Keramiek nr.2 jaargang 2011

JAARGANG 37

|

NUMMER 2

|

APRIL 2011

TWEEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN DE NEDERLANDSE VAKGROEP KERAMISTEN

De museumcollectie 4 – Zeeuws Museum Brandpunt Terra De vrolijke menagerie van Marian Timmer

Reinhilde van Grieken: Ik zoek altijd naar iets dat luchtig blijft

4

8

12

Anton Reijnders, Duty, 2011; laden, deurmat, gebakken klei, terra sigillata, boodschappentas, hout en borden; h. 171 cm.

Carolein Smit, Albinohaasje, 2011; keramiek; 44 x 24 x 29 cm. Foto Winnifred Limburg

Catrin Howell, Head with Leaves, 2009; terracotta; 45 x 25 x 18 cm.

Redactioneel In deze uitgave van KERAMIEK veel aandacht voor de manifestatie Brandpunt Terra.

Van 23 april tot en met 4 juni vinden op allerlei locaties in de binnenstad van Delft activiteiten plaats in het kader van het 25-jarig bestaan van Galerie Terra Delft. Met tentoonstellingen, lezingen, workshops en andere projecten wordt niet alleen de galerie, maar vooral de keramiek in het middelpunt van de belangstelling geplaatst. Het complete programma met locaties, deelnemers en aansluitende activiteiten vindt u in deze uitgave, maar voor het heet-van-de-naald-nieuws kunt u het best de website www.terra-delft.nl raadplegen. Brandpunt Terra heeft een dermate interessant programma dat er voor iedere keramiekliefhebber wel iets van zijn of haar gading is te vinden.

Omslagfoto Reinhilde Van Grieken, Prickliness, 2005; bone China porselein 1235ºC; l. 8 cm, h. 7 cm

Uiteraard heeft deze uitgave veel meer interessante onderwerpen. Zoals de samengestelde beelden van Anton Reijnders. Het zijn assemblages van keramische delen en bestaande (gebruiks)voorwerpen. In de context van zijn beelden krijgen alle elementen een andere lading en dus ook een andere betekenis. Verrassend is ook het werk van Reinhilde Van Grieken. Echt keramisch, maar zo luchtig dat het lijkt te zweven. “Ik kan er nog steeds niet van leven, maar ik word er wel gelukkig van”, zegt ze over de hectiek van het maken en tentoonstellen van het werk. Wat een geweldige instelling om zo met je werk bezig te zijn.

Met een uitgebreide beschrijving van de verzameling van het Zeeuws Museum leverde teja van hoften alweer de zesde aflevering in de serie De Museumcollectie. Een serie artikelen over het verzamelbeleid van de (grotere) musea in Nederland. De verschillen, de overeenkomsten, het beleid, de aankopen. Kortom: beweging genoeg in de wereld van de keramiek.

Piet Augustijn

COLOFON Keramiek 2 (2011), zevenendertigste jaargang, is een uitgave van de Nederlandse Vakgroep Keramisten.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de redactie.

ISSN 1382-2039

R edactie Piet Augustijn, Annemiek Engels en Paul Kuyer.

R edactiesecretariaat Paul Kuyer, Ringdijk 16, NL-1097 AB Amsterdam. t +31(0)20-6937384 e-mail: kskeramiek@xs4all.nl H oofdredactie Piet Augustijn e-mail: redactie@nvk-keramiek.nl

M edewerkers aan dit nummer : Karla J. Beijersbergen, Peggie Breitbarth, teja van hoften, Indra Kamerling, Cor Knoester, Guus Schipperheijn en Ieneke Suidman.

A anmeldingen

abonnementen

adreswijzigingen

Administratie NVK, Billitonlaan 23-2, NL-7314 CN Apeldoorn, t + 31(0)55-5220407. e-mail administratie@nvk-keramiek.nl, Een abonnement omvat jaarlijks zes nummers.

Abonnementsprijs Nederland ¤ 34,- per jaar; studenten ¤ 23,- per jaar (voor drie jaar, bij opgave kopie van collegekaart meesturen).

Abonnementsprijs buitenland ¤ 40,- per jaar. Los nummer Keramiek lopende jaargang ¤ 6,50; eerdere jaargangen ¤ 5,50 Alle genoemde prijzen zijn inclusief 6% BTW (de NVK is per 1-1-2011 ondernemer voor de omzetbelasting).

Het opzeggen van een abonnement dient schriftelijk te geschieden voor 1 november van de lopende jaargang.

4

38

40

Meindert van der Veen, Schaal, 2009; handgevormd met kleurpigmenten binnen tekening, geglazuurd met transparant glazuur; h. 12 cm, Ø 43 cm.

Marian Timmer, Zebra’s, 2009; papierklei, witte en zwarte engobe, transparant/glans, gestookt op 1250ºC; h. 30 cm, b. 35 cm.

Anton Reijnders “ De intuïtief tot stand gekomen combinaties van vormen leidden tot een spel met betekenis. Datgene wat ik kan bedenken vind ik niet zo interessant, maar juist de dingen die ik niet kan bedenken, maar die wel ontstaan, vind ik bijzonder.”

8

Brandpunt Terra Brandpunt Terra is een keramiekfestival dat plaatsvindt in de historische binnenstad van Delft. Met als onderliggend thema Traditie en Vernieuwing worden meerdere tentoonstellingen georganiseerd: De Figuratieven, Het Meesterstuk, Kristalglazuren, Vindplaats Delft en een presentatie van Felicity Aylieff. Met lezingen, workshops, demonstraties en een nevenprogramma wordt Brandpunt Terra het hoogtepunt op keramiekgebied in Nederland. Dit allemaal ter gelegenheid van 25 jaar Galerie Terra Delft.

En verder…

7 Wim Borst en Gertjan van der Stelt 18

Kort Nieuws

38

Meindert van der Veen

43 Agenda

30 Reinhilde Van Grieken Wat mij in eerste instantie trof, waren de gaatjes waarmee de wanden van de holle objecten doorboord zijn. Een detail dat mijn aandacht opzoog. Nooit gedacht dat gaatjes zo fascinerend konden zijn. Want wat is een gaatje nu helemaal? Een doorboring, een doorgang, een deel van een decoratief patroon?

34 Zeeuws Museum De Museumcollectie 6: Zeeuws Museum in Middelburg. De keramiekcollectie is een belangrijke poot van de verzameling van het museum en is met regelmaat te zien. Ook in het kader van de opdrachten aan kunstenaars om de collectie als uitgangspunt te nemen en er met eigen werk op te reflecteren.

40 Marian Timmer Al Timmers dieren zijn niet naar het leven getekend, niet naar foto’s of illustraties uit boeken. Zij geeft een dier weer zoals het na een ontmoeting voortleeft in haar gedachten. Het is haar eigen dier geworden.

W ijze van bestellen U kunt bestellen door het aange­ge­ven bedrag (onder vermelding van het gewenste artikel en uw adres) over te maken op nr. 3363.20.043 t.n.v.

Nederlandse Vakgroep Keramisten te Apeldoorn. De bankgegevens voor betalingen uit het buitenland zijn: RABONL2U (BIC) en NL95 RABO 0336 3200 43 (IBAN) Alle genoemde bedragen zijn inclusief portokosten.

O pgave advertenties Tijdelijk per e-mail penningmeester@nvk-keramiek.nl O pgave tentoonstellingen en mini ’ s Indra Kamerling-Schakelaar, Van Beuningenlaan 22a, NL-3953 BR Maarsbergen. t +31(0)343-444469. e-mail: xkeramiek@ziggo.nl N ederlandse V akgroep K eramisten De NVK is een beroepsvereniging van en voor professioneel werkende beeldend kunstenaars en vormgevers

die keramiek vervaar­­digen. De vakgroep zet zich in voor ruim 350 leden om hun belangen te behartigen bij overheid, bedrijfs­­leven en publiek.

NVK- website : www . nvk - keramiek . nl Voor laatste nieuws, activiteiten, persberichten en aanmel­dings­­ formulieren voor nieuwe leden.

A anmelden nieuwe leden Voor inlichtingen en aanmeldings­ formulieren: Annemiek Eradus, Citroenvlinder 78, NL-3892 EZ Zeewolde, t +31(0)6 205 810 24, of via de NVK-website. Ook afmeldingen. adreswijzigingen en wijzigingen in e-mailadres doorgeven aan Annemiek Eradus.

G rafische vormgeving Beekhuis & Holthuis, Asten e-mail: info@beekhuis-holthuis.nl Keramiek verschijnt in februari, april, juni, augustus, oktober en december.

De deadline voor de teksten van het juni-nummer is 10 april 2011.

Anton Reijnders: ‘Ieder beeld moet blijven wringen’ De beelden van Anton Reijnders (Venray, 1955) van de afgelopen 20 jaar zijn uiteenlopend van karakter, maar vrijwel altijd assemblages van keramische delen en bestaande (gebruiks)voorwerpen. De keramische delen zijn representanten van twee verschillende werelden: die van de geknede vorm, het amorfe, de wereld van de intuïtie en die van de te beredeneren vormen die met behulp van mallen zijn gemaakt en die bestaande, benoembare elementen verbeelden. De vormen uit de eerste wereld hebben een niet eenduidige identiteit, maar meer een associatief karakter. Het zijn semi-abstracte vormen die soms verwijzen naar alledaagse objecten.

De elementen uit de tweede wereld worden soms in combinatie met proppen klei gebruikt die het werk ondersteunen of er tussen klem zitten. Zij vervullen in het werk een essentiële rol, zonder die hompen zou zo’n samengesteld werk in praktische zin niet kunnen bestaan. Er wordt stabiliteit door verkregen en wegrollen wordt voorkomen. Visueel wordt het werk erdoor bij elkaar gehouden en verlevendigd. De keramische delen worden gecombineerd en/of geassembleerd met bestaande en/

of gevonden voorwerpen of zaken als een emmer, schoen, bloempot, projectietafel en vele andere, zodat een beeld met een geheel nieuwe betekenis ontstaat. Die nieuwe betekenis is van essentieel belang voor het werk van Reijnders. “Mijn behoefte om constructies te vormen, oneindig vele, zowel tastbare als mentale, is sterk. Door middel van representeren (afbeelden), abstraheren, associëren, symboliseren en het uiteenzetten met de feitelijkheid van de dingen, probeer ik de mij omringende wereld te bevatten en betekenis te geven”, schrijft hij in Unfolding Meaning / Ontvouwing van betekenis, een boek over zijn werk (2007). “In mijn beeldende werk onderzoek ik deze uiteenlopende facetten als middel, maar ook als onderwerp. Ook de ‘verschuiving’ van betekenis en inhoud van objecten in hun context is belangrijk.

‘Betekenis’ verwijst naar be-teken-is die, als het ware, in een ding of werk huist en zich mogelijkerwijs ontvouwt. Dit in tegenstelling tot een concept dat op een object wordt geprojecteerd. Mijn werk is het tastbare gevolg van het denken over het proces en niet een illustratie bij een idee.”

Anton Reijnders werkt altijd in fases; de voorwerpen om hem heen spelen een belangrijke rol bij het maakproces, omdat ze al associërend betekenis (kunnen)

oproepen. Schuiven, weghalen, toevoegen en dat vele malen achter elkaar leiden uiteindelijk tot een beeld. Het werk Duty (2011) is geïnspireerd op graven in Amerika.

Het bestaat uit twee tegen elkaar geplaatste staande schuifladen op een rubber deurmat waarop een keramische krans is geplaatst.

Erin staat een gele JUMBO tas met houtblokken, aan de andere kant een pion op een schotel, op de laden een keramische boomstronk eveneens op een schotel. De houtblokken, schotels en tas verwijzen naar consumeren, de boomstronk verwijst naar het graf en tevens naar hoe we omgaan met natuur. “De eerste belangrijke fase is er een van afstand nemen, kijken of alles klopt en dan pas definitief bepalen hoe een werk eruit gaat zien. Een goed werk blijft zoals het is, het wordt gefotografeerd en er komt een instructie bij om het op te bouwen. De vorm van de verschillende onderdelen van het beeld roept inhoud op.”

Reijnders gebruikt voorwerpen waar hij als mens een band mee heeft (had). Zo ook in het beeld Project - Reflect (2010). Op een projectietafel staat een keramische kop die naar een houten muur kijkt; eronder dotten klei en een spiegel. “Het concrete ding is allerlei kanten opgegaan”, zegt Anton Reijnders erover. “Alle voorwerpen die ik tegenkom, zie ik potentieel als materiaal

Anton Reijnders, Assumption, 2010; hout, textiel, kruk, gebakken klei en terra sigillata; h. 286 cm.

Anton Reijnders, Nomen nescio 139, 2010; gebakken klei, sinterengobe, blik en zeemleer; h. 130 cm.

Anton Reijnders, Project / Reflect, 2010; projectietafel, gebakken klei, terra sigillata, hout en spiegel; h. 135 cm.

door Piet Augustijn foto’s Anton Reijnders

4

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Boven: Anton Reijnders, Nomen nescio 145, 2010; schoen, gebakken klei en linoleum; b. 80 cm. Onder: Landscape Still life 15, 2011; ongebakken klei, gebakken klei, glazuur, emmers, wielen, hout, deurmat, plasticonderdeel, bloempot en aarde; h. 69 cm K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

5

“De intuïtief tot stand gekomen combinaties van vormen leidden tot een spel met betekenis. Datgene wat ik kan bedenken vind ik niet zo interessant, maar juist de dingen die ik niet kan bedenken, maar die wel ontstaan, vind ik bijzonder.”

Het begin van de samengestelde beelden was een bolvorm van geglazuurde keramiek.

Deze werd gecombineerd met een vorm van een tong, zodat twee werelden die niets met elkaar te maken hadden, dat uiteindelijk wel hadden. Vervolgens ontstond een wolk, een ongrijpbare vorm waarop een vinger en later een pot werd geplaatst. Deze in aanvang kleine beelden werden al vrij snel in grotere formaten uitgevoerd en gecombineerd met afgezaagde boomvormen en vruchten. “De intuïtief tot stand gekomen combinaties van vormen leidden tot een spel met betekenis.

Datgene wat ik kan bedenken vind ik niet zo interessant, maar juist de dingen die ik niet kan bedenken, maar die wel ontstaan, vind ik bijzonder. Ieder werk groeit en roept gedachtes en ideeën op: uit het een groeit het ander. Ieder werk moet krachtig zijn van zichzelf; ik geef de aanleiding aan, de manier waarop het werk is ontstaan, maar de beschouwer moet er zijn eigen beeld van maken of betekenis aan geven. Mijn beelden zijn nooit eenduidig, maar juist meerduidig te interpreteren. De materialen en vormen zijn sober, de beelden zijn niet lekker gemaakt, maar ze dwingen wel tot kijken en nadenken en langzaam kun je dan de lagen en de potentie herkennen. Het zijn in deze tijd van het snelle effect een soort rustpunten, een alternatief voor de concurrentie om aandacht. Elk beeld moet een soort kracht en energie hebben die vrij onmiddellijk is, een helderheid die niet alleen een lege huls moet zijn. Ieder beeld moet ook een beetje blijven wringen.”

In de loop van de tijd is er een verband met het stilleven gegroeid. “Een stilleven heeft voor mij alles te maken met onze onbedwingbare neiging verbanden tussen dingen te leggen, ook al is er mogelijk geen direct verband. Door dezelfde, gereproduceerde onderdelen in afzonderlijke werken in verschillende combinaties toe te passen wordt deze neiging verder uitgedaagd. Dat gebeurt

niet alleen met objecten met een bepaalde maat en verhouding, maar ook door het opnemen van onderdelen waarvan sommige wel dezelfde vorm maar een afwijkende maat en verhouding hebben.

De afwezigheid van realistische kleuren versterkt de focus op de onderlinge relatie en mogelijke betekenis. Regelmatig worden de objecten gecombineerd met schijnbaar instabiele houten constructies die een wezenlijk onderdeel van het werk vormen.

De keramische objecten hoog boven op houten stellages intensiveren de notie van geconstrueerde identiteit en breekbaarheid van onze bedenksels.”

Anton Reijnders, die zijn opleiding kreeg aan de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg (1973-1976) en de Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving in ’s-Hertogenbosch (1977-1981), werkt sinds 1998 veel met andere materialen. Altijd in combinatie met keramiek. “Materialen zijn betekenisdragers, ze hebben een hele wereld achter zich en worden onderdeel van de betekenis van een beeld. Keramiek is vrijwel altijd het beginpunt, maar niet altijd.”

Anton Reijnders, Stack 21, 2010; klapstoel, gebakken klei en terra sigillata; h. 75 cm.

Anton Reijnders, Nomen nescio 144, 2011; gebakken klei, glazuur, vergrootglas en kookpan; h. 21 cm.

Anton Reijnders, Nomen nescio 146, 2011; gebakken klei en glazuur; h. 33 cm.

voor mijn werk. Vooral hout en verschillende stoffen gebruik ik veel. De directe aanleiding voor het gebruik van stoffen was een tempel in Japan. Daar zag ik kleine granieten beeldjes van simpel vormgegeven mensfiguurtjes met schorten aan. De vergankelijkheid van textiel tegenover de eeuwigheid van de steen. Die elkaar versterkende combinatie ben ik steeds vaker gaan toepassen.” Het beeld Assumption (2010) bestaat uit een houten kruk met daarop een keramische bol. Deze is via een houten balk verbonden met een houten stoel aan de muur waarop een keramische bol ligt en die achter een zwarte doek hangt. De titel Assumption (Vooronderstelling) heeft vooral betrekking op betekenistoekenning, echter in het Engels heeft het ook nog een bijzondere andere betekenis: de hemelvaart van Maria.

6

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Anton Reijnders. Galerie De Witte Voet, Kerkstraat 135, NL-1017 GE Amsterdam, t +31 (0)20-6258412; info@galeriedewitevoet.nl. Open: woensdag t/m zaterdag 12.00-17.00 uur, eerste zondag van de maand 14.00-17.00 uur. Van 2 april t/m 7 mei 2011. www.galeriedewittevoet.nl; www.antonreijnders.nl

Wim Borst en Gertjan van der Stelt presenteren hun werk in huisexpositie Wim Borst, Reflection Series 10 en 13, 2010/11; steengoed; h. 18.5 cm en 13.5 cm.

Foto Wim Borst.

door Piet Augustijn

“Er zijn de laatste jaren nogal wat in keramiek gespecialiseerde galeries weggevallen. Door allerlei oorzaken. Voor ons, als kera­mis­ ten, betekent dit dat we op veel plekken niet meer terecht kunnen.

En omdat we ons werk graag verkopen, zoeken we naar andere middelen en wegen om dat werk onder de aandacht te brengen.”

Gertjan van der Stelt (1959) en Wim Borst (1946) maken keramiek vanuit de behoefte iets goeds en moois neer te zetten. Werk waar een visie achter zit, werk met inhoud. Ze staan niet of nauwelijks op keramiekmarkten, omdat ze niet van ‘de entertainmentachtige’ sfeer van dergelijke plekken houden. “Dan blijft er niet veel meer over dan je eigen tentoonstellingen te organiseren.” En dat doen ze dan ook in de vorm van huisexposities. Afgelopen november bij Wim Borst, in mei bij Gertjan van der Stelt.

“We kunnen direct bij ons werk staan en vragen van mensen

beantwoorden. Mensen moeten eerst leren kijken; daar hebben ze vaak geen tijd, gelegenheid of belangstelling voor. De drempel voor zo’n huisexpositie is vrij laag, je bent als keramist veel meer benaderbaar dan in een galerie, de persoonlijke contacten zijn belangrijk. Je werkt toch vrij geïsoleerd in je atelier. Mensen uit de buurt weten nauwelijks wat je doet. Allemaal redenen om je te laten zien. Want we leven in een tijd die voor kunstenaars moeilijk is. De vanzelfsprekendheid dat je aan het werk gaat en er aan het eind van de maand geld op je rekening staat is er niet. Met deze huisexposities gebruiken we elkaars netwerk en contacten om bezoekers binnen te halen.” De huistentoonstelling in Leusden is op zaterdag 21 en zondag 22 mei.

• Huisexpositie. Nieuw werk van Gertjan van der Stelt en zijn gastexposant Wim Borst, Aragon 26, NL-3831 EV Leusden, t +31 (0)33 -7522824. Zaterdag 21 en zondag 22 mei 2011, 11.00-17.00 uur. Opening op zaterdag 21 mei om 14.00 uur door Annemieke Vermeulen, burgemeester van Leusden. www.gertjanvanderstelt.com | www.wimborst-ceramics.nl • Werk van Wim Borst is ook te zien tijdens Clay2Day op 28 en 29 mei 2011.

Kasteel De Keukenhof, Keukenhof 1, NL-2161 AN Lisse, t +31 (0)252-750690. www,clay2day.com • Werk van Gertjan van der Stelt is ook te zien in Galerie 15a, Markt 8, NL-7241 AA Lochem, t +31 (0)573-250601. Open: donderdag t/m zondag 13.00-17.00 uur en op afspraak. Van 30 april t/m 28 mei 2011. www.15a.nl

Gertjan van der Stelt, Octagon (Inoutin), 2010; kleiplaten, engobes; 32 x 35 x 33 cm.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

7

Brandpunt Terra zet keramiek in de schijnwerpers Interessant en uitgebreid programma met tentoonstellingen, lezingen, demonstraties en andere activiteiten in Delft Mariëtte van der Ven, Burn motherfucker, burn, 2011; porselein, steengoed, kunstbont, verf, metaal; 135 x 130 x 100 cm.

door Piet Augustijn

Brandpunt Terra is een keramiekfestival dat plaats vindt van 23 april t/m 4 juni 2011 op verschillende locaties in de historische binnenstad van Delft. De titel focust op de hedendaagse keramische kunst, met keramiek als brandpunt. Het woord terra is het internationale begrip voor aarde, waaruit de klei, grondstof voor alle keramiek, voortkomt.

