Keramiek nr. 1 jaargang 2011

JAARGANG 37

|

NUMMER 1

|

FEBRUARI 2011

TWEEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN DE NEDERLANDSE VAKGROEP KERAMISTEN

De museumcollectie 5 – Gemeentemuseum Den Haag Nieuwe leden NVK Anima Roos in de ban van porselein

Yvette Lardinois: dialoog tussen herinnering en nu

4

8

8

Yvette Lardinois, Tranen (rood), 2010; wandobject, keramiek; Ø 12 cm, d. 10 cm.

Wieki Somers, Departed Glory, 2007; aardewerk; h. 92,8 cm, b. 50 cm, d. 45,5 cm. Aankoop 2007.

Collectie Gemeentemuseum Den Haag.

Ludmilla van der Spoel, Wildernis Buitenstebinnen, 2010; steengoed gebakken paperclay, mangaan­oxide, glazuur, opglazuur, zilverluster; 42 x 20 x 20 cm.

Redactioneel

Omslagfoto Yvette Lardinois, Hemellichaam, 2010; schaal, keramiek; Ø 30 cm, h. 10 cm.

De schoonheid van imperfectie is een geliefd thema in de beeldende kunst. Een voorwerp, een schilderij, een beeld of een foto moeten perfect zijn uitgevoerd, maar worden pas spannend, aantrekkelijk of intrigerend als er iets niet klopt. Als er (opzettelijk) iets is fout gegaan, een streepje verkeerd gezet of een randje scheef is aangezet. Hella Jongerius (1963) ontwikkelde in 1999 voor Koninklijke Tichelaar in Makkum het porseleinen B-servies, waarvoor ze zich liet inspireren door de tweede keus producten met een kleine fabricagefout. Ze liet hiervoor halffabrikaten op een ‘te hoge’ temperatuur afbakken, zodat (onverwachte) vervormingen en toevallige kleur- en materiaaleffecten ontstonden. Imperfecte voorwerpen, maar bewust tot stand gebracht.

Glaskunstenaar Bernard Heesen (1958) blaast bokalen, bierpullen, vazen en tientallen andere voorwerpen die scheef zijn, vieze kleuren hebben of nauwelijks afgewerkt zijn. Een bewuste keuze. Ontwerper voor de glasfabriek Siem van der Marel (1944) verhief het dualisme tussen perfectie en verval tot leitmotiv voor zijn werk. In de schilderkunst komt imperfectie (dode bloemen, schedels, botten) nadrukkelijk tot uiting in vanitasstillevens en het schilderen van dode dieren, afgebrande woningen en vergane planten. Piet Hein Eek (1967) gebruikt sloophout voor zijn meubels en de beeldhouwer Ewerdt Hilgemann (1938) laat een perfect ronde marmeren bol van een berg rollen, zodat er een afgesleten brok steen overblijft.

In deze uitgave van KERAMIEK vindt u een artikel over Dik Scheepers (1978) die keramische gebruiksvoorwerpen maakt waarin fouten in de mallen leiden tot unieke producten. “Die fouten benadrukken de techniek en maken het product in mijn belevenis mooier”, zegt hij erover. “De wereld om ons heen is tenslotte ook niet perfect.” Een prachtig uitgangspunt, omdat dit laat zien dat perfectie niet zaligmakend is. Zowel in het werk als in de maker.

Het zijn juist de kleine afwijkingen die een (kunst)werk, maar ook een mens uniek maken. Veel kunstenaars die een perfecte beheersing van de techniek koppelen aan het maken van perfecte objecten kunnen of mogen zich geen misstap veroorloven. Maar het zal ongetwijfeld louterend werken als een foutieve beslissing in het (werk) proces zou leiden tot imperfecte werken die een nieuwe wending aan dat werk kunnen geven. Zoiets als een humoristische opmerking in een serieuze discussie. Perfecte mensen bestaan niet, juist de imperfecte zorgen voor de sfeer in het leven. Dat neemt niet weg dat we de KERAMIEK altijd weer zo perfect mogelijk proberen te maken.

Piet Augustijn

COLOFON Keramiek 1 (2011), zevenendertigste jaargang, is een uitgave van de Nederlandse Vakgroep Keramisten.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

ISSN 1382-2039

R edactie Piet Augustijn, Annemiek Engels en Paul Kuyer.

R edactiesecretariaat Paul Kuyer, Ringdijk 16, NL-1097 AB Amsterdam. t +31(0)20-6937384 e-mail: kskeramiek@xs4all.nl H oofdredactie Piet Augustijn e-mail: redactie@nvk-keramiek.nl

M edewerkers aan dit nummer : Karla J. Beijersbergen, Peggie Breitbarth, teja van hoften, Indra Kamerling, Cor Knoester, Guus Schipperheijn.

A anmeldingen

abonnementen

adreswijzigingen

Administratie NVK, Billitonlaan 23-2, NL-7314 CN Apeldoorn, t + 31(0)55-5220407. e-mail administratie@nvk-keramiek.nl, Een abonnement omvat jaarlijks zes nummers.

Abonnementsprijs Nederland ¤ 32,- per jaar; studenten ¤ 22,- per jaar (voor drie jaar, bij opgave kopie van collegekaart meesturen).

Abonnementsprijs buitenland ¤ 37,- per jaar. Los nummer Keramiek lopende jaargang ¤ 6,-; eerdere jaargangen ¤ 5,Alle genoemde prijzen zijn exclusief 6% BTW (de NVK is per 1-1-2011 ondernemer voor de omzetbelasting).

Het opzeggen van een abonnement dient schriftelijk te geschieden voor 1 november van de lopende jaargang.

4

4

8

Dik Scheepers, Pieces of π, twee bolvazen, 2010; porselein; h. 20 cm, Ø 17 cm. Foto Joost Ritzen.

Anima Roos, Twee kommen, 2008-2010, gedraaid porselein met sinterengobe en transfer, gestookt in gasoven op 1270°C met een lichte reductie; h. 7 cm, Ø 18 cm en h. 6 cm, Ø 16 cm.

Yvette Lardinois De dialoog tussen de herinnering en het nu komt tot uiting in ‘gedecoreerde’ tranen in al haar werk (wandobjecten, tekeningen, collages, schalen). Deze decoraties leiden de gedachten als vanzelfsprekend naar vergankelijkheid en het verstrijken van tijd.

En verder…

7

Nieuwe leden

12

Kort Nieuws

26 Gemeentemuseum Den Haag De Museumcollectie 5. “Voortbordurend op de door Marian Boot uitgezette weg van verzamelen, waarbij een beperkte groep representatieve kunstenaars in hun ontwikkeling wordt gevolgd, is het Gemeentemuseum Den Haag vooral gericht op de containervorm en aanverwante. Dat is binnen de collectie van dit museum logisch, maar mede daardoor is een grote groep hedendaagse keramisten niet vertegenwoordigd.”

34 Boeken 39 Agenda

30 Ludmilla van der Spoel “ Ik hou van koude, natte landen. Daar is weinig rood en geel te vinden, maar vooral koele kleuren en sneeuw. Daarom laat ik de kleuren naar boven verlopen van gedekt naar wit. Het moet een beetje ijl zijn, subtiel.”

32 Dik Scheepers “ Wat mij opviel, was dat bijna iedereen streeft naar perfecte vormen. Als een vorm uit twee delen bestaat wordt alles in het werk gesteld om een naad helemaal weg te werken. Waarom eigenlijk. Het is toch juist leuk om te zien hoe iets tot stand is gekomen.”

36 Anima Roos Anima Roos werkt op dit ogenblik veel met vissen van Chinese herkomst. Het oosterse accent dat deze decoraties aan haar kommen geeft, versterkt bij een eerste aanblik het verfijnde karakter van de kommen. Immers, voor veel westerlingen is ook dat een oosterse eigenschap. Maar daar is het haar juist om te doen.

W ijze van bestellen U kunt bestellen door het aange­ge­ven bedrag (onder vermelding van het gewenste artikel en uw adres) over te maken op nr. 3363.20.043 t.n.v.

Nederlandse Vakgroep Keramisten te Apeldoorn. De bankgegevens voor betalingen uit het buitenland zijn: RABONL2U (BIC) en NL95 RABO 0336 3200 43 (IBAN) Alle genoemde bedragen zijn inclusief portokosten.

O pgave advertenties Tijdelijk per e-mail penningmeester@nvk-keramiek.nl O pgave tentoonstellingen en mini ’ s Indra Kamerling-Schakelaar, Van Beuningenlaan 22a, NL-3953 BR Maarsbergen. t +31(0)343-444469. e-mail: xkeramiek@ziggo.nl N ederlandse V akgroep K eramisten De NVK is een beroepsvereniging van en voor professioneel werkende beeldend kunstenaars en vormgevers

die keramiek vervaar­­digen. De vakgroep zet zich in voor ruim 350 leden om hun belangen te behartigen bij overheid, bedrijfs­­leven en publiek.

NVK- website : www . nvk - keramiek . nl Voor laatste nieuws, activiteiten, persberichten en aanmel­dings­­ formulieren voor nieuwe leden.

A anmelden nieuwe leden Voor inlichtingen en aanmeldings­ formulieren: Annemiek Eradus, Citroenvlinder 78, NL-3892 EZ Zeewolde, t +31(0)6 205 810 24, of via de NVK-website. Ook afmeldingen. adreswijzigingen en wijzigingen in e-mailadres doorgeven aan Annemiek Eradus.

G rafische vormgeving Beekhuis & Holthuis, Asten e-mail: info@beekhuis-holthuis.nl Keramiek verschijnt in februari, april, juni, augustus, oktober en december.

De deadline voor de teksten van het april-nummer is 10 februari 2010.

Yvette Lardinois: traanvormen in objecten, schalen en tekeningen symboliseren herinnering

Yvette Lardinois, Vreugdetranen, 2010; wandobject, keramiek; 31 x 12 x 4,5 cm.

Yvette Lardinois, Zonder titel, 2010; wandobject, keramiek; 24,5 x 9,5 x 7 cm.

Yvette Lardinois, Tranen (blauw), 2008; wandobject, keramiek; 15 x 9,5 x 6,5 cm.

Yvette Lardinois, 2010. Foto Anda van Riet.

die ze presenteert onder de titel Full House met vreugdetranen.

presentatieruimteCAESUUR in Middelburg is een bijzondere tentoonstellingsruimte.

Al vijftien jaar worden er tentoonstellingen van hedendaagse kunst gemaakt, maar sinds 2010 onderzoekt CAESUUR haar eigen ruimte om te komen tot een nieuw tentoonstellingsconcept. De tentoonstellingen die er plaatsvinden zijn installaties of concepten die worden gepresenteerd in het permanente tentoonstellingsobject Full House. Dat is de maquette op ware grootte van een project van architect Johan de Koning van het Laboratorium voor Architektuur (Rotterdam, Middelburg en Szczecin/Polen) dat in

2002 werd bekroond met de zilveren prijs in de International Design Competition in Zuid-Korea. Full House is een zoektocht naar een nieuwe manier van wonen. Het huis bevat geen ruimtes, er vinden slechts activiteiten plaats in beweegbare kasten of in verticale laden. Het bouwsel bestaat uit vier functionele units voor wonen, spelen of werken, eten, slapen, baden en een darkroom, die als een puzzel heen en weer geschoven kunnen worden. De gebruiker moet het spel begrijpen en kan de interieurs veranderen en aanpassen naar zijn/haar specifieke wensen. Full House is vanaf half vorig jaar een jaar lang ondergebracht in presentatieruimteCAESUUR waar beeldend kunstenaars, architecten, dichters, filmers, muzikanten en vormgevers het kunnen inrichten met hun eigen werk. Dit onder de titel theater aangaande het leven op aarde, derde bedrijf, full house, kunstmachine.

Hoewel er niet aan de opzet gesleuteld mag worden, heeft de exposant voldoende vrijheid om de ruimtes naar eigen inzicht te vullen, te verschuiven of kleine delen aan toe te voegen. Van 19 februari tot 27 maart is Full House het domein van beeldend kunstenaar / keramist Yvette Lardinois die haar sporen nalaat in de vorm van kleine keramische (wand)objecten en tekeningen

door Piet Augustijn foto’s Ivo Wennekes

4

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Yvette Lardinois (Waalwijk, 1960) laat zich voor haar werk inspireren door ervaringen en herinneringen. Wandobjecten en tekeningen vertellen verhalen waarin de dialoog tussen de herinnering en het nu tot uitdrukking komt in vormen die geïnterpreteerd kunnen worden als tranen. Soms zijn die tranen zichtbaar in de vorm zelf, vaak ook als decoraties op de vormen of als onderdeel van een seriële reeks getekende of geschilderde druppels op papier. Ze leiden als vanzelfsprekend naar gedachten over vergankelijkheid en het verglijden van de tijd; en die gedachten leiden weer naar de herinnering. De herinnering aan het plotselinge overlijden in 2005 van haar levenspartner Jan Goossen. De resultaten zijn veelal abstracte vormen die het uitgangspunt zijn voor schalen en kommen waarin die druppelvormen als ‘decoraties’ zijn opgenomen in de wand. Ondanks de thematiek – de verwerking van herinneringen en gebeurtenissen en de daarbij horende gevoelens – zweeft om het werk geen pathos van melancholie of verdriet. De werken uit de eerste periode waren gesloten en ondanks het kleine formaat monumentaal,

aards en somber, de werken van de laatste twee jaar zijn lichter van toets, frivoler, meer open en kleurrijker. Er is meer licht en lucht in gekomen, hoewel een zekere ingetogenheid wel een belangrijk kenmerk is gebleven. De tekeningen en aquarellen van zes jaar geleden waren verzamelingen van stippen, druppels of tranen die serieel, in grote aantallen en rechthoekige blokken op papier werden geplaatst. Alsof het verdriet even geparkeerd moest worden zodat er ruimte vrijkwam voor een nieuw werk. Pas enkele jaren later werden diezelfde tekeningen voorzien van textiele draden, paillettes, kraaltjes en kantjes (ze leerde zelfs kantklossen), vaak onderdelen van Zeeuwse streekdrachten. Hierdoor werd niet alleen een verbinding tot stand gebracht tussen afzonderlijke elementen, maar verbond Lardinois zich ook met haar omgeving. Ze begon zich na het verlies van haar partner, een stevige verbouwing en een nieuwe baan thuis te voelen in haar woonplaats Vrouwenpolder. Diezelfde thematiek werd gehanteerd in kleitabletten – die als reliëf een meer ruimtelijk karakter hadden – en daarna in series kleine (wand)objecten en schalen.

De druppel- of traanvorm fascineert tot op de dag van vandaag. Druppelvormige keramische objecten, tekeningen (met of zonder fijnzinnig borduurwerk), aquarellen en keramische schalen zijn de uitingsvormen. Tranen worden stippen, bloemdecoraties laten nieuw leven zien en Noorse associaties luidden een nieuwe levensfase in. “Ik ga nu conceptueler met de dingen om”, zegt Yvette Lardinois.

“De eerste jaren was het werk vooral een verwerking van mijn rouwproces, nu laat ik ook andere dingen uit het dagelijks leven toe. Ik heb een Noorse vriend, Frank Åsnes, die mijn schalen draait en kom dan ook regelmatig in Scandinavië. Het gevolg is dat in mijn werk Noorse invloeden zichtbaar worden: de vorm van het verkeersbord met de eland. Dat dier is een metafoor voor mijn gevoelens: van het trage verwerkingsproces waarin ik langzaam vooruit ging tot de herinneringen van nu. De eland is traag,

Yvette Lardinois, Connection, 2010; schaal, keramiek; Ø 21,5 cm, h. 9,5 cm.

Yvette Lardinois, Connection, 2010; schaal, keramiek; Ø 34 cm, h. 11 cm.

Yvette Lardinois, Eland, 2010; schaal, keramiek; Ø 34 cm, h. 11 cm.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

5

Linsboven: Yvette Lardinois, Vreugdetranen, 2010; tekening, gemengde techniek; 24 x 32 cm. Linksmidden: Tegenwind, 2010; tekening, gemengde techniek; 24 x 34 cm.

Linksonder: Eland (in zwart), 2010; tekening, gemengde techniek; 24 x 34 cm. Rechts: Open hart, 2010; tekening, gemengde techniek; 32 x 24 cm.

elegant en gestaag. Het ene beeld roept het andere op en de persoonlijke beelden leiden naar een meer universele beeldtaal.

Mijn gevoel met het werk is niet anders, de uitwerking in beelden wel.�

Ondanks het feit dat de mens als herkenbaar beeld in het werk ontbreekt, is deze wel voelbaar aanwezig. Dat was vroeger al zo bij de potvormen die op stenen leken en de daarvan afgeleide wandobjecten, dat is anno 2011 ook zo in de schalen die verwijzen naar Zeeland of Noorwegen of zelfs naar haar geboortegrond in NoordBrabant. Of in de objecten waarin het sterrenstelsel is vastgelegd. Dan zie je dat tekeningen en schalen, wandobjecten en aquarellen, borduurwerk door middel van gaatjescomposities gewoon in elkaars verlengde liggen. De wandobjecten en schalen zijn doorboord, zodat licht en schaduw belangrijke onderdelen van deze werken zijn

geworden. De zwaarte van de herinnering heeft plaatsgemaakt voor de lichtheid van het nu.

Yvette Lardinois volgde de lerarenopleiding Handvaardigheid en Textiele Werkvormen aan het Mollerinstituut in Tilburg, waar ze in 1984 afstudeerde met een collectie keramiek. Daarna studeerde ze tot 1988 Keramische Vormgeving aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in ’s-Hertogenbosch, waar ze in het derde jaar Beeldhouwen aan toe voegde. Voor haar

Yvette Lardinois: Full House met vreugdetranen. presentatieruimteCAESUUR, Lange Noordstraat 67, NL-4331 CC Middelburg, t +31 (0)118-639810. Open: vrijdag en zaterdag 13.00-17.00 uur en op afspraak; altijd te zien door de ruiten van de ruimte. Van 19 februari t/m 26 maart 2011. www.caesuur.nl. Meer info: www.lab4arch.com | www.yvettelardinois.nl Johan de Koning, maquette Full House, 2002. Foto Hans Overvliet

6

k

e R a M i e k

1|

f e b r u a r i

2011

afstudeerproject ontving ze de Keramiekprijs 1988 van de academie. Haar werk is sindsdien aangekocht door verschillende musea en vele particulieren. Tot de zomer van 2003 woonde en werkte Yvette Lardinois samen met beeldhouwer Jan Goossen (19372005) in de Melkfabriek in Herpt, gemeente Heusden (NB). In 2003 verhuisde ze naar het Zeeuwse Vrouwenpolder waar sindsdien beelden, wandobjecten, schalen, tekeningen en collages ontstaan die een meditatieve sfeer oproepen en zich richten op de dialoog tussen herinnering en nu.

De NVK heeft in 2010 elf nieuwe leden ingeschreven.

In deze uitgave van KERAMIEK stelt de redactie ze voor.

Nieuwe leden NVK Loeke Pam, Bloedkoraal, 2010; steengoed en porselein, stempels, engobes, oxides, glazuren, handgevormd; h. 28 cm, Ø 18 cm.

Annelies Pont Na een opleiding aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag (Binnenhuiskunst, afgestudeerd 1969), zocht Annelies Pont het aanvankelijk in de handel en in advieswerk. Het willen maken van vormen bleef echter knagen en er ontstonden vrije objecten als kistjes, koffers en andere in hout en glas. Van 1986 tot 2007 had ze haar eigen bedrijf LINIA, voor interieur en vormgeving. Adviseren, ontwerpen en leveren van maatwerk.

“In tegenstelling tot het vrije werk is een meubelontwerper gericht op de functieeisen van de opdrachtgever. Een enkele ontwerpopdracht neem ik nog graag aan.”

“In 2002 heb ik de mogelijkheden van vormgeven in klei ontdekt en een eigen stijl ontwikkeld. Dikwijls in combinatie

met andere materialen en/of vorm op sokkel. Technisch gezien heb ik bij het maken van mallen en sokkels plezier van mijn jarenlange ervaring als meubel­ ontwerper. Van jongsaf aan borrelen spontaan vrije vormen op, zonder enige verwijzing of boodschap. De natuur biedt een veelheid aan inspiratie. Meestal onbewust maak ik daar dankbaar gebruik van.”

