-
juni
2009
29
Zuidelijke boomsprinkhaan (Meconema meridionale) in Kessel-Lo
0
p 21 november 2008 gingen de
kinderen
van
Freinet
school 'de regenboog' uit Kessel-Lo, onder begeleiding van juf Kristien Willems en Natuurpunt Educatie kriebelbeestjes zoeken in het na bijgelegen Michottepark (FS 2 l 37). De kinderen vonden verscheidene kleine diertjes en ook twee grotere beestjes trokken de aandacht. Het ging om twee vrouwtjes Zuidelijke boomsprinkhaan. De eerste waar nemingen van deze soort in het Dijleland. Bij navraag vonden de kinderen deze Zuidelij k boom prinkhanen op bomen en lruiken. Eerst observeerden we dat de prieten langer waren dan het li chaam. Vervolgens viel de geelwitte lengte treep op de kop en het halschild op. Zo wisten we dat het ging om een van de twee soorten boom prinkhanen.
sprinkhaan verward worden met de Zuidelijke boomsprinkhaan. Volwa sen individuen van de Zuidelijke boomsprinkhaan hebben korte vleu gels met netvormige be-adering. Juvenielen van de Boomsprinkhaan hebben ook korte vleugels, maar in de vleugel zie je dan enkel lengteader , zonder dwarsaders of netvormige tructuur. Door goed op de vleugeladering te letten, kan je dus zien of het om adulten of juvenielen gaat. Juvenielen van beide soorten zijn niet met zeker heid van elkaar te onderscheiden. Het feit dat we enkel vrouwtjes vingen, heeft wellicht te maken met het feit dat het laat op het jaar is. De mannetjes sterven enige tijd na de be vruchting, maar de vrouwtjes hun taak zit er pas op nadat de eitjes gelegd zijn en dus zijn zij later op het jaar waar te nemen dan de mannetjes.
Verspreiding De Zuidelijke boomsprinkhaan heeft een klein verspreidingsgebied dat in een recent verleden
Boomsprinkhaan of Zuidelijke boomsprinkhaan? In volwa en toestand heeft de Boom prinkhaan (Meconema thalas inum) lange vleugels (tot aan de achterknie) en de Zuidelijke boom prinkhaan kort vleugels. Vanzelf prekend heeft een onvolwasen Boom prinkhaan korte vleugel (omdat uil een prinkhaaneitje geen larve komt, maar een mini- prinkhaan) en kan deze juveniele BoomJO
De Boomklever ·
juni
2009
Boomsprinkhaan Meconema thalassinum, foto Bart Hanssens
Mannelijk imago Zuidelijke boomsprinkhaan, foto: Bert Prij
nagenoeg beperkt was tot Italië, Zuid-Frankrijk en westelijk Kroatië en Slovenië. Het is een van de soorten die omwille van het wijzigende kli maat een 'sprong' noordwaarts genomen heeft Inmiddel serland,
dook hij al op in Oostenrijk,
ederland, Zwit
Duitsland,...
In
eder
in de bomen. Zijn voorkomen is (tot nu toe?) beperkt tot (war mere)
tedelijke omgevingen. Omwille van de
gereduceerde vleugel
i
de soort wellicht niet
op natuurlijke manier hier terecht gekomen, maar als passagier met men elijk transport, hoe
land werd de soort in 2008 alleen al in meer
wel er ook een denkpi te i
dan
port van plantgoed met prinkhanen(eitje ).
50
5x5
kilometerhokken
waargenomen.
De Zuidelijke boomsprin.khaan werd voor het eerst in België waargenomen in 1995 in Aische en-Refail (provincie
Namen) op een parking
langs een autosnelweg. Sinds 2000 zijn er ook meldingen uit Brussel en Gent en vanaf dan ko men er meer en meer meldingen. In 2008 waren er meldingen van over het hele land (behalve Limburg): Brussel, Gent, Mechelen, Turnhout, Oostende, Blankenberge.
T nventarisatie De Zuidelijke boomsprinkhaan lijkt in nog vele andere opzichten op de Boomsprinkhaan dan enkel de uiterlijke kerunerken. Bij beide oorten brengen de mannetjes van beide oorten geluid voort door met één van hun achterpoten op een substraat (blad, tak of
chors) te trommelen.
Bij de Zuidelijke Boom prinkhaan gebeurt dat trager dan bij de Boom prinkhaan. Het geluid
Het grote aantal waarnemingen van de Zuide lijke boomsprinkhaan in Nederland (tot op het eiland Vlieland) kan er op wijzen dat de soort momenteel veel algemener is in Vlaanderen dan gedacht. Ook de Boomsprinkhaan is algemener dan het lijkt omdat deze
die wijst op tran -
oorten niet erg opvalt
dat hierdoor wordt voortgebracht i echter zeer zacht en niet goed bruikbaar voor inventari a ties. Ook niet met behulp van een batdetector zoals dat wel erg effectief i
bij het zoeken naar
p1111ctnti i111n ) en de Zaag prinkhaan (Bnrbitite erricn11dn). de Struiksprinkhaan (Leptopliye
De Booml<lever
-
juni
2009
31
oorten worden voornamelijk waarge
Boomsprinkhanen die met de bladeren uit
nomen in het najaar. De waarnemingen van
bomen vallen, vaak warme plekken op. Zoals
Zuidelijke Boom prinkhaan in Vlaanderen en
buitenmuren, maar ook wel eens binnenshuis
Nederland worden gedaan vanaf midden juli
als ze daartoe de mogelijkheid hebben. Ook
lot in november, met name vanaf september tot
Zuidelijke Boomsprinkhanen worden op deze
november, een zeldzame keer in december en
plekken vaak ontdekt, wellicht omwille van
zelf januari. Het lijkt erop dat mannetjes vooral
dezelfde redenen. Het loont de moeite om op
waargenomen worden in september. Voor de
zo'n dagen ook te zoeken naar platgereden
Boom prinkhaan geldt dat het begin van de
exemplaren op wegen en fietspaden onder
waarnemingen en het tijdstip van de waarne
bomen.
B ide
mingspiek van mannetjes ongeveer een maand Voornamelijk in september worden waarne
vroeger op het jaar liggen.
mingen gedaan van een of meerdere dieren voor
op een auto(ruit). Deze zijn vermoedelijk uit
prinkhanen is het kloppen van lage tak
de bomen op geparkeerde of voorbijrijdende
ken van loofbomen en struiken. De dieren
voertuigen beland en liften zo passief mee
De
belangrijkste
deze
inventarisatietechniek
kunnen dan opgevangen worden met een om
naar andere oorden. In Nederland zijn er zelfs
gekeerde paraplu, zoals onder andere bij inven
redelijk wat waarnemingen van exemplaren
tarisatie van lieveheersbeestjes erg populair is.
die meeliften met de fiets . . .
Het i voornamelijk uit deze techniek dat blijkt dat de Boomsprinkhaan veel algemener is dan
Referenties
op ba is van waarnemingen die het resultaat
•
zijn van toeval. Het is aannemelijk dat hiermee
nen en krekels. KNNV Uitgeverij, Utrecht. 191 blz.
ook meer Zuidelijke Boomsprinkhanen kunnen
•
worden gevangen. Bij de Boomsprinkhaan lijkt
& van Wingerden W. (1997). De sprinkhanen en krekels
het erop dat vanaf half augustus deze techniek
van Nederland (Orthoptera). - Nederlandse Fauna 1.
echter minder doeltreffend is.
Nationaal Natuurhistorisch Museum, KNNV Uitgeverij &
Kleukers, R. & Krekels, R. (2004). Veldgids sprinkha Kleukers, R, van Nieukerken E., Odé B, Willemse L.
EIS-Nederland, Leiden. 416 blz.
De Zuidelijke Boomsprinkhaan en de Boom
•
www.saltabel.org
prinkhaan behoren tot de weinige sprinkhaan
•
www.waarnemingen.be
oorten in België die bijna volledig carnivoor
•
www.waarneming.nl
zijn. Ze verkiezen bijgevolg boomsoorten met een rijke entomofauna. Bij de Boomsprinkhaan i
dit vooral Eik en Hazelaar. Voor Zuidelijke
Boomsprinkhaan lijkt er een lichte voorkeur
Nobby Thys nobby.thys@natuurpunt.be
voor lep, maar er zijn hierover nog onvoldoende gegevens gekend om hier sluitende uitspraken
Bart Creemers
over te doen. Vrouwtjes leggen bij voorkeur
bart. creemers@gmail.com
hun eitjes af in de verweerde schors van oude bomen in de maanden oktober en november. Ze zijn dan opvallender op de stammen van bomen dan eerder op het jaar wanneer ze vaker tussen de bladeren leven. Toevallige waarnemingen van de Zuidelijke boomsprin.khaan worden vooral in de avond gedaan op lantaarnpalen en als bijvangst in de buurt van lichtbakken en smeer (mengsel van fruit en alcohol) bij nachtvlinderinventarisaties. Bij dagen in het najaar met veel wind zoeken
32
De Booml<lever
-
juni
2009
De nachtvlinderfauna van het Heverleebos en het Meerdaalwoud: een voorlopige tussenstand DEEL 11:
Eén excursie met licht werd gehouden half sep tember. Het was toen een mooie nazomeravond
Het Meerdaalwoud
met echter toch snel afkoelende temperaturen en een iets te felle maan (daar kan geen kwik lamp tegenop). Dankzij Kurt Boux konden we beschikken over één skinnerval die we van zons ondergang tot half twaalf lieten branden. Het
1
vers aangemaakte smeer (een mengsel van wijn
n de zomer van 2007 zijn we
en
met de Natuurstudiegroep Dij
ten kan aantrekken) leverde geen bijkomende
leland voor het eerste gestart met nachtelijke
insectenexcursies
in
onze grootste bosdomeinen, het Heverleebos
en
het
woud. Aanvankelijk
Meerdaal
voornamelijk
bedoeld als inventarisatie van Vlie gende herten
(Lucanus cervus), bleek
gaandeweg het succes voor nacht vlinderinventarisatie heel wat gro ter. In een reeks artikelen brengen we u het relaas van de resultaten die we tot hiertoe bereikten . In dit tweede deel gaan we in op het Meerdaalwoud.
uiker dat in die periode ook heel wat
oor
soorten op waarschijnlijk omdat het te ver was aangemaakt en dus niet had kunnen gisten (of wel lag het aan de Chateau Migraine ...). Tijdens de zomer van
2008 werd opnieuw twee
maal geïnventariseerd in het Meerdaalwoud. Er werd telkens gekozen om de skinnerval op te stellen aan de open plek langs de Kromme dreef middenin de oude eikenkem en niet zo ver van de Warandevijver, een zowel botanisch al
fau
nistisch zeer waardevol gedeelte van het Meer daalwoud. Eind juli en eind augu tus inventari seerden we onder leiding van André Verboven telkens met één skinnerval die opstond van zonsondergang tot twaalf uur. Eind juli was het een zachte zwoele zomeravond. De zomer was voordien ongemeen nat en somber gewee t wat zich fors liet voelen in het gebrek aan dagvlin derwaamemingen. Eind augustu
moeten we
spijtig genoeg vlakbij een nest Hoornaar (Vespa crabo) gestaan hebben, want die kwamen in gro ten getale op het licht af, wat geen gunstig effect had op de nachtvlinderwaamemingen.
