De Boomklever Juni 2009

Page 1

I Jaargang

Tijdschrift van de Natuurstudiegroep Dijleland •

I

! f/

37

-

juni

2009


,.SNATUURSTUDIEGROEP dij e a

J

Regionale werkgroep van

atuurpunt Studie vzw

natuur punt

Studie

De Boomklever

Bestuur •

Maarten Hen (voorzitter), Dorpsstraat 48, 3078 Meerbeek,

Driemaandel!jks tijdschrift van de

0473-244752

Natuurstudiegroep Dijlland. De

Kri Van

Boomklever brengt bijdragen over

charen (penningmeester), Korbeekstraat 27,

studie en beheer van de biodiver­

3061 Leefdaal, 02-7672638

siteit in het Dijleland en verschijnt

Monique Bekkers, Oostrem traat 4, 3020 Herent, 016-231338

viermaal per ;aar (maart, juni, sep­

Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 Dl5 bus3,

tember, december).

3000 Leuven, 0498-760722 •

Herwig Blockx, Rue du Culot 42, 1320 Tourinnes-la-Gro se,

Redactie

010- 62466

Hoofdredacteur: Bruno Bergmans

Bart Creemers, Frederik Lintstraat 77, 3000 Leuven,

leden: Herwig Blockx, Bart Cree­ mers, Frederik Fluyt, Maarten Hens, Kelle Moreau en Kris van Scharen

0496- 93106 Frederik Fluyt, Spitsberg 4, 3040 Huldenberg, 0479-920172

Jori Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393

Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877

Han

Roo en, Ab traat 101, 3090 Overijse, 02-6879518

worden verwacht op het redactiese­

André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184

Redactie-adres

Artikels, foto's en korte bijdragen cretariaat, p/a Bruno Bergmans e-mail: bruno.bergmans@scarlet.be

Werkgroep vogels

Het copyright van de teksten, il­ lustraties en foto's blijft bij de res­

Archivering en rapportering waarnemingen: Kelle Moreau (kelle.

pectievelijke auteurs, tekenaars en

moreau@gmail.com)

fotografen. Overname is mogelijk

Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.

mits hun uitdrukkelijke toelating en

com) •

Broedvogelprojecten, akkervogels: Maarten Hens (maartenhens@

Trektellingen: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com)

yahoo.co.uk)

bronvermelding Abonnement

Geïnteresseerden kunnen De Boomklever ontvangen door overschrijving van 8 € op rekening­ nummer 001-1552168-50 van de

Werkgroep zoogdieren •

Natuurstudiegroep Dijleland, met

Archivering waarnemingen: Kelle Moreau

opgave van naam en adres. Een

(kelle.moreau@gmail.com) •

steunabonnement kost 12 € of meer.

Vleermuizen: Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com) Ham ter: Maarten Hens (maartenhens@yahoo.co.uk)

Natuurpunt vzw

Natuurpunt is de grootste vereni­ ging voor natuur en landschap in

Werkgroep ongewervelden •

Vlaanderen. Ze telt 80.000 leden en

Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers

beheert 15.000 hectare natuurge­

(bart.creemers@gmail.com)

bied. Lid worden van Natuurpunt vzw kan door storting van 20 € op rekeningnummer 230-0044233-21. .natuurpunt.be

www

Werkgroep planten •

Themaverantwoordelijke: Joris Menten (pjoris@advalvas.be)

Opmaak omslag: Danni Elskens (Koloriet)

Website: www.natuurstudiegroepdijlel and.be

Opmaak binnenwerk: Kris van Scharen

Rondzendlijst Dijleland: tuur een blanco e-mail naar:

Druk: DCL-Print & Sign

dijlevallei- ubscribe@yahoogroups.com

Oplage: 200 ex. v.u.:

M. Hens, Dorpsstraat 48,

3078 Meerbeek

1

Il

L_ . _ ___ _ _ ___ __


erwondering. Genieten. Dierbaar. amsterzoektocht houdt halt bij jonge Haas, Leefdaal, juli 2008 (foto: Maarten Hens)

De Booml<lever

-

juni

2009

29


Zuidelijke boomsprinkhaan (Meconema meridionale) in Kessel-Lo

0

p 21 november 2008 gingen de

kinderen

van

Freinet­

school 'de regenboog' uit Kessel-Lo, onder begeleiding van juf Kristien Willems en Natuurpunt Educatie kriebelbeestjes zoeken in het na­ bijgelegen Michottepark (FS 2 l 37). De kinderen vonden verscheidene kleine diertjes en ook twee grotere beestjes trokken de aandacht. Het ging om twee vrouwtjes Zuidelijke boomsprinkhaan. De eerste waar­ nemingen van deze soort in het Dijleland. Bij navraag vonden de kinderen deze Zuidelij­ k boom prinkhanen op bomen en lruiken. Eerst observeerden we dat de prieten langer waren dan het li­ chaam. Vervolgens viel de geelwitte lengte treep op de kop en het halschild op. Zo wisten we dat het ging om een van de twee soorten boom­ prinkhanen.

sprinkhaan verward worden met de Zuidelijke boomsprinkhaan. Volwa sen individuen van de Zuidelijke boomsprinkhaan hebben korte vleu­ gels met netvormige be-adering. Juvenielen van de Boomsprinkhaan hebben ook korte vleugels, maar in de vleugel zie je dan enkel lengteader , zonder dwarsaders of netvormige tructuur. Door goed op de vleugeladering te letten, kan je dus zien of het om adulten of juvenielen gaat. Juvenielen van beide soorten zijn niet met zeker­ heid van elkaar te onderscheiden. Het feit dat we enkel vrouwtjes vingen, heeft wellicht te maken met het feit dat het laat op het jaar is. De mannetjes sterven enige tijd na de be­ vruchting, maar de vrouwtjes hun taak zit er pas op nadat de eitjes gelegd zijn en dus zijn zij later op het jaar waar te nemen dan de mannetjes.

Verspreiding De Zuidelijke boomsprinkhaan heeft een klein verspreidingsgebied dat in een recent verleden

Boomsprinkhaan of Zuidelijke boomsprinkhaan? In volwa en toestand heeft de Boom prinkhaan (Meconema thalas­ inum) lange vleugels (tot aan de achterknie) en de Zuidelijke boom­ prinkhaan kort vleugels. Vanzelf prekend heeft een onvolwasen Boom prinkhaan korte vleugel (omdat uil een prinkhaaneitje geen larve komt, maar een mini- prinkhaan) en kan deze juveniele BoomJO

De Boomklever ·

juni

2009

Boomsprinkhaan Meconema thalassinum, foto Bart Hanssens


Mannelijk imago Zuidelijke boomsprinkhaan, foto: Bert Prij

nagenoeg beperkt was tot Italië, Zuid-Frankrijk en westelijk Kroatië en Slovenië. Het is een van de soorten die omwille van het wijzigende kli­ maat een 'sprong' noordwaarts genomen heeft Inmiddel serland,

dook hij al op in Oostenrijk,

ederland, Zwit­

Duitsland,...

In

eder­

in de bomen. Zijn voorkomen is (tot nu toe?) beperkt tot (war­ mere)

tedelijke omgevingen. Omwille van de

gereduceerde vleugel

i

de soort wellicht niet

op natuurlijke manier hier terecht gekomen, maar als passagier met men elijk transport, hoe­

land werd de soort in 2008 alleen al in meer

wel er ook een denkpi te i

dan

port van plantgoed met prinkhanen(eitje ).

50

5x5

kilometerhokken

waargenomen.

De Zuidelijke boomsprin.khaan werd voor het eerst in België waargenomen in 1995 in Aische­ en-Refail (provincie

Namen) op een parking

langs een autosnelweg. Sinds 2000 zijn er ook meldingen uit Brussel en Gent en vanaf dan ko­ men er meer en meer meldingen. In 2008 waren er meldingen van over het hele land (behalve Limburg): Brussel, Gent, Mechelen, Turnhout, Oostende, Blankenberge.

T nventarisatie De Zuidelijke boomsprinkhaan lijkt in nog vele andere opzichten op de Boomsprinkhaan dan enkel de uiterlijke kerunerken. Bij beide oorten brengen de mannetjes van beide oorten geluid voort door met één van hun achterpoten op een substraat (blad, tak of

chors) te trommelen.

Bij de Zuidelijke Boom prinkhaan gebeurt dat trager dan bij de Boom prinkhaan. Het geluid

Het grote aantal waarnemingen van de Zuide­ lijke boomsprinkhaan in Nederland (tot op het eiland Vlieland) kan er op wijzen dat de soort momenteel veel algemener is in Vlaanderen dan gedacht. Ook de Boomsprinkhaan is algemener dan het lijkt omdat deze

die wijst op tran -

oorten niet erg opvalt

dat hierdoor wordt voortgebracht i echter zeer zacht en niet goed bruikbaar voor inventari a­ ties. Ook niet met behulp van een batdetector zoals dat wel erg effectief i

bij het zoeken naar

p1111ctnti i111n ) en de Zaag prinkhaan (Bnrbitite erricn11dn). de Struiksprinkhaan (Leptopliye

De Booml<lever

-

juni

2009

31


oorten worden voornamelijk waarge­

Boomsprinkhanen die met de bladeren uit

nomen in het najaar. De waarnemingen van

bomen vallen, vaak warme plekken op. Zoals

Zuidelijke Boom prinkhaan in Vlaanderen en

buitenmuren, maar ook wel eens binnenshuis

Nederland worden gedaan vanaf midden juli

als ze daartoe de mogelijkheid hebben. Ook

lot in november, met name vanaf september tot

Zuidelijke Boomsprinkhanen worden op deze

november, een zeldzame keer in december en

plekken vaak ontdekt, wellicht omwille van

zelf januari. Het lijkt erop dat mannetjes vooral

dezelfde redenen. Het loont de moeite om op

waargenomen worden in september. Voor de

zo'n dagen ook te zoeken naar platgereden

Boom prinkhaan geldt dat het begin van de

exemplaren op wegen en fietspaden onder

waarnemingen en het tijdstip van de waarne­

bomen.

B ide

mingspiek van mannetjes ongeveer een maand Voornamelijk in september worden waarne­

vroeger op het jaar liggen.

mingen gedaan van een of meerdere dieren voor

op een auto(ruit). Deze zijn vermoedelijk uit

prinkhanen is het kloppen van lage tak­

de bomen op geparkeerde of voorbijrijdende

ken van loofbomen en struiken. De dieren

voertuigen beland en liften zo passief mee

De

belangrijkste

deze

inventarisatietechniek

kunnen dan opgevangen worden met een om­

naar andere oorden. In Nederland zijn er zelfs

gekeerde paraplu, zoals onder andere bij inven­

redelijk wat waarnemingen van exemplaren

tarisatie van lieveheersbeestjes erg populair is.

die meeliften met de fiets . . .