Annelies Pont (Leiden, 1946), Schoolplein 4, NL-1441 GV Purmerend, t +31 (0)299-434307 / + 31 (0)6-45063545; annelies@anneliespont.nl; www.anneliespont.nl

Loeke Pam Loeke Pam studeerde in 1984 af aan de lerarenopleiding D’Witte Leli in

Amsterdam (Handvaardigheid en Tekenen) en in 1992 aan de SBB in Gouda (Draaitechnieken). Ze volgde meerdere cursussen op keramiekgebied en startte in 1997 haar eigen atelier.

Sinds 2009 kent haar werk twee richtingen. 1. Steengoed potten geïnspireerd op de onderwaterwereld.

Daarbij gebruikt ze allerlei soorten materialen om mee te stempelen, te kleuren en te plakken. “Tijdens het opbouwen van de potten die in de eerste fase met een mal worden gevormd, gaan mijn gedachten uit naar wat er onder water kan gebeuren met koralen.

Planten die eraan vast groeien, een storm, zonlicht, de manier van groeien, beschadigingen. Al met al een organische en vrije manier van werken.”

2. De tweede richting is volslagen anders. “Ik werk met porselein vanwege de witheid die ik wil laten contrasteren met zwarte porseleinslib. De inspiratie komt vaak uit de Arabische en Joodse cultuur: Moorse motieven, Hebreeuwse en Arabische lettertekens vormen de decoratie. Maar ook grafische lijnen al dan niet met een toegevoegde kleur. Het werk bestaat voornamelijk uit gedraaide schaaltjes of kleine objecten. De organische potten die in vrijheid groeien staan in contrast met de meer bedachte en ook lastige werkstukken in porselein.

Een gespleten persoonlijkheid wellicht?”

Loeke Pam (Amsterdam, 1956), WoonWerkvereniging Nieuw Kokanje, Pottenbakkerij De Pijl van Borneo, Wagendijk 9, NL-3628 EP Kockengen, t +31 (0)6-45752812; pijlvanborneo@xs4all.nl; www.pijlvanborneo.nl; www.nieuwkokanje.nl; www.loekepam.nl

Annelies Pont, Zonder titel (uit de serie Kreukels), 2009; keramiek, hout; 35 x 15 x 15 cm. Foto Annelies Pont.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

7

Birgit Vogels, Microben nr. 7, 2010; rode fijne chamotte klei (K125) met krimpglazuur; h. 20 cm, b. 25 cm, d. 22 cm.

Birgit Vogels Birgit Vogels volgde een studie Bio­ farma­ceutische Wetenschappen aan de RU in Leiden (1986-91) en was daarna tot 1996 werkzaam als weten­ schappelijk onderzoeker bij het AMC in Amsterdam. Tussen 1995 en 2005 volgde ze verschillende boetseer- en keramiekcursussen en van 2006 tot 2009 deed ze de opleiding Keramische technieken bij de SBB in Gouda, gevolgd door een extra leerjaar Handvormen bij Mieke de Groot.

“Op dit moment heeft mijn werk betrekking op alles wat in de natuur niet met het blote oog zichtbaar is. Inspiratie­ bronnen zijn beelden die gemaakt worden met een speciale techniek van microscopie en verschillende verschijningsvormen van stenen.

Door middel van Scanning Electronen Microscopie (SEM) worden de meest fascinerende details van organismen op nanometer niveau bloot­gelegd.

Ik vind het een uitdaging om deze onwaarschijnlijke vormen en structuren in klei uit te drukken. Soms kies ik voor een zo letterlijk mogelijke vertaling, maar meestal ontstaan geheel nieuwe beelden die een zodanig uiterlijk hebben alsof ze ook tot de microwereld behoren. Daarbij wil ik de kwetsbaarheid en mystiek die deze wereld uitstraalt vastleggen.”

“Daarnaast gebruik ik als inspiratiebron de verschillende verschijningsvormen van gesteenten om mijn eigen ‘keramische stenen’ te maken. De buitenkant van de steen vertoont daarbij een groot contrast ten opzichte van de

binnenkant, wat in de natuur pas te zien is als de steen wordt opengesneden.”

“Omdat naast de vorm ook de huid­ structuur een belangrijke rol speelt in mijn werk, besteed ik veel aandacht aan de huidbewerking en huidafwerking. Ik ben voortdurend op zoek naar geschikt materiaal om bepaalde structuren in het kleioppervlak te krijgen en ik besteed veel aandacht aan het ontwikkelen van nieuwe glazuren.”

De mens als individu geef ik weer maar er is contact met de medemens noodzakelijk, daarvoor ben je mens. Dit maak ik zichtbaar door een gebaar, een aanraking, een gericht zijn op elkaar.

De onderlinge verbondenheid is voor mij een belangrijk gegeven. De mens ontwikkelt en ontplooit zich. De mens is ingewikkeld, letterlijk en figuurlijk.

Inspiratie vind ik letterlijk op straat,

Birgit Vogels (Heerlen, 1966), Voltastraat 1, NL-3817 KL Amersfoort, t +31 (0)33-4633977 / +31 (0)642575488; info@birgitvogels.nl; www.birgitvogels.nl

Jikke van der WaalBijma “Niets en niemand is volmaakt, juist het onvolmaakte geeft een volmaakt beeld van de mens. Mensen, daar draait het om in mijn werk. De mens in al zijn onvolmaaktheden maar daardoor echt mens wordend. De kwetsbare mens, de trotse mens, de uitdagende mens … kortom de mens in verschillende verschijningsvormen. De tijd laat sporen na op de mens, sporen in de ziel gegrift, sporen die zichtbaar worden. De mens laat sporen na; dit wordt zichtbaar gemaakt in mijn werk. De mens als tijdreiziger, mensen die onderweg zijn in het hier en nu. Mensen die communiceren en daarbij tot de essentie van het menselijk bestaan worden teruggebracht. Uiteindelijk groeit de mens daardoor, de mens bestaat!

Jikke van der Waal-Bijma, Mens-en-massa, 2009; keramiek; 75 x 25 x 25 cm.

8

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Jeroen Endeveld, Nieuw leven, 2010; keramiek, glazuur, fijne chamotte, opgebouwd uit rollen; Ø 40 cm. Foto Ad Witte.

overal waar mensen zijn. De mensen die opgaan in de massa, die niet op elkaar gericht zijn maar die elkaar raken.

Hoe waardevol kan een gebaar zijn, een houding, een manier van kijken…”

Jikke volgde een 1e graads Leraren­ opleiding Beeldende Vorming.

maken die met ‘gewone’ klei nauwelijks te realiseren zijn. Zijn inspiratie komt overal vandaan: moderne architectuur, details uit de natuur en natuurlijk wat hij in zijn werk als techneut tegenkomt.

interpretatie. Haar streven is om haar beelden iets mysterieus mee te geven.

De thema’s zijn momenteel vrouwen, maskers, psychologie en Ierse en Keltische mythologie. De techniek is meestal steengoed, soms aardewerk of raku.

Jeroen Endeveld (Utrecht, 1973), Zwaluw 66, NL-3435 AD Nieuwegein, t +31 (0)6-24894416;

Fredie Kok-Schenk (Amsterdam, 1965), Dorpsweg

Jikke van der Waal-Bijma (Stiens, 1952),

info@jeramiek.nl; www.jeramiek.nl; www.

126, NL-1697 KH Schellinkhout, t +31 (0)229-503033

Te Nijenhuiswei 13, NL-9241 EA Wijnjewoude,

papierklei.nl

| +31 (0)6-31510346; info@fkskeramiek.nl;

t +31 (0)516-481506; jikkevdwaalbijma@zonnet.nl; www.jikkevandewaalbijma.com

Jeroen Endeveld Jeroen Endeveld heeft een technische opleiding gevolgd. Naast zijn activiteiten als keramist heeft hij ook een technisch beroep. Dit zie je terug in zijn werk.

Hij maakt objecten met scherpe vormen en lijnen. Abstract, soms bijna mathematisch. Kenmerkend zijn de uitsnedes in de klei. Vaak zijn de werkstukken afgewerkt met een felle glazuurkleur. Bij dit alles streeft hij naar perfectie. Een rechte lijn moet ook recht zijn.

Af en toe maakt Endeveld een uitstapje.

Maar ook hierbij streeft hij naar perfectie in vorm en afwerking. Een typisch voorbeeld hiervan is Nieuw leven. Bij ieder afzonderlijk bolling streeft hij naar de ideale ronding. Waar de bollingen elkaar raken, ontstaat een scherpe snijlijn.

Jeroen werkt veel met papierklei. Deze klei maakt hij zelf, met een vezel die hij zelf heeft ontwikkeld. Met papierklei is het voor hem mogelijk om objecten te

www.fkskeramiek.nl

Fredie Kok-Schenk Fredie Kok volgde meerdere creatieve cursussen, waaronder aquarelleren, zeefdrukken, edelsmeden, model/ portrettekenen en keramiek draaien/ boetseren en deed daarna de tweejarige opleiding Creatieve handvaardigheid bij Crejat in Alkmaar.

De geest kwam uit de fles toen zij in aanraking kwam met klei. De lessen keramiek draaien van Klaas de Boer heeft zij met veel plezier gevolgd, maar haar hart ligt bij een aantal andere technieken met dit veelzijdige materiaal. Het werken met plakken klei en het massief uitwerken bieden haar de mogelijkheid alles te maken wat zij wil. Zij was op zoek naar verdieping in haar werk en besloot toen een tweejarige opleiding creatieve handvaardigheid te doen. Na haar eerste expositie in 2003 heeft zij een eigen atelier aan huis ingericht, waar zij werkt aan een eigen stijl. Wat zij wil bereiken is het maken van unica waarin haar hand duidelijk zichtbaar is. De combinatie van realisme en abstractie resulteert in objecten waarin ruimte blijft voor eigen Fredie Kok-Schenk, Byrna, 2010; steengoed, hand­ gevormd; 40 x 30 x 10 cm. Foto Pieter Hulleman.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

9

Linda Kierdorff, serie Urban Lines, 2010; papierporselein en gekleurde slib, ongeglazuurd; h. 16 cm, b. 21 cm.

Gerreke van Veen Gerreke van Veen werkt met klei omdat het haar fascineert de ongekende mogelijkheden van het materiaal steeds opnieuw te ontdekken. Al op jonge leeftijd ging ze creatieve cursussen volgen. Na een tekenopleiding studeerde ze Plastische Vormgeving en Keramiek aan de Nutsacademie in Rotterdam en ze is sinds 2002 keramist. Tijdens en na haar opleiding heeft ze gewerkt met ouderen in een verpleeg- en ziekenhuis, op een dagverblijf voor verstandelijk Gerreke van Veen, Samen lezen, 2007; steengoed van zwarte fijne chamotte met oxides, pigmenten op kleur gebracht en geïmpregneerd; h. 25 cm, b. 20 cm, d. 10 cm.

gehandicapten en als docente tekenen en handvaardigheid op een basisschool. In 1996 is ze Kadowinkel en Atelier ECRU begonnen.

In het werk van Gerreke van Veen staat de mens centraal. “Ik vertel met klei over mensen: mensen die genieten van elk moment van de dag, een praatje, gebaar of houding, de rust die ze genieten of een boek dat ze lezen. Als ik een stuk klei in handen heb voel ik me weer even kind dat zomaar dingen kan laten ontstaan. Met klei ga ik onmiddellijk vormen en deze passie draag ik het liefst over aan anderen. Het boetseren in was (bronzen) spreekt mij minder aan omdat ik dit stookproces uit handen moet geven en met klei alles in eigen beheer kan doen.”

gegeven workshop Sources of Inspiration leerde ik inspiratie te halen uit mijn omgeving en die te vertalen in het werk dat ik (nu) maak. Gedurende de tijd in Cornwall leefden de Nederlandse straatjes en huisjes meer voor mij en leken de kleuren feller in mijn hoofd dan op dit moment. Geleidelijk aan heb ik dit ontwikkeld naar een vrije en losse vertaling van kleuren en lijnen die ik zowel in vorm als decoratie laat terugkomen.”

Na vier jaar in Cornwall te hebben gewoond kwam Linda terug naar Nederland, waar ze werkt in haar eigen atelier in Terneuzen. Naast decoratief werk maakt ze ook meer functioneel werk, waarin ze een balans probeert te vinden tussen het ontwerp en de functionaliteit.

Gerreke van Veen (Dordrecht, 1964), Atelier Ecru,

Linda Kierdorff (Den Haag, 1960), Grenulaan 2,

Vrieseweg 17, NL-3311 NT Dordrecht,

NL-4531 AA Terneuzen, t +31 (0)115-612911 / +31

t +31 (0)78-6312747; gerreke@ecru.nl; www.ecru.nl

(0)6-29479608; linda_kierdorff2@hotmail.com; www.lk-ceramics.nl

Linda Kierdorff Linda Kierdorff volgde in 2003 een zomeropleiding draaitechnieken bij Martin Homer Pottery and Painting Summer School in Engeland. Aansluitend deed ze een cursus aan de SBB in Gouda.

In 2004 verhuisde ze naar Cornwall (UK) waar ze een tweejarige MBO Moderne Keramiek volgde, aangevuld met een jaar professionele ontwikkeling voor kunstenaars aan het Cornwall College in Camborne.

“Ik betrok een atelierruimte in Cornwall en tijdens een door Carolyn Genders

10

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Bob van Schie Het werk van Bob van Schie bestaat uit Bobjecten en projecten in de keramiek voor derden. Bobjecten zijn gebruiksvoorwerpen met een boodschap, ontstaan vanuit ideeën over gebruiksgewoonten. Zo is bij een theepot bijvoorbeeld juist de handeling van belang. Wat doe je werkelijk met zo’n theepot? Uit de bevindingen ontstaat vervolgens een idee over hoe het gebruik anders of beter zou kunnen. Soms in de vorm van een grapje, soms als statement of totaal vernieuwende gebruiksmethode.

Icefondue, 2010. Koen Gillis, ontwerp; Bob van Schie, ontwikkeling vormmodel, mal, klei en glazuur.

Icefondue is het nieuwe tafelritueel, gebaseerd op andere fondues. In plaats olie, kaas of bouillon nu ijspasta maken in vloeibare stikstof; icebowl h. 15 cm, Ø 25 cm.

Een Bobject is dus niet alleen maar een mooie nieuwe vorm, maar een object dat is ontstaan als een verfrissend idee over traditionele gebruiksgewoonten. De unica en kleine series maakt Van Schie zelf, bij grotere aantallen werkt hij samen met fabrieken. “Ik denk na over hoe ik handeling en gebruik op een andere wijze kan verduidelijken. Daarbij combineer ik veelal meerdere functies en vertaal ik de emoties van het tactiele, het aanraken, naar een vorm waarin ik op ergonomische wijze weglaat wat niet belangrijk is. Deze werkwijze leidt veelal tot niet voor de hand liggende visuele en functionele oplossingen waarin de ingeslepen vormtraditie is verdwenen”, zegt Van Schie over zijn werkwijze.

Bob van Schie staat bekend om zijn eigenzinnige kijk op bestaande tradities. Hij is afgestudeerd in grafische en keramische vormgeving

en is in beide vakgebieden specialist in reproductietechnieken. Hij is product­ ontwikkelaar in de keramiek en begeleidt kunstenaars, ontwerpers en fabrieken bij het uitwerken en uitvoeren van zeer uiteenlopende opdrachten in keramiek.

Specialistische kennis in alle gietklei soorten zit in zijn bagage, van aardewerk en steengoed tot porselein en boneChina. Op zijn vakgebeid geeft hij (gast)les op verschillende academies en bij Keramikos. Daarin behandelt hij reproductietechnieken, mallen maken en gieten/glazuren met verschillende soorten gietklei. Bob van Schie is eigenaar en producent van ‘De Klankwaterval’ en ‘Bobjecten’.

Bob van Schie (Den Haag, 1971), Van Brienenlaan 22b, NL-2244 BP Wassenaar, t +31 (0)70-3240003 | +31 (0)6-51692597; info@bobvanschie.nl; www.bobvanschie.nl

Dorien Weltevrede, Theepot en kommetjes, 2009; gedraaid, witte steengoedklei, zwart glazuur met daar­ overheen een kwastje kristalglazuur aan de buitenkant, binnenkant wit glazuur; theepot h. 10 cm, Ø 14 cm, kommetje h. 8 cm, Ø 7 cm.

Dorien Weltevrede De overgrootvader van Dorien Weltevrede was pottenbakker bij De Amstelhoek in Amsterdam; de klei zit dus in haar genen en het werken ermee is een grote passie. Ze maakt voornamelijk handgedraaid steengoed keramiek.

Met als voorkeur gebruiksgoed zoals serviezen, theepotten, schalen, vazen en andere. Het ontwikkelen van een mooi kristalglazuur is voor haar een van de grootste uitdagingen, met name op grote vazen.

Dorien houdt erg van klassieke vormen en is van mening dat er veel te weinig aandacht wordt besteed aan het ambacht van pottenbakker. Tegenwoordig wordt er veel moeite gedaan om een unieke vorm aan klei te geven, maar mooi en eenvoudig zou bijna vergeten worden. Weltevrede volgde de driejarige keramiekopleiding Handvormen en Draaien bij de SBB in Gouda (2004-07), gevolgd door het extra leerjaar Draaien.

Daarvoor had ze al diverse cursussen en workshops gevolgd bij Joop Crompvoets (draaien), Ian Currie (glazuren), Geert Jacobs (draaien), Trudy Otterspeer (plateelschilderen), Joop Cock (raku stoken) en een Masterclass bij Tineke van Gils.

Dorien Weltevrede (Amsterdam, 1958), Kralingseweg 3, NL-3247 LA Dirksland, t +31 (0)187-603367 | +31 (0)6-46766980; info@potteriekleinschalig.nl; www.potteriekleinschalig.nl

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

11

kort nieuws Remember me in Arnhem De dood is al eeuwenlang een van de belangrijkste thema’s in de beeldende kunst. Het sterven, het begraven, de begeleiding van een ziel naar het hiernamaals, het herinneren en herdenken; het zijn gebeurtenissen die mensen aanzetten om zich beeldend te uiten. In de tentoonstelling Remember Me in het Museum voor Moderne Kunst in Arnhem zijn op een associatieve manier werken uit de eigen collecties oude, moderne en hedendaagse kunst en vormgeving samengebracht rond het thema dood en herinnering.

Soms is de dood letterlijk het onder­ werp, zoals bij Vanitas-stillevens of de dodenportretten die Jan van Herwijnen (1889-1965) maakte in een mortuarium. Andere werken hebben op een meer symbolische manier met het levenseinde te maken, waaronder de tekening Angel van Ansuya Blom (1956) of de foto van een met schimmel overwoekerde sinaasappel van Annemarie Nibbering (1961).

Het oudste stuk is een zogenoemde Seelenurn uit de 7de eeuw voor Christus; het jongste werk een rouwsieraad van Kirsten Spuijbroek (1981). Uit de vermaarde collectie magisch realisten toont het MMKA werken van Jan Mankes (1889-1920), Raoul Hynckes (1893-1973) en Wim Schuhmacher (1894-1986). De hedendaagse kunst is vertegenwoordigd door onder anderen Charlotte Mutsaers (1942), Rinke Nijburg (1964) en Erzsébet Baerveldt (1968).

De tentoonstelling is opgebouwd in een cirkel. De bezoeker doorloopt als het ware een cyclus; van de waarschuwing memento mori (gedenk te sterven) naar de letterlijke en symbolische dood, tot aan de berusting en de herinnering.

Remember Me. Museum voor Moderne Kunst Arnhem, Utrechtseweg 87, NL-6812 AA Arnhem, t +31 (0)26-3775300.

Open: dinsdag t/m vrijdag 10.00-17.00 uur, zaterdag en zondag 11.00-17.00 uur. Tot en met 21 augustus 2011. www.mmkarnhem.nl

12

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Herman Hermsen, Halssieraad Stralenkrans van een geseculariseerde Madonna, 1989; geslepen glas geperst in kunststof; h. 36,5 cm, b. 41 cm. Collectie Museum voor Moderne Kunst Arnhem.