De Stichting Keramiek Promotie Delft (SKPD) organiseert dit festival, dat Delft als keramiekstad in heel Europa op de kaart zet. De eigenaren van Galerie Terra Delft, Joke Doedens en Simone Haak, treden op als curatoren. Galerie Terra is niet alleen in Delft al 25 jaar het middelpunt voor de hedendaagse keramiek, de galerie is ook internationaal een brandpunt.

De feestelijke opening van het festival vindt plaats op zaterdag 23 april 2011 om 11.00 uur in de Oude Kerk in Delft.

Inhoud Het onderliggende thema van het festival is Traditie en Vernieuwing. Beide aspecten spelen in de praktijk rond keramiek een essentiële rol. Wat er op het gebied van de keramiek gebeurt, is complex. Er is het veld van de bouwkeramiek, waarin technologische innovatie, onderzoek en vormgeving elkaar ontmoeten; er is het speelveld van de gebruikskeramiek, waar design, productie en productinnovatie elkaar ontmoeten en er is het veld van de kunst in keramiek, waar artistiek onderzoek, autonome vormgeving en conceptontwikkeling met elkaar worden geconfronteerd. Er is de ambachtelijke kant, de artistieke praktijk, de industriële kant, de kant van de high end technologie en er is het denken in aarde en klei, de symbolische productie.

In het festival komen meerdere van die ontmoetingen tot stand en worden verschillende praktijken getoond en besproken.

De vraag wordt gesteld naar de maatschappelijke en culturele

8

k

e R a M i e k

2|

a p r i l

2011

betekenis van keramiek: naar de betekenis van keramiek voor de stad Delft, naar de betekenis van onderzoek (Technische Universiteit Delft), naar de schoonheidsbeleving van keramiek als kunst en naar de kwaliteit van vormgeving en design in keramiek.

Op het thema Traditie en Vernieuwing wordt een aantal tentoonstellingen georganiseerd, waarbij de aandacht gericht is op de actuele ontwikkelingen in de hedendaagse keramiek.

De huidige tendens laat zien dat beeldend kunstenaars in toenemende mate gebruik maken van het materiaal klei, waarbij zij vaak combinaties zoeken met andere materialen. Dit is met name zichtbaar in de tentoonstelling De Figuratieven in de Oude Kerk. Ook ontwerpers van design neigen er steeds vaker toe hun producten uit te voeren in keramiek, terwijl kunststof misschien meer voor de hand zou liggen. Voorbeelden hiervan zijn o.a. te zien bij de tentoonstelling Het Meesterstuk in Museum Het Prinsenhof en bij het project Vindplaats Delft in samenwerking met de Technische Universiteit Delft.

Het traditionele vakmanschap wordt tijdens het festival niet uit het oog verloren, wat blijkt uit de tentoonstelling Kristalglazuren in Museum Tétar van Elven. Felicity Aylieff laat werk zien dat zij maakte bij De Koninklijke Porceleyne Fles / Royal Delft en in de Chinese porseleinstad Jingdezhen, waarmee Delft een stedenband heeft. Hiermee laat zij zien dat de samenhang en het wederzijds beïnvloeden van traditie en vernieuwing een spannend en hedendaags product kunnen voortbrengen.

Urban Network for Innovation in Ceramics De Europese Unie heeft een project opgezet om de keramiekindustrie in Europa te versterken. Daartoe heeft zij een netwerk samengesteld van steden die traditioneel (en tot op de dag van vandaag) keramiek produceren: Urban Network for Innovation in Ceramics (UNIC). Het doel van dit netwerk is om door

Marc Janssens, Favella, 2011; keramiek , hout, polyester, acrylverf, ijzer, touw; 70 x 40 x 45 cm.

Manita Kieft, Koffiezetapparaatvaas, 2010; porselein; 28,5 x 22 x 13,5 cm. Oplage: 25

uitwisseling van kennis de keramiekindustrie te versterken en te vernieuwen. Nederland participeert in dit project met de stad Delft. Naast Delft gaat het hierbij om Limoges (F), Aveiro (P), Selb (D), Stoke-on-Trent (GB), Faenza (I), Castellon (ES), Sevilla (ES), Napoca (RO) en Pécs (H). Het onderliggend thema van het festival, Traditie en Vernieuwing, sluit aan bij de doelstelling van UNIC die immers voor deze tien traditionele keramieksteden een nieuwe toekomst wil zoeken.

Volgens de Stichting Keramiek Promotie Delft is een oplossing binnen handbereik. Binnen de traditionele industrie is een rijkdom aan kennis en kunde aanwezig. Momenteel wordt het succes teniet gedaan door de moordende concurrentie uit lage lonen landen. Door dit festival kan het besef bij de traditionele keramiekindustrie groeien, dat een avontuurlijke weg met toekomst ingeslagen moet worden. Hierbij zal meer ingespeeld moeten worden op exclusieve producten, die wellicht in kleine oplagen geproduceerd worden. Dit kunnen ontwerpen zijn voor zowel gebruikskeramiek als voor architectonische elementen. De fabrieken zullen moeten gaan samenwerken met vormgevers, architecten, kunstopleidingen, technische universiteiten en musea. Zo kan de industrie herrijzen en een maatvoerend en inspirerend eindpunt worden van een broedplaats aan creativiteit en techniek.

Vanuit Brandpunt Terra zijn twee pilots opgezet om deze visie te concretiseren. Ten eerste het project Vindplaats Delft. Door de samenwerking van Museum Boijmans van Beuningen, Galerie Terra Delft, de Technische Universiteit Delft, de Archeologische Dienst van Erfgoed Delft e.o. en de jonge vormgever Maaike Roozenburg wordt een nieuw product, een set porseleinen bekers, uitgevoerd. Deze set, met een traditionele oorsprong, wordt in oplage geproduceerd in het hoogwaardige en duurzame materiaal porselein.

Ross Emerson, Klok, 2010; aardewerk; 61 x 29 x 20,5 cm.

Ten tweede is er het artist in residence project van de Britse kunstenaar Felicity Aylieff bij De Koninklijke Porceleyne Fles / Royal Delft. Hierbij maakt de kunstenaar gebruik van de faciliteiten, materialen en kennis van de fabriek om tot nieuwe producten te komen. Deze objecten zullen tijdens het festival worden geëxposeerd.

De slotconferentie van het UNIC, waarbij vertegenwoordigers uit alle tien keramieksteden aanwezig zijn, vindt plaats in Delft, eind mei 2011. Tijdens deze Final Meeting zullen de actieplannen van de diverse steden worden gepresenteerd en worden besluiten voor het vervolgtraject in Europa genomen. Nederland kan hierin, door de goede reputatie op het gebied van vormgeving een leidende rol vervullen.

De Figuratieven In de Oude Kerk van Delft, de oudste parochiekerk van de stad, wordt een grote tentoonstelling georganiseerd van figuratieve keramische kunst van zowel Nederlandse als buitenlandse kunstenaars onder de titel De Figuratieven. De hoge ruimte van deze kerk met haar serene sfeer en de indrukwekkende historische monumenten lenen zich uitstekend voor grotere hedendaagse objecten. Deelnemende kunstenaars zijn Carolein Smit (NL), Mariëtte van der Ven (NL), Nick Renshaw (NL), Kim Simonsson (Fin), Marnix Hoys (B), Jindra Vikovà (CZ), Michael Flynn (GB), Guido Geelen (NL), Gert Germeraad (S), Peter Keizer (NL), Adriaan Rees (NL), Tommi Toija (Fin), Marc Janssens (B), Susan O’Byrne (GB), Alessandro Gallo (I), Jørgen Haugen Sørensen (DK), Pamela Leung (GB) en Jackson Li (China).

De kunstenaars zijn geselecteerd op zeggingskracht, kwaliteit en diversiteit. Er is gekozen voor een groep van vijftien kunstenaars om zo de variatie in aanpak en uitwerking te tonen. Deze verrassende en wellicht confronterende groepstentoonstelling

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

9

Maaike Roozenburg, Bekerset, 2010/11; porselein. Gebaseerd op gebruiksglaswerk uit de 16e en 17e eeuw; gemiddelde h. 8,5 cm, gemiddelde Ø 8,5 cm.

maakt de scheidslijn tussen kunst in keramiek en de algemene beeldende kunst onbelangrijk.

tulpenvazen waren in hun tijd belangrijke exponenten van vormgeving van een gewaagd ontwerp.

Het Meesterstuk

Felicity Aylieff

In Gemeentemuseum Het Prinsenhof wordt werk getoond van 39 kunstenaars die verbonden zijn aan Galerie Terra Delft. Het thema is Het Meesterstuk: een recent werk van de kunstenaar, dat hij/zij zelf beschouwt als een in alle opzichten zeer geslaagd stuk. Het belooft een zeer gevarieerde tentoonstelling te worden, die een prachtig beeld geeft van de stand van zaken in de hedendaagse keramiek. De deelnemende kunstenaars zijn Evelyn van Baarda (NL), Peter Beard (GB), Wim Borst (NL), Tim Breukers (NL), Michael Cleff (D), Daphné Corregan (F), Tjok Dessauvage (B), Philippe Dubuc (F), Ross Emerson (GB), Mieke Everaet (B), Cathy Fleckstein (D), Jennifer Forsberg (S), Marijke Gémessy (NL), Hanneke Giezen (NL), Mieke de Groot (NL), Louise Hindsgavl (DK), Johan Peter Hol (NL), Catrin Howell (GB), Jas/MV (NL), Iván Jelìnek (CZ), Manita Kieft (NL), Márta Nagy (H), Frans Ottink (NL), Heather Park (GB), Beatrijs van Rheeden (NL), Barbara Röling (NL), Dirk Romijn (NL), Maaike Roozenburg (NL), Duncan Ross (GB), Hein Severijns (NL), Olav Slingerland (NL), Susanne Silvertant (NL), Piet Stockmans (B), Gilles Suffren (F), Mariëtte van der Ven (NL), Pauline Wiertz (NL), Martin McWilliam (D), Henk Wolvers (NL) en Yuk Kan Yeung (NL).

In december 2010 maakte de bekende keramiste Felicity Aylieff (GB) tijdens een artist in residence periode gebruik maken van de materialen en de faciliteiten van De Koninklijke Porceleyne Fles / Royal Delft om bestaande vormen te assembleren en te decoreren. Deze nieuwe objecten worden tijdens het festival geëxposeerd in één van de ruimtes van de gemeentemusea.

Dit initiatief is ontwikkeld door de SKPD om direct en tastbaar uiting te geven aan de noodzaak tot innoveren in de traditionele keramiekindustrie. Delft heeft een zeer goede internationale reputatie als keramiekstad, niet in de laatste plaats door toedoen van De Porceleyne Fles / Royal Delft. Tijdens het festival heeft Felicity Aylieff een solo-tentoonstelling in Galerie Terra Delft. Het betreft monumentale vazen en kleinere stukken in porselein die zij gemaakt heeft in Jingdezhen (China). Op de hedendaagse kunstbeurs Collect, van 6 t/m 9 mei 2011 in de Saatchi Gallery in Londen (GB), zal Galerie Terra Delft een tentoonstelling maken die verwijst naar het festival in Delft.

Museum het Prinsenhof toont in de vaste presentatie enkele meesterlijke voorbeelden van Delfts aardewerk met een uitgebreide uitleg. Dit biedt het publiek de kans om kennis te nemen van het culturele erfgoed, waardoor ook de context met de hedendaagse kunst zichtbaar wordt gemaakt. De koppeling van deze historische stukken met de hedendaagse tentoonstelling Het Meesterstuk toont de verantwoordelijkheid die de maatschappij draagt voor de kunst. De antieke

10

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Vindplaats Delft, een collectie bekers Vindplaats Delft is opgezet om te tonen hoe lokaal erfgoed, vernieuwende technische apparatuur en traditionele keramische technieken kunnen samenkomen in een innovatief ‘Dutch design product’, dat Nederlanders op een nieuwe manier laat kennis maken met hun erfgoed. Daartoe maakt Maaike Roozenburg een serie porseleinen bekers, gebaseerd op opgegraven gebruiksglaswerk. Dit glaswerk uit de 16e en 17e eeuw heeft een verfijning en een rijkdom aan vormen die kenmerkend zijn voor de pre-industriële glazen bekers. Museum Boijmans van Beuningen uit Rotterdam stelde twee uit Delft afkomstige glazen uit de collectie ter beschikking. Ook werden twee glazen uit de

Felicity Aylieff, Flower Jar Yellow, 2010; porselein, geglazuurd, emailverf, handbeschilderd; 146 x 76 x 76 cm.

Denis Caraty, Big covered vase, 2010; rouge de rouge, flame; h. 25,5 cm, Ø 22,5 cm.

collectie van Erfgoed Delft gebruikt. Deze serie bekers brengt historische en museale gebruiksvoorwerpen weer terug op onze keukentafel. Om dit tot stand te brengen werkten diverse partijen samen. Met zeer recent ontwikkelde technische apparatuur is het mogelijk objecten 3D te scannen en 3D te printen, waardoor zeer kwetsbare en waardevolle voorwerpen ‘zonder aanraken’ gereproduceerd kunnen worden. Zo kunnen door middel van een medische 3D CT-scan de misschien wel meest kwetsbare voorwerpen worden gescand: archeologisch glaswerk.

Deze ‘data’ werden vervolgens op verschillende manieren 3D geprint en de prints werden gebruikt als basismateriaal voor keramische mallen. De ontwikkelde nieuwe bekerset bestaat uit vier verschillende bekers. Deze worden geleverd in een kistje met informatie over hun herkomst, verhaal en vindplaats.

Alle oorspronkelijke glazen bekers zijn in de afgelopen 40 jaar opgegraven in het centrum van Delft.

Kristalglazuren De specialiteit van Hein Severijns is het gebruik van kristalglazuren op handgedraaide porseleinen potten, vaasen flesvormen. Deze maestro, die nu al meer dan vijftig jaar in het vak zit, heeft samen met de curatoren een selectie gemaakt van vijf Europese keramisten die ook van deze speciale techniek gebruikmaken. De tentoonstelling bestaat uit werk van Hein Severijns (NL), Yves Lambeau (F), Denis Caraty (F), Edmund Deinböck (CH) en Peter Fröhlich (A). Deze groepstentoonstelling is te zien in Museum Tétar van Elven aan de Koornmarkt in Delft. De vijf kunstenaars zullen ieder met één werk reageren op een porseleinen object uit de collectie van Museum Tétar van Elven.

Christina Linaris Coridou, Route met keramische straatstenen door de binnenstad van Delft

De bovengrondse lijn zal verdwijnen en er komt een tunnel waardoor de treinen de stad passeren. In die Spoorzone ligt de klei voor het oprapen.

Deze Delftse Klei gaat dienen als grondstof voor een kunstwerk van en voor Delftenaren. Inwoners, van jong tot oud, worden uitgenodigd deel te nemen aan een herkenbaar en duurzaam project. Elke deelnemer gaat een handvol klei omzetten in een gekozen vorm, waarin een afdruk wordt gezet, die als een persoonlijke signatuur kan worden gezien. De vorm wordt gebakken en zo behoed voor verval. Al deze vormen tezamen worden in samenspraak met een Delftse architect verwerkt tot een kunstwerk. Het kan bijvoorbeeld een draadstalen wand zijn, die gevuld wordt met alle losse elementen. Deze kan in de omgeving van de Spoorzone fungeren als blikvanger of afscheiding. Zo ontstaat er een monument voor alle Delftenaren en kunnen deelnemers aan dit project zich verbonden weten met de toekomst van de stad en een herinnering bewaren aan de periode waarin het aanzien van de stad Delft zo ingrijpend veranderde.

Sporen door Delft Er wordt een route aangelegd, een spoor, door de binnenstad met keramische straatstenen in de traditionele kleuren blauw en wit, ontworpen door de hedendaagse Delftse kunstenaar Christina Linaris Coridou. Dit spoor leidt de bezoeker naar de verschillende hoogtepunten van het festival. Deze route zou na het festival een permanent karakter kunnen krijgen. De betekenis van Delft als keramiekstad kan zo ook de argeloze bezoeker van de stad niet ontgaan.

Alle informatie over Brandpunt Terra, de activiteiten, tentoonstellingen,

Delftse Klei

lezingen en het satelliet-programma: Galerie Terra Delft, Nieuwstraat 7,

De stad Delft heeft een open wond: Van 2009 tot 2021 is er een bouwput rond de route van het spoor door de stad.

NL-2611 HK Delft, t +31 (0)15-2147072 (Simone Haak +31 (0)6-22436237); info@skpd.nl. www.terra-delft.nl

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

11

Catrin Howell in haar atelier, 2010.

Dieren spelen hoofdrol in werk Catrin Howell door Ieneke Suidman foto’s Stephen Brayne

Toen de Britse keramist Catrin Howell (1969), in 2002 enthousiast aan haar eerste les in boetseren aan de topacademie Royal College of Art in Londen dacht te beginnen, wist zij – geschokt – geen antwoord te geven op de vraag van haar leraar “Wat kom jij hier doen?”

Met heel wat studiejaren in haar vak achter de rug, had zij al naam gemaakt met buitengewoon expressieve en poëtische dierfiguren zoals paarden, koeien en honden. Deze waren op briljante wijze uitgevoerd en door de holle vorm licht van gewicht. Haar werk werd goed verkocht in zowel binnen- als buitenland.

Negentien jaar oud begon zij haar studie met een basisjaar aan een college voor techniek in Wales, waar zij woonde. Zij koos voor de afdeling kunst en design. Haar moeder, die thuis altijd tekent, heeft textiel en mode gedaan.

Het talent van Catrin viel op en al gauw werd zij uitgenodigd deel te nemen aan internationale uitwisselingsprogramma’s waaronder in 1991 aan de Alfred University in de staat New York. Na het College studeerde zij vier jaar aan de University of Wolverhampton in Engeland. Ze kreeg belangrijke onderscheidingen, zoals bij het Victoria en Albert Museum en won de Gold Medal in Craft and Design bij The Royal National Eisteddfod in Wales, plus de publieksprijs. Uitgenodigd en gelauwerd werd ze onder meer in Nieuw Zeeland, Australië en Tsjechië. Haar werk bevond zich toen al in diverse internationale openbare collecties in eigen land, Bohemen en elders in de wereld. Haar vader is boer in Wales en typerend voor haar achtergrond zijn dan ook titels van tentoonstellingen als Farmers daughters en Menagerie.

Tien jaren van hard werken lagen tussen het uitkomen van

een succesvolle solotentoonstelling die door heel Engeland, Wales en Schotland reisde, en haar start aan het Royal College of Art in Londen. De tentoonstelling was gepaard gegaan met een catalogus vol prachtige foto’s van sprookjesachtige dieren van steengoed, sommige geglazuurd. Magere honden waren voorzien van scherpe witte porseleinen tanden en nagels.

Als duo en in groepen van drie, maar ook met z’n negenen, vormden deze dieren circusachtige formaties zoals in een trapezium op een spookschip. En dan waren er bonkige koeien en aandoenlijke paarden – sommige gevleugeld – het hoofd altijd duidelijk naar iemand gericht. De huiden van de dieren waren soms fluweelzacht en een andere keer pokdalig en ruw.

De begeleidende tekst in de catalogus uit 2001 verhaalt over Catrin, de boerendochter uit Wales, die niet alleen van jongsaf aan de dieren goed heeft bekeken en getekend, maar die zich tevens heeft verdiept in de mythen en sagen van Wales, de Orkney eilanden en Schotland, waarin dieren een grote rol spelen.

“Het werk verkocht goed”, herinnert Catrin Howell zich, “maar ik was niet creatief meer. In de tien jaren tussen het beëindigen van mijn opleiding in Wolverhampton en de start in Londen heb ik altijd voor tentoonstellingen gewerkt.”

“Waarom kom je hier?”, vroeg mijn nieuwe leraar mij nog eens, en hij stuurde mij daarop naar de National Gallery in Londen om er vijf schilderijen uit te zoeken. “Besluit waarom je die kiest en zoek alles uit wat je erover kunt vinden.”

“Ik werkte daar hard aan: vijf afbeeldingen waarin dieren een rol spelen. Dit was wel even iets anders: breder dan ik gewend was. Ik voelde me als een spons. Er was opeens zo veel: musea, galerieën, het hoe en waarom. Culturen, stijlen, reclameaspecten, de plaats van het dier in het tijdsbeeld...

Telkens voerden wij gesprekken over wat ik beleefde.

Ondertussen raakte ik van oktober tot februari geen klei aan.

Dat was heel zwaar. Als ik dat waarvoor ik toch kwam niet in praktijk mocht brengen, wie was ik dan? Het meisje uit Wales?

Iedereen om mij heen was bezig met klei. Mijn werktafel bleef schoon.”

Catrin is haar oude leraar zielsdankbaar. Ze werkt nu op twee locaties: Londen en Wales. Haar figuren zijn nog altijd mysterieus. En het zijn nog altijd dieren. “Ik vind die nu eenmaal interessanter dan wat dan ook.” Ze deelt een atelier met collega’s van vijf verschillende nationaliteiten. Ze spreekt over haar ‘instinct’ en dat ze graag met haar vingers werkt, nauwelijks gereedschap gebruikt. Als haar wordt gevraagd wat haar vak is, antwoordt ze nog steevast ‘I am a potter.’

