J Jaargang
-
�
--
Tijdschrift van de Natuurstudiegroep Dijleland •
I
111
38
-
maart
20 II
N � : UUR STUDIEGROEP S ; IJ e
Regionale werkgroep vn11 Natuurpunt Studie
vzw na tLJ LJ rp Lint
tud•e
De Boomklever
Bestuur
Bart Creemer (voorzitter), Aarschotsesteenweg 420,
Driemaandelijks tijdschrift van de
3012 Wilsele, 0496-893106
Natuurstudiegroep Dijleland. De
•
Boomklever brengt bijdragen over
Kri Van Scharen (penningmeester), Korbeekstraat 27,
•
studie en beheer van de biodiver
3061 Leefdaal, 02-7672638
siteit in het Dijleland en verschijnt
Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 DIS bus3,
•
viermaal per jaar (maart, juni, sep
3000 Leuven, 0498-760722
tember, december).
Herwig Blockx, Rue du Culot 42, 1320 Tourinnes-la-Grosse,
•
010-862466
Redactie
•
Frederik Fluyt, Rapengang 24 bus 4, 3000 Leuven, 0479-920172
Hoofdredacteur: Bruno Bergmans
•
Maarten Hens, Dorpsstraat 48, 3078 Meerbeek, 0473-244752
leden: Herwig Blockx, Bart Cree
•
Joris Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393
•
Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877
mers, Frederik Fluyt, Maarten Hens, Kelle Moreau en Kris van Scharen
•
Hans Roosen, Abstraat 101, 3090 Overijse, 02-6879518
•
André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184
Redactie-adres
Artikels, foto's en korte bijdragen worden verwacht op het redactiese cretariaat, p/a Bruno Bergmans
Werkgroep vogels
e-mail: bruno.bergmans@scarlet.be
Archivering en rapportering waarnemingen: Kelle Moreau (kelle.
•
moreau@gmail.com) •
Het copyright van de teksten, il
Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.
lustraties en foto's blijft bij de res
com)
pectievelijke auteurs, tekenaars en
Broedvogelprojecten, akkervogels: Maarten Hens (maartenhens@
•
yahoo.co.uk)
mits hun uitdrukkelijke toelating en bronvermelding
Trektellingen: Frederik Fluyt (frederik.fluyt@gmail.com)
•
fotografen. Overname is mogelijk
Abonnement
Geïnteresseerden kunnen
Werkgroep zoogdieren
De Boomklever ontvangen door
Archivering waarnemingen: Kelle Moreau
overschrijving van 10 €op reke
(kelle.moreau@gmail.com)
ningnummer 001-1552168-50 van
•
Vleermuizen: Hans Roosen (roosenhans@yahoo.com)
de Natuurstudiegroep Dijleland,
•
Hamster : Maarten Hens (maartenhens@yahoo.co.uk)
•
met opgave van naam en adres. Een steunabonnement kost 15 €of meer. Natuurpunt vzw
Werkgroep ongewervelden •
Natuurpunt is de grootste vereni
Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers
ging voor natuur en landschap in
(bart.creemers@gmail.com)
Vlaanderen. Ze telt 87.000 leden en beheert 17.000 hectare natuurge bied. Lid worden van Natuurpunt vzw kan door storting van 24 €op
Werkgroep planten •
rekeningnummer 230-0044233-21.
Themaverantwoordelijke: Joris Menten {pjoris@advalvas.be)
www.natuurpunt.be
Website: www . n a t u u r s t u die g roe pdijlela nd .be
Druk: www.Koloriet.info Oplage: 200 ex.
Rondzendlijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar :
dijlevallei-subscribe@yahoogroups.com
v.u.:
B. Creemers, Aarschotsesteenweg 420
- 3012 Wilsele
•
'
•
1 nstant succes In de vorige septembereditie van De Boomklever brachten we u een inkijk in de instrumenten die de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) dankzij de vergroening van het Europese landbouwbeleid in handen gekregen heeft om de biodiversiteit in onze landbouwgebieden op te krikken. De afgelopen winter was de eerste winter dat er in het kader van deze beheersovereenkomsten op verschillende plekken in onze regio graanstroken bleven staan om onze akkervogels de winter door te helpen. Ook de schaarse akkerreservaatjes in onze regio hadden vroeger in combinatie met het graan dat soms voor de Hamsters bleef staan, al heel wat succes. Maar dankzij deze beheersovereenkomsten zijn er nu meer percelen die ook meer verspreid liggen. Het is opvallend welk aanzuigeffect al deze percelen één voor één op onze akkervogels hadden. Van een instant succes gesproken. Op een mooie heldere januaridag had ik het geluk zelf met eigen ogen te mogen delen in dit succes. Een winterse wandeling op het plateau van Leefdaal leverde vroeger veelal desolate, kale akkers op. Nu echter kon je van het ene bosje naar de andere houtkant wandelen met telkens strategisch ernaast een mooi overblijvend graanperceel. Telkens zaten tientallen Geelgorzen als kleurige kerstballen in de omringende struiken. Zelfs de aarzelende zang van de zeldzame Grauwe gors weerklonk terug op ons plateau. Bij tellingen werden ongeziene aantallen bereikt van honderden Geelgorzen en tot 15 Grauwe gorzen. Het was ook opvallend hoe ook andere vogels zoals Rietgorzen, Kepen en Vinken deze percelen wisten te vinden. Zelfs de Blauwe kiekendieven leken van het ene perceel naar het andere te kruisen op zoek naar een hapklare brok. Het is leuk dat zulke maatregelen al van bij de start zo'n mooie resultaten opleveren en zo duidelijk aan een behoefte blijken te voldoen. Er is echter nog een hele weg te gaan om terug een gezond evenwicht te herstellen tussen onze rechtmatige moderne landbouwbehoeften en een terug echt levend platteland. Want dat betekent terug broedende Grauwe gorzen, ronkende Zomertortels, een gezonde populatie Hamsters en wie weet wel een broedende Grauwe kiekendief en Grauwe klauwieren in gezonde houtkanten die terug zoemen van het leven. Zo vond ik het ook jammer dat we er ondanks deze nieuwe maatregelen niet in geslaagd zijn deze winter de Ruigpootbuizerds voldoende voedsel aan te bieden zodat ze nog wat langer op het plateau konden blijven rondhangen. In zuidelijk Flevoland in Nederland zijn ze daar wel in geslaagd. In één gebied zaten daar afgelopen winter tot 3 Ruigpootbuizerden en 6 Blauwe kiekendieven samen! Het gaat dan wel om een perceel van maar liefst 54 hectare dat werd ingezaaid met verschillende granen en is geëvolueerd tot een kruiden- en faunarijke akker. Dit fantastische project werd tot stand gebracht door Staatsbosbeheer, de Nederlandse tegenhanger van ons Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). We zitten hier natuurlijk iets krapper met onze schaarse open ruimte, maar ik hoop toch dat er in de toekomst ook hier een voldoende fijnmazig netwerk kan ontstaan van akkernatuurmaatregelen die al dit moois terug mogelijk maken.
Bruno Bergmans Hoofdredacteur De Boomklever
De Boomklever - maart 201 1
Hazenpootje - foto: Dirk Hennebel Rijdend met de wagen over de Leuvense veste11 werd ik steeds weer afgeleid door de weelderige vegetatie op de 111iddenberm van de Erns111e /�11elensvest. De 11ie11wsgierigheid won het van de gebrnikelijke hnnst. Zo mankte ik voor het eerst ke1111is met een terrein dat me hvee jnnr lang kon blijven boeien. Omri11gd door drukte, Inwaai en verkeer en toch het gevoel alleen te zijn, afgesloten vn11 alles. Kijken en zoeken. Natuurbeleving in de stad.
Een rijke
als Smalle weegbree, Gewoon duizendblad,
flora
Hopklaver, V oederwikke, Gewone rolklaver, Al
nel werd duidelijk dat er sprake was van
een
op botanisch gebied zeer waardevolle
ituatie door het voorkomen van verschillende
Rode
klaver,
Jacobskruiskruid,
Zachte
ooievaarsbek, Gewone hoornbloem, Gewone Vertakte
paardenbloem,
leeuwentand,
gradiĂŤnten. V ooreerst beginnen we vanuit een
Liggende klaver en Gewone ereprijs betrekkelijk
banale
snel hun plaats in het grasland. De gewone
graslandsituatie
onder
gazonbeheer
met soorten als Witte klaver, Engels raaigras, Kruipende boterbloem,
Madeliefje,
tredvegetatie
met
Straatgras,
Varkensgras
Gewone
en Grote weegbree ontbreekt niet. Gewoon
brunel, Veldbeemdgras, Rood zwenkgras en
reukgras, Gewoon biggenkruid, Muizenoortje,
Gestreepte witbol. Bij een niet bemeste situatie,
Gewoon struisgras, Schapenzuring en Gewone
en zonder gebruik van herbiciden vinden soorten
veldbies
Kleine rupsklaver - foto's: Dirk Hen11ebel 2
De Boomklever
-
maart 201 1
indiceren
een
zekere
schraalheid.
droge, open plaatsen op kalkhoudende grond of
steenachtig
substraat.
Kleine
rupsklaver
(rode lijst) is een zeer kleine eenjarige plant en
komt
tegenwoordig
aan de ku t voor. Ze
vrijwel
alleen
nog
taat op open, zonnige
plaatsen met een open grasmat, die wordt beweid of betreden. Van nature komt ze voor in de binnenduingraslanden op kalkhoudende, zandige grond. De op het terrein voorkomende populatie de
Kleine
grootste
rupsklaver zou
binnenlandse
wel eens
populatie
van
Vlaanderen kunnen zijn. We vinden hier dus voor een groot deel
oorten die van nature
gebonden zijn aan standplaatsen van zeeduinen. De berm krijgt 's winter
ongetwijfeld een heel
deel strooizout te verwerken. Het is dan ook helemaal niet raar dat Hertshoornweegbree die alleen door bepekeling met strooizout in het binnenland kan doordringen - door andere
Grijskruid - foto: Dirk Hen11ebel
min of meer zouttolerante soorten vergezeld wordt.
Interessante
oorten
van
halfnatuurlijke
Er ontstaat een situatie waarbij de
bepekeling planten uitsluit en juist kansen
treepzaad,
geeft aan andere soorten. Op soortgelijke rulle
Veldzuring, Margriet en Scherpe boterbloem.
plaatsen die niet of minder aan bepekeling
Goudhaver
blootgesteld zijn vinden we andere planten.
graslanden
zijn
hier
treedt
Groot
plaatselijk
dominant
en
aspectbepalend op de voorgrond. Fluitenkruid
V roegeling is een zeer kleine, eenjarige plant
weet
gazonregime,
en groeit voornamelijk op zand- en leemgrond.
als populatie, amper in stand te houden en
Grijskruid is een eenjarige zomerbloeier en is
kenmerkt
vanuit de steppengebieden van Midden-AziĂŤ
zich,
onder meer
dit
strikt
niige hooilandsituaties.
bij al kunnen we hier
Al
preken over een matig
voed elrijke grasland met plaatselijk soorten
als neofiet over Europa uitgezwermd en werd vaak met graan aangevoerd.
uit droge graslanden op zand (naargelang de 'aangevoerde' grondsoort?). Soorten
van
mantel-zoomvegetaties
Klimopereprijs, Speenkruid, Kraailook,
Geel
Maarts viooltje,
nagelkruid
vogelmelk ontbreken niet.
als
en
Gewone
Hier worden ze
uitbundig vergezeld van Gewone bermzegge. Een andere, interessante, waardevolle en ook soortenrijke vegetatie vinden we echter vooral op die plaatsen waar de grond los en rul is en geĂŤxposeerd naar de zon.
Een normale
vegetatie krijgt hier geen kansen. De meeste soorten zijn klein, eenjarig en houden van een open, droge, warme, voedselarme standplaats. Muurpeper is een succulent. Door zijn vlezige kleine bladeren is er een geringe verdamping en is hij in staat om op erg droge plaatsen te leven. Hertshoornweegbree bezit heel weinig concurrentievermogen,
verdraagt
veel
zout
en kan tegen vernatting en verdroging. Op minder verstoorde plekken blijft zij klein en weet zich permanent te vestigen. Kandelaartje is een eenjarige plant die groeit op zonnige,
Hnze11pootje- foto: Dirk He1111ebel De Boomklever - maart 201 1
3
Grijze za11dbijrnm1 & Grijze za/l(fbijvro11w - foto's: Dirk He1mebel
Grijskruid - ook Molenbloem genaamd - is fel
schachten, loodrecht naar beneden. Beneden
achteruitgegaan maar ve tigt zich graag op
vertakken deze schachten zich in meerdere
zonnige, open, droge en zandige hellingen.
zijgangen waar aan het einde de verbrede
Grote zandkool is een overblijvende plant die
broedcellen zitten. Voor hun stuifmeel zijn
vanuit de Mediterrane regio ons land bereikt
deze bijen afhankelijk van wilgen die zich niet
heeft. In het binnenland is zij min of meer
meer dan 245 meter van hun nestplaats mogen
gebonden aan verstoring en groeit ze vaak in
bevinden.
de nabijheid van steden, waar het 's zomers toch vaak net enkele graden warmer is dan
De aanzet tot een beter beheer
op het platteland. Hazenpootje is een kleine een- of tweejarige plant en is een soort van
In 2009 werd alles zeer snel en met korte
zonnige, min of meer open plaatsen op zure,
tussenpozen
kalkarme,
amper de kans om te bloeien.
deze
niet
stuivende
zandgrond.