Gedichten van klei Hedendaags slibgoed In samenwerking met de vereniging Terre et Terre organiseert Keramiekcentrum Tiendschuur Tegelen de tentoonstelling Gedichten van klei - Hedendaags slibgoed.

Terre et Terre is een vereniging van keramisten van de Midi Pyrenées die elk jaar een prachtige tentoonstelling samenstelt van werk van vooraanstaande keramisten uit Frankrijk en de rest van Niek Hoogland, Nathalie, 2010; roodbakkende aardewerk klei waar een witte engobe overheen gegoten is; de voorstelling is gemaakt door de tekening in de witte engobe uit te krassen en in te kleuren met engobes; diverse stempels en sjablonen, transparante loodglazuur; h. 3,5 cm, Ø 25 cm.

Europa. Telkens wordt een ander thema gekozen als kapstok voor een expositie.

In het verleden waren dat bijvoorbeeld de komvorm, houtgestookte keramiek, gouddecoraties op keramiek, glazuren en dit jaar staat hedendaags slibgoed centraal. De tentoonstellingen van Terre et Terre reizen normaliter alleen door Frankrijk; dit jaar is voor het eerst een tentoonstelling in het buitenland te zien, in het Nederlandse Keramiekcentrum Tiendschuur Tegelen. Voor de tentoon­ stelling zijn elf keramisten uit Frankrijk, Duitsland en Nederland geselecteerd.

Ze beschilderen hun werk met behulp van de traditionele slibgoed-techniek.

Een techniek die al eeuwenlang door pottenbakkers wordt beoefend en die wordt geassocieerd met volkskunst en het traditionele aardewerk. Maar het is tevens een techniek die technisch gezien relatief ongecompliceerd is en die de keramist bewegingsruimte gunt.

Met slibgoed kunnen de keramisten spelen, experimenteren en vrijelijk schilderen. De exposanten werken op een eigentijdse en eigenwijze manier met kleislib. Zij maken alles behalve traditioneel bruin en folkloristisch aardewerk. Zij leggen hun gevoelens en hun kijk op het leven vast in kleislib. Zij maken als het ware gedichten van klei.

In tegenstelling tot hun voorgangers, die met hun slibgoed de volkse tradities

probeerden voort te zetten, laat de nieuwe generatie keramisten zien dat de keramische kunst zich ook in het internettijdperk nog prima staande kan houden. Deelnemende kunstenaars zijn Pascale Balay (F), Agnès Campioni (F), Hans Fischer (D), Jérôme Galvin (F), Niek Hoogland (NL), Nathalie Hubert (F), Sébastien en Christine Lopes Zablockt (F), Britta Mikasch (F), Françoise Nugier Ouele (F) en Stéphanie Raymond (F).

Gedichten van klei – Hedendaags slibgoed.

Keramiekcentrum Tiendschuur Tegelen, Kasteellaan 8, NL-5932 AG Tegelen, t +31 (0)77-3260213. Open: dinsdag t/m zaterdag 14.00-17.00 uur, zondag 11.00-17.00 uur. Tot en met 20 februari 2011. www.tiendschuur.nl

Made in Huizen Holland 1934-1987 In het Huizer Museum is tot en met 19 maart de tentoonstelling Made in Huizen Holland 1934-1987, de geschiedenis van Aardewerkfabriek Haho en Potterie de Driehoek te zien.

Het is inmiddels al weer ruim 75 jaar geleden dat de ESKAF (Eerste Steenwijker Kunst-Aardewerk Fabriek)

Mokka en theeservies FH, 1956-1961; de kop en schotels hebben een stavast-principe: kopje valt in het schoteltje; aardewerk, witbakkend; theepot h. 22 cm, Ø met oor en tuit 24 cm, Ø buik 11 cm; kopje klein h. 7 cm, Ø 6 cm; schotel Ø 12,5 cm; kopje groot h. 6 cm, Ø 9,5 cm; schotel Ø 15 cm. Te zien in Huizer Museum.

naar Huizen kwam en overging in Aardewerkfabriek Haho en Potterie De Driehoek. Tot 1987 heeft de fabriek gestaan aan de Oude Haven van Huizen. In hoogtijdagen waren er meer dan 80 werknemers in dienst. Zij hebben met hun aanwezigheid binnen de gemeenschap van Huizen en met hun producten een duidelijke stempel

gedrukt op de Huizer geschiedenis van de 20ste eeuw. Dat was bij de opening van het Huizer Museum in 1995 al een reden om een tentoonstelling rond Potterie De Driehoek te realiseren. In 2005, tijdens het 10-jarig bestaan van het museum, kwam daar een vervolg op met de tentoonstelling Koken en Kunst, waar met name de gebruiksserviezen werden geëxposeerd. En nu – het Huizer Museum bestaat inmiddels 15 jaar – is er dan de overzichtstentoonstelling Made in Huizen Holland 1934-1987.

De tentoonstelling is samengesteld door het verzamelaarsechtpaar Thea en Eef de Hilster uit Purmerend. Met jarenlang fanatisme en enthousiasme heeft het echtpaar gedegen onderzoek gedaan naar de producten en geschiedenis van Potterie De Driehoek. Hun eigen verzameling is zeer uitgebreid en in combinatie met de collectie van het museum en enkele bijzondere (particuliere en museale) bruiklenen is het mogelijk een bijna compleet overzicht te geven.

Made in Huizen Holland 1934-1987, de geschiedenis van Aardewerkfabriek Haho en Potterie de Driehoek. Huizer Museum, Achterbaan 82, NL-1271 TZ Huizen, t +31 (0)35-5250223. Open: dinsdag t/m zaterdag 13.30-17.00 uur. Tot en met 19 maart 2011.

Catalogus E 25,- www.huizermuseum.nl

Servies Zuiderzee, 1982-1986; aardewerk, witbakkend; vaatwasmachinebestendig en ovenvast, gemaakt in de kleuren opaal en topaas; theepot 1 liter, h. 15 cm, Ø met oor en tuit 21,5 cm, Ø buik 14 cm; kopje h. 5,5 cm, Ø 8,5 cm; schotel Ø 14 cm. Te zien in Huizer Museum.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

13

kort nieuws Nieuw werk Johan van Loon en Gökhan Tas¸kin bij Loes & Reinier Het keramische werk van Johan van Loon (1934) staat weer volop in de belangstelling sinds de aandacht voor zijn werk en persoon rond zijn vijfenzeventigste verjaardag vorig jaar. Er waren toen tentoonstellingen in zijn geboorteplaats Rotterdam (Museum Boijmans Van Beuningen) en in zijn huidige woonplaats Breda (Breda’s Museum) waar hij dynamische porseleinsculpturen toonde, een vervolg op de objecten die eind 2008 te zien waren bij Loes & Reinier. Maar Johan van Loon is niet voor een gat te vangen; behalve met deze sculpturen is hij al weer met andere zaken bezig. De ijle porseleinsculpturen veranderden in een mangrovebos en ondertussen construeerde hij poëtische cilindervazen uit beschilderd of door elkaar gekneed M. Gökhan Tas¸kin, Nature morte avec Kopuz (Kopuz: oeroud Turks muziekinstrument), 2010; geglazuurde Limoges porselein; h. 45 cm, b. 20 cm, d. 20 cm.

Foto M. Gökhan Tas¸kin

Johan van Loon, Vazen uit de Pollock-serie, 2010; links T-Material, rechts porselein met porselein engobe gekleurd; h. 28 cm, b. 17 cm, Ø 8 cm. Foto M.Gökhan Tas¸kin.

kleurig porselein en experimenteerde hij met porseleinen sieraden. Ooit zei hij zelf over zijn werk: “De enige constante in mijn werk is dat eigenlijk niks vaststaat en dat alles met lust gemaakt is.”

M. Gökhan Tas¸kin (1964) is de partner van Johan van Loon; daarnaast schildert en fotografeert hij. Maar hij maakt ook keramiek. Tas¸kin werd opgeleid tot beeldend kunstenaar aan de Faculteit Fine Arts van de Universiteit van Ankara (198488), ontving een beurs om in Duitsland verder te studeren en specialiseerde zich daar in Ceramic Design (1989-1997). In 2000 werd hij uitgenodigd om te komen werken in het .ekwc in Den Bosch. Vanaf die tijd begint hij ook in Nederland te exposeren, meestal samen met Johan van Loon. Hij exposeert aanvankelijk zijn (abstracte) schilderijen maar allengs neemt de keramiek een steeds grotere plaats in. Tegenwoordig exposeert hij zijn schilderijen samen met zijn keramiek omdat er in zijn werk een duidelijke interactie plaatsvindt; beeldelementen uit de schilderijen keren terug in de keramiek en andersom.

Johan van Loon en M. Gökhan Tas¸kin. Loes & Reinier International Ceramic, Korte Assenstraat 15, NL-7411 JP Deventer, t +31 (0)570-613004. Open: woensdag t/m vrijdag 11.00-18.00 uur, zaterdag 11.00-17.00 uur. Tot en met 19 februari 2011. www.loes-reinier.com

14

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Zoo op Zolder - dieren in de kunst Het Historisch Museum Arnhem brengt tot 20 maart een tentoonstelling van dieren in de kunst: Zoo op zolder. De tentoonstelling is een selectie uit de collecties van het Historisch Museum Arnhem en het Museum voor Moderne Kunst Arnhem. Aan de hand van thema’s die zich aftekenen binnen de deelverzamelingen tonen de musea de rijkdom van hun ‘beestenspul’: het dier als vriend van de mens, vee, last- en trekdieren, de jacht, de dood, naar de natuur getekend, fantasiedieren. De goed verzorgde, kleine presentatie heeft een afdeling ‘dieren in de keramiek’.

In het zaaltje rechts van de entree, krijgt de bezoeker een voorproefje van de dierentuin op zolder: een aantal monumentale dieren van onder anderen Hans de Jong. De presentatie Dieren in de keramiek is gevarieerd: er zijn keramische dieren en objecten gedecoreerd met diermotieven vanaf de 18e eeuw tot de tweede helft van de twintigste. Het oudste object is een lollepot (Delft 1700-1724). Een lollepot is een vuurpot waarin in de winter gloeiende kooltjes gestopt werden.

Vrouwen plaatsten de pot onder hun rok om warme benen te krijgen. Meestal

werden zij gemaakt van roodbakkende klei, maar er waren ook lollepotten ‘met meer allure’, gemaakt voor bijzondere gelegenheden. Het getoonde exemplaar, met een blauwe decoratie op loodglazuur, werd vervaardigd voor Peettante Try. Het spreekt vanzelf dat zulke gebruiksvoorwerpen aanleiding gaven tot scabreuze grappen en liedjes. Een fascinerend deel is Buiten de werkelijkheid: fantasiedieren, de jongste objecten. Rond 1955 gingen veel pottenbakkers plastieken maken die vooral geïnspireerd waren op mensen en dieren. Er zijn objecten te zien van Lies Cosijn (1931), Nicolaas van Os (1950), Marion Askjaer Veld (1943) en gedecoreerd serviesgoed van Carel Visser (1928). Bijzonder de moeite waard zijn de dieren van Hans de Jong (1932) met hun aardekleuren en sgrafitto decoraties en de polychrome dieren van Etie van Rees (1890-1973).

Een anonieme recensent typeerde ze in

1964 uitnemend: “Humor, vorm, kleur en poëzie zijn de bestanddelen van deze, meest kleine plastiekjes, plus dan nog dat element, dat niet onder woorden te brengen is, maar dat elk van deze beeldjes tot kunstwerkjes van allure maakt.”

De expositie mixt oude en nieuwe kunst en verschillende kunstvormen.

Kunstenaars zijn onder meer Albrecht Dürer (1471-1528), Melchior d’Hondecoeter (1636-1695), Jan Mankes (1889-1920), Maurits Cornelis Escher (1898-1972), Sylvie Zijlmans (1964), Kinke Kooi (1961), Anya Janssen (1962), Anne Semler (1947) en vele anderen.

PK

Pablo Rueda Lara, Vergiet met theedoek, 1993; vergiet h. 21 cm, Ø 26 cm.

Dit object komt uit de emailperiode (1978-1982), een serie bedrieglijk echte voorwerpen (pannen, vergieten, lepelrekken, koffiekannen, e.a.), gemaakt van keramiek dat lijkt op email en dat vaak werd gecombineerd met ‘keramisch’ textiel. Daarvoor was Lara bezig met karton en textiel.

Zoo op Zolder - dieren in de kunst. Historisch Museum Arnhem, Bovenbeekstraat 21, NL-6811 CV Arnhem, t +31 (0) 26-3775300.

Open dinsdag t/m vrijdag 10.00-17.00 uur, zaterdag en zondag 11.00-17.00 uur. Tot en met 20 maart 2011. www.hmarnhem.nl

Overzichts­tentoon­ stelling Pablo Rueda Lara De basis voor het kunstenaarschap van Pablo Rueda Lara (1945-1993) lag in zijn opleiding voor tekenen en schilderen.

In die periode heeft hij zijn manier van kijken en vormgeven geperfectioneerd.

De behoefte om een derde dimensie in zijn werk weer te geven heeft hij daarna in zijn keramische werken gestalte gegeven.

De door Lara uitgewerkte thema’s zijn voor de keramische wereld vernieuwend geweest; soms confronterend, maar bovenal geraffineerd, zowel fantasierijk als alledaags, wonderlijk als verbluffend. Hij heeft er een grote schare bewonderaars mee opgebouwd. Vaak ging aan een onderwerp een eindeloos experimenteren vooraf. Hij bewandelde graag nieuwe wegen om zijn doel te bereiken en zich los te maken van de keramische regels.

In de nieuwe overzichtstentoonstelling worden kunstwerken gepresenteerd uit de twaalf thema’s die zijn werk bepaalden en waarin alle technieken zijn vertegenwoordigd die hij in zijn 17-jarige carrière heeft ontwikkeld.

Museum voor Keramiek Pablo Rueda Lara, Aelbrechtskolk 10, NL-3024 RE Rotterdam, t + 31 (0)10-4760283; pablo.rueda.lara@chello.nl.

Open uitsluitend op afspraak. www.pabloruedalara.com

Sylvie Zijlmans, De oplichter, 1997; aluminium, polyester, rubber, lamp; h. 155 cm, b. 70 cm. Collectie Museum voor Moderne Kunst Arnhem.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

15

kort nieuws Kunsttoepassing Tanja Smeets onthuld Eind oktober 2010 is in Barendrecht het keramisch kunstwerk Don’t leave me this way van Tanja Smeets onthuld.

De beeldengroep is geplaatst op de muur van het Afvalaanbiedstation van de gemeentereiniging en is onderdeel van het kunstenplan voor BarendrechtCarnisselande dat als titel Het Elastisch Perspectief heeft meegekregen. Dit plan is in 1998 opgesteld door het Rotterdamse bureau COR en voorziet in ongeveer 25 verschillende kunstuitingen in Carnisselande.

Tanja Smeets (1963) ontwikkelt in haar werk organische structuren die zowel binnen als buiten door wanden heen kunnen sijpelen, infiltreren en in de huid van hun omgeving kruipen. Soms verweeft een beeld in de openbare ruimte zich zover met de architectuur dat gedeeltes uit die omgeving weer worden opgenomen in het werk. Smeets kiest voor materialen die opvallen door hun vorm, structuur of kleur. Oorspronkelijk voor totaal andere doeleinden gebruikt; afstandhouders uit de betonindustrie, schuimstrengen, linzen en lepels. Door ze te knopen, te stapelen of tot draden te knippen transformeert het materiaal en ontstaat een intrigerend beeld. Op plaatsen waar de beelden niet helemaal thuishoren veroorzaken de sculpturen een combinatie van ontwrichting en schoonheid. Deze frictie tussen een vanzelfsprekende aanwezigheid en onderhuids gevaar speelt een belangrijke rol in het werk. Op het

Don’t leave me this way. Beeldengroep van Tanja Smeets op de muur van het Afvalaanbiedstation in Barendrecht, 2010; keramiek en afvalmaterialen; afmetingen v.l.n.r.: h. 180 cm, b. 150 cm; h. 230 cm, b.

200 cm; h. 240 cm, b. 250 cm; h. 100 cm, b. 80 cm en h. 60 cm, b. 100cm. Uitvoering en plaatsing Tanja Smeets i.s.m. Atelier Struktuur 68 Den Haag en Zuliani Kunst & Terazzo Zoetermeer.

Afvalaanbiedstation heeft zij samen met de medewerkers de weggegooide materialen zorgvuldig onder de loep genomen. Het beeld laat een glimp zien van de wereld achter de muur.

Don’t leave me this way. Beeldengroep van Tanja Smeets op de muur van het Afvalaanbiedstation, Londen 15, NL-2993 LA Barendrecht.

Scherven van Beschaving: monumentaal mozaïek van Fabrice Op een grote kale muur van het Muiderpoortstation bij de Wijttenbach­ straat hoek Pontanusstraat in Amsterdam heeft beeldend kunstenaar Fabrice Hund een monumentaal mozaïek aangebracht.

Dit werd 28 november onder grote belangstelling onthuld door wethouder Jeroen van Spijk. Het indrukwekkende mozaïek bestaat uit scherven en stukjes

glas van alle tijden. Het zijn Scherven van Beschaving en dat is ook de titel van het werk. Voor Fabrice Hund is het Muiderpoortstation als werkterrein niet onbekend. Zeventien jaar geleden maakte hij in vier weken tijd dominerende, fluorescerende wandschilderingen in de toen sombere en onveilige tunnels die het Muiderpoortstation toen rijk was. De voorheen sombere, met graffiti bekladde gangen moesten voorgoed verleden tijd zijn. De tunnels worden nu niet meer gebruikt en de wandschilderingen zijn voorgoed verborgen. De in de Pijp geboren Fabrice maakte een groot aantal schilderingen en mozaïeken die een plaats kregen in de openbare ruimte.

Een in het oog springend object is het kleurrijke ronde mozaïek Het Kompas dat een prominente plaats heeft gekregen op het Marie Heinekenplein. In deze tijd van creatieve uitingen door middel van vluchtige media als fotografie, film, video en computergestuurde technieken, is het Fabrice er meer aan gelegen om zich als kunstenaar te profileren met gebruikmaking van duurzame materialen en technieken. Met diezelfde intentie heeft Fabrice het kunstwerk op de muur van het Muiderpoortstation dan ook vereeuwigd in mozaïek. Het mozaïek weerspiegelt op een luchtige en positieve manier een samenleving van culturen en neemt daarom een essentiële plaats in, niet alleen in het stadsdeel oost, maar zeker ook in Amsterdam als stad.

Scherven van Beschaving, wandmozaïek van Fabrice Hund. Muiderpoortstation, hoek Wijttenbachstraat / Pontanusstraat, Amsterdam. Fabrice Hund wordt vertegenwoordigd door YD-kunstuitleen, Quellijnstraat 127 BG, NL-1073 XH Amsterdam, t +31 (0)20-6797852; info@youngdogs.nl

Fabrice Hund, Scherven van Beschaving, 2010; mozaïek van glasscherven en spiegelglas. Foto Guus Schipperheijn.

16

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Unieke beeldengroep Het Mozaïekgilde In opdracht van farmaceutisch bedrijf Abbott, een internationaal bedrijf op het gebied van gezondheidszorg, diag­nos­ tische producten, ziekenhuis­producten, geneesmiddelen en medische voeding, hebben drie leden van Het Mozaïekgilde de Abbottfamily gemaakt, een groot en kleurrijk beeld van een gezin: vader, moeder, kind en baby. Het beeld is bekleed met een mozaïek van tegels, handgemaakte keramische delen en spiegelstukken. Tijdens een personeelsdag hebben 250 collega’s van Abbott tegel­stukjes op matjes geplakt. Deze zijn later in het beeld verwerkt. Het beeld is geplaatst in de entreehal van het bedrijf in Hoofddorp.

De drie leden van Het Mozaïekgilde, Jeanine Gerlofsma (ontwerp), José Poels (organisatie/communicatie) en Ted Moelker (technische realisatie), zijn ruim drie maanden bezig geweest om dit project ten uitvoer te brengen. Met de realisatie ervan is Nederland een groot mozaïekbeeld rijker. Het Mozaïekgilde is een vereniging van Nederlandse kunstenaars die kunstwerken maken met behulp van mozaïek; specialisten in glas, tegels, keramiek, marmer of smalti. Materiaal met elk zijn eigen uitdrukkingskracht en vormmogelijkheden.

