GRAM-dec2011 by NVRD

JAARGANG 102

NUMMER 12

DECEMBER 2011

Hoe doen zij dat met het voorkomen van overlast rond de feestdagen | Concept of zero: Afval is geen energie, maar grondstof | In gesprek met Marga Hoek van de Groene Zaak | Afvalproblematiek in de stedelijke gebieden van Sri Lanka

www.recybem.nl

Oude banden inzamelen: helemaal van deze tijd!

RecyBEM is de uitvoeringsorganisatie van het Besluit Beheer Autobanden en zorgt voor het inzamelen en herverwerken van gebruikte autobanden. Het systeem werkt simpel. Voor elke nieuwe band die op de Nederlandse markt wordt verkocht, wordt een oude band gratis ingezameld. In 2010 werd op die manier een recordaantal oude banden ingezameld van ruim 8,4 miljoen! Een prachtig cijfer dat klinkt als een klok. Ook in de winter blijven we bij de tijd en gaan we voor een ‘cool’ resultaat. RecyBEM wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig en nog beter ‘Oud voor Nieuw’ in 2012.

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte banden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

inhoudsopgave

Officieel vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? Deze maand: maatregelen rond de feestdagen 6

In dit benchmarkartikel leggen vier personen van verschillende organisaties uit hoe zij de adoptie van onder andere groenprojecten organiseren. Ze lichten hun keuzes toe en benoemen de voor- en nadelen.

Concept of zero: ‘Afval is geen energie, maar grondstof’ 10

Interview met lector Ronald Rovers, grote voorstander van een gesloten kringloop, waarin alle materialen opnieuw gebruikt worden.

Sri Lanka wil het wonder van Azië worden 12

De schoonheid van Sri Lanka loopt gevaar, want het prachtige eiland in de Indische Oceaan kampt met een afvalprobleem. Vooral in de stedelijke gebieden wordt steeds meer afval gedumpt.

NVRD-leden maken nog te weinig gebruik van kennis commissie Markt en Overheid 14

Interview met de voorzitter van deze commissie: Ton Doppenberg.

Duurzame bedrijvenlobby trekt de grondstofkaart 18

Interview met Marga Hoek, directeur van De Groene Zaak. Deze ruim honderd leden tellende bedrijvenlobby werpt zich op als koploper in duurzaam ondernemen. Ook de circulaire economie en het hergebruik van grondstoﬀen staan hoog op de agenda.

Bezem Kunststof afval recyclen, niet verbranden Oproep; stem mee

Terugblik op gemeentelijk afvalcongres Gemeente Schoon

17 Statiegeld loont – Apeldoorn maakt politiek statement Foto voorplaat, lees verder op pagina 5. (foto: Nationale Beeldbank)

Dordrecht en HVC testen extra klep in ondergrondse containers 20 Scholieren adviseren kinderboerderijen over duurzaamheid 21 Gemengde berichten Afval & Milieu 22 Repair Café maakt werk van afvalpreventie 24 Terugblik Pollutec 2011 25 NVRD Nieuws 26 Benchmark Afvalscheiding 29 Nieuws op de markt 34 Agenda

GRAM

december 2011

HYBRID PLUG IN De schoonste vuilniswagen Geesinknorba is toonaangevend in innovatieve oplossingen, zo ook voor het milieu. Wij kunnen voor u de schoonste vuilniswagen samenstellen. Dankzij het innovatieve Hybrid Plug In systeem kan de opbouw en belading van de vuilniswagen zelfstandig werken op een sterke battery pack met behoud van functionaliteit en capaciteit. Het systeem is toepasbaar op alle chassis' en op al onze verschillende typen opbouw. Ons Hybrid Plug In systeem is al 8 jaar op de markt verkrijgbaar. Inmiddels leveren wij de vijfde versie hiervan, met de laatste aanpassingen. De voordelen voor u: UÊÎä¯ÊLiÃ«>À }Ê «ÊLÀ> `ÃÌ v ÃÌi I UÊ-V iÀÊ â> i i UÊ-Ì iÀÊ â> i i UÊ" Ì >ÃÌ }ÊÛ> Ê`iÊV >ÃÃ Ã Ì À UÊ/ i«>ÃL>>ÀÊ «Êi iÊÃ ÀÌÊV >ÃÃ Ã *Let wel, besparing afhankelijk van de inzamellogistiek.

6 ÀÊii Êì ÃÌÀ>Ì iÊÛ> ÊìÊ* Õ}Ê ]Ê ii ÊV Ì>VÌÊ «Ê iÌÊ âiÊÛiÀ «>vì }ÊÛ >Ê Ìi iv Õ iÀÊäxÓÇ ÊÈÎnÊÇ£ÎÊ vÊ > Ê >>ÀÊÃ> iÃ°Li i ÕÝJ}iiÃ ÀL>°V Ê GEESINKNORBA L<A>EEBG@ * 1,). ;@ >FF>EHHK=

ppp'`^^lbgdghk[Z'\hf

Roteb Lease is gespecialiseerd in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere voertuigen. Het accent ligt op afvalinzamelvoertuigen, veegmachines, rioolreinigingsvoertuigen, hoogwerkers, containerauto's, ambulances en brandweervoertuigen. Roteb Lease staat voor klantgerichte mobiliteitsservice.

Verkoop & Beheer: Advisering bij aanschaf Aanschafcoördinatie Voertuiginstructie Assurantie en schadeafwikkeling Leasing Wagenparkbeheer Managementinformatie Verhuur

Werkplaatsen: Onderhoud, reparatie en keuringen Schadeherstel Constructiewerk Bedrijfswageninrichting Servicesteunpunt voor RAVO, HIAB, Geesink, Haller, BekkerLaGram en KOKS Adrem veiligheidskeuringen

Voor een advies op maat kunt u contact opnemen met: Roteb Lease Kleinpolderplein 5 Postbus 11011 3004 EA Rotterdam Tel. 010 - 267 86 00 Fax. 010 - 267 85 52 www.roteblease.nl roteblease@roteb.rotterdam.nl

Specialist in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere voertuigen

Kunststof afval recyclen, niet verbranden

BEZEM

Uit een vergelijkend onderzoek van CE Delft in opdracht van de Vereniging Afvalbedrijven blijkt dat recyclen van kunststof verpakkingafval van huishoudens loont. Zowel bronscheiding, nascheiding als statiegeld voor petﬂessen zijn beter voor het milieu dan verbranden

Betrouwbare overheid

in een afvalenergiecentrale. Dit geldt voor alle kunststofsoorten die nu worden ingezameld. Een combinatie van bron- en nascheiding met statiegeld levert op dit moment het beste milieurendement. Doorslaggevend voor de milieuscore is de hoeveelheid

Mijn dochter kwam deze week thuis met de vraag hoe dat nu zat met de spaarloonregeling. Ze kon éénmalig gebruik maken van de spaarloonregeling en daar dus een leuke fiscale meevaller mee op strijken. Zeg nu zelf, voor een minimum inkomen een leuk extraatje.

gerecycled materiaal die kan worden ingezet in nieuwe producten. De belangrijkste milieueffecten bij de verwerking van kunststof verpakkingsafval ontstaan door het gebruik van fossiele brandstoffen, en de daarmee samenhangende effecten op klimaatverandering, uit-

Ik hoop niet dat de overheid ineens tot inkeer komt en met een noodwetje deze mogelijkheid blokkeert. Dezelfde dochter dacht namelijk een halfjaar geleden ook gratis een identiteitskaart te kunnen halen en werd met een noodwet van dit voordeel afgeholpen.

putting van grondstoﬀen en ﬁjnstofvorming. Voor deze studie is de complete keten van huishoudelijk kunststof verpakkingsmateriaal in beeld gebracht,

Ik kan niet anders concluderen dat we het hier hebben over op geld gestuurd inconsequent gedrag.

vanaf de afvalzak van de consument, via transport, sorteren, overslag en verwerking van het gerecycled materiaal in nieuwe producten. Onderzocht is of de huidige initiatieven in Nederland voor de recycling van huishoudelijk plastic een signiﬁcant milieuvoordeel opleveren ten opzichte van verbranden van kunststof met energieproductie in een afvalenergiecentrale. De verwachting is dat het rendement van zowel bron- als

We zien hetzelfde gedrag terug bij overheidsopdrachten. Nederlandse bedrijven die zich keurig aan milieu- en arbeidswetgeving houden, vissen uiteindelijk achter het net omdat onze overheid niet bereid is te betalen voor deze maatregelen. Duurzaamheid (meestal gericht op milieubeleid) krijgt punten, arbeidsomstandigheden vormen meestal geen onderdeel van beoordeling, maar de prijs blijft doorslaggevend.

nascheiding toeneemt door leereﬀecten bij consumenten en technische verbeteringen van mechanische scheiding. De Vereniging Afvalbedrijven wil met de onafhankelijke levenscyclusanalyse van CE Delft input leveren

Onder het mom van moeilijke financiële tijden vergeten we voor het gemak wat we belangrijk vinden; veilige en milieuverantwoorde productieprocessen, consequent gedrag, met onze overheid als voorbeeld.

bij de besprekingen tussen gemeenten, rijksoverheid, verpakkingsindustrie en afvalbedrijven over de toekomst van kunststof verpakkingsafval. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu komt binnenkort met haar visie op de toekomst van kunststofafvalverwerking in

De aankomende periode moet nagedacht worden over het verpakkingenbesluit, ook hier wordt consequent gedrag verwacht, wellicht een mooie kans om 2012 te beginnen met het bewijs dat het wel kan en dat we in Nederland op onze overheid kunnen vertrouwen.