En als men dan haar kunstwerken te zien krijgt wordt zij ‘beeldhouwer’ genoemd.

Catrin Howell, Kelpies, 2001; terracotta; 45 x 45 x 20 cm.

12

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Linksboven: Catrin Howell, Horse with wings, 2002; terracotta; 45 x 45 x 20 cm. Rechtsboven: Head with Thorns, 2010; terracotta; 48 x 25 x 20 cm.

Onder: Horses, 2002; terracotta; 45 x 45 x 20 cm.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

13

Catrin Howell, Five heads, 2009; terracotta; 45 x 25 x 20 cm elk.

‘ Ga zo nu en dan eens je eigen weg. In keramiek zijn zoveel regels.

Neem af en toe een risico en luister niet naar voorschriften.’

Een dag per week geeft ze les aan het college in Wales waar ze haar basisjaar deed. Onlangs vroeg iemand haar een paard te maken zoals ze dat voor haar studietijd in Londen zo dikwijls heeft gedaan. “Ik vond het een vervelende opdracht. Na zeven jaar er weer induiken. Maar het ging als vanzelf en al doende was het eigenlijk best plezierig.

En ik had geld nodig.”

Nog altijd maakt zij haar werk hol.

Een van haar voorwaarden is dat de objecten licht zijn. Ze gebruikt al enige tijd overwegend chamotteklei. Daarvoor komt ze speciaal naar Dreumel in

Nederland. Met zoveel haar auto aan kan, rijdt zij door de tunnel terug. Ze gebruikt aardkleuren in combinatie met zwart. Als derde kleur past zij een mengsel van het een met het ander toe.

Dat zijn – tot voor kort – haar tinten.

Ze stookt op 1190 tot 1200 graden.

Haar variatie in vormen is groot en er is veel beweging in haar werk. Geweien glazuurt ze als de bast van berken.

Onlangs hield zij zich intensief bezig met glazuurtesten: loodgroen en blauw.

“Ik zoek traditionele tinten en ga op lage temperaturen stoken. Sinds september experimenteer ik ook met brons. De Art Council in Wales maakte dat financieel mogelijk. Ik ben met was bezig. Er is keramisch werk van mij dat eruitziet alsof het metaal is. Het proces van brons is natuurlijk heel anders. Klei zal het blijven.”

Catrin Howell besluit met: “En wat je vraag om een advies aan de lezers van KERAMIEK betreft: Ga zo nu en dan eens je eigen weg. In keramiek zijn zoveel regels. Neem af en toe een risico en luister niet naar voorschriften. Of doe juist iets met stukken die zijn mislukt. Te veel techniek maakt ons vak saai.”

Brandpunt Terra, Het Meesterstuk, Museum Het Prinsenhof, Sint Agathaplein 1, NL-2611 HR Delft, t +31 (0)15-2602358. Open: dinsdag t/m zondag 11.00-17.00 uur. Van 23 april t/m 4 juni 2011. www.terradelft.nl; www.catrinhowell.com

Catrin Howell, Hare heads, 2005; terracotta; 40 x 20 x 20 cm. Foto Sylvan Deleu

14

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Catrin Howell, Antlers (group), 2009; terracotta; diverse afmetingen.

Kwetsbaar maar robuust

Tentoonstelling in Kunstencentrum Kadmium in Delft door Piet Augustijn

Wat is een betere aanduiding voor een keramisch kunstwerk dan de typering kwetsbaar. Valt een beeld op de grond, een vaas uit je handen of een object van de muur, dan is het ruimen van scherven het laatste dat je kunt doen. Toch is het materiaal op zich (aardewerk, steengoed, porselein) sterk en hard. Kan het de eeuwen trotseren en is het een van de oudste materialen waarmee de mens nog steeds werkt. En ondanks de kwetsbaarheid zijn er stoere, grote, ingewikkelde en robuuste beelden, objecten en installaties mee te maken.

De tentoonstelling in Kunstencentrum Kadmium in Delft laat zien wat er met het materiaal mogelijk is. Hoe groter zo’n beeld of installatie, hoe meer verbindingen en contactpunten, hoe kwetsbaarder het object, want het oppervlak wordt alleen maar groter. De titel Kwetsbaar maar Robuust had dus ook Robuust maar Kwetsbaar kunnen zijn. In de tentoonstelling is werk opgenomen van zeven kunstenaars, die het thema op uiteenlopende manieren invullen en laten zien dat ondanks de kwetsbaarheid van het materiaal de uitstraling monumentaal, sterk en zelfs robuust kan zijn. De exposanten zijn Jeroen Bechtold, Wilma Bosland, Cor Dam, Netty van den Heuvel, teja van hoften, Anita Manshanden en Christian Wisse.

Keramiekverzamelaar Frits van der Zweep en het echtpaar Ankie Maessen en Bert van Meggelen tonen een deel van hun collectie.

Jeroen Bechtold De zoektocht naar de graal, symbool van waarheid en bedrog, heeft het hele keramische leven van Jeroen Bechtold (1953) in zijn greep gehad. Waar die zoektocht zal eindigen, is een vraag die hij voorlopig nog niet kan en wil beantwoorden. Daarbij komt dat het zoeken zelf belangrijker en interessanter is dan het vinden… De gralen van de laatste jaren zijn vervormd door het vuur en zo hoog gestookt dat ze door het proces bijna zijn vernietigd. Waren de kelken in aanvang aan de binnenkant perfect en aan de buitenzijde verweerd, de latere stukken zijn zowel in- als uitwendig glanzend geglazuurd. De objecten symboliseren de reactie van Bechtold op de maatschappij: mensen vernielen en bouwen op, de natuur vernietigt en herstelt zichzelf. Het werk van de laatste twee jaar, 15 Claims, is gebaseerd op de smeltende ijskappen en heeft titels als Antarctica - the British Claim, Antarctica - the Brazilian Claim en the Arctic - the Canadian Claim. Deze nieuwe serie gaat nog steeds over de waanzin van de mensheid, het nastreven van gewin, het eigen ‘ik’, de onomkeerbaarheid van wat Greenpeace ooit het ship of fools noemde. “We varen in een richting die op rampspoed moet uitlopen en we zijn niet van plan er iets aan te veranderen”, zegt Bechtold. “De waanzin van de claims op

de Noord- en Zuidpool is daarvan een prachtig voorbeeld. De landen bevechten elkaar zelfs de claims met de verwachting dat als het ijs gesmolten is er weer enorme winsten te behalen zijn.”

Wilma Bosland Het werken met klei betekent voor Wilma Bosland (1956) lichamelijkheid, een fysiek proces, dat ze probeert uit te buiten en te versterken. In haar werk is draaien het startpunt. De gedraaide vorm wordt opengeknipt of -gesneden waarna een proces van kneden en vervormen begint. In ieder werk zijn alle sporen van alle handelingen zichtbaar aanwezig, zijn eigenlijk het werk. Tussen 2004 en 2010 ontstond een serie werken die zij ‘jurken’ noemt. Die vormen representeren (universele) gevoelens, herinneringen, stemmingen of neerslagen van gebeurtenissen, maar het zijn ook interpretaties van vormen uit de kunstgeschiedenis, het vastleggen van gebeurtenissen die indruk hebben gemaakt. Waren ze in aanvang nog rechtstreeks afgeleid van het lichaam, de laatste jurken zijn geëvolueerd naar piëta’s. Nog wel verwijzend naar het lichamelijke en huidachtige van de jurken, voerde Wilma Bosland met deze ‘kleilijven’ een soort ritueel of performance uit, geïnspireerd op klassieke piëtastukken. “Voor mij is het beeld van de piëta een universeel symbool, waarin alle emoties rondom menselijke relaties worden samengebald, hoe tegenstrijdig ook: liefde, schuld, je verbinden en weer loslaten. Het was een bijzondere ervaring dat je door het ‘naspelen’ van een dergelijk ritueel deze emoties bij jezelf

Wilma Bosland, Gehangenen, 2000 / 2009 / 2010; terracotta; links: 62 x 14 x 10 cm, rechts: 55 x 47 x 10 cm. k

e R a M i e k

2|

a p r i l

2011

15

Netty van den Heuvel, Moldy II (detail), 2011; steengoed, porselein; oppervlakte 200 x 300 cm.

teja van hoften, Zonder titel, 2010; keramiek; 160 x 200 x 46,5 cm.

kunt oproepen en kunt laten neerslaan als sporen in een beeld van natte zachte klei. Ook drong het voor het eerst sterk tot me door dat, als je er vanuit gaat dat het draait om wat je met de klei doet, het werk dus ook klaar is als je de klei loslaat. De resultaten van deze performances werden getoond in ongebakken toestand.”

In Delft combineert Bosland nieuw en oud werk tot een nieuwe installatie, ook in dialoog met het werk van Christian Wisse en teja van hoften. Ze presenteert in ieder geval aan de muur een van de gehangenen uit 2000 met een van de eerste piëta’s uit 2009.

witte porseleinhuid op de strengen klei de ruimte tussen de lijnen en de vormen onderling benadrukt. Structuur en vorm worden verwerkt tot een driedimensionaal beeld waarin Van den Heuvel’s fascinatie voor de kwetsbare microscopische wereld en de organische constructies van mineralen en koralen tot uitdrukking wordt gebracht. Het werk Moldy II (2011) op de tentoonstelling bestaat uit een verzameling vormen aan de muur. Lichtval, schaduw en ruimte tussen de vormen onderling geven aan het geheel een ijle uitdrukking. In recent werk krijgen de objecten een specifieke plek. De titel De verzameling (2007) bijvoorbeeld verwijst naar de plek/omgeving. Door andere materialen aan de klei toe te voegen worden de uitdrukkingsmogelijkheden vergroot.

Cor Dam De bronzen en keramische beelden van Cor Dam (1935) uit Delft worden gekenmerkt door geometrische motieven, waarvan de driehoek de belangrijkste is. Deze komt in verschillende uitvoeringen en uiteenlopende kleuren in zijn werk terug.

Ondanks de vergaande abstractie van zijn beelden zijn er slanke mensfiguren, maar ook architecturale elementen in te herkennen.

De beelden van de laatste jaren zijn wachters of staande figuren die tot het middel redelijk figuratief zijn, aan de zijkanten afgesneden en boven het middel uitlopen in een abstracte vorm.

Deze vorm refereert aan gebruiksvoorwerpen en apparaten als een stofzuiger of een broodrooster, maar roept ook herinneringen op aan een vogel of elementen uit de architectuur. “Ik kijk om me heen, sla dingen op en verwerk die in mijn beelden”, zegt Dam over zijn werkwijze. “Ik ben een verzamelaar van vormen. Zo’n vorm blijft hangen en kan uitgangspunt zijn voor een beeld. Ik wil daarin mezelf steeds blijven verrassen.” De resultaten zijn beelden van zo’n 90 cm hoog met een krachtige, monumentale uitstraling.

Netty van den Heuvel De beelden van Netty van den Heuvel (1956) laten zich het best omschrijven als tekeningen in de ruimte. Ze zijn door het open geweven karakter ‘transparant’ en hebben door hun vorm een relatie met natuur en architectuur. Het lijken groeisels waarin de

16

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

teja van hoften In het werk van teja van hoften (1951) gaat het om het beeldend weergeven van de relatie tussen mens en natuur en vooral haar persoonlijke relatie met de natuur, over het observeren en registreren van haar eigen bestaan. Maar ook over haar verbondenheid met die natuur, het gevoel deel uit te maken van een groter geheel. Ze onderzoekt de vormenrijkdom van de natuur en de processen die er plaatsvinden en ziet bijvoorbeeld vormovereenkomsten tussen menselijke organen en planten.

Ooit noemde ze haar werk autobiologisch. “Autobiologie gaat over gebiologeerd zijn, een enorme fascinatie voor iets hebben.

In dit geval voor die processen in het lichaam die automatisch gebeuren, los van kunnen, willen of weten. Zelf een stukje natuur zijn”. Autobiologie is ook een statement tegen het hedendaagse heilige geloof in de maakbaarheid van alles, inclusief het eigen lichaam. Tegenover de maakbaarheid staat het kiezen voor eigenheid en de rijkdom van het onvolmaakte. Haar inspiratiebron is het steeds verwante maar in unieke vorm verschijnen van leven, waarbij micro en macro inwisselbaar zijn. In het landschap herkent zij vormen van uit het binnenste van een lichaam en andersom is een reisje over het lichaam een hele landschappelijke

ervaring. Naast haar keramische werk is ze de laatste jaren steeds meer andere materialen gaan gebruiken zoals brons, textiel, de planten zelf of een combinatie van verschillende materialen. Vaak zijn de beelden samengesteld uit meerdere delen, niet voor altijd onlosmakelijk verbonden. Maar de samenstelling wijzigt per keer, afhankelijk van de ruimte waarin het werk getoond wordt.

Anita Manshanden In het werk van de laatste jaren combineert Anita Manshanden (1966) haar fascinatie voor eeuwenoude patronen uit de islamitische architectuur met een voorliefde voor organische vormen uit de natuur. Ze laat zich inspireren door de natuuropnamen van fotograaf / vormgever Karl Blossfeldt (1865-1932) die in macrofoto’s zijn fascinatie voor de organische architectuur van de plantenwereld buiten hun natuurlijke omgeving vastlegde. Deze ordening van bloem- en plantonderdelen krijgt bij Manshanden gestalte in meanderende lijnen van klei die het oog van de kijker continu in beweging houden; een esthetiek vergelijkbaar met de tegelpatronen in het Alhambra in Granada. Er lijkt geen begin en eind. Wordt het oog getrokken naar de aaneenschakeling van klei-ornamenten of naar de kronkelende lege tussenruimten die zijn ontstaan? Elk gebruikt ornament is op zichzelf betrekkelijk eenvoudig, maar wat vooral indruk maakt is dat met een gering aantal vormen een zo complex

Christian Wisse, Position 3, 2009; aardewerk; 50 x 50 x 50 cm.

en verfijnd geheel te maken is. De vlechtwerkpatronen vangen het licht en lijken mee te bewegen met de steeds verglijdende invalshoek van het zonlicht, waardoor het spel van licht en schaduw voor bijna magische effecten zorgt. De resultaten ogen in tegenstelling tot het vroege werk vederlicht en zijn van alle kanten te bekijken.

Christian Wisse Voor Christian Wisse (1956) is de emotie de thematiek van haar beelden. Haar werk gaat over tragiek, liefde en lijden en ze laat in haar beelden zien hoe verschillend mensen zijn zonder een oordeel te vellen over wat normaal is of abnormaal, over wat goed is en wat slecht. De mens met zijn zorgen en goede bedoelingen, zijn tekortkomingen en onvermogen. Wisse vergroot het afwijkende door mensen te tonen die vaak meerdere lichaamsdelen missen, monsterlijke wezens gereduceerd tot een archetype. Maar doordat ze een gezicht hebben voel je je als toeschouwer onmiddellijk betrokken. Dat roept allerlei tegenstrijdige emoties op, van afschuw tot mededogen.

Tegelijkertijd heeft deze absurde lichamelijke imperfectie iets esthetisch; de beelden zijn prachtig van kleur en materiaal, de figuren zijn sterk, ze schamen zich niet. Hoe kwetsbaar ze ook aandoen, ze blijven zichzelf en zijn onschuldig dankzij het vertrouwen dat ze uitstralen. Als enige van de aardbewoners is de mens zich bewust van zijn eigen eindigheid. Dat menselijke bewustzijn veroorzaakt veel lijden, maar stelt hem ook in staat zich te verbazen, te verheugen, te verwonderen, te verlangen, te vergeten en te veranderen. Hij kan relativeren en de dingen vanaf een afstand en met humor bekijken. Ook daarin verschilt hij wezenlijk van het dier. Deze psychologische en sociale complexiteit van het menszijn, maar ook het ervaren van oerkrachten die sterker zijn dan wijzelf, is duidelijk terug te zien in het werk van Christian Wisse. Haar beelden zetten je aan het denken over hoe wij als mensen met elkaar omgaan (bewerking tekst teja van hoften).

Kwetsbaar maar robuust. Kunstencentrum Kadmium, Koornmarkt 48f, NL-2611 EH Delft, t +31 (0)15-2130965; info@kadmium.nl. Open: donderdag t/m zondag 12.00-17.00 uur. Van 21 april t/m 29 mei 2011. www.kadmium.nl

Anita Manshanden, Silène, 2008; losse ornamenten aan elkaar gekoppeld, bedekt met meerdere lagen sinterengobe; l. 40 cm, Ø 28 cm.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

17

kort nieuws Cecil Kemperink in Groningen Kunstbureau Albion Putti organiseert in het glazen toegangsgebouw van de Remonstrantse Kerk een tentoonstelling met het werk van Cecil Kemperink. Deze presentatie wordt afgesloten met een lezing op vrijdag 27 mei (14.00-15.00 uur).

Het keramische werk van Cecil Kemperink (1963) bestaat uit installaties en autonome objecten. De werken, bedoeld voor wand of vloer, zijn samengesteld uit veel onderdelen. Ze zijn groot, nemen een belangrijk deel van de ruimte in beslag en hebben een monumentale uitstraling.

Ritme, groei, beweging, evenwicht en verwondering zijn in haar werk belangrijke thema’s. De laatste jaren speelt ook traagheid een rol: arbeidsintensieve repeterende handelingen komen vaker voor.

Beweging van de werken, die vorm- en geluidsveranderingen tot gevolg hebben, maken het beeld ‘ruimer’.

Ideeën voor de vorm haalt Kemperink onder andere uit de natuur en uit het materiaal zelf. “Ik ben steeds bezig de grenzen van de klei op te zoeken”, zegt ze daarover. “Ik gebruik vaak combinaties van materialen.

Zo speel ik graag met zachte klei en textiele materialen en technieken. Uiteindelijk wil ik een stenen beeld laten zien dat de suggestie van beweging in zich heeft. De tegenstelling ‘flexibel’ (klei en textiel) versus ‘statisch’ (aardewerk en steen) boeit mij. Ik maak graag keramische objecten die de kijker op andere gedachten brengen.

Cecil Kemperink. Glazen toegangsgebouw van de Remonstrantse Kerk, Coehoornsingel 14, NL-9711

Cecil Kemperink, In Vorm, 2010; geschakelde rechthoek, steengoed, handgevormd; 40 x 25 x 3 cm.

Foto Cecil Kemperink

Hofke van Chantraine, de overblijfselen van een oud complex van de Tempeliers dat nu in gebruik is als toeristisch centrum en tentoonstellingsruimte, in het Belgische Oud-Turnhout. Ook van Guy van Leemput zelf wordt werk getoond. Beatrijs van Rheeden (1965) laat objecten en nieuw werk zien die aansluiten bij haar bekende installatie van 2009 waarmee zij de Westerwaldprijs voor sculpturale keramiek won. De objecten van Van Rheeden zijn opgebouwd uit dunne stroken porselein die golvend, krullend of spiraalsgewijs met elkaar zijn verbonden. Deze objecten ogen niet streng geometrisch, maar zijn organisch, natuurlijk en gevoelig van karakter. Door de openheid van de vormen en de kwetsbaarheid van het materiaal zijn de stukken monumentaal en onstoffelijk.

Vervorming, spanning en beweeglijkheid zijn de kenmerken van deze fragiele rasterstructuren. De objecten verbeelden

BS Groningen. Open: maandag t/m vrijdag 9.0016.30 uur. Van 4 april t/m 27 mei 2011. Organisatie: Kunstbureau Albion Putti, t +31 (0)50-8501707; info@albionputti.nl; www.albionputti.nl; www.cecilkemperink.nl

Beatrijs van Rheeden toont nieuw werk in Oud-Turnhout Guy van Leemput heeft de Nederlandse keramist Beatrijs van Rheeden uitgenodigd als hoofdexposante in een tentoonstelling in april in Kunst- en erfgoedcentrum Het

18

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Beatrijs van Rheeden, Korf, 2010; porselein; 33 x 34 x 21 cm.

de tijd, het vergankelijke en de kracht van het zijn, de rafelige randen laten verwering en kwetsbaarheid zien.

Beatrijs van Rheeden. Kunst- en erfgoedcentrum Het Hofke van Chantraine, Kerstraat 46, B-2360 Oud-Turnhout, t +32 (0)14479494; info@ hofkevanchantraine.be. Open: dinsdag t/m donderdag 13.00-16.00 uur, zaterdag en zondag 13.30-17.00 uur. Van 1 t/m 17 april 2011. www.hofkevanchantraine.be

Keramiekmarkt Warmond Op zondag 17 april 2011 wordt in Warmond een keramiekmarkt georganiseerd. De organisatie ervan is in handen van Kunstcafé de Galerie in samenwerking met de Stichting Tussen Koe en Kunst. Warmond is onderdeel van de gemeente Teylingen en ligt vlak bij Leiden, Oegstgeest en in het zuidelijk gedeelte van de Bollenstreek. In dit gedeelte van Nederland wordt nog geen jaarlijkse keramiekmarkt georganiseerd, maar wel vindt in Lisse, in het noordelijk deel van de Bollenstreek, tweejaarlijks een dergelijk evenement plaats. Aan de markt doen alleen leden van de NVK mee die rond het thema Als een vis in de polder hun werk presenteren in een aparte tentoonstelling in Kunstcafé de Galerie.