De zoekinspanning In het Meerdaalwoud werden in de zomer van
2007 twee excursies gehouden. Begin augustus werd er op een zwoele zomer
Bijkomend werden er in de zomers van 2007 en 2008 in totaal ook 6 inventarisatie met licht ver richt in de omgeving van De Kluis tijden
het
jaarlijkse JNM-kamp eind juli en 5 nachten in
(1 nacht in 2007 2008). Hier werd wel telken de
hele nacht door gevangen.
avond in de omgeving van de Warandevijver rondgewandeld specifiek op zoek naar grote kevers. De Boomldever
-
juni
2009
33
De resultaten
Nachtvlinderfauna
Keverfauna
Macro nac htv I inders noteerden we in het
In het Meerdaalwoud werden tot hiertoe vier in
Meerdaalwoud geen enkele waarneming van
ventarisatie verricht. Drie telkens aan de Krom
het Vliegend hert. Deze soort blijkt in uitge-
me dreef en één in de omgeving van De Klui . Er
trekte bossen bijzonder moeilijk te observeren.
werd echter geen enkele keer in de piekperiode
1
et al in het Heverleebo
Tijden onze inventarisaties liep de vliegtijd van deze oort ook al op zijn laatste benen.
juni gezocht. Aan de Kromme Dreef leverden de inventari saties keer op keer minder op dan gehoopt. Dit
Maar niet getreurd, een andere doelsoort was
is vreemd aangezien het een mooie open plek
de Lederboktor (Prio11us coriarius). Deze liet
betreft aan de rand van de oude eikenkern in
zich wel mooi bewonderen. De Lederboktor is
een ecologisch heel waardevol deel van het bos.
een andere impo ante houtminnende kever. De
ormaal zou je hier een aantal voor Vlaanderen
laatste jaren is gebleken dat hij in onze bossen
heel zeldzame of zelfs nieuwe soorten verwach
vrij algemeen voorkomt, dit in tegenstelling tot
ten. Aan De Kluis vloog er wel heel wat rond,
elders in Vlaanderen. De piektijd van deze kever
met ook weer Drymonia obliterata als opvallende
valt wel later dan die van het Vliegend hert, na
gast.
melijk eind juli begin augustu . Deze kever bleek wel duidelijk door licht aangetrokken want in
Voor een overzicht van alle waarnemingen ver
de omgeving van De Kluis kwamen er eind juli
wijzen we u graag naar tabel 1. In totaal werden
kinnervallen terecht. Aan de
79 soorten macronachtvlinders waargenomen.
2008 vijf in de
Kromme dreef werden diezelfde avond echter
Enkele van de grootste zeldzaamheden werden
g en waarnemingen verricht. Ook begin au
eerder toevallig tijdens wandelingen overdag in
2007 werden op een avondexcursie twee
het bos gezien. Recent werd ook nog de alge-
gu tu
exemplaren waargenomen door boomstronken en de voet van grote bomen met een zaklamp af te zoeken. Rond deze periode werden op onze maillijst lende
ook
verschil
waarnemingen
gemeld (vooral in het Heverleebos). Vers ge velde
boomstronken
zouden op deze soort een bijzondere aantrek kingskracht uitoefenen. In teg n telling tot het Vliegend hert blijkt deze oort in haar vliegtijd wel in flinke d nsiteiten voor te kom n zodat de trefkan aanzienlijk i .
Kleine lakrups Heterogenea asella, foto Wim Veraghtert
34
De Boomklever
-
juni
2009
mene Kleine voorjaarsspanner, een vroege lentesoort, voor het eerst waargenomen. De bijzonder te en attractief te soorten worden hieronder apart be proken.
Kleine slakrups De m e t bijzondere vondst was de Kleine slakrups (Heterogenea
a ella) van de familie van de la krupsen (Limacodidae) waarvan en ki ine populatie aanwezig in het Drongengoed (Oost Vlaanderen) en het Groot Schiet veld (Antwerpen). In Vlaams Brabant waren er tot hiertoe enkel oudere waarnemingen uit het begin van de vorige eeuw in het Zoniënwoud en in Halle. Het i
een soort van oude bos
complexen.
Wim
Beukentandvlinder Drymonia obliterata, foto Wi111 Veraglitert
Veraghtert
ving op één nacht meteen 3 exemplaren in de
ontdekking van een populatie in het Hever
omgeving van De Kluis. Dit wijst waar chijn
leebos (zie deel 1 van deze artikel nreek ).
lijk toch op een belangrijke populatie.
Ook die andere bijzondere vertegenwoordi
De soort is gebonden aan hoofdzakelijk Beuk
ger van de tandvlinders, de E doorntand
en ook Eik. Hij is klein genoeg (5-llmm) om
vlinder werd in het Meerdaalwoud waarge
te worden verward met
ommige micron
nomen.
achtvlinders zoals de bladroller . Hij is te herkennen aan de combinatie van de vrijwel driehoekige voorvleugel met een sterk ge
Kroonvogeltje
bogen voorrand en de dakvormige rusthou een
ding. Ze vliegen van eind mei tot half juli
Het Kroonvogeltje (Ptil odon cap11cina) i
in één generatie, gewoonlijk tijdens warme
vrij gewone, maar markante tandvlinder die
nachten. Soms zouden ze ook rondvliegen
we ook in het Meerdaalwoud tegenkwamen. "tanden"
aan
de binnenrand
van de
in de namiddag. De rups overwintert in vol
De
groeid stadium in een galappelvormige co
voorvleugel vormen in rusthouding een op
con aan een blad of twijg.
vallende donkerbruine uitstulping aan de rugzijde. Op het borst tuk bevindt zich een ka rakteristieke grote kam die van boven crème
Beukentandvlinder
kleurig is en als een
oort kroontj
naar voren
wijst, vandaar de naam. Aan De Kluis werden van de Beukentand
Ze vliegen van half april tot begin september in
vlinder (Drymonia obliterata) op één nacht
twee generaties. De rup
zeven exemplaren gevangen. Genoeg dus
bomen, vooral Berk en Eik en overwinterl als
als bewijs voor een populatie van deze aan
pop in de grond.
leeft op diverse loof
Beuk gebonden eerder typische Ardennen soort in het Meerdaalwoud, na de eerdere
De Booml<lever
-
juni
2009
35
Kroonvogeltje Ptilodon capucina, foto Bruno Bergmans
Rietvink
detailleerd overzicht van het voorkomen van deze mooie soort in onze regio verwijzen we u
Heel opvallend was de waarneming van meer
graag naar een voorgaande editie van De Boom
dere exemplaren van de Rietvink (Euthrix pota
klever (Bergmans, B., 2007. De Spaanse Vlag
toria) eind juli aan de Kromme dreef. Deze soort
-Kroniek van een spectaculaire uitbreiding. De
is aan riet gebonden en werd daar dus middenin
Boomklever 35: 111-118).
het bos aangetroffen dankzij de nabijheid van de Warandevijver, in vogelvlucht zo'n kleine SOOm verwijderd van de waarnemingsplaats.
Bonte beer Dé spectaculairste vondst van de zomer van
Bochtige smele-uil
2008 was ongetwijfeld de waarneming van een
Bonte beer, ook in de buurt van De Kluis. Hier De Bochtige smele-uil (Photedes minima) is een
voor verwijzen we u ook graag naar het artikel
slank gebouwde, strokleurige uil (Noctuidae). De
in het vorige septembernummer van De Boom
rups leeft in de stengel van Bochtige en Ruwe
klever (Boux K. & Bergmans B., 2008. De Bonte
smele. De soort overwintert als rups en de vol
Beer: een nieuwe nachtvlinder voor het Dijle
wassen vlinders vliegen van begin juni tot half
land. De Boomklever 36: 102-104).
augustus in één generatie. Het is een zeldzame soort die verspreid over het hele land kan wor
Grote vierbandspanner
den waargenomen.
De Grote vierbandspanner (Xanthorhoe qua
Spaanse vlag
drifasiata) is een lichtbruine tot grijsbruine
Deze zuiderse soort die recent oprukt in onze regio werd in de zomer van 2008 ook in de buurt van De Kluis waargenomen. Voor een meer geDe Boomklever
36
-
juni
2009
bandspanner (Geometridae) met een opvallend grijsbruine middenband over de vleugels met aan de buitenzijden twee zwarte lijnen en een donkere, enigszins uitgerekte middenstip. Ze
vliegen tu
en eind april en eind augu tus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de scheme.ring en
komen op licht. Overdag vliegen ze soms op vanuit struiken of vanop boomstammen. De soort overwin tert als jonge rups, maar verlaat op zachte winterdagen soms zijn schuilplaats om te foerageren. Diver e kruidachtige planten (vooral Walstrosoorten) kunnen als waardplant dienen. Het is een zeldzame oort die onder andere in vochtige oude loofbossen voorkomt. In België wordt ze vooral in het zuiden van het land waargenomen.