Nederland.

Stem mee Particulier vuurwerk moet verboden worden. Een verbod voorkomt veel ellende en schoonmaakwerk. Eens

Oneens

Reageren? Ga naar www.nvrd.nl Uitslag van de poll november Ik weet zeker dat wij voldoende strooizout hebben voor de komende winter Eens: 57%

Oneens: 43%

Verder discussiëren over dit onderwerp? Sluit u aan bij de GRAM lezersgroep op LinkedIn.

GRAM

december 2011

HOE DOEN ZIJ DAT ? DEZE MAAN D:

maatregelen rond de feestdagen Hoe is de kerstboominzameling geregeld? De eerste woensdag na nieuwjaar kun-

Gemeente Emmen

nen de bomen gebracht worden naar diverse locaties binnen de gemeente. Voor

Treft u speciale maatregelen tegen

elke ingeleverde boom krijgt men een

vandalisme/vuurwerk?

lot, waarmee prijzen te winnen zijn.

Wij laten al enige jaren tijdens de jaarwisseling een ‘treintje rijden’. Een sym-

Extra lediging glasbakken?

bolische benaming voor een melding-

Voordat de containers worden afgeslo-

systeem, waarbij eerst een politieauto

ten, worden ze geleegd.

poolshoogte gaat nemen, eventueel gevolgd door een brandweerauto en een

is Maarten Verslu meente Bergen op ge l va adviseur Af oners. Contact: Zoom, 66.000 inw ergenopzoom.nl M.A.A.Versluis@b

Gemeente Bergen op Zoom

Hoe gaat u om met verplichte vrije

kraanauto van Area, onze verzelfstandig-

dag 26 december? (inhaaldag)

de reinigingsdienst. Zo wordt elk brandje

De inzamelroutes van die dag worden

meteen aangepakt en opgelost. Wij zijn

verplaatst naar zaterdag 24 december.

er heel tevreden over.

Het gaat dit jaar vooral om het legen van restafvalcontainers. Voor bewoners

Hoe wordt het vuurwerk opge-

is het prettig dat ze met kerst een lege

ruimd?

container hebben.

We communiceren zelfredzaamheid. De veroorzaker moet vuurwerkresten zelf

Hoe lost u mogelijke krapte van

opruimen. Bij grote klachten komen we

personeel (vanwege verlof, griep,

wel in actie, op ad hoc-basis. Daarnaast

winterdienst) op?

verlenen we hier en daar ontheﬃng voor

Treft u speciale maatregelen tegen

Onze afdeling openbare ruimte heeft tot

vreugdevuren, in goed overleg met lo-

vandalisme/vuurwerk?

op heden nog geen krapte gehad met be-

kale buurtverenigingen. Bij die vreugde-

Op plaatsen waar doorgaans veel ver-

trekking tot personeel rond de jaarwis-

vuren ruimen wij ook op.

nielingen plaatsvinden, worden afval-

seling. Ook bij Saver is de bezetting ge-

bakken verwijderd of afgesloten. Ook

waarborgd door een strak verlofschema.

verkeersborden halen we daar tijdelijk

Overigens wordt daar de griepprik op

weg. De trommels van de ondergrondse

vrijwillige basis verstrekt.

containers gaan voor korte tijd op slot. Dit kan afvalinzamelaar Saver op afstand

Treft u nog andere maatregelen

regelen.

rond feestdagen? Niet echt. Wel hebben we een algemeen

Hoe wordt het vuurwerk opge-

draaiboek dat toeziet op de openbare

ruimd?

orde & veiligheid met onder andere pre-

De binnenstad van Bergen op Zoom ve-

ventieve controles en repressieve acties

gen we op de ochtend van nieuwjaarsdag

als snelrecht en lik-op-stuk beleid.

al schoon. In de wijken wordt in de reguliere werktijd geveegd. Daarnaast vragen

r Veer Jan Willem van de afvalstoﬀenbeheer r beleidsmedewerke 9.000 inwoners. gemeente Emmen, 10 n.nl Contact: j.veer@emme

we mensen via posters door de hele stad om ook zelf hun vuurwerkresten op te ruimen.

GRAM

december 2011

In dit benchmarkartikel leggen vier verschillende organisaties uit welke maatregelen zij treﬀen rondom de inzameling van kerstbomen en de mogelijke overlast van vuurwerkafval. De organisaties lichten dit toe en benoemen de voor- en nadelen.

tekst: Hetty Dekkers Op de website van Gemeente Schoon kunnen gemeenten gratis campagnemateriaal bestellen. Hier een voorbeeld van de gemeente Alphen aan den Rijn.

Treft u nog andere maatregelen rond de feestdagen? We communiceren extra veel, bijvoorbeeld over het gevaar van vuurwerkresten op straat. Maar ook over oliebollenvet. We vragen iedereen dat vet in te leveren bij milieustraat of ander verzamelpunt, om te voorkomen dat het in het riool terechtkomt.

Gemeente Woudenberg Treft u speciale maatregelen tegen vandalisme/vuurwerk? Enige jaren terug liep het regelmatig uit de hand met oud & nieuw. Er vonden veel vernielingen plaats. Daarom organiseert de gemeente sinds een paar jaar zelf een groot feest naast het gemeentehuis, daar plaatsen we ook tien kliko’s. Sindsdien hebben we geen excessen meer gehad. Hoe wordt het vuurwerk opgeruimd? Bewoners doen dat veelal zelf. Ook hebben we twintig uur per week een medewerker van de sociale werkplaats die zich onder

Hoe is de kerstboominzameling

Hoe gaat u om met verplichte vrije

geregeld?

dag 26 december? (inhaaldag)

We hebben geen expliciete bomenronde.

De zaterdag ervoor of erna worden extra

Mensen kunnen Area bellen voor een in-

rondes gereden. Een gft-ronde kán daarbij

zamelafspraak, maar dat komt niet zo

wel eens wegvallen, maar dat leidt zelden

heel vaak voor. De meeste kerstbomen

tot problemen.

verdwijnen in de gft-container, of worden naar de milieustraat gebracht.

Hoe lost u mogelijke krapte van personeel (vanwege verlof, griep,

Extra lediging glasbakken?

winterdienst)op?

We halen alle glas- en kledingcontainers

Dat is uitbesteed aan Area, dus zij kam-

massaal weg voor oud en nieuw. Dan

pen met die kwestie. Ik begrijp dat het

worden ze meteen geleegd, dus dat kun

soms ﬂink puzzelen is voor ze, maar ze

je als een extra lediging zien.

komen er altijd uit.

GRAM

december 2011

Tineke Nagel-N ijkamp beleidsmedewer ker Milieu gem eente Woudenberg, 12 .000 inwoners. Contact: wabo@g emwoudenberg .nl

HOE DOEN ZIJ DAT ? meer bezighoudt met zwerfafval. De eer-

Treft u nog andere maatregelen

ste week van januari helpt hij, samen met

rond feestdagen?

de medewerkers van de buitendienst, met

Er komen enkele dagen hangsloten op de

het opruimen van het vuurwerkafval. In

textielcontainers zodat niemand er wat

de tweede week van januari gaat ook de

in kan gooien. Ook wordt een aantal af-

veegwagen door de straten, maar in eerste

valbakken tijdelijk verwijderd.

instantie is het de bedoeling dat bewoners zelf hun afgestoken vuurwerk opruimen. Hoe is de kerstboominzameling geregeld? Kerstbomen worden op een vast tijdstip

Gemeente Middelburg

huis-aan-huis opgehaald. Mensen hoeven daarvoor geen melding te doen en

Treft u speciale maatregelen tegen

de service is gratis.

vandalisme/vuurwerk? Voor zover ik weet, niet.

Alphons Drübers hoofd afdeling realisatiebedrijf 1 (o.a. reiniging) van gemeente Middelburg, 48.000 inwoners. Contact:

Dat is uitbesteed aan afvalinzamelaar

Hoe wordt het vuurwerk opge-

info@middelburg.nl

AVU, daar heb ik geen zicht op.

ruimd?

Extra lediging glasbakken?

We hebben geen Zwarte Pietendag zoals Hoe gaat u om met verplichte vrije

in Den Haag, met gedoogde vreugde-

dag 26 december? (inhaaldag?)

vuren. We gaan na de jaarwisseling ge-

Extra lediging glasbakken?

De inzameling wordt verschoven naar de

woon aan de slag met veegwagens. De

Weet ik niet, dat is uitbesteed.

zaterdag ervoor. Dat is bij ons de stan-

gemeente ruimt het dus op. Hoe gaat u om met verplichte vrije

daardprocedure als maandag een feestHoe is de kerstboominzameling

dag 26 december?

geregeld?