Aan deze tentoonstelling is zowel een publieks- als een juryprijs verbonden. De eerste Warmondse keramiekmarkt duurt van 11.00 tot 16.00 uur.

Keramiekmarkt Warmond. Kunstcafé de Galerie, Dorpsstraat 40, NL-2361 BE Warmond, t +31 (0)71-5123064. Zondag 17 april 2011, 11.00-16.00 uur. Normaal open: woensdag t/m zondag 10.00-17.00 uur. Informatie: johnvandevelde@xs4all.nl www.kunstcafedegalerie.nl

Castle Clay in Kasteel Doornenburg Castle Clay is de naam van de keramiekmanifestatie die voor de eerste keer zal plaatsvinden op 24 en 25 april 2011 in en om het middeleeuwse Kasteel Doornenburg, gelegen bij de splitsing van de rivieren de Rijn en de Waal in het plaatsje Doornenburg. Klei is de aarde, de grondsoort in deze omgeving waar de steenfabrieken nog steeds keramische bouwmaterialen produceren.

In het jaar 2000 heeft Kasteel Doornenburg zich de status van Museum verworven.

Sindsdien is het beleid van het bestuur van de Stichting tot Behoud van den Doornenburg erop gericht de museale mogelijkheden van het kasteel te intensiveren. Dit heeft o.a. geleid tot een samenwerkingsverband met Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, Museum Het Valkhof in Nijmegen en het Rijksmuseum in Amsterdam.

In het kader van deze samenwerkingen en de extra mogelijkheden die deze bieden, is

de Culturele Commissie op zoek gegaan naar een passende manifestatie op kunstgebied. De onderzoeken hiervoor zijn gestart in 2008. Uiteindelijk is besloten de keramiekmanifestatie te organiseren in 2011, het jaar waarin de Stichting haar 75-jarig jubileum viert.

De spanningsboog tussen het middeleeuwse decor en de hedendaagse keramiek loopt als een rode draad door de manifestatie, terwijl de materie, de klei, een verbindende factor is. Op de binnenplaats van het kasteel presenteren zo’n 25 kunstenaars / vormgevers / keramisten hun werk. Daarnaast is er een ruimte in de openlucht ingericht waar grotere kunstwerken geëxposeerd worden.

De kunstenaars zijn geselecteerd op kwaliteit en verscheidenheid. In de hal van het kasteel, de grote gewelvenkelder en de ridderzaal zijn enkele werken / installaties van toonaangevende kunstenaars te zien. De bovenverdieping van Kasteel Doornenburg herbergt de museale tentoonstelling over Sophia van Bylandt met o.a. middeleeuwse gebruikskeramiek uit de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Deze tentoonstelling is gratis toegankelijk voor de bezoekers van Castle Clay. Studenten van ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten (Arnhem) laten op de manifestatie zien wat de aankomende productdesigners bezighoudt. Diverse keramiekworkshops bieden volwassenen en kinderen de

Frans Megens, Ode aan Petronelie, 2008; keramiek, boter, damast, hout; 840 x 90 x 40 cm. Te zien in de tentoonstelling Castle Clay.

mogelijkheid om actief bezig te zijn.

Bezoekers worden op gepaste tijden en plaatsen verrast door live muziek. Als de temperaturen in het voorjaar mee gaan werken zijn de omgeving en de aanvoerroutes naar het kasteel tijdens de keramiekmanifestatie getooid in fraaie fruitbloesems.

Het uitgebreide en actuele programma van de manifestatie Castle Clay is op de vernieuwde website van Kasteel Doornenburg bekendgemaakt. Tot de deelnemers behoren Judith Bloedjes, Hanneke Engel, Esther van Groeningen, Aom Jinpraha, Egbert-Jan Lam, Jorine Oosterhoff, Nina Sajet, Pascal Mulder, Saakje Visser, Fenna Oosterhoff, Wied en Diederik Heyning, Job Heykamp, Pauline Hoeboer, Betsy de Jonge, Martin Mc William, Monique Polman, Ellen Rijsdorp, Carla de Vrijer, Margreet de Vries, Persheng Warzandegan, Margreet Huisman, Tessa Droog, Petra Wolf, Ursulla Comandeur, Susanne Haag en Liesbeth Bos. Frans Megens presenteert zijn installatie met botervloten Ode aan Petronelie (2008).

Castle Clay. Kasteel Doornenburg, Kerkstraat 27, NL-6686 BS Doornenburg, t +31 (0)481-421456; info@kasteeldoornenburg.nl. Open: 24 en 25 april 2011. Info over manifestatie: Stichting tot behoud van den Doornenburg, t +31 (0)481-424924; kasteeladm.doornenburg@hetnet.nl; www.kasteeldoornenburg.nl

Pascal Mulder, Plate and cup, 2010; porselein; cup h. 7,5 cm, Ø 8 cm, plate h. 1,3 cm, Ø 19,2 cm, totaal h. 8,8 cm, Ø 19,2 cm.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

19

kort nieuws Beestachtig Goed Ter ere van het veertigjarig bestaan van Galerie Majke Hüsstege in ’s-Hertogenbosch organiseert het CBK ’s-Hertogenbosch een grote tentoonstelling met als gastcurator Majke Hüsstege. De hele ruimte van het CBK is door haar ingericht met werk van kunstenaars uit haar eigen ‘stal’, aangevuld met ‘Bosch’ talent.

Galerie Majke Hüsstege heeft in 40 jaar een grote naam opgebouwd.

Op veel beurzen, zowel nationaal als internationaal, vertegenwoordigt deze Bossche Galerie belangrijke hedendaagse kunstenaars uit Nederland en daarbuiten. Majke Hüsstege, die de galerie 10 jaar geleden overnam van haar moeder, brengt naast bekende en gerenommeerde kunstenaars ook regelmatig jong talent. Redenen genoeg voor het CBK haar uit te nodigen een expositie samen te stellen in de voormalige Willem II fabriek.

Deelnemende kunstenaars zijn onder meer Anna van Eck, Karel Goudsblom, Mitsy Groenendijk, Hans van der Ham, Barend van Hoek, Jeroen Meijs, Netty van Osch, Onno Poiesz, Ibo Pompe,

Annica Delfos, How wonderful it is that nobody need wait a single moment before starting to improve the world.

Anne Frank, 2010; porselein en diverse kleisoorten; h. 20 cm, b. 35 cm.

Tobias Schalke, Elisabeth Stienstra en Ilse Vermeulen.

Feestelijke afsluiting: zondag 17 april 14.00-19.00 uur in het CBK ’s-Hertogenbosch. Programma afsluiting: DJ Nikki Nordmann, live muziek Space Traktor, performance Karel Goudsblom, live graffiti Hugo Kaagman, live tattoo Heet van de naald en Piraatvan-de-potloodkrabbels vs Björn Lenz.

Centrum Beeldende Kunst (CBK) ’s-Hertogenbosch, Boschdijkstraat 104, NL-5211 VD ‘s-Hertogenbosch, t +31 (0)6-24455034. Open: donderdag t/m zondag 13.00-17.00 uur.

Tot en met 17 april 2011. www.cbks-hertogenbosch.

Annica Delfos exposeert

Netty van Osch, This?, 2010; keramiek, textiel, glas; 83 x 40 40 cm.

20

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Nog tot half april is in het Evertshuis in Bodegraven een tentoonstelling te zien met werk van Annica Delfos (keramiek) en Lisette Huizenga (digitale schilderijen). Voor de van oorsprong Zweedse keramiste Annica Delfos (1963) begint een nieuw werk in haar hoofd, met gedachten, vragen, antwoorden en relaties. Daaromheen spelen milieu en leefomstandigheden een rol. Er gebeurt iets in haar leven dat niet ‘loslaat’, dat ‘gemaakt’ moet worden tot een verhaal.

Een proces van voortdurende waaromvragen groeit uiteindelijk uit tot een

antwoord in keramiek, porselein of klei, soms gecombineerd met tekst, foto’s en niet-keramisch materiaal. Annica Delfos is een Slow Art-kunstenaar, een stroming in de kunst die de kijker een gevoel van traagheid wil laten ervaren als tegenwicht tegen een steeds snellere wereld. Het vraagt van de beschouwer tijd om het werk te doorgronden; van de kunstenaar om een visie, verhaal en emotie een zodanige plaats in het werk te geven dat het een rol gaat spelen die het louter esthetische overstijgt.

Voor Lisette Huizenga is de kern van haar werk een continue beeldontwikkeling, een evolutionair proces van steeds verder bouwen op de fundamenten van het voorgaande; steeds een stap verder willen gaan. In haar – soms muurvullende – digitale schilderijen vindt ze de mogelijkheden om grenzen te overschrijden, illusies te creëren, het platte vlak van het schilderij te laten overgaan in de echte ruimte. Met gebruik van fotografie en schilderen en het spelen met meerdere dimensies krijgt het oorspronkelijke object of de voorstelling – een trap, een stoel, een interieur – een autonome vorm, maar wordt ook onderdeel van een totaal nieuwe ruimte, die Huizenga dan weer plaatst in de bestaande ruimte.

PK Evertshuis, Spoorstraat 15, NL-2411 ED Bodegraven, t +31 (0)172-618484; info@evertshuis. nl. Open: maandag t/m vrijdag 9.00-22.00 uur, zaterdag 9.00-16.00 uur. Tot en met 13 april 2011.

Algemene Leden Vergadering NVK 2011 De Algemene Leden Vergadering vindt dit jaar plaats op zaterdag 9 april, aanvang 10.30 uur, bij Regardz Meeting Center La Vie, Lange Viestraat 351, NL3511 BK Utrecht, t +31 (0)30-2340088.

Het bestuur verwacht een grote opkomst. De steun en support van de leden is hard nodig. Kom meedenken en -praten over de toekomst van de NVK. We zoeken nog bestuursleden om ons verder te helpen de NVK stevig neer te zetten. Wie wil ons helpen of ondersteunen bij taken als PR, opleidingen, subsidies, buitenland beleid, onderwijs, technieken en het opzetten/ondersteunen van kleine projecten.

De NVK is een vakgroep die bestaat uit leden; zonder inzet van die leden komen we niet verder. Met z’n allen kunnen we ons sterk maken voor het mooie vak dat we beoefenen. Kom 9 april, denk en praat mee en help ons verder.

Dreaming of a MegaRenaissance De beeldengroepen van Boris van Berkum zijn keramische beeldhouwwerken die op het eerste gezicht doen denken aan totempalen, stapelingen van dier- en mensfiguren. Uit sommige beelden sijpelt gekleurd water, andere beelden roteren langzaam rond hun as. Als een ware neokunstenaar transformeert Van Berkum elementen uit de grote wereldculturen tot eigentijdse dynamische beeldengroepen.

Van Berkums zoektocht door de kunst- en cultuurgeschiedenis heeft geleid tot vier beeldengroepen, gemaakt van keramiek, kunststof en bijzondere materialen als chocolade en suiker. Hij liet zich inspireren door werken die hij bewondert en die hem ontroerden. Van godsbeelden en krijgsmaskers tot klassieke torso’s en vrouwfiguren. Tezamen vormen zij een nieuw beeld, als het ware een megarenaissance.

Withstraat en tovert hij momenteel een oud clubhuis op het Brienenoordeiland om tot nieuwe buitenplaats voor beeldende kunst en ecologie. Tot en met 3 juli exposeert hij met zijn levensgrote keramische beeldhouwwerken in Museum Boijmans Van Beuningen. Vier beeldengroepen staan in de vitrines van het zogenoemde Klaverblad waar ze om hun as draaien.

Van Berkums beelden zijn geen standaard keramische sculpturen. Het zijn beelden waarin verschillende wereldreligies samensmelten, zoals Buddha buik meets Griekse Goden en Godinnen, januskoppen en minder bekende religieuze afbeeldingen zoals die uit het Koninkrijk van Ife, uit het huidige Nigeria. Bronsgieten en het gebruik van keramiek zijn niet nieuw voor de kunstenaar. Afgelopen zomer voegde hij 3D printen aan zijn uitdrukkingsmogelijkheden toe en onlangs besloot hij er ook nog een cursus taartdecoreren bij te doen. Zo zijn nu Van Berkums beeldengroepen voorzien van een laagje suiker, chocolade en fondant.

Boris van Berkum. Museum Boijmans Van

Boris van Berkum (1968) heeft jarenlang zijn culturele stempel op Rotterdam gedrukt. Zo was hij een van de oprichters van Showroom MAMA in de Witte de

Beuningen, Museumpark 18-20, NL-3015 CX Rotterdam, t +31 (0)10-4419400 / +31 (0)10-4419561.

Open: dinsdag t/m zondag 11.00-17.00 uur. Tot en met 3 juli 2011. www.boijmans.nl

Annemiek Eradus secretaris NVK

Haagse Keramiek- en Beeldhouwmarkt Op zaterdag 27 en zondag 28 augustus 2011 vindt in Den Haag de 18e editie van de Keramiek- en Beeldhouwmarkt plaats, georganiseerd door Netty Janssens. Wie wil deelnemen kan zich opgeven door middel van een formulier op de NVK website (onder markten/ evenementen) of bij Netty Janssens (netty.janssens@worldonline.nl; ook voor inlichtingen en reglement). Bij de selectie van de deelnemers wordt gekeken naar professionaliteit, kwaliteit, diversiteit voor de markt, presentatie en originaliteit. Wie zich opgeeft krijgt binnen vier weken te horen of hij/zij geplaatst is.

Boris van Berkum bij het beeld Kalki, 2008; geglazuurde keramiek, struisvogeleieren, fonteinpomp; h. 90 cm.

Foto Willem de Roon. Te zien in Museum Boijmans Van Beuningen Rotterdam.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

21

kort nieuws

Scholten & Baijings, Paper Table, 2010; papierporselein, glas; diverse afmetingen. Foto Scheltens en Abbenes.

Scholten & Baijings: Blush - design in full colour Deze zomer heeft het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch een primeur met het eerste museale overzicht van het ontwerpersduo Scholten & Baijings.

De bijzondere werkwijze van dit jonge Nederlandse ontwerpbureau staat centraal in de unieke tentoonstelling Blush - design in full colour. In een eigenzinnige, bijna on-Nederlandse ontwerpstijl combineren Stefan Scholten (1972) & Carole Baijings (1973) minimale vormen en een afgewogen kleurgebruik met traditionele ambachten en industriële productietechnieken.

Scholten & Baijings slaan hiermee een brug tussen de ontwerper, de ambachtsman en de fabrikant. Hun nauwe betrokkenheid bij het productieproces resulteert in vormgeving met een perfecte

22

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

afwerking én een persoonlijk signatuur.

Deze perfectie is het resultaat van een integrale visie op het ontstaansproces van het product: de uitvoering gaat in nauwe samenwerking met ambachtelijke vakmensen en gerenommeerde producenten. Uiteenlopende werkwijzen vertalen zich bij Scholten & Baijings in functionele en tegelijkertijd eigenzinnige producten waaronder lampen, plaids, bijzettafels, sjaals, glaswerk, serviezen en meubels. Met hun ragfijne afwerking, betoverend kleurgebruik en een subtiele materiaalbehandeling worden deze ontwerpen binnen de internationale designwereld hoog gewaardeerd. In 2010 kregen de ontwerpers de Woonbeurspin en een Dutch Design Award voor Paper Table. Dit jaar werden ze genomineerd door Wallpaper voor de Designer of the Year -prijs en kregen ze van hetzelfde tijdschrift een Design Award voor het servies Paper Porcelain.

persoonlijke werkwijze van Scholten & Baijings. Deze wordt gepresenteerd vanuit vier verschillende invalshoeken: Delighted States - essentiële samen­ werking met musea die reflecteren op historische collecties; In Fusion - de atelier-matige manier van werken vanuit het handelend denken; D-constructed uiteenlopende productieprocessen met nationale en internationale fabrikanten en Live in Colour - de kijk van Scholten & Baijings op de toepassing van producten in een hedendaagse woonomgeving.

Zo vormt het traject van concept via ontwerpproces en productiekeuze tot eindproduct de rode draad van de tentoonstelling.

Scholten & Baijings: Blush - design in full colour.

SM’s - Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch, Magistratenlaan 100, NL-5223 MB ’s-Hertogenbosch, t +31 (0)73-6273680; info@sm-s.nl. Open: dinsdag t/m zondag 12.00-17.00 uur. Van 30 april t/m 28 augustus

De tentoonstelling legt de nadruk op het bijzondere ontwerpproces en de

2011. www.sm-s.nl

Week van het Ambacht Van 8 t/m 16 april 2011 vindt de vijfde editie van de Week van het Ambacht plaats. Er worden grote events georganiseerd in de regio’s Haaglanden, Utrecht/Lek-IJssel, Twente, Drenthe, Eindhoven en ZuidHolland Zuid. Daarnaast zijn er door het hele land activiteiten, zoals de mogelijkheid om bedrijven te bezoeken. Bezoekers kunnen kennismaken met tientallen ambachtelijke beroepen en informatie krijgen over opleidingen. De aanwezige vakmensen vertellen er alles over. Bezoekers kunnen er ook van alles zien, doen en beleven.

Data: • Regio Haaglanden: 8 april 2011, KYOCERA (ADO) Stadion, Den Haag • Regio Utrecht/Lek-IJssel: 11 april 2011, Heidehal, Nieuwegein • Regio Twente: 12 april 2011, De Gieterij, Hengelo • Regio Drenthe: 13 april 2011, Hoogeveen • Regio Eindhoven: 14 april 2011, Het Klokgebouw, Eindhoven • Regio Zuid-Holland Zuid: 15 april 2011, Sportboulevard, Dordrecht

Siegfried Gorinskat, Boot met hond, 2006; keramiek, glas, rubber; 66 x 48 x 12 cm.

Spelen met Vuur Wim Hos & Siegfried Gorinskat

Voor het bijwonen van een event of voor overige informatie kunt u contact opnemen met: Hoofd­ bedrijfschap Ambachten, Femina Fransman, hoofd Arbeidsmarkt en Scholing, t +31 (0)6-57569720, f.fransman@hba.nl. Of met Servicepunt Ambachten, Gerard van Lith, coördinator Servicepunt Ambachten, t +31 (0)6-51451869 of gerard.vanlith@ uwv.nl; www.weekvanhetambacht.nl.

Affiche Week van het Ambacht 2011.

Spelen met Vuur is een tentoonstelling ter nagedachtenis aan Wim Hos & Siegfried Gorinskat. Twee keramisten van betekenis, twee keramisten die speelden met vuur en daarmee prachtige resultaten behaalden. Twee keramisten die niet mogen worden vergeten. Zij waren allebei werkzaam in Zuid-Limburg, hun werk was en is nog steeds van belang in heel Nederland en hun naam is ver over de grenzen bekend in de keramiekwereld. De tentoonstelling in De Tiendschuur in Tegelen toont werk uit hun beginperiode, hun inspiratiebronnen, de hoogtepunten uit hun carrière en hun laatste werk.

Siegfried Gorinskat (Eydtkuhnen, Duitsland, 1938) maakte in het begin van zijn carrière gebruikskeramiek op de draaischijf. In de loop der jaren verlegde hij zijn aandacht naar monumentale, uit platen opgebouwde sculpturen die hij stookt met de raku techniek gecombineerd met zoutglazuur. Voor deze sculpturen bouwde hij speciale

ovens waar zijn werken in pasten.

Roodgloeiend werden de stukken met een enorme tang uit de oven gehaald.

Hij stond dan in een hittebestendig pak op zijn teenslippers voor de oven en tilde de stukken er met haast bovenmenselijke kracht uit. Vervolgens stopte hij de stukken in het zaagsel om ze te smoren en te roken; deze temperatuurshocks veroorzaakten een prachtig craquelé. Zijn laatste werken waren sculpturen waarin glas met keramiek en kunststofbanden werd gecombineerd. Overheersend hierin was de bootvorm, symbool voor de overgang naar een andere fase. Gorinskat was toen al ziek. Hij overleed in 2006. Aarde en vuur waren zijn leven.

Wim Hos (Landgraaf, 1956) was vanaf 1980 werkzaam als keramist.

Aanvankelijk maakte hij geglazuurd werk maar stapte in 1984 over naar de raku techniek. Dit deed hij acht jaar lang heel intensief en hij sleepte er diverse prijzen mee in de wacht. Daarna ging hij geleidelijk over op de techniek van het houtstoken, waarbij hij zijn werk stookte in een naar Japans voorbeeld gebouwde Anagama-oven van zeven meter lang, die vijf dagen en vier nachten lang gestookt moest worden en die 20 kuub hout verbruikte. In de houtoven vliegt de

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

23

kort nieuws as van het hout rond en slaat neer op de keramiek waar het vervolgens inbrandt en zelfs smelt tot een asglazuur. Dit niet te sturen en controleren procedé geeft prachtige natuurlijk resultaten. Wim Hos beschouwde zijn houtgestookte keramiek als zijn beste werk. Tegen het eind van zijn leven werd zijn werk beïnvloed door zijn ziekte. Hij had niet meer de kracht om te draaien en maakte sculpturen in de vorm van huizen. Het huis als metafoor voor het lichaam waarin de ziel tijdens het leven woont. Wim Hos overleed in 2009.