Ook
oorten vinden hun meest natuurlijke
tandplaats in of achter het duinengebied. Een enkele keer is ook Kleine leeuwentand present.
gemaaid.
De
vegetatie
kreeg
Dankzij de
tussenkomst van Natuurpunt Leuven bij de Groendienst van de stad werd in 2010 vooral op
de
steile
helling veel
minder
frequent
Andere deels aspectbepalende soorten zijn onder meer Zandhoornbloem, Ruw vergeet mij-nietje, Groene naaldaar, Kleine veldkers,
gemaaid. Planten kregen de kans om te bloeien
Canade e
dan de strepen Narcissen die op de graslanden
fijnstraal,
Kleine leeuwenklauw, Klein krui kruid en Paar e dovenetel.
Opmerkelijk
zijn zoniet
4
van de ring aangeplant werden. Dit leidde tot prachtige beelden zoals u aan de foto's bij dit
Kolonies zandbijen
honderden,
en om zaad te verspreiden. We verkregen een toestand die ecologisch veel waardevoller is
artikel kunt zien.
in
het
voorjaar
duizenden,
de
vele
opgeworpen
De Boomklever - maart 201 1
Ook staan
op er
andere
plekken
botanisch
langs
waardevolle
de
vesten
vegetaties.
De bloempracht va11 de Leuvense vesten: nspectbepalend Grijskruid - foto: Dirk Her111ebel
Op de Rennesvest weet een populatie Ruige
zoemende bijen zouden immers zeker een
weegbree
stand
meerwaarde kunnen betekenen voor de stad,
grasland
die samen met Natuurpunt het "Charter voor
te
en
houden.
onder
Knolboterbloem Met
enkele
hooilandbeheer
amper
stroken
(twee
maal
jaarlijks
biodiversiteit" ondertekende.
maaien) zouden niet alleen de pracht van bloeiende wilde planten onder de ogen van
Referenties
de Leuvenaars gebracht worden, maar zou op termijn ook gezorgd kunnen worden voor
- Atlas van de flora van Vlaanderen en het
een rijk insectenleven. Er wordt gehoopt dat
Brussels hoofdstedelijk gewest
het succes van het minder strak maairegime op de Ruelensvest het begin kan zijn van
- http://www.wildebijen.nl
wat een interessante opstap zou kunnen zijn naar een uitbreiding van deze maatregel naar andere gebieden van de vesten. Wuivende bloemenveldjes,
fladderende
vlinders
en
Dirk He1111e/Jel rlirk.lren 11el;e/ 1 @tel e11e t. be De Booml<lever - maart 201 1
5
lepe11pnge op de Kruidvlier - foto: Mnrc Herremnns Zowel
in
2009
nis
2010
werd
in
Vlaams-Brabant,
in
het
knder
van
de
provinciale
Bijzondere
Nnt1111rbeschen11ingsprojecten, steekproefsgewijs gezocht nnnr lepenpnge (Satyrium w-album). Dit leverde reeds heel wat 11ieirwe verspreidingsgegevens op. Tijdens de vliegperiode van de soort in 2011 steken we nog een tandje bij e11 wordt ee11 i /1tensie/ verspreidi11gsonderzoek uitgevoerd. Het Dijlelnnd vormt op VI.an mse schaal een belangrijke regio voor de lepenpage. Dit blijkt zowel uit historische nis recente waarnemingen. Mits de nodige medewerking vn11 vrijwilligers uit de regio zal het belang van de regio voor de soort ongetwijfeld bevestigd worden en nieuwe populnties gevo11den worden. Hopelijk drnngt ook 11 uw steentje bij!
Gedrag van de lepenpage
De vlinders zijn sterk territoriaal en verzamelen rond bruidsbomen (kruinen van hoge Iepen
Doordat de lepenpage zich meestal ophoudt
of andere boomsoorten) die tevens kunnen
in de boomkruinen is de soort vaak slechts op
fungeren als afzetplaats voor de eitjes. Bij het
afstand te zien. Mannetjes komen gewoonlijk
begin van het vliegseizoen (eind jlll1i-begin juli)
vroeger uit dan wijfjes. De vlinders verblijven
maken de Iepenpages vooral krachtige vluchtjes
meestal hoog in de top van een iep waar ze zich
rond de boomtoppen van de 'bruidsbomen'. Bij
voeden met honingdauw en worden daarom
territoriale vluchten en gevechten, kringelen ze
zonder gericht zoeken zelden waargenomen.
vaak met 2 of meerdere exemplaren al draaiend
Enkel 's morgens en in de vooravond worden ze
steeds hoger in de lucht, om met een snelle
af en toe op bloemen waargenomen, vooral op
vlucht terug te keren naar de bruidsboom.
het einde van de vliegperiode. Als nectarplanten
Als je vlinders ziet vliegen controleer dan met
lijken vooral akkerdistel en bramensoorten een
verrekijker of je weldegelijk te maken hebt
belangrijke plaats in te nemen.
met lepenpage. Let op voor Eikenpage! Deze
Er werd herhaaldelijk waargenomen dat de
soort is vrij algemeen in hetzelfde biotoop
bij goed weer zonnen op de bladeren
en zit regelmatig op Iep. Iepenpage maakt
van iepen. Hjerbij richtten ze zjch met gesloten
over het algemeen een vrij donkere indruk,
vleugels naar de zon.
dit in tegenstelling tot de grijsblauwe tint van
vlinder
Eikenpage. 6
De Boomklever - maart 201 1
=� �.:1.3.:•"' ".= · ·� -...... ·--·-- -...-·.-..-----
------------ -- --
Waar en op welke manier ga je ·best op zoek? - Bezoek bosranden, holle wegen, hagen, enz. met aanwezigheid van iepen - Je kan je aandacht best richten op iepen in de bosrand of iepen in holle wegen/hagen in de omgeving van bosOes). - In een gesloten bos of holle weg wandelen heeft weinig zin omdat de vlinders aanwezig zijn in de kruinen, loop daarom langs de zonbeschenen buitenkant (zuidkant). Dikwijls is het noodzakelijk om door een nevenliggend weiland of akker te lopen. - Controleer met het blote oog de boomkruinen. Eigen onderzoek wijst uit dat je het meeste kans hebt als je je concentreert op de kruinen in de omgeving de grootste en meest vitale iepen. Kijk aandachtig gedurende 5 minuten. Controleer ook boomtoppen van andere bomen, vooral als de iepen relatief laag zijn. Windluwe, zonbeschenen plekken zijn waarschijnlijk het meest in trek. - Volgens de literatuur wordt er best gezocht tijdens de voormiddag en late namiddag op warme dagen eind juni en begin juli. Tijdens onderzoek in Vlaams-Brabant (2009 en 2010) bleek de soort echter ook actief op de heetste momenten van de dag bij temperaturen van +25°C. Hieruit dienen we te concluderen dat ook bij warm geïnventariseerd kan worden gedurende de ganse dag. Bij koude of winderige dagen is de soort echter opvallend minder actief.
De vrouwtjes gaan bij het afleggen van de eitjes vrij behoedzaam tewerk. Meestal landen ze na een korte dwarrelende vlucht aan het einde van een tak op een blad van een iep. Van hieruit kruipen ze stelselmatig in de richting van de stam, hierbij regelmatig potentiële
De Iepenpage heeft naar het voorbeeld van de Sleedoompage nu ook een projectpagina op de online invoermodule www.waarnemingen. be. Gelieve al je waarnemingen in te geven op de projectpagina 'Iepenpage 2009-2011' (incl. nulwaarnemingen). Het doorgeven van de
eiafzetplaatsen aftastend met het achterlijf. Indien een geschikte plek gevonden wordt, kromt het vrouwtje het achterlijf en zet een eitje af.
waarnemingen is enorm belangrijk om een beter beeld te krijgen van de verspreiding van de soort.Voer dus elk bezoek in op de site, op deze manier weten we welke gebieden onderzocht zijn en wat de trefkans voor de soort is.
Waarnemingen noteren en doorgeven Verspreidingskaarten Iepenpage op Vlaamse
Er werd een gestandaardiseerd invulformulier aangemaakt waarop je tal van gegevens kan invullen over het onderzochte de eventueel landschapselement en waargenomen Iepenpages. Deze gegevens kunnen ons heel wat inzicht verschaffen over de ecologie van de soort. Het invulformulier is te downloaden op de site van de vlinderwerkgroep http://w ww.vlinderwerkgroep.be/andere projecten/iepenpage/
schaal: historisch voorkomen en voorlopige projectgegevens
De verspreidingskaarten van de Iepenpage worden weergegeven op Vlaamse schaal ipv enkel de regio Dijleland. Verspreidingskaarten op Vlaams niveau leren ons immers meer over de grote lijnen van de verspreiding van de soort en zetten het belang van de regio Dijleland in de verf. De Boomklever · maart 201 1
7
Knnrt 1.
Hi�to1 ische verspreidingsgegevens Iepenpage (1830-2005).
2007)
(Ge�eve11s: Vli11derdatabank- Vli11derwerkvoepllNBO, Achtergro11dkaart: NGL
�
r: 1 l:f";:-, � I'"' ll:i"._../ 1 . �. '"'"' " y !{ j ' ·��.) .,
rn 1)
1
r-w. Y1
�./. /, -'
J-..-l �)
� "'\. y 'l \--
r:(') . . ) � I' ,.
"
)
. )\._
"-'
I<�.. 1-"'"'"
�
--
Knnrt
... )
}'..
.
.... °\..,.'"'
� r?'i) J
Lf_
,
_!/
TJ �Jt. -
'
1 ·� ·iy;
' -
'"'"'-'""\.c..
___;
>':-
/ '
.., .
.
.
,)
il'I"' T\.,
-, ��lf
·
. ......
(Gegeve11s: Vli11derdatnbn11k- Vlinderwerkgroep!INBO, Achtergrondkaart: NGI
--
.
'
4
,/ . 17 "'
-�.
' Y. � 1 '1 --.L.� )-Jy' 1 � .. 'i>-J .
·�
-
2.
De Boomklever - maart 20 1 1
...
f'
1
Historische verspreidingsgegevens Iepenpage (nn 1990).
8
.
"
}'
-
--$
'--"'""'!
·-
1
l J"-".°.
1 . l'""'I ..AJ
•
-
"l..__�� '-'v1Jf]
\..,_.
... ,.......r
"
_, . "'
r:ri ·'" ·�
" _ --
-. .� ·�
"':-. \
,� f
•.:.
) ' .", � - '-� \' . �T�r " " .. r . . 1._... -
"-"
.
� .,;'.,JY .
��� --
�
'/
-
1
1
2007)
.
.
Kaart 3. Verspreidingsgegeve11s Iepenpage met 11ieuwe hokke11va11af2008 (Gegevens: Projectwanmemi11ge11 www.wnnme111i11ge11. be, Jacobs 2010, Achter�rondknart: NGI 2007)
Kaart 4. Verspreidingsgegevens Lepe11page: een vergelijki11g vm1 de 11ieuwe met de historisc/Je hokkeJ1 (Gegevens: Vlinderdntabnnk- Vlinderwerkgroep/IN BO, Achtergrondknnrt: NGI 2007) De Boomklever - maart 201 1
9
1
·�
Met wnt geluk vind je ze�fs parende Iepenpnges nnn de voet vnn de iep in jouw buurt foto: Mnrc Wn/rnvens
Bij
het
bestuderen
en
vergelijken
van
de
2008-2009
en
Verspreidings-
en
ecologisch
historische en recente verspreidingsgegevens
onderzoek 2010-2011) waarnemingen van de
komen we tot de volgende vaststellingen:
soort binnen uit maar liefst 31 utmS-hokken en 80 utml-hokken (zie kaart 3).
- Tussen 1830 en 2005 werd Iepenpage over gans Vlaanderen waargenomen in26utm5-hokken en
- Een vergelijking van alle historische utm
was de soort bekend uit 18 utml-hokken. Buiten
hokken met de nieuwe projectgegevens leert
heel wat waarnemingen uit Vlaams-Brabant
ons dat er sinds de opstart van het project reeds
vallen de waarnemingen op uit het zuiden van
21 nieuwe utm5-hokken en 77 nieuwe utml
Oost-Vlaanderen, de V oerstreek en de regio van
hokken zijn gevonden (zie kaart 4).
Kalmthout in de noorderkempen (zie kaart 1).
Aan de slag! - Na 1990 werd de soort enkel waargenomen in Vlaams-Brabant. Uit slechts 9 utmS-hokken
Hoewel vooral tijdens het vliegseizoen van
en 10 utm1-hokken kwamen waarnemingen
2011 intensi�f gezocht zal worden naar de
binnen (zie kaart 2).
soort, heeft het gericht zoeken naar de soort (zowel door medewerkers van
- Hoewel er vooral in 2011 intensief gezocht zal
Studie
worden naar de oort kwamen sinds de opstart
tal
van de 2 projecten (Verkennend onderzoek 10
De Boomklever - maart 201 1
als
van
vrijwilligers) nieuwe
reeds
Natuurpunt geleid
tot
verspreidingsgegevens.