Farmaceutisch bedrijf Abbott, Wegelaan 9, NL-2132 JD Hoofddorp, t + 31 (0)23-5544400.

Voor meer info over Het Mozaïekgilde: Jeanine Gerlofsma, t +31 (0)6-22587115 of www.mozaiekgilde.nl, www.mozaiekkamer.nl

Collectie Spijker in museumgoudA

Het Mozaïekgilde, de Abbottfamily, 2010; tegels, keramische delen, spiegelstukken; het beeld staat op een podium van 260 cm breed en 160 cm diep; de totale hoogte bedraagt 250 cm en het gewicht is zo’n 350 kg.

keramiek van rond 1885 tot 1940. Vanaf dat jaar tot 2000 zijn enkele belangrijke figuren vertegenwoordigd, zoals Jan van der Vaart en Babs Haenen. Spijker en zijn vrouw kunnen niet over zeer ruime fondsen beschikken en willen in hun collectie toch interessante stukken opnemen. Spijker is ook een betrókken verzamelaar. Hij begeleidt een tentoonstelling met veel inzet.

Voor een expositie in het Singermuseum in Laren schreef hij Nederlandse keramiek vanaf de Jugendstill tot 2000, een “uitvoerige studie over dat productieproces” dat “nu als een standaardwerk op het gebied van Nederlandse keramiek mag gelden” (Cees Strauss, Trouw, 23-11-2001). Ook begeleidde hij toen workshops voor blinden en

slechtzienden, waarin die zijn kunstwerken met hun vingers konden ontdekken (KERAMIEK 3-2002). In Gouda is een fraai en deels representatief overzicht van de Nederlandse keramiek van de vorige eeuw te zien. Van Spijkers boek, uitgegeven in eigen beheer, zijn nog exemplaren te koop. Het boek kost E 45,- plus E 6,75 verzendkosten.

Telefonisch te bestellen +31 (0)35-6215694.

PK Collectie Spijker – Nederlandse keramiek van Jugendstil tot 2000. MuseumgoudA, Achter de kerk 14, NL-2801 JX Gouda, t +31 (0)182-331009 / +31 (0)6-14014896. Open: dinsdag t/m vrijdag 10.00-17.00 uur; zaterdag en zondag 12.00-17.00 uur. Tot en met 3 april 2011.

Tot en met 3 april 2011 brengt museumgoudA zo’n 500 objecten uit de collectie van Toos en Willem Spijker: Nederlandse keramiek vanaf de Jugendstill tot 2000. Spijker is een gedreven verzamelaar en hij wordt daarin gesteund door zijn vrouw Toos, al was het alleen maar door haar tolerante houding: “Een normale vrouw zou je met vazen en al op straat zetten”. Hun collectie kon vanaf 1977 uitdijen tot ruim 1000 exemplaren.

Daarbinnen ligt het zwaartepunt op de Maggi Giles, Vis, 1981; aardewerk; h. 16 cm, b. 35 cm. Foto Tom Haartsen. Collectie Spijker.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

17

kort nieuws

Petra Laaper, Kinderhofje begraafplaats St. Laurentius, Rotterdam, 2010; wand 400 x 220 cm, twee keramische drempels 80 x 180 en 80 x 200 cm. Realisatie Petra Laaper i.s.m. Atelier Struktuur 68 Den Haag en Zuliani Kunst & Terazzo Zoetermeer. Foto Max Dereta.

Herdenkings­ monument begraaf­ plaats St. Laurentius Op 2 november is het nieuwe kinderhofje van begraafplaats St. Laurentius in Rotterdam geopend door burgemeester Aboutaleb. Het hofje in Rotterdam-Crooswijk heeft een totale metamorfose ondergaan. Samen met landschapsarchitect Ada Wille heeft beeldend kunstenaar Petra Laaper (1968) gewerkt aan de uitvoering van een nieuwe opzet, waarin licht, rust, natuur en kleurrijke elementen het uitgangspunt vormen. Voor het hofje heeft ze een herdenkingsmonument van keramiek ontworpen waarop de namen van overleden kinderen in brons zijn vereeuwigd. Daarnaast een carrouselbank, het speelse element waarop jong en oud kunnen plaatsnemen, en blauwe keramische drempels op de twee toegangswegen die de overgang van het algemene gedeelte naar het kindergedeelte markeren en daarmee het hofje begrenzen.

Vazenmania in Amsterdamse bieb Tot 6 februari 2011 is de vierde etage van de Openbare Bibliotheek Amsterdam op het Oosterdokseiland (de Centrale Bibliotheek) één groot vazenparadijs. Keramiekfirma’s als Bay, Carstens Tönnieshof, Ceramano, Dümler & Breiden, Jasba, Otto Keramik, Roth, Ruscha, Scheurich, Strehla, Ü-Keramik en andere laten onder de titel Vazenmania West-Germany Ceramics een deel van hun productie zien.

West-Germany keramiek werd gemaakt in de tijd dat Duitsland verdeeld was in

oost en west. In de periode 1945-1990 is door een groot aantal fabrieken veel geproduceerd, zowel in kwantiteit als in kwaliteit. Met een kleurenrijkdom die niet eerder en niet later vertoond is. De vazen en andere objecten behoren tot de extremen in de decoratieve kunst. Een fantastisch kleurrijk tegenwicht in de donkere periode van de Koude Oorlog.

Sommige mensen vinden de West-Germany vazen lelijk, maar lelijk is natuurlijk een subjectief begrip en bovendien tijdgebonden. De vazen behoren niet tot één stijl, maar tot een hele reeks aan stijlen. Van figuratief tot abstract en van traditioneel, via glad druipglazuur tot dik ‘fat lava’ en kraterrijk vulkaanglazuur. Een enorme variëteit in vormen, kleuren en concepten. Elk bijvoeglijk naamwoord is van toepassing: elegant, robuust, klein, kleurrijk, mega …De tentoonstelling in de Openbare Bibliotheek zet de WestGermany vazen in een nieuw perspectief.

Waarschijnlijk komen er bij oudere generaties herinneringen naar boven. Voor jongere generaties is er het retrogevoel.

Bij de tentoonstelling verscheen een brochure met informatie over o.a. de 16 grootste firma’s.

Vazenmania - West-Germany Ceramics. Openbare Bibliotheek Amsterdam, Oosterdoksstraat 110, NL-1011 DK Amsterdam, t +31 (0)20- 5230900; info@oba.nl. Open: dagelijks 10.00-22.00 uur.

Tot en met 5 februari 2011. www.oba.nl

Begraafplaats St. Laurentius, Nieuwe Crooswijkseweg 123, NL-3034 PN Rotterdam, t +31 (0)10-4136308.

Open: dagelijks 8.00-16.00 uur, zaterdag en zondag 10.00-16.00 uur. www.begraafplaatslaurentius.nl.

Petra Laaper: t +31 (0)6-19114042; petra-laaper@hotmail.com; www.petralaaper.com

Impressie van vazen uit de tentoonstelling Vazenmania - West Germany Ceramics in de Centrale Bibliotheek in Amsterdam

18

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Installatie Grown Out in Eindhoven Naar aanleiding van een solotentoon­ stelling van Helmie Brugman (Venlo, 1957) in de Verdieping in Veldhoven (2008) heeft opdrachtgever Peter van den Berg kennis gemaakt met haar beeldend werk. De handgevormde grove mensfiguren van terra cotta klei spraken hem erg aan. Een jaar later benaderde hij, als eigenaar van een verzamelkantoorgebouw, Brugman om een ontwerp voor een keramische wand in de centrale entreehal te maken.

Deze ruimte is een vide van drie etages hoog en een oppervlakte van 100 m². Helmie Brugman maakte twee ontwerpen: Network, een compositie van mensfiguren die samen een net vormen met als betekenis netwerken, en Grown out, een groep mensfiguren met basale bewegingen / emoties uit een brood grove klei gevormd en gekneed. Het tweede ontwerp werd gekozen om uitgevoerd te worden, omdat het aansloot op de vaste ritmes die door architect Marco Aartsen in 2004 in de raampjes in deuren en wanden zijn aangebracht. De installatie is eind november in het kantoorgebouw aangebracht.

Helmie Brugman, Keramische installatie Grown Out: de beelden in wording.

Verzamelkantoorgebouw, Beukenlaan 125-129 (tegenover het Evoluon), NL-5616 VD Eindhoven.

Tijdens kantooruren te bezichtigen: maandag t/m vrijdag 9.00-16.00 uur.

Info: www.helmiebrugman.nl

Keramiek- en kunstmarkten Bergen Op donderdag 30 juni start in Bergen (NH) weer de eerste kunstmarkt in een reeks van 10 kunstmarktavonden. Van 30 juni tot en met 1 september vindt iedere donderdagavond van 17.00 uur tot 22.00 uur een kunstmarkt plaats rond de Ruïnekerk in het centrum van Bergen Zo’n 350 professionele en semiprofessionele kunstenaars uit het hele land zullen hun werk tentoonstellen en verkopen. Een breed scala aan stijlen en uitingen, van schilderijen en

Helmie Brugman, Keramische installatie Grown Out, 2010; terra cotta; oppervlakte 650 x 300 cm; beelden 13 x 13 x 28 cm elk. Opdrachtgever Peter van den Berg.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

19

kort nieuws beelden tot keramiek en portrettekenen is vertegenwoordigd. Tevens is er levende muziek. Voor de 5e keer is de eerste kunstmarkt (30 juni) tevens keramiekmarkt. Daar zijn ongeveer 45 keramisten met hun werk aanwezig.

Geïnteresseerde keramisten kunnen zich opgeven bij Willem Beemsterboer, Leo Gestelweg 12, NL-1862 VK Bergen, t +31 (0)72-5897319 of w.beemsterboer@hotmail.com

Koninginnedag 2011 in Apeldoorn: Kunst aan de Loolaan

Kakiemon schenkt twee kostbare borden aan Princessehof en Rijksmuseum Zondag 12 december vond in Keramiek­ museum Princessehof in Leeuwarden de drukbezochte opening plaats van de tentoonstelling Kakiemon, meesterporseleinmakers uit Japan. Na afloop van de feestelijkheden ontvingen het Rijksmuseum Amsterdam en Keramiekmuseum Princessehof een genereus geschenk: twee bordjes, Kakiemon-porselein van de meesterporseleinmakers uit Japan. De bordjes,

die een waardevolle aanvulling zijn op de Kakiemon-collecties van beider musea, zijn tot 4 april in de tentoonstelling te zien.

De twee bordjes zijn persoonlijk vervaardigd door de huidige vertegenwoordiger van de Kakiemonfamilie, Sakaida Kakiemon, als symbool van de vriendschappelijke band tussen de familie en de genoemde musea.

Het zijn twee verschillende bordjes: een toont een decor met twee hertjes, de ander toont de afbeelding van een tijger met pioenrozen. Kakiemon geldt als het meest verfijnde dat de Japanse porseleinmakers ooit hebben voortgebracht. Het werk staat in Japan in dermate hoog aanzien dat de 14e en tevens huidige generatie Kakiemon-

Op 30 april 2011 wordt voor de tweede keer in Apeldoorn Kunst aan de Loolaan georganiseerd. Naast de kunstdisciplines glas, keramiek, schilder- en beeldhouwkunst is Kunst aan de Loolaan dit jaar uitgebreid met textiele materialen. De NVK krijgt ook dit keer een prominente plaats in Apeldoorn. Er zijn mogelijkheden voor demonstraties en activiteiten voor kinderen. En de succesvolle koffiekraam wordt herhaald. De NVK wil voor haar leden de deelname ondersteunen met de inzet van vrijwilligers en door de ‘plek’ zonder kosten aan te bieden. De organisatie van Kunst aan de Loolaan is in handen van een kleine werkgroep met vertegenwoordigers van het Veluws Bureau voor Toerisme / VVV, de Apeldoornse horeca en de Stichting Oranjefeesten Apeldoorn. Voor de keramisten is NVK-bestuurslid Esther van Groeningen de contactpersoon naar en vanuit de werkgroep (pr@nvk-keramiek.nl). De eerste aanmeldingen zijn binnen en het werkplan voor de manifestatie ligt klaar. In de volgende uitgave van KERAMIEK volgt meer informatie over Kunst aan de Loolaan. Let op: De markt is alleen toegankelijk voor NVK leden.

Algemeen directeur van het Princessehof, Saskia Bak met Taco Dibbets, directeur Collecties van het Rijksmuseum Amsterdam tonen de twee geschonken bordjes.

20

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

makers met de uitzonderlijke titel Living National Treasure wordt geëerd. In de tentoonstelling in het Princessehof zijn de Nederlandse Kakiemon-collecties samengebracht van Rijksmuseum Amsterdam, Groninger Museum en Keramiekmuseum Princessehof. Deze zijn aangevuld met drie bijzondere bruiklenen, zoals een vaas afkomstig uit de persoonlijke collectie van kroonprins Willem-Alexander en prinses Maxima.

Buitengewoon is dat ook het Kakiemon uit de, niet voor bezoekers toegankelijke, collectie van Kasteel Twickel in Delden wordt getoond.

Kakiemon, meester-porseleinmakers uit Japan.

Keramiekmuseum Princessehof, Grote Kerkstraat 11, NL-8911 DZ Leeuwarden, t +31 (0)58-2948958; info@princessehof.nl. Open: dinsdag t/m zondag 11.00-17.00 uur. Tot en met 3 april 2011. www. princessehof.nl

Guusje Beverdam in Groningen Kleurrijk, sprankelende glazuren, fantasie­vol, speels, inventief, vrolijk spottend, licht ironisch, een harmonisch samenspel van heterogene elementen (bijvoorbeeld kunstige figuurtjes uit de souvenirshop op een taartachtig object), … dat alles en nog meer kun je zeggen naar aanleiding van het werk van Guusje Beverdam. Al het werk, zowel voor binnen als voor buiten. Beverdam is altijd origineel en zij heeft een geheel eigen handschrift. Kunstbureau Albion Putti brengt in het Glazen toegangsgebouw van de Remonstrantse Kerk in Groningen de expositie For better for worse van Beverdams werk.

Op vrijdag 25 maart vertelt Guusje Beverdam over haar werk en geeft ze een rondleiding door de tentoonstelling.

Tijd:14.00-15.00 uur.

Jeroen Bechtold, New Zealand-Claim, 2009; porselein, glazuur; h. 12 cm, Ø 23 cm.

Jeroen Bechtold in Nieuw Zeeland Niet naast de deur, Nieuw Zeeland, wel het vermelden waard. Keramisch kunstenaar Jeroen Bechtold (1953) heeft van 6 februari t/m 1 maart een solotentoonstelling in Gallery Avid in Wellington. Hij laat daar zijn recente werk

15 Claims: The Art of Climate Change zien.

Deze serie is gebaseerd op de smeltende ijskappen en heeft titels als Antarctica the British Claim, Antarctica - the Brazilian Claim en the Arctic - the Canadian Claim.

De serie gaat over de waanzin van de mensheid, het nastreven van gewin, het eigen ‘ik’, de onomkeerbaarheid van wat Greenpeace ooit het ship of fools noemde. “We varen in een richting die op rampspoed moet uitlopen en we zijn niet van plan er iets aan te veranderen”, zegt Bechtold. “De waanzin van de claims op de Noord- en Zuidpool is daarvan een prachtig voorbeeld. De landen bevechten elkaar zelfs de claims met de verwachting dat als het ijs gesmolten is er weer enorme winsten te behalen zijn. Op die ontwikkeling heb ik ingespeeld met mijn serie smeltende ijsbergen.”

Guusje Beverdam - For better for worse. Glazen toegangsgebouw van de Remonstrantse Kerk,

Jeroen Bechtold – 15 Claims: The Art of Climate

Coehoornsingel 14, NL-9711 BS Groningen.

Change. Gallery Avid, 48 Vistoria, Wellington, New

Open: maandag t/m vrijdag 9.00-16.30 uur.

Zealand, t +64 (0)4-4727703. Open: maandag t/m

Van 30 januari t/m 25 maart 2011. Organisatie:

vrijdag 10.00-18.00 uur, zaterdag 10.00-15.00 uur.

Kunstbureau Albion Putti, t +31 (0)50-8501707;

Van 6 februari t/m 1 maart 2011. www.avidgallery.

info@albionputti.nl; www.albionputti.nl

co.nz

Guusje Beverdam, Gun and roses, 2007; gietklei, handbeschilderd met Delfts Blauw; 30 x 20 x 5 cm.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

21

kort nieuws

Miguel Maldonado, Anfora motivos monos, 2009; keramiek; h. 48 cm, Ø 23 cm

Galerie Pura Vida Interior Jos Noordegraaf studeerde geschiedenis, richtte zich na zijn doctoraal op onderzoekswerk maar miste daarin het contact met mensen. Daarom schoolde hij zich om en werd kunsthandelaar. Met zijn partner Santiago Acosta Diaz richtte Noordegraaf zich op de keramiek van Midden- en Zuid-Amerika. Enthousiast vertelt hij hoe divers, fantasievol en origineel die is en hoe hij werd gechar­ meerd door haar schoonheid, kleurig­ heid en speelsheid. Op hun reizen in die gebieden kwamen zij in het kunstenaars­ dorp San Juan de Oriënte (Nicaragua).

Volgens archeologen komt de mooiste pre-colombiaanse keramiek uit die streek.

Door de eeuwen heen bleef daar de techniek bewaard die te maken. Vaklieden zetten de traditie voort en voegden aan de oeroude, betekenisvolle motieven, zoals de slang en de jaguar, eigentijdse accenten toe. Omdat die keramiek nog nauwelijks tot Europa was doorgedrongen, besloten Noordegraaf en Acosta Diaz die te

22

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Gregorio Bracamonte, Jaguar, 2009; keramiek; h. 77 cm, b. 59 cm.

introduceren. Vanuit Nederland willen zij het werk verder in Europa bekendheid geven, mede om de levensomstandigheden in San Juan de Oriënte te verbeteren door de kunstenaars een eerlijk deel van de opbrengst te geven. Daarom nemen zij het werk niet in consignatie, maar kopen het en zorgen zelf voor transport en verzekering. Als de opbrengst meer bedraagt dan de kosten plus een eerlijke winstmarge, krijgen de makers hun deel van dat bedrag uitgekeerd. Tot hun stal behoren uitgelezen vaklieden. De ouderen zetten op eigen wijze de eeuwenoude tradities voort, de jongeren voegen aan hun erfgoed moderne thema’s, kleuren en technieken toe “zonder hun wortels te verloochenen”.

Verrassend zijn bijvoorbeeld de keramische schilderijen, gemaakt volgens een eigen procédé, van José Ortiz. Kort geleden openden Noordegraaf en Acosta Diaz een galerie in Den Haag: Pura Vida Interior. De eerste twee woorden zijn een traditionele groet: ‘rein leven’. ‘Interior’ verwijst naar het interieur van een woning waaraan de vaak monumentaal ogende kunst een eigen accent zal toevoegen. De oprichters hebben een boeiend programma. U vindt

in de tentoonstellingsagenda regelmatig de exposities aangekondigd.

PK Tentoonstellingsagenda 2011 • 30 januari - 27 februari: Mieke Sampers (NL); lampen en objecten.

• 6 maart - 2 april: Hans Maal (NL); schilderijen.

• 3 - 30 april: Esscher en San Juan de Oriënte; keramiek.

• 1 - 29 mei: Fernando Urenˇa Rib (Domini­ caanse Republiek); schilderijen en sculpturen.

• 5 juni - 3 juli: solopresentatie nieuw werk van Gregorio Bracamonte.

• 11 september -8 oktober: kunst van de Choroteken (Midden-Amerika); keramiek.

• 9 oktober - 5 november: Miguel Maldonado, Enmanuel Maldonado en Helio Guiterrez; keramiek.