Het i voornamelijk uit deze techniek dat blijkt dat de Boomsprinkhaan veel algemener is dan

Referenties

op ba is van waarnemingen die het resultaat

zijn van toeval. Het is aannemelijk dat hiermee

nen en krekels. KNNV Uitgeverij, Utrecht. 191 blz.

ook meer Zuidelijke Boomsprinkhanen kunnen

worden gevangen. Bij de Boomsprinkhaan lijkt

& van Wingerden W. (1997). De sprinkhanen en krekels

het erop dat vanaf half augustus deze techniek

van Nederland (Orthoptera). - Nederlandse Fauna 1.

echter minder doeltreffend is.

Nationaal Natuurhistorisch Museum, KNNV Uitgeverij &

Kleukers, R. & Krekels, R. (2004). Veldgids sprinkha­ Kleukers, R, van Nieukerken E., Odé B, Willemse L.

EIS-Nederland, Leiden. 416 blz.

De Zuidelijke Boomsprinkhaan en de Boom­

www.saltabel.org

prinkhaan behoren tot de weinige sprinkhaan­

www.waarnemingen.be

oorten in België die bijna volledig carnivoor

www.waarneming.nl

zijn. Ze verkiezen bijgevolg boomsoorten met een rijke entomofauna. Bij de Boomsprinkhaan i

dit vooral Eik en Hazelaar. Voor Zuidelijke

Boomsprinkhaan lijkt er een lichte voorkeur

Nobby Thys nobby.thys@natuurpunt.be

voor lep, maar er zijn hierover nog onvoldoende gegevens gekend om hier sluitende uitspraken

Bart Creemers

over te doen. Vrouwtjes leggen bij voorkeur

bart. creemers@gmail.com

hun eitjes af in de verweerde schors van oude bomen in de maanden oktober en november. Ze zijn dan opvallender op de stammen van bomen dan eerder op het jaar wanneer ze vaker tussen de bladeren leven. Toevallige waarnemingen van de Zuidelijke boomsprin.khaan worden vooral in de avond gedaan op lantaarnpalen en als bijvangst in de buurt van lichtbakken en smeer (mengsel van fruit en alcohol) bij nachtvlinderinventarisaties. Bij dagen in het najaar met veel wind zoeken

32

De Booml<lever

-

juni

2009


De nachtvlinderfauna van het Heverleebos en het Meerdaalwoud: een voorlopige tussenstand DEEL 11:

Eén excursie met licht werd gehouden half sep­ tember. Het was toen een mooie nazomeravond

Het Meerdaalwoud

met echter toch snel afkoelende temperaturen en een iets te felle maan (daar kan geen kwik­ lamp tegenop). Dankzij Kurt Boux konden we beschikken over één skinnerval die we van zons­ ondergang tot half twaalf lieten branden. Het

1

vers aangemaakte smeer (een mengsel van wijn

n de zomer van 2007 zijn we

en

met de Natuurstudiegroep Dij­

ten kan aantrekken) leverde geen bijkomende

leland voor het eerste gestart met nachtelijke

insectenexcursies

in

onze grootste bosdomeinen, het Heverleebos

en

het

woud. Aanvankelijk

Meerdaal­

voornamelijk

bedoeld als inventarisatie van Vlie­ gende herten

(Lucanus cervus), bleek

gaandeweg het succes voor nacht­ vlinderinventarisatie heel wat gro­ ter. In een reeks artikelen brengen we u het relaas van de resultaten die we tot hiertoe bereikten . In dit tweede deel gaan we in op het Meerdaalwoud.

uiker dat in die periode ook heel wat

oor­

soorten op waarschijnlijk omdat het te ver was aangemaakt en dus niet had kunnen gisten (of­ wel lag het aan de Chateau Migraine ...). Tijdens de zomer van

2008 werd opnieuw twee­

maal geïnventariseerd in het Meerdaalwoud. Er werd telkens gekozen om de skinnerval op te stellen aan de open plek langs de Kromme dreef middenin de oude eikenkem en niet zo ver van de Warandevijver, een zowel botanisch al

fau­

nistisch zeer waardevol gedeelte van het Meer­ daalwoud. Eind juli en eind augu tus inventari­ seerden we onder leiding van André Verboven telkens met één skinnerval die opstond van zonsondergang tot twaalf uur. Eind juli was het een zachte zwoele zomeravond. De zomer was voordien ongemeen nat en somber gewee t wat zich fors liet voelen in het gebrek aan dagvlin­ derwaamemingen. Eind augustu

moeten we

spijtig genoeg vlakbij een nest Hoornaar (Vespa crabo) gestaan hebben, want die kwamen in gro­ ten getale op het licht af, wat geen gunstig effect had op de nachtvlinderwaamemingen.

De zoekinspanning In het Meerdaalwoud werden in de zomer van

2007 twee excursies gehouden. Begin augustus werd er op een zwoele zomer­

Bijkomend werden er in de zomers van 2007 en 2008 in totaal ook 6 inventarisatie met licht ver­ richt in de omgeving van De Kluis tijden

het

jaarlijkse JNM-kamp eind juli en 5 nachten in

(1 nacht in 2007 2008). Hier werd wel telken de

hele nacht door gevangen.

avond in de omgeving van de Warandevijver rondgewandeld specifiek op zoek naar grote kevers. De Boomldever

-

juni

2009

33


De resultaten

Nachtvlinderfauna

Keverfauna

Macro nac htv I inders noteerden we in het

In het Meerdaalwoud werden tot hiertoe vier in­

Meerdaalwoud geen enkele waarneming van

ventarisatie verricht. Drie telkens aan de Krom­

het Vliegend hert. Deze soort blijkt in uitge-

me dreef en één in de omgeving van De Klui . Er

trekte bossen bijzonder moeilijk te observeren.

werd echter geen enkele keer in de piekperiode

1

et al in het Heverleebo

Tijden onze inventarisaties liep de vliegtijd van deze oort ook al op zijn laatste benen.

juni gezocht. Aan de Kromme Dreef leverden de inventari­ saties keer op keer minder op dan gehoopt. Dit

Maar niet getreurd, een andere doelsoort was

is vreemd aangezien het een mooie open plek

de Lederboktor (Prio11us coriarius). Deze liet

betreft aan de rand van de oude eikenkern in

zich wel mooi bewonderen. De Lederboktor is

een ecologisch heel waardevol deel van het bos.

een andere impo ante houtminnende kever. De

ormaal zou je hier een aantal voor Vlaanderen

laatste jaren is gebleken dat hij in onze bossen

heel zeldzame of zelfs nieuwe soorten verwach­

vrij algemeen voorkomt, dit in tegenstelling tot

ten. Aan De Kluis vloog er wel heel wat rond,

elders in Vlaanderen. De piektijd van deze kever

met ook weer Drymonia obliterata als opvallende

valt wel later dan die van het Vliegend hert, na­

gast.

melijk eind juli begin augustu . Deze kever bleek wel duidelijk door licht aangetrokken want in

Voor een overzicht van alle waarnemingen ver­

de omgeving van De Kluis kwamen er eind juli

wijzen we u graag naar tabel 1. In totaal werden

kinnervallen terecht. Aan de

79 soorten macronachtvlinders waargenomen.

2008 vijf in de

Kromme dreef werden diezelfde avond echter

Enkele van de grootste zeldzaamheden werden

g en waarnemingen verricht. Ook begin au­

eerder toevallig tijdens wandelingen overdag in

2007 werden op een avondexcursie twee

het bos gezien. Recent werd ook nog de alge-

gu tu

exemplaren waargenomen door boomstronken en de voet van grote bomen met een zaklamp af te zoeken. Rond deze periode werden op onze maillijst lende

ook

verschil­

waarnemingen

gemeld (vooral in het Heverleebos). Vers ge­ velde

boomstronken

zouden op deze soort een bijzondere aantrek­ kingskracht uitoefenen. In teg n telling tot het Vliegend hert blijkt deze oort in haar vliegtijd wel in flinke d nsiteiten voor te kom n zodat de trefkan aanzienlijk i .

Kleine lakrups Heterogenea asella, foto Wim Veraghtert

34

De Boomklever

-

juni

2009


mene Kleine voorjaarsspanner, een vroege lentesoort, voor het eerst waargenomen. De bijzonder te en attractief­ te soorten worden hieronder apart be proken.

Kleine slakrups De m e t bijzondere vondst was de Kleine slakrups (Heterogenea

a ella) van de familie van de la­ krupsen (Limacodidae) waarvan en ki ine populatie aanwezig in het Drongengoed (Oost­ Vlaanderen) en het Groot Schiet­ veld (Antwerpen). In Vlaams­ Brabant waren er tot hiertoe enkel oudere waarnemingen uit het begin van de vorige eeuw in het Zoniënwoud en in Halle. Het i

een soort van oude bos­

complexen.

Wim

Beukentandvlinder Drymonia obliterata, foto Wi111 Veraglitert

Veraghtert

ving op één nacht meteen 3 exemplaren in de

ontdekking van een populatie in het Hever­

omgeving van De Kluis. Dit wijst waar chijn­

leebos (zie deel 1 van deze artikel nreek ).

lijk toch op een belangrijke populatie.