De soort dan
komt duidelijk nog
voordien
gedacht
Voor ondersteuning, vragen en de opmaak van
ruimer voor
en
kaartmateriaal, kan u terecht bij:
toekomstige
inventarisaties zullen ongetwijfeld leiden tot het vinden van nieuwe populaties. Zoeken naar de mooie en zeldzame Jepenpage is niet alleen een nuttige maar tevens leuke activiteit, ze zijn vooral te vinden in een fraai landelijk landschap en vliegen bovendien bij
l�f /ncobs
aangenaam en zonnig weer.
ilfjncobs@11at11urp1111t.be, 015129 72 73 Nat1111rp1111f Studie, Coxiestranf 11, 2800 Mecliele11
Hopelijk heeft dit artikel ook u geprikkeld om op zoek te gaan naar dit juweeltje!
_, •
1
.-,
",.
o
-I�
• •• .$ •
-
•
/ -
.• "
r.· . ..
• • • •
1'•. _, ......
. (.
0
.. .
.
�·, j
• 0
-
0
•
-"
1
•
0
e ·
,_
..
''al"'
-
. ;� _" " .
•
•
0
e
•• ••
.
0
o• •• •• ) " ••
0
····· � --
.... r1 --,-
Kaart 5. Weergave va11 aa11/afweziglieid va11 lepenpnge op 011derzoclite Locnties i11 regio Oijlelnnd. Groene bolletjes: gezoclit en gevonrfe11. Rode bol/ etjes: gezoch f en ( 11og?) 11iet gevonden. (Gegevens: Projectwnnme111i11gen www.wnnmen1i11gen.be, jncobs 2010, Achtergro11dknnrf: NGI 2007) De Boomklever - maart
201 1
Il
•
De dag- en nachtvlinders (Lepidoptera) van het Dijleland Deel 1: Micropterigidae (Oermotten) tot en met Lyonetiidae (Sneeuwmotten) Tot de insectenorde der schubvleugeligen of Lepidoptern behoren nl/e diersoorten wnarvan het lichnam en de vleugels (sommige soorten zijn echter vleugelloos) bedekt zijn met tot schubben omgevormde hnren en ze zij11 beter bekend nis vlinders en motten of dng- en nachtvlinders.
Dagvlinders vormen een geliefd studieobject
Van iedere soort worden telkens de volgende
voor natuurliefhebbers en in de loop der
gegevens weergegeven:
jaren werden in de Boomklever verschillende artikels gepubliceerd betreffende deze groep.
•
De wetenschappelijke naam volgens
Ze maken echter een zéér beperkt deel uit van
de Catalogus van de Belgische
het totale aantal vlinders. Van de 2494 soorten
Lepidoptera (http://webhOl.ua.ac.
in België waargenomen vlinders behoren
be/vve/Checklists/Lepidoptera/ Lepmain.htm)
slechts 121 soorten tot de dagvlinders. Alle overige soorten rangschik ik hier voor de
•
De Nederlandse naam volgens waarnemingen.be
eenvoud onder de niet-wetenschappelijke term "nachtvlinders" hoewel een flink aantal
•
De zeldzaamheid in Vlaanderen,
soorten ook of uitsluitende overdag vliegt.
zoals die in waarnemingen.be wordt
Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Tauvlinder
vermeld.
Aglin tnu waarvan de mannetjes in het vroege
voorjaar schichtig door de beukenbossen
Voor waargenomen soorten die als
vliegen op zoek naar paringsrijpe vrouwtjes.
"zeldzaam" of "zeer zeldzaam" vermeld zijn worden telkens waarnemingsdetails en
Sinds het midden van de jaren negentig ben
gegevens over de biologie verstrekt.
ik meer en meer geïnteresseerd geraakt in nachtvlinders en heb ik min of meer intensief
Legende:
gegevens verzameld. Hoog tijd dus om eens
*=algemeen
een synthese te maken van de waargenomen soorten in ons waarnemingsgebied.
**
=
vrij algemeen
***= zeldzaam ****
=
zeer zeldzaam
Mijn waarnemingen vormen de basis voor dit overzicht maar ze werden aangevuld met eerder gepubliceerde gegevens uit de Boomklever en met gegevens uit waarnemingen.be. Dit overzicht heeft zeker niet de pretentie een grondige inventarisatie te zijn van het werkingsgebied, daarvoor zijn de gegevens veel te fragmentarisch en werd er naar een aantal families nog niet gericht gezocht. Voor geïnteresseerden is er nog véél nuttig werk te verrichten.
12
De Boomklever - maart 201 1
Omwille van het grote aantal soorten werd het overzicht opgesplitst in een aantal delen. In het laatste deel wordt een bondige synthese gemaakt in verband met de soortenrijkdom van het Dijleland in vergelijking met de provincie Brabant en met België. In dat laatste deel zaJ ook een beknopte literatuurlijst opgenomen worden.
Lepidoptera waargenomen in het Dijleland
Ne111ntopogon ndansonielln (De Villers,
Gevlekte langsprietmot -
Dotterbloemoermot
-
**
Een exemplaar Adela cuprella werd door de auteur opgemerkt op wilgenkatjes op
9 april 2007 op de Kesselberg
Dyseriocrania s11bpurpurella (Haworth, 1828) **
Eriocrnnin sernipurpurel/a (Stephens, 1835) -
Variabele purpermot -
**
later op wilgenbladeren op de grond. Van Nematopogon ndnnsoniella werd door de auteur
een exemplaar gevangen in het Hogebos op
Hepialidae (Wortelboorders)
2005.
6 mei 2006 eveneens
E. T oorrnan ontdekte
2 exemplaren in
Linden en T. Deroover fotografeerde de soort
1761)
Triodia sylvinn (Linnaeus,
(Kessel-lo).
De rupsjes leven eerst in wilgenkatjes en
(Everberg) op 1 mei
Oranje wortelboorder-
1758)
- Bleke langsprietmot - **
1761)
Eriocraniidae (Purpermotten) Eikenpurpermot -
***
Nernntopogon swn111merdnmelln (Linnaeus,
Micropterigidae (Oermotten) Micropterix en/the/In (Linnaeus,
1789)-
op 1 mei
-
2010 in Hoeilaart.
De rupsjes leven
polyfaag op verschillende struiken en bomen
*
Phymntopus hectn (Linnaeus,
1758)-
(eik, beuk, sleedoorn, bosbes).
Heidewortelboorder - ** Hepin/11s h11m11li (Linnaeus, 1758)-
Hopwortelboorder -
Prodoxidae (Yuccamotten)
**
Lnmpronin fuscntelln (Tengström,
BerkengaJmot- ***
Nepticulidae (Dwergmineermotten) Ectoedemia mbivora (Wocke,
Op 1 mei
1860)-
Hogebos (Everberg). Zoals de Nederland e
Stigmella lemniscelle (Zeiler, 1839)-
naam doet vermoeden leeft de rups in een gal
**
Stigmella 111icrotheriella (Stainton, 1854) - Slanke
m i.neermot
-
2005 werd door de auteur één
exemplaar van deze soort gevangen in het
Bramenblaasmijnmot - ** Iepenbladrandmineermot -
1848)-
op berkentwijgen.
*
Lyonetiidae (Sneeuwmotten)
Stigmella plngicolella (Stainton, 1854) -
PruimenballonmotStigmelln tiline (Frey,
**
Lyo11etin c/erkelln (Linnaeus, 1758) -
1856)-
Hangmatmot -
Lindemineermot - **
**
Stig111el/n 11/mivora (Fologne, 1860)-
Iepenmineermot -
**
Stgmella splendidissimella (Herrich-Schäfer,
1855)- Sierlijke braammineermot -
*
Heliozelidae (Zilvervlekmotten) Antispiln treitschkielln (Fischer von
Röslerstamm, 1843) Kleine kornoeljegaatjesmaker
-
**
Adelidae (Langsprietmotten) Nemophora degeerel/a (Linnaeus,
1758)
-
Geelbandlangsprietmot- ** Adela c11prelln ([Denis & Schiffermüller ],
Wilgenlangsprietmot -
1775)
***
Adela violella ([Denis & Schiffermüller], 1775)
Hertshooilangsprietmot -
**
Adela ren11murella (Linnaeus, 1758)
Smaragdlangsprietmot -
*
-
Micropterix calthel/a, Lan11vallei Si11t-Agnthn-Rode, 17 111ei 2009 Foto: A11dré Verbove11. De Booml<lever - maart 201 1
13
--- -..· -·.... ------�
Incurvariidae
· - - --
Euspilapterix auroguttella (Stephens,
(Witvlekmotten)
lncurvaria masculella ([Denis & Schiffermüller],
1775)- Gewone witvlekmot- ** Tischeriidae
(Vlekmijnmotten)
T ischeria ekebladella (Bjerkander,
1795)-
Gewone eikenvlekmot- * Coptotriche marginea (Haworth, 1828) Gele bramenvlekmot- * Tineidae
-
(Echte motten)
Nemapogon granella (Linnaeus,
1758)-
(Zakdragers)
Psyche casta (Pallas, 1767) Gewone zakdrager- * Taleporia tub11losa (Retzius, 1783)Sigaarzakdrager * -
Calybites phasianipenella (Hübner,
1813)
-
Viervleksteltmot- ** Parornix devoniella (Stainton, 1850)- Gewone zebramot- ** Parornix fagivora (Frey, 1861)Beukenzebramot - ** Phyllonorycter robiniella (Clemens, 1859)Robiniamineermot- ** Phyllonorycter harrisella (Linneaus, 1761)- Witte eikenvouwmot- * Phyllonorycter quercifoliella (Zeiler, 1839)Gewone eikenvouwmot ** Phyllonorycter platani (Staudinger, 1870) Plataanvouwmijnmot- * Phyllonorycter oxyacanthae (Frey, 1856)Meidoornvouwmot- ** Phyllonorycter sorbi (Frey 1855)Lijsterbesvouwmot - ** Phyllonorycter blancardella (Fabricius, 1781)Appelvouwmot- ** Phyllonorycter spinicolella (Zeller, 1846)Sleedoornvouwmot- ** Phyllonorycter corylifoliella (Hübner, 1796)Vruchtboomvouwmot ** Phyllonorycter maestingella (Müller, 1764)Beukenvouwmot- ** Phyllonorycter coryli (Nicelli, 1851) Hazelaarblaasmot ** Phyllonorycter esperella (Goeze, 1783)Haagbeukblaasmijnmot ** Phyllonorycter strigulatella (Lienig & Zeiler, 1846) Fraaie elzenvouwmot- ** Phyllonorycter rajella (Linnaeus, 1758)- Gewone elzenvouwmot- ** Phyllonorycter schreberella (Fabricius, 1781)Fraaie iepenvouwmot- ** Phyllonorycter nicellii (Stainton, 1851)Hazelaarvouwmot- ** Phyllonorycter acerifoliella (Zeiler, 1839)Spaanseaakvouwmot- * Phyllonorycter joannisi (Le Marchand, 1936)Noorse-esdoomvouwmot- ** Phyllonorycter geniculella (Ragonot, 1874) Gewone esdoornvouwmot- ** Cameraria ohridella (Deschka & Dimic, 1986)Paardekastanjernineermot- * Phyllocnistis saligna (Zeller, 1839)Wilgenslakkenspoormot- ** Phyllocnistis xenia (M. Hering, 1936) Printplaatmot- ** -
-
-
Bucculatricidae
Hertshooisteltmot - **
-
Gespikkeld kroeskopje- ** Tinea trinotella (Thunberg, 1794)Gele pelsmot- ** Monopis laevigella ([Denis & Schiffermüller], 1775)- Kijkgaatje- ** Monopis obviella ([Denis & Schiffermüller ], 1775)- Geel kijkgaatje- ** Psychidae
1835)-
-
(Ooglapmotten)
-
Bucculatrix ulmella (Zeller, 1848)Eikenooglapmot- ** Bucculatrix demaryella (Duponchel, 1840)Berkenooglapmot- *** Bucculatrix cidarella Zeller, 1839Elzenooglapmot- **
Op oudejaarsdag 2009 verzamelde de auteur talrijke spinselcoconnetjes van deze soort in Heverleebos (Oud Heverlee) waaruit in het voorjaar 9 vlindertjes gekweekt werden. Gracillariidae
(Mineermotten)
1796)- Donkere esdoomsteltmot - ** Caloptilia alchimella (Scopoli, 1763) Goudvleksteltmot ** Caloptilia stigmella (Fabricius, 1781)Wilgensteltmot- ** Caloptilia stigmella betulicola (Hering, 1927)Bruine berkensteltmot- ** Caloptilia falconipenella (Hübner, 1813) Variabele elzensteltmot *** Gracillaria syringella (Fabricius, 1794) Seringensteltmot *
Caloptilia rufipenella (Hübner,
-
-
-
-
-
-
14
De Boomklever
•
maart 201 1
-
-
-
Op
Op
17 april 2006 verschenen twee
6 april 1996 ving de auteur 's avonds
exemplaren Caloptilia Jalconipenella op licht
1 exemplaar Ypsolopha mucronella op
in de tuin van de auteur (Heverlee). De
bloeiende wilgenkatjes in de Doode Bemde
paardekastanjemineermot Cameraria ohridella
(Huldenberg). De rups van deze soort leeft op
werd in België voor het eerst gemeld door
Kardinaalsmuts. W. Veraghtert ving. op 14 juli 2010 één exemplaar van Ypsolopha sequella op
W. De Prins die op
16 november 1999 talrijke
bladmijnen vond in het park rond het museum
licht in de Molenbeekvallei te Erps-Kwerps. De
van Centraal-Afrika in Tervuren (De P rins, W.
rups leeft voornamelijk op Spaanse aak, soms
& Puplisiene,
ook op andere esdoomsoorten.
