April 2014 def

JAARGANG 105 | NUMMER

GRAM VAKBLAD VAN DE

3

April 2014

Composteren en milieubelasting

Volop kansen voor gemeenten om regie over grondstoffen te nemen Nog veel onbenut potentieel onder mensen met afstand tot arbeidsmarkt Gemeenten werken aan toekomstige rol van ketenregisseur

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu.

Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt.

RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

inhoudsopgave

Vakblad van de nVRD

Hoe doen zij dat?

6

Deze maand: regie en organisatie Vier personen vertellen over de organisatievorm van het bedrijf waarvoor ze werken, de rol opdrachtgever – opdrachtnemer en hoe de balans is tussen bedrijfs- en politiek belang.

Gemeente moet regie over grondstoffen houden 9

Afval is grondstof is geld, luidt nu het motto. gemeenten kunnen in de toekomst meer aan afval verdienen, dan wel op de kosten ervan besparen. Ook de inzameling kan efficiënter. Bovendien gloren er dwarsverbanden met andere gemeentelijke thema’s als zorg en re-integratie.

Gemeenten werken aan toekomstige rol van regisseur in de kunststofketen 12

na 2014 staan gemeenten als ketenregisseur aan de lat voor het sorteren van kunststof verpakkingsafval. Als ze dat willen, mogen ze de gesorteerde kunststofstromen zelf vermarkten. De opgave uit de Raamovereenkomst Verpakkingen krijgt op uiteenlopende wijze handen en voeten, zo leert een rondgang door het land.

Nederland groot genoeg voor twee AEEA inzamelorganisaties 17

Met WEEE en Wecycle kent nederland twee AEEA (Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur) inzamelorganisaties. De overeenkomst is duidelijk, maar waarin verschillen ze? En is de nederlandse markt groot genoeg voor beide organisaties?

5 Bezem 15 Prof. dr. Hans Bossert geen voorstander van gemeentelijke Regelingen 20 Vrijwilligers volgen training om oud papier veilig in te zamelen 22 Kansen creëren voor werknemers van de werkvoorziening 25 nVRD nieuws 26 Vakwerk Foto: Maurice Booyer / Hollandse Hoogte,

28 nVRD Benchmarks

lees verder op pag. 9

30 Belgische inzamelmodel interessant voor nederlandse gemeenten 32 nieuws op de markt 34 Agenda

Lees verder op pag. 12

GRAM

|

april 2014

3

Close-Up

De juiste partner voor kunststof verpakkingen Gemeenten staan vanaf volgend jaar voor een belangrijke keuze. Het hele takenpakket rondom huishoudelijk kunststof verpakkingsafval komt op hun eigen schouders te liggen. Hoe pakt een milieubewuste en kostenbesparende gemeente dat aan ?

Het vinden van de juiste partner is volgens Kunststof

heeft inmiddels, samen met gemeenten, een goed func-

Hergebruik minder moeilijk dan het lijkt. “Wij hebben

tionerende inzamel- en hergebruikketen opgezet. “Tot

deze taken de afgelopen zes jaar met veel plezier en

1 januari 2015 zijn gemeenten verplicht hun kunststof

deskundigheid op ons genomen”, zegt commercieel

verpakkingen bij ons aan te leveren”, verklaart Beuting.

directeur Roger Beuting van Kunststof Hergebruik BV.

“Maar volgens de Raamovereenkomst vervalt die ver-

“Dat blijven we in de toekomst ook doen. Wij nemen

plichting volgend jaar. Wij merken dat veel gemeenten

gemeenten alle zorg om kunststof verpakkingsafval uit

zich nu afvragen hoe ze de inzameling en verwerking

handen. Dus van inzameling tot en met verwerking,

het beste kunnen regelen.”

precies zoals men van ons gewend is. Daarbij garanderen we een kostenneutrale transitie. Wie gebruik maakt

Kunststof Hergebruik heeft in de afgelopen jaren veel

van onze diensten, betaalt nooit meer dan de geldende

expertise opgedaan, die voor gemeenten van onschat-

vergoeding uit het Afvalfonds.”

bare waarde is. Beuting: “Wij hebben een netwerk van de beste en gecertificeerde sorteerders en verwerkers

Wij nemen gemeenten alle zorg om kunststof verpakkingsafval

in binnen- en buitenland. Plus zo’n veertig op- en overslagstations waar gemeenten met hun kunststofafval terecht kunnen. Dat laatste staat garant voor zo min mogelijk kilometers. Voor elke gemeente is er een overslagstation in de buurt.”

uit handen

75 procent Volgens de commercieel directeur is Kunststof HergeGoedfunctionerende keten

bruik ook een betrouwbare partner als het gaat om

Kunststof Hergebruik werd zes jaar geleden opgericht

kwaliteit. “Door onze contracten en ons uitgekiende

vanuit het verpakkende bedrijfsleven. De organisatie

netwerk weet een gemeente zeker dat ie met de juiste partner samenwerkt. We zijn trots op ons huidige hergebruikpercentage van 75 procent, maar in de toekomst zal dat alleen maar hoger worden. We ondersteunen gemeenten namelijk ook met inzamelcampagnes en analyseren hun eigen, bestaande inzamelsystemen via benchmarks. Door verdere optimalisering van het totale ketenbeheer verwachten we ons hergebruikpercentage zeker nog verder te kunnen laten stijgen. En dat biedt weer voordelen voor gemeenten, want de vergoeding uit het Afvalfonds is direct gerelateerd aan het hergebruikpercentage.”

Volgens Beuting is het ook voor kleinere gemeenten interessant om gebruik te (blijven) maken van de diensten van Kunststof Hergebruik. “Door collectieve maatregelen kunnen we de maatschappelijke kosten per gemeente laag houden, ongeacht de omvang van het aanbod. Iedereen kan van ons netwerk en onze voorzieningen mee profiteren, ook gemeenten die met relatief kleine volumes te maken hebben.”

Voor meer info: www.kunststofhergebruik.nl Tekst: Hetty Dekkers

4

GRAM

|

april 2014

BEZEM Betrokkenheid Kijkend naar de Oekraïne, vraag ik me af hoe ver betrokkenheid gaat. Het ‘westen’ verwijt het ‘oosten’ inmenging op soeverein grondgebied. Een deel van de inwoners van dat grondgebied vindt het prima, een ander deel smeekt het westen om stappen te ondernemen. Er gaan stemmen op voor sancties. Maar …wie is daar nou nog van onder de indruk? In Uganda wordt de anti homowet uitgevaardigd. Europa wil laten zien dat ze het daar niet mee eens is en legt sancties op. (Overigens werd bij de antihomo-wet in Rusland minder zorgelijk gereageerd). De regering van Uganda is niet onder de indruk van sancties en verwijt Europa zelfs bemoeizucht en verkeerde invloed. Voor inwoners van Nederland die toch al geen voorstander van Europa zijn, is dit olie op het vuur. Zie je wel! Wat hebben we aan Europa? Alle geldstromen die naar Europa gaan voor buitenlandse steun, worden tegen het licht gehouden en er ontstaan discussies over de verkeerde zaken. Wie kan de doorsnee inwoner nu nog fatsoenlijk uitleggen waarom en wat het nut van Europa is? Wat is de meerwaarde van gemeenschappelijkheid, zelfs als dat geld lijkt te kosten? Soms lijkt het de doorsnee politicus niets te kunnen schelen wat de

burger denkt of vindt. Of is de politiek niet meer in staat de interesse van de burger te wekken?

Op lokaal niveau is dat niet anders. De gemeenteraadsverkiezingen zijn inmiddels achter de rug. In de aanloop naar de verkiezingen heeft elke zichzelf respecterende partij de nodige uithangborden geplaatst langs aan- en afvoerwegen van de gemeente. Soms staan er zoveel kreten op, dat je je bij elke partij wel ergens thuis kunt voelen. Er zijn inmiddels zoveel partijen, en dus evenveel borden, dat de doorsnee inwoner door de bomen het bos niet meer ziet. Eigenlijk valt vooral het bord van de plaatselijke bakker op, die een stokbrood cadeau doet bij besteding van € 13,49 aan boodschappen. Deze wijkt af en wekt interesse.

Moet de politiek bij de plaatselijke bakker in de leer ?

GRAM

|

april 2014

5

▼

Hoe doen zij dat?

Tekst: Hetty Dekkers

Deze maand:

regie en organisatie andere dingen moeten we wel terug naar

Tegen welke problemen loopt u aan?

het bestuur. Bijvoorbeeld als we een sa-

Als bedrijf wil je wel eens sneller dan ge-

menwerking aan willen gaan met een an-

meenten kunnen meebewegen. Ook het

dere organisatie, of als er zich een onver-

toetreden van een nieuwe gemeente tot

wachte investering voordoet. Zo konden

de gemeenschappelijke regeling is een

we een keer de grond die we huurden

moeizaam proces. Zakelijk zou dat zo

voor materiaalopslag onverwacht kopen.

geregeld zijn, maar bij een gR kost dat

Dat soort dingen moet je aan het bestuur

heel veel tijd en inspanning.

voorleggen.

Wat gebeurt gemeenschappelijk, wat niet?

In de regel volgen we het gezamenlijke gemeentelijk beleid, met hier en daar lokale accenten. In ons hele verzorgings-

Arthur Smedts

▼

directeur RD Maasland

gebied hanteren we een brengsysteem voor kunststof verpakkingen, maar één

44.000 aansluitingen

gemeente wil dat we de zakken huis-aan-

Contact: a.smedts@rdmaasland.nl

huis ophalen. Dat doen we dus ook. Dat geldt ook voor kerstbomen ophalen en

Welke organisatievorm heeft uw

dergelijke. Daar zijn kleine lokale ver-

bedrijf?

schillen in de dienstverlening, maar dat

Wij vormen een gemeenschappelijke rege-

is geen enkel probleem.

ling (gR) van vijf gemeenten in Midden-

▼

limburg. Een gR is een openbaar lichaam,

Hoe is de verhouding opdrachtge-

ofwel een publiek orgaan, met vertegen-

ver/opdrachtnemer versus

woordigers van gemeenten in het bestuur.

aandeelhouder?

Dat zijn in de regel wethouders.

De gemeenten zijn in onze organisatie-

Henk Knip

vorm eigenaar en dus feitelijk ook aan-

algemeen directeur

Waarom deze keuze?

deelhouder. Wij voeren voor hen de ta-

Circulus en Berkel Milieu

RD Maasland bestaat al vijftig jaar. Waar-

ken uit die in de wet zijn neergelegd. Je

samen 190.000 aansluitingen.

om die keuze destijds is gemaakt, is niet

kunt soms wel als aannemer functione-

Contact: henk.knip@circulus.n

meer te achterhalen. Maar een gR is altijd

ren, bij specifieke regelingen, maar dat

opgezet door de gemeenten zelf en kent

is dan een vorm van inbesteding via de

Welke organisatievorm heeft uw

een grote betrokkenheid van het bestuur.

gemeenschappelijke regeling.

bedrijf?

Met andere organisatievormen, zoals een

▼

ciruclus is een BV en Berkel Milieu een

nV, heb je een grotere afstand tot de ge-

Hoe is de balans tussen bedrijfs- en

nV. Dat is zo sinds eind jaren negentig. In

meenten. Wij hebben een algemeen én

politiek belang?

die tijd waren de verschillen tussen een

dagelijks bestuur met uitsluitend verte-

Die balans is absoluut aanwezig. Je werkt

nV en een BV groter dan nu. Overigens

genwoordigers van de gemeenten.

voor de lokale overheid en dat doe je zo

bereiden we nu een fusie voor tussen

efficiënt en goed mogelijk. Er is bij de

beide bedrijven. Uiteindelijk zal het een

Welke besluiten kan de GR zelfstan-

normale uitvoering van de taken geen

BV worden.

dig nemen?

spanningsveld. Als je echter iets nieuws

circulus is ontstaan uit een samensmel-

Alles wat vastgesteld is bij de begroting,

wil doen, zoals taken uitbreiden, dan kan

ting van de twee gemeentelijke diensten

en dat is het meeste, geldt als kader en

het lang duren. Het interne besluitvor-

van Apeldoorn en Deventer. Berkel Milieu

kunnen wij zelfstandig uitvoeren. Daar

mingsproces binnen de gemeenten gaat

is ontstaan uit een gemeenschappelijke

hebben we een directiestatuut voor. Voor

vaak traag, dat is weleens lastig.

regeling van zeven gemeenten. De acht

6

GRAM

|

april 2014

deelnemende gemeenten kozen bewust

Hoe is de balans tussen bedrijfs- en

Waarom deze keuze?

voor een nV en BV, omdat ze een zekere

politiek belang?

Sinds een jaar zijn we ambtelijk gefu-

afstand wilden bewaren tussen de ge-

Een wethouder financiën bemoeit zich

seerd met Aalsmeer. Die gemeente be-

meenten en het bedrijfsmatige resultaat.

doorgaans niet met de manier waarop

steedt zijn afvaltaken uit aan Meerlanden.

Ze hadden voorheen de ervaring dat de

het afval ingezameld moet worden en an-

In Amstelveen doen we het van oudsher

bedrijfsmatige uitvoering te kortschoot en

dersom geldt hetzelfde. Een wethouder

zelf. Dat is historisch zo gegroeid. Om-

wilden meer efficiency, te bereiken door

milieu geeft geen kritiek op de begro-

dat onze dienstverlening van kwalitatief

een grotere schaal en meer kennisbor-

ting. Als inzamelbedrijf doen wij regel-

hoog niveau is, met een acceptabele

ging. Met een nV en BV hoopten ze vooral

matig klanttevredenheidonderzoek en

kostprijs, wil men het graag zo laten.

▼

de kosten te kunnen drukken en meer

daar rapporteren we ook op. Ook doen

vooruitgang te boeken in effectiviteit.

we mee aan benchmarks om de kosten,

Welke besluiten kan uw dienst zelf-

servicegraad en milieurendement per ge-

standig nemen?

Welke besluiten kan uw organisatie

meente te kunnen vergelijken. Op deze

We werken volgens de principes van inte-

zelfstandig nemen?

manier kan elke gemeente bepalen of we

graal management, dat gemandateerd is

In de statuten staat exact omschreven

ons werk naar behoren doen.

voor allerlei beslissingen. Als een voer-

welke besluiten door aandeelhouders ge-

tuig aan vervanging toe is, kunnen we

nomen moeten worden: vaststellen van

dat zelf regelen. Daarvoor hoeven we

de jaarrekening, goedkeuren begroting,

niet terug naar de raad. Als gemeente-

eventuele fusies, businessplan. De for-

lijke afdeling moet je wel de lange ter-

mele koers wordt dus door de gemeen-

mijnvisie goed in het oog houden. Als

ten bepaald, wij zorgen voor de dage-

je iets wezenlijks wil veranderen aan je

lijkse gang van zaken. Wij adviseren de

afvalinzameling, moet je op tijd je on-

gemeenten over de afvalverwijdering en

derbouwde plannen indienen bij de ge-

bepalen zelf met welk materiaal we het

meenteraad. Als je dat goed in de gaten

doen en met welke mensen. Wij voeren

houdt, krijg je voldoende ruimte om te

het beleid uit, voor zover het past binnen

ondernemen.

de begroting.

Wat gebeurt gemeenschappelijk,

Wat gebeurt gemeenschappelijk,

wat niet?

wat niet?

Beide gemeenten hebben hun eigen be-

Het gemeentelijk beleid ligt vast en is

leidsvrijheid. Voor Amstelveen voeren

voor ons leidend. Dat kan echter per ge-

wij de taken uit, voor Aalsmeer doet

meente anders zijn. Onlangs hebben drie

Meerlanden dat.

gemeenten besloten diftar in te voeren, dat is voor ons geen enkel probleem. Wij

Hoe is de balans tussen bedrijfs- en

voeren de taken gewoon uit, zoals elke

Nico Altorf

gemeenteraad het graag wilt. Wel heb-

hoofd centrale beheertaken Amstelveen

ben we acht jaar geleden gezamenlijk

en Aalsmeer

houder van Meerlanden en dat kan soms

een visie ontwikkeld, waarbij we streven

samen 115.000 inwoners

wel eens spanningen opleveren. Een wet-

naar een afvalvrije samenleving in 2030.

Contact: n.j.altorf@amstelveen.nl

houder is het, vanuit zijn rol als opdracht-

Hoe is de verhouding opdrachtge-

Welke organisatievorm heeft uw

liteit die geleverd wordt en spreekt daar

ver/opdrachtnemer versus

bedrijf?

het bedrijf op aan. De burgemeester kan

aandeelhouder?

Wij zijn een gemeenschappelijke dienst

daar als aandeelhouder weer heel anders

Voor ons is die verhouding goed geschei-

met vier directeuren en zeventien afde-

tegenaan kijken. Maar uiteindelijk wordt

den. De opdrachtgever is doorgaans de

lingen, het zogeheten netwerkmodel.

alles wel weer opgelost, het zijn geen on-

wethouder afval of wethouder openbare

De afvalinzameling maakt, net als onder

overkomelijke zaken.

werken en de aandeelhouder is de wet-

meer riolering en gladheidbestrijding,

houder financiën. Op het gemeentehuis

deel uit van centrale Beheertaken. Deze

Tegen welke problemen loopt u aan?

komen de lijnen bij elkaar, wij merken

organisatie, cBT, is binnen de gemeente-

De situatie Aalsmeer-Meerlanden is voor

daar weinig van.

lijke organisatie gepositioneerd als een

ons ook nieuw, dat is nog wennen. In

bedrijf en kan dus redelijk zelfstandig

Amstelveen zijn de problemen meer

werken.

inhoudelijk van aard. Zo willen we ons

▼

politiek belang?