Dinsdag draaien we een dubbele dag.

Hoe lost u mogelijke krapte van

Bewoners kunnen hun boom voor de

Ook de dag voor kerst hebben we een

personeel (vanwege verlof, griep,

deur leggen. Op een afgesproken tijd ha-

inhaaldag.

winterdienst)op?

len we die op.

dag is.

We schuiven zo veel mogelijk met eigen

Hoe lost u mogelijke krapte van

mensen en lossen het dus intern op.

personeel (vanwege verlof, griep, winterdienst)op? We doen regelmatig een beroep op uitzendkrachten. De mensen van de winterdienst kunnen toch geen verlof opnemen met de feestdagen, dus daar spelen geen problemen. Bij gladheid hebben we wel eens mensen van de groenvoorziening nodig, voor het handmatig ruimen van sneeuw. Dat is lastiger want die medewerkers zijn met de feestdagen vaak wél met verlof. Treft u nog andere maatregelen rond de feestdagen? Middelburg is een rustige gemeente. We hebben relatief weinig overlast. Er is wel een periode geweest dat er in Arnhemuiden veel rellen waren rond de jaarwisseling. Toen hadden wij kraan- en kraakwagens paraat staan bij de brandweer. Tegenwoordig is het weer rustig. ■

GRAM

december 2011

T ER UGBLIK O P GE ME E NTE LIJ K AFVA L CONG RE S

Netwerken en kathedralen bouwen netwerk-

schema werd gesteld dat in november

toelichting op de onderzoeksprocedure.

functie biedt het jaarlijkse gemeen-

de onderhandelingen in de stuurgroep

Lichtelijk pijnlijk werd het toen de spre-

telijk afvalcongres in de regel ook

van bedrijfsleven, VNG en I&M zouden

ker met vragen aan de zaal kwam. Ge-

inhoudelijke nieuwigheden. Voor de

starten en in december tot een resultaat

lukkig wisten veel aanwezigen dat zij het

een misschien meer dan voor de an-

zouden moeten leiden. Dit is noodzake-

toch waren die de vragen moesten stel-

der, dat wel.

lijk omdat de wetgeving nog in proce-

len en niet andersom. Echte antwoorden

dure moet gaan, en dat is een traject dat

bleven helaas uit.

Naast

gewaardeerde

Wat deze jaareditie op 2 november in Ede

in 2012 zijn tijd zal vergen. Dit schema

bood, was de meerwaarde van de onder-

klonk veelbelovend, maar is inmiddels

Ga kathedralen bouwen

linge verbinding. Jong ontmoet ervaren,

weer achterhaald want het geplande

Beroepsspreker Daan Quakernaat rekende

markt treft klant, spreker krijgt publiek.

overleg van 30 november met de Tweede

af met alle voorzichtigheid en controle-

Het probleemoplossend vermogen wordt

Kamer is verplaatst. Zeven sheets later

drang. Daarmee zette hij ook de schrijver

vanzelf versterkt. Kortom, voor deelne-

waren de aanwezigen nog niet veel wij-

van deze terugblik aan het denken....!

mers een prima vorm van crowdsourcing.

zer geworden over de periode na 2012.

Hij riep zijn publiek op om kathedralen

Het netwerkaspect is voor veel betrokke-

Misschien zou de presentatie van Rebel-

te gaan bouwen. Controle leidt tot angst

nen een goede reden om het afvalcon-

groep, die het onderzoek in opdracht

voor risico en gebrek aan passie die no-

gres te (blijven) bezoeken. Voeg hierbij

van het ministerie uitvoert, de beloofde

dig is voor innovatie en groei. We moeten

een aantrekkelijk programma met di-

informatie verschaﬀen? Met het jaar

elkaar leren afrekenen en vertrouwen.

verse parallelsessies en je hebt een volle

2012 in het verschiet, zou het goed zijn

Dan ontstaat ruimte om mooie dingen

bak. Aldus geschiedde. En zoals vaker in

te weten hoe gemeenten de inzameling

te maken. De mooiste kathedralen zijn

programma’s, ook nu weer the best last.

van de kunststoﬀen kunnen voortzetten.

doorgaans niet het resultaat van het oor-

Althans, dat was de inschatting. In dit ge-

Zeker voor gemeenten die willen investe-

spronkelijke idee. De moraal van Quaker-

val is daarmee de sessie van de invulling

ren in een volgende stap in de vorm van

naat: gewoon samen doorgaan met die

van de producentverantwoordelijkheid

ondergrondse verzamelcontainers en/of

mooie afvalkathedraal.

na 2012 bedoeld. Het ministerie van I&M

minicontainers voor de kunststoﬁnzame-

deed verslag van de gewenste voortgang

ling, is dit van evident belang. Helaas

Tekst: Willy Brinkbaümer, Vakspecialist

op het dossier Verpakkingen. Als tijd-

bood Rebelgroep niet veel meer dan een

Afval & Reiniging bij Twente Milieu

■

Handhavingsdag stelt terugdringen afval op straat centraal Tientallen vlaggen met een boodschap tussen het winkelend publiek in de binnenstad van Venray. Speciale ‘afvalstrijders’ die de inwoners van Venray met een luid applaus beloonden voor het feit dat ze hun afval netjes in de afvalbak deponeerden. Venray stond dinsdag 22 november in het teken van Handhavingsdag 2011. Met speciale acties werd aandacht gevraagd voor het terugdringen van zwerfafval op straat. De boodschap: voorkom een boete. Gooi je afval in de afvalbak.

Handhavingsdag

deel

gewezen op de boetes die bij het ver-

In het kader van de nationale Handhavings-

uit van de Europese week van de afval-

oorzaken van zwerfaval kunnen worden

dag werd het weggooien van afval in de

vermindering.

gemeenten

uitgeschreven. Handhavingsdag 2011 is

afvalbak in Venray letterlijk toegejuicht door

werd daarom op 22 november met opval-

een initiatief van Gemeente Schoon. Het

de ‘afvalstrijders’. (Foto: Marcel van Hoorn)

lende acties geprobeerd inwoners er van

programma Gemeente Schoon wordt uit-

te doordringen verantwoord om te gaan

gevoerd door Agentschap NL en de NVRD

met afval. Tegelijkertijd werden burgers

in opdracht van de VNG.

2011

maakte

diverse

GRAM

■

december 2011

Concept of zero: ‘Afval is geen energie, maar grondstof’ Door Hetty Dekkers Met de slogan ‘Afval is energie’ zitten we niet op de juiste koers, vindt lector Ronald Rovers. “We kunnen het ons niet permitteren afval te verbranRonald Rovers:

den. We moeten toe naar een gesloten kringloop, waarin we alle materialen

“Voor biomassa is half Borneo al gekapt.”

opnieuw gebruiken.”

Lector Ronald Rovers staat momenteel volop in de belangstelling met zijn zogeheten ‘concept of zero impact’. Rovers geeft lezingen en was mede-auteur van het boek ‘Towards zero impact buildings and environments’. “Ons zero-concept gaat een stapje verder dan

“Haal energie uit de zon en hergebruik materialen want wat je verbrandt

cradle to cradle”, licht Rovers toe. “Wij kijken bijvoor-

is voorgoed weg”

beeld ook naar de hoeveelheid land die nodig is om energie of materialen te produceren. Met zeven miljard mensen hebben we per persoon ongeveer 1,8 hectare tot onze beschikking. Die beperkte hoeveelheid land

materialen, ook reststoﬀen, voor materialen te blijven

is cruciaal voor de consumptie en voor het produceren

gebruiken. Massa voor massa, zogezegd. Een verschil

van voedsel, materialen en energie. Hernieuwbare ma-

met cradle to cradle is ook dat concept of zero zich

terialen vereisen meer land dan energie doet, dus is het

richt op lokale energievoorziening en materiaalproduc-

veel eﬀectiever om energie uit de zon te halen en alle

tie. Er zijn al landen die exportverboden instellen voor zeldzame metalen, tropisch hout en voedsel. We zullen dus in de toekomst steeds meer zelf voor onze grondstoﬀen en energie moeten gaan zorgen.”

• Ronald Rovers is lector Gebouwde Omgeving en Regionale Ontwikkeling aan de Hogeschool Zuyd in Maastricht en Heerlen. • Rovers pleit in zijn lezingen en publicaties voor een transitie naar een duurzame samenleving. Een van zijn speerpunten is nationalisering van alle daken in stedelijke gebieden, om daar efficiënt zonnepanelen op te kunnen plaatsen en kassen voor voedselteelt (urban farming). • Volgens de lector loopt de wereld met zeven miljard mensen die een westers consumptiepatroon nastreven tegen de grenzen aan. De wereld stevent af op een crash. Rovers ziet in hernieuwbare energie en materialen de enige oplossing. • De Wijk van Morgen is een ambitieus bouwproject is samenwerking met het bedrijfsleven, op industrieterrein Avantis in Heerlen/Aken. Er worden vier verschillende panden gebouwd, waaronder het opvallende ‘Knik naar de zon’.