Macronachtvlinders van het Meerdaalwoud
Nederlandse naam
Latijnse naam
1
Rietvink
Euthrix potatoria
2
Kleine slakrups
Heterogenea asella
3
Braamvlinder
T hyatira bafis
4
Vuursteenvlinder
Habrosyne pyritoides
5
Tweestip-orvlinder
Ochropacha duplaris
6
Vuursteenvlinder
Habrosyne pyritoides
7
Berken-orvlinder
Tetheella fluctuosa
8
Melkwitte zomervlinder
Jodis lactearia
9
Zomervlinder
Geometra papilionaria
10
Paardenbloemspanner
ldaea seriata
11
Grote vierbandspanner
Xanthorhoe quadrifasiata
12
Hennepnetelspanner
Perizoma alchemillata
13
Grijze Stipspanner
ldaea aversata
14
Donker klaverblaadje
Macaria alternata
15
Klaverblaadje
Macaria notata
16
Geelbruine bandspanner
Plagodis pulveraria
17
Kleine Voorjaarsspanner
Agriopis leucophaearia
18
Geel Spannertje
Hydrelia flammeolaria
19
Oranje Dwergspanner
Eupithecia icterata
20
Gerande Spanner
Lomaspilis marginata
21
Gewone Heispanner
Ematurga atomaria
22
Berkenbrandvlerkvlinder
Pheosia gnoma
23
Gerande Spanner
Lomaspilis marginata
24
Geveerde Spikkelspanner
Peribatodes secundaria
25
Variabele Spikkelspanner
Afeis repandata
26
Zwartvlekdwergspanner
Eupithecia centaureata
27
Schimmelspanner
Dysstroma truncata
28
Gewone bandspanner
Epirrhoe alternata
29
Zwartbandspanner
Xanthorhoe fluctuata
30
Gele oogspanner
Cyclophora linearia
31
Marmerspanner
Ecliptopera silaceata
32
Gestreepte Goudspanner
Camptogramma bilineata
33
Gewone Spikkelspanner
Ectropis crepuscularia
34
Vlekstipspanner
ldaea dimidiata
35
Zwartkamdwergspanner
Gymnoscelis rufifasciata
36
Witte Schaduwspanner
Lomographa temerata
Soort
De Booml<lever
-
juni
2009
37
v
37
Wit Spannertje
Asthena albulata
38
Schermbloemendwergspanner
Eupithecia tripunctaria
39
Appeltak
Campaea margaritata
40
Kroonvogeltje
Ptilodon capucina
41
Esdoorntandvlinder
Ptilodon cucullina
42
Beukentandvlinder
Drymonia obliterata
43
Gestreepte landvlinder
Drymonia dodonaea
44
Donsvlinder
Euproctis similis
45
Rozenblaadje
Miltochrista miniata
46
Naaldboom beertje
Eilema depressa
47
Streepkokerbeertje
Eilema complana
48
Muisbeertje
Pelosia muscerda
49
Kleine beer
Phragmatobia fuliginosa
50
Grote Beer
Arctia caja
51
Spaanse Vlag
Euplagia quadripunctaria
52
Bonte Beer
Callimorpha dominula
53
Plat beertje
Eilema lurideola
54
Bosgrasuil
Apamea scolopacina
55
Huismoeder
Noctua pronuba
56
Volgeling
Noctua comes
57
Open-Breedbandhuismoeder
Noctua janthe
58
Hyena
Cosmia trapezina
59
Koperuil
Diachrysia chrysitis
60
Stro-uiltje
Rivula sericea/is
61
Bruine Snuituil
Hypena proboscidalis
62
Vierkantvlekuil
Xestia xanthographa
63
Donkere lepenuil
Cosmia affinis
64
Bochtige Smele-uil
Photedes minima
65
Lieveling
Timandra comae
66
Gamma-uil
Autographa gamma
67
Zilveren Groenuil
Pseudoips prasinana
68
Grote Groenuil
Bena bicolorana
69
Hazelaaruil
Co!ocasia coryli
70
Boogsnuituil
Herminea grisealis
71
Zuringuil
Acronicta rumicis
72
Donkere Marmeruil
Protodeltote pygarga
73
Groot visstaartje
Meganola albula
74
Gele Tijger
Spilosoma lutea
75
Gestippelde Houtvlinder
Zeuzera pyrina
76
Dennenpijlstaart
Sphinx pinastri
77
Dennenspinner
Dendrolimus pini
78
Bleke Eenstaart
Falcaria !acertinaria
79
Tauvlinder
Aglia tau
Tabel.l. Macronachtvlinders van het Meerdaalwoud. De zeldzame soorten staan in het vet. 38
De Boomklever
-
juni
2009
Mi cronachtvl i nders
verbazend mooi gekleurde nachtvlinders en wie weet wel een leuke kever links of rechts, houd
De micronachtvlinders die we aantroffen in het
dan onze maillijst in de gaten, want daarop zul
Heverleebos en het Meerdaalwoud zullen in een
len de inventarisaties enkele dagen op voorhand
aparte bijdrage in een volgende Boomklever be
aangekondigd worden.
sproken worden.
Besluit
Dankwoord In de eerste plaats wil ik de heer Meuleman
In het Meerdaalwoud werden tot hiertoe minder
bedanken voor het toestaan van deze inventa
soorten dan verwacht aangetroffen. Dit kan aan
risaties. Ook dank ik de boswachter , de heren
l factoren te wijten zijn zoal : de precieze lo
ackaerts en Van Den Bempt en de jachtver
catie van de inventarisatie, de weer omstandig
antwoordelijke, de heer Crieger voor de vlotte
heden, het seizoen, e.d.m . . .
praktische afspraken die deze inventarisaties
Toch lijkt het erop dat net als d e dagvlinderfau
mogelijk maakten.
na ook de nachtvlinderfauna van het Meerdaal
Mijn dank gaat ook uit naarArno T homaes voor
woud aanzienlijk verarmd i . Dit zou weleens te
al zijn expertise i.v.m. de inventari atietechnie
maken kunnen hebben met het feit dat het bos
ken voor V liegende herten, naar André Verbo
erg dichtgegroeid en homogeen is, met weinig
ven, Wim Veraghtert en Kurt Boux voor hun be
open plekken en nauwelijks mooie geleidelijke
langeloze inzet en de vele leuke uurtjes aan hun
bosranden. Een hiermee samenhangend gebrek
skinnervallen en voor hun kritische suggesties
aan nectarplanten betekent dat heel wat nacht
bij dit manuscript. Ik dank ook Piet De Becker
vlinder
onvoldoende voedsel vinden en dus
en Frank Vandersteen voor het uitlenen van de
niet meer aan hun trekken komen. Het contrast
Doode Bemde generator. Last but not least dan
met het Walenbos waar wel heel mooie mantel
ik ook alle geïnteresseerde deelnemer
zoomvegetaties bestaan valt echt op. Hopelijk
inventarisaties.
v
aan de
kan ook het Meerdaalwoud met het nieuwe be heersplan evolueren naar een soort Walenbos wat de (nachtvlinder)fauna zeker ten goede zou
Bruno Bergmans
komen.
bruno.bergrnans@scarlet.be
In de hoop de komende jaren toch nog nieuwe soorten in dit grote boscomplex te kunnen op pikken (want er moeten hoe dan ook nog heel
Referenties
wat verrassingen verborgen zitten), zullen we de inventarisatieactiviteit spreiden en meer nieuwe gebieden onderzoeken. We denken met name aan de omgeving van de Dikke Eik, het Goden salon, de Mommedel en de omgeving van het militair domein (en dan voornamelijk het deel voormalig militair domein dat nu in beheer is vanANB).
De Prins W.O.: Catalogue of the Lepidoptera of Belgium, www.phegea.org Waring P. & Townsend M., 2006: Veldgids met alle in
achtvlinders.
ederland en België voor
komende soorten. T irion Uitgevers B.V., Baarn. Boux K. & Bergrnans B., 2008. De Bonte Beer: een nieuwe nachtvlinder voor het Dijleland. De Boomklever 36: 102-104.
Een blik vooruit Dit artikel is een perfecte opmaat voor een
Bergmans, B., 2007. De Spaan e Vlag -Kroniek van een spectaculaire uitbreiding. De Boomkle ver 35: 111-118.
nieuw seizoen van nachtelijke insecteninventa risaties. Wilt u ook eens komen meegenieten van
De Boomklever
-
juni
2009
39
Leucistische Vuursalamander in het Meerdaalse water
V
oor mijn eerste bijdrage in de Boomklever kan ik meteen al
met iets leuks op de proppen ko men. Na een aantal weken Vuursa lamanders bekijken in ons geliefd
koelte van het bos door, om alleen 's nacht erop uit te trekken om insectenlarven en dergelijke te verorberen. Waterpartijen (Vuursalamander zouden
!echte zwemmer
zijn, zie box
1) wor
den in het vroege voorjaar enkel door de vrouw tjes bezocht in het kader van het afzetten van de larven. Ze zijn in staat het sperma van de man
Meerdaalwoud tijdens de donkere
netjes lange tijd in hun lichaam op te slaan en
uren vond ik in een voortplanting
hun eieren inwendig te bevruchten en de lar
spoel toch wel iets bijzonders ...
ven levend te baren in het water. Deze larven
zo, wanneer de omstandigheden geschikt zijn,
zijn - in tegenstelling tot hun ouders - uitgerust met kieuwen en groeien zo'n drietal maanden
Introductie
in hun poel tot de metamorfose zich voltrekt. Uiteindelijk ruilen de kleine salamandertje het water in voor een leven op het land.