Aalsmeer is opdrachtgever en aandeel-

gever, bijvoorbeeld niet eens met de kwa-

GRAM

|

april 2014

7

▼

Hoe doen zij dat?

afvalscheidingpercentage omhoog bren-

Welke organisatievorm heeft uw

Wat gebeurt gemeenschappelijk,

gen van 52 naar 55 procent. We scoren al

bedrijf?

wat niet?

best goed, maar het kan nog hoger. Daar

Wij zijn een stichting, voortgekomen uit

Elk stadsdeel heeft zijn eigen beleidson-

werken we nu aan.

vier stadsdelen van Amsterdam. Oor-

derdelen, die voeren wij uit. De manier

spronkelijk bestond het bestuur uit vier

van inzamelen kan zelfs per stadsdeel

wethouders, sinds ruim een jaar is dat

variëren, afhankelijk van hoogbouw of-

veranderd in één bestuurder en een raad

laagbouw, veel of weinig bedrijven. Wij

van toezicht.

voeren uiteraard ook het gezamenlijk beleid uit, steeds binnen de marges van de

Waarom deze keuze?

afvalstoffenwet.

De stadsdelen vonden een stichting de meest geschikte constructie, omdat er

Hoe is de balans tussen bedrijfs- en

geen winst nagestreefd wordt en omdat

politiek belang?

het bestuur vrij eenvoudig is te organise-

De nieuwe bestuursstructuur, met één

ren. Men wilde geen aandeelhouders en

bestuurder en de wethouders in een raad

dergelijke.

van toezicht, is ingevoerd om slagvaardiger te kunnen opereren. Op deze manier

Edwin Ringeling directeur/bestuurder Afval Service West,

▼

Welke besluiten kan Afval Service

is er iets meer afstand tussen opdracht-

West zelfstandig nemen?

gever en opdrachtnemer gecreëerd. Dit

Scheidingsdoelstellingen en dergelijke

komt de efficiency ten goede en maakt

worden in het beleid vastgesteld. Alles

dat wij,

wat direct gelinkt is aan de bedrijfsuit-

kunnen schakelen.

als uitvoerend bedrijf, sneller

voering doen we zelf. Zo hebben we pas

78.000 aansluitingen

een hybride afvalauto in gebruik geno-

Contact: edwin.ringeling@afvalservicewest.nl

men op biogas.

KICI is op zoek naar een Ervaren accountmanager Stichting KICI. Specialist in inzameling en hergebruik van textiel. Wij doneren de gehele opbrengst aan goede doelen in binnen- en buitenland.

Voor meer informatie over de vacature kijk op www.kici.nl/nl/over-kici/vacatures.

8

GRAM

|

april 2014

ZO EK TO cH T nAAR DE RO lV E RDE lI ng

Gemeente moet regie over grondstoffen houden De tijd is voorbij dat de gemeente louter de zorgplicht vervulde. Afval is grondstof is geld, luidt nu het motto. Gemeenten kunnen in de toekomst meer aan afval verdienen, dan wel op de kosten ervan besparen. Ook de inzameling kan efficiënter. Bovendien gloren er dwarsverbanden met andere gemeentelijke thema’s als zorg en re-integratie. Er liggen volop kansen voor gemeenten om de regie over grondstoffen te nemen. Het zoeken is nu naar de beste manier om dat te doen.

In de historische binnenstad van Weesp nadert een

wethouder Jean van der Hoeven (cDA) van de gemeen-

klein proefproject zijn voltooiing. In plaats van zes

te Weesp uit. “Uitgangspunt daarbij is dat we afval als

grote afvalcontainers voor winkels en horeca die ver-

grondstoffen zien en handelen vanuit het perspectief

spreid in de openbare ruimte staan, is op gezag van

van zowel milieu als de openbare ruimte en de kwa-

de gemeente op een centrale plek een verdiept contai-

liteit van de woon- en leefomgeving van de burgers.”

nerparkje met vier bakken aangelegd. Sinds een aantal maanden maken niet alleen de vele cafés gebruik van

Op zoek naar ideale mix

de containers om hun lege flessen en etensresten af te

Hoewel de definitieve resultaten van het kleine proef-

voeren. Ook winkels en bewoners kunnen er restafval,

project nog moeten volgen, zijn de signalen bemoe-

papier, karton, glas en plastic verpakkingsafval kwijt.

digend, aldus Van der Hoeven. Hij is sinds zes jaar

“We willen op deze manier onderzoeken hoe we als ge-

wethouder en bovendien voorzitter van het regionaal

meente het beste een integrale regie op de openbare

portefeuillehouderoverleg Milieu en Duurzaamheid van

ruimte kunnen ontwikkelen”, legt verantwoordelijk

de regio gooi en Vechtstreek. “In plaats van drie vracht-

Jean van der Hoeven: “Grondstoffen, efficiëntie en de openbare ruimte, dáár gaat de gemeente over.” wagens van verschillende afvalbedrijven en containers in alle maten en soorten, wringt zich nog slechts één vrachtauto door de nauwe straatjes van onze mooie binnenstad. Er staan minder zakken tegen de containers. Daardoor is er minder ongedierte dat zakken openscheurt. Dat scheelt dus ook weer zwerfafval. We zoeken op deze manier samen naar een mix tussen de meest efficiënte, kosteneffectieve manier van afvalinzameling en verwerking, minder vervoersbewegingen, een schone en veilige openbare ruimte en meer hergebruik van grondstoffen. De betrokkenheid van alle partijen die ‘grondstoffen’ aanbieden is hierbij onontbeerlijk.”

Integrale benadering Weesp ziet afval niet langer als een restproduct, maar als een waardevolle secundaire grondstof. Van der Hoeven wil het hergebruikspercentage van alle in het centrum vrijkomende grondstoffen daarom flink opkrikken en zoekt daarvoor afstemming tussen inwoners, Wethouder Jean van der Hoeven bij de prullenbakken

winkeliers en de gemeente. “Fracties als groen afval,

voor gescheiden inzameling in Weesp. Deze bakken

textiel, kunststofverpakkingsafval en grof vuil krij-

zijn onderdeel van de integrale aanpak van

gen steeds meer waarde. En eigenlijk zit ook rioolwa-

grondstoffen in de openbare ruimte.

ter gewoon vol met herbruikbare grondstoffen”, zegt

GRAM

|

april 2014

9

Peter Posthuma: “Misschien is het mogelijk om afvalstromen toe te

in samenwerking met gAD. Een proef op een twee hectare groot strand langs het gooimeer leerde dat recreanten en dagjesmensen nauwelijks bereid zijn hun afval in gescheiden bakken te deponeren. “Mensen ver-

wijzen.”

zamelen wel hun papier, plastic en restafval, maar blijken dit niet in drie verschillende bakken te stoppen”, Van der Hoeven. Samen met acht andere gemeenten

vertelt Peter Posthuma, teamleider Wijkbeheer van de

in de regio gooi en Vechtstreek vinden deze periode

gemeente Huizen. Bij de bezoekers van het grote win-

overal proefprojecten plaats om te onderzoeken hoe

kelcentrum Oostermeent ligt dat mogelijk anders, moet

we de gemeentelijke regie over grondstoffen kunnen

blijken uit een proefproject. Daar gloren de contouren

versterken. De integrale benadering bestaat eruit dat

van de integrale benadering. “Want de bewoners van

niet langer huishoudelijk afval, bedrijfsafval (vooral

de honderd woningen boven het winkelcentrum gaan

van kantoren, winkels en diensten) en zwerfafval als

meedoen en de nabijgelegen scholengemeenschap

afzonderlijke thema’s worden gezien, maar in samen-

worden eveneens betrokken”, aldus Posthuma.

hang met elkaar worden aangepakt, zoals bij het proefproject met de vier verdiepte containers.

De ervaring in Huizen leert overigens dat het nauwelijks loont papier te scheiden in de openbare ruimte.

Geld verdienen

“Het papier wordt nat door de drankenkartons met nog

En er is meer. Een educatief project is de zogeheten

enige inhoud of vettige pizzadozen. De oud papierin-

Bermbende. Van der Hoeven: “Dat is een organisatie

dustrie is nauwelijks geïnteresseerd in dergelijk nat

van jonge en oude vrijwilligers die met elkaar honder-

papiermateriaal.” Huizen gaat daarom in een vervolg-

den kilo’s zwerfafval uit de openbare ruimte halen. Het

project onderzoeken of het niet slimmer is om afval uit

werkt heel goed. Bijvoorbeeld door de link te leggen

de openbare ruimte voortaan in slechts twee fracties

tussen plastic afval op straat en de plastic soep in de

te scheiden. Mogelijk zou het volstaan één fractie in te

oceanen. En erop te wijzen dat ook dit waardevolle

zamelen van verpakkingenafval zoals plastic, dranken-

grondstoffen zijn. Je ziet dan dat mensen zich meer

kartons en blikjes en de andere fractie van restafval.

bewust worden van hun eigen gedrag.”

“Blik levert geld op en voor kunststoffen is een ver-

Ook valt er meer dan voorheen domweg geld te ver-

goeding.”

dienen. Pet-flessen zijn geld waard. niet voor niets worden kledingscontainers op verschillende plaatsen

Rolverdeling

in nederland leeggeroofd om de waarde van het afge-

Ook Huizen worstelt in deze integrale regie nog met

dankte textiel. Ook de oud papierinzameling blijft een

de rol van de markt. “Misschien is het mogelijk om af-

levendige markt voor het sportvereniging en kerkelijke

valstromen toe te wijzen”, oppert Posthuma. “Bijvoor-

organisaties.

beeld dat twee marktpartijen glas en kunststoffen inzamelen, het verenigingsleven oud papier en in de eigen

Samenwerken

inzamelorganisatie het restafval.” De gooi en Vechts-

Een niet onbelangrijk vraagstuk van de nieuwe ge-

treek kan hier gedachten over ontwikkelen, maar er zal

meentelijke regie bestaat uit het vinden van een even-

uiteraard op landelijk niveau ongetwijfeld een en ander

wicht tussen vrijwilligersorganisaties en marktpartijen.

moeten worden geregeld om dit mogelijk te maken, er-

Daarvoor is nog geen pasklare oplossing. “Want we

kent Posthuma. Van belang is dat gemeenten de regie

willen natuurlijk niet de commerciële afvalverwerkers

houden en daarmee grip op de kosten, een veilige en

het brood uit de mond stoten”, aldus Van der Hoeven.

schone openbare ruimte en de aantrekkelijkheid van

“We moeten wel meer gaan samenwerken met com-

bijvoorbeeld een winkelgebied.

merciële partijen. De prijs van de afvalverwerking en duurzaamheid kunnen samengaan. Het is onzin dat wij

Voorbeeldfunctie

als gemeenten bijvoorbeeld zelf aan de slag gaan met

Huizen gaat een deel van de 1,19 euro die de stad per

het oprichten van vergistingsinstallaties om groen af-

inwoner krijgt uit het Afvalfonds, besteden aan educa-

val om te zetten in energierijk biogas. Er zijn beslist

tie van scholieren, waarbij zij worden aangesproken op

voldoende installaties beschikbaar bij marktpartijen.

hun afvalgedrag. Ook gaat de gemeente onderzoeken

Daar moet je dan niet zelf aan willen beginnen. grond-

of andere gemeentelijke taken, zoals de re-integratie

stoffen, efficiëntie en de openbare ruimte, dáár gaat de

en participatie van mensen met een afstand tot de ar-

gemeente over.”

beidsmarkt, te combineren zijn met afvalbeheer in de

10

werkvoorziening in te schakelen bij het gescheiden in-

In Huizen, een andere gemeente in de regio gooi en

zamelen van afval in de openbare ruimte. Dat levert

Vechtstreek, worden eveneens proefprojecten gedaan

extra werkgelegenheid op in plaats van verdringing op

GRAM

|

april 2014

Foto: nationale Beeldbank

openbare ruimte. “Dat kan door mensen via de sociale Moeizaam scheiden

de arbeidsmarkt”, aldus Posthuma. “Wij willen op de zaterdagmarkt in winkelcentrum Oude Dorp structureel met twee medewerkers van de sociale werkplaats afval scheiden tussen 11 en 4 uur. Hierdoor creëren we ook een voorbeeldfunctie voor alle bezoekers van de markt. Bijkomend voordeel is dat er in de avond minder met bladblazers gewerkt hoeft te worden, wat lawaai en luchtvervuiling scheelt.”

Eigenaar blijven Ook in Breda wordt de gemeentelijke regie krachtig ter hand genomen. “Zelfs als je als gemeente beslist om de inzameling van afval uit te besteden, raad ik aan om altijd eigenaar te blijven van de grondstoffen. Sluit vandaag de dag ook vooral geen lange termijncontracten af, want afvaltarieven en opbrengsten variëren enorm.”

Petra van Breugel, hoofd afvalservice van Breda is stel-

overweegt ook een afvalbak in de openbare ruimte met

lig en heeft meegemaakt dat de gemeente aan een

drie verschillende openingen, waar mensen respectie-

twintig jaar durend contract voor de verbranding van

velijk blik, plastic en restafval in kunnen werpen.

afval vast zat, terwijl de verbrandingstarieven intussen waren gehalveerd.

Tegenprestatie

Het gaat haar echter niet louter om het geld. “commer-

Een blijvertje is ‘de Mier’. Sinds achttien jaar draait het

ciële afvalinzamelaars zijn vaak minder goed in staat

voertuig als een SRV-wagen zijn rondjes door de bin-

het maatwerk goed te regelen. De aanpak van afval-

nenstad. Van Breugel: “Zowel huishoudens als winkels

stoffen in een dorpswijk als Ulvenhout moet nu een-

als marktkooplui kunnen er hun afval brengen. Papier,

maal anders dan in een wijk in het centrum. Ook als je

karton, folies, gft en restafval worden gescheiden inge-

aanvankelijk inzet op inzamelmethode A, maar er na

zameld. Voor glas moeten de winkeliers en horeca nog

verloop van tijd achterkomt dat methode B beter is, is

wel contracten afsluiten voor het gebruik van onder-

de flexibiliteit van de inzamelaar om om te schakelen

grondse glascontainers.”

vaak ver te zoeken. Bovendien kost het veel geld.”

De Mier heeft sinds vier jaar overigens een gedaantewisseling ondergaan. “Het is een hybride-voertuig dat

Alles zelf doen

nagenoeg volledig rijdt op elektrische energie, is ge-

De gemeente Breda doet dus alles zelf. In samenwer-

ruisloos en voldoet daardoor aan de strenge bepalin-

king met Midwaste, een coöperatie van circa twaalf

gen voor de uitstoot van stoffen in de milieuzone in

overheidsgedomineerde afvaldiensten (totaal 2,8 mil-

de binnenstad. En de Mier ziet er nog goed uit ook.”

joen inwoners), worden zo aantrekkelijk mogelijk con-

Ook in Breda is de discussie over tegenprestatie door

tracten met afnemers van de secundaire grondstoffen

mensen met een uitkering actueel. “Wij denken erover

afgesloten. Doordat tien gemeenten samenwerken, is

na om mensen met een achterstand tot arbeidsmarkt

het volume gegarandeerd en kan een aantrekkelijker

in te schakelen bij afvalbeheer in de openbare ruimte”,

contract worden bedongen dan elke gemeente afzon-

zegt Van Breugel. “Eind dit jaar gaan we mogelijk in een

derlijk. “Zo zijn recent de voorbereidingen van een aan-

volkswijk waar een slechte prestatie op afvalscheiding

besteding gestart voor de sortering van onze ingeza-

wordt geleverd, een milieuparkje plaatsen bij een goed

melde kunststof verpakkingen. Die leveren gescheiden

bezocht buurthuis. Daar kunnen medewerkers van het

in vier of vijf fracties meer geld op. Dat contract zal

SW-bedrijf Atea (voorheen sociale werkplaats) bewo-

voor een korte termijn worden afgesloten, want we wil-

ners helpen.”

len de mogelijkheid open houden een eigen sorteerinrichting op te starten”, aldus Van Breugel.

Tekst: René Didde

Breda was er al vroeg bij. Al in het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw haalde de gemeente bij wijze van proef huis aan huis plastic verpakkingen op, waarbij ook winkels en horeca meededen. Van Breugel: “Het was een doorslaand succes, maar we zijn er mee opgehouden. Er was absoluut geen afzetmarkt voor.”

Dat is inmiddels wel anders. Zelfs bij evenementen als carnaval wordt plastic gescheiden in grote containers die op goed gekozen locaties zijn geplaatst. Breda

Petra van Breugel: “Sluit vandaag de dag geen lange termijncontracten af, want afvaltarieven en opbrengsten variëren enorm.”