Wijk van Morgen Het zero-concept richt zich vooral op zonne-energie en gebruik van hernieuwbare materialen. Studenten van de hogeschool Zuyd in Maastricht en Heerlen, waar Rovers lector is, zijn nu bezig met het bouwproject De Wijk van Morgen, waar nul-energie, nul-water en nulmaterialen centraal staan. Rovers: “We ontwikkelen op businesspark Avantis in Heerlen een bouwproject waar de kringloop geheel gesloten is. Achter de gebouwen komt een park waar de materialen groeien die voor de bouw gebruikt zijn, zoals bomen voor het hout.”

Omgekeerde wereld Van de gedachte dat afval energie is, of voedsel, moeten we volgens Rovers zo snel mogelijk af. “Daarmee verschuif je het probleem naar onze kinderen. Verbrand of vergist het maar, en zie straks hoe je aan nieuwe grondstoﬀen komt. Fout. Je moet het nú goed doen en we moeten onze ogen niet langer sluiten voor het pro-

GRAM

december 2011

bleem dat de grondstoﬀen opraken. Ook de olie. Dat kan morgen zijn of over honderd jaar, maar we krijgen er mee te maken. Van snoeihout kun je daarom beter spaanplaat maken dan dat je het verbrandt of vergist. Wat je verbrandt is weg, materiaal dat je vergist kun je niet meer gebruiken. Biomassa voor energie is dan ook een geheel verkeerde aanpak. Voor die vorm van energie is half Borneo al gekapt, om plaats te maken voor palmolieplantages. Dat is de omgekeerde wereld. Je kunt nu niet meer gebruiken dan er op het beschikbare land geproduceerd kan worden aan energie, voedsel en materiaal.”

Geen energie uit afval De boodschap van Rovers is duidelijk, we moeten terug naar een gesloten kringloop. In dat licht bezien is afval geen energie, maar grondstof. “Steek nu wat meer geld en arbeid in het goed scheiden van afvalmaterialen en gebruik die materialen opnieuw. Zoals nu met de kunststoﬁnzameling gebeurt. Economisch is dat nu nog niet zo interessant, maar de tijd komt er snel aan dat dat wel zo is. Bij selectief slopen werkt het al: het

Het eerste gebouw in de Wijk van Morgen is nagenoeg klaar. De ‘knik naar de

kost iets meer, maar de opbrengst van de gescheiden

zon’ is een 0-energie woning, ontworpen en gebouwd door studenten met circa

materialen compenseert dat ruimschoots.”

■

38 procent gerecycled materiaal.

OPTIMAAL ZICHT VOLGENS DE REGELS. Een veilig en effectief wagenpark wat voldoet aan de laatste normeringen en regelgeving is uw doel en Orlaco helpt u daarbij met onze zichtsystemen. U kunt bij ons terecht voor al uw vragen op het gebied van camera’s en displays die voldoen aan bijvoorbeeld de NEN ISO 1501 norm voor vuilnisauto’s. Daarnaast hebben wij voor u TNO-rapporten beschikbaar over optimale veiligheid en werkwijze rondom zijladers. Ook geven wij u handleidingen voor optimale ergonomische posities van monitoren in cabines, uw mensen werken hier tenslotte de hele dag mee. Ook worden de eisen rondom elektromagnetische straling voortdurend aangepast aan de snel veranderende omgeving met meer en meer elektronica, ook op dit gebied kunt u bij ons de laatste info verkrijgen. Ook de recent gewijzigde wetgeving rondom front camera’s kan interessant voor u zijn. Reden genoeg om eens een kijkje te nemen op onze website: www.orlaco.nl, bellen of mailen kan ook altijd: 0342 - 404 555, info@orlaco.nl

See more. Work more. ORLACO_ADV_V4.indd 1

10/22/09 9:58 AM

Sri Lanka wil het wonder van Azië worden Door Harriët Verbeek te veranderen. Maar het belangrijkste probleem is een gebrek aan professionalisme op het gebied van afvalmanagement.” Nirojana Amaraingha, een Srilankaanse vrouw die in Nederland woonde en nu in de hoofdstad Colombo werkt bij een touroperator, bevestigt dat. “In mijn eigen woonplaats moet het afval elke woensdag en zaterdag opgehaald worden. Maar vaak komt de vuilophaaldienst niet opdagen. Soms is het ‘Poya day’, een Boeddhistische vrije dag vanwege volle maan en wordt er niet gewerkt. Een andere keer wordt het vuilnis niet opgehaald omdat het regent of omdat er geen personeel is.” Toch is er ook een kentering gaande. De nationale regering bemoeit zich sinds een jaar of twee intensief Sri Lanka, het vroegere Ceylon, is een eiland in de Indische

met het afvalprobleem. Sri Lanka moet het schoonste

Oceaan ten zuiden van India. Het is een paradijs op aarde; de

land van heel Zuidoost Azië worden, zegt president

natuur is overweldigend groen en van onvergetelijke schoon-

Mahinda Rajapaksa. Hij heeft de aspiratie om van Sri

heid, er zijn wildparken waar olifanten en roofdieren in vrijheid

Lanka ‘the wonder of Asia’ te maken. Uiteraard spelen

leven en de hagelwitte stranden vormen een contrast met de

economische motieven een grote rol bij deze ambitie,

helderblauwe zee. Maar die schoonheid loopt gevaar, want Sri

want een schoon land trekt veel meer toeristen.

Lanka kampt met een afvalprobleem. Vooral in de stedelijke gebieden wordt steeds meer afval gedumpt.

Dengue Door de inspanningen van de regering lijkt de situatie zich – ondanks de kritiek - te verbeteren. Zo werd twee

Afgelopen zomer was het nationaal nieuws in Sri Lanka:

jaar geleden een wet ingevoerd die het verbiedt om

het Gampaha ziekenhuis moest in juli de geplande ope-

plastic op straat te laten liggen. Ook waarschuwde het

raties een paar dagen uitstellen vanwege een zwerm

ministerie van Milieu de lokale autoriteiten dat land

vliegen in de operatiekamer. Die vliegen waren afkom-

waar op grote schaal vuilnis wordt gedumpt onteigend

stig van de nabijgelegen vuilnisbelt.

zou worden.

In Nederland is het ondenkbaar dat een ziekenhuis naast een vuilnisbelt ligt, maar in Sri Lanka is het leven minder georganiseerd. Ook het afvalmanagement staat nog in de kinderschoenen.

Bestuurders Journalist Palitha Senanayaka van Daily News schrijft regelmatig kritische artikelen over het afvalprobleem in zijn land en de rol van de autoriteiten daarbij. Volgens hem ontstond het probleem een paar jaar geleden in de stedelijke gebieden, waar steeds meer afval werd gedumpt en illegale stortplaatsen ontstonden. Senanayaka noemt de lokale autoriteiten voor een deel schuldig aan het ontstaan van de illegale vuilstortplaatsen. “De bestuurders zijn gevoelloos. Bovendien hebben ze maar beperkte macht om iets aan de situatie 12

GRAM

december 2011

Intussen werd ook een intensieve campagne gehouden

De bloedige burgeroorlog op het eiland, waarbij het

om de inwoners ervan te doordringen dat zij zelf een rol

conﬂict met de Tamils een grote rol speelde, werd in

kunnen spelen bij de bestrijding van dengue, een ge-

mei 2009 beëindigd. Na dertig jaar oorlogsgeweld is

vaarlijke ziekte die door muggen wordt overgebracht.

het vrede en dat heeft een mentaliteitsverandering te-

In mei van dit jaar wees het ministerie van Gezondheid

weeg gebracht: de bevolking heeft ambitie en gelooft

daarom de bevolking op hun verantwoordelijkheid om

weer in de toekomst. Ook toeristen dragen bij aan een

tuinen vrij te houden van muggenbroedplaatsen. De

betere toekomst. Voor de nationale regering een reden

muggen vermenigvuldigen zich snel in stilstaand wa-

naar schone steden en natuurgebieden te streven.

ter. “Bloempotten of oude banden waarin water blijft staan, moeten worden opgeruimd. Zeker als de moes-

Nederlanders die Sri Lanka het afgelopen jaar bezoch-

son komt, kan dengue zich snel verspreiden”, vertelt

ten, zagen de verbeteringen. Enkele reacties. Saul Jor-

chauﬀeur Palitha Nawalapitiya die met zijn vrouw,

daan: “Het is een ontzettend schoon land. We hebben

schoonmoeder en twee kinderen in een rustig dorpje

nog wel schade gezien van de tsunami, maar het groot-

bij de hoofdstad woont.

ste deel is hersteld en de rommel is opgeruimd.” Johan Bosveld: “Je ziet bijna nergens zwerfafval langs de

Onder de grond

straat. Zeker in de natuurparken is alles enorm schoon.

De chauﬀeur, tevens gids, rijdt al twintig jaar toeristen

Je vindt er nog geen snoeppapiertje op de grond.” En

rond over het eiland en kent het land op zijn duimpje.