Laat ons beginnen met een korte introductie
De Vuursalamander is daarmee de enige echte
op de Vuur alamander Salamandra salamandra.
landsalamander in ons land.
D ze vrij grote (totale lengte tot 20cm), plompe alamander bewoont in onze streken oude en vochtige loofboscomplexen. De volwassen die ren brengen hier heel hun leven in de vochtige
Adult Vuur alamander in Meerdaalwoud, foto Gert Vanautgaerden 40
De Boomklever
-
juni
2009
Box 1: Volwassen Vuursalamanders en water Wat de zwemcapaciteit van volwassen Vuursalamanders betreft bestaat er enige discussie. Dat het slech te zwemmers zijn (ze hebben onder meer geen zwemvliezen tussen de tenen) lijdt echter geen twijfel, maar dat vrouwtjes enkel daardoor het risico op verdrinking lopen bij het afzetten van de larven (Bau wens et al., 1996) is wellicht overdreven. Veelal gaan ze zelfs niet volledig het water in maar leggen enkel het achterlijf in het water. Maar er worden ook dieren geobserveerd die toch volledig het water ingaan (Hyla.flits
2005(2)),
al doen ze dat dan doorgaans op plaatsen waar houvast mogelijk is (ondieptes, een
tak in het water, drijvende watervegetatie, wierpakketten, rottend bladafval ....). Er moet in de meeste gevallen een tweede factor in het spel zijn om vondsten van dode Vuursalamandervrouwtjes in voort plantingswateren te kunnen verklaren. Zo kunnen de amplexus-greep van paarlustige Bruine Kikker mannetjes (Bauwens et al., 1996; Catthoor, 1997; Moreau, 1999, ook (te) steile oevers (Moreau, 1999,
2004;
Hyla.flits,
2005(2)) en vermoedelijk
2004) leiden tot uitputting en uiteindelijk het verdrinken van
Vuur
salamandervrouwtjes. Anderzijds werd ook een soort 'barensnood' reeds aangehaald als doodsoorzaak, naar aanleiding van de vondst van dode Vuursalamandervrouwtjes in poelen zonder Bruine Kikkers, of buiten de voortplantingstijd van deze kikkersoort (Hyla.flits 2005(2)). Voor de volledigheid voegen we nog toe dat volwassen mannetjes na de metamorfose nooit meer naar het water terugkeren, de bevruchting gebeurt op het land door middel van een spermatofoor. amfibieën zich voortplanten . Ik documenteer de
Vuursalamanders in
individuele exemplaren aan de hand van foto's - de tekening is uniek voor elk individu - en ik
Meerdaalwoud
hou ook toegankelijkheid en ge chiktheid van
Ten zuiden van de taalgrens zijn Vuursala mander
in België nog relatief makkelijk te
vinden. In Vlaanderen daarentegen is deze soort zeldzaam, met ' kwetsbaar' al
huidige
Rode Lijst-status (Bauwens & Claus, 1996). Er zijn slechts enkele kleine populaties gekend waarvan de meeste in Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant voorkomen (Bauwens et al., 1996). In onze Leuvense regio is
de poelen in de gaten. Volgen de vakliteratuur zijn het veeleisende beestje die voor hun voort planting heldere en zuurstofrijke brongebieden in bossen nodig hebben, maar de praktijk leerde al dat ze onder meer in Meerdaalwoud (maar bv. ook in bosgebieden in het Oo t-Vlaamse Munte, Jooris,
2002) hun larven ook in verlandende bos
poelen en zelfs in karrensporen kunnen onder brengen.
vooral de populatie van Meer daalwoud gekend. Het was alweer een tijd geleden dat iemand de Vuursalamander populatie in het Meerdaalwoud in de gaten hield. De laatste be richtgeving hierover in de Boom klever dateert inmiddels reeds van
2004
(Moreau,
2004).
Via dit
medium heb ik ook kennis ge maakt met dit boeiende beestje. Inmiddels heb ik het opvolgen
1 1
van de Vuursalamanders op mij
�
genomen en ga ik sinds dit jaar in het voortplantingsseizoen meer
11 Il
i:
dere avonden het bos in naar de
r.
ons bekende poelen waar deze
Il
Larve Vuur ala111a11der, foto Raf Dieltje11 De Boomkleve"
-
juni
0
2009
41
t:
Eén witte tussen
Box 2: Zeg niet te gauw albino
de zwarten
In de praktijk wordt de term 'albinisme' zeer vaak gebruikt om abnormaal gekleurde indivi
In het voorjaar van 2009 speurde ik in het ooste
duen aan te duiden wanneer de normale kleur
lijke deel vanMeerdaalwoud (Mollendaalwoud)
van de huid, schubben, veren en/of haren ver
tu
vangen is door wit. In gevallen waarbij dat niet
en 16/03/2009 en 04/04/2009 data naar Vuurverschillende adulte
over het hele lichaam het geval is wordt dan
leverde dit op 30/03/09 in de
gesproken over 'partieel albinisme'. Strikt ge
belangrijkste poel ook 47 larven op, tijdens een
nomen worden de meeste dergelijke dieren op
telling amen met Raf Dieltjens en Martijn Van
deze manier eigenlijk verkeerd benoemd. Albi
Roie. Deze waren allen normaal zwart gekleurd
nisme is het volledig ontbreken van melanine
(met de kenmerkende gele pootbasisvlekken,
pigmenten (eumelanines en phaeomelanines)
zie foto) maar op 04/04/2009, bij een laatste con
en komt enkel tot stand wanneer de drager ho
trole met Roel Uyttenbroeck, vond ik ineens
mozygoot is voor het (recessief overervende)
alamanders.
aa t
Vuur alamander
13
ook een knalwitte larve terug (zie foto voor ver
albino-allel. Ook in de ogen zit er in dergelijke
gelijking met normaal gekleurde larve). Deze
gevallen geen melaninepigment, waardoor het
was identiek in grootte en vorm aan de normale
doorschemerende bloed ze rood kleurt. Parti
larven, en ook de lichtgekleurde vlekjes in de
eel albinisme bestaat volgens de letter van de
"ok els" van de pootjes waren bij de afwijkende
wetenschap der kleurafwijkingen dus niet, al
larve aanwezig.
binisme is een zaak van alles of niets. De witte kleur van vele vermeende albino's (en nog veel meer 'partiële abino's') komt echter op een andere manier tot stand, en berust niet in het volledig ontbreken van melanines, maar in een veranderde afzetting van deze melanines waarbij delen van het lichaam (tot het gehele lichaam in extreme gevallen) pigmentvrij kun nen worden.
Boven:
Leucistische
larve
Vuursalamander
Rechts: normale larve , foto Roel Uyttenbroeck
a wat mailverkeer met Robert Jooris (Hyla) en Kelle Moreau bleek dat deze afwijkende larve geen albino was, zoals wij verkeerdelijk aannamen, maar als een leucistisch exemplaar
be tempeld moet worden. Vooral het ontbreken van rode ogen (die een albino wel zou hebben), en de aanwezigheid van de gele pootbasisvlek ken (die een albino niet zou hebben), zijn indi catief in dit verband (zie box 2).
Met dit artikeltje hoop ik dezelfde bewondering voor deze prachtige soort op te wekken die ik heb ervaren toen ik op zoek ging naar de Vuursala manders en ze kon bestuderen in hun natuurlijk milieu. Het is de bedoeling dat dit een vrijwillig project blijft dat over meerdere jaren uitgespreid wordt, en waarbij ook omgevingsvariabelen op gevolgd worden. U zult er dus ongetwijfeld nog meer van horen.
42
De Boomklever
-
juni
2009
Dankwoord [n het bijzonder wil ik Raf Dieltjens, Martijn Van Roie en Roel Uyttenbroeck bedanken voor hun hulp bij het "checken van de poelen", dit meermaals per week. Ook mijn vader en Kelle Moreau verdienen hier hun plaatsje voor hun hulp bij het lokaliseren van de poelen. Ten lotte wou ik Kelle nog bedanken voor zijn hulp bij dit artikel.
Referenties: Bauwens, D. & K. Claus (1996)
-
Status van de
amfibieën en reptielen in Vlaanderen. In: Verpreiding van amfibieën en reptielen in V laan deren (Bauwen , D. & K. Claus, Eds.), Lannoo, Tielt, België, p. 155-165. Bauwens, D., K. Claus & G. Catthoor (1996) -
Vuursalamander. In: Verspreiding van amfi
bieën en reptielen in V laanderen (Bauwen , 0. & K. Claus, Eds.), Lannoo, Tielt, België, p. 32-37. Catthoor, G. (1997)
De bospoel van leven en
-
dood. De Wielewaal, 63:29-30. Hublé, J. (1985)
-
Courante viervoeters, Centrale
Raiffeisen.kas/Lannoo, Tielt, België. Hyla.flits (2005)
De 'Poel van de Dood' in het
-
Mollendaalbo . Hyla.flits, 2005(2):2. Jooris, R. (2002)
-
Vuursalamander in de do
meinbossen van Munte. Hyla-nieuwsbrief, 2(2):6. Moreau, K. (1999)
-
Ontdek de Vuursalaman
der Salamandra salamandra en ontmoet baltsende Houtsnippen Scolopax rusticola. De Boomklever,
27:29-32. Moreau, K. (2004)
-
De poel des doods. De Boom.
klever, 32:85-86.
Nöllert, A. & C. Nöllert (2001)
-
Vuursalaman
der. In: Amfibieëngids van Europa (
öllert, A.
& C. Nöllert, Eds.), Tirion Uitgevers BV, Baarn,
Nederland, p. 172-178.