GRAM

|

april 2014

11

g E ME En TE n WE RKE n AAn TOEK OM S TIg E ROl VA n K E TE nRE g IS S E U R

Gevoel krijgen bij de kunststofmarkt Na 2014 staan gemeenten als ketenregisseur aan de lat voor het sorteren van kunststof verpakkingsafval. Als ze dat willen, mogen ze de gesorteerde kunststofstromen zelf vermarkten. De opgave uit de Raamovereenkomst Verpakkingen krijgt op uiteenlopende wijze handen en voeten, zo leert een rondgang door het land.

Hoe groter de schaal hoe beter, als het om het sorteren van kunststof

hergebruik. Dan moeten wel alle partijen aan tafel zit-

verpakkingsafval gaat. En hoe hoger het percentage hergebruikt kunst-

ten. We willen graag een rol spelen in het grotere ge-

stof, des te hoger de inkomsten. gemeenten ontvangen in 2015 een

heel. Wie dat gaat trekken, is nog onduidelijk. Op deze

vergoeding van 815 euro per ton hergebruikte kunststof. Wat ze in de

vraag is nog geen pasklaar antwoord. niemand voert

jaren erna krijgen is nog onderwerp van onderhandeling. Maar dat zijn

vooralsnog de regie op dit onderwerp.”

dus de enige zekerheden die gemeenten hebben, wanneer ze volgend jaar verantwoordelijk zijn voor het sorteren en vermarkten van het in-

Limburg

gezamelde verpakkingskunststof.

De 32 gemeenten in Afvalsamenwerking limburg (ASl) zijn vergevorderd met het organiseren van een aanbe-

Ede

steding. “We geven de voorkeur aan een hoofdpartij die

In Ede liggen alle opties nog open. Met drie andere gemeenten uit het

ons volledig ontzorgt”, zegt ambtelijk secretaris Math

gelderse is de 110 duizend inwoners tellende stad lid van het afval-

Oehlen. “Dat past binnen onze traditie. Een aantal deel-

samenwerkingsverband AcV. Ook die schaal is nog veel te klein, weet

nemers in ASl zal overslaglocaties en transport zelf or-

Freek Fokkert, beleidsmedewerker afval en milieu van Ede. “Of we slui-

ganiseren. Een aantal overweegt daarbij aan te sluiten.

ten ons aan bij een van de grote samenwerkingsverbanden of we gaan

Het overgrote deel van onze gemeenten beschikt zelf

werken via ARn, dat ook sorteeractiviteiten heeft. We zijn aandeelhou-

niet over grootschalige infrastructuur van overslag en

der in dit bedrijf.” Massa is kassa. Een groter volume levert bij aanbe-

transport.” ASl verwacht dat de hoofdaannemer in een

stedingen een gunstigere prijs op, “maar of dat bij kunststofafval het

makelaarsrol voldoende capaciteit weet te regelen voor

geval is, moeten we nog zien”, zegt Fokkert. Er heerst nog veel ondui-

de jaarlijks vijftien duizend ton brongescheiden kunst-

delijkheid. Als aan een aantal voorwaarden is voldaan, vervalt in 2015

stof verpakkingsafval uit de limburgse gemeenten.

de wettelijke statiegeldplicht op grote petflessen. Dan komt er een gro-

“Verder gaan we ons er zo min mogelijk mee bemoeien.

te extra afvalstroom beschikbaar. “We weten niet hoe de samenstelling

Onze eerste optiek is dat de gemeenten voldoende ver-

van het kunststof na 2014 zal zijn en hoe groot het aandeel onbruik-

goeding voor hun inzamelprestatie toucheren. En dat

bare reststroom is. Dat is wel van belang voor het vaststellen van de

doel is tegelijkertijd gediend met een zo groot mogelijk

vergoeding en de prijs waar het kunststof voor wordt vermarkt. Enige

percentage uitgesorteerd materiaal. We gaan zelf geen

flexibiliteit zouden we dan ook graag in onze aanbesteding inbouwen.”

operationele activiteiten organiseren.” ASl streeft naar overeenkomsten op langere termijn. “Initieel hanteren

Het liefst zou Ede het sorteertarief mee willen laten wegen met het

we een periode van twee jaar. Als de partner een hoog

hergebruikspercentage. Fokkert kent de discussie dat verwerkers van

hergebruikpercentage weet te realiseren of meedenkt

het gesorteerde kunststof de zuiverheidsgraad, zoals deze in de DKR-

in het sluiten van grondstoffenketens in de regio, dan

normen staat voorgeschreven, te laag vinden. In de maarteditie van

gaan we een langdurigere relatie aan. Zo niet, dan knip-

gRAM waarschuwde bestuurslid Bernard Merkx van brancheclub nRK

pen we het contract weer op.” Oehlen moet nog een

van de rubber- en kunststofindustrie, dat gemeenten met de huidige

slag om de arm houden. Over een maand is duidelijk of

sorteerspecificaties afzetproblemen zullen krijgen. gemeenten zullen

de gemeenten het bestek definitief onderschrijven. De

in ieder geval hun kunststoffracties beter moeten laten sorteren. “Van

winnaar van de aanbesteding zal tijdig bekend moeten

belang is inderdaad een zo hoog mogelijk kwaliteit aan te bieden”, zegt

zijn, “anders kom je met de uitvoering in de proble-

Fokkert, “maar wat kost extra zuiverheid aan extra inspanningen? Dat

men. Er moeten straks wel honderden vrachtwagens

hogere prijskaartje moet wel in de juiste verhouding staan.”

gaan rijden”, zegt Oehlen.

Transparant

‘Mid East’

Volgens Fokkert is de markt nog weinig transparant. “Als gemeente zijn

De afvalsamenwerkingsverbanden lijken het voortouw

we maar een onderdeel in de keten en doen we alleen de inzameling.

te nemen bij de invulling van de nieuwe opgave die

We hebben er weinig zicht op welke nederlandse partijen er zijn om

volgens de eind 2012 beklonken Raamovereenkomst

het kunststof te verwerken in nieuwe producten. Dan pas kun je goede

Verpakkingen in januari 2015 ingaat. De eerste grote

sorteerafspraken maken. Als overheid willen we een rol spelen in de

aanbesteding werd eind februari gelanceerd. Area,

circulaire economie. Dit is nu nog een stip aan de horizon, want we

Avu, Berkel Milieu, circulus, gAD en Rova bundelen

kunnen sturen op slimme ontwerpen van producten voor een optimaal

hierin de krachten om een partij te vinden voor de sor-

12

GRAM

|

april 2014

tering van zo’n 31 duizend ton kunststof (naast een

Hoe groter het hergebruik, des te hoger de vergoedingen voor onze

klein tonnage aan blik en drankenkartons). De winnaar

leden.” De aanbesteding wordt in april gepubliceerd, verwachten Van

mag acht jaar aan de slag voor het collectief dat in de

Haaften en De Jong. Het volume aan brongescheiden kunststof dat

wandelgangen van de afvalsector de bijnaam Mid East

de Midwaste-leden aanbieden, is rond de 30 duizend ton. Door de

heeft gekregen. Hiervoor moet hij wel een minimum

onduidelijke toekomstontwikkelingen, kiest Midwaste voor een korte

hergebruikspercentage kunststoffen garanderen. De

contractduur van twee jaar. “Over de hoogte van de vergoedingen

partijen in ‘Mid East’ gaan de gesorteerde kunststof-

voor de komende jaren is immers nog weinig zeker”, zegt Van Haaf-

stromen niet zelf vermarkten. Die activiteit wordt ook

ten. “Verder schrijden ook technische ontwikkelingen voort en neemt

aanbesteed, maar dan voor telkens twee jaar.

het volume mogelijk toe als ook de grote petflessen erbij komen.”

Midwaste

Commerciëler

Een partij die het zelf vermarkten van het gesorteerde

Een partij die zich al duidelijk commerciëler presenteert, is Kunststof

kunststof serieus overweegt is Midwaste. “Wellicht

Hergebruik. nu nog draagt deze organisatie tot de jaarwisseling vol-

nog niet de eerste twee jaar, maar wel op termijn”,

ledig zorg voor de fase na de gemeentelijke inzameling: overslag,

lichten directeur Machiel van Haaften en projectmana-

transport, sortering en recycling van al het in nederland ingezamelde

ger kunststoffen Jurgen de Jong toe op hun kantoor

verpakkingskunststof. Dat doet het bedrijf in opdracht van Afvalfonds

in Delft. Bij de coöperatieve vereniging Midwaste zijn

Verpakkingen, de organisatie van het verpakkende bedrijfsleven (su-

twaalf overheidsgedomineerde inzamelbedrijven en

permarkten en merkfabrikanten). Sinds kort is Kunststof Hergebruik

-diensten aangesloten uit Zuid-Holland, Brabant, gel-

eigendom van het bedrijf 2 circular Value van Ruud Sondag, voorma-

derland en Friesland. “We willen de kunst van het ver-

lig bestuursvoorzitter van Van gansewinkel. Al zit de verpakkende

markten in loop der jaren opbouwen. Het gevoel erbij

industrie op de achterbank, benadrukt Joris van der Meulen. De di-

in de vingers krijgen om er het optimale voor onze le-

recteur van Kunststof Hergebruik ziet een continuerende rol voor zijn

den uit te halen”, zegt Van Haaften. In ‘zelf vermarkten’

organisatie als ketenregisseur. “We hebben laten zien dat we in het

klinkt de echte ondernemersgeest door. Toch wil Van

afgelopen jaar zo’n 115 duizend ton kunststof weg hebben weten te

Haaften dat beeld corrigeren. “We hebben geen com-

zetten.” Kunststof Hergebruik heeft een landsbrede infrastructuur op-

merciële bedoelingen, maar behartigen puur de belan-

gezet, waarin een veertigtal overslagstations zijn gecontracteerd en

gen van onze leden om de rol van ketenregisseur zo

vijf sorteerinstallaties; eentje in ons land (SITA in Rotterdam) en vier

goed mogelijk vorm te geven.”

in Duitsland (Tönsmeier in Koblenz en Remondis en DKR in Kempen en Kerpen). Partijen die zich overigens, zo verwacht menigeen, recht-

De Jong is verantwoordelijk voor wat bij Midwaste het

streeks bij gemeenten en samenwerkingsverbanden gaan melden.

‘kunststof-regiemodel’ heet. “We willen met de sorteer-

Van der Meulen zegt nadrukkelijk naar de lopende en toekomstige

der de afspraak maken de hergebruikslat hoog te leg-

aanbestedingen te kijken. “Ook praten we met individuele gemeenten

gen. Als we van 75 naar 80 procent te hergebruiken

die het sorteren en vermarkten zelf willen regelen. Het is niet perse

kunststof kunnen gaan, is dat een aanzienlijke winst.

interessant je bij de grote samenwerkingsverbanden aan te sluiten.

GRAM

|

april 2014

13

Stel dat jouw afval straks kilometers moet reizen. We

Binnen de ASl-gelederen combineert alleen Horst aan

hebben als regieorganisatie veel kennis en expertise

de Maas de kunststoffeninzameling met die van blik en

in huis en vertrouwen erop gemeenten een optimaal

drankenkartons. “Dat zal de winnaar van de aanbeste-

sorteer- en hergebruiksresultaat en de gewenste flexi-

ding moeten faciliteren”, licht Oehlen toe. “Horst aan

biliteit te kunnen bieden.”

de Maas heeft aangegeven deze aanpak te willen continueren. Al zal ze uiteraard het sorteren, net als nu, zelf

Geen afzet problemen

moeten bekostigen.” Voor de andere ASl-leden, weet

Van der Meulen ziet niet waarom gemeenten met de

Oehlen, is gecombineerde inzameling een wens op

huidige sorteerkwaliteit afzetproblemen zouden krij-

termijn. Uiteindelijk zal het landelijke beleid bepalend

gen. “We verkopen de gesorteerde kunststoffen aan

zijn, alsook de vraag of binnen limburg drankenkar-

zo’n zeventig recyclers. Dat zijn bedrijven die het

tons verwerkt zullen gaan worden bij Van Houtum in

kunststof opwerken tot grondstof of het materiaal di-

Swalmen. “Als dat laatste het geval zal zijn, dan heeft

rect toepassen in nieuwe producten. Allemaal binnen

het weinig zin om drankenkartons samen met andere

Europa, een belangrijk deel ook in eigen land. Ik heb

stromen in te zamelen. Dan kan men die stroom beter

niet de indruk dat er extra handelingen nodig zijn om

apart houden en rechtstreeks naar Swalmen rijden.” De

het kunststof op een nog hogere zuiverheidsgraad te

ASl-secretaris begrijpt niet dat er rond de gecombi-

krijgen. Al onze verwerkers zijn gecertificeerd. Dit is

neerde inzameling met drankenkartons nationaal geen

belangrijk voor ons, omdat we zo kunnen aantonen

uitspraak is. Een gebrek aan overall regie, meent Oe-

dat de tonnen kunststof die we bij hen afzetten, daad-

hlen. “Met haar programma Van Afval naar grondstof

werkelijk gerecycled worden en dus meetellen voor

wil staatssecretaris Mansveld de winst van grondstof-

de hergebruiksdoelen. De Inspectie leefomgeving en

fen uit het restafval maximaliseren. Dan snap ik niet

Transport heeft in eerdere rapporten bevestigd dat er

hoe ze alles nog steeds per materiaalstroom blijft rege-

hergebruik wordt gerealiseerd conform de eisen uit de

len. Waarom niet alles in één keer?”

Raamovereenkomst.”

Verstoring

Netwerkinfo:

Dan zijn er nog de blik en drankverpakkingen. In Ede

gemeente Ede, Freek Fokkert (beleidsmedewerker

maakt Fokkert meteen duidelijk dat die voorlopig niet

Afval & Milieu), freek.fokkert@ede.nl, www.ede.nl.

meegenomen worden. “De combinatie hiervan met

Vereniging Afvalsamenwerking limburg, Math

kunststof kan tot enorme verstoring leiden en dat kan

Oehlen (ambtelijk secretaris), m.oehlen@weert.nl,

je veel geld kosten. Bovendien is er voor drankenkar-

www.afvalsamenwerkinglimburg.nl.

tons nog niets geregeld”, zegt hij. De Jong van Midwas-

Midwaste, Machiel van Haaften (directeur),

te sluit zich hierbij aan. “liever niet combineren met

m.van.haaften@midwaste.nl,

kunststof, al zullen we hier op termijn wel rekening

www.midwaste.nl, nl.linked.com/in/

mee moeten houden.” Directeur Van der Meulen van

machielvanhaaften, twitter: @midwastedelft;

Kunststof Hergebruik zegt de sortering en recycling

Jurgen de Jong (projectmanager kunststoffen),

van gecombineerde stromen van kunststof, blik en

j.de.jong@midwaste.nl, nl.

drankpakken te ondersteunen, als gemeenten daarom

linked.com/in/jurgendejong, twitter: @jgdejong1

vragen. “gemeenten moeten zich echter realiseren dat

Kunststof Hergebruik, Joris van der Meulen

bij de interactie van deze stromen het risico bestaat

(directeur) jvandermeulen@kunststofhergebruik.nl,

dat de hergebruiksscore lager uitvalt. Dit kan dus een

www.kunststofhergebruik.nl, nl.

lagere vergoeding opleveren. gemeenten moeten zich

linked.com/in/jorisvandermeulen.

hier wel van bewust zijn. Al zullen we een optimaal hergebruik garanderen.”

Tekst: Pieter van den Brand

14

GRAM

|

april 2014

P R O F. DR. H AnS B OSSE RT g E En VOORS TA n D E R VA n g E M E En TE lIJ K E R Eg E l I n g E n

"Overheidsvennootschap ideaal voor afvalbedrijven waarin meerdere gemeenten deelnemen" Voor professor dr. Hans Bossert, hoogleraar public governance, geldt afvalbedrijf ROVA als een schoolvoorbeeld van een goed gestructureerde overheidsvennootschap. "De gemeenten die hun reinigingstaken en het beheer van de openbare ruimte op basis van een individuele dienstverleningsovereenkomst door ROVA laten verzorgen, zijn ook aandeelhouder van het bedrijf. Daarmee houden zij bij de uitvoering van het werk de regie grotendeels in handen, terwijl zij als aandeelhouder zeggenschap hebben over de koers."