• 6 november - 4 december: José Ortiz; keramiek Galerie Pura Vida Interior, Anna Paulownastraat 58b, NL-2518 BG Den Haag, t +31 (0)70-3605099 / +31 (0)6-13334054. Open: maandag 13.00-18.00, dinsdag t/m zaterdag 11.00-18.00, zondag 12.00-17.00 uur en op afspraak. www.pura-vida-interior.com

Boch collectie en jonge keramiek in nieuw museum In de opmaat naar de opening van Keramis - Centrum voor Keramiek van de Franse Gemeenschap in 2015, stelt het Koninklijk Museum van Mariemont een honderdtal Boch objecten tentoon afkomstig uit verschillende privé- en openbare collecties. De tentoonstelling De Boch Collectie – De adem van Promotheus is een voorafspiegeling van wat vanaf 2015 permanent zal worden getoond in deze instelling die gewijd is aan de geschiedenis van het bedrijf van Boch Frères en aan hedendaagse keramiek in de Franse Gemeenschap.

Het merendeel van de aardewerk objecten was nooit eerder te zien sinds hun aankoop door de Franse Gemeenschap en de Société Régionale d’Investissement de Wallonie na het faillissement van het bedrijf in 1985.

De collectie, die is samengesteld uit de productie van Royal Boch uit de jaren 1841-1985, bevat een aantal meesterwerken. Zoals bijvoorbeeld de grote vazen van Charles Catteau (1880-1966) naast verschillende monumentale muurcomposities in Art déco-stijl ontworpen door zijn opvolger Raymond-Henri Chevallier (1900-1959). Eén van deze composities, de Allegorie van het Vuur (in 2007 verworven door het Koninklijk Museum van Mariemont), bevond zich vroeger in de administratiekantoren van het aardewerkbedrijf. Het andere werk, onlangs verworven door de Provincie Henegouwen, is een allegorie van de voeding, afkomstig uit de oude, grote winkel Au Bon Marché van Verviers. De tentoonstelling bevat ook een aantal opmerkelijke stukken uit de periode van de Chambre des peintres (18701900) toen schilders uit Nederland de praktijk van het geschilderde decor op fantasievazen opnieuw onder de aandacht brachten. Een uitzonderlijk stuk van 2,2 meter hoogte is de meest uitzonderlijke getuige van die periode.

Het slot van de tentoonstelling legt de nadruk op creaties van na de oorlog, zoals de fantastische ontwerpen van

Ernest D’Hossche (1912-1976) de laatste verantwoordelijke van het kunstatelier van het bedrijf, alsook de experimenten van de firma op het gebied van industrieel design. De tentoonstelling eindigt met de presentatie van het toekomstige centrum voor keramiek, een hedendaags ontwerp rond een gebouw dat in 2003 geklasseerd werd en drie flessenovens in baksteen bevat, de laatste overblijfselen van dit soort industriële monumenten in België.

Keramis wordt een museum, maar ook een centrum voor hedendaagse kunst gebaseerd op de praktijk van keramiek in haar diversiteit.

Wallonië en soms ook jonge leraren die er sinds kort lesgeven. Het doel van die tentoonstellingen is de aandacht te vestigen op originele benaderingen die komen van mensen die sinds gemiddeld vijf à tien jaar keramiek maken. Deze kleine tentoonstellingen van anderhalve maand passen binnen een programma bedoeld om het publiek van kunstscholen te informeren, te voeden en te stimuleren. Ontdek Cathy Coez, Véronique Lequeu, Antonino Spoto, Didier Toulemonde, Sofi Van Saltbommen, Guy Woestijn, Coline Rosoux, Morgan Deffense en anderen.

De Boch Collectie – De adem van Promotheus.

Jonge keramiek Tot juni 2011 organiseert Keramis – Centrum voor Keramiek van de Franse Gemeenschap een reeks tentoonstellingen van jonge keramisten van de Franse Gemeenschap. Het gaat vooral om leerlingen van de Academies voor Schone Kunsten van Brussel en

Koninklijk Museum van Mariemont, Chaussée de Mariemont, 100, B-7140 Morlanwelz, t +32 (0)64212193; info@musee-mariemont.be.

Open: dinsdag t/m zondag 10.00-17.00 uur.

Tot en met 13 februari 2011.

Catalogus 122 pag. E 20,Tot juni 2011: Jonge keramiek, diverse presentaties. www.musee-mariemont.be

Raymond-Henri Chevallier, Le Feu (Het vuur), circa 1936-40; wandkeramiek, faience; 250 x 200 cm. Collectie Koninklijk Museum van Mariemont. © Foto M. Lechien.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

23

kort nieuws Passie voor perfectie in Nieuwe Kerk De Nieuwe Kerk in Amsterdam brengt de tentoonstelling Passie voor perfectie.

De ondertitel luidt: Islamitische kunst uit de Khalili Collecties. De joodse Iraniër, professor Nasser David Khalili (Isfahan, 1945) is verrassend veelzijdig.

Hij studeerde in New York af in computerwetenschappen; doceert in Londen Islamitische kunst, een gebied waarop hij als expert wordt gezien; hij heeft daarover veel publicaties op zijn naam staan; is mecenas; heeft op een aantal gebieden belangrijke en indrukwekkende verzamelingen (20.000 topstukken Islamitische kunst bijvoorbeeld); beheert een eigen liefdadigheidsinstelling; ‘ondernam met veel succes talrijke zakelijke activiteiten’ en is medeoprichter en voorzitter van de Maimonides Foundation ter bevordering van vrede en begrip tussen joden en moslims. Johannes Paulus

II en Benedictus XVI gaven hem een onderscheiding.

De rijke en diverse islamitische kunst is de kunst, zowel religieus als seculier, van de vele islamitische volkeren. In welke categorie een object valt, wordt bepaald door de functie ervan. In alle gevallen streven de kunstenaars en ambachtslieden naar perfectie, vooral ter ere van Allah. Wel bouwden zij kleine, nauwelijks zichtbare imperfecties in om de schijn te vermijden dat zij Hem naar de kroon wilden steken.

Khalili heeft een passie voor deze, naar perfectie neigende objecten. Dat is het kenmerk van zijn collectie en van de keuze daaruit die hij voor de Nieuwe Kerk in Amsterdam maakte. Daar wordt een rijke, gevarieerde verzameling objecten getoond omgeven door een groot aantal spiegels waardoor zij stralend lijken te zweven. Zo worden zij losgemaakt van hun functie en hun context en komt hun schoonheid centraal te staan: een eerbetoon aan hun makers. Khalili gelooft in de macht van de universele taal die kunst is en die uiteindelijk in staat zal zijn volkeren nader tot elkaar te brengen.

Daarom organiseerde hij in de 40 jaar dat hij verzamelt al tentoonstellingen van werk uit zijn collecties in 35 topmusea over de hele wereld. Wie in de ruimte van de Nieuwe Kerk de objecten van islamitische kunstenaars en ambachtslieden stralend ziet pronken, begrijpt dat voor Khalili ‘de islam een van de grootste culturen ter wereld (is), een cultuur waaraan de mensheid in hoge mate schatplichtig is’.

PK Passie voor perfectie. De Nieuwe Kerk, Dam, Amsterdam, t +31 (0)20-6386909. Open: dagelijks 10.00-17.00 uur, donderdag tot 22.00 uur. Tot en met 17 april 2011. www.nieuwekerk.nl Catalogus: Luitgaard Mols, Passie voor perfectie.

Islamitische kunst uit de Khalili Collecties.

Amsterdam, 2010. 276 bladzijden, met mooie illustraties. Prijs E 19,95. ISBN 978-90-78653-233.

Schaakstuk in de vorm van een zittende man, Iran, Kashan, eind 13e eeuw; kwarts-fritgoed, zwarte schildering onder kleurloos glazuur, gedeeltelijk met turkooizen en kobaltblauwe kleurvlekken. Op de rand van zijn hoed is dit beeldje geïdentificeerd als Sultan Tughril en gedateerd 538 AH (1143-1144 AD). De datum verwijst dus niet naar de periode waarin het object (in de 13e eeuw) is gemaakt. De twaalfde-eeuwse historicus Ravandi verhaalt van de regeerperiode van de Seltsjoeken-sultan Tughril II waarin deze een recept voor overwinningen op het slagveld geeft: “Men moet de bewegingen van de vijand en van de eigen troepen als een schaker observeren.”

24

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Akio Takamori, Girl in blue dress, 2009; keramiek; 76 x 26 x 16 cm. Te zien bij Bianca Landgraaf.

Reflectie - Internationale keramiek­tentoonstelling Van 12 februari tot en met 26 maart 2011 wordt bij Galerie Bianca Landgraaf keramische kunst getoond van een select en kwalitatief hoogstaand gezelschap internationaal gerenommeerde kunstenaars. Kunstenaars uit Amerika, Azië en Europa geven hun visie op het mens-zijn in onze wereld. De basis van deze reizende tentoonstelling was het afgelopen jaar reeds te zien in Zwitserland. Aangevuld met een aantal toonaangevende kunstenaars is de expositie vervolgens te zien bij Galerie Bianca Landgraaf en zal deze verder reizen naar Gent en Antwerpen. Reflectie is nadenken, over het leven, over de mensen en hun relatie tot de ander.

Maar reflectie is ook weerspiegeling: een spiegeling van zichzelf; de mens. Voor deze tentoonstelling werden kunstenaars samengebracht die ieder op eigen wijze de menselijke figuur als vehikel gebruiken om hun visies, hun kritieken en/of hun bevindingen tot uitdrukking te brengen.

Deze keramisten laten op zeer uiteenlopende wijze hun beeld van de wereld zien. Het zijn de persoonlijke accenten, vaak kleine opvallende

C olumn

ingrepen in hun werk, die hierbij bepalend zijn. Waarom krijgen religieuze symbolen vaak een prominente plaats in de troonfiguren van Herman Muys (B)? Vanwaar de voorliefde voor sterke vrouwelijke figuren bij de Oostenrijkse Gundi Dietz? Zijn de gouden vingertoppen bij Claire Curneen’s figuren louter decoratief?

Het zijn de kleine accenten die aanzetten tot reflectie en die een meerwaarde betekenen voor een meer algemene wereldvisie op het mens-zijn. Zo verbeeldt de Nederlandse Peter Hiemstra in zijn nieuwe serie objecten Heroes and Villains zijn opvattingen over maatschappelijke tegenstellingen als arm en rijk, macht en onderdrukking. Deelnemende kunstenaars: Herman Muys (B), Gundi Dietz(A), Emma Rodgers (UK), Michael Flynn (Ier), Claire Curneen(Ier), Mo Jupp (UK), Peter Vanbekbergen (B), Peter Hiemstra (NL), Sybille Onnen(D), Audrius Janusonis (Lit), Christa Grecco (USA), Chrystel Boger (USA), Esther Shimazu (Hawaii), Akio Takamori (Jap/USA) en Xavier Toubes (Sp/USA) Galerie Bianca Landgraaf, Zomertuin 11, (Hamdorffcomplex), NL-1251 LZ Laren, t +31 (0)35-5335987, info@galeriebiancalandgraaf.nl. Open: woensdag t/m zaterdag 13.00-17.00 uur en op afspraak. Ook op de 1e en 3e zondag van de maand en op koopzondagen.

Van 12 februari t/m 26 maart 2011. www.galeriebiancalandgraaf.nl Claire Curneen, In the tradition of smiling angels, 2008; terracotta; 50 x 25 x 25 cm.

Prijzen In KERAMIEK 6-2010 wordt in de rubriek Kort Nieuws vermeld dat een Chinese verzamelaarster, Dr. Alice Cheng, een bedrag van maar liefst E 23,2 miljoen heeft betaald voor een Chinese vaas. Het gaat dan wel om een achttiendeeeuwse vaas uit de Qing-dynastie, in zeer goede conditie en in oktober 2010 geveild bij Sotheby’s Hongkong. Her en der kon je in de media al lezen dat het marktmanipulatie is om zulke idiote bedragen neer te tellen. Dat gebeurt steeds meer door kapitaalkrachtige Chinese verzamelaars die profiteren van de booming economie in dat land. Bovendien, zo luidt de kritiek, is het nog maar de vraag of deze vaas niet ooit is ‘geroofd’ en eigenlijk behoort tot het culturele erfgoed van China.

Die zorgen bleken bepaald niet onterecht. In november 2010 wordt wederom een Chinese vaas geveild, dit keer bij Bainbridge in Londen. Deze vaas, ergens in Noord-Londen op zolder gevonden, is eveneens uit de Qing-dynastie, dateert uit 1740 en is 40 centimeter hoog. Dit keer gaat het om een Qianlong-vaas, die deel uitmaakte van de in 1859 geplunderde collectie van het Oude Zomerpaleis. De beoogde opbrengst van deze vaas wordt geschat op ergens tussen de E 1 en 1,5 miljoen, de ultieme droom van elke bezoeker van Tussen Kunst & Kitsch. De nieuwe, onbekende eigenaar betaalt er uiteindelijk T 63,1 miljoen voor.

Deze oververhitting van de markt voor antieke Chinese kunst wordt nu expliciet aan de kaak gesteld. Uiteraard gaat het in het laatste geval om bewezen roofkunst die allang had moeten worden teruggevorderd door het Chinese Ministerie van Cultuur. Maar ook de intenties van de prijsopdrijvers worden gewantrouwd. Aanvankelijk dacht men dat verzamelaars tegen elkaar opboden, vervolgens werd de verklaring gevonden in de vaderlandsliefde van de kapitaalkrachtigen: we halen onze schatten terug naar China. Maar inmiddels realiseren velen zich dat er destijds zo’n 10 miljoen kunstschatten zijn geroofd, zodat het opdrijven van de internationale prijzen voor menig collectioneur, die veel Chinees antiek bezit, uiterst lucratief kan gaan uitpakken.

Gelukkig maken we het in ons land niet zo bont.

Keramiekmuseum Princessehof exposeert nu keramisch werk van Armando ( zie eveneens KERAMIEK 6-2010). De door een keramist (Norman Trapman?) gedraaide potten van anderhalve meter hoog zijn door Armando vanuit zijn rolstoel ‘beschilderd’ en dit proces is vastgelegd op film.

Het museum heeft de kunstopdracht gegeven en na de expositie worden de potten verkocht. Dat gebeurt door Galerie Willy Schoots in Eindhoven en ze gaan E 9.500,- per stuk kosten. In De Volkskrant (27-11-2010) zei Armando , gevraagd naar zijn drijfveren voor dit project: “Wat moet ik anders doen? Naar buiten gaan zitten kijken?” En over de prijs van zijn potten meldde de Oude Meester: “Dat is niet veel hoor, een auto is veel duurder”.

De conclusie lijkt me deze: wie Armando niet achter de geraniums wil hebben, neme de fiets.

Karla J. Beijersbergen

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

25

De museumcollectie 5 Gemeentemuseum Den Haag door teja van hoften

Het 75 jaar oude gebouw van H.P. Berlage (1856-1934) is opge­nomen in de museumcollectie. Op een bepaalde manier is het gebouw expressief te noemen met accenten van zwarte lijnen en dieprode wandtegels. Het ritme en de vlakverdelingen doen me denken aan de papieren schuifwanden in de traditionele Japanse huizen. Alles is zo harmonieus van verhoudingen dat het een rust schept, waarin alles wat je er laat zien, geweldig goed tot zijn recht komt.

Zo ook bij de tentoonstelling Eigentijds glas en keramiek – Van Peter Bremers tot Betty Woodman die nog tot half april 2011 te zien is.

Nergens zag ik het werk zo mooi opgesteld als hier. Sommige werken zijn bewust wat verder van elkaar afgezet, andere staan zo dicht tegen elkaar dat het geheel een soort verdichting vormt.

Zoals de serie kleurrijke vazen van Geert Lap (1951), sober en sterk van vorm en van zo’n stralende, oer-Hollandse helderheid.

Een groter contrast dan met de organisch groeiende vormen van Geert Lap, Keramische vormen, 1988-1991; terra sigillata; Bruine kom h. 18,8 cm, Ø 29 cm; aankoop 1991| Antraciet kom h. 15,4 cm, Ø 32 cm; aankoop 1991 | Hoge bruine vaasvorm h. 40,1 cm, Ø 30.1 cm; aankoop 1989 | Gele cilinder h. 17,7 cm, Ø 21,9 cm; aankoop 1993 | Trechtervorm h. 24,6 cm, Ø 28,5 cm; aankoop 1989 | Blauwe cilinder h. 15,3 cm, Ø 16,3 cm; aankoop 1991 | Petrolkleurige cilinder h 14,5 cm, Ø 27,8 cm; aankoop 1989. Collectie Gemeentemuseum Den Haag. Foto teja van hoften.

Alexandra Engelfriet (1959) is bijna niet mogelijk, wulps van vorm maar terughoudend van kleur, ongeglazuurd in doffe aardtinten.

De relatie van dit werk met de uit slappe lappen klei opgebouwde vormen van Betty Woodman (1930) is duidelijk. Beiden gaan vooral in op de plastische kwaliteiten van klei. In de grote kleurrijke glassculpturen van Peter Bremers (1957) zie je zowel de zuivere vorm en de invloed van kleur daarop – wat ook Geert Lap bezighoudt – als dat plooibare van een Woodman of Engelfriet.

De grote containervorm van Babs Haenen (1948) bereikt hetzelfde door de enorm plastische huid, waarbij de eerdere golvingen nu in het strakke ritme van een soort honingraatmotief worden gedwongen, maar waarbij de totaalvorm robuust blijft met ingehouden kleuraccenten. Vorm lijkt het te winnen van het meer decoratieve kleurfeest dat haar eerdere werk kenmerkte. En zo zijn er nog veel meer verbanden te ontdekken en dat is ook waar het Titus Eliëns, conservator kunstnijverheid en hoofd (van alle) collecties, om gaat: verbanden en contexten. Bij voorkeur maakt hij ook geen scheiding tussen modern en oud. “Je kunt pas zinnig kijken naar moderne kunst als je iets van oude kunst af weet en omgekeerd. Wij zijn onderdeel van een bepaalde geschiedenis en maken bepaalde keuzen, omdat we uit een bepaald verleden stammen.” Dat houdt hij zijn studenten in Leiden altijd voor, waar hij als hoogleraar Geschiedenis van de Nederlandse Vormgeving doceert.

Zoals een nieuwe aankoop moet worden ingebed in de context van het grote geheel, geldt dat ook voor de inrichting van de tentoonstellingen. “Alsof je in een huiselijk interieur binnenkomt, waarin de verschillende interieuronderdelen harmoniëren met kunst”. Hoe alles elkaar beïnvloedt, oud en nieuw, beeldende kunst en vormgeving. Dat is goed te zien in een zaal van de tentoonstelling Koel modern, waar een binnenruimte is gecreëerd met daarin stalen buismeubels van Sybold van Ravesteyn (18891983) uit 1927-30 en de hyperrealistische portretten van Charley Toorop (1891-1955). Terwijl tegen de buitenwanden van diezelfde ruimte de muurschilderingen van Sol LeWitt (1928-2007) een prachtige eenheid vormen met de architectuur.

Titus Eliëns vindt het ook belangrijk relaties te leggen tussen verschillende tijden, wat er bijvoorbeeld met de vorm van een koffie- of theepot in de loop der eeuwen gebeurt. Zo zijn in de tentoonstelling Eigentijds glas en keramiek de grote, celadonkleurige pot van Hella Jongerius en de bloemenhouder van Ineke Hans te zien. Door de decoratie met touw op de pot te borduren geeft Hella Jongerius (1963) met Giant Prince op een spannende manier een nieuwe interpretatie van een oeroude Chinese vaas.

De in Arnhem als designer opgeleide Ineke Hans (1966) gaf de tulpenvaas opnieuw vorm door een uit plakken klei opgebouwde gesloten vorm te maken, waar de geponste gaatjes functioneel zijn voor het gebruik, maar ook binnen de vorm en de daarop aangebrachte decoratie van vogels en vruchten. Ook heeft

26

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Linksboven: Alexandra Engelfriet, Zonder titel, 2009; steengoed en aardewerkklei, handgevormd, bewerkt met flint; 38 x 45 x 32 cm. Aankoop 2009. Rechtsboven: Babs Haenen, Résistance, 2006; porselein, handgevormd en voorzien van kleur d.m.v. bodystains en oxides, geglazuurd, meerdere keren reductief gestookt; h. 55 cm, b. 48 cm, d. 53,2 cm. Aankoop 2006. Onder: Ansbach, Vier kopjes met silhouetportretten, beschilderd in Den Haag, 1776-1790; porselein. h. 6,8 cm, Ø 6,6 cm. Aankoop 1990 en schenking 1913. Collectie Gemeentemuseum Den Haag. Foto’s teja van hoften.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

27

Ansbach, Stel van vijf potpourri met topografische voorstellingen, o.a. Rijswijk, beschilderd in Den Haag, 1776-179; porselein; grootste pot h. 34 cm, Ø 18 cm.