Ter gelegenheid van de tentoonstelling worden twee workshops raku-stoken georganiseerd door Cindy Heldens. Voor iedereen die wil weten hoe raku-keramiek wordt gemaakt of wil spelen met vuur. Zaterdag 9 april en 14 mei 2011; aanmelden via info@tiendschuur.net Spelen met Vuur: Siegfried Gorinskat en Wim Hos. Keramiekcentrum Tiendschuur Tegelen, Kasteellaan 8, NL-5932 AG Tegelen,

Marion Askjaer Veld bij Loes & Reinier Marion Askjaer Veld (Strib, DK 1943) exposeerde in 1989 en in 1994 bij Loes & Reinier. Toen al toonde deze Arnhemse keramiste voornamelijk grote vrouwenkoppen, een tijdloos thema dat zou uitgroeien tot haar belangrijkste uitingsvorm. Zij heeft met deze hoofden, die ook in die jaren al een mysterieuze uitstraling hadden, altijd veel succes gehad. Haar koppen, waarvan opvalt dat het decoratieve kapsel als vanzelf overgaat in de massa van het hoofd, worden met de hand in holle vorm opgeboetseerd.

Daarbij gebruikt ze meestal verschillende kleisoorten en in de afwerking verschillende gekleurde engobes (slibs) en gedeeltelijk ook glazuur. Op die manier verzekert ze zich ervan dat haar beelden een levendige uitstraling krijgen. Dit wordt nog versterkt door de structuren die ze in de nog zachte klei aanbrengt; soms zijn dit gaatjes, dan weer ingegroefde lijntjes. Door de

contemplatieve wijze van werken krijgen de beelden een sterke innerlijke kracht zoals we dat ook wel zien in de Aziatische kunst en andere kunstuitingen van ‘primitieve’ volkeren. Marion heeft daarbij een innerlijk beeld voor ogen waar ze al boetserend naartoe werkt. Het beeld moet iets spannends krijgen, iets mysterieus, iets wat associaties opwekt met mythologische figuren. In de uitwerking van de decoratieve hoofdtooien laat ze zich inspireren door kunstuitingen van exotische culturen zonder daar direct elementen van over te nemen. Op de tentoonstelling in Deventer, een showcase-expositie in een grote vitrine, is voornamelijk kleinschalig werk van de laatste jaren te zien. Daarnaast zijn in de expositieruimte in de kelder ook enkele van haar monumentale koppen tentoongesteld.

Marion Askjaer Veld. Loes & Reinier International Ceramics, Korte Assenstraat 15, NL-7411 JP Deventer, t +31 (0)570-613004. Open: woensdag t/m vrijdag 11.00-18.00 uur, zaterdag 11.00-17.00 uur. Tot en met 28 mei 2011 (tussen 17 april en 1 mei gesloten). www.loes-reinier.com

t +31 (0)77-3260213; info@tiendschuur.net. Open: dinsdag t/m zaterdag 14.00-17.00 uur, zondag 11.00-17.00 uur. Tot en met 22 mei 2011. www. tiendschuur.net

Kunst aan de Loolaan De NVK kan nog steeds enkele leden plaatsen op de keramiekmarkt op 30 april aan de Loolaan in Apeldoorn. Dit is een uitzonderlijk aanbod, omdat ieder deelnemend lid gratis een kraam krijgt om werk te presenteren en te verkopen.

Naast kramen met keramisten komt er een kraam voor kinderen die willen kleien en enkele kramen waar technieken als draaien, opbouwen en gieten worden gedemonstreerd. Voor de koffiekraam wordt verwacht dat leden een kleine serie koffiemokken inzenden. Deze worden dan voor de gevraagde prijs verkocht met koffie erin. Vorig jaar was dit een groot succes. Grijp je kans voor een gelegenheid om wellicht voor het eerst te ervaren wat een keramiekmarkt voor je kan betekenen. De Markt is nog nieuw en iedere enthousiasteling is van harte welkom. Aanmelden bij Jan Vink, info@ galerie-montana.nl

Marion Askjaer Veld, Ombra, 2010; steengoed met engobes, gedeeltelijk geglazuurd; h. 18 cm. Foto Henk van Katwijk.

24

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Internationale Salon van de Oude Keramiek en het Kunstambacht Het begon in Andenne. Enkele in keramiek gespecialiseerde antiquairs organiseerden in 1994 op verzoek van de gemeente een kleine keramiekbeurs.

In de loop van de jaren groeide die Internationale Salon van de Oude Keramiek en verhuisde naar Kasteel van Edingen.

Dit jaar organiseren De Antiquairs van de Oude Keramiek de 11de editie. Daarbij zijn twee veranderingen doorgevoerd. De organisatie heeft de beurs naar Brussel verplaatst en het aanbod is verruimd, maar keramiek blijft de kern. De beurs vindt nu plaats in Hôtel de Mérode, zetel van de Club van Lotharingen. Die club, The brussels business Club, heeft alleen leden die behoren tot de très fine fleur van het Brussels zakenleven, leden van de rechterlijke macht, het corps diplomatique enzovoorts. Het imponerende, oude gebouw waarin de club zetelt is gekozen om de beurs meer in de belangstelling te plaatsen. De tweede verandering betreft het aanbod. Om een groter publiek te trekken, zijn ook gerenommeerde antiquairs op het gebied van collectie objecten uitgenodigd: zilver, ivoor, brons e.a. De consequentie van deze verbreding van het aanbod was, dat de naam een kleine toevoeging moest krijgen: Internationale Salon van de Oude Keramiek en het Kunstambacht. Voor de kern van de beurs, de oude keramiek, komen 20 in keramiek gespecialiseerde antiquairs uit België, Frankrijk, Zwitserland, Nederland en Engeland met een ruim assortiment aan objecten. Onafhankelijke internationale experts controleren het aanbod. Volgens de organisatoren is het evenement zowel commercieel als cultureel. Het is dé ontmoetingsplaats voor liefhebbers en verzamelaars van keramiek en van werk uit andere verzamelgebieden. Het belooft een rijke beurs te worden, in een aantrekkelijke omgeving bovendien.

PK Internationale Salon van de Oude Keramiek en het Kunstambacht. Hôtel de Mérode (Club van Lotharingen), Poelaertplein, B-1000 Brussel.

Open: vrijdag 29 april t/m maandag 2 mei

Bord van het servies dat voor koning Willem I werd vervaardigd, met vogelmotief gekopieerd naar afbeeldingen van opvolgers van Buffon. Atelier van Frédéric Faber, ca. 1827. De afbeelding op hert bord is een kiekendief, Ø 23 cm. ©Maison Lemaire, Rue Lebeau 11, B-1000 Brussel.

2011, 11.00-19.00 uur. Toegangsprijs E 8,-.

De Poelaert parking is op 50 meter van de tentoonstellingsruimte. Die is met het openbaar vervoer vanaf station Brussel centraal bereikbaar per bus (27 of 95), tram (92 of 94) of metro (station Louiza).

Tegellijm met Duurzaam Bouwen certificaat Forbo Eurocol is erin geslaagd de eerste tegellijm op de markt te brengen met een DUBOKEUR® certificaat. Uit het onderzoek dat vooraf gaat aan de certificering is de vernieuwde tegellijm 682 Majolicol beoordeeld als een van de beste dubokeuzes voor het bevestigen van wandtegels. Voor Forbo Eurocol de eerste stap om een bijdrage te leveren aan het verder ontwikkelen van duurzaam bouwen in Nederland.

Deze tegellijm is volgens de methode van de Levenscyclusanalyse (LCA) beoordeeld op basis van 17 milieucriteria, variërend van broeikaseffect tot kans op calamiteiten. Deze milieucriteria worden

beoordeeld over de gehele levensduur, van productiefase tot afvalverwerking.

Hierdoor hebben afnemers de zekerheid dat de beoordeelde producten het milieu zo min mogelijk aantasten. Forbo Eurocol heeft zich als doel gesteld een compleet assortiment te ontwikkelen met duurzame producten. De kant-en-klare wandtegellijm 682 Majolicol is de eerste stap die op korte termijn zeker een vervolg zal hebben.

Forbo Eurocol BV, Postbus 130, NL-1520 AC Wormerveer, t +31 (0)75-6271600; info.eurocol@ forbo.com; www.eurocol.com

Tegellijm van Forbo Eurocol

k

e R a M i e k

2|

a p r i l

2011

25

kort nieuws Nederlandse keramisten genomineerd Twee Nederlandse keramisten, Guusje Beverdam en Mieke Vahl, zijn genomineerd voor de tweejaarlijkse Auguste Papendieck Preis. De tentoonstelling van de genomineerden voor deze prijs vindt plaats in het Bremer Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte. Voor de prijs zijn ook kunstenaars uit andere disciplines uitgenodigd, waaronder sieraden, textiel en boeken. Op 8 april 2011 wordt de winnaar van de prijs bekendgemaakt in het FockeMuseum. Sinds 1976 draagt de prijs de naam van de Bremer keramiste Auguste Papendieck. De prijs van de Sparkasse Bremen AG is E 6000,- groot en er komt een catalogus van degene die de prijs krijgt.

Focke-Museum, Bremer Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte, Schwachhauser Heerstrasse 240, D-28213 Bremen, t +49 (0)421-6996000.

Open: dinsdag 10.00-21.00 uur, woensdag t/m zondag 10.00-17.00 uur. Van 8 april t/m 5 juni 2011. www.focke-museum.de

Galerie De Stoker viert 20-jarig bestaan Stichting De Stoker in Amsterdam bruist al 20 jaar van energie! De stichting bestaat uit vier ateliers en een galerie waar veel activiteiten en originele projecten Bastiaan Meijer, Insectenhuisje De Engelse kerk, 2011; rode steengoedklei, fijne chamotte, gebakken op 1100ºC; 15 x 8 x 12 cm. De insectenhuisjes zijn vastgelijmd met siliconenkit op bamboestokken en variëren in hoogte van 100 tot 200 cm. Meer is te vinden op www.insectenhuisjes.nl.

26

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Mieke Vahl, Kaststel, 2009; aardewerk, glazuur, tekening met opglazuur zwart; h. 62 cm, b. 56 cm, d. 13 cm elk.

plaatsvinden. Bijna het hele jaar door worden er portret- en modeltekensessies gehouden. Ook zijn er workshops fonteinen en insectenhuisjes maken. Iedere maand kunnen kunstenaars de galerie op eigen wijze inrichten. Deze creatieve werkplek floreert dankzij Jorien Röling, Claudia van Eck, Bastiaan Meijer en Maroesja Lacunes, de oprichters van De Stoker. De Stoker viert in april haar 20-jarig jubileum met een bijzondere tentoonstelling waar 100 kunstenaars en vormgevers aan deelnemen.

Zij exposeren een klein kunstwerk van maximaal 20 x 20 x 20 cm. Op 23 april eindigt de expositie met een groot feest en een kunstveiling. Deelnemende keramisten zijn Bastiaan Meijer, Emile de Smet, Eva deCarlo, Hans Bartels, Karen de Meijer, Marijke Janssen, Martina Dielen, Moon Wolters, Pau Voute en Timo de Smet.

De Stoker startte in 1991 in een voormalige sigarenzaak in de Witte de Withstraat.

Wat ooit een mooie winkelstraat was, had zijn glans verloren en de vier oprichters konden het pand goedkoop huren. Door de jaren heen hebben er keramisten, schilders, beeldhouwers, een illustrator, een maquettebouwer en een kledingmaakster gewerkt. Zowel de galerie, waar de tentoon­ stellingen plaatsvinden, als de bijzondere tuin is in die 20 jaar door velen bezocht.

In het verleden zijn er veel bijzondere projecten geweest. De Verborgen Stadsinsectenhuisjes bijvoorbeeld was een spannende ontdekkingstocht, Midzomernachtswensen een poëtische ervaring op het water. Bezoekers konden een aantal jaren Eten bij de kunstenaar. Er was de Mobiele Minituinen wedstrijd en De Stoker organiseerde de Geheime Tuinenroute

door de buurt. De tentoonstelling De Groene Loper was een ode aan het groen.

Ook is er een boekje gemaakt dat een beeld geeft van de Witte de Withstraat in 2005.

De Stoker heeft in de afgelopen 20 jaar haar bijdrage kunnen leveren aan een buurt die nu steeds populairder wordt.

20 jaar De Stoker. Galerie De Stoker, Witte de Withstraat 124 huis, NL-1057 ZH Amsterdam, t +31 (0)20-6123293 / +31 (0)6-52152014; galeriedestoker@gmail.com Open: vrijdag en zaterdag 11.00-17.00 uur. Van 1 t/m 23 april 2011. www.destoker.nl

Steengoed Keramiek van Amy van Son De expositie van beelden van Amy van Son (1941) in Museum Kasteel Wijchen maakt het mogelijk een reis door de tijd te maken langs tempels, kathedralen, burchten en huizen van verre en oude

Amy van Son, Zonder titel, Object no. 839, 2008; steengoed met oxide en glazuur; 17 x 16 x 10 cm.

culturen. Haar beelden zijn geen kopieën van bestaande gebouwen maar lijken eerder de essentie van de bouwkunst weer te geven. Bij het werk van Amy van Son gaat het in de eerste plaats om de vorm. Herkenbaar zijn elementen uit de Romaanse en Gotische bouwstijl. Beelden als merkstenen in de tijd: robuust, stoer, compact, weerbarstig en geheimzinnig.

Daarbij spelen de glazuren een belangrijke rol; die geven de beelden hun eigen karakter. Het glazuur van een ‘burcht’, koel-grijs met gladde wanden, contrasteert met een ’kapel’ met een oneffen glazuur waardoor deze geheel overwoekerd lijkt door mysterieuze sporen en schimmels.

Lijken de bouwkundige vormen soms op een natuurlijke wijze gegroeid dan geldt dit zeker voor een aantal zuilen. Laagje voor laagje zijn ze organisch ontstaan. Zuilen die niets hoeven te dragen, zuilen die beeld geworden zijn.

Amy van Son - Steengoed. Museum Kasteel Wijchen, Kasteellaan 9, NL-6602 DA Wijchen, t +31 (0)24-6424744. Open: woensdag t/m zondag 13.00-17.00 uur en op afspraak. Tot en met 24 april 2011. www.museumwijchen.nl

Pete Silverstein in het Universiteitsmuseum Groningen Het Universiteismuseum Groningen, museum voor mens, natuur en wetenschap, brengt naast haar vaste exposities ook wisseltentoonstellingen. In dat kader komen in 2011 solo-exposities van vier verschillende kunstenaars. Het is een samenwerkingsproject van het museum met Kunstbureau Albion Putti.

De serie heet Artificial en er worden werken getoond “die geïntegreerd zijn in de bestaande collectie van het museum”.

De eerste exposant is Pete Silverstein die in 1963 werd geboren in Providence (USA) en in 1996 afstudeerde aan de Gerrit Rietveld Academie (Keramische Vormgeving) in Amsterdam. Het centrale thema in zijn werk is ‘lief’, inclusief begrippen die in die sfeer liggen. Zo maakte hij in gegoten porselein series vormen die zich van elkaar onderscheiden door kleur en afwerking: knuffelbeesten, stofmannen, robots, raceauto’s en maskers, geïnspireerd door de vrolijke en kleurrijke uitstraling van kinderspeelgoed.

Pete Silverstein, Heart of gold, 2010; keramiek, luster, glas met sterk water; h. 22 cm, b. 14 cm.

Foto: G. van der Velden.

“Met gebruik van rijke texturen, vele kleuren, goud- en zilverlusters en soms vervreemdende proporties, geef ik mijn beelden een toegevoegde waarde van fantasie en liefde.” Daarbij stelt hij zich steeds de vraag of het object ‘dierbaar’ wordt voor de toekomstige bezitter.

Speciaal voor de tentoonstelling Artificial maakte Silverstein een serie objecten waarvoor geconserveerde organen in de museumcollectie het uitgangspunt vormen. Hij wil de toeschouwer daarmee “een andere kijk geven op de manier van conserveren en kunst tonen”. Hij omschrijft zijn werkwijze voor deze objecten met dezelfde woorden als hierboven. Alleen wordt aan “een uitstraling van fantasie en wonder, waarin lief en kitsch centraal staan” nog toegevoegd: ”maar ook soms vervreemding en verwarring…”

PK

op een hoger niveau met hun liefhebberij bezig te kunnen zijn. Maar in Keramiek zijn in de loop der jaren redelijk veel keramisten besproken die hun eerste schreden op dat pad in Gouda zetten en met hun werk succes oogstten. In 2010 studeerden acht mensen af die al tijdens hun studie een hechte groep vormden.

Zij leerden van elkaar, inspireerden elkaar en besloten na hun studie samen verder te gaan. Zij noemen zich K’10 (Keramiek 2010). Tijdens de Paasdagen, 23, 24 en 25 april, debuteren zij met de thematentoonstelling Samenstellingen, tijdens de kunstroute in Lochem. Ook hun galerie, Bijzonder Goed op 132 is een debutant, opgezet door Patrick Kortman (geen lid van K’10) en Hein Otten (1961), de initiatiefnemer van het collectief. De andere leden zijn Ellen Wensink (1963), Lidy Jeuring (1951), Aleida Blom (1959), Natasja Deliën (1968), Elliz van der Ham (1965), Joke Ellenkamp (1960) en Corry Cox-Otte (1957). Zij komen uit alle delen van Nederland. Over hun beroep zijn zij zwijgzaam “omdat wij ons als keramist naar voren willen brengen”. “We willen onze gezamenlijke interesse delen en ons als keramisten verder professionaliseren. Natuurlijk gaat het ons ook om plezier maken en samen naar een expositie toewerken”.

Het collectief heeft in elk geval een toekomstvisie en neemt initiatieven.

PK Bijzonder Goed op 132, Zutphenseweg 132, NL-77211 EG Eefde (in De Achterhoek, aan de weg van Zutphen naar Deventer), t +31 (0) 575510022; bijzondergoedop132@hotmail.com.

Open: 23, 24 en 25 april 2011, 10.00-17.00 uur.

Pete Silverstein – Artificial. Universiteitsmuseum Groningen, Oude Kijk in ’t Jatstraat 7a, NL-9712 EA Groningen, t +31 (0)50-3635083; universiteitsmuseum@rug.nl. Open: dinsdag t/m zondag 13.00-17.00 uur. Tot en met 29 april 2011.

Entree E 5,-, incl. tentoonstellingsboekje, kinderen t/m 12 jaar gratis, groepen vanaf 8 personen E 3,p.p., incl. tentoonstellingsboekje. www.rug.nl

Galerie Bijzonder Goed op 132 Het SBB in Gouda is een ambachtelijke keramiekopleiding die veel studenten trekt. Velen zullen de studie kiezen om

Hein Otten, Delen, 2010; aardewerk, sinterengoben; 30 x 20 x 20 cm.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

27

kort nieuws

Mo Jupp, Blue Figure, 2005; keramiek; 60 x 16 x 25 cm. Te zien op de Art & Antiques Fair in Den Bosch.

Art & Antiques Fair ’s-Hertogenbosch Van 16 tot 26 april vindt de 45ste editie plaats van de Art & Antiques Fair ’s-Hertogenbosch. Deze eerste Nederlandse beurs evolueerde van een beursje waaraan zes antiquairs deelnamen tot een groot evenement waar een internationaal gezelschap werk brengt van hoge kwaliteit, vanaf de tweede eeuw voor Christus tot nu. Aan het deel hedendaagse kunst draagt Galerie Bianca Landgraaf uit Laren in niet geringe mate bij. In de eerste plaats vindt de liefhebber in haar stand een gevarieerd aanbod van tweedimensionaal en ruimtelijk werk van 15 internationale kunstenaars.

Onder hen zijn de keramisch kunstenaars Peter Hiemstra, Monique Muylaert en Herman Muys, oude bekenden uit de galerie, wier werk jong blijft en steeds verrast. Daarnaast brengt Landgraaf in een speciale ruimte haar internationale keramiektentoonstelling Reflectie waarover u hebt kunnen lezen in Keramiek 1-2011. Voor die expositie leverden 14 kwalitatief hoogstaande internationale kunstenaars werk waarin de twee betekenissen van reflectie tot uiting komt: ‘nadenken over het leven, over mensen in hun relatie tot de ander’ en ‘spiegeling van zichzelf, de mens’.

Zij beelden dit uit in menselijke figuren

28

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Peter Vanbekbergen, Zonder titel, 2007; keramiek; h. 70 cm. Te zien op de Art & Antiques Fair in Den Bosch.

Meindert van der Veen, Rechthoekige pot, 2010; handgevormd met kleur­pigmenten binnen tekening, geglazuurd met transparant glazuur; 54 x 19 x 32 cm. Te zien in keramiekcentrum Westerdok.

waarin zij hun visies in ‘persoonlijke accenten, vaak kleine opvallende ingrepen’ neerlegden. Reflectie zou oorspronkelijk tot en met 26 maart in de galerie te zien zijn, maar is verlengd tot 9 april. U heeft dus nog de tijd om die tentoonstelling (die na Den Bosch doorreist naar Gent en Antwerpen) ook in Laren te zien.

Noord-Nederlandse keramisten. Het betreft Thea de Badts-van den Broek (beelden van vrouwen), Meindert van der Veen (vaas- en andere vormen), Thea Dijkema, Judith Mulder en Ilse Antoinette Scholten.

Keramiekcentrum Westerdok, Trompstraat 2, NL-7607 XN Almelo, t +31 (0)6-51836751. Open: 1e zondag van de maand 13.00-17.00 uur en

Art & Antiques Fair ’s-Hertogenbosch,

woensdag 11.00-15.00 uur. Tot en met 3 april 2011.