Bossert was vorig jaar nauw betrokken bij het zoeken

ke reden dan ook niet mogelijk is, het werk dan maar

naar een oplossing voor het zowel in bestuurlijk als

simpelweg geheel uit te besteden en te proberen via

in financieel opzicht in drijfzand terechtgekomen af-

contracten de regie over de uitvoering in eigen hand

valbedrijf Avalex. Daar kreeg hij te maken met de an-

te houden.

dere kant van de publieke dienstverlening. Avalex is namelijk georganiseerd als een gemeenschappelijke

Dikke kanttekening

regeling van diverse gemeenten. Bossert wil niet te

Bij het oprichten en vooral bij het invullen van de

veel op de Avalex-case ingaan, maar zegt wel: "Een

poppetjes binnen de Raad van commissarissen van

gemeenschappelijke regeling is voor een puur opera-

een overheidsvennootschap, plaatst Bossert wel een

tionele organisatie als een afvalbedrijf vaak hét recept

dikke kanttekening. "In die Raad van commissarissen

voor moeilijkheden, omdat politici en ambtenaren uit

moeten, zoals dat bij ROVA het geval is, volstrekt on-

iedere deelnemende gemeente in die constructie altijd

afhankelijke deskundigen zitten. Dus absoluut géén

mee kunnen en vooral ook wíllen sturen. Als leiding

wethouders of andere directe vertegenwoordigers uit

van zo'n organisatie heb je dan constant te maken met

de gemeentelijke organisatie. Anders krijg je een soort

veel verschillende commando's. Ik noem een gemeen-

gemengd bedrijf met allerlei achterbannen die via 'hun'

schappelijke Regeling altijd iets als twee geloven op

commissaris extra invloed willen uitoefenen. Dat is

één kussen. Het werkt niet. Als dan vanuit de organisatie onvoldoende tegenkracht kan worden gegeven, kom je onvermijdelijk in de problemen. En als de interne organisatie en verantwoording dan ook nog eens niet goed zijn geregeld, heb je de poppen aan het dansen. Kortom, een gemeenschappelijke Regeling in een zakelijke operationele setting als afvalinzameling en afvalverwerking verdient geen schoonheidsprijs. Ook niet omdat er van een echt doelmatige regievoering vanuit de gemeenten vaak niet veel terechtkomt."

Ideale structuur "De sturing bij een overheidsvennootschap is daarentegen wettelijk vastgelegd in de voor vennootschappen algemeen geldende governance voorschriften. Vooral als het gaat om wie wat voor het zeggen heeft. In combinatie met de dienstencontracten die gemeenten voor de uitvoering van het werk sluiten met de vennootschap, staat die structuur garant voor duidelijkheid over wie het op welke terreinen voor het zeggen heeft. Daarom vind ik de overheidsvennootschap een ideale structuur voor de afvalsector." Het zal na deze woorden geen verbazing wekken dat Bossert bij Avalex heeft geadviseerd de structuur om te vormen tot die van een overheidsvennootschap. Of, als dat om wel-

“Ik noem een Gemeenschappelijke Regeling altijd iets als twee geloven op één kussen.

Het werkt niet.”

GRAM

|

april 2014

15

PR O F. DR. H AnS BOSSE RT gE En VOORS TA n D E R VAn g E M E E n TEl IJ K E RE gE lI n gE n

geen zuivere constructie. Je zou het als wethouder ook

gaat het mis. Het is in ieder geval een heel verkeerde

niet moeten willen. Uiteraard is er geen enkel bezwaar

manier van regievoering en bedrijfsvoering. Het is veel

tegen - integendeel juist - als er wel wethouders of

beter het bedrijf door een duurzame aanpak te laden

andere gemeentelijke vertegenwoordigers in de Alge-

met maatschappelijke waarden. Daarbij zou je er ook

mene Vergadering van Aandeelhouders zitten. Verder

aan kunnen denken om arbeidsplaatsen te bieden aan

is het belangrijk dat binnen de structuur van het bedrijf

sociale werkplaatsen. Dat vergroot de match tussen za-

krachten en tegenkrachten worden georganiseerd. Dat

kelijk en maatschappelijk nut." Op de vraag of de struc-

houdt iedereen bij de les."

tuur van een overheidsvennootschap niet iets is voor alleen de grote afvalbedrijven, antwoord Bossert: "naar

Tucht van de markt

mijn ervaring doen juist de kleinere vennootschappen

Een voordeel van de overheidsvennootschap is vol-

binnen de afvalsector het prima. Ik ben wel van mening

gens Bossert ook dat het bedrijf dan de 'tucht van de

dat een overheidsvennootschap in die sector weer niet

markt' voelt. "Dat vraagt een puur zakelijke aanpak.

te veel gemeenten-aandeelhouders moet omvatten. Ik

Tegelijkertijd moet het bedrijf uiteraard in belangrijke

denk aan een maximum van ongeveer vijfentwintig

mate rekening houden met de eisen en de druk van

gemeenten. Anders verdwijnt de binding en wordt het

de gemeentelijke, politieke en maatschappelijke orga-

te groot om alles nog goed te kunnen beheersen en regisseren."

"Naar mijn ervaring doen juist de kleinere vennootschappen binnen de afvalsector het prima."

ROVA is een publieke dienstverlener op het gebied van grondstoffen en afval, openbare ruimte en duurzame energie. Algemeen directeur-bestuurder Hans groenhuis is het eens met de schets van professor Bossert over de ideale organisatiestructuur van een overheidsvennootschap in de afvalsector. "Bij

nisaties op het gebied van bijvoorbeeld duurzaam on-

ons bedrijf hebben de twintig gemeenten-aandeel-

dernemen. Een overheidsvennootschap moet immers

houders uit de regio's IJssel-Vecht, Achterhoek en

ook aan dat maatschappelijk aspect daadwerkelijk uit-

Eemland met in totaal ongeveer 900.000 inwoners

voering geven. Daar ligt volgens mij het grote verschil

via een dienstverleningsovereenkomst individueel

met de private vennootschappen in de afvalsector. Die

invloed op de uitvoering van ons werk. In ons mo-

private bedrijven hebben aandeelhouders die, hoe je

del bepaalt iedere gemeente haar eigen beleid en

het ook wendt of keert, primair financieel rendement

vertaalt dat in een dienstopdracht. Verantwoording

eisen. Dergelijke bedrijven roepen vaak met mooie

over de uitvoering van de dienstverlening gaat dan

woorden en pr-campagnes dat ze zo duurzaam zijn.

ook primair naar de gemeente als opdrachtgever.

Aan het eind van de dag vragen de aandeelhouders

Verantwoording over de bedrijfsvoering van de or-

echter toch vooral hoeveel euro's er zijn verdiend. Het

ganisatie als geheel leggen wij af aan de gemeen-

gaat bij die constructies immers uiteindelijk altijd om

ten-aandeelhouders. Als aandeelhouder hebben de

de economische performance als hoogste goed. Dat

gemeenten zeggenschap over ons gehele beleid.

geldt helemaal als het bedrijf in handen is of komt van

Door actieve bestuurders van aangesloten gemeen-

private-equity. Ze zullen dit uiteraard allemaal ontken-

ten niĂŠt in de Raad van commissarissen te benoe-

nen, maar uiteindelijk draait het er toch echt om dat ze

men, houden wij

geld willen zien."

gesplitst. Externe, onafhankelijke toezichthouders,

verantwoordelijkheden scherp

die zijn geselecteerd op gewenste competenties, Veiligheid inbouwen

houden zo namens de gemeenten-aandeelhouders

Om pure winstgerichte ambities bij overheidsven-

toezicht op de bedrijfsvoering. Die bedrijfsvoering

nootschappen te voorkomen, adviseert Bossert bij de

zelf is primair de verantwoordelijkheid van de be-

oprichting van een dergelijke vennootschap goede

stuurder. Zo blijven de lijnen zuiver en kan er geen

veiligheidskleppen in te bouwen. "Ik doel dan vooral

belangenverstrengeling ontstaan."

op het hard vastleggen - bijvoorbeeld in de statuten van afspraken dat de aandelen van de vennootschap nooit voor een hogere prijs mogen worden verkocht dan de oorspronkelijke aankoopprijs of uitgiftewaarde.

Dat voorkomt dat gemeentelijke aandeelhouders toch in de verleiding komen de bedrijfswaarde op te pompen om zodoende op termijn via verkoop van het bedrijf dik geld te verdienen. Als dat dreigt te gebeuren,

16

GRAM

|

april 2014

Tekst: Laurent Chevalier

Nederland groot genoeg voor twee AEEA inzamelorganisaties WEEE NL kreeg in februari 2013 goedkeuring van het ministerie van Infrastructuur en Milieu om als collectief terugnamesysteem voor elektronica producenten en importeurs op te treden. Naast Wecycle, kent Nederland nu dus twee AEEA (Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur) inzamelorganisaties. De overeenkomst is duidelijk, maar waarin verschillen ze? En is de Nederlandse markt groot genoeg voor beide organisaties?

“Het zijn onvergelijkbare organisaties”, legt Ted van Hin-

thousiaste organisatie, opgericht door mensen met veel ervaring in de

tum, manager PR & communicatie Wecycle uit. “Onze

elektronica inzameling en verwerking”, vertelt Reint Sekhuis, directeur

rol en taakopvatting zijn totaal verschillend. Wecycle

WEEE nl. “Voor gemeenten betekent dit dat zij voortaan de keus heb-

heeft een maatschappelijke taak om in opdracht van

ben voor een betrouwbaar alternatief.”

bijna alle producenten en importeurs (1.600) een landelijk dekkende inzamelvoorziening voor AEEA te ver-

Werkwijze

zorgen. Wij zijn een stichting zonder winstoogmerk.

Wecycle werkt samen met partners als HVc, Midwaste en Omrin die

We werken volgens de voorwaarden van de producen-

de AEEA ophalen bij gemeenten, kringloopbedrijven en scholen. Ook

ten die ook zorg dragen voor de financiering van het

haalt Wecycle de producten op bij veel winkelketens. In totaal gaat het

systeem.” Daarnaast houdt Wecycle zich bezig met on-

om ongeveer 10.000 adressen met een ophaalfrequentie variërend van

derzoek, zet inzamelacties op met gemeenten en win-

dagelijks tot één keer per jaar. De transporteurs brengen de afgedankte

kels en verzorgt landelijke communicatiecampagnes.

energiezuinige verlichting en armaturen naar vier overslagcentra en de

Van Hintum: “Wij hebben vanuit onze maatschappelijke

afgedankte elektrische apparaten naar acht regionale sorteercentra.

opdracht geen verdienmodel.”

Daar worden de producten gesorteerd naar recycleproces. De gesorteerde producten worden daarna vervoerd naar gespecialiseerde recy-

WEEE nl, een commercieel bedrijf, is aangesloten bij

clingbedrijven in nederland, België en Duitsland. “Uniek is dat Wecycle

het European Recycling Platform (ERP). Het bedrijf is in

al haar processen uitvoert volgens de Europese WEEElABEX-kwaliteit-

december 2002 opgericht door de elektronica produ-

seisen. Zodoende garanderen we optimale en verantwoorde inzame-

centen Braun, Electrolux, HP en Sony. ERP steunt WEEE

ling en recycling. Deze ketenverantwoordelijkheid wordt getoetst door

nl in het verder uitrollen van een landelijk terugname-

onafhankelijke auditors en is niet gebaseerd op beloften,” aldus Van

systeem. WEEE nl maakt gebruik van de opgebouwde

Hintum.

kennis en ervaring van ERP. Bij ERP, actief in 13 Europese landen, zijn 2400 producenten en importeurs

WEEE nl claimt een andere insteek en biedt “een meer meedenkende,

aangesloten. In deze landen ligt het marktaandeel van

maatgerichte oplossing. gemeenten moeten in de nabije toekomst

ERP tussen de 8 en 40 procent. “Wij zijn een jonge, en-

steeds meer werk vinden voor de re-integratie van werkzoekenden en

foto: Wecycle

GRAM

|

april 2014

17

foto: Wecycle

biedt een vergoeding afhankelijk van de marktwaarde op basis van steekproeven achteraf.

Stand van zaken Wecycle laat bij meer dan 90 procent van de gemeenten AEEA inzamelen. Sinds de start van de aangepaste wetgeving in februari zijn 25 gemeenten overgestapt naar WEEE nl en twee grotere regionale sorteercentra opgezet bij twee gemeenten. In een aantal andere gemeenten wordt toegewerkt naar het opzetten van een stedelijk en dus kleinschalig sorteercentrum of eveneens een groter regionaal sorteercentrum. Met verschillende gemeenten wordt nog contact onderhouden over een overstap gedurende het jaar of begin 2015.

Van Hintum benadrukt dat Wecycle niet in competitie is met WEEE nl. “Het landelijk inzamelen en optimaal recyclen van al het e-waste, waar mogelijk met een sociale agenda, is een opdracht die per definitie geld kost. We leven in een vrij land, gemeenten kunnen en konden altijd zelf al kiezen wat te doen met ingenomen AEEA. Meer dan 90 procent wil worden ontzorgd door Wecycle.” Ondertussen voert WEEE nl samen met meerdere producenten strijd om op nationaal niveau de gevestigde structuren te wijzigen. De organisatie stuurt aan op een uitvoeringsmodel waarin het nieuwe collectief een zelfde behandeling krijgt als het Wecycle collectief.

Markt genoeg Wecycle laat nu ongeveer 45 procent van het gewicht dat aan apparaten op de markt wordt gebracht, verwerken. Er valt nog een substantieel AEEA in de markt te winnen. Sekhuis: “In 90 procent van de Europese landen zijn meerdere uitvoeringsorganisaties actief.

Dit brengt concurrentie mee, het werkt innoverend en sociaal zwakkeren. Elektronica sortering en inzameling biedt via WEEE

bevordert efficiëntie. Een effect dat positief werkt voor

nl een bijdrage hieraan”, aldus Sekhuis. “goed voorbeeld is gemeente

alle spelers in de keten. Een systeem dat zijn best moet

Barneveld, die bewust kiest om deze activiteit in te zetten als project

doen om zijn marktaandeel te behouden, zal meer ser-

voor re-integratie. In combinatie met andere activiteiten wordt zo een

vicegericht zijn naar zijn klanten, maar ook naar zijn

goed werkproject gecreëerd. Wij helpen deze activiteiten op te zet-

toeleveranciers van materiaal, zoals gemeenten. Dus

ten en binnen kaders te faciliteren. Dergelijke projecten zijn gestart in

ja, nederland is groot genoeg voor twee systemen.”

meerdere gemeenten met verschillende partners. De keuze voor een nieuwe aanpak is echter vaak een politieke keuze die tijd en anders

Wecycle is altijd voorstander geweest van een vrije

denken vergt.”

markt. Van Hintum: “We schakelen op basis van marktaanvragen logistieke dienstverleners en recyclers in.

Vergoedingen

Dit leidt niet alleen tot koste efficiëntie, maar ook tot

Wecycle biedt gemeenten een vaste kostenvergoeding van 85 euro per

kwalitatief hoogwaardige opslag, vervoer en recycling.

ton voor de inname, tijdelijke opslag en afgifte van e-waste. Daarnaast

Wecycle heeft hiermee de afgelopen vijftien jaar een

kunnen de gemeenten die een samenwerkingsovereenkomst hebben

bewezen track record opgebouwd. Onze collectieve

gesloten, een eenmalige kostenvergoeding van 1.000 euro ontvangen

opdrachtgevers willen dat we zoveel mogelijk e-waste

als zij ook lampen aannemen die door het MKB worden aangeboden.

inzamelen en dit zo goed mogelijk recyclen. geen race

“gemeenten die samenwerken met Wecycle kunnen zonder kosten mee-

naar het minimum zoals in andere landen is te zien.”

liften met landelijke tv/campagnes en krijgen gratis incentives voor hun inwoners. Ze ontvangen jaarlijks een certificaat over hun recycling-

Ervaringen

opbrengsten en vermeden cO2-uitstoot,” vult Van Hintum aan. WEEE nl

De vier gevraagde deelnemende gemeenten/samen-

18

GRAM

|

april 2014

werkingsverbanden zijn tevreden over de samen-

groot: “ROVA streeft naar maximale inzet van sociale werkvoorziening,

werking met zowel Wecycle als WEEE nl. Rova en

waar mogelijk in samenwerking met kringloopwinkels uit onze aan-

Stadswerken Utrecht doen al zolang de producentver-

deelhoudende gemeenten. Het zou voor ons daarom een goede zaak

antwoordelijkheid bestaat zaken met nVMP/Wecycle.

zijn als we meer mogelijkheden zouden hebben in het sorteren en ont-

“Het is een professionele organisatie die haar zaakjes

mantelen van elektrische apparaten. Hierdoor ontstaat meerwaarde in

goed voor elkaar heeft,” is de ervaring van John de

de keten. De gesorteerde deelstromen leveren zo meer geld op, waar-

groot, manager grondstoffen & Energie Rova. Frank

mee wij de inzet van sociale werkgelegenheid weer kunnen financie-

van Kleef, unithoofd gescheiden Inzamelen & Markten,

ren. Wecycle heeft momenteel nog weinig mogelijkheden om te voor-

Stadswerken Utrecht: “Over het algemeen zijn wij te-

zien in onze wens tot het inzetten van sociale werkgelegenheid. Daar

vreden en waarderen de promotie-acties die Wecycle

ligt dus een verbeterpunt.”

organiseert zeer. Ook van het Wecycle gemeentefonds hebben wij dankbaar gebruik gemaakt. Jammer dat dat

Inzicht

fonds niet meer bestaat!”