Ook die andere bijzondere vertegenwoordi­

De soort is gebonden aan hoofdzakelijk Beuk

ger van de tandvlinders, de E doorntand­

en ook Eik. Hij is klein genoeg (5-llmm) om

vlinder werd in het Meerdaalwoud waarge­

te worden verward met

ommige micron­

nomen.

achtvlinders zoals de bladroller . Hij is te herkennen aan de combinatie van de vrijwel driehoekige voorvleugel met een sterk ge­

Kroonvogeltje

bogen voorrand en de dakvormige rusthou­ een

ding. Ze vliegen van eind mei tot half juli

Het Kroonvogeltje (Ptil odon cap11cina) i

in één generatie, gewoonlijk tijdens warme

vrij gewone, maar markante tandvlinder die

nachten. Soms zouden ze ook rondvliegen

we ook in het Meerdaalwoud tegenkwamen. "tanden"

aan

de binnenrand

van de

in de namiddag. De rups overwintert in vol­

De

groeid stadium in een galappelvormige co­

voorvleugel vormen in rusthouding een op­

con aan een blad of twijg.

vallende donkerbruine uitstulping aan de rugzijde. Op het borst tuk bevindt zich een ka­ rakteristieke grote kam die van boven crème­

Beukentandvlinder

kleurig is en als een

oort kroontj

naar voren

wijst, vandaar de naam. Aan De Kluis werden van de Beukentand­

Ze vliegen van half april tot begin september in

vlinder (Drymonia obliterata) op één nacht

twee generaties. De rup

zeven exemplaren gevangen. Genoeg dus

bomen, vooral Berk en Eik en overwinterl als

als bewijs voor een populatie van deze aan

pop in de grond.

leeft op diverse loof­

Beuk gebonden eerder typische Ardennen­ soort in het Meerdaalwoud, na de eerdere

De Booml<lever

-

juni

2009

35


Kroonvogeltje Ptilodon capucina, foto Bruno Bergmans

Rietvink

detailleerd overzicht van het voorkomen van deze mooie soort in onze regio verwijzen we u

Heel opvallend was de waarneming van meer­

graag naar een voorgaande editie van De Boom­

dere exemplaren van de Rietvink (Euthrix pota­

klever (Bergmans, B., 2007. De Spaanse Vlag

toria) eind juli aan de Kromme dreef. Deze soort

-Kroniek van een spectaculaire uitbreiding. De

is aan riet gebonden en werd daar dus middenin

Boomklever 35: 111-118).

het bos aangetroffen dankzij de nabijheid van de Warandevijver, in vogelvlucht zo'n kleine SOOm verwijderd van de waarnemingsplaats.

Bonte beer Dé spectaculairste vondst van de zomer van

Bochtige smele-uil

2008 was ongetwijfeld de waarneming van een

Bonte beer, ook in de buurt van De Kluis. Hier­ De Bochtige smele-uil (Photedes minima) is een

voor verwijzen we u ook graag naar het artikel

slank gebouwde, strokleurige uil (Noctuidae). De

in het vorige septembernummer van De Boom­

rups leeft in de stengel van Bochtige en Ruwe

klever (Boux K. & Bergmans B., 2008. De Bonte

smele. De soort overwintert als rups en de vol­

Beer: een nieuwe nachtvlinder voor het Dijle­

wassen vlinders vliegen van begin juni tot half

land. De Boomklever 36: 102-104).

augustus in één generatie. Het is een zeldzame soort die verspreid over het hele land kan wor­

Grote vierbandspanner

den waargenomen.

De Grote vierbandspanner (Xanthorhoe qua­

Spaanse vlag

drifasiata) is een lichtbruine tot grijsbruine

Deze zuiderse soort die recent oprukt in onze regio werd in de zomer van 2008 ook in de buurt van De Kluis waargenomen. Voor een meer geDe Boomklever

36

-

juni

2009

bandspanner (Geometridae) met een opvallend grijsbruine middenband over de vleugels met aan de buitenzijden twee zwarte lijnen en een donkere, enigszins uitgerekte middenstip. Ze


vliegen tu

en eind april en eind augu tus in één generatie. De vlinders vliegen vanaf de scheme.ring en

komen op licht. Overdag vliegen ze soms op vanuit struiken of vanop boomstammen. De soort overwin­ tert als jonge rups, maar verlaat op zachte winterdagen soms zijn schuilplaats om te foerageren. Diver e kruidachtige planten (vooral Walstrosoorten) kunnen als waardplant dienen. Het is een zeldzame oort die onder andere in vochtige oude loofbossen voorkomt. In België wordt ze vooral in het zuiden van het land waargenomen.

Macronachtvlinders van het Meerdaalwoud

Nederlandse naam

Latijnse naam

1

Rietvink

Euthrix potatoria

2

Kleine slakrups

Heterogenea asella

3

Braamvlinder

T hyatira bafis

4

Vuursteenvlinder

Habrosyne pyritoides

5

Tweestip-orvlinder

Ochropacha duplaris

6

Vuursteenvlinder

Habrosyne pyritoides

7

Berken-orvlinder

Tetheella fluctuosa

8

Melkwitte zomervlinder

Jodis lactearia

9

Zomervlinder

Geometra papilionaria

10

Paardenbloemspanner

ldaea seriata

11

Grote vierbandspanner

Xanthorhoe quadrifasiata

12

Hennepnetelspanner

Perizoma alchemillata

13

Grijze Stipspanner

ldaea aversata

14

Donker klaverblaadje

Macaria alternata

15

Klaverblaadje

Macaria notata

16

Geelbruine bandspanner

Plagodis pulveraria

17

Kleine Voorjaarsspanner

Agriopis leucophaearia

18

Geel Spannertje

Hydrelia flammeolaria

19

Oranje Dwergspanner

Eupithecia icterata

20

Gerande Spanner

Lomaspilis marginata

21

Gewone Heispanner

Ematurga atomaria

22

Berkenbrandvlerkvlinder

Pheosia gnoma

23

Gerande Spanner

Lomaspilis marginata

24

Geveerde Spikkelspanner

Peribatodes secundaria

25

Variabele Spikkelspanner

Afeis repandata

26

Zwartvlekdwergspanner

Eupithecia centaureata

27

Schimmelspanner

Dysstroma truncata

28

Gewone bandspanner

Epirrhoe alternata

29

Zwartbandspanner

Xanthorhoe fluctuata

30

Gele oogspanner

Cyclophora linearia

31

Marmerspanner

Ecliptopera silaceata

32

Gestreepte Goudspanner

Camptogramma bilineata

33

Gewone Spikkelspanner

Ectropis crepuscularia

34

Vlekstipspanner

ldaea dimidiata

35

Zwartkamdwergspanner

Gymnoscelis rufifasciata

36

Witte Schaduwspanner

Lomographa temerata

Soort

De Booml<lever

-

juni

2009

37


v

37

Wit Spannertje

Asthena albulata

38

Schermbloemendwergspanner

Eupithecia tripunctaria

39

Appeltak

Campaea margaritata

40

Kroonvogeltje

Ptilodon capucina

41

Esdoorntandvlinder

Ptilodon cucullina

42

Beukentandvlinder

Drymonia obliterata

43

Gestreepte landvlinder

Drymonia dodonaea

44

Donsvlinder

Euproctis similis

45

Rozenblaadje

Miltochrista miniata

46

Naaldboom beertje

Eilema depressa

47

Streepkokerbeertje

Eilema complana

48

Muisbeertje

Pelosia muscerda

49

Kleine beer

Phragmatobia fuliginosa

50

Grote Beer

Arctia caja

51

Spaanse Vlag

Euplagia quadripunctaria

52

Bonte Beer

Callimorpha dominula

53

Plat beertje

Eilema lurideola

54

Bosgrasuil

Apamea scolopacina

55

Huismoeder

Noctua pronuba

56

Volgeling

Noctua comes

57

Open-Breedbandhuismoeder

Noctua janthe

58

Hyena

Cosmia trapezina

59

Koperuil

Diachrysia chrysitis

60

Stro-uiltje

Rivula sericea/is

61

Bruine Snuituil

Hypena proboscidalis

62

Vierkantvlekuil

Xestia xanthographa

63

Donkere lepenuil

Cosmia affinis

64

Bochtige Smele-uil

Photedes minima

65

Lieveling

Timandra comae

66

Gamma-uil

Autographa gamma

67

Zilveren Groenuil

Pseudoips prasinana

68

Grote Groenuil

Bena bicolorana

69

Hazelaaruil

Co!ocasia coryli

70

Boogsnuituil

Herminea grisealis

71

Zuringuil

Acronicta rumicis

72

Donkere Marmeruil

Protodeltote pygarga

73

Groot visstaartje

Meganola albula

74

Gele Tijger

Spilosoma lutea

75

Gestippelde Houtvlinder

Zeuzera pyrina

76

Dennenpijlstaart

Sphinx pinastri

77

Dennenspinner

Dendrolimus pini

78

Bleke Eenstaart

Falcaria !acertinaria

79

Tauvlinder

Aglia tau

Tabel.l. Macronachtvlinders van het Meerdaalwoud. De zeldzame soorten staan in het vet. 38

De Boomklever

-

juni

2009


Mi cronachtvl i nders

verbazend mooi gekleurde nachtvlinders en wie weet wel een leuke kever links of rechts, houd

De micronachtvlinders die we aantroffen in het

dan onze maillijst in de gaten, want daarop zul­

Heverleebos en het Meerdaalwoud zullen in een

len de inventarisaties enkele dagen op voorhand

aparte bijdrage in een volgende Boomklever be­

aangekondigd worden.

sproken worden.

Besluit

Dankwoord In de eerste plaats wil ik de heer Meuleman

In het Meerdaalwoud werden tot hiertoe minder

bedanken voor het toestaan van deze inventa­

soorten dan verwacht aangetroffen. Dit kan aan

risaties. Ook dank ik de boswachter , de heren

l factoren te wijten zijn zoal : de precieze lo­

ackaerts en Van Den Bempt en de jachtver­

catie van de inventarisatie, de weer omstandig­

antwoordelijke, de heer Crieger voor de vlotte

heden, het seizoen, e.d.m . . .

praktische afspraken die deze inventarisaties

Toch lijkt het erop dat net als d e dagvlinderfau­

mogelijk maakten.

na ook de nachtvlinderfauna van het Meerdaal­

Mijn dank gaat ook uit naarArno T homaes voor

woud aanzienlijk verarmd i . Dit zou weleens te

al zijn expertise i.v.m. de inventari atietechnie­

maken kunnen hebben met het feit dat het bos

ken voor V liegende herten, naar André Verbo­

erg dichtgegroeid en homogeen is, met weinig

ven, Wim Veraghtert en Kurt Boux voor hun be­

open plekken en nauwelijks mooie geleidelijke

langeloze inzet en de vele leuke uurtjes aan hun

bosranden. Een hiermee samenhangend gebrek

skinnervallen en voor hun kritische suggesties

aan nectarplanten betekent dat heel wat nacht­

bij dit manuscript. Ik dank ook Piet De Becker

vlinder

onvoldoende voedsel vinden en dus

en Frank Vandersteen voor het uitlenen van de

niet meer aan hun trekken komen. Het contrast

Doode Bemde generator. Last but not least dan

met het Walenbos waar wel heel mooie mantel­

ik ook alle geïnteresseerde deelnemer

zoomvegetaties bestaan valt echt op. Hopelijk

inventarisaties.

v

aan de

kan ook het Meerdaalwoud met het nieuwe be­ heersplan evolueren naar een soort Walenbos wat de (nachtvlinder)fauna zeker ten goede zou

Bruno Bergmans

komen.

bruno.bergrnans@scarlet.be

In de hoop de komende jaren toch nog nieuwe soorten in dit grote boscomplex te kunnen op­ pikken (want er moeten hoe dan ook nog heel

Referenties

wat verrassingen verborgen zitten), zullen we de inventarisatieactiviteit spreiden en meer nieuwe gebieden onderzoeken. We denken met name aan de omgeving van de Dikke Eik, het Goden­ salon, de Mommedel en de omgeving van het militair domein (en dan voornamelijk het deel voormalig militair domein dat nu in beheer is vanANB).