René Muller: “Ik ben een paar jaar geleden in India ge-

Op afvalgebied is er een verschil tussen de stedelijke

weest en afgelopen zomer heb ik met mijn gezin een

gebieden en het platteland, zegt hij. “In the country”

rondreis gemaakt in Sri Lanka. Vergeleken met India is

verwerken veel mensen hun afval zelf. Het compostbare

Sri Lanka enorm schoon en netjes.”

■

deel wordt onder de grond begraven en later gebruikt om het land te bemesten. Het andere deel verbranden ze. “Ieder district heeft een eigen bestuur en dat heeft zijn eigen beleid op het gebied van afvalverwerking. Daardoor zijn er landelijke grote verschillen.” Op Sri Lanka worden vier methoden gebruikt om afval legaal te verwerken. De populairste methode is storten van restafval (landﬁlling). Dat gebeurt met toestemming van de lokale autoriteiten en wordt vooral in de landelijke gebieden veel gedaan. De andere drie methoden zijn recycling, composteren en verbranding. In de stedelijke gebieden is te weinig ruimte voor vuilstortplaatsen en is te weinig verbrandingscapaciteit om de grote hoeveelheid afval te verwerken. Daardoor ontstaan illegale stortplaatsen zoals de Bloemendhal vuilnisbelt in Colombo. Hier wordt meer dan 1000 ton afval per dag gestort, wat voor gezondheidsproblemen en brandgevaar zorgt. De stank is er niet te harden en er komt giftige rook vrij. Tot nu toe zijn de autoriteiten er niet in geslaagd het probleem adequaat aan te pakken.

Afwachtend Een oplossing zou de hulp van het vuilverwerkingsbedrijf Octagon uit Maleisië kunnen zijn. In oktober 2011 werd bekend dat dit bedrijf een nieuwe fabriek gaat bouwen die 1.000 ton afval per dag kan omzetten in elektriciteit, die wordt verkocht aan de Ceylon Electricity Board. De bouw van de fabriek begint in het tweede kwartaal van 2012 en moet in 2014 klaar zijn. Volgens journalist Senanayaka is die afhankelijkheid van buitenlandse hulp typerend voor zijn land. “Srilankanen hebben vanuit hun traditie geen pro-actieve houding bij het aanpakken van problemen. We zijn afwachtend en worden pas wakker als zaken uit de hand lopen.” Toch is de kritische journalist positief over de toekomst. GRAM

december 2011

EX P E RTISE CE NTRU M E N KL A NK B ORD

NVRD-leden maken nog te weinig gebruik van kennis commissie Markt en Overheid Door Laurent Chevalier Ondanks op stapel staande wetgeving over de verhouding markt en overheid, zal dit onderwerp alle kenmerken houden van een ‘never ending story’. Een love story zal het zeker nooit worden. Een andere conclusie is nauwelijks te trekken uit de woorden van Ton Doppenberg, oud-directeur van Omrin en voorzitter van de NVRD-commissie Markt en Overheid: “Die discussie houdt nooit op!” Voor het bedrijfsleven ligt de schuld van deze kwestie

Bijklussende overheid

duidelijk bij de overheidsbedrijven, zoals steeds weer

Met de roep om aanvullende wetgeving zijn de bedrij-

blijkt uit publicaties van VNO-NCW en MKB-Nederland.

ven in ieder geval op hun wenken bediend. De Eerste

Een handje citaten uit die hoek spreekt boekdelen:

Kamer heeft het wetsvoorstel Markt en Overheid op 22

“Het probleem speelt al bijna twintig jaar. Overheids-

maart van dit jaar behandeld. In het voorstel staan vier

diensten die de concurrentie aangaan met het bedrijfs-

gedragsregels opgenomen waaraan overheidsbedrij-

leven, maar niet op een faire manier. Ze kunnen zich

ven – ‘bijklussende overheidsdiensten’, zoals het be-

bijvoorbeeld goedkoop aanbieden omdat ze niet alle

drijfsleven het een beetje valselijk noemt – zich moe-

kosten doorberekenen. Ze maken vanuit hun publieke

ten houden als ze de markt opgaan: alle kosten moeten

taak gebruik van informatie die niet toegankelijk is

worden doorberekend, er mag geen gebruik worden

voor hun concurrenten en bij het verdelen van over-

gemaakt van exclusieve gegevens, overheidsdiensten

heidsopdrachten zitten ze op de eerste rij. Deze con-

mogen niet worden bevoordeeld en er mag geen func-

currentievervalsing moet eindelijk worden aangepakt!

tievermenging zijn van publieke taken en commerciële

Allerlei voorstellen om overheidsdiensten aan banden

activiteiten. Echt blij is de private sector overigens niet.

te leggen of aan eerlijke spelregels te binden, zijn in

Daar klinkt het: “Door een amendement van de Tweede

de loop der jaren echter weer ingetrokken of uitge-

Kamer is het voorstel op verschillende punten helaas

steld.” Doppenberg schrikt niet van dit verbale geweld.

afgezwakt. Zo kunnen gemeenten besluiten dat een

“Flauwekul. Het is een mythe dat overheidsbedrijven

bepaalde activiteit van algemeen economisch belang

sjoemelen. VNO en MKB kennen de feiten, maar laten

is waardoor het weer buiten de wet valt. Maar in ieder

zich gewoon opjagen door hun leden. Als je door-

geval gebeurt er eindelijk weer iets. Als de Eerste Ka-

vraagt om met concrete voorbeelden

mer de wet aanneemt, is dat namelijk een belangrijk

te komen waar het er niet eerlijk aan

signaal aan de gemeenten. Bovendien kan de Neder-

toegaat, krijg je geen antwoord. Het is

landse Mededingingsautoriteit (NMa) straks op basis

aantoonbaar niet waar dat overheids-

van klachten uit het bedrijfsleven een onderzoek in-

bedrijven mooi weer spelen ten koste

stellen naar overtreding van de gedragsregels en onder

van de private sector. De kritiek heeft

dreiging van een dwangsom maatregelen afdwingen.

gewoon te maken met het feit dat de

Als de Kamer de wet onverhoopt afwijst, zijn we weer

markt krimpt en dat geeft nu eenmaal

jaren verder. En al die tijd kunnen overheidsdiensten

spanning. Die krimpende markt is

ongestoord concurreren op oneigenlijke gronden.”

echter toch niet te wijten aan oneerlijke handel van gemeenten. Ik roep

Diensten van algemeen belang

de private bedrijven op nu eens met

De verwachting is dat de wet in de loop van 2012 z’n

eerlijke argumenten te komen en een

beslag krijgt. De nieuwe gedragsregels worden dan

open discussie aan te gaan.”

opgenomen in de Mededingingswet. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) gaat toezicht houden op

GRAM

Ton Doppenberg, oud-directeur van Omrin

de naleving van de gedragsregels. Doppenberg heeft

en voorzitter van de NVRD-commissie

er geen problemen mee. Hij wijst er op dat de Eerste

Markt en Overheid.

Kamer bij de behandeling van het wetsvoorstel een voor

december 2011

foto Nationale Beeldbank Voorstellen om overheidsdiensten aan eerlijke spelregels te binden, zijn in de loop der jaren ingetrokken of uitgesteld.

de afvalsector belangrijke aanvulling heeft aangebracht

vraagbaak voor de leden. Hoe meer leden bij ons aan

op het oorspronkelijke concept. “Decentrale overheden

de bel trekken, hoe beter we weten wat er allemaal

krijgen de autonome bevoegdheid om onder bepaalde

speelt, hoe meer kennis we opbouwen en hoe beter we

voorwaarden diensten van algemeen belang aan te wij-

onze stem in Den Haag en Brussel kunnen laten horen.

zen. Het ophalen van bedrijfsafval als publieke taak is

Ook bij vraagstukken rond aanbestedingen kunnen ge-

daarbij nadrukkelijk genoemd als dienst van algemeen

meenten bij ons aan de bel trekken. Een ander punt

belang, die in bepaalde gevallen kan worden uitgezon-

is dat we de leden alleen eﬀectief kunnen adviseren,

derd van de Mededingingswet. Nu maar afwachten hoe

ook op juridisch gebied, als we alle problemen kennen.

alles volgend jaar precies wordt geregeld.”