Een ander aandachtspunt is het ontstaan van de diverse parallelle infrastructuren voor inzameling van elektrische apparaten. “Wij juichen

Flexibiliteit

het natuurlijk toe dat wordt ingezet op zoveel mogelijk inzameling van

Avri koos voor WEEE nl om de flexibiliteit in het con-

deze grondstoffenstroom. Om optimaal te rapporteren over hergebruik

tract, laat Martijn Verharen, manager Afvalbeheer we-

van grondstoffen, is het belangrijk dat elke gemeente inzicht heeft in

ten. “De besprekingen verliepen goed en open, WEEE

alle aanwezige inzamelinfrastructuren en de gerealiseerde ingezamel-

nl was bereid mee te denken in onze plannen. De

de hoeveelheden. Daarnaast is een verdichting van de inzamelinfra-

dienstverlening is hetzelfde gebleven, er zijn echter

structuur niet per definitie ook een optimalisatie. Als regieorganisatie

afspraken gemaakt. Hierdoor kan Avri zelf de transpor-

zouden we graag meer betrokken zijn bij de inrichting en optimalisatie

ten (strategische doelstelling nr. 1, Duurzame inzet-

van de inzamelinfrastructuur.”

baarheid medewerkers) uitvoeren. De overgang verliep

Stadswerken Utrecht loopt tegen een vergelijkbaar probleem op; de

heel soepel, in plaats van 30m3 containers hebben we

registratie van AEEA dat via detailhandel (winkels of internetverkoop)

nu 40m3 containers (minder transport). Ook heeft Avri

wordt ingezameld. Van Kleef: “Onze eigen kilo´s kennen we, maar een

de mogelijkheid zelf te gaan sorteren en demonteren.

belangrijke stroom wordt ingezameld via de detailhandel, daar is de re-

Voor ons is dit belangrijk, er zijn al ver gevorderde

gistratie veel lastiger. Dat maakt het moeilijker vast te stellen wat je per

plannen dit te gaan uitvoeren met inwoners met een

inwoner inzamelt. Als voorbeeld: in Utrecht hebben wij de Mediamarkt

achterstand op de arbeidsmarkt uit het rivierengebied

en Saturn, beide grote winkels, de burger uit de naburige gemeente

(strategische doelstelling nr. 6, maatschappelijk be-

koopt in Utrecht en levert via Mediamarkt/Saturn in.”

trokken in regio rivierenland). De vergoeding voor de standaard dienstverlening is hetzelfde gebleven. Over

Cijfers 2012

de vergoedingen van de toekomstig gesorteerde en ge-

AEEA inzamelorganisaties moeten minimaal voldoen aan de doel-

demonteerde stromen zijn ook al afspraken gemaakt.”

stellingen die voortkomen uit de Europese regelgeving WEEE. De wettelijke doelstelling is 4 kilogram e-waste per persoon. Dit komt

Ook Robert Jolen, projectmanager I&H AEB Amsterdam,

neer op een totaal van ongeveer 66,7 miljoen kilo. Uiteraard kan het

is te spreken over de samenwerking met WEEE nl. “na

net gestarte WEEE nl geen cijfers overleggen. Wecycle rapporteerde

tien jaar samenwerking met Wecycle op ons regionaal

over 2012 139 miljoen kilo e-waste; 8,3 kilogram per persoon. Van

sorteercentrum wilde de organisatie niet meer van

het totaal ingezameld e-waste is in 2012 een hergebruik gereali-

onze diensten gebruik maken. Wij wilden die activitei-

seerd van 84 procent. Totaal komt de nuttige toepassing uit op 96

ten - het sociale gezicht van ons bedrijf- graag terug,

procent. Van de 4 procent die overblijft, wordt 2 procent verbrand

er werkten veel mensen met een achterstand tot de

met geen of lage energieterugwinning en wordt 2 procent gestort.

arbeidsmarkt. In de loop van de jaren zijn behoorlijk veel mensen doorgestroomd naar regulier werk. Overi-

Tekst: Geke Wassink

gens werken we daarbij samen met Milieu Werk en Ecocollege. WEEE nl regelde snel operationeel alles; van

Netwerkinfo:

containers tot sorteerinstructies voor medewerkers

Wecycle, Ted van Hintum,

op de werkvloer. Ook de webapplicatie waarmee alle

e-mail: ted.vanhintum@wecycle.nl

aan- en afvoeren worden geadministreerd, was in korte

WEEE nl, Reint Sekhuis, e-mail: reint.sekhuis@weee.nl

tijd operationeel. Dit vermindert de administratieve

AEB Amsterdam, Robert Jolen,

lasten en maakt facturering makkelijker.” net zo min

e-mail: robert.jolen@aebamsterdam.nl

als Avri´s Verharen ziet Jolen verbeterpunten, daarvoor

gemeente Utrecht, Stadswerken, Frank van Kleef,

opereert WEEE nl nog te kort op de markt.

e-mail: f.van.kleef@utrecht.nl AVRI, Martijn Verharen, e-mail: verharen@avri.nl

Verbeteringen

Rova, John de groot, e-mail: jdgroot@Rova.nl

Wat kan beter in de samenwerking met Wecycle? De

GRAM

|

april 2014

19

VRIJ WIll IgE RS V OlgE n TRA I n Ing

Veilig papier inzamelen Veel verenigingen zetten vrijwilligers in om papier in te zamelen. De opbrengst vormt een welkome aanvulling op de verenigingsinkomsten. Meestal verloopt de papierinzameling vlekkeloos, maar in Maastricht ging het vorig jaar een keer mis en raakten twee inzamelaars gewond. Voor de gemeente was dit aanleiding om een training te laten ontwikkelen voor de vrijwilligers.

“Twee vrijwilligers liepen in juni vorig jaar letsel op tij-

terrein van een veilige papierinzameling weinig heb-

dens de papierinzameling. Eén van hen had een ontzet-

ben geregeld. Bij diverse partijen, waaronder de EVO,

te kaak en de ander had haar arm zodanig verwond dat

de nVRD en de Vng, informeerde Bonekamp hoe de

ze daar waarschijnlijk de rest van haar leven last van

veiligheid het beste kon worden gewaarborgd. Ook

blijft houden”, vertelt Joop Bonekamp, projectleider

hier kwam geen eenduidig antwoord uit naar voren.

team Reiniging van de gemeente Maastricht. De chauf-

“Wij wilden helderheid creëren en voorkomen dat er in

feurs van de kraakperswagens waren geïnstrueerd, dat

de toekomst nog een keer een ongeluk zou gebeuren.

ze de vrijwilligers goed moest uitleggen wat ze wel

Om die reden hebben we een aantal opleidingsinstitu-

en niet mochten doen en welke veiligheidskleding ze

ten verzocht een offerte uit te brengen voor het ont-

moesten dragen. Er gebeurden wel vaker kleine onge-

wikkelen van een training voor de vrijwillige papierin-

lukjes, maar het ongeval met de twee vrouwelijke vrij-

zamelaars.” SPA groep was de partij die de opdracht

willigers was van zodanige aard dat de Inspectie SWZ

kreeg.

erbij werd betrokken. Bonekamp: “We wijzen niet met een beschuldigende vinger naar de betreffende chauf-

Kostenplaatje

feurs. Onze visie is dat de papierinzameling een ge-

In de training van SPA groep krijgen vrijwilligers onder

zamenlijke verantwoordelijkheid is van de onderaan-

meer uitleg over de bedieningsknoppen van een kraak-

nemer, het papierrecyclingbedrijf en de gemeente. In

perswagen, ze leren wanneer ze op de treeplank mogen

praktijk blijkt iedereen de regels echter op zijn eigen

staan, hoe ze moet bukken en welke veiligheidskleding

manier uit te leggen.” Maastricht ging op onderzoek uit

ze nodig hebben. De training duurt in totaal drie tot

en bij navraag bleek dat de meeste gemeenten op het

vier uur en wordt afgesloten met een praktijktoets,

Voor vrijwilligers bij de inzameling van oud papier is een training veilig werken heel belangrijk. (Foto Eut van Berkum)

20

GRAM

|

april 2014

achter het inzamelvoertuig. Dit gebeurt in een veilige setting. Wie slaagt, krijgt een certificaat en een pasje dat vijf jaar geldig is. Voor alle vrijwilligers die ach-

In praktijk blijkt iedereen de regels op zijn eigen manier uit te leggen.

ter het inzamelvoertuig lopen, is de training verplicht.

Vrijwilligers die niet achter het voertuig lopen en niet de papierbelader of knoppen bedienen, hoeven de training niet te volgen. In Maastricht zamelen ongeveer 23

Die investering doen we graag. Als verenigingen meer

verenigingen oud papier in. Bonekamp: “Per vereniging

dan de afgesproken achttien mensen willen laten oplei-

leiden we vijftien vrijwilligers op. Door de uitstroom

den, is het voor hun eigen rekening.” Maastricht is blij

van vrijwilligers kan elke vereniging bovendien drie ex-

dat de papierinzameling nu goed is geregeld. “Alles is

tra mensen laten opleiden.” Behalve een certificaat en

nu glashelder. Met de training en de praktijktoets slui-

een pasje, ontvangen de vrijwilligers die zijn geslaagd,

ten we risico’s zoveel mogelijk uit.”

een veiligheidsvest, –schoenen en een –broek van de gemeente. Bonekamp: “We willen voorkomen dat men-

Hans nijboer, opleidingsmanager Spa groep: “We

sen hun eigen schoenen dragen. Die zijn misschien wel

hadden al een training voor papierinzamelaars in

van een goede kwaliteit, maar we hebben dan niet de

ons aanbod, maar hebben deze op maat gemaakt

garantie dat ze voldoen aan de Arbowet. Om ondui-

voor de gemeente Maastricht. Alle theorie- en prak-

delijkheid en discussie te voorkomen, lossen we het

tijkonderdelen zijn getoetst door de Inspectie SWZ

op deze manier op. De chauffeurs van onze eigen in-

en voldoen aan de eisen van de Arbowet. Op die ma-

zameldienst en van onderaannemer Van gansewinkel

nier wilde Maastricht er zeker van zijn dat de veilig-

zijn op de hoogte. Vrijwilligers die geen pasje kunnen

heid van de vrijwilligers is gewaarborgd. De training

overleggen of geen veiligheidskleding dragen en toch

vormt echt een toevoeging voor de branche. Be-

achter het voertuig willen lopen, krijgen van hen geen

roepskrachten zijn verplicht om veilig te werken en

toestemming om mee te gaan.”

worden daar goed in opgeleid. Toch vinden er nog jaarlijks ongelukken plaats met ervaren vakkrach-

Glashelder

ten. Het is dan logisch dat vrijwilligers, die niet da-

De eerste training werd in augustus 2013 gegeven. In

gelijks met een inzamelvoertuig werken, ook goede

de periode dat de vrijwilligers niet konden worden in-

instructies ontvangen. Maastricht heeft de training

gezet, omdat ze eerst moesten worden opgeleid, nam

serieus opgepakt. Bij sommige verenigingen was er

de gemeente zelf de inzameling op zich, met inzet van

sprake van weerstand, maar de gemeente heeft voet

Van gansewinkel. Eind van het jaar waren alle vrijwil-

bij stuk gehouden en de training verplicht gesteld.

ligers geschoold en konden de verenigingen weer zelf

Het gaat tenslotte om de veiligheid van hun vrijwil-

papier inzamelen. De gemeente Maastricht betaalt de

ligers.”

trainingen. Bonekamp: “We betalen dit uit de vergoeding die we krijgen voor de papierinzameling. Dat betekent dus dat we hier minder opbrengst van hebben.

Tekst: Ans Aerts

GRAM

|

april 2014

21

K An SEn cRE ëRE n V OOR WE RKnE M E RS VA n D E W E RK VOORZ IEn Ing

"Schotten weg en meer overleg tussen gemeentelijke afdelingen" "Het is vaak typisch een geval van penny wise, pound foolish. Wel zuinig zijn met kleine uitgaven, maar niet met de grote", stelt Arie van Gorsel, directeur van Welplaat, een grote organisatie op het gebied van sociale werkvoorziening op de eilanden Voorne-Putten in Zuid-Holland. "Als je het anders wilt formuleren, kun je zeggen dat er bij veel gemeenten nog te vaak schotten zijn tussen inkoop en sociaal-maatschappelijke zorg."

De gedreven directeur van Welplaat doelt met zijn kritische uitlatingen

ook het beheer van het openbaar groen, kopieerwerk

vooral op het nog vaak voorkomende euvel van gebrek aan goed over-

en het digitaliseren van archieven."

leg en samenwerking tussen gemeentelijke diensten. Daardoor worden opdrachten te snel uitbesteed aan de private sector. Veel werk kan ech-

Zogenaamd mooie deal

ter uitstekend worden gedaan door mensen met afstand tot de arbeids-

Uit zijn contacten binnen de branche weet Van gorsel

markt. Welplaat is zo'n organisatie met ruim 450 werknemers, die door

dat de zaken bij een flink aantal gemeenten in het land

een sociale- of lichamelijke beperking niet aan de slag kunnen bij het

niet altijd even soepel verlopen. Hierdoor lopen be-

reguliere bedrijfsleven. Met een beetje extra begeleiding kunnen ze uit-

drijven binnen de sociale werkvoorziening opdrachten

stekend werk leveren. Welplaat is al ruim vijftig jaar onder meer actief

mis. "gemeentelijke inkopers hebben dan weer eens

als dienstverlener in de groensector, bij reinigingsdiensten en als in-

een zogenaamde mooie deal gesloten op de private

dustrieel toeleveringsbedrijf. Ook detacheert Welplaat personeelsleden

markt. gemeenten vergeten trouwens vaak dat Eu-

bij gemeenten, bedrijven en instellingen op Voorne-Putten. Van gorsel

ropese wetgeving toestaat dat bepaald werk wordt

benadrukt dat sociale werkplaatsen min of meer gewone bedrijven zijn.

inbesteed. Dat heet dan dat de gemeente 'een voorbehoud' kan maken voor het inschakelen van Sociale

Participeren in de maatschappij geeft mensen structuur en eigenwaarde, waar de gemeente ook baat bij heeft.

Werkplaatsbedrijven." Als verklaring voor het negeren van de sociale werkvoorziening noemt Van gorsel de verkokering bij gemeenten. "De al eerder genoemde schotten dus.

Kicken op aanbestedingen Een heikel punt is ook dat veel gemeenten kicken op aanbestedingen. Dat is een soort automatische reflex.

Ik noem geen namen, maar in sommige gemeenten in

Buitenspel

ons land is het soms bar en boos." Als ander voorbeeld

Terugkomend op zijn opmerking over penny wise, pound foolish zegt

van gemeentelijk dwaalbeleid vertelt Van gorsel over

Van gorsel: "Ik bedoel daarmee dat gemeentelijke inkopers vaak niet

een gemeente, die via een advertentie een schoffelaar

in de gaten hebben dat ze de eigen gemeente én de lokale gemeen-

zocht. "De loonschaal stond er bij. Als die gemeente

schap financieel nadeel berokkenen door de sociale werkvoorziening

een sociale werkplaats had ingeschakeld, had ze voor

buitenspel te zetten. Als er namelijk geen geschikte opdrachten zijn,

dezelfde prijs twee schoffelaars aan een baan kunnen

doen werknemers van de werkvoorziening immers een groter beroep

helpen. Het is echt te betreuren dat het bij veel gemeen-

op de 'sociale' kas van de gemeente." Van gorsel benadrukt dat de

ten ontbreekt aan samenwerking tussen afdelingen die

door hem geschetste situatie absoluut niét aan de orde is binnen het

verantwoordelijk zijn voor het beheer van de openbare

verzorgingsgebied van Welplaat, bestaande uit de gemeenten Spijke-

ruimte enerzijds en het maatschappelijk werk ander-

nisse, Brielle, Hellevoetsluis, Westvoorne en Bernisse, samen goed voor

zijds. Dat verkleint de kansen op social return en dus

ongeveer 170.000 inwoners. "In deze regio werken wij uitstekend sa-

die van creatie van de economische waarde van maat-

men met de gemeenten, waardoor onze personeelsleden passend werk

schappelijke maatregelen. gemeenten zien dit verband

kunnen doen."

niet altijd. Ik hoop dat dit verandert met de komst van de Participatiewet in 2015, omdat gemeenten dan echt

Als mooi voorbeeld van de lokale samenwerking wijst Van gorsel op de

goed moeten gaan rekenen. Anders worden ze door

relatie met n.V. Reinis, de verzelfstandigde Dienst Stadsreiniging van

het rijk of de eigen inwoners daar hard op aangespro-

de gemeente Spijkenisse. Personeel van Welplaat verzorgt voor Reinis

ken. Verder is het voor onze sector afwachten wat de

al enkele jaren tot grote tevredenheid de inzameling van zwerfafval

Participatiewet in de praktijk brengt.

met zogeheten BOB-wagens. Dit zijn voertuigen waar geen rijbewijs voor is vereist. "Wij worden door Spijkenisse en Reinis zoveel mogelijk

Structuur

ingeschakeld. Zo werken medewerkers van ons bij het lokale kring-

Ik vind het in ieder geval een goede zaak dat de ver-

loopbedrijf. Voor de gemeenten in ons werkgebied verzorgen wij vaak

splintering tussen de diverse sociaal-maatschappelijke

22

GRAM

|

april 2014

voorzieningen aan de onderkant van de arbeidsmarkt

personeelsleden tellende Sociale Werkvoorziening van de gemeente

door die wet verdwijnen. Hopelijk leidt het ook tot

worden ingezet bij iedere gemeentelijke opdracht. De gemeentelijke

meer en betere samenwerking tussen gemeentelijke af-

inkopers mogen daar niet van afwijken. Daar wordt scherp op toege-

delingen. Dat zou een hele verbetering betekenen voor

zien. Je zou dit best kunnen beschouwen als een heel praktische vorm

de mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt."

van ontschotten."