J., 2000). 10 jaar later is de soort
overal zéér algemeen.
Plutellidae (Springmotten)
Yponomeutidae (Spinselmotten)
Plutella xylostella (Linneaus, 1758)-
Set;thropia crataegella (Linneaus, 1767)Doornspinnertje- **
Yponomeuta evonymella (Linneaus, 1758)-
Koolmot-* Acr olepiidae
Vogelkersstippelmot - *
Acrolepiopsis assectella (Zeller, 1839)-
Yponomeuta padella (Linneaus, 1758)-
Preimot- **
Meidoornstippelmot -
Acrolepia autumnnitella (Curtis, 1838)-
**
Yponomeuta malinellus Zeiler, 1838 -
Bitterzoetrnot - ***
Appelstippelmot- **
Yponomeuta plumbella ([Denis & Schiffermüller ],
1775)Yponomeuta sedella T reitschke, 1862Hemelsleutelstippelmot-
Glyphipterigidae (Parelmotten)
**
Yponomeuta cagnagella (Hübner, 1813)Kardinaalsmutsstippelmot -
**
-
Glyphipterix simpliciella (Stephens, 1834)-
Prays fraxinella (Bjerkander, 1784)-
Kleine parelmot-
*
Argyresthia trifasciata Staudinger, 1871-
*
Op 10 mei 2008 ontdekte de auteur een populatie van Glyphipterix forsterella op een
*
Argyresthia goedartel/a (Linneaus, 1758)
Grote parelmot- ** Zeggeparelmot- ****
**
Cipresmineermotje-
Glyphipterix thrasonella (Scopoli, 1763)Glyphipterix forsterella (Fabricius, 1781)
Yponomeuta rorrella (Hübner, 1796)-
Essenmot-
19 augustus 2010 ontdekte de auteur
verscheidene bladmijnen met rupsjes op bitterzoet in het Plantsoenbos (Everberg).
Grootvlekstippelmot - **
Wilgenstippelmot-
Op
-
Berkenpedaalmot- **
open plek in het Plantsoenbos (Everberg). De rups leeft op verschillende zeggesoorten.
Argyresthia retinella Zeiler, 1839 Gevlekte pedaalmot- **
Argyresthia spinosella (Stainton, 1849)Bloesempedaalmot- **
Argyresthia prunella (Clerck, 1759)Kersenpedaalmot - **
Argyresthia brockeella (Hübner, 1813) Sierlijke pedaalmot- * Ypsolophidae (Spitskopmotten)
Ypsolopha mucronella (Scopoli, 1763)Smalvleugelspitskopmot
-
***
Ypsolopha dentella (Fabricius, 1775)
-
Bonte spitskopmot- **
Ypsolopha scabrella (Linneaus, 1761) Gelijnde spitskopmot- **
Ypsolopha sequella (Clerck, 1759)Panterspitskopmot - ***
Ypsolopha parenthesella (Linneaus, 1761)Witvlekspitskopmot- **
André Verboven andre.karine.verboven@telenet.be De Boomklever
-
maart 201 1
15
."..........."
Foto: Stephan Peten We zijn al verwend de afgelopen winter met de Pestvogels die langzaamaan onze regio binnendruppelden. Op het ogenblik dat ik dit schrijf is het nog wachten op echt grote groepen, maar hopelijk komt die er wel nog aan. De eerste groep die zich echt mooi liet bekijken waren de Pestvogels die ha�f november de Gasthuisberg i11 Leuven voor enkele dagen als hun favoriete territorium uitkozen. Het viel me op dat er heel wat verschillen ware11 in verenkleed tussen de verschillende exemplaren. Zelf kende ik daar op dat ogenblik onvoldoende vanaf om er uitspraken over te doen, maar het internet beanhuoordt tegenwoordig al 11w vragen. Een korte zoekactie leverde een heel mooi artikel op van de British Birding Association dat alle leeftijds- en geslachtskenmerken va11 Pestvogels uiteenzet. Ik heb dit als leidraad gekozen 0111 een herwerkte versie te maken voor de Boomklever, geïllustreerd met de didactische foto's van onze eigenste Stephan Peten van een groep Pestvogels net buiten de regio in Oudergem.
Gemengde groepen
Heel wat Pestvogelgroepen bestaan uit gemengde groepen van mannetjes, vrouwtjes en juvenielen. Adulte mannetjes Pestvogels zijn het mooiste afgetekend. Ze hebben een opvallende, brede felgele eindband aan hun staart. Bij de vrouwtjes is deze minder breed en wat fletser. Mannetjes hebben ook een grote zwarte kin- en keelvlek die naar onderen toe scherp afgelijnd is. Bij vrouwtjes eindigt deze keelvlek waziger. De armpennen van de mannetjes (die meer aan de binnenzijde van de vleugel zitten dan de handpennen) hebben aan hun toppen felrode wassen aanhangseltjes die zo typisch zijn voor Pestvogels. Het aantal van deze wassen stukjes is bij mannetjes gemiddeld groter dan bij vrouwtjes (maar er is heel wat overlap). Maar ze zijn vooral langer bij de mannetjes dan bij de vrouwtjes zodat ze een heel stuk opvallender 16
De Boomklever - maart 201 1
zijn. Bij juvenielen kunnen deze lakstaafjes zelfs geheel ontbreken. De kuif van de mannetjes is ook een stuk imposanter dan die van de vrouwtjes. Eerstewinter Pestvogels zijn veel minder gecontrasteerd gekleurd dan adulte vogels. Als ze pas uitgevlogen zijn, hebben ze zelfs een zachte streping op hun onder- en bovendelen. Maar tegen de tijd dat ze in onze streken arriveren is deze streping volledig verdwenen. Het meest typische kenmerk om in één oogopslag adulte van juveniele vogels te onderscheiden zit hem in de handpennen ("primaries", de veren aan de buitenzijde van de vleugel). De buitenrand van de handpennen is bij eerstewinters witgeel in plaats van felgeel. Deze rand zit bij eerstewinters ook enkel aan de buitenzijde van de handpennen. Bij adulten loopt deze rand veel verder door en is die ook breder zodat de handpennen met een brede felgele sikkel zijn afgelijnd.
Ook bij juvenielen is het mogelijk om een onderscheid te maken tussen mannetjes en vrouwtjes, maar dit lijkt toch een stuk moeilijker te zijn dan bij adulten omdat alle juvenielen sowieso fletser gekleurd zijn. Pestvogelinvasies In de vorige eeuw moesten vogelkijkers heel wat geduld oefenen om Pestvogels in onze contreien te kunnen zien. Belangrijke invasies deden zich in het Dijleland voor in 1903, 1949, 1965, 1986 en 1996. De laatste decade worden er echter steeds vaker Pestvogels gezien. fn heel wat jaren zijn er nu sporadische
waarnemingen van
enkelingen.
In 2003 was er een eerste invasie. Deze werd onmiddellijke gevolgd door de grote invasie van de winter van 2004/2005 die heel wat records deed sneuvelen. Zo werd in Maleizen en het aangrenzende Waalse Terhulpen van 0204/04/05 zelfs een groep van 101 exemplaren gezien in een prachtige oude boomgaard. Het laatste exemplaar verliet onze regio pas op 23/04/05, ook een nieuw record.
Dit adult vrouwtje Pestvogel toont heel mooi hnnr lakstaafjes en de gele sikkelvormige nl f ij11i11g va11 hnar ha11dpe11ne11. - foto: Stephn11 Pete11 Invasies kunnen, zoals ook dit jaar het geval was, al in november starten. Het gebeurt echter ook vaak dat ze pas in december of januari onze streken bereiken. In 2005 bereikte de hoofdmoot ons zelfs pa
eind februari, wanneer grote
groepen halt hielden op de terugweg naar de broedgebieden in Scandinavië (en vermoedelijk ook Europees Rusland). Dit jaar was het begin oktober al duidelijk dat er in Scandinavië deze winter weinig bessen zouden zijn -het hoofdvoedsel van Pe tvogels om de winter door te komen. Vanaf midden oktober begonnen de Pestvogels dan ook Noord-Nederland binnen te druppelen en sindsdien gaat het in vlagen op en af. Een vergelijking van de aantallen die afgelopen herfstScandinavië verlaten hebben via Falsterbo (3089 ex.) met de aantallen tijden de ongeziene invasie van 2004/2005 (namelijk 22850 ex.) leert echter meteen dat we dit jaar te maken hebben met een relatief kleinere invasie. Dat is iets wat een mens tegenwoordig soms wat uit het oog zou verliezen omdat dankzij waarnemingen. be de zich verplaat ende groepen veel beter en sneller te volgen zijn.
Eerstewinter Pestvogel - foto: Stephan Peten De Boomklever - maart 201 1
17
Het is niet geheel duidelijk waarom we de
Referenties
laatste jaren vaker Pestvogels bij ons op bezoek krijgen. Er wordt vermoed dat één en ander te
- BirdLife International(2011) Species factshect:
maken zou hebben met toenemende populaties
Bombycilla garrulus. Downloaded from http://
in de broedgebieden in de taiga. Alvast van
www.birdlife.org on 10/02/2011. http://www.
in Finland is zeker geweten dat de populatie
bi rd 1 if e.org/da tazone/userf i les/fi Ie/Species/
Pestvogels daar de
laatste jaren vrij sterk
Birdsln Europell/Bi E2004Sp6270.pdf
toegenomen is. Mogelijk zorgt de klimaatopwa1ming ervoor dat deze
oort beter de winter doorkomt en
-
Evans LGR. 2010. Ageing and Sexing of
Bohemian
Waxwings.
UK
Club
400
and
http://www.
Association.
Birding
misschien ook een grote broedsucces heeft.
British
Wanneer vervolgens de draagkracht van de
uk400clubonline.co.uk/Fi Ie-Store/ Ageing-and
traditionele overwinteringsgebieden in Noord
Sexing-Bohemian-Waxwings.pdf
Europa overschreden wordt, drijft de honger K.
Moreau
2005.
aantallen
Ongeziene
hen onze richting uit. Traditioneel gebeurde dit
-
bij tekorten aan bessen in het noorden. Maar
Pestvogels
tegenwoordig zou een toegenomen populatie
2004/2005. De Boomklever 33(2): 81-83.
in
het
Dijleland
tijdens
winter
er dus weleens voor kunnen zorgen dat er Herroelen
P. 2003.
Pestvogels
gemakkelijker tekorten optreden en er dus
-
meer nood is om onze contreien op te zoeken.
garrulus in Vlaams-Brabant(periode 1828-2003).
Deze groeiende populatiedruk zou ook achter
De Boomklever 31(1):9-13.
Bombicylla
de frequentere mezeninvasies de laatste jaren zitten.
- Falsterbo
Fagelstation
Migration
Counts.
http://www.skof.se/fbo/index_e.html Het zou interessant zijn om de leeftijdsverdeling binnen de invasiegroepen op langere termijn met elkaar te kunnen vergelijken. Alvast uit Engeland
en Schotland kwamen afgelopen
herfst berichten binnen van groepen die tot 25%
bestonden
uit
juveniele
exemplaren.
Dit zou wijzen op een heel hoog broedsucces het afgelopen jaar. Dat zou meteen ook een bijkomende verklaring kunnen bieden voor de huidige invasie. Dit artikeltje hoopt jullie wat wegwijs gemaakt te hebben in hoe je Pestvogels preciezer op leeftijd en geslacht kunt brengen. Hopelijk kan dit een aanmoediging zijn om dit ook zelf in het veld toe te passen. Het zou trouwens nog niet te laat mogen zijn om de laatste Pestvogels nog mee te pikken, want bij vorige grote invasies bleven ze vaak tot begin april hangen. Als het weer dan een beetje meezit, kan je ze terug insecten zien vangen of beginnen ze soms te eten van het stuifmeel van wilgenkatje .
Bruno Bergmans br11110.bergmans@scarlet.be
Een enorme kuif, veel lakstaafjes, mooi geel afgelijnde handpennen en een brede gele staartband: een adult mannetje. Foto: Stephan Peten.
18
De Boomklever - maart 201 1
Opmerkelijke vogelwaarnemingen
•
1n
de Dijlevallei en omgeving september - november 2010
Dit overzicht van opmerkelijke en interessante vogelwaarnemingen in het Dijleland beslaat voornamelijk de periode eptembcr- november
Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV =
Neerijse/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde)
en SAR= Sint-Agatha-Rode/ Grootbroek.
