Diverse mededelingen

NOS podcast “De Weerman” wint Outreach and Communication Award van de European Meteorological Society

Bert Holtslag ontvangt Langerhuizen Oeuvreprijs 2022 voor Aard- en milieuwetenschappen

Op de EMS Annual meeting is op 8 september jongstleden de Outreach and Communication Award uitgereikt aan de NOS voor hun podcast De Weerman, welke wordt gehost door tv-weerman en poolonderzoeker aan het IMAU Peter Kuipers Munneke, nieuwspresentator Fleur Wallenburg en hun team. De podcast gaat over de mechanismen achter weersverschijnselen, over weersvoorspellingen en klimaatverandering. Het is gericht op een algemeen publiek zonder wetenschappelijke of meteorologische achtergrond. Elke aflevering van de podcast behandelt een thema en de meteorologische processen worden uitgelegd in lekentaal om het grote publiek op een gedetailleerder niveau te informeren dan mogelijk is in reguliere nieuws- en weeritems op tv en radio. De podcast is een mix van leuke weetjes, wetenschap, impact en de relatie tussen klimaat en weer is verweven in de afleveringen.

De podcast startte in oktober 2019 en er zijn intussen 30 afleveringen, die in totaal meer dan 300.000 keer beluisterd zijn. Zowel het aantal producties als de inhoud en variëteit groeien continu. De Weerman is zeer nuttig voor alle geledingen van de samenleving, omdat thema’s flexibel zijn en antwoorden geven op veel vragen over weer en klimaat. De pedagogische waarde door “spraakcommunicatie” vestigt de aandacht op enkel het menselijke “luister”-vermogen, vereist en inspireert de fantasie van de luisteraars. Het constante aanbod garandeert continuiteit en lijkt institutioneel en aantrekkelijk voor luisteraars en tot nu toe tijdloos.

De hele collectie podcastafleveringen is onder andere te vinden op https://www.nporadio1.nl/podcasts/de-weerman en andere streamingsdiensten.

De podcast De Weerman werd genomineerd door de NVBM.

Op 15 september heeft Bert Holtslag de Langerhuizen Oeuvreprijs 2022 voor Aard- en milieuwetenschappen van de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in ontvangst genomen.

Hij ontvangt deze prijs vanwege zijn wetenschappelijke bijdragen aan de meteorologie, zijn leiderschap in de atmosferische wetenschappen, en zijn grote bijdrage aan belangrijke toepassingen voor weer, luchtkwaliteit en klimaat. Bert Holtslag werkte aanvankelijk als KNMI-onderzoeker, en later ook als deeltijdhoogleraar Meteorologie bij het IMAU te Utrecht. Van 1999 tot zijn pensionering leidde Bert de leerstoelgroep Meteorologie en Luchtkwaliteit aan Wageningen Universiteit. Hij bekleedde daarnaast tijdelijke onderzoekposities bij NCAR en bij diverse universiteiten in Europa en de VS.

Zijn onderzoek concentreerde zich op het begrijpen van de fundamenten van turbulentie in de atmosferische grenslaag en de land-atmosfeer interacties. Hij begon zijn carrière met het bestuderen en modelleren van de verspreiding van luchtverontreinigingen in de atmosfeer, onder andere aan de hand van waarnemingen van de KNMI Cabauwtoren. Later leidde hij de zogenaamde ‘GEWEX Atmospheric Boundary Layer Study’, die leidde tot een reeks benchmark-case studies voor het testen van numerieke modellen en geavanceerde theorieën om de dynamiek van de nachtelijke stabiele grenslaag en de dagelijkse cyclus van de grenslaag tot in detail te begrijpen. En dit heeft daadwerkelijk geleid tot verbeteringen in operationele numerieke weer- en klimaatmodellen. De sleutel tot dit succes was Bert’s vermogen om nauwe banden op te bouwen tussen de internationale academische onderzoekgemeenschap en operationele weercentra zoals het ECMWF, Meteo-France, en het UK Met Office.

Daarnaast wordt Bert Holtslag beschouwd als een uitstekende coach en inspirator voor de jongere generaties door zijn rol bij het organiseren van workshops, zomercursussen en andere coaching-activiteiten. Dit heeft onder meer geleid tot tientallen gepromoveerden op een divers scala van onderwerpen zoals de invloed van het landoppervlak op verdamping, wolkenvorming en neerslag, het weer en klimaat van de stad, en windenergie boven land en zee.