Van gorsel benadrukt dat werk belangrijk is voor deze groep. "Het kunnen participeren in de maatschappij

Mooie match

geeft hen structuur en eigenwaarde, waar de gemeen-

Van Wilgenburg kan zich vinden in de kritische kanttekeningen die Van

te ook baat bij heeft. Daarom roep ik gemeentelijke

gorsel maakt bij het inkoopbeleid van veel gemeenten. Op dat gebied

diensten op om bij aanbestedingen onder de integrale

heeft hij als geen ander recht van spreken, want eerder was hij hoofd

streep te kijken. Anders gaat het verlies naar sociale

inkoop inzamelmiddelen bij de Rotterdamse reinigingsdienst Roteb. "Ik

zaken."

spreek dus uit eigen ervaring. Sommige inkopers zijn redelijk conservatief, anderen progressief. Vaak speelt de laagste prijs nog een grote

Sociaal maatschappelijke clausule

rol in aanbestedingen." In zijn huidige functie als Programmamanager

Het kan ook anders in gemeenteland. Rotterdam be-

coördinatiepunt Social Return is het zijn opdracht er voor te zorgen dat

wijst dat. Daar zijn zaken rond de sociale werkvoorzie-

het collegebesluit uit 2011 scherp tussen de oren komt van alle Rot-

ning in zowel maatschappelijk- als financieel opzicht

terdamse diensten en bedrijven. "In Rotterdam is dit beleid al redelijk

prima geregeld. René van Wilgenburg, Programmama-

goed geïntegreerd. In een aantal gevallen is het al een automatisme

nager coördinatiepunt Social Return bij het Werkgevers

geworden om altijd eerst te kijken of het werk kan worden inbesteed

Servicepunt van Rotterdam, vertelt dat het gemeente-

bij de sociale werkvoorziening. Pas als dat niet mogelijk is, wordt ex-

bestuur al in juni 2011 scherp inspeelde op de maat-

tern gezocht. Door deze op social return gerichte manier van werken,

schappelijke discussies en de mogelijke effecten van

heeft Rotterdam er voor gezorgd dat in 2013 zo'n 2400 mensen met

de Participatiewet. "Het gemeentebestuur besloot toen

een afstand tot de arbeidsmarkt hebben gewerkt."

dat voortaan bij alle investeringsbeslissingen van ge-

Als concreet voorbeeld van een mooie match vertelt Van Wilgenburg

meentelijke afdelingen een sociaal-maatschappelijke

dat in Rotterdam bijna honderd personeelsleden van de Sociale Werk-

clausule moest worden opgenomen in de bestekken.

voorziening werken bij het groenonderhoud en de stadsreiniging. "Dat

Met deze aanpak wil Rotterdam aan de voorkant af-

ging overigens niet zonder slag of stoot. Vooral omdat financiële mana-

dwingen dat er substantieel mensen uit de circa 2100

gers aanvankelijk mopperden dat deze personeelsleden duur zijn om-

GRAM

|

april 2014

23

K AnSE n cRE ë RE n V OOR WE RK nE M E RS VA n D E W E RK VOORZ IE nIng

dat ze extra begeleiding vragen. Dat is op zich deels

niging en bij de plantsoenendienst van de gemeenten

waar, maar per saldo levert deze aanpak de gemeente

Haarlemmermeer en Aalsmeer. Daarnaast schakelt

op jaarbasis ruim 2 miljoen euro op. Bovendien bieden

Meerlanden nog 40 vrijwilligers in voor divers werk.

wij de mensen op deze manier zinvol werk. Dat verte-

Over de samenwerking met de AM groep zegt Ange-

genwoordigt ook waarde."

line Kierkels, directeur Publieke Sector Meerlanden: "Die relatie biedt ruimte om verder te onderzoeken

Samenwerking

hoe wij nog meer inhoud kunnen geven aan onze so-

In noord-Holland hebben Meerlanden en de AM groep

ciale verantwoordelijkheid. Wij willen bijvoorbeeld ook

de afgelopen jaren aangetoond dat medewerkers van

meer mensen uit de bijstand in regulier werk inzetten.

de werkvoorziening een nuttige rol kunnen vervul-

In samenwerking met de gemeenten willen wij hen een

len in de openbare ruimte en bij de kringloopwinkel.

kans geven op deelname aan of re-integratie in het ar-

Onlangs werd de relatie bekrachtigd met een nieuwe

beidsproces."

samenwerkingsovereenkomst. Zo'n 75 medewerkers van de AM groep werken bij milieustraten, straatrei-

Tekst: Laurent Chevalier

Participatiewet Met de Participatiewet moeten gemeenten vanaf 2015 mensen met een beperking, op maat en in samenhang met andere hulpvragen begeleiden naar werk of andere vormen van maatschappelijke ondersteuning. nu is deze hulpverlening nog verspreid over drie regelingen: de WWB (de Wet werk en bijstand), de Wsw (de Wet sociale werkvoorziening) en de Wajong-regeling voor jongeren met een beperkt arbeidsvermogen en ligt de uitvoering grotendeels bij het rijk. Voor de financiering van de nieuwe structuur krijgen de gemeenten vanaf 2015 één budget van het rijk. De uitgaven voor de WWB en WSW en de Wajong waren in 2013 circa 11 miljard euro. Met de overheveling naar de gemeenten hoopt het Rijk circa 1,7 miljard euro te bezuinigen.

Welcome to the future of environmental technology May 5–9, 2014 World’s Leading Trade Fair for Water, Sewage, Waste and Raw Materials Management Be a part of this get-together of the worldwide environmental technology sector— at IFAT 2014 in Munich. Come and experience innovative new products and learn about successful strategies for the future. And benefit from the exclusive supporting program at IFAT and the opportunity for international networking.

Register now online!

Save up to 30% and gain time at the venue! www.ifat.de/tickets/en Visit IFAT’s sister events around the world: May 20–22, 2014 www.ie-expo.com

24

GRAM

|

april 2014

www.ifat.de

October 9–11, 2014 www.ifat-india.com

Information: Van Ekeris Expo Service B.V. | Haarlem Tel. +31 (0) 23 525 8500 | info@vanekeris.nl

nieuws Tekst: Bas Peeters Handreiking aanbesteding kunst-

sitie van de vereniging, het publieke kader

NVRD Benchmarks

stofsortering

voor afvalbeheer en de nVRD-agenda voor

Voor gemeenten (met of zonder inzamel-

De nVRD ontwikkelt een handreiking met

het programma Van Afval naar grondstof,

dienst), publieke inzamelbedrijven en

afwegingskader voor de aanbesteding

de meerwaarde van het nVRD-lidmaat-

samenwerkingsverbanden

van het sorteren van kunststof verpak-

schap en de resultaten die de nVRD heeft

de nVRD de volgende drie benchmarks:

kingen door gemeenten. gemeenten die

geleverd. Deze onderwerpen worden met

de aanbesteding van kunststof sortering

de leden gedeeld tijdens de algemene le-

Benchmark Huishoudelijk Afval

nog moeten organiseren, worden op weg

denvergadering

Inhoud: milieueffectiviteit, regievoering

geholpen met het schrijven van een aan-

nVRD-Jaarcongres in Tiel.

van 23 mei tijdens het

bestedingsbestek. Voor meer informatie: Maarten goorhuis, goorhuis@nvrd.nl

organiseert

(regiekosten en –vaardigheden) en bedrijfsvoering (kosten- en operationele

Positionpaper Vennootschaps-

efficiëntie). Inschrijving tot 18 april.

belasting

Startbijeenkomst: 22 april. Workshop I:

Masterclasses voor (nieuwe)

De nVRD heeft een positionpaper Ven-

19 juni. Workshop II: 25 september. Slot-

raadsleden

nootschapsbelasting opgesteld. Aanlei-

bijeenkomst: oktober/november. Infor-

De nVRD organiseert samen met het Zijl-

ding is het voornemen van het Ministerie

matie/aanmelden: Ismael Morales,

stra center, kenniscentrum voor de pu-

van Financiën om de huidige wettelijke

morales@nvrd.nl, tel. 088-3770024 of

blieke sector binnen de Vrije Universiteit,

uitzonderingspositie van overheidsbedrij-

Folkert Starreveld,

masterclasses voor (nieuwe) raadsleden.

ven voor de belastingplicht te wijzigen.

folkert@cyclusmanagement.nl,

Veel van de bestuurlijke en politieke di-

Dit kan leiden tot verplichte winstopslag

tel. 06-54755102.

lemma’s op lokaal niveau komen samen

en privatisering van uitvoerende taken.

in het beheer van de openbare ruimte

In de positionpaper zijn neveneffecten en

Benchmark Gemeente Schoon

en de publieke taak van gemeentelijk

gevolgen geschetst en worden argumen-

Inhoud: kwaliteit, kosten en inzet, re-

afvalbeheer. lokale bestuurders zullen

ten aangereikt voor vrijstelling van taken

gie- en bedrijfsvaardigheden, thema’s

zich snel op de verschillende dossiers in

in het gemeentelijk afvalbeheer en beheer

(afvalbakken, sociaal domein, evene-

moeten werken en keuzes moeten ma-

van de openbare ruimte. De postionpaper

menten, etc.) Aanmelding in april. Start

ken. Om dit effectief te kunnen doen,

is te verkrijgen via www.nvrd.nl

vragenlijst benchmark: 7 april. Bijeen-

biedt de nVRD masterclasses aan waarin

Voor meer informatie: Ilse van de grift,

komst 1 (+ conceptrapport): 25 april.

raadsleden in één bijeenkomst de be-

vdgrift@nvrd.nl

Bijeenkomst 2 (+ conceptrapport): sep-

nodigde kennis krijgen aangereikt en

tember. Bijeenkomst 3 (+ eindrapport):

een snelle update krijgen van de laatste

NVRD-agenda

december. Informatie/aanmelden:

ontwikkelingen; ontwikkelingen op be-

April

Ismael Morales, morales@nvrd.nl,

leidsterreinen, zoals milieu/duurzaam-

10 Regiobijeenkomst Zuid-nederland

tel. 088 3770024, of

heid,

10 commissie Regie

www.gemeenteschoon.nl

sociaal/participatie,

financiën/

markt&overheid. De masterclasses wor-

22 Redactievergadering gRAM

den regionaal georganiseerd

24 Bestuur

Benchmark Gladheidbeheer

Mei

Inhoud:

bij leden

van de nVRD en worden voorafgegaan door een bedrijfsbezoek.

Een overzicht van data en locaties vindt

7 Bestuur regio noord 22 nVRD-Jaarcongres

aanpak/organisatie,

service,

kwaliteit/prestatie, kosten, operationeel, omgevingsfactoren. Aanmelding in april.

u op www.nvrd.nl/masterclasses

Eerste bijeenkomst: 16 mei. Afrondende bijeenkomst: september/oktober. Inforagenda

Heidag NVRD-bestuur Op 6 maart heeft het nVRD-bestuur haar

April:

jaarlijkse heidag gehouden. Op de heidag

10 Excursie Schone Maas

staat het bestuur langer stil bij zowel in-

17 cursus gedragsverandering vervolg 2

houdelijke onderwerpen als vraagstukken

25 Benchmarkbijeenkomst

rond de vereniging. Op 6 maart is gespro-

matie/aanmelden: Bas Peeters, peeters@nvrd.nl, tel. 088-3770014.

gemeenteSchoon

ken over de stand van zaken van de tran

GRAM

|

april 2014

25

VAKWERK

Huub Keijzers (63) is adviseur strategische trajecten voor de gemeente Weert. Ook verzorgt hij het

programmamanagement

bij

de vereniging Afvalsamenwerking Limburg en is hij bestuurslid van de NVRD. Met die laatste twee functies gaat Keijzers dit jaar stoppen.

Regie is weten wat je wilt om te krijgen wat je vraagt Wat houdt uw functie in?

Voor Weert houd ik me vooral bezig met grote projecten als de IJzeren

Wat deed u hiervoor?

Rijn -een goederenspoor van Antwerpen naar het Ruhrgebied in Duits-

Van origine ben ik tuinman, in mijn ogen het mooiste

land- de viering van Weert 600 jaar, outsourcing en centrummanage-

vak op aarde. na mijn has-opleiding in Den Bosch ben

ment. geen directe relatie met afval dus. Als programmamanager Afval-

ik in de jaren zeventig begonnen als bedrijfsleider bij

samenwerking limburg (ASl) werk ik met de 33 aangesloten gemeenten

een hoveniersbedrijf. Daarna was ik toezichthouder

samen bij het bereiken van schaalvoordelen. Voorbeelden zijn het aanbe-

groenvoorziening bij de gemeente Eindhoven, hoofd

steden van de eindverwerking van rest- en gft-afval en het laten sorteren

uitvoering bij de gemeente Tilburg, hoofd beheer open-

en in de markt zetten van kunststoffen. In 1993 hebben de limburgse

bare ruimte bij de gemeente Venlo en tien jaar directeur

gemeenten zich contractueel voor vijftien jaar gebonden (AVl-sturing)

Stadsbeheer in Weert. Vanuit die laatste functie kreeg ik

om de afvalverbranding in Moerdijk tot stand te laten komen. Als lid van

meer met afval te maken. Ik ben een van de oprichters

de klantenraad ben ik toen met het dossier afval in aanraking gekomen.

van ASl.

Begin deze eeuw is het bewustzijn gegroeid dat het aanbesteden van de eindverwerking na 2008 flinke voordelen kon bieden voor de limburgse

Wat heeft u met afval?

gemeenten. Op basis van deze bewustwording is ASl opgericht in janu-

Iedereen heeft iets met afval, want we produceren ge-

ari 2005. Bij de nVRD werd ik vijf jaar geleden gevraagd als bestuurslid,

zamenlijk zo’n 400 kilo per jaar per huishouden. Zes-

met als aandachtsveld de regievoerende gemeenten. Daaronder verstaan

tig jaar geleden, toen de welvaart minder was, was dat

we gemeenten die hun afvaltaken niet zelf of samen met anderen uitvoe-

nog maar 100 kilo. Voor velen staat afval synoniem aan

ren maar professioneel aanbesteden en op de markt brengen. Dat levert

waardeloos. Dat zie ik anders. Afval bestaat niet, het is

meestal de beste product-prijsverhouding op.

een grondstof, of energie of iets anders. Onze grond-

26

GRAM

|

april 2014

De rubriek Vakwerk gaat over het vakmanschap en de bevlogenheid in de branche. In afval- en beheer van de openbare ruimte werken vele professionals, die hart hebben voor de ‘schone zaak’.

Wat drijft hen in hun werk? En waarom doen zij dit werk graag en goed?

stoffen op deze aarde zijn eindig en daarom is cyclisch

voor de camera laten zeggen hoe ze erover dachten. Balkenende heeft zo

denken en doen een belangrijke levenshouding. Want op

ook eens in Maastricht gestaan en zijn afschuw uitgesproken over die A2

is op en weg is weg. Wat mij opvalt in de afvalbranche,

midden door de stad. Met zulke uitspraken en camerabeelden kun je media-

is dat afvalinzameling een uiterst operationele tak van

aandacht genereren, dat helpt je zaak. Door mijn strategie kregen we een

sport is. nederland heeft ruim vierhonderd gemeenten,

meerderheid in de Tweede Kamer achter ons standpunt. Dat vond ik een

die doen het allemaal anders. Verscheidenheid is troef,

persoonlijke overwinning. Zo’n strategie werkt beter dan een mooie brief.

als het om afvalbeheer gaat. Een collectieve uitdaging

natuurlijk ben ik als ‘tuinman’ ook apetrots dat Weert verkozen is tot groen-

voor de branche kan zijn daar meer standaardisatie in

ste Stad van nederland in 2012 en zelfs van Europa in 2013.

aan te brengen. Daarmee kun je veel geld besparen en meer optimalisatie bereiken. Ook zou er meer aandacht

Goed samenwerken, hoe doe je dat?

voor het gehele ketenbeheer moeten zijn, in plaats van

Bij ASl moet je de standpunten van 33 gemeenten op één noemer krijgen.

te focussen op de losse onderdelen. Een mooi voorbeeld

Dat kost veel energie en daar gaat veel tijd in zitten. Maar het is wel dank-

is het streven van veel gemeenten zo min mogelijk rest-

baar werk als het lukt. Daarin zit hem de charme van dit werk. Je moet goed

afval te produceren. Terwijl je zou moeten sturen op

zoeken naar de gezamenlijke ambities en de verschillende drijfveren. Men

zoveel mogelijk materiaalhergebruik, want dat is het

wil nogal eens snel met standpunten komen, die eigenlijk niet goed bear-

werkelijke vraagstuk.

gumenteerd zijn. Als strateeg en adviseur probeer je daar helderheid in te brengen en ga je zoeken waar je de matches kunt maken en waar niet. De

Hoe kijkt u terug op vijf jaar NVRD?

sleutel tot succes is het proces er naar toe. Als je dat goed begeleidt, kom

De nVRD is een leuke en uiterst gemêleerde club, met

je tot samenwerking en resultaten.

publieke bedrijven, verwerkers, gemeentelijke diensten.