2010. De bestreken regio omvat de gemeenten Kortenberg, Heverlee,
Herent,
Bertem,
Huldenberg,
Leuven,
Overijse,
Oud
Tervuren
en de aangrenzende gebieden. De volgende rubriek zal de periode december 2010- februari 2011 omvatten. Waarnemingen worden voor 15 maart 2011 ingevoerd op www.waamemingen. be, of via andere wegen bezorgd aan Kelle Moreau,
Meibloempjeslaan
2,
bus
3,
8400
Oostende, 0486/12.58.77, kelle.moreau@gmail. com.
,.
Waarnemingen van onder meer Knobbelzwaan,
� -· · d l I Wilde zwnnn te Doode Bemde -foto: Michiel Dusselier
Krakeend, Slobeend, Wintertaling, Tafeleend, Kuifeend, Patrijs, Dodaars, Fuut, Aalscholver, Blauwe Reiger, Wespendief, Bruine l(jekendief,
Wilde Zwaan Cyg1111s cyg1111s
Havik,
27/11: 6 ex. ZW te Wijgmaal (L. Smet )
Waterral,
Kievit,
Stormmeeuw, Mantelmeeuw,
Witgat,
Watersnip,
Zilvermeeuw, Kerkuil,
Steenuil,
Kleine
28-30/11 1 ad te OHN/Ormendaal/OHZ (L.
Bosuil,
Hendrickx, P. Moysons, R. Stoks, I. Nel e.v.a.)
Ransuil, Ijsvogel, alle spechten, Veldleeuwerik,
Het gaat hier slechts om het 2'' en 3<' geval van
Kwikstaart,
deze soort in het Dijleland in de 21 e eeuw, na
Gele
Graspieper,
Grote
Kramsvogel,
Koperwiek,
Glanskop,
Matkop,
V uurgoudhaan,
een waarneming 2 ex. te SAR op 15/12/02.
Kuifmees, Zwarte Mees,
Roek, Ringmus, Keep, Putter, Kneu, Goudvink
Kleine Zwaan Cygnus bewickii
('onze'
8 & 12/11: 3 ex. resp. te SAR (l. Nel) en Ga tuche/
ondersoort),
Appelvink,
Geelgors,
Rietgors en alle exoten werden niet in dit verslag opgenomen
maar
wel
verwerkt.
Etang Paradis (M. Walraven )
Meerdere
waarnemingen in dit overzicht dienen door
Grauwe Gans Anser nnser
het Belgisch Avifaunistisch Homologatiecomité
13/09, 21, 22 & 27/11: resp. 2, 4, 15 & 4 e . te SAR
beoordeeld te worden vooraleer ze definitief
(1. Nel, R. Stoks,
op de Dijlelandse lijst kunnen bijgeschreven
01/10: 16 ex. (13
worden, en worden dus onder voorbehoud
(J. Rutten)
gepubliceerd.
06/10: 2 ex. tpl te Gastuche/Etang Paradis
J. Nysten) +
3) Z te Oud-Heverlee/dorp
(H.
Paques)
Gebiedsafkortingen
10/10 & 8/11: resp. 14 & 25 e '. ZW te Meerbeek/
WLS = Wilsele/Vijvers Bellefroid, LP = Kessel
pomp tation (A. Smets)
Lo/Leopoldspark, AVP = Heverlee/Abdij van
19/10: 25 ex. NO te Sint-Jori -Weert/Doode
Park, ZW =Oud-Heverlee/Zoete Waters, OHN
Bemde
= Oud-Heverlee/N, OHZ
31/10: 4 ex.
=
Oud-Heverlee/Z,
(G. Vanautgaerden) 0 te Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt)
Oppem = weilanden tussen Bogaardenstraat
14/11 : l ex. te WLS/N (B. Creemers)
(Oud-Heverlee- Korbeek-Dijle) en NGB, NGB =
21/11: 7 ex. te NGB (J. Nysten) De Boomklever - maart 20 1 1
19
watervogeltelling) niet waargenomen, het is
Kolgans A11ser nlbifro11s 13/10:
2 e .
invallend te SAR
(I. Nel, 0.
dus erg waarschijnlijk dat het minstens van 8 tot 13/11 om vogels uit hetzelfde groepje ging.
Hendrick) 17/10: 4 e . Z te Meerbeek/pompstation (A.
Grote Zaagbek Mergus merga11ser
Smets, P. Moysons) 31/lO: 10 e .
0 te Huldenberg/Spitsberg (F.
17/11: 1m te SAR
(l. Nel)
18/11: 1v achtereenvolgens te NGB & SAR
Fluyt)
(J.
FlĂŠron, G. Vanautgaerden)
Bergeend Tnriomn tndomn De grootste groep van het najaar betrof 10 ex. te
Grote Zilverreiger Casmerodius alb11s
NGB op 9/11 (P. Moysons).
De
maandmaxima
Leuven
en
de
in
de
taalgrens
Dijlevallei
tussen
bedroegen
tijdens
Smient A11ns pe11elope
de behandelde periode 6 ex. te SAR 12/09
De Smienten kwamen traag op gang in het
(J.
najaar van 2010, met geen september- en slechts
Keersmaecker), 7 ex. te NGB op 3/10
Nysten)
en
te
NGB
op
22/09
(I.
(B.
De
Nel) en
4 oktober-waarnemingen. In november werd de
8 ex. te ZW op 22/11
soort vervolgens op 15 data genoteerd (versch.
ZW werd ook weer gebruikt (versch. waarn.).
waarn.),
groepsgrootte
Ten zuiden van de taalgrens werd een hoger
bedroeg slechts 6 ex. (op 13/11 te OHZ en op
maximum vastgesteld, met 14 ex. op 8/10 te
22/11 te SAR; L. Hendrickx,
Gastuche/Etang Paradis (B. Nef)
maar
de
maximale
I. Nel).
(I.
Nel). De slaapplaats te
Pijlstaart A11ns ncu tn
Kleine Zilverreiger Egretta garzetta
Pijlstaarten werden tijdens het najaar van 2010
21/09: 1 ex. te NGB (C. Huyghebaert)
opgemerkt te Gastuche/Etang Paradis (telkens 1v op 15 & 20/09; H. Paques, F. Van Hove), SAR
Koereiger Bubulcus ibis
(resp. 1v, lmlv, 1 ex. en 1v op 16, 25, 26/09 &
28/11: 1 ex. in het weilandencomplex Doode
17/10 ; R. Stoks,
Bemde/NGB/Oppem
I. Nel, C. Carels), NGB (resp. 4
(A.
Vanden
Bogaerde,
ex., 5 ex., 2v, 2v & 1v op 16, 23, 24/10, 31/10-
R. Stoks,
l /11 & 9/11; l. Nel,
J. Kempeneers e.a.), LP
Creemers) Het ging hierbij om de 5e Koereiger
(re p. 1 & 2 ex. op 20/10 & 29-30/11; B. Zurings,
voor het Dijleland, waarvan de 2e in 2010.
L. Hendrickx, I. Nel, P. Moysons, B.
B. Verstraete) en OHZ (resp. 2 ex., 1v en 1v op
Bevendien was deze vogel de eerste Koereiger
24/10, 11 & 14/11;
die het Dijleland aandeed in het najaar. De
J. Rutten,
L. Hendrickx).
vorige ex. werden waargenomen op 1/05/98 te
Zomertaling Anas querqueduln
SAR, op 24/04/01 te OHN, op 16 & 23/07/06 te
11/09: 3 ex. te OHZ
SAR & OHN en op 19/03/10 te Duisburg.
(J.
Nysten)
16, 18, 27/09, 1 & 8-9/10: resp. 2, 1, 1, 1 & 1 ex. te SAR (R. Stoks, B. Nef, L. Hendrickx e.a.)
Topper Aythyn mnriln 27/11: 1v te OHZ (G. Vanautgaerden)
Kuifeend Aythya fuliguln x Topper
Aythya
mnriln 17/10:
lm te Leefdaal/kasteelvijver (K.
van
Scharen)
Brilduiker Bucephaln clangula 08/11: 2 juv te SAR
(J. Nel)
09, 11-12 & 14/11: 1 ad v
+
2 juv te NGB (R.
Uyttenbroeck, G. Vanautgaerden, P. Moysons e.a.) 13/11: l ad v
+
1 juv te SAR
(L. Hendrickx, I.
Nel, N. Verbiest) 18/11: 2 ex. te OHN (G. Vanautgaerden) De vogels van NGB werden daar op 13/11 (de 20
De Boomklever - maart 201 1
Koereiger te Ooode Bemde - foto: Luc Hendrickx.
Geoorde Fuut Podiceps nigrico/lis
24/10:
1, 2 & 3/10: resp. 4 (1 nog in najaarsrui),1 &
Koe heide
1
ex.
(G.
zw
Bleys,
te J.
Bertem/ Rutten)
2 ad win te SAR (L. Hendrickx,J. Nysten, H. Roosen)
Grauwe Kiekendief Circus pygargus
9/10: 3 ex. te NGB (G. Rijmenans)
08/09: 1 ex. ZW te Bertem/Koeheide (G. Bleys)
Purperreiger Ardea purpuren 09/10: 1 ex. te SAR (G. Rijmenans
Blauwe Kiekendief Circus cynne11s +
V WG Oost
Brabant)
De eerste Blauwe Kiekendief voor het najaar van 2010 was een man naar ZW over Meerbeek/ pompstation op 6/10, en werd in dezelfde
Kwak Nycticorax nycticorax
richting gevolgd door een 1(' kj op 10/10 (A.
2010 gaat zonder concurrentie de boeken in als
Smets). Nadien waren er nog waarnemingen te
het beste jaar ooit om Kwak waar te nemen in
Bertem/Koeheide (resp. 1v,1 m & 1v op 13/10,7
het Dijleland. Op 2-5,12 en 17/09 werd de soort
& 12/11;
G. Bleys,E. Malfait),Leefdaal/plateau
immers weer waargenomen te SAR (versch.
(resp. 1 ex.,1 ex.,1 F kj & 1v op 16, 19/10, 2
waam.). Net zoals tijdens de zomermaanden
& 1 4/1 1 ; J. Lenaert, P. Moyson ,A. Smets, C.
waren er nog steeds 2 ex. aanwezig: een 1
�
Carels),Huldenberg/Spitsberg (telkens 1 ex. op
jaars (gezien op 2,5,12 & 17/09) en een adult
30 & 31/10; F. Fluyt); Huldenberg/plateau (1 ex.
ex. (opgemerkt op 3-5 & 12/09). Naar alle
op 31/10. F. Fluyt),Winksele (1 ex. op 31/10; G.
waarschijnlijkheid gaat het hier nog steeds
Bleys), Sint-Joris-Weert/Doode Bemde (1m op
om dezelfde dieren als eerder op het jaar,die
28/11; J. Kempeneers) en Korbeek-Dijle (1v op
respectievelijk het 4e en het se ex. waren voor
28/11; J. Kempeneers).
het Dijleland in de 21 eeuw. Ter herinnering: e
het adulte ex. werd voor het eerst opgemerkt op 8/05 en het jonge ex. op 7/06.
Ooievaar Ciconin ciconin 03-04/09: min. 2 ex. overnachtten te Ottenburg/ centrum (J. Souffreau,F. Vandeputte) 04/09: 7 ex. tpl te Everberg (F. Storms) 24 & 25/09: resp. min. 15 & 30 ex. tpl te Wilsele/ dorp (J. Bogaert,M. Bracquiné) 24/09: 1 ex. over Herent (J. Vantrappen) 25/09: 35 ex.Z over Leuven (W. Desmet) 26/09: 25 ex. tpl te Leuven/Naamsepoort (Y. Vanden Bosch) 27/09: 23 ex. ZW te Meerbeek/pompstation (A. Smets) 03/10:
1
ex.
ZW
te
Leefdaal/plateau
(L.
Hendrickx,A. Smets) 11/l 0: 1 ex. N te SAR (I. Nel) en later 1 ex. (dezelfde?) 0 te Leuven/centrum (R. Stoks) 18/10: 7 ex. ZW te Meerbeek/pompstation (A.
Bruine kiekendief te SAR -foto: Ingrid Nel.
Smets)
Boomvalk Fnlco sublmteo Rode Wouw Milvus milvus
In de Dijlevallei werden enkel te SAR juveniele
03/10: 1 ex. Z te Tervuren/Park KMMA (W.
Boomvalken waargenomen (1 ex. op
Desmet), 1 ex. ZW te SAR (J. Nysten), 1 ex.
& 30/09,2 ex. op 3/10,1 ex. op 6/10; l. Nel,0.
l3, 24
Z te Terlanenveld (H. Roosen), 1 ex. Z te
Hendrick,J. Nysten, R. Stoks, 0. von Werne,
Oud-Heverlee/dorp
J. Willemyns), maar of er hier ter plaatse
(J.