De Prins W.O.: Catalogue of the Lepidoptera of Belgium, www.phegea.org Waring P. & Townsend M., 2006: Veldgids met alle in

achtvlinders.

ederland en België voor­

komende soorten. T irion Uitgevers B.V., Baarn. Boux K. & Bergrnans B., 2008. De Bonte Beer: een nieuwe nachtvlinder voor het Dijleland. De Boomklever 36: 102-104.

Een blik vooruit Dit artikel is een perfecte opmaat voor een

Bergmans, B., 2007. De Spaan e Vlag -Kroniek van een spectaculaire uitbreiding. De Boomkle­ ver 35: 111-118.

nieuw seizoen van nachtelijke insecteninventa­ risaties. Wilt u ook eens komen meegenieten van

De Boomklever

-

juni

2009

39


Leucistische Vuursalamander in het Meerdaalse water

V

oor mijn eerste bijdrage in de Boomklever kan ik meteen al

met iets leuks op de proppen ko­ men. Na een aantal weken Vuursa­ lamanders bekijken in ons geliefd

koelte van het bos door, om alleen 's nacht erop uit te trekken om insectenlarven en dergelijke te verorberen. Waterpartijen (Vuursalamander zouden

!echte zwemmer

zijn, zie box

1) wor­

den in het vroege voorjaar enkel door de vrouw­ tjes bezocht in het kader van het afzetten van de larven. Ze zijn in staat het sperma van de man­

Meerdaalwoud tijdens de donkere

netjes lange tijd in hun lichaam op te slaan en

uren vond ik in een voortplanting­

hun eieren inwendig te bevruchten en de lar­

spoel toch wel iets bijzonders ...

ven levend te baren in het water. Deze larven

zo, wanneer de omstandigheden geschikt zijn,

zijn - in tegenstelling tot hun ouders - uitgerust met kieuwen en groeien zo'n drietal maanden

Introductie

in hun poel tot de metamorfose zich voltrekt. Uiteindelijk ruilen de kleine salamandertje het water in voor een leven op het land.

Laat ons beginnen met een korte introductie

De Vuursalamander is daarmee de enige echte

op de Vuur alamander Salamandra salamandra.

landsalamander in ons land.

D ze vrij grote (totale lengte tot 20cm), plompe alamander bewoont in onze streken oude en vochtige loofboscomplexen. De volwassen die­ ren brengen hier heel hun leven in de vochtige

Adult Vuur alamander in Meerdaalwoud, foto Gert Vanautgaerden 40

De Boomklever

-

juni

2009


Box 1: Volwassen Vuursalamanders en water Wat de zwemcapaciteit van volwassen Vuursalamanders betreft bestaat er enige discussie. Dat het slech­ te zwemmers zijn (ze hebben onder meer geen zwemvliezen tussen de tenen) lijdt echter geen twijfel, maar dat vrouwtjes enkel daardoor het risico op verdrinking lopen bij het afzetten van de larven (Bau­ wens et al., 1996) is wellicht overdreven. Veelal gaan ze zelfs niet volledig het water in maar leggen enkel het achterlijf in het water. Maar er worden ook dieren geobserveerd die toch volledig het water ingaan (Hyla.flits

2005(2)),

al doen ze dat dan doorgaans op plaatsen waar houvast mogelijk is (ondieptes, een

tak in het water, drijvende watervegetatie, wierpakketten, rottend bladafval ....). Er moet in de meeste gevallen een tweede factor in het spel zijn om vondsten van dode Vuursalamandervrouwtjes in voort­ plantingswateren te kunnen verklaren. Zo kunnen de amplexus-greep van paarlustige Bruine Kikker­ mannetjes (Bauwens et al., 1996; Catthoor, 1997; Moreau, 1999, ook (te) steile oevers (Moreau, 1999,

2004;

Hyla.flits,

2005(2)) en vermoedelijk

2004) leiden tot uitputting en uiteindelijk het verdrinken van

Vuur­

salamandervrouwtjes. Anderzijds werd ook een soort 'barensnood' reeds aangehaald als doodsoorzaak, naar aanleiding van de vondst van dode Vuursalamandervrouwtjes in poelen zonder Bruine Kikkers, of buiten de voortplantingstijd van deze kikkersoort (Hyla.flits 2005(2)). Voor de volledigheid voegen we nog toe dat volwassen mannetjes na de metamorfose nooit meer naar het water terugkeren, de bevruchting gebeurt op het land door middel van een spermatofoor. amfibieën zich voortplanten . Ik documenteer de

Vuursalamanders in

individuele exemplaren aan de hand van foto's - de tekening is uniek voor elk individu - en ik

Meerdaalwoud

hou ook toegankelijkheid en ge chiktheid van

Ten zuiden van de taalgrens zijn Vuursala­ mander

in België nog relatief makkelijk te

vinden. In Vlaanderen daarentegen is deze soort zeldzaam, met ' kwetsbaar' al

huidige

Rode Lijst-status (Bauwens & Claus, 1996). Er zijn slechts enkele kleine populaties gekend waarvan de meeste in Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant voorkomen (Bauwens et al., 1996). In onze Leuvense regio is

de poelen in de gaten. Volgen de vakliteratuur zijn het veeleisende beestje die voor hun voort­ planting heldere en zuurstofrijke brongebieden in bossen nodig hebben, maar de praktijk leerde al dat ze onder meer in Meerdaalwoud (maar bv. ook in bosgebieden in het Oo t-Vlaamse Munte, Jooris,

2002) hun larven ook in verlandende bos­

poelen en zelfs in karrensporen kunnen onder­ brengen.

vooral de populatie van Meer­ daalwoud gekend. Het was alweer een tijd geleden dat iemand de Vuursalamander­ populatie in het Meerdaalwoud in de gaten hield. De laatste be­ richtgeving hierover in de Boom­ klever dateert inmiddels reeds van

2004

(Moreau,

2004).

Via dit

medium heb ik ook kennis ge­ maakt met dit boeiende beestje. Inmiddels heb ik het opvolgen

1 1

van de Vuursalamanders op mij

genomen en ga ik sinds dit jaar in het voortplantingsseizoen meer­

11 Il

i:

dere avonden het bos in naar de

r.

ons bekende poelen waar deze

Il

Larve Vuur ala111a11der, foto Raf Dieltje11 De Boomkleve"

-

juni

0

2009

41

t:


Eén witte tussen

Box 2: Zeg niet te gauw albino

de zwarten

In de praktijk wordt de term 'albinisme' zeer vaak gebruikt om abnormaal gekleurde indivi­

In het voorjaar van 2009 speurde ik in het ooste­

duen aan te duiden wanneer de normale kleur

lijke deel vanMeerdaalwoud (Mollendaalwoud)

van de huid, schubben, veren en/of haren ver­

tu

vangen is door wit. In gevallen waarbij dat niet

en 16/03/2009 en 04/04/2009 data naar Vuurverschillende adulte

over het hele lichaam het geval is wordt dan

leverde dit op 30/03/09 in de

gesproken over 'partieel albinisme'. Strikt ge­

belangrijkste poel ook 47 larven op, tijdens een

nomen worden de meeste dergelijke dieren op

telling amen met Raf Dieltjens en Martijn Van

deze manier eigenlijk verkeerd benoemd. Albi­

Roie. Deze waren allen normaal zwart gekleurd

nisme is het volledig ontbreken van melanine­

(met de kenmerkende gele pootbasisvlekken,

pigmenten (eumelanines en phaeomelanines)

zie foto) maar op 04/04/2009, bij een laatste con­

en komt enkel tot stand wanneer de drager ho­

trole met Roel Uyttenbroeck, vond ik ineens

mozygoot is voor het (recessief overervende)

alamanders.

aa t

Vuur alamander

13

ook een knalwitte larve terug (zie foto voor ver­

albino-allel. Ook in de ogen zit er in dergelijke

gelijking met normaal gekleurde larve). Deze

gevallen geen melaninepigment, waardoor het

was identiek in grootte en vorm aan de normale

doorschemerende bloed ze rood kleurt. Parti­

larven, en ook de lichtgekleurde vlekjes in de

eel albinisme bestaat volgens de letter van de

"ok els" van de pootjes waren bij de afwijkende

wetenschap der kleurafwijkingen dus niet, al­

larve aanwezig.

binisme is een zaak van alles of niets. De witte kleur van vele vermeende albino's (en nog veel meer 'partiële abino's') komt echter op een andere manier tot stand, en berust niet in het volledig ontbreken van melanines, maar in een veranderde afzetting van deze melanines waarbij delen van het lichaam (tot het gehele lichaam in extreme gevallen) pigmentvrij kun­ nen worden.

Boven:

Leucistische

larve

Vuursalamander

Rechts: normale larve , foto Roel Uyttenbroeck

a wat mailverkeer met Robert Jooris (Hyla) en Kelle Moreau bleek dat deze afwijkende larve geen albino was, zoals wij verkeerdelijk aannamen, maar als een leucistisch exemplaar

be tempeld moet worden. Vooral het ontbreken van rode ogen (die een albino wel zou hebben), en de aanwezigheid van de gele pootbasisvlek­ ken (die een albino niet zou hebben), zijn indi­ catief in dit verband (zie box 2).

Met dit artikeltje hoop ik dezelfde bewondering voor deze prachtige soort op te wekken die ik heb ervaren toen ik op zoek ging naar de Vuursala­ manders en ze kon bestuderen in hun natuurlijk milieu. Het is de bedoeling dat dit een vrijwillig project blijft dat over meerdere jaren uitgespreid wordt, en waarbij ook omgevingsvariabelen op­ gevolgd worden. U zult er dus ongetwijfeld nog meer van horen.