Brabanthallen, Peelhal en Baroniehal, Diezekade

www.keramiekcentrumwesterdok.nl

2, NL-5222 AK ’s-Hertogenbosch. Open: dagelijks 11.00-19.00 uur, donderdag tot 21.00 uur; maandag 25 april 11.00-18.00 uur. Prijzen: dagkaart E 15,-, kinderen tot 14 jaar gratis, 65+ kaarthouders en CJP E 12,50.

Vijfde editie Rakuvaria-live

Galerie Bianca Landgraaf, Zonnetuin 11, (Hamdorfcomplex), NL-1251 LZ Laren, t +31 (0)35-5335987; info@galeriebiancalandgraaf.nl.

Open: woensdag t/m zaterdag 13.00-17.00 uur en op afspraak. Ook de 1e en de 3e zondag van de maand en op koopdagen geopend. www.galeriebiancalandgraaf.nl

Noord-Nederlandse keramisten in Westerdok In Keramiekcentrum Westerdok in Almelo is nog tot en met 3 april werk te zien van vijf keramisten van de SKNN, de Stichting

Dit jaar vindt op zondag 12 en maandag 13 juni voor de 5e maal het tweejaarlijks festival Rakuvaria-live plaats op het grote terrein van Ine en Ed Knops. Zij zijn de schrijvers van de ‘rakubijbel’ Rakuvaria 2 en organiseren het festival.

Het tweedaagse evenement garandeert iedereen, beroepskeramisten maar ook amateurs, verzamelaars van keramiek en belangstellenden, veel kijkplezier, verbazing en bewondering voor vakmanschap en artistiek vernuft.

Tijdens dit ‘festival zonder geheimen’ toont een keur aan internationale specialisten op het gebied van primitief stoken, zoals raku, naked raku, kopermat

C olumn

en pit fire, hoe hun werk tot stand komt.

Zij beantwoorden alle vragen, adviseren en wie dan nog meer wil weten, kan terecht bij het boek Rakuvaria 2 dat in verschillende talen verkrijgbaar is. Wie beide dagen wil meemaken, kan op een belendend terrein een caravan plaatsen of een tent opslaan. In de omgeving van het terrein zijn overnachtingsmogelijkheden.

Op zondagavond is het feest: de ovens branden, er is tot 24.00 uur live-muziek en de toegang is dan gratis. Voor zo’n evenement is een grote groep medewerkers nodig voor allerhande werkzaamheden zoals inrichten van het terrein, opruimen na afloop, catering, voorlichting, kaart- en materialenverkoop. Ook muzikanten zijn welkom. Niet alleen de bezoekers maar ook de medewerkers zullen een bijzonder prettige twee dagen beleven.

PK Ine en Ed Knops & Pieter, Ulfterhoek 25, NL-5975 RG Sevenum, t +31 (0)77-4672909; ed@knopsclay.nl.

Prijzen: toegang volwassenen E 5,- p.d., kinderen tot 12 jaar gratis; prijs per caravan, camper of tent E 5,p.n.; overnachtingen volwassenen E 5,- p.n., kinderen tot 12 jaar E 2,50 p.n.; toeristenbelasting en andere heffingen E 1,- p.n. Het terrein is zondag om 11.00 uur open en men wordt verzocht het op maandag tussen 10.30 en 11.00 niet te betreden; er is catering aanwezig. Sevenum is per trein goed bereikbaar. www.knopsclay.nl

BTW Zoals bekend schilderde Edvard Munch vele versies van de Schreeuw. Al die schilderijen stralen een vreselijke vertwijfeling uit en aanvankelijk was de titel dan ook de Wanhoop. Veel mensen denken dat de Schreeuw slaat op het figuurtje, maar volgens deskundigen is het een schreeuwend landschap, dat te overweldigend is voor het personage. Wat er ook van zij, zelf heb ik altijd gedacht dat het gaat om een geluidloze schreeuw, die van onmacht en radeloosheid over het menselijk leed. Zoals je soms in een enge droom wilt gillen maar niet in staat bent om ook maar enig geluid uit te brengen: een angstaanjagende ervaring. Een oorverdovende stilte van volkomen machteloosheid, dat is voor mij de Schreeuw.

Onlangs vonden allerlei acties plaats tegen de bezuinigingen in de cultuursector. Als vorm van protest werd gekozen voor de Schreeuw, waarbij het de bedoeling was om gelijktijdig in het hele land zoveel mogelijk decibellen te produceren tegen de voorgenomen kortingen op cultuur. De folklore in dit land wil nu eenmaal dat we bij elke beleidswijziging meteen moord en brand schreeuwen. Persoonlijk was ik niet erg onder de indruk, maar dat kwam ongetwijfeld mede door het misplaatste gebruik van het icoon de Schreeuw. Om het ouderwets te zeggen: een beetje ongepast en onbeschaafd, zeker voor de culturele sector.

Wat vooral opvalt bij dit soort protesten is het Pavlov-achtige karakter ervan. We weten helemaal niet hoe het voorgenomen beleid eruit zal gaan zien, of daar misschien ook verbeteringen uit kunnen voortkomen, wie er wel of niet de dupe zullen zijn, maar we zeggen alvast njet. In het kunst- en cultuurveld is al jaren groeiende kritiek te horen over de wijze waarop het overheidsgeld voor kunst en cultuur wordt verdeeld. Het hele bureaucratische circus van de vierjarige planprocedure (Cultuurnota) is velen een doorn in het oog. De enorme overhead, die veel van het beschikbare cultuurgeld opslorpt, kan ook wel wat minder. Dat geldt zeker voor de vele organen die buiten OCW belast zijn met de verdeling van onze belastinggelden: De Raad voor Cultuur met alle eronder hangende commissies en al die Fondsen: de Mondriaanstichting, het Fonds voor de Podiumkunsten, het Fonds BKVB, het Filmfonds, het Architectuurfonds etc. Ook heerst veel onvrede over de werkwijze van deze organen: die kan een beetje oneerbiedig worden aangeduid als het ons-kent-ons sfeertje (peer review). De belangrijkste spelers in het cultuurveld realiseren zich inmiddels ook dat het anders moet en hebben zich verenigd in de Tafel van Zes om constructief mee te denken over het opschudden van het subsidiebed.

Wat wel desastreus is – en daar zouden alle actiepijlen op gericht moeten zijn – is de verhoging van het BTW tarief voor de culturele sector van 6% naar 19%! Als wordt aangedrongen op uitverkochte zalen, volle musea en creatieve ondernemers (zzp-ers) die hun eigen broek moeten ophouden, kan niet tegelijkertijd een prijsopdrijvende maatregel worden genomen die dat streven in de kiem smoort. Dan bijt het beleid in zijn eigen staart, zeker als het inkomen van de meeste mensen dit jaar niet eens voor inflatie wordt gecorrigeerd. Zo wordt het voor veel keramisten wel erg letterlijk de hond in de pot!

Karla J. Beijersbergen Boekomslag Rakuvaria 2 K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

29

Reinhilde Van Grieken, Cynara scolymus, 2009; bone China porselein 1235ºC, samengesteld uit flinterdunne gegoten elementen; 37 x 28 x 28 cm.

Reinhilde Van Grieken

Reinhilde Van Grieken, door Peggie Breitbarth foto’s Dirk Theys

Ze noemt zichzelf sculpturaal keramist. Aan de Stedelijke Academie voor Beeldende Kunsten in haar geboorteplaats Herentals volgde zij de opleidingen Beeldhouwen (1987-1992) en Keramiek (1992-1995).

Vanaf dat moment is klei haar materiaal en het draaien op de pottenbakkersschijf haar basistechniek. Dat zij vervolgens de gedraaide vormen versnijdt, samenvoegt, er mallen van maakt, ze weer afgiet, bewerkt etc. behoort vooral tot de beeldhouwerspraktijk. Sculpturaal keramist dus waarbij de mogelijkheden van beide disciplines in principe voor het grijpen liggen.

30

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Doorzichtig maken In december 2010 was in galerie Artibrak in Voorburg de keramiektentoonstelling Nadja’s Choice te zien. Nadjezdja van Ittersum had een gevarieerde expositie samengesteld met werk van een tiental collegakeramisten. Een van hen was de Belgische Reinhilde Van Grieken (1958). Zij vertegenwoordigde de abstracte vleugel in een overigens overwegend figuratief veld. Objecten die herinneringen aan zeeëgels of stukken van de gemberwortel oproepen.

Er schuilt een zekere regelmaat in de verhoudingen en draaiingen, maar je kunt er de vinger moeilijk opleggen.

Wat mij in eerste instantie echter trof, waren de gaatjes waarmee de wanden van de holle objecten doorboord zijn.

Een detail dat mijn aandacht opzoog.

Nooit gedacht dat gaatjes zo fascinerend konden zijn. Want wat is een gaatje nu

helemaal? Een doorboring, een doorgang, een functionele ingreep, deel van een decoratief patroon? Als ik erover begin, wanneer we elkaar bij de finissage van de expositie ontmoeten, reageert Reinhilde meteen met de woorden ‘doorzichtig maken’, een van de constanten in haar oeuvre.

Blikvanger Zo’n tien jaar geleden begon zij aan wat je, refererend aan de oude gildepraktijk, haar ‘meesterstuk’ kunt noemen. Drie belangrijke overwegingen kwamen samen. Het moest een blikvanger worden. En werk waaruit zou blijken dat keramiek een volwaardige werksoort is in het grotere landschap van de kunsten.

Reinhilde vond dat er in België in die tijd nogal laatdunkend over keramiek werd gedaan, nu is dat in haar beleving stukken beter.

Links: Reinhilde Van Grieken, Muscat, 2005; bone China porselein 1235ºC; 12 x 12 x 13 cm. Rechtsboven: Hartkloppingen, 2010; Witgert (Duitsland) 1180ºC; 25 x 31 x 44 cm. Rechtsonder: Zeebodem, 2010; Witgert (Duitsland) 1180ºC; 28 x 34 x 47 cm.

sculpturaal keramist Het moest bovendien een kunststuk worden, een uitdaging wat betreft materiaal en techniek, temeer daar het een ‘doorzichtige’, open structuur moest worden met alle problemen die daarbij komen kijken. Tenslotte moest het ook een ‘ode aan de vrouw’ worden, vandaar de titel De Kariatiden van het derde millennium.

Het werk, dat voor het laatst te zien was op de Triënnale in Mons van 2007, bestaat uit drie zuilen van vijf delen, totaal 220 cm hoog. Van steengoed draaide Reinhilde bodemloze potten die zij in banden sneed. Met die banden stelde zij een open structuur samen, waarin ook borstvormige elementen zijn opgenomen. De zuilen hebben geen vaste kern. De banden draaien in en om elkaar heen. Zij moest voortdurend nat in nat werken met het gevaar dat de boel onder het eigen gewicht zou

bezwijken. Een volgend probleem was de krimp tijdens de stook, die bij deze losse vormen wel eens heel onvoorspelbaar zou kunnen verlopen. De aansluiting van de verschillende segmenten moet echter precies passen, anders is het onmogelijk de torens op te bouwen. Wanneer ze eenmaal staan “hebt ge het gevoel niet meer in of uit te mogen ademen; zo ‘gevaarlijk’ ziet het er uit.” Reinhilde werkte een jaar aan haar Kariatiden. En behalve een fenomenaal kunstwerk, hield zij er een schat aan ervaring en kennis van materiaal en techniek aan over.

Klei is voor haar ook het geëigende materiaal om de emoties die het leven onherroepelijk met zich meebrengt een plaats te geven. Drie mijlpalen maakte ze, gewijd aan dood, huwelijk en geboorte. Op de draaischijf gevormde torens met inzwenkingen en uitkragingen, volgeschreven

met toepasselijke woorden, op een opengewerkt voetstuk. Kwetsbaarheid als basis.

Kunst aan ’t spit Ze schrijft vaak in voor wedstrijden, thematentoonstellingen en dergelijke.

Het brengt haar werk op onverwachte plaatsen en noodzaakt haar soms zich in een nieuw avontuur te storten. Zo kwam zij al peinzend over de manier van verpakken en opsturen van haar werk op het idee het werk op te hangen in een lege ruimte. Het resultaat was een kijkdoos, het kunstwerk aan een pin vastgezet. Om het werk van alle kanten te kunnen bekijken werd de pin het spit, compleet met een hendeltje om het te laten draaien. En zo ontwikkelde zij een hele serie ‘kunst aan ’t spit’ , keramische beeldjes in een van binnen toepasselijk beklede kist, met kijkgat en draaihendel.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

31

Linksboven: Reinhilde Van Grieken, Yolk (open en gesloten vorm), 2010; porselein David Leach 1240ºC; 5,5 x 10 x 10 cm elk. Linksonder: Breakfast (open en gesloten vorm), 2010; porselein David Leach 1240ºC; 5,5 x 12 x 11,5 cm elk. Rechts: De Kariatiden van het derde millennium, 2001 en (rechts) Mijlpalen, 2002; steengoed; h. 220 cm en h. 100 cm.

“ Ik zoek naar een compositie; ik vind het mooi onder het werk door te kijken.”

Toen het ziekenhuis in Herentals 750 jaar bestond, inspireerde haar dat tot de vervaardiging van organen met daarop teksten die refereren aan de kwalen die de mens veelal door eigen gedrag veroorzaakt. Het hart, de maag, de lever, gepresenteerd in een met water gevulde glazen bokaal, waarbij het water als vergrootglas werkt. Dreigend bollen de namen van verschillende ziektes op: boulimia, anorexia.

En toen kwam die tentoonstelling waar ze aanvankelijk geen raad mee wist: kunst en wijn. Maar het was in haar eigen woonplaats en ja dan moet je wat. Nadat ze alles wat ze niet wilde – druiventrossen, ranken, bladeren, vaten, flessen – in haar hoofd de revue had laten passeren, besloot ze tot iets nieuws. Tot dusver had ze altijd in

32

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

steengoed gewerkt, nu koos ze voor een experiment met porselein. Ze ging uit van een afgietsel van een tros druiven.

In de vorm goot ze porselein en maakte zo pellen, schillen, in verschillende diktes, die zij weer bewerkte. Het leverde een hele serie ontdekkingen op. Ten eerste het lichtdoorlatende karakter van porselein. Eenzelfde bewerking van de pel verschilt naarmate het materiaal dikker is. Daarbij kwam de ontdekking van de braam die je krijgt als je het materiaal doorprikt. De combinatie van de mate van doorschijnendheid van het materiaal, de dikte en de bewerking opende een oneindig aantal mogelijkheden.

Schapenkaak Het gebruik van porselein bijvoorbeeld bleek ook precies goed om een afgietsel van een schapenkaak nieuw

leven te geven als onderdeel van een denkbeeldig insect, samengesteld uit een oorspronkelijk gedraaide en dus geometrische vorm en deze tere organische ‘vleugel’. Maar ook voor een ‘wieg’, een uit een gedraaide vorm gesneden segment, aan de binnenkant bekleed met een vel van fijn bewerkt porselein.

En dan de gaatjes. Het maakt dus uit hoe en waarmee je prikt of boort. De braam komt in het ene geval aan de achterkant, in het andere juist aan de voorkant. Wat ook verschil maakt is de dikte van de te doorboren wand. En de vochtigheid. Zeker bij steengoed luistert dat nauw.

In de spoelen of tollen combineert Reinhilde Van Grieken de strakke geometrische vorm van de draaitafel met het fijne kantwerk van haar gaatjes­ patronen. In de ‘zeeëgels’ lijken zowel

Reinhilde Van Grieken, The Wasp’s Nest (Prikkelnest), 2005; bone China porselein 1235ºC; l. 18 cm, h. 14 cm.

vorm als huid (gaatjesdecoratie) organisch.

De recente objecten, zoals Hartkloppingen en Verlegenheid, zijn gemaakt op de draaischijf, vervolgens vervormd, in elkaar gedrukt, versneden en daarna tot een spannende vorm gecomponeerd.

“Ik zoek naar een compositie; ik vind het mooi onder het werk door te kijken. Mij stoort het vaak dat keramisch werk log is; ik zoek altijd naar iets dat luchtig blijft, dat het de indruk geeft dat het niet te zwaar is. De onderkant van het werk is zo belangrijk!”

Bij deze werken gebruikt ze een rode onderglazuur, afgewerkt met een waslaag.

In tegenstelling met veel voorgaand werk dus een duidelijk gesloten vorm, de openheid komt van de vele richtingen die vanuit het object ingezet worden.

Op dit moment verkent Van Grieken nieuwe wegen. Parallel aan de tegenstelling van de open en de gesloten vorm speelt een andere tegenstelling, die het terrein van de keramiek nauw raakt. Wanneer is een vorm (een kopje bijvoorbeeld) zuiver functioneel, wanneer

wordt het een kunstobject? Waar liggen de wortels van de vervreemding? Zij zet twee vormen naast elkaar, de eerste herkenbaar en functioneel, de tweede gesloten en onbruikbaar. De herinnering van de vorm speelt een rol, de suggestie van de aangebrachte transfer eveneens.

Het is meer dan zomaar een idee. De vervaardiging stelt haar weer voor de nodige technische problemen. Ze bijt zich erin vast. Met genoegen.

Gevraagd naar de receptie van haar werk, toont ze de lijst tentoonstellingen. Na een start in België en Nederland exposeert zij de laatste jaren behoorlijk internationaal met Frankrijk (Vallauris 2006), Italië, Spanje en Duitsland. Het afgelopen jaar had zij bijna elke maand wel ergens een tentoonstelling. “Ik kan er nog steeds niet van leven”, meldt zij monter, “maar ik word er wel gelukkig van.”

Reinhilde Van Grieken, Wipstraat 7, B-2200 Herentals, t +32 (0)14224058. rvangrieken@gmail.com; www.reinhildevangrieken.be Reinhilde Van Grieken, De Kariatiden van het derde millennium, 2001; steengoed; h. 220 cm.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

33

De museumcollectie 6 Zeeuws Museum door teja van hoften

In de reeks artikelen die ik schrijf over musea die keramiek in hun collectie hebben, neemt het Zeeuws Museum een wat aparte plaats in. Het is geen kunstmuseum, maar een regionaal cultuurhistorisch museum met de Zeeuwse identiteit als hoofdthema. In het boek Zeeuws imago – in 2006 uitgegeven door het Zeeuws Museum naar aanleiding van een serie debatten over dit onderwerp en nog steeds in de museumwinkel verkrijgbaar – wordt het onderscheid gemaakt tussen het accepteren van een identiteit en het werken aan een imago. Dit impliceert een continu veranderingsproces en dat is ook waarin het Zeeuws Museum zich vooral onderscheidt van andere cultuurhistorische musea, de benadering van het museum zelf. Valentijn Byvanck, directeur van 2003 tot 2008, heeft theorieën die op de universiteit zijn ontwikkeld vertaald naar de museumwereld en ook gekeken hoe de commercie verleidingstechnieken gebruikt om publiek te verrassen en aandacht te trekken. Tegenwoordig heerst in de museumwereld niet meer de hiërarchie van top down, maar kennis wordt met elkaar gedeeld. Niet alleen het bewaren van het cultureel erfgoed is belangrijk, maar vooral ook het delen en beleven daarvan.

Het beleven De beleving van de bezoeker, maar ook beleven in de zin van het levend zijn van het museum zelf. Als je dingen te veel buiten het heden plaatst, lopen ze het gevaar vergeten te worden. Met de collectie als uitgangspunt wil het museum via hedendaagse kunstenaars een verbinding maken met de toekomst en op deze manier ook zelf cultuurproducent zijn. Dit gebeurt door kunstenaars en vormgevers opdrachten te geven om nieuw werk te maken waarbij de collectie van het museum als basis dient. Zo maakte Superflex, een Deens kunstenaarscollectief, bestaande uit Bjørnstjerne Reuter Christiansen (1969), Jakob Fenger (1968) en Rasmus Nielsen (1969) in 2009 aan de hand van een porseleinen VOC-vaas een televisieserie, een docudrama over de VOC-tijd en het begin van de grote rijkdom van Middelburg, waar de gekaapte porseleinen voorwerpen van het op de Portugezen buitgemaakte schip de St. Jago voor gigantische bedragen werden geveild. Onze helden waren eigenlijk ordinaire piraten. De televisieserie en de rekwisieten zijn door het Zeeuws Museum aangekocht en Superflex heeft de films zelf op het internet gezet, waarvan ze via het illegale Pirate Bay gratis zijn te downloaden.

Andere voorbeelden hoe er met de klederdrachten wordt omgegaan zijn de modeshows van studenten van diverse academies en de film van Paul (1943) en Menno de Nooijer (1967) Stripshow 1850 waarin een jongen en meisje in streekdracht elkaar uitkleden.

In gesprek met Marjan Ruiter, directeur van het Zeeuws Museum sinds juli 2009, wordt al snel duidelijk dat dit beleid van inspireren en faciliteren wordt voortgezet.

Op dit moment staan er enorme fossiele botten op hoge sokkels tentoongesteld als topkunst naast de kartonnen trofeeën van Maartje Korstanje (1982). Van 16 april tot en met 25 september 2011 komt Frank Bruggeman (1966) met zijn Botanical Pleasure samenwerken met de natuurhistorische collectie. Deze collectie is grotendeels bijeengebracht door leden van het in 1769 opgerichte Zeeuws Genootschap en bestaat onder meer uit schelpen, fossielen, gedroogde planten, opgezette dieren, houtmonsters en mineralen. Van de kunstenaars die in het Zeeuws Museum iets komen doen, wordt meestal werk aangekocht en zo blijft de collectie zich vernieuwen. Tevens is dit een middel om de collectie voor nieuwe doelgroepen te ontsluiten.