Gert Vanautgaerden & Kelle Moreau gertvanautgaerden@hotmail.com kelle.moreau@gmail.com
De Boomklever
-juni
2009
43
Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving, februari - maart 2000
D
it overzicht van opmerkelijke en
interessante
voornamelijk de periode februari -
(13/03), werden niet weerhouden.
vogelwaar
nemingen in de Dijlevallei beslaat
2009
per (17/03), Paapje (18/03) en Sprinkhaanzanger
maart 2009. De bestreken
regio omvat de gemeenten Kor tenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg, Over ijse, Tervuren en de aangrenzende
Gebiedsafkortingen: WLS = Wilsele/Vijvers Bellefroid, LP = Kessel Lo/Leopoldspark, AVP = Heverlee/Abdij van Park, ZW
=
Oud-Heverlee/Zoete Waters, OH
= Oud-Heverlee/N,
OHZ
Oud-Heverlee/Z,
=
Oppem = weilanden tussen Bogaardenstraat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en NGB, NGB
=
Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV = Neerijse/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde) en SAR= Sint-Agatha-Rode/Grootbroek.
gebieden. De volgende rubriek zal de periode april - mei 2009 omvat
Grauwe Gans Anser anser
ten. Waarnemingen worden voor 5
Grauwe Ganzen werden waargenomen te NGB
juni 2009 verwacht bij Kelle More
Lomrnaert), OHZ (resp. 1, 2 & 3 ex. op 8/02, 7
au, Korenbloemlaan 5, 3052 Blan den, 0486/ l 2.58. 77, kelle.moreau@gmail.com
Slobeend,
Wintertaling,
Tafeleend,
Blauwe Reiger, Havik, Waterral, Kievit, Storm Zilvermeeuw,
Kleine
Mantelmeeuw,
Kerkuil, Steenuil, Bosuil, Ransuil, alle spechten, Veldleeuwerik, Graspieper, Grote Gele Kwik staart, Witte Kwikstaart, Kramsvogel, Koper wiek,
Glanskop,
Matkop,
Kuifmees,
Zwarte
Mees, Roek, Ringmus, Keep, Putter, Sijs, Kneu, Goudvink, Geelgors, Rietgors en alle exoten wer den niet in dit verslag opgenomen maar wel ver werkt. Ook enkele ongedetermineerde strandlo pers, onzekere waarnemingen van Roerdomp, Ooievaar en Kemphaan, en enkele zeer vroege gevallen van Groenpootruiter (28/02), Oeverlo44
De Boomklever
-
ex. op 14, 21, 28/02 & 16/03; L. Hendrickx, A.
(1 ex. over
op 22/02; F. Maes).
Kuifeend, Patrijs, Dodaars, Fuut, Aalscholver, meeuw,
& 15/03; L. Hendrickx), OHN (resp. 4, 1, 2 & 3
Boeckx, W. Desmet e.a.) en te Néthen
Waarnemingen van onder meer Knobbelzwaan, Krakeend,
(resp. 1, 2 & 2 ex. op 8, 27/02 & 2/03; I. Nel, JM.
juni
2009
Kolgans Anser albifrons 07/02
64 ex. ZW te Neerijse/Tersaert
(C. Carels)
Bergeend Tadorna tadorna Bergeenden waren tijdens de besproken peri ode onafgebroken aanwezig in de Dijlevallei ten zuiden van Leuven (versch. waam.). Dertig exemplaren op 18/02 te NGB (1. Nel) vormden de maximumconcentratie.
Smient Anas penelope Wie Smienten wou zien had de keuze tus sen OHZ (waarnemingen op 16 data - versch. waam.; max. 11 ex. op 14/02
-
L. Hendrickx, W.
Desmet,
J. Rutten e.a.),
GB (waarnemingen op
13 data - versch. waarn.; max. 10 ex. op 1/03;
I.
Nel) en OHN (waarnemingen op 9 data - versch. waarn.; max. 9 ex. op 5/03; I.
el).
ari - maart 2009 waargenomen te OHZ (7 data - versch. waarn.; max. 4 ex. op 28/02 & 7/03; el), Heverlee/Langestaart (5
data - ver ch. waarn.; max. 6 ex. op 25-26/02;
E. Toorman, R. Uyttenbroeck, T. Reher, W. Des 12/03;
J.
GB (8 data - versch. waarn.; max. 6 ex. op el) en LP (lm op 6 & 14/03; S. Goethals,
I.
ysten).
eerste
GB
(I.
el)
kleed te
GB
(E. Vanderhulst). Deze soort is een
zeldzaamheid in februari in de Dijlevallei. Grote Zilverreiger Casmerodius af bus Het was tijdens de besproken periode nog steeds zeer moeilijk om in de zuidelijke Dijle vallei rond te lopen zonder om de haverklap Grote Zilverreigers tegen te komen (versch. waarn.). Voor grote concentraties moest men echter elders zijn, want op een totaal van 145 ontvangen waarnemingen ging het slechts twee
Zomertaling Anas queruedula De
lm te
Op 24/02 foerageerde een ex. in adult winter
Pijlstaarten werden tijdens de maanden febru
m t),
14/02
Geoorde Fuut Podiceps nigricollis
Pijlstaart Anas acuta
L. Hendrickx, I.
Nonnetje Mergellus albellus
Zomertalingen
voor
2009 waren een koppeltje op 15/03 te SAR
(J. Menten e.v.a.).
adien
werd de soort hier nog op 5 data doorgegeven (versch. waarn.), met 2m l v op 19/03
(T.
Vandezande
e.a.) en lm2v op 27/03 Scharen, als
M.
(K. Van
Walravens,
Nel)
I.
maximumaantallen.
Andere
waarnemingsplaatsen waren
GB
-
(waarnemingen op 13 data vanaf 16/03 - versch. waarn.; max. 2m3v op 17/03 en 3m2v op 21/03; I.
el,
P. Goubau), Tervuren/Park KMMA (lm op 17 & 21/03;
. Ryckeboer,
B. P asau), AVP (2m2v op 18/03;
-�
R. Uyttenbroeck, P. Moysons, M. Bauduin), OHZ (resp. 3m, lmlv & 2mlv op 21, 22 & 28/03;
reau,
W. Desmet,
K. Mo
J. Menten, L.
Hendrickx e.a.) en Oppem (resp. 3m & 2mlv op 22 & 28/03; S. Ho remans). Tafeleend Aythya ferina
x
Kuif
eend Aythya fulicola 28/02-01/03
1
vrouwtje
te
NGB (L. Hendrickx) Krooneend Netta rufina 26/02 & 13-14/03 resp. 3mlv te NGB
lmlv
en
(I. Nel, L. Hendrickx,
]. Nysten e.a.) Een paartje Zomertaling te St-Agatha-Rode, foto Roel Uyttenbroeck
De Booml<lever
-
juni
2009
45
Rode wouw boven de Koeheide te Bertem, foto Eric Malfait 46
De Boomklever ¡
juni
2009
keer om het maximum van 5 ex., namelijk op 7/02
Bruine Kiekendief Circu aerugino us
te SAR
(A.
Via waarnemingen.be werd een waarneming
Boeckx). Slaapplaatsen werden af en toe gebruikt
van een vroege Bruine Kiekendief ontvangen
(l.
Nel,
J.
ysten) en op 1 6/03 te OH
door 1-4 ex. te Oud-Heverlee (L. Hendrickx) en
op 2/02 te OHZ (T. Reher). Typischer waren
Gastuche/Marais de Laurensart (B.
Eén
de vogels die op 14/03 het Bruine Kiekenvoor
ex. trok op 1/03 over Huldenberg/Spitsberg (F.
jaar inluidden: een adult mannetje naar N over
F luyt), en een vreemde waarneming betrof een
Kwerps/
Grote Zilverreiger op 7 /02 langs een beek in het
Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt).
Margij bos te Loonbeek (D. Drukker).
den nog een ex. op 21/03 te Erps/Dorenveld (B.
Ooievaar Ciconia ciconia
ravens), 2 ex. op 28/03 te SAR
19/02
vrouwtje op 28/03 te OHZ (S. Horemans).
ef).
(G. Bleys) en een ex. naar
adien volg
Markey), een vrouwtje op 27/03 te SAR 2 ex. ov r Heverlee/Lange taart (D. Van
(J.
over
(M. Wal
ysten) en een
den Heuvel) 23/02
1
ex.
over
Korbeek-Dijle/plateau
(P.
Blauwe Kiekendief Circus cyaneus Blauwe Kiekendieven deden het met 46 waar
Smet ) ca 10 ex. over Heverle
24/02
(med. L. Des-
met)
nemingen weer erg goed tijdens de behandelde periode (versch. waam.). Mannetjes werden ge
25/02
3 ex.
0 over Leuven/centrum
(J.
Lam-
brechts, P. Hendrickx) 28/02
2 ex.
0 te
zien te Loonbeek/Ganspoel (8/02-13/03;
. Ryc
keboer), Erps/Dorenveld (8/02, 16 & 20/03; P. éthen (M. Van den Eynde,
Moysons, R. Uyttenbroeck, A. Smet ), Vossem/
M. Van Lishout)
Vossemberg ( 1 2/02; E. De Broyer), Terlanen/
01103
Terlanenveld ( 1 5/02; H. Roosen),
12 ex. achtereenvolgens over
Huldenberg/Spit berg (F. F luyt), SAR
(J.
zeman (14/03; M. Lehouck), Bierbeek/plateau
ysten), de Doode Bemde (L. Hendrickx) en Kessel-Lo
(J.
Mentens)
Spitsberg (F. Fluyt)
+
+
1 3 ex. over Huldenberg/
1 ex.
0 te
eerijse
eerijse/Gan
(J.
(22/03; T. Ysebaert), Tourinnes-La-Gro
e (25/03;
H. Blockx), in de Doode Bemde (28/03;
J.
ysten) en te OH
(28/03; S. Horemans).
ysten) 02/03
2 ex.