42

De Boomklever

-

juni

2009


Dankwoord [n het bijzonder wil ik Raf Dieltjens, Martijn Van Roie en Roel Uyttenbroeck bedanken voor hun hulp bij het "checken van de poelen", dit meermaals per week. Ook mijn vader en Kelle Moreau verdienen hier hun plaatsje voor hun hulp bij het lokaliseren van de poelen. Ten lotte wou ik Kelle nog bedanken voor zijn hulp bij dit artikel.

Referenties: Bauwens, D. & K. Claus (1996)

-

Status van de

amfibieën en reptielen in Vlaanderen. In: Verpreiding van amfibieën en reptielen in V laan­ deren (Bauwen , D. & K. Claus, Eds.), Lannoo, Tielt, België, p. 155-165. Bauwens, D., K. Claus & G. Catthoor (1996) -

Vuursalamander. In: Verspreiding van amfi­

bieën en reptielen in V laanderen (Bauwen , 0. & K. Claus, Eds.), Lannoo, Tielt, België, p. 32-37. Catthoor, G. (1997)

De bospoel van leven en

-

dood. De Wielewaal, 63:29-30. Hublé, J. (1985)

-

Courante viervoeters, Centrale

Raiffeisen.kas/Lannoo, Tielt, België. Hyla.flits (2005)

De 'Poel van de Dood' in het

-

Mollendaalbo . Hyla.flits, 2005(2):2. Jooris, R. (2002)

-

Vuursalamander in de do­

meinbossen van Munte. Hyla-nieuwsbrief, 2(2):6. Moreau, K. (1999)

-

Ontdek de Vuursalaman­

der Salamandra salamandra en ontmoet baltsende Houtsnippen Scolopax rusticola. De Boomklever,

27:29-32. Moreau, K. (2004)

-

De poel des doods. De Boom.

klever, 32:85-86.

Nöllert, A. & C. Nöllert (2001)

-

Vuursalaman­

der. In: Amfibieëngids van Europa (

öllert, A.

& C. Nöllert, Eds.), Tirion Uitgevers BV, Baarn,

Nederland, p. 172-178.

Gert Vanautgaerden & Kelle Moreau gertvanautgaerden@hotmail.com kelle.moreau@gmail.com

De Boomklever

-juni

2009

43


Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving, februari - maart 2000

D

it overzicht van opmerkelijke en

interessante

voornamelijk de periode februari -

(13/03), werden niet weerhouden.

vogelwaar­

nemingen in de Dijlevallei beslaat

2009

per (17/03), Paapje (18/03) en Sprinkhaanzanger

maart 2009. De bestreken

regio omvat de gemeenten Kor­ tenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-Heverlee, Huldenberg, Over­ ijse, Tervuren en de aangrenzende

Gebiedsafkortingen: WLS = Wilsele/Vijvers Bellefroid, LP = Kessel­ Lo/Leopoldspark, AVP = Heverlee/Abdij van Park, ZW

=

Oud-Heverlee/Zoete Waters, OH

= Oud-Heverlee/N,

OHZ

Oud-Heverlee/Z,

=

Oppem = weilanden tussen Bogaardenstraat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en NGB, NGB

=

Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV = Neerijse/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde) en SAR= Sint-Agatha-Rode/Grootbroek.

gebieden. De volgende rubriek zal de periode april - mei 2009 omvat­

Grauwe Gans Anser anser

ten. Waarnemingen worden voor 5

Grauwe Ganzen werden waargenomen te NGB

juni 2009 verwacht bij Kelle More­

Lomrnaert), OHZ (resp. 1, 2 & 3 ex. op 8/02, 7

au, Korenbloemlaan 5, 3052 Blan­ den, 0486/ l 2.58. 77, kelle.moreau@gmail.com

Slobeend,

Wintertaling,

Tafeleend,

Blauwe Reiger, Havik, Waterral, Kievit, Storm­ Zilvermeeuw,

Kleine

Mantelmeeuw,

Kerkuil, Steenuil, Bosuil, Ransuil, alle spechten, Veldleeuwerik, Graspieper, Grote Gele Kwik­ staart, Witte Kwikstaart, Kramsvogel, Koper­ wiek,

Glanskop,

Matkop,

Kuifmees,

Zwarte

Mees, Roek, Ringmus, Keep, Putter, Sijs, Kneu, Goudvink, Geelgors, Rietgors en alle exoten wer­ den niet in dit verslag opgenomen maar wel ver­ werkt. Ook enkele ongedetermineerde strandlo­ pers, onzekere waarnemingen van Roerdomp, Ooievaar en Kemphaan, en enkele zeer vroege gevallen van Groenpootruiter (28/02), Oeverlo44

De Boomklever

-

ex. op 14, 21, 28/02 & 16/03; L. Hendrickx, A.

(1 ex. over

op 22/02; F. Maes).

Kuifeend, Patrijs, Dodaars, Fuut, Aalscholver, meeuw,

& 15/03; L. Hendrickx), OHN (resp. 4, 1, 2 & 3

Boeckx, W. Desmet e.a.) en te Néthen

Waarnemingen van onder meer Knobbelzwaan, Krakeend,

(resp. 1, 2 & 2 ex. op 8, 27/02 & 2/03; I. Nel, JM.

juni

2009

Kolgans Anser albifrons 07/02

64 ex. ZW te Neerijse/Tersaert

(C. Carels)

Bergeend Tadorna tadorna Bergeenden waren tijdens de besproken peri­ ode onafgebroken aanwezig in de Dijlevallei ten zuiden van Leuven (versch. waam.). Dertig exemplaren op 18/02 te NGB (1. Nel) vormden de maximumconcentratie.

Smient Anas penelope Wie Smienten wou zien had de keuze tus­ sen OHZ (waarnemingen op 16 data - versch. waam.; max. 11 ex. op 14/02

-

L. Hendrickx, W.


Desmet,

J. Rutten e.a.),

GB (waarnemingen op

13 data - versch. waarn.; max. 10 ex. op 1/03;

I.

Nel) en OHN (waarnemingen op 9 data - versch. waarn.; max. 9 ex. op 5/03; I.

el).

ari - maart 2009 waargenomen te OHZ (7 data - versch. waarn.; max. 4 ex. op 28/02 & 7/03; el), Heverlee/Langestaart (5

data - ver ch. waarn.; max. 6 ex. op 25-26/02;

E. Toorman, R. Uyttenbroeck, T. Reher, W. Des­ 12/03;

J.

GB (8 data - versch. waarn.; max. 6 ex. op el) en LP (lm op 6 & 14/03; S. Goethals,

I.

ysten).

eerste

GB

(I.

el)

kleed te

GB

(E. Vanderhulst). Deze soort is een

zeldzaamheid in februari in de Dijlevallei. Grote Zilverreiger Casmerodius af bus Het was tijdens de besproken periode nog steeds zeer moeilijk om in de zuidelijke Dijle­ vallei rond te lopen zonder om de haverklap Grote Zilverreigers tegen te komen (versch. waarn.). Voor grote concentraties moest men echter elders zijn, want op een totaal van 145 ontvangen waarnemingen ging het slechts twee

Zomertaling Anas queruedula De

lm te

Op 24/02 foerageerde een ex. in adult winter­

Pijlstaarten werden tijdens de maanden febru­

m t),

14/02

Geoorde Fuut Podiceps nigricollis

Pijlstaart Anas acuta

L. Hendrickx, I.

Nonnetje Mergellus albellus

Zomertalingen

voor

2009 waren een koppeltje op 15/03 te SAR

(J. Menten e.v.a.).

adien

werd de soort hier nog op 5 data doorgegeven (versch. waarn.), met 2m l v op 19/03

(T.

Vandezande

e.a.) en lm2v op 27/03 Scharen, als

M.

(K. Van

Walravens,

Nel)

I.

maximumaantallen.

Andere

waarnemingsplaatsen waren

GB

-

(waarnemingen op 13 data vanaf 16/03 - versch. waarn.; max. 2m3v op 17/03 en 3m2v op 21/03; I.

el,

P. Goubau), Tervuren/Park KMMA (lm op 17 & 21/03;

. Ryckeboer,

B. P asau), AVP (2m2v op 18/03;

-�

R. Uyttenbroeck, P. Moysons, M. Bauduin), OHZ (resp. 3m, lmlv & 2mlv op 21, 22 & 28/03;

reau,

W. Desmet,

K. Mo­

J. Menten, L.

Hendrickx e.a.) en Oppem (resp. 3m & 2mlv op 22 & 28/03; S. Ho­ remans). Tafeleend Aythya ferina

x

Kuif­

eend Aythya fulicola 28/02-01/03

1

vrouwtje

te

NGB (L. Hendrickx) Krooneend Netta rufina 26/02 & 13-14/03 resp. 3mlv te NGB

lmlv

en

(I. Nel, L. Hendrickx,

]. Nysten e.a.) Een paartje Zomertaling te St-Agatha-Rode, foto Roel Uyttenbroeck

De Booml<lever

-

juni

2009

45


Rode wouw boven de Koeheide te Bertem, foto Eric Malfait 46

De Boomklever ¡

juni

2009


keer om het maximum van 5 ex., namelijk op 7/02

Bruine Kiekendief Circu aerugino us

te SAR

(A.

Via waarnemingen.be werd een waarneming

Boeckx). Slaapplaatsen werden af en toe gebruikt

van een vroege Bruine Kiekendief ontvangen

(l.

Nel,

J.

ysten) en op 1 6/03 te OH

door 1-4 ex. te Oud-Heverlee (L. Hendrickx) en

op 2/02 te OHZ (T. Reher). Typischer waren

Gastuche/Marais de Laurensart (B.

Eén

de vogels die op 14/03 het Bruine Kiekenvoor­

ex. trok op 1/03 over Huldenberg/Spitsberg (F.

jaar inluidden: een adult mannetje naar N over

F luyt), en een vreemde waarneming betrof een

Kwerps/

Grote Zilverreiger op 7 /02 langs een beek in het

Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt).

Margij bos te Loonbeek (D. Drukker).

den nog een ex. op 21/03 te Erps/Dorenveld (B.

Ooievaar Ciconia ciconia

ravens), 2 ex. op 28/03 te SAR

19/02

vrouwtje op 28/03 te OHZ (S. Horemans).

ef).

(G. Bleys) en een ex. naar

adien volg­

Markey), een vrouwtje op 27/03 te SAR 2 ex. ov r Heverlee/Lange taart (D. Van

(J.

over

(M. Wal­

ysten) en een

den Heuvel) 23/02

1

ex.

over

Korbeek-Dijle/plateau

(P.