Aankoop 1916. Collectie Gemeentemuseum Den Haag. Foto teja van hoften.

ze in 2009 in het achttiende-eeuwse landschapspark van de Fraeylemaborg in Slochteren, ter gelegenheid van het feit dat vijftig jaar geleden voor het eerst in Nederland gas werd gewonnen, op uitnodiging van Titus Eliëns als gastconservator een grote installatie gemaakt van glazen gasbellen hangend in de bomen.

Op mijn vraag naar zijn persoonlijke voorkeuren benadrukt Eliëns dat voor het museum het totaal belangrijker is dan het hebben van favorieten. Het gaat om het laten zien van de verschillende opvattingen binnen de huidige keramiek. Ook moderne keramiek wordt verzameld, juist binnen de traditie van keramiek, zoals de tulpenvaas met Delftsblauwe tegeltjes van Guido Geelen (1961).

Het Gemeentemuseum bezit een aantal Delftse tulpenvazen van rond 1700 die opgebouwd zijn uit diverse gestapelde onderdelen.

Soms gaat het om een enkel onderdeel dat bewaard is gebleven.

In 2007 heeft Titus Eliëns naar aanleiding van de tentoonstelling Vazen met tuiten drie kunstenaars, Wiekie Somers (1976), Ineke Hans en Jürgen Bey (1965) een onderdeel van zo’n tulpenvaas uit de collectie ‘gegeven’ met de opdracht deze af te maken. Jürgen Bey zette op een oud voetstuk een meer dan levensgrote werkster neer, gemaakt van oasis, het materiaal dat wordt gebruikt bij bloemschikken. Dit werd onbedoeld een tijdelijk beeld en uit de door Titus Eliëns gemaakte opmerking Spielerei bespeur ik dat hiermee een grens werd bereikt.

Containervorm als leidraad Voortbordurend op de door Marian Boot (die tot 1996 conservator was) uitgezette weg van verzamelen, waarbij een beperkte groep representatieve kunstenaars in hun ontwikkeling wordt gevolgd, is ook het Gemeentemuseum Den Haag vooral gericht op de containervorm en aanverwanten. Dat is binnen de encyclopedische collectie van dit museum ook wel logisch, maar ik blijf het jammer vinden dat mede daardoor een grote groep hedendaagse keramisten bijna nergens vertegenwoordigd is. Met waarschijnlijk als uitzondering Keramiekmuseum Prinsessehof in Leeuwarden, omdat dit museum keramiek in

28

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

de volle breedte verzamelt. En ook wel het Stedelijk Museum in Amsterdam, omdat het verzamelbeleid zich vooral richt op het eigentijdse en daardoor dus minder te maken heeft met de ontstaansgeschiedenis van keramiek. Want het is toch wel een behoudend uitgangspunt, waarschijnlijk inherent aan elk museum, dat een nieuw te verwerven stuk altijd in relatie moet staan tot de collectie.

Naast alle reeds eerder genoemde functies van Titus Eliëns is hij soms gecommitteerde bij eindexamens aan kunstacademies als de Glasafdeling van de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam of de Design Academy in Eindhoven en hij staat dan ook zeker open voor nieuw talent. “Maar vaak is het werk toch nog te onvolgroeid om in een museumcollectie te worden opgenomen en wordt er nog veel gewerkt in de stijl van de leraar, his masters voice.” Toch ziet Titus Eliëns het uitgangspunt van de containervorm meer als leidraad dan als strikte voorwaarde voor het verzamelbeleid, schuwt hij het experiment niet en heeft hij bijvoorbeeld in 2001 Jan Cremer en in 2003 Ineke Hans de 17e-en 18e-eeuwse stijlkamers laten inrichten met hun eigen werk in relatie tot de museumstukken. De bezoeker die voor de oude kunst kwam werd geconfronteerd met het eigentijdse en andersom verwondert diegene die voor het moderne werk kwam zich opeens over de schoonheid van dingen uit het verleden. Dat overkwam ook mijzelf toen ik na de tentoonstelling Eigentijdse glas en keramiek in de zaal met Haags porselein en zilver stond.

Een moeder vertelde de peuter op haar arm aan de hand van pappa beer, twee mamma beren en twee kindjes beren over de vijf porseleinen dekselvazen uit 1776 met topografische voorstellingen. Nieuwsgierig geworden trok dat, uit alle vitrines die daar waren, daarom juist mijn aandacht. Potpourri stond op het bordje en ik zag vijf variaties van prachtig geschilderde subtiele landschapjes.

Ook meende ik in de silhouetkopjes van Haags porselein (17761790) een eigentijdse bijdrage te herkennen. Thuis realiseerde ik mij dat uit de enorme voorraad ooit geziene zaken in mijn

Alsof je in een huiselijk interieur binnenkomt, waarin de verschillende interieuronderdelen harmoniëren met kunst.

geheugen een connectie was gemaakt met beelden van Nicolas Dings (1953) uit de jaren tachtig. Waarschijnlijker is dat ook hij ze hier gezien heeft. Maar mooi is het wel, dat als je alles kunt verwachten, je ook meer voor alles open staat en dat een dergelijke manier van presenteren een frisse kijk en verrassingen oplevert.

De relatie met de privé-verzamelaar Net als bij Museum Boijmans Van Beuningen is de relatie met de privé-verzamelaar erg belangrijk. “Zonder verzamelaars kun je geen collectie vormen”, zegt Titus Eliëns. “Een schenking van een aantal glasobjecten van Peter Bremers was dan ook de aanleiding om de tentoonstelling Eigentijds glas en keramiek te maken en zo de veelzijdigheid van deze materialen te kunnen laten zien.”

Ontstaansgeschiedenis De basis van de verzameling kunstnijverheid van het Gemeentemuseum Den Haag werd in 1904 gelegd door het legaat Van der Burgh, een van de grootste collecties Delfts aardewerk.

Rond deze collectie werd, geheel in de lijn van de negentiendeeeuwse verzameltraditie, een encyclopedische verzameling keramiek opgebouwd. Deze biedt het complete overzicht van de keramische geschiedenis van het Verre, Midden- en Nabije Oosten, van de Spaanse en Italiaanse majolica en van het Delfts aardewerk. Daarnaast omvat de collectie een grote verzameling Haags porselein (1776-1790).

Maar Van Gelder, directeur geworden in 1912, richtte zich ook op het toenmalige vernieuwingsaardewerk, dat zowel sier- als gebruiksvoorwerpen omvat uit de periode 1880-1940. Deze term komt van de nieuwe Nederlandse kunstnijverheid, die rond 1900 gemaakt werd in de talloze aardewerkfabriekjes die toentertijd werden opgericht. Aan het eind van de vorige eeuw

was er namelijk een nieuwe belastingmaatregel ingevoerd die het aantrekkelijk maakte een industriële activiteit te starten. Van Gelder zat ook in allerlei commissies als bijvoorbeeld jurylid van de Exposition des Arts Décoratifs et Industriels Modernes van 1925 en kwam zo in aanraking met onder andere Franse keramiek die hij in Parijs aankocht.

De twintigste-eeuwse keramiek is vertegenwoordigd met een kleine, maar kwalitatief goede verzameling naoorlogse Europese studio- en gebruikskeramiek en de eerder genoemde omvangrijke collectie Nederlands vernieuwingsaardewerk.

Glas en keramiek zijn de zwaartepunten van de collectie kunstnijverheid, maar niet minder belangrijk zijn de verzamelgebieden die een duidelijke relatie met Den Haag hebben. Hiertoe behoort de keurcollectie Haags zilver van de zestiende eeuw tot heden. En de verzameling oosterse kunst van VOC-zilver, Japans lakwerk en Aziatische kunstnijverheid tot de koloniale meubels uit het voormalige Batavia.

De collectie meubels is voor wat betreft de oude periode vooral bedoeld als ‘decorstukken’ van de stijlkamers. De collectie meubels uit de moderne periode 1880-1940 is als voorbeeld van de Nieuwe Kunst in haar rijkheid een van de mooiste in haar soort van Nederland.

Toekomst In april 2011 komt er een tentoonstelling van Keizerlijk porselein uit het Shanghai Museum, waar honderd stukken van de allerhoogste kwaliteit Chinees porselein te zien zijn.

Gemeentemuseum Den Haag, Stadhouderslaan 41, NL-2517 HV Den Haag, t +31 (0)70-338111; info@gemeentemuseum.nl. Open: dinsdag t/m zondag 11.00-17.00 uur. www.gemeentemuseum.nl

Links: Ineke Hans, Tailoring Vases, 2002; steengoed, in mal gevormd; i.s.m. ekwc Den Bosch; h. 61,2 cm en h. 54,5 cm, Ø beide vazen 40 cm. Aankoop 2004. rechts: Hella Jongerius, Giant Prince, 2000; geglazuurd steengoed met borduursels; h. 44 cm, Ø 81 cm. Aankoop 2001. Collectie Gemeentemuseum Den Haag.

Foto teja van hoften.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

29

Ludmilla van der Spoel. Foto Ingrid van der Spoel.

door Paul Kuyer en Guus Schipperheijn foto’s Ludmilla en Ingrid van der Spoel

“Romantiek is de richting in de Europese letterkunde in de laatste helft van de achttiende eeuw en de eerste helft van de negentiende eeuw, waarbij gevoel en verbeelding op de voorgrond treden – ook van toepassing op de overeenkomstige vormen in andere kunsten en op de hele levensstijl van de periode” (Van Dale, 1993).

Zij ontstond uit teleurstelling in de macht van de rede. De Romantiek heeft Nederland slechts licht beroerd, maar kunstenaars als Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), Johann Christoph Friedrich (von) Schiller (1759-1805), Richard Wagner (1813-1883), Percy Bysshe Shelley (1792-1822), George Gordon (Lord) Byron (1788-1824) en VictorMarie Hugo (1802-1885) behoren tot deze stroming. De romantische mens ervaart een diep verlangen naar de woeste natuur, lieflijk en wreed. In ruige, majestueuze landschappen stellen schilders als Caspar David Friedrich (1774-1840) en Barend Cornelis Koekoek (1803-1862) de mens voor als een nietig wezen, weerloos tegenover haar oerkrachten. De romanticus ziet de Ludmilla van der Spoel, En eeuwig zingen de wouden, 2010; steengoed gebakken paperclay, glazuur, opglazuur; 70 x 35 x 35 cm.

30

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

De verhalen van Ludmilla van der Spoel natuur als bezield en weet er zich sterk mee verbonden; voelt het verlangen er in op te gaan. Ook ervaart hij de verbondenheid met voorgaande generaties. Daarom trokken geleerden als de gebroeders Grimm (Jacob 1785-1863; Wilhelm 1786-1859) van gehucht naar gehucht om daar uit de volksmond eeuwenlang overgeleverde verhalen te verzamelen. Het onderbewuste, het mysterieuze, duisternis en eenzaamheid oefenen een grote aantrekkingskracht uit.

Velen voelen behoefte te ontkomen aan de knellende banden van het bestaan. Officieel duurde de Romantiek tot circa 1850, maar de stroming heeft een krachtige wortelstok.

Incidenteel ontspruiten nieuwe loten.

Ludmilla van der Spoel (1968) is daar een zuivere vertegenwoordiger van.

Verhalen “Dat de natuur voor mij bezield en levend is, laat ik in mijn beelden zien,“ zegt Van der Spoel. “Ze tonen een toestand (mentaal of fysiek) van eenwording tussen de persoon en de omgeving waarin deze zich bevindt, resulterend in metamorfoseachtige verschijningen.” Zij vindt de inspiratie voor haar beelden in de eenzaamheid van de Ludmilla van der Spoel, Frosted, 2009; steengoed, glazuur, opglazuur, zilverluster; 38 x 35 x 25 cm.

ongerepte natuur, de wil zich zo nu en dan uit de beknelling van het geordende leven los te maken, Keltische en Scandinavische volksverhalen en gedichten van Alfred Tennyson (1809-1892) en John Keats (17951821). Haar beelden moeten “in elk geval inhoud hebben, anders heeft het geen zin om ze te maken.” Ze zijn altijd gedetailleerd en mooi. Intrigerend is een serie waartoe DroomEland behoort: een vrouw en een eland die tot een eenheid vergroeien. Het zijn kleine, witte plastiekjes, op een stukje drijfhout dat Van der Spoel vond aan het strand van de Barentszee. “Het leuke van dit werk is dat je iets maakt dat niet bestaat.”

Dat is het geval met La Belle Dame Sans Merci. Het is geïnspireerd op een gedicht van Keats. Een ridder ontmoet een fraaie dame, een natuurwezen. Zij ontloopt hem en hij zoekt de rest van zijn leven vruchteloos naar haar. Het indringende beeld toont een van hoog naar laag verlopend bosperceeltje. Aan de hoge kant zien we woeste woudreuzen optorenen. Aan de voorkant daarvan groeien de stammen uit in een beeld van een vrouw, als een boegbeeld. Aan de lage kant staan prille boompjes. Het geheel toont de twee kanten van de natuur: lieflijk (het jonge bos) Ludmilla van der Spoel, La Belle Dame Sans Merci, 2009; steengoed, engobe, glazuur; 68 x 30 x 65 cm.

Foto Ingrid van der Spoel.

Ludmilla van der Spoel, DroomEland, 2010; steengoed gebakken paperclay, glazuur, drijfhout; 27 x 9 x 7 cm.

en meedogenloos (het oerbos). Tussen de bomen door loopt een smal riviertje.

Tussen de woudreuzen is een meertje. Net boven de waterspiegel is een vrouwenhoofd zichtbaar: komt zij er uit of verdrinkt zij?

In de overlevering is de taxusboom een magische boom: hij kan niet sterven. In het beeld Taxusgrietje staat een meisje in een holle, oeroude taxusboom. Zij lokt de voorbijgangers. Wie binnentreedt neemt zij via de achterkant mee naar …, ja, naar wat ? Een andere dimensie? De vrouwen in Frosted en Wildernis buitenste binnen zijn geïnspireerd op middeleeuwse jonkvrouwen.

Beiden ervaren hun werkelijkheid als bedrukkend. De vrouw uit Wildernis buitenste binnen wil daaraan ontkomen. Zij vlucht door de spiegel waar zij voor staat. Dan voltrekt zich een metamorfose: zij verandert in een natuurwezen.

Sfeer “Inspiratie heeft altijd met de natuur te maken, met mezelf daarin.” Van der Spoel gaat jaarlijks enkele weken alleen op pad en zoekt dan onherbergzame, eenzame gebieden op, in Schotland, Ierland, de toendra’s in Scandinavië. Eens liet zij zich voor een tijdje op een onbewoond eiland aan de Ierse kust afzetten, maar ze was blij dat zij niet de enige bewoner bleek te zijn: op een ochtend stonden twee schapen met hun kop door de tentopening het zonderlinge schepsel te bekijken. Haar verhaal is primair, maar zij streeft ook naar schoonheid. “Ik wil met mijn werk uiting geven aan het mysterie tussen mij en de natuur”. Als een

beeldhouwer werkt Van der Spoel vanuit een massieve massa. “Dat geeft mij de vrijheid tot ‘schetsen’. Zo kan een ruwe opzet een aantal keren veranderen en uiteindelijk steeds concreter en gedetailleerder worden.”

Ludmilla van der Spoel studeerde grafiek en keramiek aan de AKI / Academie voor Kunst en Industrie in Enschede, omdat zij het van meet af aan als een beperking beschouwde dat zij als keramist met een vaste vorm zat, zonder de middelen die een schilder heeft om sfeer te scheppen, zoals het laten vervagen van vormen en kleuren.

Eerst probeerde zij sfeer op te roepen door letterlijk grafiek en keramiek te combineren, maar dat bevredigde niet. Vervolgens ging zij glazuur gebruiken om sfeer op te roepen.

Zij heeft een bescheiden palet. “Ik hou van koude, natte landen. Daar is weinig rood en geel te vinden, maar vooral koele kleuren en sneeuw.” Daarom laat zij de kleuren naar boven verlopen van gedekt naar wit. “Het moet een beetje ijl zijn, subtiel.”

Ludmilla van der Spoel, Taxusgrietje, 2010; steengoed, glazuur, opglazuur, luster; 21 x 13 x 13 cm.

Authentiek De gevoelens en ideeën van waaruit Van der Spoels werk ontstaat, zijn authentiek.

Elk beeld getuigt daarvan; elk verhaal voert je binnen in een doorleefde wereld. Er ligt een gedachten­wereld aan ten grondslag die als een onderaardse rivier uit vroeger tijden komt en soms aan de oppervlakte verschijnt. Daarnaast beschikt zij over een groot vakmanschap en weet schoonheid en inhoud in haar werk samen te brengen. De sprekende beelden van Ludmilla van der Spoel geven veel kijkplezier en ruim stof tot reflectie.

Vrijhof Cultuurcentrum Universiteit Twente, Gebouw no. 2 - De Spiegel, Drienerlolaan 5, NL-7522 NB Enschede. Open: maandag t/m vrijdag 9.00-17.00 uur, op feestdagen gesloten. Van 18 februari t/m 18 mei 2011. www.ludmillavanderspoel.com

Ludmilla van der Spoel, Ophelia, 2009; steengoed, glazuur, opglazuur, zilverluster; 15 x 11 x 29 cm.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

31

Dik Scheepers, Pieces of π, vaas met bloem, 2010; porselein; h. 12 cm, Ø 20 cm.

Dik Scheepers: De schoonheid door Annemiek en Emmy Engels foto’s Dik Scheepers

Nieuwkomer in keramiek op de Dutch Design Week 2010 in Eindhoven was Dik Scheepers (Amstelveen, 1978). Als vormgever probeert hij producenten enthousiast te maken voor zijn ontwerpen. Een beetje tegenstrijdig eigenlijk, want wat kenmerkend is voor de stijl van Dik zijn juist de foutjes die per ongeluk ontstaan. Kunnen machines wel spontaan foutjes maken of gaan bepaalde oneffenheden in serie geproduceerd worden ? Dik weet er nog geen antwoord op. Net klaar aan de Academie Beeldende Kunsten Maastricht ligt er een onbekende nieuwe wereld voor hem open.

werd ik gefascineerd door keramiek.

Experimenteren met klei, glazuren samenstellen, mallen maken. Het is allemaal even boeiend. Uiteindelijk heb ik gekozen voor het gieten van porseleinklei.

Maar wat mij opviel was dat bijna iedereen streeft naar perfecte vormen.

Als een vorm uit twee delen bestaat wordt alles in het werk gesteld om een naad helemaal weg te werken. Waarom eigenlijk. Het is toch juist leuk om te zien hoe iets tot stand is gekomen. Producten

“Eigenlijk ben ik in 2001 afgestudeerd als instrumentmaker”, vertelt Dik Scheepers. “Maar dat was niet helemaal mijn ding. Zodoende heb ik me in 2006 ingeschreven voor de Academie Beeldende Kunsten. Daar Dik Scheepers, Pieces of π, vaas, 2010; porselein; h. 25 cm, Ø 13 cm

32

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

waaraan je kunt zien hoe ze gemaakt zijn of producten die een deel van het proces prijsgeven vind ik persoonlijk veel interessanter. Het vertelt iets over het product en zijn ontstaansgeschiedenis.”

Fouten “Voor ik tot mijn werkwijze kwam ben ik eerst eens gaan kijken naar het keramisch proces en de totstandkoming daarvan”, zegt Dik. “Het viel me op dat het een complex en tijdrovend proces is waarbij veel vaardigheden zijn vereist om tot een perfecte mal te komen. Vanuit de vraag of dat ook anders kan en wat dat zou kunnen opleveren, ben ik gaan experimenteren met als uitgangspunt dat het helemaal niet nodig is perse een perfecte mal te maken. Met mijn werk wil ik laten zien dat je ook op een andere manier dan de geijkte tot een interessante vorm kan komen. Dat daarbij fouten optreden die normaliter niet gewenst zijn, is niet erg, omdat ze de techniek benadrukken en het product in mijn

Links: Dik Scheepers, Pieces of π, stapel, 2010; porselein; div. afmetingen. Rechtsboven: Dik Scheepers, Pieces of π, kom, 2010; porselein; h. 8 cm, Ø 20 cm.