W te Oud-Heverlee/Ormendaal
28/02
(R. Uyttenbroeck)
6 ex. tpl te OHZ (W. Desmet,
07-08/03
Smelleken Falco columbarius 1 ex. te Heverlee/Langestaart
(W. Desmet)
S. Horemans) 15/03
4 ex. NO te Leuven/Gasthui berg (G.
Ryken)
Slechtvalk Fa/co peregrinu Het koppeltje Slechtvalken dat nu
eds 2 jaar
r
16/03
4 ex. NW te OHZ (A. Boeckx)
de Leuvense binnenstad onveilig maakt kon
22/03
l ex. W te Kessel-Lo (B. Van der
ook tijdens deze volledige periode nog veelvul
Auwermeulen)
dig bekeken worden (ver ch. waarn. ), mee tal in de buurt van het Sint-P ietersziekenhuis waar
Rode Wouw Milvus mi/vu 22/02
sinds 28/01 van dit jaar een nestka t hangt. De
l ex. N te NGB (H. Blockx, M. Van
den Eynde, S. Horemans e.a.) 28/02
l ex. N te Bertem/Koeheide
(G. B ley s)
01103
l ex. N te Meerbeek/Pompstation (E.
Le Docte) 07/03 1 ex. N te Heverlee/Zwanenberg (G. Bleys) 08/03
1 ex. N te Leuven/station
2 1 /03
telkens 1 ex.
(J. Rutten)
(dubbeltelling mogelijk)
te Huldenberg/Spitsberg (F. F luyt), Leefdaal/ plateau (A. Smets) en Korbeek-Dijle/plateau (S. Horemans,
J.
Nysten)
22/03
1 ex.
te Bertem/Koeheide (G. Bleys)
27/03
2 ex.
te SAR (K. Van Scharen)
verwachtingen zijn hoog ge pannen, want er werd meermaals baltsgedrag va tgesteld,
en
ook éénmaal een paring waargenomen (op 28/02; B. Bergman ). Buiten Leuven/centrum werden Slechtvalken op de volgende data waar genomen: 04/02
1 ex. te
06/03
1 ex. te Heverlee/Langestaart
GB (W. Desmet)
(R. Uyttenbroeck, P. Moy on ) 14-15/03 1 ad te SAR (B. Creemer , 15/03
1 ex.
. Smet )
te Huldenberg/Spit berg
(F. F luyt)
i 1•
'
' Il
De Booml<lever
-
juni
2009
47
� �
Il
(J.
ysten, L. Hendrickx, F. Don
deyne)
53 ex. NO (J. Rutten)
+
Heverlee
80 ex. NO (P. Gou
bau) Leuven/Parkpoort
(W. Goussey) Kessel-Lo ex. (W. Goussey)
+
0
84 ex.
min. 2
ca 300 ex. NO
(S. Hublou) 18 ex.
Haasrode/zandgroeve 0 (K. Moreau) Blanden/Kartuizerstraat NO
(I.
50 ex.
Verhuizen)
Bierbeek
58 ex. NO (J. Robijns)
Hamme-Mille 80 ex. NO (M. Van den Eynde, M. Van Lishout) éthen
8 ex. NO (M. Van den
Eynde, M. Van Lishout)
Bontbekplevier Charadrius hiati cula 15/03
1 ex. te SAR (A. Smets, F.
Vandeputte, J.
Nysten,
L.
Hen
drickx, I. Nel) 24/03
1 ex. te SAR
(I. Nel)
Kleine Plevier Charadrius dubius De eerste Kleine Plevier voor 2009 liet zich op 9/03 opmerken te SAR (S. Peten). De volgende twee doken op 14/03 op te NKV (L. Hendrickx, R. Uyttenbroeck, W. Desmet e.a.), waar op 15/03 nog één ex. aanwe zig was (G. Vanautgaerden). SAR werd evenwel de 'place to be' voor
Mannetje Blauwe kiekendief op jacht boven de plateau's, foto Eric Malfait
deze soort, met vanaf 15/03 waarnemingen op 12 data (versch. waarn.), en 9 ex. op 27/03 als
K raanvogel Grus grus adat er op 27/02 reeds 12 Kraanvogels naar 0 vlogen over Overijse/centrum (L. Petre), die op 28/02 gevolgd werden door 5 ex. naar NNO over LP (D. Vanautgaerden), werd 1/03 een ab solute hoogdag om Kraanvogels te zien over trekken in onze regio. Die dag werden er im mers maar liefst 19 Kraanvogelwaarnemingen ontvangen! Sommige groepen konden daarbij op verschillende plaatsen onderschept worden. Een opsomming per waarnemingsplaats: Huldenberg/Spitsberg
ca 40 ex.
+
23 ex. NO
(F. Fluyt)
0 (J.
SAR
23 ex.
Bertem
ca 30 ex.
48
De Boomklever
-
juni
2009
ysten)
+
Nel, M. Walravens). De eni
vang te Heverlee/Langestaart, met resp. 1, 2, 4 & 2 ex. op 16, 18, 20 & 31/03 (R. Uyttenbroeck, E. Toorman, P. Moysons, T. Reher).
Goudplevier Pluvialis apricaria 26/02
14 ex. NO te Korbeek-Dijle/plateau (W.
Desmet) 28/02
28 ex. tpl te Korbeek-Dijle/plateau (W.
Desmet), 26 ex. NO te Huldenberg/Spitsberg (F. F luyt) 7 ex. NO te Moorsel (A. Smets), 2 ex. te
Haasrode/zandgroeve (K. Moreau), 1 ex. te
0 (M. Vanderhallen) ·
(I.
ge andere waarnemingsplaats betrof de zand
01/03
ysten)
Korbeek-Dijle/plateau 11 ex. (J.
maximumaantal
76 ex.
Leefdaal/plateau (L. Hendrickx) 08/03
6 ad win tpl te Haasrode/zandgroeve
(D. von Werne)
op 28/03; R. Ghijsen),
13/03
waarn.; max. 10 ex. op 10/03; B. Pecceu),
2 ex. tpl te Korbeek-Dijle/plateau
KV (12 data - versch. GB
(J. Kempeneers)
(1 ex. op 26/02 & 1/03; W. Desmet, 1.
el), OHN
15/03
(resp. 2 & 1 ex. op 15 & 21-22/03; J.
ysten, L.
85 ex. NO te Huldenberg/Spitsberg
(F. Fluyt)
Hendrickx), OHZ (1 ex. op 22/03; J. Menten), ZW (1 ex. op 14/02, 14 & 28/03; L. Hendrickx, J.
Scholekster Haematopus ostralegus 1 ex. over Winksele (P. Collaerts) 03/03
Rutten e.a.), Pécrot/Grand Pré (1 ex. op 7/03; B. ef), SAR (29 data - versch. waarn.; max. 28 ex.
2 ex. te Heverlee/Campu Arenberg
18/03
Moysons, R. Uyttenbroeck)
+
(P.
2 ex. te Leuven/
op 30/03; I.
el) en Wilsele/dorp (1 ex. over op
16/03; R. Uyttenbroeck).
KBC-gebouw lang E314 (J. Tuerlinckx)
Watersnip Gallinago gallinago Kluut Recurvirostra avosetta 46 ex. te GB (1. el) 12/03
periode waargenomen in de Doode Bemde (11
12 ex. te Gastuche/Etang Paradis
15/03 (B.
Watersnippen werden tijdens de behandelde waarnemingen - versch. waarn.; max. 14 ex. op
ef)
12/02- I.
el), te OHZ (6 waarnemingen- versch.
waarn.; max. 12 ex. op 14 & 22/03 (L. Hendrickx,
Bonte Strandloper Calidris alpina
J. Menten e.a.), te Heverlee/ Lange taart (6 waar
25/03
nemingen - ver ch. waarn.; max. 12 ex. op 31/03;
1 ex. te Gastuche/Etang Paradis (B.
ef)
T.
25, 26 & 28-29/03 resp. 7 ex., 2 ex. & 1 ad zom te SAR
(I.
el, B.
ysten, L. Hendrickx)
ef, J.
Sint-Agatha-Rode/Vette
(resp. 68 & 32 ex. op 25/02 & 9/03; S. Peten), te SAR (17 waarnemingen - versch. waarn.; max. (1 ex. op
21/03; P. Moysons), te Huldenberg/Spitsberg (1 ex.
Grutto Limosa limosa
1 0 op 21/03; F. Fluyt) en te Gastuche/Etang
Paradis (2 ex. op 22/03; P. Jacob).
over plateau tussen· éthen en
58 ex.
Bossut (H. Roosen)
Houtsnip Scolopax rusticola
15/03
07/03
14 ex.
te Huldenberg/Spitsberg
(F. Fluyt)
(B.
Tureluur Tringa totanus De eerste Tureluurs voor 2009 waren solitaire exemplaren te SAR (L. Hendrickx, A. Smets, F. Vandeputte e.a.) en te Gastuche/Etang P aradis (B. Nef) op 15/03. Te SAR werden vervolgens
1 ex. te
éthen/Etang de la Houlotte
ef)
12/03
1 ex. te Bertem/Bertembo (G. Bley )
21/03
1 ex. te Wijgmaal/Wijgmaalbroek
(M. Lehouck), 1 ex. te Huldenberg/Ij evallei (
. Vandenplas)
Kemphaan Philomachus pugnax
resp. 4, 2, 4, 2, 1 & 2 ex. opgetekend op 16, 17, 18,
13-14/03, 18-19 & 27/03
19-20, 21 & 24/03
ex. te SAR (I. Nel e.v.a.)