Blauwe Kiekendief Circus cyaneus Blauwe Kiekendieven deden het met 46 waar­

Smet ) ca 10 ex. over Heverle

24/02

(med. L. Des-

met)

nemingen weer erg goed tijdens de behandelde periode (versch. waam.). Mannetjes werden ge­

25/02

3 ex.

0 over Leuven/centrum

(J.

Lam-

brechts, P. Hendrickx) 28/02

2 ex.

0 te

zien te Loonbeek/Ganspoel (8/02-13/03;

. Ryc­

keboer), Erps/Dorenveld (8/02, 16 & 20/03; P. éthen (M. Van den Eynde,

Moysons, R. Uyttenbroeck, A. Smet ), Vossem/

M. Van Lishout)

Vossemberg ( 1 2/02; E. De Broyer), Terlanen/

01103

Terlanenveld ( 1 5/02; H. Roosen),

12 ex. achtereenvolgens over

Huldenberg/Spit berg (F. F luyt), SAR

(J.

zeman (14/03; M. Lehouck), Bierbeek/plateau

ysten), de Doode Bemde (L. Hendrickx) en Kessel-Lo

(J.

Mentens)

Spitsberg (F. Fluyt)

+

+

1 3 ex. over Huldenberg/

1 ex.

0 te

eerijse

eerijse/Gan­

(J.

(22/03; T. Ysebaert), Tourinnes-La-Gro

e (25/03;

H. Blockx), in de Doode Bemde (28/03;

J.

ysten) en te OH

(28/03; S. Horemans).

ysten) 02/03

2 ex.

W te Oud-Heverlee/Ormendaal

28/02

(R. Uyttenbroeck)

6 ex. tpl te OHZ (W. Desmet,

07-08/03

Smelleken Falco columbarius 1 ex. te Heverlee/Langestaart

(W. Desmet)

S. Horemans) 15/03

4 ex. NO te Leuven/Gasthui berg (G.

Ryken)

Slechtvalk Fa/co peregrinu Het koppeltje Slechtvalken dat nu

eds 2 jaar

r

16/03

4 ex. NW te OHZ (A. Boeckx)

de Leuvense binnenstad onveilig maakt kon

22/03

l ex. W te Kessel-Lo (B. Van der

ook tijdens deze volledige periode nog veelvul­

Auwermeulen)

dig bekeken worden (ver ch. waarn. ), mee tal in de buurt van het Sint-P ietersziekenhuis waar

Rode Wouw Milvus mi/vu 22/02

sinds 28/01 van dit jaar een nestka t hangt. De

l ex. N te NGB (H. Blockx, M. Van

den Eynde, S. Horemans e.a.) 28/02

l ex. N te Bertem/Koeheide

(G. B ley s)

01103

l ex. N te Meerbeek/Pompstation (E.

Le Docte) 07/03 1 ex. N te Heverlee/Zwanenberg (G. Bleys) 08/03

1 ex. N te Leuven/station

2 1 /03

telkens 1 ex.

(J. Rutten)

(dubbeltelling mogelijk)

te Huldenberg/Spitsberg (F. F luyt), Leefdaal/ plateau (A. Smets) en Korbeek-Dijle/plateau (S. Horemans,

J.

Nysten)

22/03

1 ex.

te Bertem/Koeheide (G. Bleys)

27/03

2 ex.

te SAR (K. Van Scharen)

verwachtingen zijn hoog ge pannen, want er werd meermaals baltsgedrag va tgesteld,

en

ook éénmaal een paring waargenomen (op 28/02; B. Bergman ). Buiten Leuven/centrum werden Slechtvalken op de volgende data waar­ genomen: 04/02

1 ex. te

06/03

1 ex. te Heverlee/Langestaart

GB (W. Desmet)

(R. Uyttenbroeck, P. Moy on ) 14-15/03 1 ad te SAR (B. Creemer , 15/03

1 ex.

. Smet )

te Huldenberg/Spit berg

(F. F luyt)

i 1•

'

' Il

De Booml<lever

-

juni

2009

47

� �

Il


(J.

ysten, L. Hendrickx, F. Don­

deyne)

53 ex. NO (J. Rutten)

+

Heverlee

80 ex. NO (P. Gou­

bau) Leuven/Parkpoort

(W. Goussey) Kessel-Lo ex. (W. Goussey)

+

0

84 ex.

min. 2

ca 300 ex. NO

(S. Hublou) 18 ex.

Haasrode/zandgroeve 0 (K. Moreau) Blanden/Kartuizerstraat NO

(I.

50 ex.

Verhuizen)

Bierbeek

58 ex. NO (J. Robijns)

Hamme-Mille 80 ex. NO (M. Van den Eynde, M. Van Lishout) éthen

8 ex. NO (M. Van den

Eynde, M. Van Lishout)

Bontbekplevier Charadrius hiati­ cula 15/03

1 ex. te SAR (A. Smets, F.

Vandeputte, J.

Nysten,

L.

Hen­

drickx, I. Nel) 24/03

1 ex. te SAR

(I. Nel)

Kleine Plevier Charadrius dubius De eerste Kleine Plevier voor 2009 liet zich op 9/03 opmerken te SAR (S. Peten). De volgende twee doken op 14/03 op te NKV (L. Hendrickx, R. Uyttenbroeck, W. Desmet e.a.), waar op 15/03 nog één ex. aanwe­ zig was (G. Vanautgaerden). SAR werd evenwel de 'place to be' voor

Mannetje Blauwe kiekendief op jacht boven de plateau's, foto Eric Malfait

deze soort, met vanaf 15/03 waarnemingen op 12 data (versch. waarn.), en 9 ex. op 27/03 als

K raanvogel Grus grus adat er op 27/02 reeds 12 Kraanvogels naar 0 vlogen over Overijse/centrum (L. Petre), die op 28/02 gevolgd werden door 5 ex. naar NNO over LP (D. Vanautgaerden), werd 1/03 een ab­ solute hoogdag om Kraanvogels te zien over­ trekken in onze regio. Die dag werden er im­ mers maar liefst 19 Kraanvogelwaarnemingen ontvangen! Sommige groepen konden daarbij op verschillende plaatsen onderschept worden. Een opsomming per waarnemingsplaats: Huldenberg/Spitsberg

ca 40 ex.

+

23 ex. NO

(F. Fluyt)

0 (J.

SAR

23 ex.

Bertem

ca 30 ex.

48

De Boomklever

-

juni

2009

ysten)

+

Nel, M. Walravens). De eni­

vang te Heverlee/Langestaart, met resp. 1, 2, 4 & 2 ex. op 16, 18, 20 & 31/03 (R. Uyttenbroeck, E. Toorman, P. Moysons, T. Reher).

Goudplevier Pluvialis apricaria 26/02

14 ex. NO te Korbeek-Dijle/plateau (W.

Desmet) 28/02

28 ex. tpl te Korbeek-Dijle/plateau (W.

Desmet), 26 ex. NO te Huldenberg/Spitsberg (F. F luyt) 7 ex. NO te Moorsel (A. Smets), 2 ex. te

Haasrode/zandgroeve (K. Moreau), 1 ex. te

0 (M. Vanderhallen) ·

(I.

ge andere waarnemingsplaats betrof de zand­

01/03

ysten)

Korbeek-Dijle/plateau 11 ex. (J.

maximumaantal

76 ex.

Leefdaal/plateau (L. Hendrickx) 08/03

6 ad win tpl te Haasrode/zandgroeve


(D. von Werne)

op 28/03; R. Ghijsen),

13/03

waarn.; max. 10 ex. op 10/03; B. Pecceu),

2 ex. tpl te Korbeek-Dijle/plateau

KV (12 data - versch. GB

(J. Kempeneers)

(1 ex. op 26/02 & 1/03; W. Desmet, 1.

el), OHN

15/03

(resp. 2 & 1 ex. op 15 & 21-22/03; J.

ysten, L.

85 ex. NO te Huldenberg/Spitsberg

(F. Fluyt)

Hendrickx), OHZ (1 ex. op 22/03; J. Menten), ZW (1 ex. op 14/02, 14 & 28/03; L. Hendrickx, J.

Scholekster Haematopus ostralegus 1 ex. over Winksele (P. Collaerts) 03/03

Rutten e.a.), Pécrot/Grand Pré (1 ex. op 7/03; B. ef), SAR (29 data - versch. waarn.; max. 28 ex.

2 ex. te Heverlee/Campu Arenberg

18/03

Moysons, R. Uyttenbroeck)

+

(P.

2 ex. te Leuven/

op 30/03; I.

el) en Wilsele/dorp (1 ex. over op

16/03; R. Uyttenbroeck).

KBC-gebouw lang E314 (J. Tuerlinckx)

Watersnip Gallinago gallinago Kluut Recurvirostra avosetta 46 ex. te GB (1. el) 12/03

periode waargenomen in de Doode Bemde (11

12 ex. te Gastuche/Etang Paradis

15/03 (B.

Watersnippen werden tijdens de behandelde waarnemingen - versch. waarn.; max. 14 ex. op

ef)

12/02- I.

el), te OHZ (6 waarnemingen- versch.

waarn.; max. 12 ex. op 14 & 22/03 (L. Hendrickx,

Bonte Strandloper Calidris alpina

J. Menten e.a.), te Heverlee/ Lange taart (6 waar­

25/03

nemingen - ver ch. waarn.; max. 12 ex. op 31/03;

1 ex. te Gastuche/Etang Paradis (B.

ef)

T.

25, 26 & 28-29/03 resp. 7 ex., 2 ex. & 1 ad zom te SAR

(I.

el, B.

ysten, L. Hendrickx)

ef, J.

Sint-Agatha-Rode/Vette

(resp. 68 & 32 ex. op 25/02 & 9/03; S. Peten), te SAR (17 waarnemingen - versch. waarn.; max. (1 ex. op

21/03; P. Moysons), te Huldenberg/Spitsberg (1 ex.

Grutto Limosa limosa

1 0 op 21/03; F. Fluyt) en te Gastuche/Etang

Paradis (2 ex. op 22/03; P. Jacob).

over plateau tussen· éthen en

58 ex.

Bossut (H. Roosen)

Houtsnip Scolopax rusticola

15/03

07/03

14 ex.

te Huldenberg/Spitsberg

(F. Fluyt)

(B.