Rutten)
(mogelijk
dubbeltellingen)
een geslaagd broedgeval plaatsvond is niet
05/10: 2 ex. Z te SAR (R. Stoks, L Nel,K. van
gekend. Te Overijse/stad werd op 21/09 ook een
Scharen)
juveniele Boomvalk gezien (JB Scpulchrc). De
17/10: 1 ex. ZW te Huldenberg/Spitsberg (F.
laatste waarneming vond plaats op 10/10 ( 1 e
Fluyt)
te SAR; L. Hendrick ). De Boomklever - maart 201 1
21
03 & 10/10: resp. 1 ex. tpl & 1 ex. ZW te
Zwarte Ooievaar Ciconin nigrn 05/09: 7 ex. N te Kessel-Lo/Kesselberg
Rycke),
1 ex.
W te
(J. De
Heverlee/Zwanenberg
(J. Rutten), later 1 ex. ZW te Meerbeek/ pompstation (wellicht dezelfde) (A. Smets) 10/10: 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau, Meerbeek/ pompstation en Terlanenveld (B. Bergmans, B. Creemers, A. Smets, H. Roosen) Roerdomp Botaurus stellaris
6, 27/09, 15/10, 11 & 13/11: telkens 1 ex. te SAR (H. Roosen, K. van Scharen, B. Nef, G. Jacobs e.a.) 12/09, 13 & 16/11: telkens 1 ex. te OHZ (J. Nysten, L. Hendrickx� I. Nel, R. Uyttenbroeck) 15/11: 1 ex. te OHN (I. Nel) Visarend Pandion haliaetus
Een adulte Visarend pleisterde op 1-4/09 onafgebroken te SAR (I. Nel, G. Ryken, J. Nysten e.a.), en werd op 8/09 opgevolgd door een pleisterende juveniele vogel (E. Zvar). Nadien werden te SAR nog de volgende waarnemingen opgetekend: telkens 1 ex. Z op 11, 13 & 18/09 (I. Nel, 0. Hendrick, F. Vandeputte), 1 ex. N op 19/09 (L. Hendrickx, I. Nel), 1 ex. W op 22/09 (J. Kieboorns), 1 ex. tpl op 26/09 (R. Stoks), 1 ex. ZW op 2/10 (J. Menten, J. Nysten), 1 ex. tpl op 3/10 (P. Goubau, J. Nysten, H. Roosen) en 1 ex. tpl op 5/10 (R. Stoks, G. Dodeur ). Buiten SAR werden Visarenden tijdens het najaar van 2010 waargenomen op de volgende Dijlelandse locaties: OHN (1 ex. tpl op 1/09; J. Lambrechts, T. Vandezande), Overijse/stad (1 ex.0 op 1/09; 1. Nel), Meerbeek/pompstation (1 ex. ZW op 5/09; A. Smets), Neerijse/Zingende Wind (1 ex. ZW op 5/09, de vogel van Meerbeek?; H. Roosen), OHZ (resp. 1 ex. & 1 juv tpl op 5 & 11/09; L. Hendrickx, J. Nysten), NGB (1 ex. Z op 11/09; J. Nysten), Sint-Joris-Weert/Ooode Bernde (1 ex. op 19/09; J. Vantrappen), Pécrot/vijver (1 ex. Z op 27/09; J. Dandois) en NKV (1 ex. ZW op 2/10; J. Nysten). Op 3/10 tenslotte, werd een overtrekkende Visarend zowel opgemerkt te Leefdaal/plateau, Neerijse/Langerodebos, NKV en pleisterend te Loonbeek (L. Hendrickx, A. Smets, J. Kempeneers, F. T'jollyn, F. Fluyt). Of een tweede ex. over Leefdaal/plateau (L. Hendrickx) ook op deze vogel betrekking had is niet duidelijk.
Huldenberg/Spitsberg (F. Fluyt) 07/10: 1 ex. Z te Sint-Joris-Weert/Ooode Bemde
(I. Nel) 22/10: 1 ex. tpl te Overijse/Terlanenveld
(I. Nel)
25/10: 1 ex. over te Heverlee/Terbank (A. Van De Laer) 30/10: 1 ex. ZO te Wilsele-Putkapel (P. Moysons, R. Uyttenbroeck) 02/11: 1 ex. over te SAR (P. Smets, J. Laeremans) Slechtvalk Falco peregrinus
T ijdens september - oktober 2010 kon nog onafgebroken een Slechtvalk worden waargenomen in Leuven (versch. waam.), maar enkel op 3/09 werden er 2 ex. samen gezien (F. De Schampelaere). November leverde geen waarnemingen uit de binnenstad op. Buiten Leuven werden Slechtvalken in de besproken periode opgemerkt op de volgende locaties: SAR (1 juv tpl op 12-13/09; telkens 1 ex. tpl op 22/09, l, 3 & 24/10; 1 ad over op 2/11; versch. waam.), Wilsele/dorp (1 ex. W op 12/09; B. Creemers), Néthen/Marbaise (1 ex. Z op 18/09; F. Vandeputte), Leefdaal/plateau (resp. 1 ex. over, 1 1e kj. Z & 1 ex. tpl op 19/09, 3 & 14/10; F. Fluyt, A. Smets, K. van Scharen, H. Roosen), Meerbeek/pompstation (telkens 1 ex. ZW op 25/09 & 18/10; A. Smets), OHZ (resp. 1 juv Z & 1 ex. tpl op 1/10 & 28-29/11; J. Rutten, F. Vandeputte, W. Desmet e.a.), Wilsele-Putkapel (resp. 1 ex. Z & 1 ex. tpl op 3/10 & 8/11; L. Smets, J. De Rycke), Kessel-Lo/centraal (1 ex. tpl op 29/10; R. Uyttenbroeck), OHN (1 ex. op 20/11; J. Nysten) en Heverlee/Langestaart (1 ex. tpl op 26/11; P. Moysons). Kraanvogel Grus grus
29/11: 4 ex. eerst N, later terugkerend, invallend en pleisterend te OHZ (tot op 30/11) (J. Kempeneers, R. Uyttenbroeck, P. Moysons, R. Stoks) 30/11: 50+ ex. ZW te Korbeek-Dijle (R. Aerts), 200 ex. over te Blanden (J. De Baere), 60 ex. Z te SAR (G. Moons) en 70 ex. over Overijse (E. De Broyer) Bontbekplevier Charadrius hiaticula
13/09: 1 ex. ZW te Meerbeek/pompstation Smets)
(Á.
Smelleken Falco columbarius
Rosse Franj epoot Phalaropus fulicarius
05/09, 1, 10 & 28/10: telkens 1 ex. Z over Meerbeek/pompstation (A. Smets, P. Moysons) 29/09: 1 ex. tpl te Leefdaal/plateau (J. Lenaert)
De eerste Rosse Franjepoot voor het Dijleland zat op 31/10 te SAR (I. Nel, L. Hendrickx, K. van Scharen, A. Smets).
22
De Boomklever - maart 201 1
Goudplevier Pluvinlis apricnrin 27/09 & 10/10: resp. 16 & 2 ex. ZW over Meerbeek/pompstation (A. Smets) 16/10: 20 ex. invallend te Korbeek-Dijle (J. Rutten) 21 & 22/10: resp. 4 & 3 ex. tpl te Terlanen/ Terlanenveld (I. Nel) 2 & 7/11: resp. 3 & 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau (A. Smets) 15 & 27/11: resp. 2 ex. ZW & 1 ex. tpl te Terlanen/ Terlanenveld (H. Roosen, F. Vandeputte) Wulp Nllmeuius nrqllatn 22/09: 3 ex. W te Erps/Oorenveld (P. Moysons) Goudplevier op het plateau vn11 Ter/ae11e11 - foto: Ingrid Nel
Rosse Grutto Limosa /apponica 15-17/09 1 juv te Tervuren/Park KMMA (C. Carels, 1. Nel, A. Smets, K. van Scharen) Het gaat hierbij om de 8c Rosse Grutto voor de
29/11:2 ex. te Bertem/Koeheide (G. Bleys)
Oijlevallei, slechts de tweede in het najaar en de laatste ooit. Een overzicht van de oudere
Kemphaan Philomnc/111s pugnnx
waarnemingen:
30/09:
2
ex.
in
de Dijlevallei
op
29/03/64, 1 ex. te Neerijse op 9/04/65, lex te
1
ex.
ZW
(even
tpl)
te
Meerbeek/
pompstation (A. Smets)
Heverlee op 7-8/09/75, 1 ex te OHN op 26/04/01, 1 ad te OHZ op 13/05/04, en 1 ex. te OHN op
Dwergmeeuw Hydrocoloeus millltflls
10/05/07.
28/09: 5 ex. te SAR (P. Moysons, I. Nel)
Tureluur Tringa totanus
V isdief Sterna hiru11do
18/09: 1 ex. te SAR (J. Nysten)
4-6/10: l ad win te SAR (K. van Scharen, L. Petre, 1. Nel, R. Stoks, T. Y ebaert)
Groenpootruiter Tri nga 11ebu laria 03/09: 1 ex. te Oud-Heverlee/Ormendaal (P.
Zwarte Stern Chlidonins niger
Moysons)
1, 5-6, 7 & 8-9/09: resp. 5, 1, 4 & 1 ad win tpl te
16-17, 18 & 26/09: resp. 1, 2 & 1 ex. te SAR (R.
SAR (I. Nel, L. Hendrickx, T. Vandezande e.a.)
Stoks, L. Hendrickx, J. Nysten, F. Vandeputte, 1. Nel)
Velduil Asio J lam111eus 17/10: 1 ex. tpl te Meerbeek/pompstation (A.
Oeverloper Actitis hypoleucos
Smets, P. Moysons)
03/09: 1 ex. te ZW (P. Moysons) 16/09 & 3/10: telkens 1 ex. te Tervuren/Park
Gierzwaluw Apus apus
KMMA (A. Reygel, J. lde)
Nadat een laat ex. op 25/09 over Meerbeek/
21/09: 1 ex. over Oppem (C. Huyghebaert)
pompstation
22/09: 1 ex. te SAR (B. De Keersmaecker, 1. Nel),
pleisterden twee nog latere e . op 2/10 te SAR
naar
ZW
trok
(A.
Smets),
1 ex. te PĂŠcrot/vijver (C. Huyghebaert)
(L. Hendrickx).
Bokje Lym11ocn1ptes mi11in111s
Pestvogel Bomvycilln garrulus
28/09: 1 ex. te Bertem/Koeheide (G. Bleys)
Joepie, het was weer zover, er zakten Pe tvogels af tot in onze streken! 28, 29 & 30-31/10: resp. 2, 1 & 3 e . te WilseleÂ
Houtsnip Scolopax rusticola 16/10: 1 ex. over Kessel-Lo/Noord (S. Goethals)
Putkapel/Kwade
03/11:
Vandezande, B. Creemers)
1
ex.
te
Kessel-Lo/Kesselberg
(T.
Hoek
(J.
De
Rycke,
T.
Vandezande)
14/11: 5 ex. te Sint-Joris-Weert/Doode Bemde (J.
07/11:1 ex. te Meerbeek (P. Moysons)
Kempeneer , L. Hendrick , 1. Nel, J. Ny ten, R.
08/11:1 VSO te Blanden (l. Nel)
Stoks)
21/11 :1 ex. te Vrebos (A. Smets)
15/11 : 3 ex. te NKV (R. Stoks) De Boomklever - maart 201 1
23
16/11: 2 ex. te WLS/N
(J.
De Rycke), 5 ex. ZW te
2 ex. aud te Korbeek-Dijle (F. Fluyt), 1 ex. over
Heverleebos (K. van Scharen)
Sint-Agatha-Rode/Onderbos (S. Peten) en 1 ex.
19, 20
Z te Heverlee/Terbank (H. Roosen). Van 6/09 tot
& 21-22/11: resp. 5, 3 & 2 ex. teWinksele
Leuven/Gasthuisberg (B. Bergmans e.v.a.)
9/10 werden vervolgens nog op 16 data en 11
21/11: 1 e . te LP (PM De Lemos Esteves)
locaties Boompiepers gezien (versch. waarn.) in
Het i zeer waarschijnlijk dat de waarnemingen
de regio Leuven. De maximumtelling van 52 ex.
op een aantal locaties betrekking hebben op
vond op 22/09 plaats te Meerbeek/pompstation
Pestvogels uit dezelfde groep (Putkapel/Kwade
(A. Smets).
Hoek - WLS/N; SJW /Doode Bemde - NKV).
Roodkeelpieper Anthus cervinus l & 10/10: telkens 1 ex. ZW te Meerbeek/
Boomleeuwerik L11llula arborea De
eerste
van
2010
Boomleeuwerik
voor
trok
over
op
13/09
het
najaar
pompstation (A. Smets, P. Moysons)
Meerbeek/
pompstation (A. Smets). Daarna werden hier
Huiszwaluw Oelichon 11rbicum
op 9 data tussen 22/09 en 8/11 in totaal nog
18/10:
168 trekkende Boomleeuweriken geteld, met
Lomrnaert)
2
late
ex.
ZW
over
Everberg
(JM
onder meer maxima van 19 ex. op 1/10, 59 ex. op 6/lO, 24 ex. op 18/10, 12 ex. op 21/10 en 24
Waterpieper Anthus spinoletta
ex. op 19/10 (A. Smets, P. Moysons, F. Fluyt).