(I. Nel e.v.a.). Op 24/03 zat er
ook een Tureluur te Heverlee/Langestaart (R. Uyttenbroeck).
van
resp. 6 ex., 1 e . & 1
Zwartkopmeeuw Larus melanocephal11s 20, 21 & 22/03
Witgat Tringa ochropus Waarnemingen
Weide
16/03; A. Boeckx), te Erps/Dorenveld (1 ex. op
1 ex. te Pécrot/centrum (M. Walravens)
08/03
te
12 ex. op 31/03 - l . Dutoit), te OH
Wulp Numenius arquata 03/03
Reher),
Witgatjes
kwamen
van
Gastuche/Etang P aradis (5 data - B. Nef, P. Ja cob; max. 3 ex. op 25/03 - B. Nef), Gastuche/Ma rais de Laurensart (1 ex. over op 16/03; B. Nef), Heverlee/Langestaart (1 ex. op 26/02, 17 & 27/03; W. Desmet, R. Uyttenbroeck, M. de Beenhou wer), Huldenberg/Spitsberg (1 ex.
op 15/03;
F. F luyt), Korbeek-Dijle/weiden (2 ex. op 28/03; S. Horemans), Kwerps/Molenbeekvallei (1 ex.
resp. 2, 2 & 1 ad zom te Erp /
Dorenveld (A. Smets, P. Moysons)
Geelpootmeeuw Larus michahelli 25/03 1 subad te SAR (B. ef, I. l el) Pontische Meeuw Larus cachi11nan 14/02
1 ad te Pécrot/vijver (B.
15/02
1 ex. te
28/02
1 1 win te OH e
GB
(I.
ef)
el)
(L. Hendrick
De Booml<lever
-
juni 2009
49
ontvangen vanuit de Dijlevallei ten zuiden van
Ijsvogel Alcedo atthis De
trenge winterkoude van de voorgaande pe
riode
noeide serieus in het Ijsvogelbestand van
de Dijlevallei. Er werd slecht
één februariwaar
neming(!) ontvangen van deze soort die normaal niet in deze waarnemingenoverzichten verschijnt : 1 ex. op 28/02 te OH
(S. Vranckx). In maart
dook de soort gelukkig terug op te
GB, SAR
en AVP (versch. waarn.) maar de trefkans bleef bijzonder laag. In Tervuren (vijver Zoniënwoud) werd op 28/03 een ex. waargenomen
Leuven (versch. waam.). Een uitschieter betrof de groep van 70 ex. op 7 /03 te Pécrot/Grand Pré (B.
ef).
Rouwkwikstaart Motacilla ynrellii 16/03
lm te Erps/Dorenveld (A. Smets)
Zwarte Roodstaart Phoenicurus ochruros Eén februariwaarneming:
een zingend man
netje op 20/02 te Leuven/centrum (W. Desmet).
(S. Boddington).
De eerste voorjaarswaarnemingen betroffen zin
Boomleeuwerik Lullula arborea
7/03 (M. Hens) en te Leuven/centrum op 14/03
28/02
7 ex.
gende mannetjes te Meerbeek/Dorp straat op
0 te Huldenberg/Spitsberg
(F. F luyt) 01/03
0 te Huldenberg/Spitsberg 0 te Haasrode/zandgroeve
42 ex.
(F. F luyt), 7 ex.
(K. Moreau), 5 ex. tpl te Moorsel(A. Smets) 07/03
1 ex. te Korbeek-Dijle (W. Desmet)
11/03
1 ex.
(J. Rutten, K. Aerts). Roodborsttapuit Saxicola rubetra 13/03
16 & 21/03 (A. Boeckx, 16/03
0 te Leuven/centrum
lm te Moorsel (A. Smets) resp. 2 ad & lm te OH
J. Nysten)
lm1v te Kwerps/Zu urbeekvallei
(A. Smets)
(F. Van de Meutter)
19/03
1 ex. te Kwerps/Molenbeekvallei
Oeverzwaluw Riparia riparia
(B. Markey)
Op 15/03 vloog de eerste Oeverzwaluw voor 2009
21 & 22/03
over OHZ (J. Menten). De volgende ex. waren een
(S. Horemans, L. Hendrickx)
drietal op 21/03 te
GB (A. Smets, J.
ysten).
15/03
resp. 3m & lm te OHZ
lmlv te Herent/Kastanjebos
(R. Ghijsen) Boerenzwaluw Hirundo rustica Een Boerenzwaluw op 11/03 te Leuven/station (H. Roosen) was er wel erg vroeg bij, en was dan ook de eerste voor 2009. De vol genden werden op 15/03 gezien te SAR (3 ex.;
ysten) en OHZ
J.
(1 ex.; L. Hendrickx). Huiszwaluw Delichon urbicum Ook de eerste Huiszwaluwen voor 2009 waren aan de vroege kant: 3 ex. te
GB op 28/03
(L. Hendrickx, J.
·
ysten).
Waterpieper Anthus spinoletta Er werden voor de maanden februari en maart 2009 58 waar nemingen
van
Waterpiepers Met het eerste bladgroen verschijnen ook de eerste Roodborsttapuiten foto: Eric Malfait
50
De Boomklever
-
juni
2009
Cetti's Zanger Cettia cetti et
zoals
voor onze
Ij vogels
vreesden we tijden de afgelopen winter voor de populatie Cetti's Zangers die zich tijdens de eer ste jaren van de 21
e
eeuw in de
zuidelijke Dijlevallei ve tigde, en tot in 2008 nog steeds uitbreidde. Februari 2009 leverde
lechts 4
waarnemingen op te OH
(L.
Hendrickx, W. Desmet, A. Boeckx, ysten), maar in maart werden
J.
weer
regelmatig
waarnemingen
opgetekend te OH en in d
Dood
, OHZ, SAR
Bemde (versch.
waarn.). Een nieuwe locatie be trof
De eerste Boerenzwaluw? foto: Eric Malfnit
éthen, waar op 14/02 en 7/03 een ex. werd
waargenomen langs de Marbaise (B.
ef). barmsijs sp. Carduelis cabnret/flammen
Zwartkop Sylvia atricapilla De eerste Zwartkoppen voor 2009 waren een mannetje te Heverlee op 15/03 (Y. Vanden Bosch) en 2 mannetje te SAR op 22/03 (
. Ryckeboer).
Er werden in februari 2009 geen T jiftjaffen op getekend in het Dijleland. De eerste voorjaar waarnemingen betroffen zingende exemplaren te SAR op 1/03 (M. Hens) en te OHZ op 3/03
(J.
Rutten).
2 ex. te Winksele (B. Bergmans)
07/03
1 zingend ex. te OH
1 zingend ex. te Pécrot (M. Walra
vens)
(J.
Menten) 31/03
1 zingend ex. te Heverlee/Arenberg-
park (P Moysons, R. Uyttenbroeck)
1 ex. te NGB
(L. Hendrickx,
Desmet)
15/02
2 ex. te Blanden/Korenbloemlaan (K.
Moreau) 01/03
1
ex.
te
1 ex.
Huldenberg/Spitsberg
0 te Huldenberg/Spitsberg (F.
Fluyt) 2 ex. l 0 te Haasrode/zandgroeve (K.
Moreau) Kruisbek Loxia curviro trn 22/02
2 ex.
te Huldenberg/Spitsberg (F.
Fluyt) 2 ex. te Mollendaalwoud/Weertse Dreef
Met 74 waarnemingen in
lechts twee maan
den tijd (versch. waarn.) brak de Appelvink alle records. Vele vogelaar
kregen de soort ook
op hun voederplanken op bezoek. De groot te groep verbleef weer op het kerkhof langs de Ti volistraat te Heverlee, met re p. 15, 19, 18 en 30
J. Kempe
Grauwe Gors E111beriza cn!a11drn 08/02
Grote Barmsijs Carduelis flammea W.
28/02
neers).
2 ex. te Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt)
01 & 04/02
1 ex. tpl te Huldenberg/
ex. op 3, 6/02, 5 & 6/03 (E. Toorman,
Kleine Barmsijs Carduelis cabaret 15/02
+
Appelvink Coccothrau tes coccothrnu tes
(W. Desmet)
1 zingend ex. in Mollendaalwoud
0
(K. Moreau, G. Vanautgaerden)
Vuurg oudhaan Regulus ignicapillus 13/02
1
Spitsberg (F. Fluyt)
28/02
13 & 31/03
13 ex.
01/03
Tjiftjaf Phylloscopus collybita
29/03
21/02
4 ex. te L efdaal/plateau (K. Van Scha-
ren) Samenstelling : Kelle Moreau, kelle.moreau@gmail.com
(F.