Dat is voor iedereen bovendien wel zo kosteneﬀectief. Denk alleen maar aan al die keren dat individuele leden

Voorlichting en advies

worden geïntimideerd met rechtszaken, vooral door de

De elf NVRD-leden tellende commissie Markt en Over-

grote private afvalbedrijven.” Dat laatste heeft Doppen-

heid is enkele jaren geleden opgericht om de vinger

berg in zijn tijd als directeur van Omrin in Leeuwarden

rond deze kwestie aan de pols te houden, de leden

aan den lijve meegemaakt. De gemeente Leeuwarden,

voor te lichten en te adviseren bij vraagstukken rond

aandeelhouder van Omrin en opdrachtgever voor het

dit heikele thema. Doppenberg is sinds 2009 voorzit-

inzamelen van afval, wordt volgens hem al jaren door

ter van deze commissie. Het werk van de commissie

Sita en Van Gansewinkel achtervolgd met juridische

heeft ondermeer geleid tot het document ‘Markt of

procedures over de stelling dat de Friese hoofdstad die

Overheid? Een afwegingskader voor gemeenten bij de

inzameling openbaar had moeten aanbesteden.

organisatie van de inzameling van afval.’ De commissie heeft volgens Doppenberg vooralsnog een permanent

Eerlijk tarief

karakter. “Wij volgen alle nationale en Europese ontwik-

Over het amendement dat gemeenten onder voorwaar-

kelingen nauwkeurig. Omdat deze kwestie naar onze

den ook bedrijfsafval mogen inzamelen als dat van al-

inschatting ook met de komende wet niet uit de wereld

gemeen belang wordt geacht, zegt Doppenberg: “Het

zal zijn, lobbyen wij nu, net als de private bedrijven al

moet natuurlijk nog precies worden ingevuld, maar het

lang doen, ook in Brussel. Uiteindelijk wordt het beleid

is zeker geen gekke optie. Ik bedoel dan niet dat ge-

daar vastgesteld.”

meentelijke inzameldiensten zomaar alle ruimte moeten krijgen om te pas en te onpas bedrijfsafval in te

Doppenberg en zijn commissieleden betreuren het

zamelen. Ik kan me echter wel goed voorstellen dat

dat nog te weinig NVRD-leden met hun vragen of sug-

er situaties zijn dat het nuttig is als de gemeente zelf

gesties de weg weten te vinden naar de commissie.

bedrijfsafval inzamelt. Denk bijvoorbeeld aan het inza-

“Dat is echt jammer. Wij zijn immers juist opgericht als

melen van afval bij bedrijven die in woongebieden zijn GRAM

december 2011

gevestigd. Dan is het voor de leefbaarheid gewenst dat

Drie concrete vragen aan Ton Doppenberg

de inzameling van huishoudelijk- en bedrijfsafval wordt gesynchroniseerd. Daarbij staat het uiteraard buiten

1 Mag een gemeente structureel verlies accepteren op het inzamelen van bedrijfsafval? Antwoord: Dat is niet de bedoeling. De activiteit moet kostenneutraal zijn of winstgevend, anders is er sprake van kruissubsidie.

kijf dat de gemeente dan wel een eerlijk tarief moet rekenen. Ik heb er overigens alle vertrouwen in dat dit op een economisch verantwoorde wijze gebeurt, zodat de markt niet wordt verstoord.” Doppenberg zegt dit nog maar eens nadrukkelijk, omdat gemeentelijke

2 Mag een gemeente de inzameling van bedrijfsafval overdoen aan een commerciële partij en daar goodwill voor vragen? Antwoord: Ja, als iets waarde heeft, mag je een vergoeding vragen. Als door de overdracht desintegratiekosten ontstaan, ligt het niet voor de hand dat de gemeente dat goedmaakt via de Afvalstoffenheffing. Dergelijke kosten zouden moeten worden gecompenseerd via de vergoeding.

reinigingsdiensten uit de private hoek vooral het verwijt krijgen geen eerlijke, marktconforme tarieven in rekening te brengen. “Ik sluit niet uit dat zoiets in het verleden incidenteel is gebeurd, maar dan praat je over uitzonderingsgevallen. Wie anders beweert, daag ik uit dat te bewijzen. Als een gemeentelijk bedrijf de voorkeur krijgt, komt dat vooral door het feit dat zo’n bedrijf lokaal gevestigd is en daardoor heel ﬂexibel op

3 Is het terecht dat een privaat afvalconcern stelt dat gemeenten het inzamelen van afval altijd moeten aanbesteden? Antwoord: Dat is een belachelijke stelling. Het inzamelen van het eigen huishoudelijk afval door het eigen gemeentelijk bedrijf kan de gemeente sowieso zelf regelen. Dat is volstrekt legitiem.

problemen of noodsituaties kan inspelen. Dat heeft niets te maken met oneerlijke prijspolitiek. Gemeenten kunnen het zich trouwens niet permitteren om een zogeheten ‘bleeder’ (verliesgevende opdracht) te accepteren. Dat zou dan immers elders in het gemeentelijk apparaat moeten worden gecompenseerd. Zo werkt het ■

echt niet.”

DE ECOLOGISCHE OPLOSSING VOOR AFVALINZAMELING Die firma DHM uit Wolvega legt zich toe op de import van kraakperswagens van het Belgische merk VDK voor gemeenten en particuliere bedrijven. Het merk zoekt steeds verder naar technische oplossingen om afval efficiënter te kunnen inzamelen. Met de PUSHER 2000, MAX 3000, PUSHER IIK, ECOMAX en ECO 22 series biedt VDK en haar importeur een aantal sterke ecologische en economische oplossingen voor afvallogistiek. Met een doordracht perssysteem en een scala van eigen ontwikkelde beladingen voor de (kleine) rolcontainer tot 5m3 Eurocontainer levert DHM de VDK kraakperswagens in een zeer goede prijs/kwaliteit-verhouding. Ook kunnen de VDK opbouwen met DIN kader worden geleverd voor niet eigen beladingen. Houtstraat 2a 8471 ZX Wolvega Telefoon : 0561-611611 Telefax : 0561-617502

Technische steunpunten Aratech Aratech Aratech Loven Trucks Tilburg-Bastiaanse Allers Bedrijfswagens

Duiven Utrecht Amsterdam Heerlen Breda Venlo

Statiegeld loont – Apeldoorn maakt politiek statement Zwerfafval. In Apeldoorn heeft men er schoon genoeg van. Begin november vond er daarom een grootscheepse inzamelactie plaats van lege blikjes en ﬂesjes, waarvoor 10 eurocent per stuk werd uitbetaald. De actie heeft 221.861 drankverpakkingen

opgeleverd,

waar-

mee een symbolische verdedigingsmuur is gebouwd tegen de afschaﬃng van statiegeld. De actie was een initiatief van de gemeente Apeldoorn, afvalbeheerder Circulus en ﬂessenautomatenleverancier Tomra Systems. De drie partijen maakten een statement naar politiek Den Haag, waar

mensen. Met aanhangwagens, transport-

wil daarom voorkomen dat mensen ﬂes-

overwogen wordt om het statiegeldsy-

busjes, tractoren en op de ﬁets. Op alle

jes en blikjes weggooien in de openbare

steem in Nederland af te schaﬀen. “Wij

mogelijke manieren kwamen mensen de

ruimte. “Wij ruimen het wel weer op,

wilden bewijzen dat je met een kleine

vuilniszakken en dozen vol blikjes en

maar dat is natuurlijk niet de bedoeling.

vergoeding mensen ertoe kunt bewegen

ﬂesjes brengen. “Deze aantallen hadden

Statiegeld is dan een uitstekend middel,

zwerfafval uit de berm te halen en in te

wij ook niet verwacht, het is echt ongelo-

blijkt uit het resultaat van vandaag”. Wet-

leveren”, aldus directeur Ton Klumper

felijk dat je zoveel verpakkingen binnen-

houder Olaf Prinsen vindt de actie fantas-

van Tomra Systems.

krijgt en zoveel enthousiaste geluiden

tisch: “Kijk eens wat er uit het straatbeeld

hoort van de mensen. Daar zijn we trots

is verdwenen. Dit ligt niet meer in de

op”, licht Klumper verder toe.

berm en komt er ook niet meer terecht. Ik

Er werd gehoopt op een inzamelresultaat van ongeveer 100.000 blikjes en

ben er blij mee dat de actie aantoont dat

ﬂesjes, maar in de ochtend werd dit al

Het opruimen van zwerfafval kost ge-

statiegeld echt loont. We krijgen er een

ruimschoots overschreden. Om 6.30 uur

meenten ongeveer 200 miljoen euro per

schonere maatschappij van. Ik hoop dat

stonden er al rijen auto’s en wachtende

jaar. Henk Knip, directeur van Circulus,

Den Haag voor statiegeld blijft staan.” ■

Dordrecht en HVC testen extra klep in ondergrondse containers De gemeente Dordrecht en huisvuilinza-

van extra afvalbakken, is dat het klein af-

melaar HVC houden de komende maanden

val wordt opgehaald wanneer de wijkcon-

een proef met een zogenoemde zwerf-

tainers worden geleegd. Er zijn dus geen

vuilklep in ondergrondse containers. Dit

kosten voor ophalen van dit klein afval.

is een aparte opening in de ondergrondse

Losstaande afvalbakken moeten apart ge-

container waarin voorbijgangers klein af-

leegd worden. Ongeveer tweederde van

val, zoals blikjes en snoepverpakkingen,

de kosten van een aparte afvalbak worden

kunnen gooien. Ze hebben hiervoor geen

gemaakt voor het legen ervan en één derde

afvalpas nodig. Met de proef test de ge-

van de kosten voor aanschaf en onderhoud.

meente of de zwerfvuilklep technisch

Bij een zwerfvuilklep zijn er dus alleen de

werkt en of mensen er gebruik van ma-

kosten voor aanschaf en onderhoud. Een

ken. Er worden drie prototypes zwerfvuil-

zwerfvuilklep is daarmee een relatief goed-

klep getest op drie verschillende locaties.

kope afvalbak. De zwerfvuilklep heeft voor

Het voordeel van een zwerfvuilklep in de

de herkenbaarheid dezelfde kleur als de

containers ten opzichte van het plaatsen

Dordtse afvalbakken (bordeauxrood).