Die verschillende achtergronden en deelbelangen maakt

En goed regie voeren?

de vereniging complex en naar buiten toe niet altijd

Regie is weten wat je wilt om te krijgen wat je vraagt. Om een goede regie

eenduidig. De nVRD is daardoor ook een spannende

te kunnen voeren, hoef je niet alles zelf te doen. Wel moet je zorgen dat

vereniging, waar steeds uitdagingen liggen om tot een

je een deskundige opdrachtgever bent, dat je het vraagstuk goed verkent.

goede balans te komen. Persoonlijk ben ik voorstander

Wat je bijvoorbeeld ziet is dat veel gemeenten zich nu uitsluitend richten op

van een lokale overheid als deskundig opdrachtgever.

de vermindering van het restafval. Met bronscheiding als een soort geloof

Intergemeentelijke opdrachtverstrekking geeft schaal-

of ideologie. Maar je kunt je afvragen of dat wel de beste oplossing is. Als

vergroting en dat kan nuttig zijn. ASl heeft dit bewezen,

je vijf fracties ophaalt, betekent dat vijf keer transport. Voor milieu, herge-

net als andere organisaties. De overheid hoeft niet alles

bruik en kostenbesparing kan het beter zijn alles in een keer op te halen en

zelf te doen om haar publieke taak te vervullen. Een huis

achteraf te laten sorteren. Zorg dus dat je zelf weet hoe het in elkaar zit,

bouwen doe je ook niet zelf. Je moet als overheid wel de

hou de deskundigheid in huis. Ik heb ook sociale werkplaatsen en afvaldien-

baas zijn in de regievoering. Dat doe je niet door taken

sten gezien die vooral focussen op hun bedrijfsbelang: we moeten groter

over de schutting te gooien, maar door je opdrachtge-

groeien, meer mensen aan het werk zetten, meer wagens laten rijden. Als

vende rol professioneel te organiseren en in te vullen.

gemeente moet je daarin blijven sturen. Door deskundig te zijn en te weten

De uitvoering kun je het beste bij de markt laten. Veel

wat je wil. Als je zonder kennis van zaken zegt laat een ander het maar

gemeenten laten hier kansen liggen.

doen, dan raak je de regie kwijt.

Waar bent u trots op?

Hoe wordt er afval gescheiden in huize Keijzers?

Dat we met Afvalsamenwerking limburg 150 miljoen

Mijn garage is net een milieustraat. Een klein bakje restafval, verder zakken

kosten hebben kunnen besparen voor 1,1 miljoen huis-

en dozen met kunststof, papier, tetrapakken, blik, elektrische apparaten.

houdens. Dat betekent maar liefst 50 euro per huishou-

Kortom een grote troep! Het is net een mini-milieustraat. En dan begrijp

den per jaar. Afval is niet alleen een milieukwestie, ook

je ook meteen waarom ik fervent voorstander van nascheiding ben. Dat is

de maatschappelijke kosten zijn belangrijk. Waar ik ook

ook om redenen van comfort. Met voorscheiding ben je afhankelijk van de

trots op ben, is het succes van een ondertunnelingplan

goede wil en medewerking van de burgers, bovendien halen we er niet uit

voor de IJzeren Rijn. Als de oorspronkelijke spoorlijn

wat erin zit. De technische mogelijkheden zijn tegenwoordig goed genoeg

door zou gaan, zouden er zware treinen met gevaarlijke

om effectief en efficiënt via nascheiding te sorteren.

stoffen dwars door Weert zijn gegaan. Om draagvlak te krijgen voor een ondergronds traject, heb ik fractievoorzitters uit de Tweede Kamer naar Weert gehaald en ze

Tekst: Hetty Dekkers

GRAM

|

april 2014

27

Nieuw: Benchmark Huishoudelijk Afval NVRD en Rijkswaterstaat nodigen u uit voor de vernieuwde Benchmark Huishoudelijk Afval. De Benchmark Huishoudelijk Afval is een initiatief van Rijkswaterstaat en NVRD en wordt mede vormgegeven en uitgevoerd door Cyclus Management. De benchmark is een samenvoeging van de benchmarks Afvalscheiding van Rijkswaterstaat/CyclusManagement en Afvalinzameling van de NVRD. Een benchmark is een krachtig kennis-, netwerk- en managementinstru-

Agenda

ment. Het biedt objectieve stuurinformatie voor uw eigen organisatie.

• startbijeenkomst: 22 april, 10 tot 12u, Utrecht

Onderlinge vergelijking prikkelt te leren van elkaars aanpak en innova-

• workshop I: 19 juni, 10 tot 15u, Utrecht

ties. Daarbij combineert de vernieuwde benchmark Huishoudelijk Afval

• workshop II: 25 september, 10 tot 15u, Utrecht

de voordelen van een landelijk dekkend, professioneel kennisnetwerk

• slotbijeenkomst: oktober/november, Utrecht

met verbeterde leer- en vergelijkingsmogelijkheden. De benchmark richt zich zowel op gemeenten (met of zonder inzameldienst) als op

Tarieven

publieke inzamelbedrijven en samenwerkingsverbanden.

Deelnametarieven zijn afhankelijk van het deelnamepakket:

Inhoud

• Pakket 1: delen A + B1: € 2000,-

De benchmark bestaat uit twee onderdelen: een gezamenlijk deel waar

• Pakket 2: delen A + B2: € 2250,-

alle deelnemers aan meedoen (A) en een specifiek deel waarvoor deel-

• Pakket 3: delen A + B1 + B2: € 2750,-

nemers een keuze kunnen maken (B). A omvat beleidseffectiviteit: vergelijking en analyse van milieu- en afvalscheidingsprestaties. De keu-

Vernoemde prijzen zijn exclusief BTW. Hierin zijn alle

zes in het specifieke deel zijn: B1 Beleidsregie: vergelijking en analyse

workshops en bijeenkomsten, rapportages en onder-

van afvalbeheerkosten en dienstverlening, belicht vanuit de gemeente.

steuning inbegrepen. Inzamelbedrijven kunnen in deel

En B2 Bedrijfsvoering: vergelijking en analyse van inzamelkosten en

B2 met meerdere gemeenten mee doen. Dit kan tegen

productiviteit, belicht vanuit inzameldienst of inzamelbedrijf.

een meerprijs van € 350,-(excl.BTW) per extra gemeente.

Onderdeel B1 is voral bedoeld voor gemeenten die hun afvalinzame-

Waarborg gegevens

ling hebben verzelfstandigd of uitbesteed en geïnteresseerd zijn in

De gegevens van uw organisatie zullen enkel binnen de

de kosten van hun gemeentelijke zorgtaak. Onderdeel B2 is bedoeld

context van deze benchmark worden gebruikt. Onder-

voor gemeenten met eigen inzameldienst of publieke inzamelbedrij-

delen B1 en B2 zullen in geborgenheid plaatsvinden:

ven, geïnteresseerd in bedrijfsmatige efficiëntie. gemeenten met eigen

binnen deel B1 is sprake van openheid van deelnemers

inzameldienst kunnen ook aan beide onderdelen meedoen (B1 en B2

onderling en binnen deel B2 is sprake van volledige

leveren andersoortige stuurinformatie op).

anonimiteit van deelnemers onderling. Ieder jaar wordt een analyse op hoofdlijnen publiek gemaakt. Individu-

Wat levert deelname op:

ele resultaten van deelnemers worden hierin niet op-

• inzicht in uw afvalsituatie en kansen tot verbetering;

genomen.

• een managementrapportage met kernprestatie-indicatoren, analyse en vergelijking met vergelijkbare deelnemers; • een professioneel netwerk met ambitieuze en kundige collega’s van deelnemende gemeenten en inzamelbedrijven; • vier bijeenkomsten om actief kennis uit te wisselen en te netwerken.

Informatie/aanmelding Voor meer informatie en/of aanmelding kunt u zich wenden tot Folkert Starreveld (folkert@cyclusmanagement.nl, 06-54755102) of Ismael Morales (morales@nvrd.nl, 088 3770024).

Hoe gaat benchmarken in z'n werk?

In een startbijeenkomst maakt u kennis met de andere deelnemers, lichten we de benchmark toe en inventariseren we de wensen voor de workshops. na de startbijeenkomst levert u via een internetapplicatie gegevens aan. In twee workshoprondes worden vervolgens de resultaten in subgroepen besproken. gezamenlijk gaat u, door ons ondersteund, op zoek naar de oorzaken van de verschillen, kijken welke verbeteringen er mogelijk zijn en hoe u deze kunt doorvoeren. Zonodig regelen we externe expertise. De benchmark wordt afgesloten met een slotbijeenkomst, waarin we de rapporten uitreiken, de benchmark met u evalueren en een themapresentatie organiseren.

28

GRAM

|

april 2014

Inschrijving is mogelijk tot 18 april.

Benchmark Gladheidbeheer van start De nVRD nodigt u uit om mee te doen aan de nieuwe

inzicht in de prestaties van collega’s in relatie tot hun

nVRD benchmark gladheidbeheer. gladheidbeheer is

eigen prestatie. Dit biedt de basis voor een gezamen-

een belangrijke taak in het gemeentelijk beheer en de

lijke analyse van verschillen en mogelijke verbeterpun-

nVRD-leden delen graag hun kennis en ervaringen op

ten. Deze verdieping, waarvoor de deelnemers ook zelf

dit terrein. Dit blijkt uit de grote deelname aan de in-

thema’s aandragen, gebeurt in twee bijeenkomsten.

ventarisatie gladheidbestrijding van afgelopen winter-

Door deelname aan de benchmark krijgen deelne-

periode. De nVRD-commissie gladheidbestrijding heeft

mers structureel toegang tot een netwerk van experts

dan ook het initiatief genomen tot een benchmark.

en een individuele rapportage over de winterperiode

Deze benchmark biedt objectieve stuurinformatie voor

2013/2014.

de eigen organisatie en de onderlinge vergelijking prikkelt om te leren van elkaars aanpak en innovaties.

Meedoen

De benchmark richt zich op gemeenten, gemeentelijke

Deelname aan de benchmark kost €495,-. Publieke be-

diensten en publieke bedrijven met verantwoordelijk-

drijven met meerdere gemeenten in hun verzorgingsge-

heden en taken in lokaal gladheidbeheer. Het thema

bied kunnen ook met meerdere gemeenten deelnemen.

van de benchmark is gladheidbeheer, beleid en uit-

Dit kan tegen een meerprijs van €95,- per gemeente.

voering. De benchmark is gericht op een vergelijking

De benchmark gaat dit voorjaar van start en de eer-

op de thema’s: aanpak/organisatie, service, kwaliteit/

ste benchmarkbijeenkomst is gepland voor 16 mei.

prestatie,

Voor meer informatie en/of aanmelden: Bas Peeters,

kosten

en

bedrijfsvoering/operationeel.

Deelnemers aan de benchmark krijgen op deze thema’s

peeters@nvrd.nl tel. 088-377014.

Bij Zandrecycling Nederland is uw RKG-slib en veegzand veilig tot de kleinste fractie.

Wilt u af van uw riool-, kolk-, gemaalslib of veegzand? Zandrecycling

RKGV-specialist sinds 1988

Nederland laat u graag zien hoe het kán en hoe het hóórt. We zijn im-

Meerdere locaties in Nederland

mers de enige afvalverwerker in Nederland die volledig is toegespitst

Snelle dienstverlening

op het verwerken van RKGV. Ofwel het reinigen en recyclen tot schone Diverse transportmogelijkheden

(bouw)materialen, en het verwerken van restfracties volgens de kleinste paragrafen van de Milieuwet. Kijk op www.zandrecycling.nl, of bel

ISO- en VCA-gecertificeerd

0174-24 39 50 voor meer info, een vrijblijvende afspraak of een offerte.

Gratis afvalstroomnummer

Af van uw RKGV-afval? Zó hoort ‘t.

Zandrecycling Nederland BV • ABC Westland 227, 2685 DC Poeldijk • T 0174-243950 • F 0174-291148 • www.zandrecycling.nl • info@zandrecycling.nl

GRAM

|

april 2014

29

K U n ST STOF AFVAl

Belgische inzamelmodel interessant voor Nederlandse gemeenten Jaren geleden startte gescheiden inzamelen van afval met een enkele glasbak op een dorpsplein. Nu is het mogelijk om gips, een oude fiets, kapotte elektrische apparaten, batterijen en groenafval apart in te zamelen en te recyclen.

Een belangrijke reststroom vormt kunststof verpakkingsafval. Een steeds groter deel van ons afval bestaat uit kunststoffen. In de praktijk blijkt deze fractie zeer geschikt om te recyclen. Het Belgische inzamelmodel kan interessant zijn voor de Nederlandse gemeenten.

Sinds vier jaar worden kunststof verpakkingen in nederland ingeza-

vindt zijn oorsprong in het feit dat het systeem volle-

meld. nedvang stuurt de sortering en verwerking aan. Vanaf 2015 zijn

dig is ingeburgerd. Dat zien we ook bij onze inzamelre-

de nederlandse gemeenten aan zet. Tegen die achtergrond spelen er

sultaten van glas. Voor de burger is het een natuurlijke

ook vragen over de toekomstige samenstelling van de kunststoffractie.

reflex geworden om glas naar de glasbak te brengen.

gaat er een einde komen aan de statiegeldregeling? Worden die plas-

Die reflex moet in nederland voor kunststof nog ver-

tic flessen toegevoegd aan de gehele kunststof verpakkingenfractie?

der ontwikkeld worden. Zo hoop ik dat we, net als in

Komt er een vervolg op de pilot met drankenflacons? Verder leven er bij

België, in de toekomst ons systeem verder gaan uit-

gemeenten ook vragen over de nieuwe verantwoordelijkheden vanaf

rollen en ook bedrijven gaan verplichten om kunststof

2015. Hoe gaan we de kunststofsortering organiseren? Is en blijft de

gescheiden in te zamelen.”

door nedvang verstrekte vergoeding kostendekkend? En wat komt er kijken bij het vermarkten van de uitgesorteerde fracties? Kortom, veel

Metaal en kunststof samen

terechte vragen die zorgvuldig beantwoord moeten worden.

In België worden plastic flessen, drankkartons en metaal samen ingezameld. Omdat de sortering van de ver-

Over de grens

schillende fracties in de sorteerlocaties op hoog niveau

Jacob Vermeulen is directeur Sales, Development & Marketing MSW bij

ligt en de Belgische kunststoffractie (PMD) slim geko-

Indaver nederland en volgt de ontwikkelingen op de voet. Immers, de

zen is, zijn de opbrengsten navenant. Vermeulen: “let

Raamovereenkomst Verpakkingen geeft ruimte om te kijken naar een

op: in nederland gaan we ook een vergoedingsmodel

nieuwe invulling, ook omdat het systeem voor vergoedingen wordt

krijgen dat uitgaat van de kwaliteit van de uitgesor-

aangepast. Vermeulen: “Het wiel opnieuw uitvinden is in het geval van

teerde fracties, terwijl er nu nog met een bruto vergoe-

het sorteren en vermarkten van kunststoffen misschien niet nodig. Het

ding voor de ingezamelde tonnen wordt gewerkt. Dat

Belgische inzamelmodel kan interessante inzichten bieden voor de ne-

kan een groot verschil betekenen op de gemeentelijke

derlandse gemeenten.”

begroting als er een hoge vervuiling in de kunststoffractie zit. Als er meer dan 25 procent vervuiling in het

Vanaf 2015 wordt er vergoed op basis van de kwaliteit van ingezamelde

kunststofafval zitten, dan krijgen gemeenten daar de rekening voor gepresenteerd.”

De opbrengsten van ingezameld PMD in België liggen op hoog niveau omdat metaal mee wordt ingezameld.

kunststoffen.

De opbrengst van uitgesorteerd blik (zowel ferro als non-ferro) ligt hoger dan de opbrengst van metaal uit bodemassen na verbranding. Vermeulen: “Het is zeker

De inzameling in België wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid

de moeite waard te overwegen of deze afvalstroom

van FostPlus, een organisatie die zorgt voor de promotie, coördinatie

toegevoegd kan worden aan het kunststof dat wordt

en financiering van de inzameling, sortering en recycling van huishou-

ingezameld. Het is nu het moment, want de samenstel-

delijk verpakkingsafval. De organisatie is zo’n 20 jaar geleden opge-

ling van KFF+ zal mogelijk al uitgebreid worden met

richt en startte toen ambitieus met de inzameling van PMD, glas en

drankenflacons en statiegeldflessen. gemeenten heb-

papier. PMD is de afkorting voor plastic flessen en flacons, metalen

ben immers de vrijheid om vanaf volgend jaar aan de

verpakkingen en drankkartons. Jacob Vermeulen: “Zeker wat PMD be-

kunststoffractie andere materialen toe te voegen. Wat

treft, hebben de Belgen een stevig systeem te pakken dat zeer goede

ons betreft is PMD+ dan een goede optie.”

resultaten oplevert. Maar liefst 85 procent van het ingezamelde PMD wordt uitgesorteerd tot fracties met een zuiverheid oplopend tot zelfs

Tips bij aanbesteden

99 procent. Dat is uitstekend, want de gouden regel is: hoe beter de

Voor gemeenten zijn er dus veel zaken om bij stil te

verschillende soorten zijn gescheiden, hoe hoger de opbrengst.”

staan. Vermeulen wil hij graag een paar tips geven.