Tureluur Tringa totanus De eerste Tureluurs voor 2009 waren solitaire exemplaren te SAR (L. Hendrickx, A. Smets, F. Vandeputte e.a.) en te Gastuche/Etang P aradis (B. Nef) op 15/03. Te SAR werden vervolgens

1 ex. te

éthen/Etang de la Houlotte

ef)

12/03

1 ex. te Bertem/Bertembo (G. Bley )

21/03

1 ex. te Wijgmaal/Wijgmaalbroek

(M. Lehouck), 1 ex. te Huldenberg/Ij evallei (

. Vandenplas)

Kemphaan Philomachus pugnax

resp. 4, 2, 4, 2, 1 & 2 ex. opgetekend op 16, 17, 18,

13-14/03, 18-19 & 27/03

19-20, 21 & 24/03

ex. te SAR (I. Nel e.v.a.)

(I. Nel e.v.a.). Op 24/03 zat er

ook een Tureluur te Heverlee/Langestaart (R. Uyttenbroeck).

van

resp. 6 ex., 1 e . & 1

Zwartkopmeeuw Larus melanocephal11s 20, 21 & 22/03

Witgat Tringa ochropus Waarnemingen

Weide

16/03; A. Boeckx), te Erps/Dorenveld (1 ex. op

1 ex. te Pécrot/centrum (M. Walravens)

08/03

te

12 ex. op 31/03 - l . Dutoit), te OH

Wulp Numenius arquata 03/03

Reher),

Witgatjes

kwamen

van

Gastuche/Etang P aradis (5 data - B. Nef, P. Ja­ cob; max. 3 ex. op 25/03 - B. Nef), Gastuche/Ma­ rais de Laurensart (1 ex. over op 16/03; B. Nef), Heverlee/Langestaart (1 ex. op 26/02, 17 & 27/03; W. Desmet, R. Uyttenbroeck, M. de Beenhou­ wer), Huldenberg/Spitsberg (1 ex.

op 15/03;

F. F luyt), Korbeek-Dijle/weiden (2 ex. op 28/03; S. Horemans), Kwerps/Molenbeekvallei (1 ex.

resp. 2, 2 & 1 ad zom te Erp /

Dorenveld (A. Smets, P. Moysons)

Geelpootmeeuw Larus michahelli 25/03 1 subad te SAR (B. ef, I. l el) Pontische Meeuw Larus cachi11nan 14/02

1 ad te Pécrot/vijver (B.

15/02

1 ex. te

28/02

1 1 win te OH e

GB

(I.

ef)

el)

(L. Hendrick

De Booml<lever

-

juni 2009

49


ontvangen vanuit de Dijlevallei ten zuiden van

Ijsvogel Alcedo atthis De

trenge winterkoude van de voorgaande pe­

riode

noeide serieus in het Ijsvogelbestand van

de Dijlevallei. Er werd slecht

één februariwaar­

neming(!) ontvangen van deze soort die normaal niet in deze waarnemingenoverzichten verschijnt : 1 ex. op 28/02 te OH

(S. Vranckx). In maart

dook de soort gelukkig terug op te

GB, SAR

en AVP (versch. waarn.) maar de trefkans bleef bijzonder laag. In Tervuren (vijver Zoniënwoud) werd op 28/03 een ex. waargenomen

Leuven (versch. waam.). Een uitschieter betrof de groep van 70 ex. op 7 /03 te Pécrot/Grand Pré (B.

ef).

Rouwkwikstaart Motacilla ynrellii 16/03

lm te Erps/Dorenveld (A. Smets)

Zwarte Roodstaart Phoenicurus ochruros Eén februariwaarneming:

een zingend man­

netje op 20/02 te Leuven/centrum (W. Desmet).

(S. Boddington).

De eerste voorjaarswaarnemingen betroffen zin­

Boomleeuwerik Lullula arborea

7/03 (M. Hens) en te Leuven/centrum op 14/03

28/02

7 ex.

gende mannetjes te Meerbeek/Dorp straat op

0 te Huldenberg/Spitsberg

(F. F luyt) 01/03

0 te Huldenberg/Spitsberg 0 te Haasrode/zandgroeve

42 ex.

(F. F luyt), 7 ex.

(K. Moreau), 5 ex. tpl te Moorsel(A. Smets) 07/03

1 ex. te Korbeek-Dijle (W. Desmet)

11/03

1 ex.

(J. Rutten, K. Aerts). Roodborsttapuit Saxicola rubetra 13/03

16 & 21/03 (A. Boeckx, 16/03

0 te Leuven/centrum

lm te Moorsel (A. Smets) resp. 2 ad & lm te OH

J. Nysten)

lm1v te Kwerps/Zu urbeekvallei

(A. Smets)

(F. Van de Meutter)

19/03

1 ex. te Kwerps/Molenbeekvallei

Oeverzwaluw Riparia riparia

(B. Markey)

Op 15/03 vloog de eerste Oeverzwaluw voor 2009

21 & 22/03

over OHZ (J. Menten). De volgende ex. waren een

(S. Horemans, L. Hendrickx)

drietal op 21/03 te

GB (A. Smets, J.

ysten).

15/03

resp. 3m & lm te OHZ

lmlv te Herent/Kastanjebos

(R. Ghijsen) Boerenzwaluw Hirundo rustica Een Boerenzwaluw op 11/03 te Leuven/station (H. Roosen) was er wel erg vroeg bij, en was dan ook de eerste voor 2009. De vol­ genden werden op 15/03 gezien te SAR (3 ex.;

ysten) en OHZ

J.

(1 ex.; L. Hendrickx). Huiszwaluw Delichon urbicum Ook de eerste Huiszwaluwen voor 2009 waren aan de vroege kant: 3 ex. te

GB op 28/03

(L. Hendrickx, J.

·

ysten).

Waterpieper Anthus spinoletta Er werden voor de maanden februari en maart 2009 58 waar­ nemingen

van

Waterpiepers Met het eerste bladgroen verschijnen ook de eerste Roodborsttapuiten foto: Eric Malfait

50

De Boomklever

-

juni

2009


Cetti's Zanger Cettia cetti et

zoals

voor onze

Ij vogels

vreesden we tijden de afgelopen winter voor de populatie Cetti's Zangers die zich tijdens de eer­ ste jaren van de 21

e

eeuw in de

zuidelijke Dijlevallei ve tigde, en tot in 2008 nog steeds uitbreidde. Februari 2009 leverde

lechts 4

waarnemingen op te OH

(L.

Hendrickx, W. Desmet, A. Boeckx, ysten), maar in maart werden

J.

weer

regelmatig

waarnemingen

opgetekend te OH en in d

Dood

, OHZ, SAR

Bemde (versch.

waarn.). Een nieuwe locatie be­ trof

De eerste Boerenzwaluw? foto: Eric Malfnit

éthen, waar op 14/02 en 7/03 een ex. werd

waargenomen langs de Marbaise (B.

ef). barmsijs sp. Carduelis cabnret/flammen

Zwartkop Sylvia atricapilla De eerste Zwartkoppen voor 2009 waren een mannetje te Heverlee op 15/03 (Y. Vanden Bosch) en 2 mannetje te SAR op 22/03 (

. Ryckeboer).

Er werden in februari 2009 geen T jiftjaffen op­ getekend in het Dijleland. De eerste voorjaar waarnemingen betroffen zingende exemplaren te SAR op 1/03 (M. Hens) en te OHZ op 3/03

(J.

Rutten).

2 ex. te Winksele (B. Bergmans)

07/03

1 zingend ex. te OH

1 zingend ex. te Pécrot (M. Walra­

vens)

(J.

Menten) 31/03

1 zingend ex. te Heverlee/Arenberg-

park (P Moysons, R. Uyttenbroeck)

1 ex. te NGB

(L. Hendrickx,

Desmet)

15/02

2 ex. te Blanden/Korenbloemlaan (K.

Moreau) 01/03

1

ex.

te

1 ex.

Huldenberg/Spitsberg

0 te Huldenberg/Spitsberg (F.

Fluyt) 2 ex. l 0 te Haasrode/zandgroeve (K.

Moreau) Kruisbek Loxia curviro trn 22/02

2 ex.

te Huldenberg/Spitsberg (F.

Fluyt) 2 ex. te Mollendaalwoud/Weertse Dreef

Met 74 waarnemingen in

lechts twee maan­

den tijd (versch. waarn.) brak de Appelvink alle records. Vele vogelaar

kregen de soort ook

op hun voederplanken op bezoek. De groot te groep verbleef weer op het kerkhof langs de Ti­ volistraat te Heverlee, met re p. 15, 19, 18 en 30

J. Kempe­

Grauwe Gors E111beriza cn!a11drn 08/02

Grote Barmsijs Carduelis flammea W.

28/02

neers).

2 ex. te Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt)

01 & 04/02

1 ex. tpl te Huldenberg/

ex. op 3, 6/02, 5 & 6/03 (E. Toorman,

Kleine Barmsijs Carduelis cabaret 15/02

+

Appelvink Coccothrau tes coccothrnu tes

(W. Desmet)

1 zingend ex. in Mollendaalwoud

0

(K. Moreau, G. Vanautgaerden)

Vuurg oudhaan Regulus ignicapillus 13/02

1

Spitsberg (F. Fluyt)

28/02

13 & 31/03

13 ex.

01/03

Tjiftjaf Phylloscopus collybita

29/03

21/02

4 ex. te L efdaal/plateau (K. Van Scha-

ren) Samenstelling : Kelle Moreau, kelle.moreau@gmail.com

(F.