Rechtsonder: Dik Scheepers, Pieces of π, bord en beker, 2010; porselein; bord h. 1,5 cm, Ø 19 cm; kopje h. 6 cm, Ø 7 cm.

van foutjes belevenis mooier maken. De wereld om ons heen is tenslotte ook niet perfect.”

Taart

Pieces of π (= Pi) noemt Dik zijn ontwerpen, verwijzend naar de cirkel, ofwel de ‘taart’ van gips, die hij verzaagt in punten van verschillend formaat.

Om tot een vorm te komen waar klei in gegoten kan worden holt hij het midden van de ‘taart’ uit. De losse punten verschuift hij iets naar buiten of iets naar binnen waardoor randjes ontstaan die hij koestert. Tussen de randjes door zal bij het vullen van de vorm klei naar buiten sijpelen die het werk een apart aanzien zullen geven. Soms krijgt een beker hierdoor spontaan een oortje.

Omdat de vorm uit losse delen bestaat kan hij niet leeggegoten worden. Met een spuitje moet Dik de overtollige klei ophalen en verwijderen. De taartpunten worden meerdere keren gebruikt en in verschillende samenstellingen. Zo kunnen ook langwerpige vormen ontstaan.”

Uniek Dik presenteert zijn werk in grote hoeveelheden en hoog opgestapeld.

“Ik heb hiervoor gekozen omdat ik het vind passen bij de snelle manier van produceren. Door direct in blokken gips te werken heb ik op een vrij snelle en eenvoudige manier gebruikswaren willen

creëren. Ook wil ik laten zien dat uit de stapel producten iedereen een eigen servies kan samenstellen. De prijzen van de onderdelen variëren van 10 tot 200 euro. Alles past bij elkaar en toch is ieder voorwerp ook weer uniek.” info@dikscheepers.nl www.dikscheepers.nl

Dik Scheepers, Pieces of π, 2010; porselein; afmetingen variëren van 3 cm tot 25 cm hoog en Ø 7 cm tot 26 cm.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

33

KERAMIEK BOEKEN Represent Koninklijke Tichelaar Makkum Represent Koninklijke Tichelaar Makkum beschrijft de laatste vijftien jaar uit de lange geschiedenis van deze Friese aardewerkfabriek, tevens Nederlands oudste bedrijf. Al sinds 1572 worden er in een fabriekje in Makkum bakstenen geproduceerd, tegenwoordig zijn ontwerpers als Jurgen Bey, Hella Jongerius, couturier Alexander van Slobbe en Studio Job en anderen er met regelmaat te vinden. Onder de bezielende leiding van directeur Jan Tichelaar maakt het bedrijf op een verrassende manier een aantal ingrijpende veranderingen door. Met de toepassing van de eeuwenoude ambachtelijke expertise binnen het bedrijf en de innovatieve ontwerpen van vormgevers en architecten buiten het bedrijf, verruimt het zijn werkzaamheden naar hedendaagse producten op het gebied van design en architectuur. De productie van het traditionele aardewerk blijft daarnaast gewoon doorgaan. Zo worden nieuwe

producten binnen beide disciplines ontwikkeld en wordt het traditionele ambacht op een uniek wijze geïnnoveerd.

Het boek, dat is vormgegeven door Irma boom, beschrijft de context waarbinnen deze ontwikkelingen zijn ontstaan en toont de resultaten aan de hand van de vele gerealiseerde en inspirerende producten. De vernieuwing begon in 1997 met de B-set van Hella Jongerius, een porselein servies met deuken en bobbels veroorzaakt door vervormingen in de ovens. De ontwikkelingen worden samengevat in de Pyramids of Makkum (2007-08), eigentijdse edities van een 17e-eeuwse bloempiramide die door Tichelaar werd gerestaureerd en door ontwerpers Jurgen Bey, Studio Job, Hella Jongerius en Alexander van Slobbe vertaald naar een 21e-eeuwse variant.

Versmeltingen van ambachtelijke tradities en innovatief design.

Represent is een prettig leesbaar boek met veel (detail)afbeeldingen,

uitspraken en interviews. Vaak vanuit meerdere invalshoeken bekeken.

Een aanrader voor iedereen die de ontwikkeling van Tichelaar op de voet volgt.

Piet Augustijn Represent Koninklijke Tichelaar Makkum. Redactie Marita de Vries, ontwerp Irma Boom Office, 2010. Uitgeverij 010, Rotterdam; 320 pag., ca. 180 afbeeldingen, gebonden E 34,50. ISBN 978-906450-707-6 (NL editie) en 978-90-6450-708-3 (Eng. editie). Te bestellen bij Uitgeverij 010 Publishers, Watertorenweg 180, NL-3063 HA Rotterdam, t +31 (0)10-4333509. www.010.nl

Transforming Clay Sonja Landweer Dit boek is een chronologisch overzicht van het keramisch werk van Sonja Landweer (Amsterdam, 1933; woont en werkt in Ierland). Het begint met het gedicht To a Dutch Potter in Ireland, dat Seamus Heany voor haar schreef. Het gedicht verwijst onder andere naar haar jeugd tijdens de Tweede Wereldoorlog en de vele keramische termen erin worden vooral gekoppeld aan beelden van kracht en schoonheid.

Er staan nog drie teksten in het boek: een voorwoord van wijlen Bert Cohen van Galerie In-Art in Amsterdam, een uitleg van Landweer zelf over de door haar gebruikte ‘batik-op-keramiek’ techniek en een chronologisch overzicht van Landweers leven en werk door Mieke Spruit-Ledeboer. Deze teksten zouden baat hebben gehad bij enige extra

34

k

e R a M i e k

1|

f e b r u a r i

2011

redactie, vooral waar het de opmaak en de overzichtelijkheid betreft, maar ze bevatten desondanks veel interessante informatie. Bovendien gaat het in dit boek natuurlijk ook om de afbeeldingen die een chronologisch overzicht van Landweers werk van 1960 tot 2001 laten zien. Opvallend is daarbij de geleidelijke overgang van gedraaid Studio Pottery gebruiksgoed naar uit rollen en plakken opgebouwde sculpturen, alsmede de duidelijke invloeden van keramisten als Hans Coper (1920-1981) en Lucie Rie (1902-1995). Achterin het boek staat een aantal overzichten: levensloop, solo- en groepsexposities en collecties, catalogi en literatuur waarin Landweers werk is opgenomen.

Seamus Heaney, Bert Cohen, Sonja Landweer, Mieke Spruit-Ledeboer: Transforming clay – Sonja Landweer. VanSpijk Art Books, 2009; 74 pag.’s, gebonden, kleurillustraties, E 25,-. ISBN 979-906289-615-8. Deel 2 uit de serie BEELDenBOEK. Te koop bij: Nijhoff & Lee Boekhandel en antiquariaat, Amsterdam (t +31 (0)20-6203980); Keramikos, Haarlem (t +31 (0)23-5424416); Keramiekmuseum Princessehof, Leeuwarden (t +31 (0)58-2948958); Mieke Hille en Maggi Giles, Amsterdam

Danny Honig

(t +31 (0)20-6247443).

Judith Bloedjes - porcelain: silent moves Het mooi vormgegeven boek van Judith Bloedjes, porcelain: silent moves, is een echt kijkboek, gericht op een publiek binnen en buiten de landsgrenzen. Aan tekst bevat het, na een klein voorwoord van haarzelf, een drietal korte, enthousiaste en informatieve hoofdstukken, geschreven door mensen die haar en haar kunst goed kennen en bewonderen. Ieder hoofdstuk is vertaald in het Engels, Duits en Frans.

Malou van Hintum laat Judith aan het woord over haar reeds vroege passie voor werken met haar handen, haar voortreffelijke leermeesters en haar voorkeur voor porseleinklei uit Limoges.

In het boeiende hoofdstuk Intuïtief Porselein legt Machteld Leij de nadruk op de fascinatie voor handwerk. Tenslotte beschrijft Frits van der Zweep in In al haar facetten hoe Bloedjes “alle technische kwaliteiten van het porselein benut in de vormgeving” en spreekt hij als verzamelaar de hoop uit dat ze hier nog lang mee doorgaat.

door hun gevarieerdheid en toepassing: staand, liggend of hangend, zoals het servies van acht bekers in een rode wollen draad aan een spijker in de muur.

Handig voor kleinbehuisden! Bloedjes laat zich inspireren door allerhande vormen binnen maar ook buiten: rioolbuizen, afgezaagde boomstammetjes, ronde ornamenten aan gevels, putdeksels, cirkels in gietijzeren hekken, paaltjes die auto’s ervan weerhouden op de stoep te gaan staan. Deze beelden leiden vaak op verrassende wijze tot haar unieke objecten. Dit is een boek om uren in te zien en je steeds weer te laten verrassen.

De 120 pagina’s zijn ongenummerd.

Tussen de tekstpagina’s staan ruim 100 bladzijden met kleurenillustraties, soms met kleine stukjes tekst. Om je vinger verwijst naar de bijzondere sieraden van porselein, al of niet gecombineerd met zilver, vaak door modellen getoond.

De vele gedraaide potjes, kommetjes, vaasjes, al of niet stapelbaar, boeien

Guus Schipperheijn Judith Bloedjes - porcelain: silent moves. Uitgave in eigen beheer, 2010. 120 blz., kleurenillustraties.

ISBN 978-90-815951-1-7. Te bestellen door overmaking van E 35,- op giro 9320219 t.n.v.

J. Bloedjes, Leiden. Stuur eerst een mail met adresgegevens naar judithbloedjes@zonnet.nl

MARGA KNAVEN 16 Pieces Tossed and Thrown Het object MARGA KNAVEN – 16 Pieces Tossed and Thrown is geen boek, maar ook geen folder. Meer iets daartussenin. Het is een op een slimme wijze gevouwen miniboekje met foto’s en een tekst over haar werk. Marga Knaven (1956) werkt met lappen porselein die ze op verschillende manieren vouwt zodat deze zoveel mogelijk prijsgeeft van wat er zich afspeelt onder plooien en bulten. “Laat Knaven zien dat als je een lap porselein opgooit de mogelijkheid bestaat dat ze als kunstwerk landen?”, vraagt Kie Ellens zich in de begeleidende tekst af. “Ik zoek naar de ultieme ruimte in een lap porselein”, zegt Marga Knaven er zelf over. “Door het materiaal te manipuleren wordt het mogelijk om te vouwen en te buigen zonder te breken.” Het wordingsproces en de vorm bepalen uiteindelijk het zijn

/ het wezen van het kunstwerk. Het is de weerslag / het resultaat van een speciaal moment van concentratie. Met trefzekere directheid weet de kunstenaar het kneedbare materiaal te transformeren tot permanente kunstwerken. Beelden die de beschouwer ruimte geven voor verbeelding maar die zich niet zo gemakkelijk laten ontvouwen.

Het miniboekje is gevouwen zoals een lap porselein gevouwen zou kunnen zijn. Met een matte voorzijde en een glimmende achterkant, verwijzend naar de staat van het object: mat of glimmend geglazuurd.

Het boekje is meer dan een point of time: het geeft de huidige stand van zaken weer, maar is door de gehanteerde vouwtechniek ook een verlengstuk van het porseleinwerk.

MARGA KNAVEN – 16 Pieces Tossed and Thrown.

Eigen uitgave, 2010. Met een tekst van Kie Ellens en foto’s van Peter Cox. Druk Het Grafisch Huis, Groningen, oplage 500. Prijs E 5,- + E 1,30 portokosten = E 6,30. Te bestellen bij Marga

Piet Augustijn

Knaven, www.margaknaven.nl

k

e R a M i e k

1|

f e b r u a r i

2011

35

Anima Roos in de ban van porselein, papierklei en transfers door Peggie Breitbarth foto’s Studio Anima Roos

Anima Roos, 2010.

Onlangs werd zij geconfronteerd met haar eigen perfectionisme. Het gebeurde in Frankrijk waar zij een masterclass gaf. Bij haar leerlingen bespeurde zij een zekere nonchalance. “Waarom zo streng”, vroegen haar leerlingen, “waarom kunnen we de dingen niet een beetje laten gebeuren, het toeval een kans geven?” Ja, waarom niet? Het zette haar aan het denken om de volgende ochtend heel duidelijk haar mening uiteen te zetten.

“Ik wil alles in de hand hebben, het hoe en het waarom begrijpen.

Er gebeurt sowieso van alles in het proces, maar hoe meer je begrijpt van de techniek, hoe meer creatieve mogelijkheden zich openen.” Ze haast zich eraan toe te voegen “zonder de ziel van de klei te verliezen.”

Anima Roos werd in 1956 geboren in Lumbumbashi, Zaïre, waar haar vader leraar, kunstschilder en journalist was. Ze groeide voornamelijk op in België. Haar woning toont wel herinneringen aan Afrika: schilderijen, potten, houten voorwerpen. De stokken en vazen in ruige klei en aardse kleuren, die zij in de jaren negentig maakte, doen denken aan het primitieve tijdloze Afrikaanse gebruiksaardewerk. Haar huidige werk lijkt van een andere planeet te komen. Het ademt de sfeer van China en Japan. De grove klei heeft plaatsgemaakt voor verfijnd porselein, de slibdecoratie voor kleurige transfers en ingenieuze reliëfs.

Draaien, draaien en nog eens draaien Zij noemt zichzelf autodidact, maar dat is een beetje verwarrend.

Zij had namelijk wel les op de avondschool van de Stedelijke Academie voor Beeldende Kunst (1976-1980) in Gent. Carmen Dionyse was daar docent. Maar het was een kunstopleiding.

Anima Roos, Lichtobject, 2007; papierporselein; 15 x 13 x 25 cm.

36

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Draaien leerden ze er niet, dat was immers een ambacht en dus beneden hun waardigheid. Anima Roos zag dat anders en begon stiekem toch met draailessen. Ze herinnert zich het gevoel dat zij al bij haar eerste pogingen had. “Dit is het, dacht ik, dat gevoel, dat sensuele, dit gaat mijn beroep worden.” En ze herinnert zich ook het gezicht van de pottenbakker, toen zij dat zei. Zo’n uitdrukking van: “Ja, ja, dat denken ze allemaal, maar zo eenvoudig is het niet.” Ze zette door. In de zomer trok zij langs pottenbakkerijen in Frankrijk en Engeland, steeds een week meelopen, kijken, leren, oefenen. Ze volgde workshops bij David Leach, Peter Lane, David Roberts, G. Gimatti, Horst Göbbels en anderen. Draaien, draaien en nog eens draaien.

Een edel materiaal Jarenlang heeft ze gebruiksgoed gemaakt; ze had ook een winkeltje.

Ze doet dat nog wel, voor het zuivere draaiplezier en voelt zich er niet te min voor. Gebruiksgoed maken is een ideale leerschool: ze heeft er het métier geleerd. Tenslotte is het niet eenvoudig alle kommetjes gelijk van grootte te maken, een theepot, die goed giet, of een deksel dat goed past. Ook op gebied van de glazuren viel er genoeg te leren. Het glazuur moet sterk zijn, stootvast, vaatwasmachinebestendig en bovendien aangenaam voor het oog.

En origineel natuurlijk, dat wil zeggen onmiskenbaar Anima Roos.

Ze gaf in die tijd ook veel draailessen.

Daarna is zij, wat zij zelf noemt, op de artistieke toer gegaan. Nog steeds in steengoed maakte zij zigzagvazen, beproefde zij de bolvorm en maakte ze de serie ‘met stokken en een schaal’. Die laatste producten werden steeds groter en daarmee overschatte zij haar fysieke krachten. Ze kreeg zoveel last van haar rug dat het roer om moest. Rond 2000 schakelde zij over op kleinere vormen en ontdekte het aangewezen materiaal daarvoor: porselein.

Het gebruik van dat materiaal betekende voor haar een zelfde soort eurekagevoel als toen zij met draaien begon. Ze noemt het een edel materiaal en roemt de kleur, de glans, de sterkte, de transparantie.

Porselein vraagt om perfectie, laat geen fouten toe. Met toevoeging van de nieuwste technieken zoals papierklei (paperclay) en transfers – een oude techniek maar op een innovatieve manier gebruikt – groeiden de mogelijkheden spectaculair.

Over papierklei is ze laaiend enthousiast: de voordelen zijn enorm.

Het gaat vooral om de ruime mogelijkheden in het productieproces.

Ze heeft haar eigen recept, voegt maar iets van 2 % papiervezels (in poedervorm) toe, maar die kleine toevoeging maakt dat de klei nog dunner uitgerold kan worden en dat de uitgerolde platen zelfs droog aan elkaar te zetten zijn. Ook houdt de vorm beter. Eenmaal gedroogd is de klei oersterk en kan men makkelijk randjes bijschuren.

Uiteindelijk branden de papiervezels bij de stook gewoon weg. Het porselein wordt daardoor iets brozer, het zit immers vol minieme gaatjes. Roos maakte een hele reeks schaaltjes die er uitzien alsof zij een vierkant vel papier verfrommeld heeft om het daarna als een schaaltje te presenteren. Ze ogen speels en lichtvoetig.

Boven: Anima Roos, Twee kommen, 2008-2010, gedraaid porselein met reliëfdecoratie en transfer, gestookt in gasoven op 1270°C met een lichte reductie; h. 12 cm, Ø 7 cm en h. 13 cm, Ø 8 cm. Linksonder: Kom, 2008-2010; gedraaid porselein met sinterengobe en transfer, gestookt in gasoven op 1270°C met een lichte reductie; h. 13 cm, Ø 10cm. Rechtsonder: Kom, 2008-2010, gedraaid porselein met reliëfdecoratie en transfer, gestookt in gasoven op 1270°C met een lichte reductie; h. 18 cm, Ø 19 cm.

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

37

Anima Roos, Lichtobject Brieven, 2007; papierporselein; 30 x 22 x 10 cm.

Twee aan twee Het werken met transfers is op zich niet nieuw, maar door de gevorderde techniek zo aantrekkelijk geworden, dat je het bijna een trend kunt noemen. Voordeel is dat een grote verscheidenheid aan decoraties mogelijk is, dat je zelf je ‘plaatjes’ kunt maken of laten maken, maar dat je ook kunt kiezen uit een ruim aanbod.

Anima Roos werkt op dit ogenblik veel met vissen van Chinese herkomst. Het oosterse accent dat deze decoraties aan haar kommen geeft, versterkt bij een eerste aanblik het verfijnde karakter van de kommen. Immers, voor veel westerlingen is ook dat een oosterse eigenschap. Maar daar is het haar juist om te doen. Eerst vertrouwd, herkenbaar, dan pas de vervreemding. Zij is een kunstenaar van de nuance. Wie haar schalen nauwkeurig Anima Roos, Voorzijde Gordijn De tijd kent maar 1 richting, 2010; porselein; 200 x 300 cm. Tekst op de bordjes Tien ik 10 jaar oud was wou ik ……….. worden. Nu ben ik ……jaar en ben ik…….. Was in 2010 te zien op een tentoonstelling in het ISELP, het Institut supérieur pour l’étude du langage plastique in Brussel waar de bezoekers de ontbrekende gegevens konden invullen.

en aandachtig bekijkt ziet kleine verschillen en verfijningen. Zelf stelt zij haar werken graag twee aan twee op. Twee verwante objecten die steeds een fractie in grootte verschillen. Waar de voet, de vorm, de ronding, de opgaande lijn er toe doen. Waar de vissen in de decoratie van de ene schaal naar de andere lijken te zwemmen. En waar die, vaak fel oranje gekleurde goudkarpers zich bij gunstige lichtval door een woud van waterplanten lijken voort te bewegen. Hoe ze het doet, dat reliëf in de buitenwand van de kom? Het is makkelijker gezegd dan gedaan. Zij brengt de tekening van de waterplaten in vernis aan op de nog natte klei. Vervolgens wast zij de klei in de overgebleven gedeelten voorzichtig wat weg. Niet te ver, want anders ontstaat er een gat in de wand. Wie ziet hoe naadloos het reliëf verloopt, begrijpt iets van het plezier en de voldoening die het perfectionisme in haar werkwijze haar verschaft.