Het visuele

Porseleinkast, ingericht door Piet Dieleman. Foto teja van hoften.

34

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

De objecten worden door elkaar gepresenteerd, onafhankelijk van het keurslijf van chronologie of kennis. Het gaat om de verleiding, om esthetische, persoonlijke ervaringen. Bij de heropening van het museum in 2007 is de inrichting gedaan door kunstenaars.

Zo is bijvoorbeeld de porseleinkast samengesteld en ingericht door Piet Dieleman (1956). De kast heeft glazen schappen en in de achterwand zijn kleine spiegeltjes bevestigd, waardoor je de voorwerpen van alle kanten kunt bekijken. Sommige liggen op hun zij of ondersteboven. Bij andere vondsten, afkomstig uit zeewrakken, zijn de pokken en mosdierkolonies waarmee ze

Linksboven: Jan van Leeuwen, Ingesnoerde vaas, 1987; geglazuurd porselein; h. 27 cm, Ă˜ 11 cm. Collectie Provincie Zeeland, aankoop 1994. Foto Ivo Wennekes.

Rechtsboven: Beeldje van een parasitaire tweeling, Kanton, China ca. 1820; aardewerk, hout; h. 37 cm, b.13 cm. Instituut Collectie Nederland. Foto Ivo Wennekes.

Onder: Theepot met minnekozende Poseidon en Amphitrite, China 1740-1745; geglazuurd porselein; h. 12,6 cm, b. 18,5 cm. Instituut Collectie Nederland. Foto Ivo Wennekes.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

35

36

teja van hoften, Mater amabilis, 1993; aardewerk; h. 82 cm. Collectie Provincie Zeeland, aankoop 1994. Foto teja van hoften.

David Vandekop, Zeegezicht, 1983; gebakken klei, geverfd en geglazuurd, twee delen, aquarel op papier; 200 x 150 x 300 cm totaal; aankoop 1987. Foto David Vandekop

begroeid zijn niet verwijderd. Doordat alles niet in een oogopslag duidelijk is, kijk je beter en is de beleving van wat je ziet veel intensiever en worden het persoonlijke ontdekkingen. Zo zag ik opeens een schaduw van een grijpende hand onder het omgevallen hondje. Is dit opzettelijk zo gearrangeerd of enkel maar mijn verbeelding? Een feit is wel dat ik dit beeld nooit meer vergeet. Het museum wil vragen stellen in plaats van overal een antwoord op te hebben. Eerst komt het voelen, dan pas het weten. Je ogen zwerven van het een naar het ander en net toen ik het (kendi)olifantje in de porseleinkast had ontdekt, hoorde ik een schoteltje op een harde ondergrond kletteren en uiteindelijk ook in scherven vallen. Het is geen museum om weg te mijmeren. Je moet alert blijven. En dat is ook precies wat het Zeeuws Museum voorstaat. Geen grote informatieborden die de bezoeker aan de hand nemen. Je wordt allereerst aangesproken op je eigen ervaringen. Als je echt iets wilt weten over een bepaald onderwerp zijn daar andere kanalen voor zoals internet of boeken. Daarvoor hoef je niet naar een museum.

Door zijn schatten onderscheidt het museum zich van andere plekken. Hier kan je deze in het echt zien. Vaak leidt alle tekstuele informatie je alleen maar af van wat je nu werkelijk gezien hebt.

Kunst spreekt voor zich, maar gebruiksvoorwerpen ontlenen hun waarde ook aan de context. Waarvoor zijn ze gemaakt? Door wie en in welke cultuur en hoe worden ze gebruikt? Degene die achtergrondinformatie zoekt, kan die vinden door subtiel opgestelde touchscreens of via de QR codes. Met een smartphone gefotografeerd brengen ze je direct op de website van het Zeeuws

Museum en word je via filmpjes en tekst verder geĂŻnformeerd. In het museumcafĂŠ zijn oudere filmpjes van het Zeeuws Museum te zien, die niet op de website staan, zoals de reeks van 26 televisieuitzendingen Wonderkamers die in samenwerking met Omroep Zeeland in 2005 -2006 zijn gemaakt in de tijd dat het museum gesloten was wegens de verbouwing. Misschien voelt de een zich een beetje verdwaald in deze vrijheid, een ander waant zich juist een ware ontdekkingsreiziger, dwalend door alle periodes van de rijke Zeeuwse geschiedenis.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

De wonderkamers Op een schemerige geheimzinnige zolder staan drie reusachtige containers van grof blank hout, refererend aan schatkisten of grote reiskisten. Als je langs het canvas naar binnen gaat dwalen je ogen van schelpen naar mocassins van de Zwartvoet Indianen. Kleding en gebruiksvoorwerpen die de Middelburgse burgemeesterszoon Meinard Sprenger in de 19e eeuw heeft verzameld toen hij zich gedurende ongeveer tien jaar als cowboy in Noord-Amerika vestigde. Van onduidelijke waterbeestjes op sterk water tot opgezette vogels of het prachtige aardewerk beeldje van de parasitaire tweeling. Vanaf het eind van de 16e eeuw werden voor het eerst menselijke wonderen zoals reuzen, dwergen en Siamese tweelingen op de kermis getoond. Ook parasitaire tweelingen, waarbij uit een menselijk lichaam een deel van een tweede lichaam groeit, vond men erg interessant. De afbeelding is van een 18-jarige jongen, die in 1820 in Kanton (China) leefde. Ook ontdek ik tussen

alle naturalia keramiek uit de prehistorie en de Romeinse tijd en pre-Columbiaanse vazen.

De keramiekcollectie De keramiekcollectie bestaat voor circa 2000 stukken Oosters porselein en Delfts aardewerk uit de verzameling, die de Zeeuwse antiquair Willem Hendrik Bal (1880-1962) in 1959 aan de Nederlandse Staat heeft geschonken op voorwaarde dat de collectie in een Zeeuws museum te zien zou zijn. Bij een rondleiding in het depot door Yvette Lardinois, medewerker communicatie en marketing, is er veel keramiek uit deze tijd te zien zoals de oranjebordjes uit 1890 en de poppenhuisvaasjes. Deze waren als echte pronkstukken niet bedoeld om mee te spelen.

Eigentijdse keramiek is er nauwelijks en wat ervan in de collectie zit is niet verzameld door het museum zelf, maar tussen 1975 en 2005 aangekocht door de provincie Zeeland en in beheer gegeven bij het museum. Goed vertegenwoordigd is Jan van Leeuwen (1943-1992) een Middelburgse keramist die zowel gebruiksgoed maakte, van stoer draaiwerk tot kleurige decoratieve vormen van de tijd dat hij deel uitmaakte van de kunstenaarsgroep Cheops, als figuratieve beelden en abstracte objecten. Zijn veelzijdigheid is ook duidelijk als je ziet hoe hij met alle keramische technieken experimenteerde.

Van beeldhouwer David Vandekop (1937-1994) zijn een paar prachtige samengestelde beelden, waarin expressief geboetseerde keramische onderdelen vaak gecombineerd zijn met tere aquarellen of delen in hout, in de collectie opgenomen. Verder zijn er een enkel beeld van Jan Haas (1941) en een paar door Ben Sleeuwenhoek (1951) beschilderde schalen. En natuurlijk een serie mooie porseleinen schalen en dekselpotten van Leen Quist (1942) met een subtiele lineaire decoratie. Het was een rare gewaarwording toen ik mijn hand op een van mijn eigen werken neerlegde en door de depotbeheerder op de vingers werd getikt. Hij moest eens weten hoe lang ik het beeld in mijn handen heb gehad om te polijsten.

Ook zie ik een door kussens ondersteunde groep keramische werken van Bas van Beek (1974) archaïsche vormen met eigentijdse afbeeldingen van het kunstenaarscollectief Antistrot, onlangs aangekocht uit de tentoonstelling Lievelingen.

Kop en schotel, Engeland 1800-1850; geglazuurd aardewerk; kop h. 8 cm, Ø 8 cm; schotel h. 5 cm, Ø 13,3 cm. Instituut Collectie Nederland. Foto Ivo Wennekes

Bord ter herinnering aan de terugkeer van stadhouder Willem V, 1775-1800; aardewerk; h. 2,7 cm, Ø 25 cm. Collectie Zeeuws Genootschap. Foto Ivo Wennekes.

Toekomst De keramiekcollectie is een belangrijke poot van de collectie van het Zeeuws Museum en zal daarom met regelmaat terugkeren. Ook in het kader van de opdrachten aan kunstenaars om de verzameling als uitgangspunt te nemen door er met eigen werk op te reflecteren. Dit hoeft niet direct tot nieuwe keramiekaankopen te leiden. Denk bijvoorbeeld maar aan de filmserie Porcelain Pirates van Superflex. Maar andersom sluit men ook niet uit dat een keramisch kunstenaar iets doet met een ander deel van de collectie.

Zeeuws Museum, Abdij (plein), NL-4331 BK Middelburg, tel +31 (0)118-653000. Open: dinsdag t/m zondag 11.00-17.00 uur. www.zeeuwsmuseum.nl Leen Quist, Cilinderdoos, 1992; porselein; h. 16 cm, Ø 14,5 cm. Collectie Provincie Zeeland, aankoop 1991. Foto Ivo Wennekes K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

37

Meindert van der Veen, 2010.

Meindert van der Veen: uitdagingen in klei door Cor Knoester foto’s Meindert van der Veen

Meindert van der Veen maakt nooit keramiek in series. En opdrachten neemt hij zelden aan. Zijn beste motivatie ervaart hij wanneer er een uitdaging ligt in het object dat hij voor ogen heeft, zowel in de vormgeving als de daarvoor meest geschikte werkwijze. “Laat mij dan maar rustig mijn gang gaan en zet mij niet gevangen”, zegt hij er zelf van.

Een kwart eeuw werkt Meindert van der Veen (Leek, 1948) nu met klei. Zijn aanvankelijke belangstelling voor het ruimtelijk vormen groeide uit tot ‘een hobby met klei’. Op de School voor Handenarbeid in Groningen leerde hij vervolgens van Johan Broekema (1943) het werken op de draaischijf en een perfecte afwerking. “Kenners kunnen in mijn werk nog steeds de invloed van Broekema herkennen.”

Open atelier Van der Veen ging vervolgens naast zijn werk als verpleegkundige ook als keramist aan de slag. Hij volgde regelmatig lessen of workshops bij diverse keramisten en ontwikkelde zich verder als

autodidact. Na enkele jaren ‘klei-ervaring’ in Creatief Centrum ’t Speelwerk in Kampen neemt hij sinds 1997 deel aan het keramisch open atelier van Educatief Centrum Quintus in diezelfde stad.

Wekelijks zijn gemiddeld acht keramisten daar aan het werk en bespreken elkaars werk. “Dat is bijzonder leerzaam. We zien elkaars ontwikkelingen, stimuleren elkaar en we staan open voor opbouwende kritiek. Een keer in de drie weken worden we door een beeldend kunstenaar begeleid om de voortgang in ons werk te bevorderen. Daarbij helpt een ‘andere kijk’ van iemand buiten de kring.”

Meindert ervaart dat als een voortdurend groeiproces, vooral ook omdat hij op die manier soms nieuwe wegen durft in te slaan.

“Zo’n uitdaging ga ik dan met volle inzet aan!” Zijn verpleegkundige werk is inmiddels beëindigd. Bij zijn keramisch werk verdeelt hij zijn werkzaamheden tussen zijn eigen atelier en het open atelier. Thuis kan hij rustig experimenteren en nieuwe uitdagingen proberen vorm te geven; dit kan vaak een tijdrovende bezigheid zijn. Tijdens het open atelier werkt hij daaraan verder en neemt deel aan de bespreking. Hierbij volgt hij ‘zijn eigen weg’, waardoor zijn werk persoonlijk en herkenbaar blijft. Aanvankelijk bestond zijn werk vooral uit gedraaide unica: schalen, vaasvormen en potten, meestal met een deksel. De laatste jaren is hij ook bezig met sculpturen, beelden en werk gevormd uit plakken of met mallen. En ’s zomers experimenteert hij buiten met diverse stooktechnieken.

Kenmerkend is de strakheid in de vormgeving van zijn werk. ”De buitenkant mag best ruw aanvoelen, maar moet wel in lijn zijn met het gehele ontwerp.” Vooraf weet Meindert van der Veen bij benadering welke hoofdvorm een nieuw werk moet krijgen. Soms voegt hij daarin verschillende basisvormen samen. Soms tekent hij slechts enkele lijnen hiervan op papier. De detaillering volgt tijdens het werken met de klei. “De geplande vorm pas ik soms wat aan om het geheel mooier, spannender of beter toepasbaar te maken. Ik vind het belangrijk dat mede door de keramiek de wereld verfraaid wordt. Dat aspect spreekt mij persoonlijk ook het meest aan bij het bezoeken van tentoonstellingen van anderen.”

Introductie van kleur “Al geruime tijd wilde ik iets met kleuren doen, maar zocht ik naar een manier waarop dat iets zou toevoegen aan mijn keramiek”.

Zijn bewondering voor de toepassing van kleuren in het werk van bijvoorbeeld de schilder Piet Mondriaan (1872-1944) speelde een rol in een periode van experimenteren op papier. Het toepassen van gekleurde vlakken en strepen ontwikkelde zich langzamerhand tot een geheel van veelkleurigheid dat er vrolijk uitziet zonder bont te worden. “De strepen en vlakken zijn in de loop van het aanloopproces steeds verfijnder en nauwkeuriger geworden.”

Van zijn recente werk wordt een vaasvorm in stukjes klei met de hand opgebouwd en glad afgewerkt. Na de biscuitstook op 960°C tamponeert Meindert met een sponsje zacht groen/gele Meindert van der Veen, Vaasvorm, 2009; handgevormd met kleurpigmenten binnen tekening, geglazuurd met transparant glazuur; 40 x 30 cm.

38

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

Meindert van der Veen, Vaasvorm, 2010; handgevormd met kleurpigmenten binnen ingekraste figuren, geglazuurd met transparant glazuur; 63 x 29 x 29 cm.

Meindert van der Veen, Vaasvorm, 2010; handgevormd met kleurpigmenten binnen tekening, geglazuurd met transparant glazuur; 60 x 29 x 29 cm.

kleurpigmenten op het object, waardoor de huid niet glad is maar een gewolkt patroon te zien geeft. Daarna wordt op verschillende hoogten van het object een vooraf ontworpen band met gekleurde vlakjes met potlood getekend. De op papier genummerde kleuren worden vervolgens in een regelmatig patroon met een fijn kwastje in kleurpigmenten aangebracht in de daarvoor bestemde vakjes.

Tenslotte krijgt het object een transparante glazuur en volgt de stook op 1220°C. Het samenvoegen van verschillende basismodellen is te zien in zijn als ‘meerpaal’ ogende object. De ‘paal’ bestaat uit een doosvorm die gevormd is uit plakken klei. In leerharde toestand is het deksel eruit gesneden. De zittende figuren zijn apart gevormd en passend op het deksel gemaakt. De diverse onderdelen worden nu apart biscuit gestookt. Vervolgens is de doosvorm met een engobe gespoten en de figuren hebben een bronsglazuur gekregen. Na het plaatsen van de zittende figuren op de ‘meerpaal’ volgt de glazuurstook op 1220°C. “Klei is een heerlijk materiaal om mee te werken, maar heeft wel ‘een eigen wil’, dat de mogelijke toepassingen begrenst. De uitdaging om die grenzen af te tasten en zo mogelijk te verleggen blijf ik boeiend vinden.”

Meindert volgt momenteel een tweede cursus glasfusion. “Misschien kan ik in de toekomst in mijn werk glas en keramiek samenvoegen op een manier waarop beide materialen elkaar versterken.” Belangstellenden zullen zijn werk op diverse markten en tentoonstellingen zeker volgen!

Meindert van der Veen, Sculptuur, 2008; vervormde kleiplaten met ruw zwart pigment en goudluster randjes; 58 x 15 cm.

Meindert van der Veen, Schaal, 2009; handgevormd met kleurpigmenten binnen tekening, geglazuurd met transparant glazuur; h 12 cm, Ø 36 cm.

Meindert van der Veen, Fonteinkruid 198, NL-8265 LJ Kampen, t +31 (0)38-3328720. veen2405@hotmail.com; www.meindertvanderveenkeramiek.nl

k

e R a M i e k

2|

a p r i l

2011

39

Marian Timmer

De vrolijke menagerie van Marian Timmer door Paul Kuyer en Guus Schipperheijn foto’s Marian Timmer

Marian Timmer-Funneman werd in 1949 op Java geboren in een Nederlands-Zweedse familie die al enkele generaties in het voormalig Nederlands-Indië woonde. Kort daarop kreeg haar

vader een betrekking op een rubberfabriek in de binnenlanden van Sumatra en op haar 7de vestigde het gezin zich in Nederland. De vroege ontmoeting met de indrukwekkende natuur in Indonesië zal mede de oorzaak zijn van haar liefde voor de natuur en voor dieren die zij van jongs af aan koestert. Nu woont zij op een verbouwde boerderij onder meer omgeven door dieren: vier

Linksboven: Marian Timmer, Ganzen, 2008; paperklei, witte engobe met zink, poot en snavels verschillende claybrightkleuren, gestookt op 1050ºC; h. 20 cm, Ø 35 cm. Rechtsboven: Leguaan, 2010; steengoed, geglazuurd met kwastglazuur, gestookt op 1250ºC; h. 25 cm, b. 40 cm. Linksonder: Olifanten, 2010; papierklei, glazuren, gestookt op 1250ºC; h. 35 cm, Ø 35 cm. Rechtsonder: Geiten, 2011; papierklei, gemengd met diverse glazuren, gestookt op 1250ºC; h. 45 cm, b. 35 cm.

40

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

katten, een hond, volières met vogels, kippen, eenden, enkele paarden en 28 schildpadden in een vijver. De katten en de schildpadden zijn krijgertjes, vele door milde gevers over haar hek gezet. Opvallend is dat de hond en de katten uitzonderlijk sociaal zijn. Wat is het equivalent van ‘groene vingers’ als het gaat om invloed op dieren?

Lachende dieren Timmer ging tuinarchitectuur studeren en maakte tijdens een stage in Wales haar eerste rit op een paard. Hieruit ontsproot een levenslange liefde. Zij besloot instructeur voor paardendressuur te worden en trotseerde alle pogingen om haar van dit voornemen af te brengen. In 1961 behaalde zij het certificaat. Zij rijdt dagelijks paard, geeft dressuurlessen en doet mee aan wedstrijden.

Daarnaast was creatief bezig zijn een belangrijk aspect in haar leven. Zij maakte driedimensionale wandkleden, schilderde en begon zo’n 14 jaar gelden te experimenteren met klei. Omdat zij toen dicht bij Gouda woonde, liet zij zich in 2000 inschrijven op het SBB en al gauw “brak het los. Ik was niet meer van klei te scheiden.” In 2004 studeerde zij af, begon een loopbaan als keramisch kunstenaar en volgde nog enige extra leerjaren. In betrekkelijk korte tijd is onder haar handen een grote menagerie gegroeid van tientallen diersoorten. Het zijn blije, soms zelfs lachende dieren. Het werk had van meet af aan succes. Bewijs: Timmer won in 2007, 2008, 2009 en 2010 de publieksprijs van de Goudse Keramiekdagen, een uitzonderlijke prestatie. Zij relativeert die enigszins: “Die prijzen heb ik waarschijnlijk te danken aan het feit dat het werk lichtvoetig en toegankelijk is. Het is laagdrempelig, maar zo zit het nu eenmaal in mij. Ik heb eens getracht een ‘heel boos’ dier te maken waarvan de mensen niet zouden zeggen dat het vrolijk kijkt. Maar dat mislukte. Wat er in zit komt er nu eenmaal uit.”

Marian Timmer, Ezels, 2009; papierklei, glazuurstook op 1250ºC; h. 20 cm, b. 25 cm.

Marian Timmer, Longhorn koeien, 2010; papierklei, vier verschillende bruine glazuren over elkaar, gestookt op 1250ºC; h. 20 cm, b. 30 cm.

Groepen Naast haar liefde voor paarden en die voor klei, houdt Timmer veel van reizen. De neerslag van haar verblijf in de vele gebieden die zij bezocht, ligt in haar werk: de dieren die zij daar observeerde. Zo zag zij onder meer op de Galapagoseilanden haar pinguïns en Jan van Genten, haar Indische karbouwen en leguanen op Bonaire en Curaçao, in Afrika olifanten, buffels en stokstaartjes, in Jordanië haar dromedarissen en, een zeldzaamheid in haar oeuvre, in China een bespannen karretje. Het woord ‘haar’ in de vorige zin is bewust gebruikt.

Al Timmers dieren zijn niet naar het leven getekend, niet naar foto’s of illustraties uit boeken. Zij geeft een dier weer zoals het na een ontmoeting voortleeft in haar gedachten. Het is haar eigen dier geworden. Een gebeurtenis uit 2006 maakte dat haar dierenimpressies een ander karakter kregen. Op een Friese kwelder – een begroeide buitendijkse landaanwas die slechts bij zeer hoog water onder komt te staan – werden in de nacht van 31 oktober 227 paarden ingesloten door het extreem stijgende water.

Zij durfden hun eilandje niet te verlaten. Dankzij een spectaculaire

Marian Timmer, Dromedarissen, 2009; papierklei, kleden van plakken met stempels uit India met claybrightkleuren, glazuur, gestookt op 1250ºC; h. 35 cm, l. 45 cm.