GRAM

december 2011

■ 17

DUU RZAME B E DRIJ V E NLO B B Y TRE K T D E G ROND S TOFK A A RT

Strijden voor de Groene Zaak Door Pieter van den Brand

De vereniging wordt wel neergezet als ‘groene’ luis in de pels van VNO-NCW. Inmiddels telt De Groene Zaak al ruim over de honderd leden, stuk voor stuk bedrijven die zich opwerpen als koploper in duurzaam ondernemen. Ook de circulaire economie en het hergebruik van grondstoﬀen staan hoog op de agenda. Directeur Marga Hoek vertelt. In de duurzame top 100 van dagblad Trouw staat ze

graag samen met de overheidsdiensten en lokale be-

opeens op plek 17, te midden van vaderlandse milieu-

stuurders. Ook zij lopen tegen de belemmeringen van

prominenten als Herman Wijﬀels, Diederik Samsom

het rijk aan. Samen kunnen we veel bereiken.”

en Wubbo Ockels. ‘Met stip’ heet dat in hitlijstjargon. De uitleg van de jury: ‘Marga Hoek heeft De Groene

Gezond economisch verstand

Zaak in korte tijd weten om te vormen van klein duur-

Hoek kan gedreven vertellen over haar geloof in een

zaamheidplatform in de marge tot een groot samen-

duurzame economie. Ze laat zich tijdens het interview

werkingsverband waar zich al 120 ondernemingen bij

maar met moeite onderbreken. Ze heeft geen groene

hebben aangesloten.’ In 2010 was ze in geen velden of

loopbaan gehad. Eerder werkte ze bij bouwconcern

wegen te bekennen op de lijst, maar daar heeft Marga

BAM als directeur marketing en innovatie en bij een

Hoek een eenvoudige verklaring voor: “We zijn vorig

projectontwikkelaar. Ook was ze oprichter en directeur

jaar februari pas gestart.” Uit haar aanwezigheid blijkt,

van conceptenbedenker InnÓ Companies. Met innova-

benadrukt ze, dat het bestaan van De Groene Zaak niet

tie lijkt ze meer verwantschap te hebben. “Innovatie

onopgemerkt is gebleven. “Onze impact wordt alleen

moet per deﬁnitie duurzaam zijn, dus de twee zijn on-

maar groter.”

losmakelijk met elkaar verbonden. Mijn persoonlijke drive is dat we naar een groene economie toe moeten.

“De afvalsector zit allang niet meer aan het eind bij het putje, maar is een verbindende schakel geworden als leverancier van grondstoffen.”

De snelste weg daar naartoe is bedrijven te steunen die zich op een duurzame bedrijfsvoering willen richten en zuinig om willen gaan met grondstoﬀen en energie. Dat deze bedrijven winstgevender zijn, is intussen volop cijfermatig onderbouwd. Zo stijgt de waarde van duurzaam vastgoed. De kostprijs van recycling is vele malen lager dan die van virgin materialen. Duurzame bedrijven zijn innovatiever en zijn adaptiever. Tijdens de crises blijken duurzame ondernemingen bestendiger, ze doen het simpelweg beter, beursgenoteerd of niet.” Het mobiliseren van het peloton van grijze bedrij-

Vergroenen

ven is niet meer dan een kwestie van tijd, meent Hoek.

Wat de bedrijven in De Groene Zaak bindt, is dat ze

“De koplopers zullen de rest mobiliseren en inspireren

allemaal in willen zetten op het vergroenen van de eco-

om hun productieprocessen te verduurzamen. Voor

nomie en de eigen bedrijfsvoering. Volgens het Trouw-

alle bedrijven is dit de enige manier om te overleven

panel wordt in elke bestuurskamer van corporate Neder-

en het levert gezonde businesscases op. Duurzaam

land wel overwogen om lid te worden. Op dit moment

ondernemen is een kwestie van gezond economisch

zijn dat er dus al zo’n 120, waaronder grote jongens

verstand.”

als Ahrend, Eneco en TNT, maar ook kleine innovatieve

bedrijven, een aantal milieuadviesbureaus en adviseurs

In de achterhoede

uit de juridische en ﬁscale hoek (jaarcontributie: maxi-

Waar vaderlandse multinationals hoog op de interna-

maal 30 duizend euro). Er komt weer een nieuwe groep

tionale milieulijstjes als de Dow Jones Sustaunability

leden aan, meldt ze enthousiast, “maar groei is geen

Index scoren, ziet Hoek ons land al jaren achtereen op

doel op zich. Het gaat om resultaten. We willen eﬀect

een plek diep in de achterhoede tussen de Oost-Euro-

hebben.” Gemeentelijke reinigingsdiensten hoeven niet

pese landen staan. “In beleidsmatig opzicht lopen we

aan te kloppen. “Overheden kunnen geen lid worden.

ver achter.” En daar wordt in haar ogen onvoldoende

We zijn een werkgeversorganisatie, maar we werken

aan gedaan. Toen de Green Deals in oktober bekend

GRAM

december 2011

werden gemaakt, leverde De Groene Zaak direct felle

ten, maar het etiket is ook nodig voor eﬀectievere re-

kritiek. “Deals maken is prima en helemaal van deze

en upcycling. ‘Als je weet wat erin zit, kun je het er

tijd. De quickwins zijn leuk en aardig, maar structurele

ook beter uithalen’, redeneert topman Ruud Sondag in

maatregelen voor een werkelijke versnelling en op-

een ingezonden brief eind september in het Financiële

schaling van economische verduurzaming ontbreken.

Dagblad. De geest van zijn plan: leg de industrie quota

Groen wordt zo niet de norm. Wij hebben in een vroeg

op voor het toepassen van teruggewonnen materialen

stadium meermaals concrete voorstellen gedaan, maar

in haar producten (en schroef die quota telkens op) en

die heeft het kabinet niet overgenomen.” De Groene

laat bedrijven betalen naar rato van het onttrekken van

Zaak weigerde dan ook een handtekening te zetten on-

natuurlijke grondstoﬀen in de vorm van een bow-tarief

der de overkoepelende ‘Groene Groei Deal’. “In feite is

(de ‘bruto onttrokken waarde’).

dit een lege huls. Het kost alleen maar tijd en energie en leidt nergens toe.”

In het position paper van De Groene Zaak staat het grondstoﬀenpaspoort in de categorie ‘op de korte ter-

Winst

mijn’. Hoek is optimistisch en ziet een dergelijk instru-

Ook over ander overheidsbeleid, zoals de Afvalbrief

ment snel ontwikkeld. “De invoering ervan vergt geen

en de Grondstoﬀennotitie, is Hoek niet tevreden. “Er

controversiële beleidsaanpassingen. De discussie zal

staan goede dingen in de Afvalbrief, bijvoorbeeld dat

gaan over de wijze van verplichtstelling op termijn. In

recycling vóór verbranden komt. Maar echte ambitie

feite gaat om niet meer dan een barcode om informa-

spreekt er niet uit. Terwijl het Nederlandse bedrijfsle-

tie te wisselen.” Natuurlijk is dit een Europees onder-

ven een koploper is op het onderwerp grondstoﬀen en

werp, geeft ze toe, “maar de Europese context is er

wij hier volop nieuwe activiteiten uit kunnen halen. Ne-

al. In Brussel is men hier al ver mee. Van belang is dat

derland is een logistieke hub. Ons land heeft alle ken-

ons land zich op dit dossier manifesteert als koploper.

nis in huis op het gebied van recycling- en scheidings-

We hebben alle middelen hiervoor in huis.” Hoek ziet

technologie. Zaak is dus alle initiatieven daartoe niet

dat productiebedrijven en afvalbranche binnen de ver-

na te laten. Het zal tal van nieuwe activiteiten opleve-

eniging een vergaande vorm van samenwerking heb-

ren, en dus werkgelegenheid.” Voor de ondernemers-

ben gevonden. “De afvalsector zit allang niet meer aan

vereniging reden om met een eigen position paper te

het eind bij het putje, maar is een verbindende schakel

komen. In een helder document staan zeven stappen

geworden als leverancier van grondstoﬀen. De twee

op een rij om de winst van de circulaire economie te

hebben elkaar ook hard nodig. Dan is de economische

incasseren. Ingrediënten zijn Design for Recycling, het

cirkel rond.”

■

belasten van primaire grondstoffen, het invoeren van verplichte hergebruikpercentages en een grondstoffenpaspoort. “Veel bedrijven hebben de slag naar de circulaire economie al gemaakt. Als de industrie wil blijven beschikken over voldoende hoogwaardige grondstoffen, dan moet ze daar slim mee omgaan en die materialen terugwinnen uit de producten van vandaag. Op die manier gaat ze de grondstoffenschaarste te lijf en het vermindert bovendien de afhankelijkheid van primaire grondstoffen uit het buitenland. Dat is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de portemonnee. Natuurlijk zal er in bedrijven en organisaties nog een groot veranderproces plaats moeten vinden om de omslag naar een circulaire economie te maken. Steeds meer bedrijven zullen inzien dat dit op termijn het enige verdienmodel is.”