De eerste Waterpieper voor het najaar van 2010
Andere
zat op 3/10 te OHZ (L. Hendrickx). Nadien
waarnemingsplaatsen
waren
Sint
Joris-Weert/Doode Bemde (1 ex. over op 22/09;
werden
B. De Keers!Ilaecker), Erps/Dorenveld (resp.
(versch. waam.), het hoogste aantal werd op
2
15/11 geteld op de slaapplaats te Sint-Joris
& 1 ex. tpl op 23-24/09 & 10/10; P. Moysons,
nog
42
waarnemingen
ontvangen
L. Raty), Haasrode/zandgroeve (resp. 2 ex. tpl
Weert/Doode Bemde en bedroeg 64 ex.
& 5 ex. ZW op 23/09 & 3/1O; M. Abts, D. von Werne), Oud-Heverlee/centrum (resp. 2, 1 & 1 ex. Z op 1, 18 & 24/10; J. Rutten), Bierbeek/
Stoks).
(R.
Mollendaalwoud (1 ex. aud op 2/10; H. Paques), Huldenberg/Spitsberg (resp. 10 ex. NO ZW op 3
& 13 ex. & 31/10; F. Fluyt), Maleizen (15 ex. tpl
op 4/10; S. Peten), Ottenburg (5 ex. Z op 9/10; F. Vandeputte), Bertem/Koeheide (1 ex. ZW op 9/10; G. Bleys), Kessel-Lo/Noord (1 ex. aud over op 9/10; J. Lambrechts), Heverlee/Terbank (1 ex. over op 25/10; A. Van De Laer), Leefdaal/ plateau (resp. 11 P.
Moysons,
& 6 ex. ZW op 29/10 & 2/lJ;
A.
Smets),
Wilsele-Putkapel/
Kwade Hoek (1 ex. ZW op 30/10; P. Moysons) en Korbeek-Dijle (resp. 1 ex. over 9
& 4 ex. tpl op
Wnterpieper te
OHZ - foto: Luc Hendrickx.
& 17/11; P. Moysons, H. Roosen).
Strandleeuwerik Eremophila alpestris
Roodborsttapuit Saxicola rubicola
De eerste Strandleeuwerik voor het Dijleland
Roodborsttapuiten werden in het najaar van
(of toch minstens sinds 1975) trok op 26/10 naar
2010 waargenomen te Kwerps/Zuurbeekvallei
ZW over Meerbeek/pompstation (A. Smets).
(4 ex. incl. min. 1 juv op 4/09; R. Ghijsen), Haasrode/zandgroeve (1 1e w in op 19/09; D.
Duinpieper A nthus cnmpestris
von
05/09: 1 ex. aud te Korbeek-Dijle (F. Fluyt)
op 24/09; A. Paquet), SAR (resp. 1 ex.
09/09: 2 ex. tpl te Heverlee/Zwanenberg (G. Bleys)
Werne),
Haasrode/Meerdaalwoud
(lm
& lm
op 26/09
& 4/10; J. Nysten, 1. Nel, A. Smets), & 2 ex. op 2 & 9/10; J. Nysten), Leefdaal/plateau (1 ex. op 8/10;
Korbeek-Dijle/plateau (resp. 1
Boompieper Anthus trivia/is Deze soort
liet
zich
voor
1.
de
eerste
keer
Nel, P. Moysons), Meerbeek/pompstation
(resp. 1ml v
& 1v op 10 & 17/10; A. Smets, P.
opmerken op 5/09, met waarnemingen van 27
Moysons), OHZ (lm op 21/11; F. Fluyt, 1. Nel)
ex. ZW te Meerbeek/pompstation (A. Smets),
en OHN (lm op 28/11; F. Vandeputte).
24
De Boomklever - maart 201 1
Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus
30/09: 1 ex. aud te OHZ (J. Rutten)
06/10: 1 ex. te Haasrode/Stenenkruis - Industrie
02/11: 1 ex. aud te Haasrode/zandgroeve (D.
(D. von Weme)
von Werne)
Paapje Saxicola rubetra
Scharen)
08/11:
1
ad m te Leefdaal/plateau (K. van
Er werden tijdens de besproken periode nog Paapjes
waargenomen
te SAR/Vette Weide
(resp. 3 & 2 ex. op 3/09 & 3/10; P. Moysons, B.
Cetti's Zanger Cettia ceffi Na twee opeenvolgende strenge winters is
Creemers), Kwerps/Zuurbeekvallei (1 ex. op
het uitkijken of broedseizoen 2010 voldoende
4/09; R. Ghijsen), Korbeek-Dijle/plateau (resp.
jongen
1, 4, 1, 4 & 3 ex. op 4, 5, 11, 12/09 & 2/10; J.
uitbreiding
Nysten), Meerbeek/ pompstation (resp. 2, 5 & 2
situatie
ex. op 5, 7 & 25/09; A. Smets), Bertem/Koeheide
september - november 2010 werden te SAR
produceerde te
echter
om
terug
voor
zorgen.
Voorlopig
eerder
status
blijft
quo.
een de
Tijdens
(resp. 1, 2 & 1 ex. op 6, 25 & 28/09; G. Bleys),
immers 3 zangposten aangetroffen, in de Doode
Heverlee/Zwanenberg (4 ex. op 8/09; G. Bleys),
Bemde 1, en te OHZ 2 (versch. waarn.). Dit zijn
Heverlee{Ierbank (1 ex. op 9/09; H. Roosen),
identiek de.lelfde aantallen als tijdens voorjaar
Leefdaal/plateau (resp. 9 & 1 ex. op 11 & 26/09;
en zomer 2010. Enkel te OHN werd er terug een
M. O'Briain, J. Nysten) en Erps/ Dorenveld (4
tweede zangpost aangetroffen (versch. waarn.),
ex. op 24/00; P. Moysons).
ten opzichte van een enkel zingend ex. tot en met augustus. Op 22/09 werden hier zelfs 3 ex.
Tapuit Oena11the oennnthe
gehoord (J. Lambrechts).
Tapuiten waren er op de volgende locaties: Winksele (4 ex. op Heverlee/
1/09; R. Ghijsen), Oud
Ormendaal
(J
ex.
op
3/09;
P.
Moysons), SAR/Vette Weide (resp. 2, 2 & 1
Siberische T jiftjaf Phylloscop11s collybita tristis 26/11: 1 ex. te Maleizen (S. Peten), een primeur voor het Dijleland!
ex. op 3, 5/09 & 3/10; P. Moysons, I. Nel, B. Creemers), Erps/Dorenveld (resp. 16, 2, 3, 3 & 3
Pallas' Boszanger Phylloscopus proreg11!11s
ex. op 4, 5, 8, 10 & 24/09; P. Moysons, L. Raty),
16/11 : 1 ex. aud te Heverlee/Vaalbeekstraat (J.
Korbeek-Dijle/plateau (resp. 3, 1, 1, 2, 2 & 1 ex.
Rutten)
op 4, 12, 18, 25/09, 2 & 9/10; J. Nysten), Wilsele/
Hoewel
dorp (1 ex. op 4/09; G. Rijmenans), Heverlee/
zeldzaamheid
Terbank (2 ex. op 5/09; H. Roosen), Meerbeek/
streken vertegenwoordigt deze vogel reeds
pompstation (resp. 3 ex. tpl, 1 ex. tpl, 1 ex. ZW
minstens het vijfde e . voor regio Leuven.
Pallas'
Boszanger
is
in
de
een
on
extreme
omringende
'
& 1 ex. ZW op 5, 7, 22 & 27/09; A. Smets), Eizer/
Natuurlijk moet een soort van dit kaliber wel
Horenberg (1 ex. op 5/09; H. Roosen), Overijse/
eerst
Terlanenveld (telkens 1 ex. op 5 & 12/09; H.
Avifaunistisch
Roosen), Veltem-Beisem/dorp (2 ex. op 5/09;
dit officieel zo is, en of dat met een auditieve
aanvaard
worden
door
het
Homologatiecomité zal
Jukken
is
op
Belgisch vooraleer
R. Ghijsen), Heverlee/Zwanenberg (4, 2, 6 &
waarneming
1 ex. op 6, 8, 9 & 27/09; G. Bleys), Leefdaal/
onzeker. Een veldwaarneming op 17/12/92 te
zijn
minst
plateau (resp. 6, 40 & 1 ex. op 11, 29/09 & 3/10;
Tervuren/Park KMMA doorstond deze test wel.
M. O'Briain, J. Lenaert, A. Smets), Vrebos (1 ex.
De overige drie aanvaarde gevallen betroffen
op 12/09; M. O'Briain), Haasrode/zandgroeve
ringwaarnemingen te Korbeek-Lo op 26/10/04,
(resp. 1 & 9 ex. op 19 & 23/09; D. von Werne, M.
30/10/04 en 16/10/06. Een waarschijnlijk ex. op
Abts), Huldenberg/Ijsevallei (1 ex. op 22/09; J.
5/11/2006 te OH/dorp bleef onbeve tigd.
Kiebooms), Erps-Kwerps/ dorp (1 ex. op 23/09; P. Moysons),
Haasrode/industrie
(1 ex. op
Bonte Vliegenvanger Ficerf11/n hypoleucn
23/09; D. von Weme), Neerijse/ Tersaert (3 ex.
03
op 26/09; C. Carels) en Heverlee/Oost (3 ex. op
Leopoldspark (B. Verstraete)
&
07/09:
telkens
1
ex.
te
Ke sel-Lo/
05/09: 1 ex. ZW te Meerbe k/pom pstation (A.
29/09; ]. Kempeneers).
Smets) Beflijster Turdus torquatus 22 & 25/09: resp. 1 & 3
ex. ZW te Meerbeek/
06/10: 3 ex. te Korbeek-Dijle/pléiteau (G. Ryken)
pompstation (A. Smets) 29/09: 1 Lenaert)
ex.
aud over
Grauwe Gors Emberizn cnln11drn
Leefdaal/plateau
(J.
09/10: 1 e . te Bierbeek/Mollendaal plateau (J. Ny ten) De Boomklever - maart 201 1
25
Grauwe Vliegenvanger M uscicnpn strintn
tpl te Leefdaal/plateau
15/09: 1 ex. te LP (B. Verstraete)
Carels)
(J.
Lenaert, A. Smets, C.
04/10: 1 ex. te SAR (A. Smet , I. Nel)
Baardman Pn11urns binm1iws l 6/11: min. 2 e . te OHZ (R. Uyttenbroeck, P.
l j sgors Cnlcnri11s lapponicus 2 & 7/11: telkens 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau (2e ex. even ingevallen) (A. Smets)
Moysons, 1. Nel)
Sneeuwgors Plectrophennx nivnlis Buidelrnees Remiz pend11/i11us 2, 3 & 4/10: resp. 2, 1 & 5 ex. te SAR (J. Menten,
07/11: 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau (ook
H. Roosen, A. Smets, K. van Scharen, L. Petre)
Deze Sneeuwgors was de zevende voor de
invallend maar niet teruggevonden) (A. Smets) brede Leuvense regio en de vierde in november.
Witkopstaartmees Aegithnlos cnudntus cnudatus
De vroegere waarnemingen: 1 ex. te Leefdaal
Het najaar van 2010 was het eerste waarin er
op 31/10/55, 1 ex. geschoten te Haasrode op
echte
Witkopstaartmezen
konden
worden
waargenomen in het Oijleland, kaderend in
15/11/57, 1 ex. gevangen te Heverlee op 5/11/61, lm gevangen te Egenhoven op 19/11/62, 1 ex.
een grotere invasie in de Lage Landen. Bij ons
van 2e helft december 2003 tot min. 02/01 te
werden de volgende vogels gezien: 3 ex. te
Wavre Nord/Petite Bilande en 1 ad win te
Bertembo op 7/11 (G. Bleys), 1 ex. te OHZ op
Leefdaal/plateau van 30/01/04 tot 01/02/ . 04.
20/11 (f. de Thier) en 1 ex. te LeefdaalNoervallei op 26/11 (K. van Scharen). Ter vergelijking:
Europese Kanarie Serin11s serinus
witkoppige Staartmezen A. caudatus e11ropaeus
09/11: 1 ex. te Korbeek-Dijle (P. Moysons)
werden in dezelfde periode Kwerps/Molenbeekvallei,
opgemerkt
te
Erps-Kwerps/dorp,
Tervuren/park KMMA, SAR & OHZ (versch. waam.).
Noordse Goudvink Pyrrhula pyrrlwla ssp. Op 31/10 vloog minstens 1 ex. (enkel aud waargenomen) van het "teutertype" ZO over Huldenberg/ Spitsberg (F. Fluyt).
Kruisbek Loxin curvirostrn De 2010
Kruisbekken-influx merkbaar
was
die
zette
reeds zich
in
tijdens
jLmi de
herfstmaanden verder en nam sterk in omvang toe tot het
hoogtepunt in oktober. Bij de
overvliegende groepen kon geen overwegende trekrichting
worden
vastgesteld.