Communicatief aspect Anima Roos heeft nog talloze ideeën. Zij is van plan daar het komende jaar uitgebreid de tijd voor te nemen. Ze is alvast begonnen met een heel nieuw project: een groot gordijn. Wie niet sterk is moet slim zijn en wie zijn krachten moet sparen en toch iets op groot formaat wil maken, komt tot nieuwe vormen. Het gordijn bestaat uit 1000 porseleinen plaatjes (formaat identiteitsplaatje, compleet met gaatjes) die met haakjes aan elkaar worden bevestigd.

Op het kaartje de tekst: toen ik 10 jaar was wilde ik … worden / nu ben ik … jaar en ben ik …. Het publiek mag invullen. Anima probeerde een aantal plaatjes uit in haar kennissenkring, maar ook in een supermarkt in een volkswijk. “Het is bijna een sociologisch project”, zegt ze. Er was zelfs iemand die wel wilde invullen, maar bekende niet te kunnen schrijven. Het is voor het eerst dat zij het communicatieve aspect van de kunst op deze wijze uitwerkt. Wel heeft zij meermalen gewezen op het belang dat zij eraan hecht.

Hoe zij het publiek tegemoet wil komen met bekende huiselijke vormen van gebruikskeramiek die pas bij nadere beschouwing hun artistieke lading prijsgeven.

Ook met de visjes van de vazen is ze druk aan het experimenteren.

Ze heeft ze in diverse maten en vormen uitgesneden en in gradaties van beweeglijkheid gevormd en gebakken. Ze wil er misschien een wand mee vol hangen, maar eerst moet ze een systeem van bevestiging ontwikkelen. En natuurlijk de juiste stookwijze, waarop de vis zijn vorm behoudt en de calque ongeschonden overkomt. Hoewel, een kleine imperfectie, in de vorm van een onvoorziene variatie in de vissenhuid, is welkom.

Ook perfectie dient zijn grenzen te kennen.

Hoewel zij met haar steengoed al de nodige bekendheid verwierf, is het met het porselein pas echt hard gegaan. Ze exposeert over de hele wereld. De eerste tien jaar vooral in België, de tweede tien jaar kwam Nederland erbij en de laatste jaren Frankrijk, Engeland, Duitsland en Spanje. Voor 2011 staan München (januari), Rijssel (maart) en Genève (september) op de agenda.

Anima Roos, Rodonkstraat 23, B-9030 Mariakerke/Gent, t +32 (0)9-2271339. www.animaroos.be. n Nederland is werk van Anima Roos te vinden bij Galerie Carla Koch, Veemkade 500, NL-1019 HE Amsterdam, t +31 (0)20-6737310. www.carlakoch.nl

Anima Roos, Achterzijde Gordijn De tijd kent maar 1 richting, 2010. Deze zijde was voorzien van herfstbladeren.

38

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

Keramiek Agenda AMERSFOORT Kerámevo Langegracht 14 t +31 (0)33-2582878 www.keramevo.nl Open: wo t/m za 11-17.30 uur, za 11-17 uur, 3e zo v.d. maand 14-17 uur permanent: o.a. Lilian Wiebier, Wekie Bos, Shirley Weiffenbach en Margreet Wierda

AMSTERDAM European Makers Gallery Spiegelgracht 2A t +31 (0)20-6223088 www.europeanmakers.nl Open: do t/m za 12-17 uur en op afspraak permanente expositie met werk van Europese kunstenaars Uitgelicht: Otakar Slive

t/m 20 febr.: 4e fanTAStisch.

Ankie Martens, Hilde Jong, Maria Hees, Marianne van Heeswijk, Ria van Krieken, Jeannet Klement, Lia Lemain, Leona Leppers, Edith Madou, Wendy Limburg, Evelyn van Oosterhout, Pete Silverstein.

Bilthoven Traverse, gemeentehuis De Bilt Soestdijkseweg Zuid 173 t +31 (0)30-2289411 www.kunstdebilt.nl Open: ma t/m vr 9-17 uur t/m 1 maart: o.a. keramiek van Jalal Alwan

Galerie ArtOlive Cultuurpark Westergasfabriek Polonceaukade 17 t +31 (0)20-6758504 www.galerie.nl Open: ma t/m vr 11-17 uur, zo 13-17 uur permanent: o.a. keramiek

Galerie Terra Delft Nieuwstraat 7 t +31 (0)15-2147072 www.terra-delft.nl Open: di t/m vr 11-18 uur, za 11-17 uur 12 februari t/m 12 maart: Tim Breukers 19 maart t/m 16 april: Henk Wolvers

Loes & Reinier International Ceramics Korte Assenstraat 15 t +31 (0)570-613004 www.loes-reinier.com Open: wo t/m vr 11-18 uur, za 11-17 uur t/m 19 februari: Johan van Loon & Gökhan Taskin

OUDENHOORN

Kunstbureau Albion Putti (op locatie) Toegangsgebouw Remonstrantse kerk Coehoornsingel 14 t +31 (0)50-8501707 www.albionputti.nl Open: ma t/m za 9-16.30 uur t/m 25 maart: Guusje Beverdam

Galerie Bianca Landgraaf Zomertuin 11 t +31 (0)35-5335987 www.galeriebiancalandgraaf.nl Open: wo t/m za 13-17 uur, 1e en 3e zo v.d. maand, koopzondagen en op afspraak t/m 6 februari: Winterparade. o.a. keramiek van Peter Hiemstra 12 februari t/m 26 maart: Reflectie. Expositie van internationale keramisten

Atelier Frederik’s Hoeve Molendijk 94 t +31 (0)181-320225 Open: za 10-16 uur en op afspraak permanent: Ada AndreaeHelder

ROODESCHOOL LITI Galerie/Pottery Laanweg 1 t +31 (0)595-412548 www.lindabouter.nl www.urnen-engedenktekens.nl Open: op afspraak In de Pottery: waddenkeramiek en urnen + graftekens permanent: Linda Bouter en Tiny Bouter-Snijders

Guusje Beverdam

ROTTERDAM GOUDA

Herman Muys

MuseumgoudA Achter de kerk 14 t +31 (0)182-331000 www.museumgouda.nl Open: di t/m vr 11-17 uur, za + zo 12-17 uur t/m 3 april: Collectie Spijker Nederlandse keramiek vanaf de Jugendstil tot 2000

LEEUWARDEN

HAARLEM Galerie Année Gedempte Oudegracht 33 t +31 (0)23-5325231 Open: do + vr 11-18 uur, za 11-17 uur, 1e zo v.d. maand en op afspraak t/m 12 maart: Marijke Gémessy

LAGE ZWALUWE

BARNEVELD Museum Nairac Langstraat 13 t +31 (0)342-415666 www.nairac.nl Open: di t/m vr 10-17 uur, za 13-17 uur

LAREN

DELFT

DEVENTER

Otakar Slive

GRONINGEN

Gökhan Taskin

DRONTEN Alligt De Vliet 8 t +31 (0)321-337838 Open: ma t/m vr 9-17 uur en op afspraak permanent: Kitty Korver/ KIKO

Galerie en Beeldentuin ’t Onderhuis Flierstraat 81 d t +31 (0)168-482813 Open: wo t/m za 13-17 uur, elke 2e en 3e zo v.d. maand 13-17 uur en op afspraak t/m 20 februari: Martina Dielen 27 februari t/m 10 april: Marjo Claessen

Heksenvuur Nieuwe Crooswijkseweg 50a www.heksenvuur.nl Open: op afspraak permanent Heike Rabe

Keramiekmuseum Princessehof Grote Kerkstraat 11 t +31 (0)58-2948958 www.princessehof.nl Open: di t/m zo 11-17 uur t/m 3 april: Armando t/m 3 april: Kakiemon t/m 8 mei: Liefde en Hebzucht #6

TEGELEN Keramiekcentrum Tiendschuur Kasteellaan 8 t +31 (0)77-3260213 www.tiendschuur.net Open: di t/m za 14-17 uur, zo 11-17 uur t/m 20 februari: Gedichten van klei. Diverse Europese keramisten

LEIDEN Galerie Zône Nieuwstraat 17b t +31 (0)71-5126307 www.galeriezone.nl Open: wo t/m vr 12-18 uur, za 10-17 uur, zo 13-17 uur permanent: Jolanda Verdegaal, Annika Delfos en Marianne Hensel

TEXEL De Cocksdorp Eiland Galerij Postweg 72 t +31 (0)222-311214 www.eilandgalerij.nl permanent: Kerstin Edelmann

NIJMEGEN Keramisch atelier Toon Thijs Krayenhofflaan 45 t +31 (0)24-3778832 www.toonthijs-keramiek.com Open: do + vr 14-17 uur, za 10-17 uur en op afspraak permanent: Toon Thijs en vele anderen

Oosterend Blazerstraat 4 t +31 (0)222-318879 permanent: Nesrin During

WOLVEGA Hannie Mein Keramiekgalerij Frisaxstraat 12 t + 31 (0)561-614545 Open: ma 13.30-18 uur, di t/m vr 9.30-18 uur, do 9.3021 uur en za 9.30-17 uur t/m 30 maart: Jays Clays, Annita Swaerts, Lies van Huet, Margot Visser, Grietje van den Broek

OOSTVOORNE GEERSDIJK

Jeannet Klement

Hofstede Galerie Lijn 3 Provincialeweg 1 t +31 (0)113-850609 www.galerielijn3.nl Open: do t/m zo 11-17 uur en op afspraak permanent: Jan Cupido

Atelier Imago Orchislaan 6 t +31 (0)181-484182 www.atelierimago.nl Open: op afspraak permanent: Kobi van der Kooi Marjo Claessen

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

39

De redactie is niet verantwoordelijk voor on­juiste vermelding van gegevens. Het is raad­zaam de galerie of het museum dat u wilt bezoeken te bellen. Beeldmateriaal wordt uit­­­sluitend retour­gezonden bij insluiting van een aan uzelf geadresseerde en gefran­keer­de enveloppe. Opgave tentoonstellingen vóór 10 februari sturen naar Indra Kamerling-Schakelaar, Van Beuningenlaan 22a, NL-3953 BR Maarsbergen. t +31(0)343-444469. E-mail: xkeramiek@ziggo.nl

WIJK BIJ DUURSTEDE

Kasino Kasinostrasse 7 t +49 (0)2624-9416990 www.kultur-kasino.de Open: di t/m vr 14-18 uur, za 10-18 uur en zo 11-18 uur t/m 20 maart: Niek Hoogland, Pim Huisseling, Markus Klausmann, Johannes Peters, Michael Sälzer

Atelier RF Peperstraat 40 t + 31 (0)6-54600442 www.galerie-atelier-rf.nl Open: do + vr 14-17 uur, 1e zo v.d. maand 14-17 uur en op afspraak t/m 27 februari 2011: Henneke Chevalier

WIJCHEN Museum Kasteel Wijchen Kasteellaan 9 t +31 (0)24-6424744 www.museumwijchen.nl Open: wo t/m zo 13-17 uur 18 februari t/m 24 april: ‘Steengoed’ Amy van Son Niek Hoogland

Duitsland München HOHR-GRENZHAUSEN Keramikmuseum Westerwald, Lindenstrasse 7 t +49 (0)262-4946010 www.keramikmuseum.de Open: di t/m zo 10-17 uur t/m 30 januari: Mixed Media – Keramik plus

40

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

International Trade Fair 2011 Max-Joseph Strasse 4 www.muenchen.de/ MunichTradeFairs Open: dagelijks 10-18 uur 16 t/m 22 maart: Modern Masters 2011 waaronder Maria ten Kortenaar

2011

NVKleverancierskorting Op vertoon van uw NVK-lidmaatschap ontvangt u leve­ran­ciers­­­korting bij de hieronder vermelde leveranciers. De korting is zowel voor werkende als buitengewone leden van de NVK. • Colpaert, Gent (België) • de Hazalaar art supplies, Soest • Keramikos, Haarlem • De Kunst, Zutphen • Mariekeramiek, Bennekom • Firma Ministickers, Berkel en Rodenrijs • Robbelien BV, Swalmen • Silex, ’s-Hertogenbosch • Snijstaal BV, De Kwakel • Toma Keramiekovens, Volkel • Ve-Ka Industrie Keramische Grondstoffen BV, Dreumel • Ve-Ka Ovenbouw BV, Dreumel

Reeds meer dan 40 jaar leveren wij in de Benelux de beste merken keramiekovens: zowel laag geprijsde ronde en vierkante schachtovens, als kleine en grote voorladers en wagenovens.

Gebruik onze langjarige ervaring, uitgebreide documentatie op aanvraag.

In Lier hebben wij de grootste keuze en voorraad in klei, grondstoffen, glazuren, penselen, draaischijven, strengpersen, stapelmateriaal, reservedelen voor alle merken ovens, regelapparatuur en niet te vergeten uitgebreide lectuur.

Voor Nederland:

Voor BelgiĂŤ:

SNIJSTAAL B.V.

N.V. VAN LEEMPUTTEN

Boterdijk 67, 1424 ND De Kwakel.

Telefoon: 0297 51 90 20 Fax: 0297 56 32 50 E-mail: info@snijstaal.com Website: www.snijstaal.com Dagelijkse verzendingen in de Benelux

Ondernemersstraat 9, B-2500 Lier.

Telefoon: 0032 3 4805272. Fax: 0032 3 4890657.

E-mail: vanleemputten@skynet.be Openingsuren: Van 9 u tot 12 u en van 14 u tot 17 u.

Vrijdag, zaterdag en zondag gesloten. Let op extra sluitingsdagen !

k

e R a M i e k

1|

f e b r u a r i

2011

41

MINI’S In deze rubriek kunnen kleine niet-commerciële advertenties worden opgenomen, met een maximum van twee maal per jaar voor een advertentie met dezelfde strekking. Opgave Mini’s bij Indra Kamerling-Schakelaar, Van Beuningenlaan 22a, NL-3953 BR Maarsbergen. t +31(0)343-444469.

E-mail: xkeramiek@ziggo.nl De uitgever van dit blad heeft geen bemoeienis met de inhoud van de advertenties en de kwaliteit van het gebodene. Voor commercieel adverteren: tijdelijk per e-mail xkeramiek@ziggo.nl. Opgave voor 10 februari.

Tarieven per 9 regels: Cursusaanbod: per regel meer: Te koop aangeboden/gevraagd: per regel meer:

Aangeboden Veka deuroven met onderstel (krachtstroom), eindtemperatuur 1200 graden. Bouwjaar 1971.

Binnenmaten 68 cm x 45 cm.

Buitenmaten 195 cm x 75 cm.

Onderstel 65 cm hoog. Spiralen nog in prima staat. Prijs n.o.t.k.

Informatie: basisschool De Spreng, t +31 (0)578-692177.

Roderveld kleivormpers compleet, z.g.a.n. E 385,Chemicaliën: zinkoxyde 900 gr. E10,magnesiumcarbonaat 430 gr. E 5,ijzeroxyde 1200 gr. E 7,50

42

k

e R a M i e k

1|

f e b r u a r i

2011

NVK-LEDEN ¤ 11,35 ¤ 0,90 gratis ¤ 1,80

NIET-LEDEN ¤ 22,70 ¤ 1,80 ¤ 11,35 ¤ 1,80

tinoxyde 200 gr. E 10,zinkfritte 32.22 1100 gr. E 7,50 Reacties: inge@kelkvanopaal.nl, t +31 (0)6-21488490, Amsterdam

Te huur Werkruimte te huur in Amsterdam Bent u geïnteresseerd in het delen van mijn compleet uitgeruste keramiekatelier in het centrum van Amsterdam? Met eigen werkplek en bergruimte. Huur: 175 euro per maand.

Contact: Gill Smith only1gill@gmail.com graag met vermelding van naam, telefoonnr en achtergrond.

COLPAERT

CERAMIC & SCULPTURE MATERIALS

betekent: - Informatie - Advies - kwaliteit - verkoop - service - permanent grote voorraad en keuze - vlugge levering -

COLPAERT

CERAMIC & SCULPTURE MATERIALS Groendreef 51 - B-9000 GENT - GAND TEL. (09)226 28 26 - FAX (09)237 00 67 E-MAIL: info@colpaert-ceramic.be www.colpaert-ceramic.be Open: dinsdag t/m vrijdag: 9.00-12.30 uur en 13.30-18.00 uur zaterdag: 9.30-12.30 uur en 14.00-17.00 uur - Gesloten: iedere maandag Vraag ons vrijblijvend meer informatie, offertes en prijzen. Geef ons uw adres en e-mail adres door, dan sturen wij u gratis onze TERRA SCULPTURA. Bezoek onze website: www.colpaert-ceramic.be

K

e r a m i e k

1|

f e b r u a r i

2011

43

In het Keramisch centrum Nederland aan de Oudeweg 153 te Haarlem worden

WORKSHOPS en LEZINGEN gegeven. Als u een workshop of lezing wilt bijwonen, of meer over de inhoud wilt weten, kunt u het telefoonnummer van Keramikos bellen en vragen naar Aty Boonstra: Tel: 023-54 24 416, Fax: 023 54 28 081, E-mail: info@keramikos.nl

Henk Wolvers: Werken met gekleurd Porselein Tijdstip: Zaterdag 29 en zondag 30 januari 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 15 Kosten: € 185,00 Inclusief lunch en 19% BTW Wille Boudewijn: Alles oven Klei- Bakken- en glazuren Tijdstip: 4 en 5 februari 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 10 Kosten: € 150,00 Inclusief lunch, materiaal en 19% BTW

Noortje Meijerink: Werken met metaalklei: “ Brons- en Koper ” Tijdstip : zaterdag 12 februari 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 12 Kosten: € 85,00 Inclusief lunch en 19% BTW Ellen Rijsdorp: Draaien voor Beginners Tijdstip: Zaterdag 19 februari 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 12 Kosten: € 85,00 inclusief lunch en 19% BTW Netty Janssens: Decoratie Methoden Kleur 1 Tijdstip: Zaterdag 26 februari 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 15 Kosten: € 85,00 Inclusief materiaal, lunch en 19% BTW Lia van ham: Zeefdruk op Keramiek Tijdstip: zaterdag 5 maart 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 12 Kosten: € 85,00 Inclusief materiaal, lunch en 19% BTW Bob van Schie: Een, twee of meerdelig Mallen Maken Tijdstip: Zaterdag 12 maart 2011 van 10.00 tot 17.00 uur Aantal deelnemers: 10 Kosten: € 95,00 Inclusief materiaal, lunch en 19% BTW

Oudeweg 153, 2031 CC Haarlem, tel. +31(0)23-5424416 info@keramikos.nl, www.keramikos.nl

JanHein van Stiphout: Glas-fusing Seminar van 2 dagen Tijdstip: zaterdag 19 en zondag 20 maart 2011 Aantal deelnemers: 12 Kosten: € 240,00 Incl. lunch en 19% BTW Netty Janssens: Werken met Opglazuur en Transfers Tijdstip: Zaterdag 26 maart 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 15 Kosten: € 85,00 Incl. materiaal, lunch en 19% BTW Peter van Veen: Werken met Papierklei Tijdstip: zaterdag 2 april 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 15 Kosten: € 85,00 Incl. materiaal, lunch en 19% BTW Netty Janssens: Werken met Platen Klei, Kleur en Relief Tijdstip: zaterdag 9 april 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 15 Kosten: € 85,00 Inclusief materiaal, lunch en 19%BTW Netty Janssens: Kwastglazuur en Decoreren met Pigmenten Tijdstip: Zaterdag 21 mei 2011 van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 15 Kosten: € 85,00 Inclusief materiaal, lunch en 19% BTW Andrew Martin: Eendelige Gietmallen/ Unieke Multiples (The Essential Guide to Mold Making & Slip Casting) Tijdstip: vrijdag 3, zaterdag 4 en zondag 5 juni 2011

Van 10.00 tot 16.00 uur Aantal deelnemers: 15 Kosten: € 240,00 inclusief materiaal, lunch en 19% BTW Let op: Bij inlevering van kortingsbon voor lezers van het tijdstip KLEI € 210,00