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

41

Marian Timmer: “Ik was niet meer van klei te scheiden” reddingsactie slaagde een groepje ruiters erin de doodsbange dieren weer het water in te drijven en naar het vasteland te leiden.

Hierbij kwamen er 26 om door verdrinking, onderkoeling en longontsteking. De foto’s van de voor hun leven zwemmende paarden tonen een indrukwekkende eenheid van paardenlijven.

Harry Mulisch (toen 79) zei over de reddingsactie: “Dit is mooier dan Shakespeare”. Een foto van de achter de begeleiders aan zwemmende kudde hing boven zijn bed (zie de beelden bij Wikipedia). Ook Marian Timmer was diep onder de indruk van de beelden. Vanaf die tijd maakt zij vooral groepen dieren, waarvan de lichamen met elkaar vergroeid zijn (meestal) tot een robuust geheel, op een woud van poten. Een mathematisch aangelegde beschouwer verweet haar eens dat bij de groepen vierpotigen het aantal poten niet vier maal zoveel is als het aantal koppen.

Timmer: “Dat kan natuurlijk niet. Als ik het exacte aantal poten weergeef dan staat er onder het beeld een bijna massieve zuil.”

Door haar werkwijze wint een beeld aan zeggingskracht. Zo’n homogene groep dieren vertoont een sterke dynamiek. Vanuit een ander perspectief krijgt het door het spel van halzen en koppen een ander ritme en een andere speling van het licht. Van boven af gezien versterkt bij dieren in beweging de plaatsing van de koppen de indruk van vitaliteit en snelheid.

Marian Timmer, Pinguïns, 2009; papierklei, rakustook; h. 30 cm, Ø 30 cm.

en geen uitbundige imponeerkleuren vertonen. Het werk is ‘vrij monochroom’ met een enkel kleuraccent (rood) of sporen van wit.

Dat laatste doet zij met magnesium, gemengd met transparant glazuur wat het effect van krimpglazuur geeft. Met haar vrolijke menagerie heeft Marian Timmer in de relatief korte tijd dat zij als keramisch kunstenaar actief is, velen bekoord, zoals onder meer blijkt uit de reacties van het publiek tijdens de Goudse Keramiekdagen. Ook op het gebied van keramische dieren heeft zij groene vingers of hoe dat ook moge heten.

Werk van Marian Timmer is te zien:

Sobere kleuren

• Kunstkick Woerden, Fransesteeg, 3441 CW Woerden. Open: vrijdag

Timmer bouwt haar objecten hol op en boetseert kleinere onderdelen, zoals oortjes en manen, er vervolgens op. Een enkele maal maakt zij een werk uit plakken. Zij maakt haar glazuur zelf en werkt veel met matte glazuren. Glansglazuur past zij voornamelijk toe om accenten te leggen op delen die het beeld diepte en levendigheid moeten geven. Sobere kleuren hebben haar voorkeur: zwart, bruin, blauw. Dat komt mede doordat haar hoefdieren en andere leden van de fauna over het algemeen die kleuren hebben

14.00-17.00 uur en 18.30-21.00 uur, zaterdag en zondag 14.00-17.00 uur.

Tot en met 8 mei 2011.

• Goudse Keramiek Dagen, Markt rond het stadhuis, Gouda. Donderdag 2 en vrijdag 3 juni 2011.

• Open Atelier Route Krimpenerwaard, Atelier Marian Timmer, Kerkweg 106, 2825 NA Berkwoude (gemeente Bergambacht, ZH). Zondag 12 en maandag 13 juni 2011, 11.00-17.00 uur. marian@mariantimmerkeramiek.nl; www.mariantimmerkeramiek.nl

Mini’s In deze rubriek kunnen kleine niet-commerciële adver­tenties worden op­ge­ nomen, met een maximum van twee maal per jaar voor een adver­­­tentie met dezelfde strek­king. Opgave Mini’s bij Indra Kamerling-Schakelaar, Van Beuningenlaan 22a, NL-3953 BR Maarsbergen. t +31(0)343-444469.

E-mail: xkeramiek@ziggo.nl De uitgever van dit blad heeft geen bemoeienis met de inhoud van de advertenties en de kwaliteit van het gebodene. Voor com­­­mercieel adver­teren: tijdelijk per e-mail xkeramiek@ziggo.nl. Opgave voor 10 april.

Tarieven per 9 regels: Cursusaanbod: per regel meer: Te koop aangeboden/gevraagd: per regel meer:

42

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

NVK-LEDEN ¤ 11,35 ¤ 0,90 gratis ¤ 1,80

NIET-LEDEN ¤ 22,70 ¤ 1,80 ¤ 11,35 ¤ 1,80

Cursussen

Aangeboden

Keramiek Atelier Patty Schilder in Amsterdam, op mooie locatie in fijn, ruim atelier (120 m²). Vrije werkplaatsen, workshops raku stoken en keramiekcursussen. Exposities en workshop mogelijkheden.

Gastdocenten: Joop Haring, mallen maken voor klei en brons, Yuliana Taranova (zelf) portret boetseren op ware grootte. Voor meer info: bel of mail Patty Schilder, t +31 (0)20-6189006 / +31 (0)6-41143788, keramiek@pattyschilder.nl; www.pattyschilder.nl

Te koop aangeboden: pyroclaaf 300/14, 1400 C, E 3.000. SHIMPO, elektrische draaischijf, Ø 40 cm, E 450.

Gipstafel-stalenframe 70x70x70 cm, E 50. JUMBO, roderveld kleiwals, E 450. Schopschijf-Beekwilder, Ø 30 cm, E 100. Weegschaal-Reyers&Zn tot mgr. nauwkeurig, E 150. Ovenplaten/ stapelmateriaal, E 200. Grondstoffen, E 200. Totaal: E 4.600, alles in één koop dan 10% korting!

Nico Godart, t +31 (0)529-431919 ; e-mail: nigo37@planet.nl

Keramiek Agenda

AMERSFOORT Kerámevo Langegracht 14 t +31 (0)33-2582878 www.keramevo.nl Open: wo t/m za 11-17.30 uur, za 11-17 uur, 3e zo v.d. maand 14-17 uur 1 t/m 30 april: gast op tafel is Sylvia Bauw permanent: o.a. Lilian Wiebier, Wekie Bos, Shirley Weiffenbach en Margreet Wierda

AMSTERDAM European Makers Gallery Spiegelgracht 2A t +31 (0)20-6223088 www.europeanmakers.nl Open: do t/m za 12-17 uur en op afspraak permanente expositie met werk van Europese kunstenaars Uitgelicht: Mette Maya Gregersen(DK) Galerie ArtOlive Cultuurpark, Westergasfabriek Polonceaukade 17 t +31 (0)20-6758504 www.galerie.nl Open: ma t/m vr 11-17 uur, zo 13-17 uur permanent: o.a. keramiek

2 t/m 16 april: Astrid de Rie, Sasja Bork, Anthony Louwers, Cécile ter Borgh, Pieter Berbers en Ingrid Meis.

Cor Dam, Christian Wisse, Teja van Hoften, Wilma Bosland, Netty van den Heuvel, Anita Manshanden en Jeroen Bechtold

DEDEMSVAART

DEVENTER

De Boerenschuur in de Tuinen van Mien Ruys Moerheimstraat 84 www.mienruys.nl Open: di t/m za 10-17 uur, zo 12-17 uur 1 april t/m 1 juli: Paradijsvogels en andere gevederde vrienden O.a. keramiek van Keramiek@venture

Loes & Reinier International Ceramics Korte Assenstraat 15 t +31 (0)570-613004 www.loes-reinier.com Open: wo t/m vr 11-18 uur, za 11-17 uur, 1e zo v.d. maand 12-17 uur t/m 3 april: Sonngard Marcks en Pascal Geoffroy t/m 16 april: Marion Askjaer 17 t/m 30 april: galerie gesloten 1 t/m 28 mei: Marion Askjaer

DELFT Galerie Terra Delft Nieuwstraat 7 t +31 (0)15-2147072 www.terra-delft.nl Open: di t/m vr 11-18 uur, za 11-17 uur t/m 16 april: Henk Wolvers 23 april t/m 4 juni: Brandpunt Terra Keramiek­ festival, georganiseerd door Galerie Terra Delft i.v.m.

25-jarig bestaan. Op diverse locaties in Delft: Het Prinsenhof De Oude Kerk Museum Tétar van Elven Galerie Terra Delft

Ard de Graaf

Galerie de Stoker Witte de Withstraat 124 t +31 (0)20-6123293 www.destoker.nl Open: vr + za 11-17 uur en op afspraak t/m 23 april: 20 jaar De Stoker o.a. keramiek

Hofstede Galerie Lijn 3 Provincialeweg 1 t +31 (0)113-850609 www.galerielijn3.nl Open: do t/m zo 11-17 uur en op afspraak permanent: Jan Cupido

Marion Askjaer

Alligt De Vliet 8 t +31 (0)321-337838 Open: ma t/m vr 9-17 uur en op afspraak permanent: Kitty Korver/ KIKO Martin McWilliam

EPE

Kunst- en cultuurcentrum Kadmium Koornmarkt 48F t +31 (0)15-2130965 www.kadmium.nl Open: do t/m zo 12-17 uur 21 april t/m 29 mei: Kwetsbaar maar robuust.

Satellietprogramma van “Brandpunt Terra”.

Kunst-galerie en Beeldentuin Oudenhoven Rietberglaan 12 t +31 (0)57-8641493 www.oudenhoven.nl permanent: Paz Sanz Fle

Kunstbureau Albion Putti (op locatie) Toegangsgebouw Remonstrantse kerk Coehoornsingel 14 t +31 (0)50-8501707 www.albionputti.nl Open: ma t/m vr 9-16.30 uur 4 april t/m 27 mei: Cecil Kemperink

Kunstbureau Albion Putti (op locatie) Universiteitsmuseum Groningen Oude Kijk in ’t Jatstraat 7a t +31 (0)50-8501707 www.albionputti.nl Open: di t/m zo 13-17 uur t/m 29 april: Pete Silverstein

GOUDA MuseumgoudA Achter de kerk 14 t +31 (0)182-331000 www.museumgouda.nl Open: di t/m vr 11-17 uur, za + zo 12-17 uur t/m 3 april: Collectie Spijker. Nederlandse keramiek vanaf de Jugendstil tot 2000

Christiaan Wisse

Het Kunstbedrijf Raadhuisstraat 56a t +31 (0)23-5474499 Open: wo t/m za 13-17.30 uur 11 mei t/m 4 juni: Hanneke Bruijnjé

Paz Sans Fle

Herman Muys

HORST Galerie Irok Meldersloseweg 6 t +31 (0)77-3984596 www.irok.nl Open: di t/m vr 9.30-12 uur en 13-17.30 uur, za + zo 13-16 uur t/m 24 april: Paz Sanz Fle

LAGE ZWALUWE Galerie en Beeldentuin ’t Onderhuis Flierstraat 81 d t +31 (0)168-482813 Open: wo t/m za 13-17 uur, elke 2e en 3e zo v.d. maand 13-17 uur en op afspraak t/m 10 april: Marjo Claessen 24 april t/m 4 juni: Carla Rovers en Sonja van Dijk

HEEMSTEDE

’S-HERTOGENBOSCH Galerie Libbe Venema Hogeweg 2a t +31 (0)20-6922215 Open: wo t/m vr 13-18 uur, za 13-19 uur en op afspraak

16 t/m 25 april: Reflectie Expositie van internationale keramisten. En in eigen stand nieuw werk van o.a.

Peter Hiemstra, Monique Muylaert en Herman Muys

GRONINGEN

Cecil Kemperink

DRONTEN

Galerie Petit N.Z. Voorburgwal 270 t +31 (0)20-6388455 www.galeriepetit.nl Open: di t/m za 12-17 uur t/m 9 april: Ard de Graaf

GEERSDIJK

Galerie Bianca Landgraaf op de Art & Antiques Fair Brabanthallen ’s-Hertogenbosch

Sonja van Dijk

LEEUWARDEN Keramiekmuseum Princessehof Grote Kerkstraat 11 t +31 (0)58-2948958 www.princessehof.nl Open: di t/m zo 11-17 uur t/m 3 april: Armando t/m 3 april: Kakiemon t/m 8 mei: Liefde en Hebzucht #6

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

43

De redactie is niet verantwoordelijk voor on­juiste vermelding van gegevens. Het is raad­zaam de galerie of het museum dat u wilt bezoeken te bellen. Beeldmateriaal wordt uit­­­sluitend retour­gezonden bij insluiting van een aan uzelf geadresseerde en gefran­keer­de enveloppe. Opgave tentoonstellingen vóór 10 april sturen naar Indra Kamerling-Schakelaar, Van Beuningenlaan 22a, NL-3953 BR Maarsbergen. t +31(0)343-444469. E-mail: xkeramiek@ziggo.nl

LEIDEN

OOSTVOORNE

Galerie Zône Nieuwstraat 17b t +31 (0)71-5126307 www.galeriezone.nl Open: wo t/m vr 12-18 uur, za 10-17 uur, zo 13-17 uur permanent: Jolanda Verdegaal, Annika Delfos en Marianne Hensel

Atelier Imago Orchislaan 6 t +31 (0)181-484182 www.atelierimago.nl Open: op afspraak permanent: Kobi van der Kooi

MAURIK

Atelier Frederik’s Hoeve Molendijk 94 t +31 (0)181-320225 Open: za 10-16 uur en op afspraak permanent: Ada AndreaeHelder

Pottenbakkerij de Vogelpot Molenstraat 1 t +31 (0)344-693227 www.devogelpot.nl Open: za + zo 10-17 uur 16 en 17 april: open dag, met werk van Willibrord Börger, Heike Rabe, Ellen Rijsdorp, Judit Radl en Frauke Abel

NEEDE Galerie Needien Bremstraat 34 t +31 (0)545-292465 Open: vr t/m zo 14-17 uur t/m 7 mei: Hanneke Bruijnjé

OUDENHOORN

PEIZE De Paardestal Hooghaar 1 t +31 (0)50-5032003 www.paardestal.de Open: vr + za 10-17 uur en op afspraak

t/m 25 juni: Uit de klei getrokken. Nonette Determeijer, Anneke Harting, Margreet Huisman, Martijn de Meijer, Grietje Nieuwhof, Geke Prins

NIEUWKOOP

PURMEREND

’t Reghthuys Reghthuysplein 1 www.reghthuys-nieuwkoop.nl Open: za 10-16 uur, zo 12-16 uur 9 t/m 25 april: Hélène van Dongen

Kerkhofgalerie Overweersepolderdijk t +31 (0)299-434307 / +31 (0)6-45063545 www.anneliespont.nl Open: za + zo 14-17 uur en op afspraak 17 april t/m 19 juni: Annelies Pont

NIJMEGEN Keramisch atelier Toon Thijs Krayenhofflaan 45 t +31 (0)24-3778832 www.toonthijs-keramiek.com Open: do + vr 14-17 uur, za 10-17 uur en op afspraak permanent: Toon Thijs en vele anderen

44

K

e r a m i e k

2|

a p r i l

2011

ROTTERDAM Galerie Thyade Kleine Beer 17 (Alexandrium I) t +31 (0)10-4506362 www.thyade.nl Open: di t/m do 10.30-17.30 uur, vr 10.30-21 uur, za 10-17 uur en 1e zo v.d. maand 12-17 uur permanent diverse keramisten 7 mei t/m 11 juni: Colja de Roo, Henk Bloks, Ank van der Wel, Ank van der Kwaak Heksenvuur Nieuwe Crooswijkseweg 50a www.heksenvuur.nl Open: op afspraak permanent Heike Rabe Theemaas Kareldoormanstraat 469 t +31 (0)10-4111213 www.theemaas.nl Open: di t/m za 9-17.30 uur, zo 12-17 uur t/m 9 april: Ard de Graaf 10 april t/m 21 mei: Frank Schillo 22 mei t/m 2 juli: Jan van den Bosch

Grietje Nieuwenhof

Hanneke Bruinjé

In de Pottery: wadden­ keramiek en urnen + graftekens permanent: Linda Bouter en Tiny Bouter-Snijders

SCHIMMERT Keramiekgalerie De Kunstwinkel Hoofdstraat 65 t +31 (0)45-4042206 Open: wo + zo 12-18 uur en op afspraak t/m 25 april: o.a. werk van Edith Madou, Lucie en Janine Berben, Öcsi en Sandor Sinko, Nicole, Nina en Maarten van Osta, Floor en Léon Sporck

Galerie ’t Spint Tineke van Gils Rijksstraatweg 16 t +31 (0)15-3808191 www.tinekevangils.com Open: wo, za, zo 13-17 uur t/m 5 juni: Made in China Blanc de Chine theepotten: Tineke van Gils. Door­lopende film Artist in Residence tussen Drakenovens in Z-O China

TEGELEN Keramiekcentrum Tiendschuur Kasteellaan 8 t +31 (0)77-3260213 www.tiendschuur.net Open: di t/m za 14-17 uur, zo 11-17 uur t/m 20 februari: Spelen met vuur. Wim Hos & Siegfried Gorinskat

www.hetouderaadhuisvan warmond.nl Open: wo t/m vr 15-17 uur, za 11-17 uur en zo 13-17 uur t/m 10 april: Anne Hilkens Galerie De Pomp Dorpsstraat 38 t +31 (0)71-3011109 Open: wo t/m vr 15-17 uur, za + zo 13-17 uur In ’t Keldertje: t/m 30 juni: Stefan Sluiter

WORKUM Galerie Ada Stel It Sùd 32 t +31 (0)515-579193 www.adastel.nl Open: do t/m za 13-17 uur t/m 31 oktober: Sjer Jacobs

WIJCHEN TEXEL De Cocksdorp Eiland Galerij, Postweg 72 t +31 (0)222-311214 www.eilandgalerij.nl permanent: Kerstin Edelmann Oosterend Blazerstraat 4 t +31 (0)222-318879 permanent: Nesrin During

TJERKWERD Galerie ArtiSjok Kerkstraat 19 t + 31 (0)515-579193 www.artisjok.nl Open: do t/m za 13-17 uur en op afspraak

Museum Kasteel Wijchen Kasteellaan 9 t +31 (0)24-6424744 www.museumwijchen.nl Open: wo t/m zo 13-17 uur t/m 24 april: ‘Steengoed’ Amy van Son

ZAANDIJK Het Weefhuis Lagedijk 39 t +31 (0)75-6166563 Open: za + zo 13-17 uur 2 en 3 april: ‘100% BAMSI?’ Berty Sieverding

Berty Sieverding

Duitsland Ada Stel

ROODESCHOOL LITI Galerie/Pottery Laanweg 1 t +31 (0)595-412548 www.lindabouter.nl www.urnen-engedenktekens.nl Open: op afspraak

SCHIPLUIDEN

t/m 31 oktober: Famkes Feestje. o.a. keramiek van Ada Stel

WARMOND

Léon Sporck

Galerie Het Oude Raadhuis Dorpsstraat 36 t +31 (0)71-3011109

BREMEN Bremer Landesmuseum für Kunst und Kulturgeschichte Schwachhauser Heerstrasze 240 t +49 (0)421-6996000 8 april t/m 5 juni: Guusje Beverdam en Mieke Vahl

Reeds meer dan 40 jaar leveren wij in de Benelux de beste merken keramiekovens: zowel laag geprijsde ronde en vierkante schachtovens, als kleine en grote voorladers en wagenovens.

Gebruik onze langjarige ervaring, uitgebreide documentatie op aanvraag.

In Lier hebben wij de grootste keuze en voorraad in klei, grondstoffen, glazuren, penselen, draaischijven, strengpersen, stapelmateriaal, reservedelen voor alle merken ovens, regelapparatuur en niet te vergeten uitgebreide lectuur.

Voor Nederland:

Voor BelgiĂŤ:

SNIJSTAAL B.V.

N.V. VAN LEEMPUTTEN

Boterdijk 67, 1424 ND De Kwakel.

Telefoon: 0297 51 90 20 Fax: 0297 56 32 50 E-mail: info@snijstaal.com Website: www.snijstaal.com Dagelijkse verzendingen in de Benelux

Ondernemersstraat 9, B-2500 Lier.

Telefoon: 0032 3 4805272. Fax: 0032 3 4890657.

E-mail: vanleemputten@skynet.be Openingsuren: Van 9 u tot 12 u en van 14 u tot 17 u.

Vrijdag, zaterdag en zondag gesloten. Let op extra sluitingsdagen !

k

e R a M i e k

2|

a p r i l

2011

45

NVK-leveranciers-korting Op vertoon van uw NVK-lidmaatschap ontvangt u leverancierskorting bij de hieronder vermelde leveranciers. De korting is zowel voor werkende als buitengewone leden van de NVK. • Colpaert, Gent (België) • de Hazelaar ART SUPPLIES, Soest • Keramikos, Haarlem • De Beeldhouwwinkel, Zutphen • De Beeldhouwwinkel, Scheveningen • Firma Ministickers, Den Haag • Robbelien BV, Swalmen • Silex, ’s-Hertogenbosch • Snijstaal BV, De Kwakel • Toma Keramiekovens, Volkel • Ve-Ka Industrie Keramische Grondstoffen BV, Dreumel • Ve-Ka Ovenbouw BV, Dreumel

46

k

e R a M i e k

2|

a p r i l

2011

k

e R a M i e k

2|

a p r i l

2011

47