Uit het legaat van Pieter Langerhuizen Lambertuszoon, overleden in 1918 en in leven directeur van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen wordt jaarlijks een oeuvreprijs (25.000 euro) en een onderzoeksbate in de natuurwetenschappen toegekend.

EMS Technology Achievement Award 2022 voor de Weather Observations Website (WOW)

De European Meteorological Society (EMS) heeft het Weather Observation Website (WOW) project geselecteerd voor de EMS Technology Achievement Award 2022 voor de open toegankelijkheid van bijna-realtime weerobservaties die de betrokkenheid van het algemene publiek stimuleert om deel te nemen aan weer- en klimaatwetenschappen. WOW werd in 2011 gelanceerd door het Britse MetOffice, in samenwerking met de Royal Meteorological Society. In 2016 is de website geüpgraded naar de huidige site, waarvan wow.knmi.nl het Nederlandse platform is. Het doel van de website is om een platform te bieden voor het delen van actuele weerwaarnemingen van over de hele wereld, ongeacht waar ze vandaan komen, welk detailniveau of de frequentie van rapporteren. WOW is een webapplicatie waar professionele en amateur-meteorologen observaties van hun privé-weerstations kunnen delen. Aan de ene kant worden deze gegevens in kaart gebracht en in een grafiek weergegeven op de WOW-website en ondersteunen ze realtime monitoring van het huidige weer, met een veel hogere dichtheid dan kan worden geleverd door professionele weerstations van de nationale weerdiensten. Aan de andere kant kunnen deze en historische data gratis worden gedownload voor alle doeleinden, wat open data en open science ondersteunt. Daarnaast wordt veel aandacht besteed aan metadata over de bijdragende weerstations, wat resulteert in een kwaliteitsclassificatie van alle stations op basis van instrumentlocatie, lokale ruwheid en nabijgelegen obstakels en de mate van verstedelijking.

WOW heeft momenteel wereldwijd 30.033 gebruikers en ontvangt dagelijks meer dan 1 miljoen waarnemingen! Ook heeft WOW bijgedragen aan wetenschappelijke studies op het gebied van meteorologie, microklimaat, energievraagstudies, menselijke gezondheid aan analyses van gevaarlijk weer. WOW kan in de klas of thuis worden gebruikt om vele aspecten van het weer te verkennen. En het Met Office werkt samen met de Royal Meteorological Society om middelen te verstrekken die op scholen kunnen worden gebruikt.

De award is op 5 september jongstleden uitgereikt op de EMS Annual meeting in Bonn.

WOW werd gezamenlijk genomineerd door de NVBM en de Royal Meteorological Society.

Ruwe radarbeelden maken zwakke convergentielijn zichtbaar

Ben Lankamp (KNMI)

Het KNMI heeft enkele jaren geleden een grote vernieuwing doorgevoerd in het Nederlandse neerslagradarnetwerk. In 2016 werd de radar in Den Helder vervangen door een nieuwe radar met dubbele-polarisatietechniek. Dit type radar zendt zowel horizontaal als verticaal gepolariseerde signalen uit, waardoor het mogelijk is om veel meer informatie te verkrijgen. Hierdoor is bijvoorbeeld betere ruisfiltering mogelijk en een schatting van de neerslagsoort (regen, sneeuw of hagel). In 2017 werd eenzelfde type radar in gebruik genomen in Herwijnen, ter vervanging van de radar in De Bilt. Het verplaatsen van de radar was noodzakelijk, door toegenomen storende bebouwing nabij Utrecht.

De nieuwe radars hebben niet alleen veel meer mogelijkheden, maar zijn ook gevoeliger en kunnen daardoor kleine verstoringen in de atmosfeer beter registreren. Op 29 juni 2022, 14.10 UTC (zie Figuur 1), zijn hiervan een aantal mooie voorbeelden te zien. Allereerst toont het beeld ongefilterde radarreflectiviteit, dus zonder opschoning van bekende verstoringen (clutter). We zien hierdoor allerlei niet-meteorologische verstoringen, zoals grondruis en windparken (zie de westzijde van de Noordoostpolder en het hexagonale windpark Fryslân bij de Afsluitdijk). Van meteorologische aard is een kleinschalig fenomeen als een zwakke convergentielijn echter ook heel goed te zien.

Figuur 1. Radarreflectiviteit van Den Helder en Herwijnen in één beeld.

In de Figuur is een dergelijk front te zien als gekromde lijn van Almere via Loosdrecht naar Rotterdam. Dezelfde convergentielijn is ook (zwakker) te zien bij Vlieland en Breezanddijk, halverwege de Afsluitdijk.