Het
presenteren van een volledig overzicht behoort niet tot de mogelijkheden van deze rubriek, daarom geven we per maand slechts enkele statistiekjes weer (onder de waarnemingen meerdere
dubbelwaarnemingen;
versch.
waam.). September: 20 waarnemingen (7 betreffende pleisteraars), grootste groep: 18 ex. N te Bertem/ Koeheide op 11/09 (G. Bleys) Oktober: 87 waarnemingen (min. 58 betreffende pleisteraars), grootste groep: 41 ex. tpl te SAR (R. Stoks, I. Nel; G. Dodeur) November:
46
waarnemingen
(min.
26
betreffende pleisteraars), grootste groep: 21 ex. te SAR/De Hoek op 8/11 (T. Nel) 17/10, 2 & 20/11: resp. 1 ex. Z, 4 ex. W & 1 ex. 26
De Boomklever - maart 201 1
Kruisbek te SAR - foto: Ingrid Nel
Kleine Barmsijs Card11elis cnbnret
jorg Lambrechts, David Leemans, Jan Lenaert,
18, 24/10 & 20/11: resp. 5 ex. W, 1 ex. 0 & 1 ex.
Iwan
NNO te Oud-Heverlee/dorp (J. Rutten)
Lossy, Michel Louette, Eddy Macquoy, Eddie
1/11: 18 ex. tpl te OHZ (A. Smets)
Maes, F. Maes, Eric Malfait, Thierry Maniquet,
2 & 7/11: 1 ex. ZW & 2 ex. 0 te Leefdaal/plateau
Pierre Mannaert, Etienne Meert, Jori
(A. Smets)
Patrick Michel, Gerome Moons, Kelle Moreau,
Lewylle,
Pieter
Jean-Marie
Moysons,
Alex
Lommaert,
Menten,
Lau rence
&
Ken
Naets,
Barmsijs sp. Carduelis cnbnretlfln111men
Bruno Nef, Ingrid Nel, Griet Nij , Paul Nuyts,
16, 17/10 & 21/11: resp. 1 ex., 1 ex. N & 1 ex. te
Johan
Oud-Heverlee/dorp (J. Rutten, F. Fluyt)
Ory, Hervé Paques, Alain Paquet, Bernard
27/10: 7 ex. te OHN (J. Lambrechts)
Pasau, Stephan Peten, Ludovic Petre, Nicolas
07/11:
7
ex.
over te
Kessel-Lo/centraal
(R.
Nysten,
Micheal
O'Briain,
Thierry
Pierrard, Renaat Polfliet, Guido Quaghebeur,
Uyttenbroeck)
Fre Rampelbergh, Laurent Raty, Alain Reygel,
08/11: 11 ex. ZW te Meerbeek/pompstation (A.
Katrien Reynders,
Smets), 2 ex. over te Heverlee/ Langestaart (P.
Rijmenans, Johan Robben, Hans Roo en, Jos
Moysons, R. Uyttenbroeck)
Rutten, Niels Ryckeboer, Geert Ryken, Karina
09/11: 1 ex. over te SAR (D. von Werne)
Samyn, Jacques Schwers, Benoît Segacrt, JB
Deze
waarnemingen
hadden
waarschijnlijk
Carine Richerzhagen,
Sepulchre, Adriaan Seynaeve,
G.
JF Simonart,
grotendeels (uitsluitend?) betrekking op Kleine
Axel Smets, Ludo Smets, Philippe Smet , Lars
Barmsijzen.
Smout, Joris Souffreau,
Ingemar Spelmans,
Peter Standaert, Robby Stoks, Frédéric Storms, Samenstelling
Reinhardt Strubbe, Stefaan Sys, Julien Taymans,
Kelle Moreau, kelle.moreau@gmail.com
Koen Thijs, Filiep T'Jollyn, Erik Toorman, Roel Uyttenbroeck, André Van De Laer, Wim Van
Medewerkers en correspondenten
den Bossche, Benny Van Dyck, Fabrice Van
Michaël Abts, Raf Aerts, Carl-Eric Anspach,
Hove, Siegfried Van Ingelgem, Kris van Scharen,
Louis-Philippe Arnhem, Tim Audenaert, Peter
Gert
Vanautgaerden,
Filip
Vandekeybus,
Bellen, Hugo Bender, Bruno Bergmans, Koen
Arne Vanden Bogaerde, Yves Vanden Bosch,
Berwaerts, Geert Bleys, Johan Bogaert, Luc
Thomas
Boon, Frank Boulanger, Marc Bracquiné, A.
Chris Vanderperre, Hilde Vandevoorde, Tom
Braem,
Vandezande,
Evert Bruyninckx,
Vincent Bulteau,
Tim Caers, Dany Capart, Charles Carels, Guido
Vandenberghe,
Vantrappen,
Mathijs
Vanherwegen, Vantrappen,
Norbert
Verbiest,
Patricia
Verstraete, von Weme Dirk, Marc Walraven ,
Cornet-Poussart, Bart Creemers, Jos Cuppens,
Denzil Walton, Judy Wickens, Jean Willemyns,
Geert Daems, Jean Dandois, Paul Dauwe, Paul
Maarten Wouters, Francis Wyns, T. Ysebaert,
Dawagne, Johan De Baere, Benoit De Boeck, Lut
Cathy Zanté, Bert Zurings en Ernesto Zvar.
Cooleman,
Jan
Joost
Peter
Stijn
Vemooij,
Vandeputte,
Catthoor, Yann Coatanéa, Chris Coeckelbergh, Collaerts,
Jos
Hilaire
Filip
Verroken,
Bart
De Broeck, Erik De Broyer, Bnmo De Fraine, Hugues De Gernier, Krista De Greef, Bart De Keersmaecker, Pierre Manuel De Lemos Esteves, Marc De Paemelaere, Bart De Rudder, Johan
De
Rycke,
Frans
De
Schampelaere,
Thomas de Thier, Frederik De V os, Luc De Wit, B. Demarsin, Johan Denonville, Antoine Derouaux,
Gauthier
Deschamps,
Chantal
Deschepper, Louis Desmet, Wouter Desmet, Gwenn Douchy,
Dodeur,
Freddy
Michiel
Donckels,
Dusselier,
Jacky
Dennis Fléron,
Frederik Fluyt, Frans Geenen, Stefan Gerris, Kathleen Geukens, Raf Ghijsen, Sven Goethals, Patrick
Goubau,
Werner
Goussey,
Griet
Grootaers, Krien Hansen, Olivier Hendrick, Luc Hendrickx, Cécile Herr, Claire Huyghebaert, Jacques
Ide,
Gauthier
Jacobs,
Jochen
Kempeneers, Jean Kiebooms, Johan Laeremans,
Hnlsbn11dpnrkiet te AVP - foto: Werner Go11ssey De Boomklever - maart 201 1
27
Activiteiten Alle activiteiten van de Natuurstudiegroep Dijleland en eventuele wijzigingen zullen ook aangekon digd worden via de Dijlevallei-maillijst (http://groups.yahoo.com/group/Dijlevallei/).
Zaterdag 26 maart Amfibieënexcursie in het Meerdaalwoud
Onder leiding van Hyla, de amfibieën- en reptielenwerkgroep van Natuurpunt, wordt er vandaag geïnventariseerd naar salamanders ter voorbereiding van beschermingsplannen. Afspraak: Parking CC De Borre te Bierbeek om 14u Leiding: Mark Lehouck (mark_lehouck@htmail.com, 016 444936)
Zondag 10 april Bijenexcursie in het Rodebos Onder stimulans van de nieuwe Bijenwerkgroep van Natuurpunt plannen we dit jaar meerdere excur
sies op zoek naar wilde bijen in het Dijleland. Voorkennis is niet vereist. Afspraak: Parking Rodebos om 14u Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106) en Joris Menten Umenten@itg.be, 0495275393)
Zondag 24 april Bijenexcursie in de zandgroeves van Nethen en het Meerdaalwoud
Afspraak: Parking aan boshuis Het Spoor/La Trace aan de zuidrand van het Meerdaalwoud om 14u Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106) en Joris Menten Umenten@itg.be, 0495275393)
Zaterdag 30 april Dijlelandse Big Day
Vorig jaar hebben we voor het eerst terug aangeknoopt bij de leuke traditie van de Dijlelandse Big Day. De bedoeling is om tussen Ou en 24u zoveel mogelijk verschillende soorten vogels te zien/te horen binnen de grenzen van het Dijleland. Om een ecologische Big Day aan te moedigen, krijgen alle fietsende deelnemers een bonus: zij mogen alle waargenomen exoten ook meetellen in hun eindtotaal. Vooraf inschrijven is verplicht en kan tot uiterlijk vrijdag 29 april om 18uur - bij de gelegenheidscoör dinator, Kris van Scharen (kris.van.scharen@ telenet.be). Ook deelnemers van buiten de regio zijn uiteraard welkom ! Dit is misschien een gelegenheid om het Dijleland eens "anders" te leren kennen? Een gedetailleerd reglement staat op onze website.
Zondag 29 mei Libellenexcursie in het Wijgmaalbroek
In het Wijgmaalbroek werden het afgelopen jaar meerdere nieuwe poelen aangelegd. Dit zou weleens tot leuke ontdekkingen van bijzondere pionierssoorten kunnen leiden. Afspraak: Dorpsplein van Wijgmaal om 14u Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106)
Zaterdag 4 juni Libel lenexcursie in Pécrot
We bezoeken het Etang de Pécrot en gaan vervolgens naar de "mare Hoslet'', en ook naar het bronge bied van de Petite Marbaise. Afspraak: Parking aan de vijver van Pécrot om 14u Leiding: Bart Creemers (bart.creemers@gmail.com, 0496893106) en Catherine Dickburt (catherinedick burt@hotmail.com, 0495/30 19 60). 28
De Boomklever - maart 20 1 1
Ac
eel
1 te winter R11igpootb111zerd te Leefdaal Foto: Step/Jan Peten
Van ruige gasten 11 november 1971, Vijver Grote Bron (alias Langerode vijver), in mijn waarnemingenboekje taat genoteerd: een zonnige dag, een groepje I leine zwanen, enkele duikeenden, een tiental wintertalingen en terloops ook een Ruig pootbuizerd ... lkwas me toen duidelijk nog niet bewust van de zeldzaamheid van deze soort en kon niet vermoe den dat ik veertig jaar zou moeten wachten op een nieuwe waarneming in de regio. . .
•
2 januari 2011, grote drukte op het koude, besneeuwde plateau van Leefdaal met neeuwploeterende vogelaars, tal van telescopen en camera's, en in de hoofdrol een juveniel wijfje Ruigpootbuizerd, een van de vele die deze winter opdoken en vaak langdurig pleisterden zowat overal in Vlaanderen. Reeds op 14 december 2010 zag Hans Roo en op diezelfde plaats een exemplaar dat echter daarna niet werd teruggevonden. De blijkbaar voorlopig laat te waar neming mocht ikzelf voor mijn rekening nemen op 28 januari 2011. Ik was al een tijdje bezig met het bekijken van een hybride Tafeleend X Witoogeend op de gedeeltelijk leeggelopen en bevroren kasteelvijver te Leefdaal, toen "iets" mijn aandacht deed verplaatsen naar de andere kant van de vijver. Een middelgrote roofvogel zat op het bevroren modderig deel van de vijver iets op te peuzelen. Even de telescoop in die richting en meteen herkende ik een Ruigpootbuizerd die ongestoord verder zijn prooi, een vogel(duif?), in stukjes trok. Zonder de vogel ook maar in het minst te verstoren loop in langs de Slagbergweg tot ik ter hoogte van de vogel ben. Hij zit nu op minder dan lOOmeter van mij en in de telescoop is het alsof hij bijna vlak voor mijn voeten zit ! En "uiteraard" heb ik geen fotocamera meegenomen... Het hadden de foto's van het jaar kunnen zijn. Een fietser aan de overkant doet de vo gel opvliegen maar na een toertje rond de vijver valt hij vlak voor mij op dezelfde plaats terug in en peuzelt rustig verder... Straf! Uiteindelijk heeft hij genoeg en vliegt hij naar de hogere bomen in het kasteelpark en verdwijnt uit het zicht... Opnieuw voor veertig jaar ?? Kris van Scharen
•
Er waren nog wel enkele regiowaameminge11 :februari 1985 (SAR), december 1996 (OH ),oktober 2008 {Haas rode), november 2008(Brussel) en 13 december 20 10 (Wavre)
De Boomklever
-
maart 2011
Inhoud .
--
.
EDITORIAAL Instant succes
'
FLORA Een soortenrijke vegetatie aan de Ruelensvest te Leuven Dirk Hennebel
2
INSECTEN Zoeken naar lepenpage in het Dijle/and: tips en voorlopige verspreidingsgegevens llf Jacobs
6
De dag- en nachtvlinders (Lepidoptera) van het Dij/eland Deel 1: Micropterigidae (Oermotten) tot en met Lyonetiidae (Sneeuwmotten) André Verboven
12
VOGELS Lee�ijds- en geslachtsbepaling bij Pestvogels Bruno Bergmans
I6
Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dij/eva/lei en omgeving: september - november 20 I 0 Kel/e Moreau
19
ACTIVITEITEN Activiteitenkalender
28
Coverfoto: Mannetje Pijlstaart in het Leopoldspark te Kessel-Lo. Foto: Jan Waumans. •
I
111
J