Fluyt) De Boomklever

-

juni

2009

51


Medewerkers en correspondenten : Kamiel Aerts, Raf Aerts, Hendrik Avercamp, Stijn Baeten, Mathieu Bauduin, Monique Bekkers, Bruno Bergrnans, Koen Berwaerts, Geert Bleys, Herwig Blockx, Pierre-Yves Bodaert, Stephen Boddington, Alain Boeckx, Vincent Bulteau, Tim Caers, Charles Carels, Paul Claes, Peter Collaerts, Bart Creerners, Jos Cuppens, M. de Beenhouwer, Marjan De Block, Benoit De Boeck, Erik De Broyer, Hugues De Gemier, Krista De Greef, Frans De Schampelaere, Louis Desmet, Wouter Desmet, Stefaan D'Espallier, Steven D'Hont, Francis Dondeyne, Daan Drukker, Nicolas Dûtoit, Matthias Engelbeen, Luc Everaerts, Frederik Fluyt, Philippe Funcken, Raf Ghijsen, Sven Goethals, Patrick Goubau, Werner Goussey, Annelies Haesevoets, Karl Harnrnarlund, Krien Hansen, Lies Havet, Luc Hendrickx, Pieter Hendrickx, Maarten Hens, Philippe Hermand, Marc Herrernans, Franck Hollander, Stefaan Horemans, Stefaan Hublou, Tim Huysegerns, Jacques Ide, Phi­ lippe Jacob, Michel Janssens, Marcel Jonckers, Jochen Kernpeneers, Jorg Lambrechts, Elfriede Le Docte, Marc Lehouck, Jan Lenaert, Iwan Lewylle, Benny L'Hornrne, Jean-Marie Lornrnaert, Patrick Luyten, F. Maes, Bram Markey, Thierry Martin, Gen Mayanagi, René Meeuwis, Joris Menten, Jeroen Mentens, Joachim Mergeay, Kelle Moreau, Pieter Moysons, Bruno

ef, Ingrid

el, Marc

oliet, Paul Nuyts, Johan Nysten, Pierre Op de Beeck, Thierry Ory, Jan Paenhuysen, Hervé

Paques, Bernard Pasau, Geert Pauwels, Bert Pecceu, Stephan Peten, Ludovic Petre, Thomas Reher, Jules Robijns, Rogier , Hans Roosen, Jos Rutten,

adine

iels Ryckeboer, Geert Ryken, Aissa Sarnir, Maarten Schurrnans, Hugo Sente, JB Se­

pulchre, Adriaan Seynaeve, Axel Smets, Philippe Smets, Lars Smout, Robby Stoks, Joeri Sykora, Julien Tayrnans, Frans Thys, Marita Tomballe, Erik Toorrnan, Jos Tuerlinckx, Roel Uyttenbroeck, Kasper Van Acker, Désiré Vanautgaerden, Gert Vanautgaerden, Herman Van Bosstraeten, Filip Vandekeybus, André Van De Laer, Frank Van de Meutter, Yves Vanden Bosch, Jos Vanden Eede, Maarten Van den Eynde, Dieter Van den Heuvel, Frank Van Den Houte, Nicolas Vandenplas, Filip Vandeputte, Bert Van der Auwerrneulen, Emilie Vanderhulst, Maarten Vandervelpen, Torn Vandezande, Hilaire Vanherwegen, Patrick Van Laethern, Magalie Van Lishout, Kris van Scharen, Frank Vassen, Irene Verhuizen, Patrick Ver­ sonnen,

oël Vervaecke, Dirk Von Weme, Paul Vranckx, Stijn Vranckx, Marc Walravens, Ignaz Wanders, Jan Waurnans,

Martine Wauters, Maarten Willems, Courtenay Willis en T. Ysebaert.

52

De Boomklever

-

juni

2009


Activiteiten 1 nsecteni nventarisatie

Trektellingen

12-Apostelenbos te Vossem

najaar 2009 Er zullen ook tijdens dit najaar zéker opnieuw

a: voor het maaien zondag

12

juli

trektellingen gehouden worden op het plateau van Leefdaal-Korbeek-Dijle.

2009

De omstandigheden zijn blijkbaar gunstig om de vanouds bekende plaats langs de bredeweg

• afspraak om 13u30 aan de kerk te Vossem

(vlak na het stuk holleweg) dit jaar opnieuw in­

• leiding: Bart Creemer (Bart.Creemers@gmail. com); 0496.893106 met de medewerking van Joris

Menten,

Els

Lommelen

en

Kris

van

Scharen(conservator)

tensief te gebruiken. Er zijn geen vaste datums maar bij 'gunstig trekweer' mag u zeker éen of meerdere tellers verwachten vanaf zonsop­ gang. De

SGD werkt zeker ook mee aan de

simultaan-trektellingen tijdens het eerste en derde weekend van oktober.

b: een maand nà het maaien

zaterdag 22 augustus

2009

•afspraak om 13u30 aan de kerk te Vossem • leiding: Bart Creemers(Bart.Creemers@gmail. com); 0496.893106 met de medewerking van Joris

Menten,

Els

Lommelen

en

Kris

van

Scharen(conservator)

Avondexcursies lente/zomer 2009 Er zal ook tijdens deze zomer zéker opnieuw een Nachtvlinderexcurise gehouden worden. Vermits deze sterk afhankelijk is van gunstig weer, zullen uur en datum via de Dijleland maillijst bekend gemaakt worden •Coördinatie : Bruno Bergmans

De Booml<lever

-

juni

2009

53


Inventarisatie Hamsters Ook deze zomer hamsteren met de natuurstudiegroep

Iedereen is van harte welkom om mee te speuren naar deze akkerknagers. De va te inventarisatiedagen

(+ verantwoor­

delijke) staan hieronder aangegeven. i et al

de voorbije jaren brengen we met de 1 a­

tuur tudiegroep Dijleland deze zomer de Hamterpopulatie op het plateau tus en Korbeek­

Dijle, Bertem en Leefdaal in kaart. In een v� �t telgebied van 2 km2 trachten we zoveel mogelijk geoogste graanakkers te onderzoeken op de aan­ wezigheid van hamsterburchten. Tu

en midden juli en eind augustus lopen we

éénmaal per week de recent geoogste graanak­ kers af. De excursies gaan door op woensdag­ avond, met telkens afspraak om 19u00 op het krui punt van de Blokkenstraat, Bredeweg en Delle te Korbeek-Dijle. Laatkomers vinden ons op en rond de akkers in de onmiddellijke omgeving. Bij twijfel contac­ teer j

best Maarten Hens (maartenhens@yahoo.

co.uk, 0499 54 26

51).

Woensdag 22/07, dinsdag 28/07 (Maarten Hens)

Woensdag 05/08, woensdag 12/08 (Kri Scharen, 0475 343529)

Woensdag 19/08, woensdag 26/08 (Maarten Hens) Aangezien geoogste graanakkers bij gun tige weersomstandigheden vrij snel ingeploegd worden, is het soms van belang flexibel te kunnen inspelen op het verloop van de graan­ oogst. aast deze zes 'vaste' excursie

De Boomklever

wordt er

daarom ook geïnventariseerd op andere da­ gen. Deze tochten worden één tot enkele da-

1 lam terburcht op geoogste tarwe-akker, Leefdaal, 19 augustus 2008 (foto: M. Hens) 54

Van

-

juni

2009


Onfortuinelijke hamster, verkeersslachtoffer, Bertem,

13 juni 2009 (foto's: M. Hen )

gen voordien gepland en aangekondigd via de yahoo-mailgroep van de

atuurstudiegroep.

Opnieuw verkeersslachtoffer Hamster

Tijdens een ochtendlijk bezoek aan het plateau van Korbeek-Dijle vond Geert Bleys op 13 juni 2009 een dode Hamster op de Blokkenstraat te Korbeek-Dijle (Bertem). Het dier was nog zeer gaaf en was allicht in de uren voordien aangere­ den. Het betrof een fors

(415 g), volgroeid man­

netje. Het dier werd voor verder morfologisch en genetisch onderzoek overgemaakt aan het Alterra in Wageningen, Nederland. Deze 'waarneming' doet denken aan een gelijk­ aardige vondst op de Blokkenstraat op

29 mei

2005, ook van een mannetje.

De Booml<lever

-

juni

2009

55


rN@��c@l�d��� zondag 13 september 2009 een brede waaier van activiteiten vanaf 08u00 tot 18u00

Koeheidedag Een hele dag in en over het natuurre ervaat de Koeheide met info over fauna en flora van de Koeheide, prijsuitreiking childderwedstrijd: Koeheide in de verf, cafetaria, kinderanimatie, infostands rond natuur, vele themawandelingen op de Koeheide Locatie: Gemeente chool

an Bertem

Doorlopend landschapsposten op de Koeheide over de fauna en flora van de Koeheide over de vogels, de vlinders, de levendbarende hagedissen, hazelwormen, kruiden en bloemen,biodiversiteit van de Koeheide.

Een hapje en een drankje wilde kruiden- oep (met brood en wilde kruidenboter) d'ao baan-omelet (omelet boerenwormkruid) 'heide-witje' (broodje met platte kaas en kruiden) broodje holl. kaas+ bieslook Verkrijgbaar de hele dag door. Locatie: Gemeenteschool van Bertem

Koeheide in de verf. l 4u00: voor telling schilderwedstrijd en prijsuitreiking Locatie: Gemeente chool van Bertem

Wandelingen Om 8u00 vertrekt er een vroege vogelwandeling. Mogelijkheid tot ontbijt na de wandeling. Vanaf 1 OuOO tot l 8u00 starten er om het uur gegidste thema- en natuur- en landschapswandelingen.

(6 tot 12 km) Tijdens de wandeling zijn er ontmoetingen met de schaapsherder en zijn kudde... ,landschapsposten, koeheideschilders en dichters., Zelf gaan wandelen met het nieuwe wandelplan kan ook. Hier kan je kennis maken met dit indrukwekkende landschap, wijdse vergezichten, bloedmooie natuur, ...

Avon(a)tuurtochten

voor kinderen georganiseerd door de jeugdbond van

atuurstudie en Milieubescherming. Er worden

twee tochten voorzien met start om 11 uOO en l 5u00 Locatie: Startplaats is de Gemeenteschool van Bertem

de

56

Een organisatie van atuurpunt-afdelingen Leuven, Land van Voer, Ilse en Laan,

De Boomklever

-

juni

2009


A

el

Invasie van Distelvlinders... HÊt event van het voorjaar was ongetwijfeld de massale doortrek van Distelvlinders medio mei. Gedurende meerdere dagen was de continue stroom Distelvlinders die onze regio over­ spoelde werkelijk ongezien. En nu maar hopen dat dit de voorbode wordt van een mooie, lange insectenzomer!

Foto: Marc Herremans


Inhoud .

.

EDITORIAAL Verwonderinig. Genieten. Dierbaar.

29

INSECTEN Zuidelijke boomsprinkhaan (Meconema meridionale) in Kesse/-/o ..

Nobby Thys en Bart Creemers

30

De nachtvlinder fauna van het Hever/eebos en het Meerdaa/woud - Deel Il: Het Meerdaalwoud Bruno Bergmans

33

AMFIBIEÊN Leucistische Vuursalamander in het Meerdaalse water Gert Vanautgaerden en Kelle Moreau

40

VOGELS Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dij/eva/lei en omgeving, februari - maart 2009 Kelle Moreau

44

AANKONDIGINGEN EN ACTIVITEITEN Activiteiten

53

Foto cover: Adult Vuursalamander in Meerdaalwoud, foto en©: Gert Vanautgaarden

J

Il/

1


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.