Fluyt) De Boomklever
-
juni
2009
51
Medewerkers en correspondenten : Kamiel Aerts, Raf Aerts, Hendrik Avercamp, Stijn Baeten, Mathieu Bauduin, Monique Bekkers, Bruno Bergrnans, Koen Berwaerts, Geert Bleys, Herwig Blockx, Pierre-Yves Bodaert, Stephen Boddington, Alain Boeckx, Vincent Bulteau, Tim Caers, Charles Carels, Paul Claes, Peter Collaerts, Bart Creerners, Jos Cuppens, M. de Beenhouwer, Marjan De Block, Benoit De Boeck, Erik De Broyer, Hugues De Gemier, Krista De Greef, Frans De Schampelaere, Louis Desmet, Wouter Desmet, Stefaan D'Espallier, Steven D'Hont, Francis Dondeyne, Daan Drukker, Nicolas Dûtoit, Matthias Engelbeen, Luc Everaerts, Frederik Fluyt, Philippe Funcken, Raf Ghijsen, Sven Goethals, Patrick Goubau, Werner Goussey, Annelies Haesevoets, Karl Harnrnarlund, Krien Hansen, Lies Havet, Luc Hendrickx, Pieter Hendrickx, Maarten Hens, Philippe Hermand, Marc Herrernans, Franck Hollander, Stefaan Horemans, Stefaan Hublou, Tim Huysegerns, Jacques Ide, Phi lippe Jacob, Michel Janssens, Marcel Jonckers, Jochen Kernpeneers, Jorg Lambrechts, Elfriede Le Docte, Marc Lehouck, Jan Lenaert, Iwan Lewylle, Benny L'Hornrne, Jean-Marie Lornrnaert, Patrick Luyten, F. Maes, Bram Markey, Thierry Martin, Gen Mayanagi, René Meeuwis, Joris Menten, Jeroen Mentens, Joachim Mergeay, Kelle Moreau, Pieter Moysons, Bruno
ef, Ingrid
el, Marc
oliet, Paul Nuyts, Johan Nysten, Pierre Op de Beeck, Thierry Ory, Jan Paenhuysen, Hervé
Paques, Bernard Pasau, Geert Pauwels, Bert Pecceu, Stephan Peten, Ludovic Petre, Thomas Reher, Jules Robijns, Rogier , Hans Roosen, Jos Rutten,
adine
iels Ryckeboer, Geert Ryken, Aissa Sarnir, Maarten Schurrnans, Hugo Sente, JB Se
pulchre, Adriaan Seynaeve, Axel Smets, Philippe Smets, Lars Smout, Robby Stoks, Joeri Sykora, Julien Tayrnans, Frans Thys, Marita Tomballe, Erik Toorrnan, Jos Tuerlinckx, Roel Uyttenbroeck, Kasper Van Acker, Désiré Vanautgaerden, Gert Vanautgaerden, Herman Van Bosstraeten, Filip Vandekeybus, André Van De Laer, Frank Van de Meutter, Yves Vanden Bosch, Jos Vanden Eede, Maarten Van den Eynde, Dieter Van den Heuvel, Frank Van Den Houte, Nicolas Vandenplas, Filip Vandeputte, Bert Van der Auwerrneulen, Emilie Vanderhulst, Maarten Vandervelpen, Torn Vandezande, Hilaire Vanherwegen, Patrick Van Laethern, Magalie Van Lishout, Kris van Scharen, Frank Vassen, Irene Verhuizen, Patrick Ver sonnen,
oël Vervaecke, Dirk Von Weme, Paul Vranckx, Stijn Vranckx, Marc Walravens, Ignaz Wanders, Jan Waurnans,
Martine Wauters, Maarten Willems, Courtenay Willis en T. Ysebaert.
52
De Boomklever
-
juni
2009
Activiteiten 1 nsecteni nventarisatie
Trektellingen
12-Apostelenbos te Vossem
najaar 2009 Er zullen ook tijdens dit najaar zéker opnieuw
a: voor het maaien zondag
12
juli
trektellingen gehouden worden op het plateau van Leefdaal-Korbeek-Dijle.
2009
De omstandigheden zijn blijkbaar gunstig om de vanouds bekende plaats langs de bredeweg
• afspraak om 13u30 aan de kerk te Vossem
(vlak na het stuk holleweg) dit jaar opnieuw in
• leiding: Bart Creemer (Bart.Creemers@gmail. com); 0496.893106 met de medewerking van Joris
Menten,
Els
Lommelen
en
Kris
van
Scharen(conservator)
tensief te gebruiken. Er zijn geen vaste datums maar bij 'gunstig trekweer' mag u zeker éen of meerdere tellers verwachten vanaf zonsop gang. De
SGD werkt zeker ook mee aan de
simultaan-trektellingen tijdens het eerste en derde weekend van oktober.
b: een maand nà het maaien
zaterdag 22 augustus
2009
•afspraak om 13u30 aan de kerk te Vossem • leiding: Bart Creemers(Bart.Creemers@gmail. com); 0496.893106 met de medewerking van Joris
Menten,
Els
Lommelen
en
Kris
van
Scharen(conservator)
Avondexcursies lente/zomer 2009 Er zal ook tijdens deze zomer zéker opnieuw een Nachtvlinderexcurise gehouden worden. Vermits deze sterk afhankelijk is van gunstig weer, zullen uur en datum via de Dijleland maillijst bekend gemaakt worden •Coördinatie : Bruno Bergmans
De Booml<lever
-
juni
2009
53
Inventarisatie Hamsters Ook deze zomer hamsteren met de natuurstudiegroep
Iedereen is van harte welkom om mee te speuren naar deze akkerknagers. De va te inventarisatiedagen
(+ verantwoor
delijke) staan hieronder aangegeven. i et al
de voorbije jaren brengen we met de 1 a
tuur tudiegroep Dijleland deze zomer de Hamterpopulatie op het plateau tus en Korbeek
Dijle, Bertem en Leefdaal in kaart. In een v� �t telgebied van 2 km2 trachten we zoveel mogelijk geoogste graanakkers te onderzoeken op de aan wezigheid van hamsterburchten. Tu
en midden juli en eind augustus lopen we
éénmaal per week de recent geoogste graanak kers af. De excursies gaan door op woensdag avond, met telkens afspraak om 19u00 op het krui punt van de Blokkenstraat, Bredeweg en Delle te Korbeek-Dijle. Laatkomers vinden ons op en rond de akkers in de onmiddellijke omgeving. Bij twijfel contac teer j
best Maarten Hens (maartenhens@yahoo.
co.uk, 0499 54 26
51).
Woensdag 22/07, dinsdag 28/07 (Maarten Hens)
Woensdag 05/08, woensdag 12/08 (Kri Scharen, 0475 343529)
Woensdag 19/08, woensdag 26/08 (Maarten Hens) Aangezien geoogste graanakkers bij gun tige weersomstandigheden vrij snel ingeploegd worden, is het soms van belang flexibel te kunnen inspelen op het verloop van de graan oogst. aast deze zes 'vaste' excursie
De Boomklever
wordt er
daarom ook geïnventariseerd op andere da gen. Deze tochten worden één tot enkele da-
1 lam terburcht op geoogste tarwe-akker, Leefdaal, 19 augustus 2008 (foto: M. Hens) 54
Van
-
juni
2009
Onfortuinelijke hamster, verkeersslachtoffer, Bertem,
13 juni 2009 (foto's: M. Hen )
gen voordien gepland en aangekondigd via de yahoo-mailgroep van de
atuurstudiegroep.
Opnieuw verkeersslachtoffer Hamster
Tijdens een ochtendlijk bezoek aan het plateau van Korbeek-Dijle vond Geert Bleys op 13 juni 2009 een dode Hamster op de Blokkenstraat te Korbeek-Dijle (Bertem). Het dier was nog zeer gaaf en was allicht in de uren voordien aangere den. Het betrof een fors
(415 g), volgroeid man
netje. Het dier werd voor verder morfologisch en genetisch onderzoek overgemaakt aan het Alterra in Wageningen, Nederland. Deze 'waarneming' doet denken aan een gelijk aardige vondst op de Blokkenstraat op
29 mei
2005, ook van een mannetje.
De Booml<lever
-
juni
2009
55
rN@��c@l�d��� zondag 13 september 2009 een brede waaier van activiteiten vanaf 08u00 tot 18u00
Koeheidedag Een hele dag in en over het natuurre ervaat de Koeheide met info over fauna en flora van de Koeheide, prijsuitreiking childderwedstrijd: Koeheide in de verf, cafetaria, kinderanimatie, infostands rond natuur, vele themawandelingen op de Koeheide Locatie: Gemeente chool
an Bertem
Doorlopend landschapsposten op de Koeheide over de fauna en flora van de Koeheide over de vogels, de vlinders, de levendbarende hagedissen, hazelwormen, kruiden en bloemen,biodiversiteit van de Koeheide.
Een hapje en een drankje wilde kruiden- oep (met brood en wilde kruidenboter) d'ao baan-omelet (omelet boerenwormkruid) 'heide-witje' (broodje met platte kaas en kruiden) broodje holl. kaas+ bieslook Verkrijgbaar de hele dag door. Locatie: Gemeenteschool van Bertem
Koeheide in de verf. l 4u00: voor telling schilderwedstrijd en prijsuitreiking Locatie: Gemeente chool van Bertem
Wandelingen Om 8u00 vertrekt er een vroege vogelwandeling. Mogelijkheid tot ontbijt na de wandeling. Vanaf 1 OuOO tot l 8u00 starten er om het uur gegidste thema- en natuur- en landschapswandelingen.
(6 tot 12 km) Tijdens de wandeling zijn er ontmoetingen met de schaapsherder en zijn kudde... ,landschapsposten, koeheideschilders en dichters., Zelf gaan wandelen met het nieuwe wandelplan kan ook. Hier kan je kennis maken met dit indrukwekkende landschap, wijdse vergezichten, bloedmooie natuur, ...
Avon(a)tuurtochten
voor kinderen georganiseerd door de jeugdbond van
atuurstudie en Milieubescherming. Er worden
twee tochten voorzien met start om 11 uOO en l 5u00 Locatie: Startplaats is de Gemeenteschool van Bertem
de
56
Een organisatie van atuurpunt-afdelingen Leuven, Land van Voer, Ilse en Laan,
De Boomklever
-
juni
2009
A
el
Invasie van Distelvlinders... HÊt event van het voorjaar was ongetwijfeld de massale doortrek van Distelvlinders medio mei. Gedurende meerdere dagen was de continue stroom Distelvlinders die onze regio over spoelde werkelijk ongezien. En nu maar hopen dat dit de voorbode wordt van een mooie, lange insectenzomer!
Foto: Marc Herremans
Inhoud .
�
.
EDITORIAAL Verwonderinig. Genieten. Dierbaar.
29
INSECTEN Zuidelijke boomsprinkhaan (Meconema meridionale) in Kesse/-/o ..
Nobby Thys en Bart Creemers
30
De nachtvlinder fauna van het Hever/eebos en het Meerdaa/woud - Deel Il: Het Meerdaalwoud Bruno Bergmans
33
AMFIBIEÊN Leucistische Vuursalamander in het Meerdaalse water Gert Vanautgaerden en Kelle Moreau
40
VOGELS Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dij/eva/lei en omgeving, februari - maart 2009 Kelle Moreau
44
AANKONDIGINGEN EN ACTIVITEITEN Activiteiten
53
Foto cover: Adult Vuursalamander in Meerdaalwoud, foto en©: Gert Vanautgaarden
•
J
Il/
1