“Wat ons betreft is PMD+ een haalbare en zeer inte-

Hoe komen de Belgen aan zulke goede rapportcijfers? Vermeulen: “Dat

30

GRAM

|

april 2014

ressante optie. Een kleine kanttekening is hier op zijn

Plastic afval verwerkt tot balen (copyright: Koen Broos)

Jacob Vermeulen, directeur Sales, Development & Marketing MSW bij Indaver Nederland

plaats. De uitgesorteerde ferro en non-ferro stromen

Wist u dat?

genereren voldoende opbrengst bij het afzetten op de

Vanaf 2015 krijgen nederlandse gemeenten van nedvang niet

markt, maar komen niet in aanmerking voor vergoe-

langer een vaste vergoeding voor iedere ingezamelde ton KFF+.

ding van nedvang. Verder moeten gemeenten naden-

In plaats hiervan verstrekt nedvang een vergoeding voor iedere

ken over de schaalgrootte van de aanbesteding. Om tot

uitgesorteerde ton kunststof die voldoet aan de volgende DKR

een kosteneffectieve en efficiĂŤnte sortering van kunst-

normen:

stofafval te komen, is een schaal van meer dan 30.000

DKR 328 voor PET

ton eenduidig materiaal nodig. Voor een flink aantal ge-

DKR 324 voor PP

meenten lijkt dat niet haalbaar. In dat geval is het slim

DKR 329 voor PE

te zoeken naar samenwerking met andere gemeenten

DKR 310 voor folies

of afvalbedrijven. Verder zal in de aanbesteding vol-

DKR 350 voor mix kunststoffen

doende aandacht moeten zijn voor prestatieprikkels voor sorteerders, zeker te zijn dat er voldaan kan worden aan huidige ĂŠn toekomstige kwaliteitseisen. In het

Meer informatie

verlengde hiervan is het ook belangrijk om sorteerders

Indaver heeft veel ervaring op vlak van kunststofsortering en deelt

de ruimte te geven te kunnen investeren in een pas-

deze kennis en expertise graag om gemeenten te helpen bij de invul-

sende installatie. Dit is alleen mogelijk door in te zet-

ling van de nieuwe regierol binnen de keten van kunststof verpakkin-

ten op een langdurig contract met haalbare ingangsda-

gen. Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen

tum. Mijn laatste tip betreft de transportkosten. Deze

met de auteur van dit artikel: Femke Mackenzie, marketing manager

vormen een relatief groot deel van de kostprijs voor

Indaver nederland, e-mail: femke.mackenzie@indaver.nl

het recyclen van kunststof. Om dat aandeel terug te schroeven en het milieu te sparen, zouden grootschalige aanbestedingen opgedeeld moeten worden in percelen. Zo voorkomen we bijvoorbeeld dat ingezameld kunststof uit groningen in limburg wordt gesorteerd.�

De Belgen hebben een stevig systeem voor inzamelen van kunststof.

GRAM

|

april 2014

31

n IEU WTJE S VAn DE ZAKE l IJ K E M A RK T

NIEUWS

Campagne ‘Laat je peuk niet alleen’

BSmart afvalpas

Door onder meer het rookverbod en het

Belangrijk is de combinatie van voorzie-

zomerseizoen neemt de hoeveelheid

ningen met communicatie. Hierbij staat

zwerfpeuken langs kust- en duingebie-

de roker centraal. Dijkstra hierover:

den toe. Voor strandbezoekers en kust-

“We hebben posters opgehangen op

burgers vaak een

gemeenten was dit jarenlang een doorn

strandlocaties en in huis-aan-huisbladen

afvalpas

nodig.

in het oog. Totdat de gemeenten de han-

geplaatst. Dit doen we elk seizoen op-

BWaste

levert

den ineensloegen met het bedrijfsleven

nieuw.” Balk kan dit beamen: “Mijn erva-

zo’n afvalpas nu

en dankzij een uitgekiende mix van voor-

ring is dat als je rokers de middelen aan-

met een prepaid

zieningen en communicatie resultaten

reikt, ze deze ook gebruiken. Wij zien al

tegoed voor het

behaalden: beduidend minder zwerfpeu-

aan de twee peukenafvalbakken bij ons

vaste deel van

ken op het strand.

dat het helpt, er zitten ontzettend veel

de

“Zwerfpeuken zijn vies, vooral voor kin-

peuken in en de terrassen zijn schoner.”

fenheffing.

Balk, eigenaar van Alexander Beach club

Veel minder afval

te

in noordwijk, is er duidelijk over: zwerf-

De aanpak van zwerfpeuken levert blij-

peuken horen niet op het strand. Ook Ja-

vend succes op. De conclusie in Walche-

veren van afval

pan Tobacco International (JTI), een grote

ren is al even enthousiast als in andere

op een milieus-

internationale tabaksproducent, gelooft

gemeenten. Dijkstra: “Het werkt! na het

traat. Hoe gaat het

in een collectief verantwoordelijkheids-

eerste seizoen zijn de peuken in de peu-

in zijn werk? Vóór elke storting in een

besef. Enkele jaren geleden besloten zij

kenafvalbakken geteld. Een vies werkje,

ondergrondse container checkt de pasle-

in samenwerking met nederlandSchoon

maar we zagen dat er maar liefst 10.000

zer in de database of de houder van de

verschillende gemeenten te benaderen

peuken in de bakken zaten.” Fransen vat

pas voldoende tegoed heeft. Alleen als

met het initiatief hen te helpen bij de

het ten slotte treffend samen: “De peu-

dat het geval is, kan de container worden

zwerfpeukenaanpak. lukas Fransen, di-

kenafvalbakken zijn elk jaar goed gevuld

geopend. Opwaarderen van de pas kan

recteur Stichting Strandexploitatie Veere:

en de mensen raken aan de middelen ge-

op twee manieren: bij een Paypoint op-

“na het eerste contact met JTI hebben we

wend. Een groot succes dus, want elke

laadpunt (te vinden bij vele supermark-

afgesproken om met hen en de gemeen-

peuk die in een afvalbak wordt gegooid,

ten en andere publieke locaties) of on-

ten Vlissingen en Veere een project te

is er één minder in het zand!” Meer infor-

line met iDEAl, via een speciale website.

starten om de zwerfpeuken aan te pak-

matie over deze aanpak is te vinden op

Op deze website kan iedere pashouder

ken. ”Met ondersteuning van Stichting

www.laatjepeuknietalleen.nl.

ook het actuele saldo en de persoonlijke

deren die in het zand spelen.” Alexander

Om een ondergrondse

containers

openen,

te

hebben

afvalstof-

De pas is ook gebruiken

bij het aanle-

nederland schoon en innovatieve bedrij-

storthistorie zien; het aantal keren dat de

ven als Barkadera en DropPit werd een

pashouder de ondergrondse container

projectgroep geformeerd.

opent, wordt netjes bijgehouden, evenals het aantal bezoeken aan het afval-

Samenwerking

brengstation. Burgers ontvangen nooit

Zandvoort startte in 2011 als eerste met

meer onverwacht een rekening achteraf

de zwerfpeukenpilot. Dankzij hun succes

en dankzij het prepaidsysteem is de kans

werden Walcheren en noordwijk geïnspi-

groot dat zij bewuster worden van hun

reerd om ook te starten. Een belangrijke

afvalgedrag. Hoe de implementatie van

sleutel tot dit succes is de publiek-pri-

BSmart in zijn werk gaat, is ook afhanke-

vate samenwerking. niet alleen de ge-

lijk van de uitgangssituatie bij gemeen-

meenten, maar ook paviljoenhouders,

ten. Vanuit een bestaande diftar-situatie

tankstations, horeca en campings zijn bij

zijn de vereiste aanpassingen doorgaans

de aanpak betrokken. Vroom legt uit: “JTI

minimaal. Ook bij communicatietraject

leverde de middelen, zoals peukenafval-

om de burgers te informeren over het

bakken (DropPits) en speciale zakasbak-

nieuwe systeem kan BWaste gemeenten

jes (Barkadera’s). Wij zorgden vervolgens

met raad en daad terzijde staan.

voor het beheer, dus het legen en reinigen. Het was mooi om te zien dat vrijwel alle lokale bedrijven graag mee wilden

Zakasbakjes worden uitgedeeld op het

werken aan deze aanpak.”

strand.

32

GRAM

|

april 2014

n IE UWTJE S VA n DE ZAKE l IJ K E M A RK T

NIEUWS

Kunststof Hergebruik adviseert over kunststof verpakkingsafval Kunststof Hergebruik is sinds de start

• de afzet van materiaalstromen

van de kunststof inzameling in 2008 de

• het afdekken van financiële en operati-

organisatie die zorgdraagt voor de op- en overslag, de sortering en het hergebruik van het door gemeenten gescheiden ingezamelde kunststof verpakkingsafval. In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-

onele risico's • de rapportage van gerealiseerd hergebruik • de administratieve en financiële afhandeling.

2022 is bepaald dat gemeenten vanaf 1

MBO diploma IBOR voor medewerkers Spaarnelanden

januari 2015 zelf verantwoordelijk wor-

gemeenten hebben het afgelopen jaar

In de gemeente Haarlem werken sinds

den voor de gehele keten. concreet wor-

meer dan 115.000 ton kunststof verpak-

kort 39 medewerkers reiniging en groen-

den gemeenten vanaf dat moment onder

kingsafval per jaar ingezameld. Kunst-

voorziening van Spaarnelanden met een

andere verantwoordelijk voor:

stof Hergebruik is erin geslaagd om van

diploma op zak. Ze zijn de eerste deelne-

deze hoeveelheid materiaal meer dan

mers in nederland die hun MBO-diploma

driekwart geschikt te maken voor her-

Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR)

gebruik als nieuwe grondstof. De kennis

hebben behaald. De beroepsopleiding

en ervaring die Kunststof Hergebruik de

IBOR is speciaal ontwikkeld voor bui-

afgelopen jaren als ketenregisseur hier-

tendienstmedewerkers die de openbare

mee heeft opgedaan, wil zij graag blijven

ruimte schoon, groen en netjes houden.

• de continuïteit van de inzamel- en hergebruikketen • de kwaliteit en kwantiteit van het ingezamelde materiaal • het afdekken van financiële en operationele risico's • het contracteren van uitvoerende partijen, ook in het buitenland • het voldoen aan (inter)nationale wet- en regelgeving • de kwaliteitsbewaking van de in- en output van de materiaalstromen • de continuïteit van de inzamel- en hergebruikketen

inzetten, door gemeenten hun expertise en dienstverlening aan te bieden. Als re-

Spaarnelanden, het bedrijf dat verant-

gisseur van deze keten kunnen zij voor

woordelijk is voor het beheer en het on-

gemeenten de hergebruikketen optima-

derhoud van de openbare ruimte van de

liseren, van een efficiënte en effectieve

gemeente Haarlem, is trots op haar gedi-

inzameling tot en met hoogwaardige re-

plomeerde medewerkers. “gemeenten en

cycling.

inwoners worden steeds veeleisender als het gaat om de kwaliteit van de openbare ruimte,” zegt Martin van Duijn, interim directeur bij Spaarnelanden. “Door onderhoudsmedewerkers van verschillende disciplines een beroepsopleiding te laten volgen zijn ze breder en flexibeler inzetbaar en kijken ze nog kritischer naar de kwaliteit van hun werk. Daarnaast is een diploma een erkenning van hun vakmanschap.” De éénjarige opleiding IBOR is ontwikkeld door SPA groep en is op MBO 1 niveau. Deelnemers leren naar eigen inzicht volgens vastgestelde kwaliteitsnormering hun werk te doen. Het doel hiervan is dat medewerkers hun werk uitvoeren op plekken in de stad waar dat daadwerkelijk nodig is in plaats van volgens een vastgestelde route en frequentie. In de opleiding staan vakken als veiligheid, gezondheid & ergonomie, algemene ontwikkeling, nederlands, rekenen en communicatie in de wijk centraal.

GRAM

|

april 2014

33

Colofon

Agenda

Uitgever nVRD, WTc Arnhem nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARnHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

5-9 mei IFAT, wereldbeurs voor afval-, water- en grondstoffenmanagement, München

Redactiecommissie Rob Schram, RMn (hoofdredacteur) Marc Maassen, gAD Bas Peeters, nVRD Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Martin van nieuwenhoven, Rijkswaterstaat Diederik notenboom, De Meerlanden

Inl. www.ifat.de 21-23 mei nVRD Jaarcongres ‘De toekomst ligt buiten’ Organisatie: AVRI en nVRD Inl. www.detoekomstligtbuiten.nl 26 juni

Eindredactie Karin Hegeman en Karin giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

nVRD themadag Beheer Openbare Ruimte, Reehorst Ede 24 september nationaal gladheidbestrijdingscongres

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

30 oktober Afvalconferentie, Antwerpen

Opmaak en druk Weevers grafimedia, www.weevers.nl gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de

Abonnementenadministratie nVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad € 98,– excl. BTW. België € 122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). los: € 11,50.

Beëindiging abonnement Abonnementen moeten schriftelijk bij de nVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd.

Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

ISSn 1569-0458 © nVRD

DÉ SPECIALIST IN GEIJKTE MOBIELE WEEGSYSTEMEN

gRAM wordt gedrukt op papier met het FSc®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

34

GRAM

|

april 2014

Waarom? Naast onze jaren aan ervaring bent u bij ons verzekerd van service van a tot z. Wij bieden u een breed en innovatief scala aan geijkte mobiele weegsystemen. Wij denken graag voor u of met u mee. Neem vrijblijvend contact met ons op via info@welvaarts.com of bel naar +31 (0)73 6 927 927.

De Tweeling 4, 5215 MC ’s-Hertogenbosch www.welvaarts.com

NVRD

JAARCONGRES

21/22/23 MEI - TIEL Bent u klaar voor de toekomst?

Masterclasses voor Raadsleden Het NVRD Jaarcongres 2014 neemt u mee Voor een overzicht van alle sprekers kijkt u op de website. naar buiten. Naar de ontwikkelingen in het beheer van de openbare ruimte. Naar de toekomst van de steden en dorpen waar we in werken. Naar internationale ontwikkelingen • Hoeveel banen kunt u scheppen in het beheer van de openbare ruimte? in de grondstoffenpolitiek én naar de nieuwste technologie. Dit• alles op een locatie banen bij het sorteren van afvalstromen voor recycling?

Creëert uwunieke gemeente op het water in Rivierenland. De toekomst • Haalt uw gemeente met het afval de duurzaamheiddoelstellingen binnen budget? ligt buiten!

Astrid Joosten Annemarie Kim Putters Barbara

Jorritsma Baarsma • Weet u hoeveel gemeenten Dagvoorzitter een eigen reinigingsdienst hebben of aanbesteden aan Aanmelden de of markt? meer informatie?

www.detoekomstligtbuiten.nl

• Werkt uw gemeente efficiënt samen met andere gemeenten bij de afvalinzameling?

Over de Masterclasses Met de masterclasses de Vrije Universiteit en de Koninklijke NVRD zijn nieuwe raadsleden snel op de hoogte van de publieke taken in het beheer van de openbare ruimte en het afvalbeheer binnen de gemeente. Raadsleden hebben de taak het bestuur te controleren en issues te agenderen. Deze masterclass geeft in één dagdeel de kennis en inzichten om die verantwoordelijkheden goed te kunnen nemen. Daarnaast bent u direct op de hoogte van de laatste trends en kansen.

AVR14_081 Opzet adv7.indd 1

17-02-14 15:50

Meer informatie en data, gecombineerd met een werkbezoek bij uw gemeentelijke afvalbedrijf:

www.nvrd.nl/masterclasses

Van Schijndel Afvalinzamelsystemen “iets anders, veel beter”.

VSAIII + SCB1700 Eurocontainer

VSAII + ACB Archiefbelading

VSAII + SCB1700 Eurocontainer

Onderdelenservice

Waarom voor van Schijndel kiezen:

 Langere levensduur door toepassing van slijtvast staal voor achterlader en opbouw.  Standaard met verzwaard juk en persschot.  Twee jaar garantie.  Vraag naar onze financieringsELE N mogelijkheden.

RD

ON D E

 Eenvoudig, betrouwbaar.  Beproefd concept voorzien van de nieuwste technieken.  Ongecompliceerde moderne hydrauliek & elektronica.

www.vanschijndel.eu

■

www.vanschijndel.eu Van Schijndel BV • Stationsweg 78 • 6051 KL Maasbracht • Nederland T +31 (0)475 465636 • F +31 (0)475 466540 • E info@vanschijndel.eu

www.vanschijndel.eu