Grondstoffenpaspoort De Groene Zaak pleit ook voor een grondstoffenpaspoort dat beschrijft welke grondstoffen er in producten zijn gebruikt. Een idee dat vooral uit de koker komt van Groene Zaak-lid Van Gansewinkel. Hiermee maakt de fabrikant helder hoe hij zijn producten heeft samengesteld en hoe hij het aspect van ketenverantwoorde-

Marga Hoek,

lijkheid heeft ingevuld. De consument kan zo op zijn

directeur

beurt kiezen voor duurzaam samengestelde produc-

De Groene Zaak.

GRAM

december 2011

Scholieren adviseren kinderboerderijen over duurzaamheid door Conny Taheij Afval beter scheiden en goed aangeven in welke vuilnisbak welk afval hoort. Dit zijn enkele aanbevelingen van scholieren die hun kinderboerderij doorlichtten op duurzaamheid. Ruim 1500 leerlingen van basisscholen deden zo’n duurzaamheidscan op 11-11-11. Het onderzoek was onderdeel van Alle kinderboerderijen duurzaam!, waarvoor de aftrap werd gegeven op de Dag van de Duurzaamheid. Binnen enkele weken hadden 92 kinderboerderijen verspreid over het land zich opgegeven voor deze landelijke campagne. Het doel is de kinderboerderijen met hulp van bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om te bouwen tot groene, duurzame plekken in gemeenten. Kinderboerderijen ontvangen jaarlijks 30 miljoen bezoeken en zijn daarmee een laagdrempelige locatie waar informatie over duurzaam-

Ommekeer

heid kan worden overgebracht. Henk Mirck, wethouder Duurzaamheid

In Moerdijk volgt het gelijknamige Havenschap de ont-

van de gemeente Zwijndrecht, beaamt dit: “We kunnen zo heel goed

wikkelingen rond de kinderboerderijen met belang-

laten zien wat er, binnen je eigen gemeente, mogelijk is op het gebied

stelling. Tijdens een bezoek aan De Dierenploeg in

van duurzaamheid. En wat je thuis kunt doen aan bijvoorbeeld zuinige

Zevenbergen vertelt plaatsvervangend directeur Jacco

verlichting, isolatie of het opvangen van regenwater.’’

Rentrop: “Wij zoeken meer aansluiting met wat er leeft

Zo was in de Kiboehoeve in Zwijndrecht (ZH) tijdens de campagne ook

onder de omwonenden van het industrieterrein. En we

de expositie ‘Het riool leeft’ van de Stichting RIONED te zien. Gewoon-

willen meer bekendheid geven aan wat er, ook op het

lijk staat deze in gemeentehuizen als er bijvoorbeeld werkzaamheden

gebied van duurzaamheid, bij de bedrijven gebeurt.

worden uitgevoerd. ”Ook kinderboerderijen zien wij als goede locaties

Zoals het project ‘uw afval, onze grondstof’, waarbij

om kinderen en hun ouders te bereiken met educatief materiaal over

verwerkingsbedrijf Bewa restwarmte levert aan andere

het riool,’’ zegt directeur Hugo Gastkemper. ”Deze ontwikkeling naar

bedrijven. De uitwisseling van informatie is nu nog

duurzame plekken in een gemeente biedt ook kansen om gezamenlijk

beperkt. Op kinderboerderijen zouden we educatieve

op te trekken.’’

projecten kunnen opzetten. Juist hier vindt de om-

De leerlingen kregen als dank voor hun inzet een Yekko mee van We-

mekeer plaats, want hier komt de jeugd die wij straks

cycle, waarin ze batterijen, lampen en kleine elektrische apparaten kun-

nodig hebben als werknemers. We hebben elkaar dus

nen inzamelen.

nodig.’’

Uitdaging Henk Klein, directeur van de Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling (GDO) is de initiatiefnemer van de campagne Alle kinderboerderijen duurzaam! “Een prachtig resultaat dat binnen enkele weken zoveel enthousiasme bij de kinderboerderijen en medewerkers Natuur- en Milieueducatie is ontstaan. En dat ze op korte termijn allerlei activiteiten hebben weten te organiseren. De uitdaging is nu dit enthousiasme vast te houden en stappen te zetten om lokaal of regionaal samen met verschillende partners de kinderboerderijen daadwerkelijk tot groene duurzame plekken in gemeenten te maken,’’ aldus Klein. Studenten van de Hogeschool Leiden en Erasmus Universiteit werken inmiddels aan plannen voor het verduurzamen van kinderboerderijen.

GRAM

december 2011

■

G EM EN G D E BE RI CH TE N

AFVAL & MILIEU

VROM-Inspectie en Inspectie Verkeer en Waterstaat fuseren Vanaf 1 januari 2012 vormen VROMInspectie en Inspectie Verkeer en Waterstaat samen de Inspectie Leefomgeving en Transport. De fusie komt voort uit de samenvoeging van de ministeries van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu en Verkeer en Waterstaat. ILT is onderdeel van Infrastructuur & Milieu. Afvalstoffenbelasting verdwijnt Het Belastingplan 2012 van staatssecretaris Weekers heeft brede steun gekregen van de Tweede Kamer. Om het belastingstelsel te vereenvoudigen, wordt in het Belastingplan onder andere geregeld dat zeven kleine belastingen verdwijnen, waaronder de afvalstoffenheffing en de verpakkingenbelasting. Dit betekent dat de afvalstoffenbelasting per 1 januari 2012 wordt afgeschaft. Deze belasting

Kerstman sneeuwvrij

en gemeenten kunnen ook gebruik gaan

heeft de afgelopen 15 jaar een positieve

De aarde is inmiddels zo opgewarmd

maken van dit gas. In 2016 wil de Meer-

rol gespeeld bij de afname van de totale

dat deskundigen vrezen dat de woon-

landen bijna volledig klimaatneutraal

hoeveelheid gestort afval. Door de sterk

plaats van de Kerstman wel eens snel

opereren.

dalende opbrengst is nu besloten om de

sneeuwvrij zou kunnen worden. Dit

afvalstoﬀenbelasting af te schaﬀen. Ook

blijkt uit onderzoek in het Finse Rova-

Grondstoﬀenetiket

heeft dit tot gevolg dat de administra-

niemi, de woonplaats van de Kerstman.

Milieuconcern Van Gansewinkel heeft het

tieve lasten voor het bedrijfsleven en de

Schotse wetenschappers hebben deze

idee geopperd om producten te voorzien

Belastingdienst kleiner worden. Om er

en andere plaatsen in Lapland bestu-

van een grondstoﬀenetiket. Het concern

voor te zorgen dat er niet meer materiaal

deerd en kwamen tot de conclusie dat

denkt hierbij aan het systeem van etiket-

wordt gestort, vanwege het simpele feit

de gemiddelde temperatuur ter plekke

ten op levensmiddelen waarop de voe-

dat storten goedkoper is dan andere ver-

in 2050 zal zijn opgelopen tot 3,8 gra-

dingswaarden staan. Op zo’n grondstof-

werkingswijzen, wordt er voor meerdere

den Celsius. De Kerstman moet tegen

fenetiket of grondstoﬀenpaspoort kan de

stromen een stortverbod ingesteld.

die tijd ook rekening houden met meer

fabrikant vermelden hoe zijn producten

regenval.

zijn samengesteld, hoeveel gerecycled

Te veel zware metalen in verpak-

materiaal is gebruikt en hoeveel natuur-

kingen

Productie groengas bij Meerlanden

lijke grondstoﬀen voor de productie uit

Volgens de VROM-Inspectie zit in tien

Afvalverwerkingsbedrijf de Meerlanden

het milieu zijn onttrokken. Consumen-

procent van de kunststofverpakkingen

is half november begonnen met de pro-

ten kunnen zo kiezen voor duurzaam

nog te veel zware metalen. Dat bleek uit

ductie van groengas uit groente-, fruit- en

samengestelde producten. Het etiket is

een controleactie van 203 verschillende

tuinafval. Dit gas wordt gevoed aan het

ook handig voor een eﬀectieve re- en up-

draagtassen

product-

lokale aardgasnet om te worden gebruikt

cycling. Als verwerkers weten wat er in

verpakkingen en rollen kunststoﬀolies.

als klimaatneutrale autobrandstof. Vol-

een product zit, kunnen ze het ook beter

Vooral loodchromaat, dat wordt gebruikt

gens het bedrijf betekent dit een grote

uit elkaar halen. Met het voorstel speelt

om folies en draagtassen geel te kleuren,

sprong op weg naar een lokale circulaire

Van Gansewinkel in op de verscherping

zorgt voor problemen. Met name in gele

economie: gft-afval wordt ingezameld in

van de duurzaamheiddoelstellingen door

folies en draagtassen vond de VROM-

de regio, verwerkt op de eigen locatie in

de Europese Commissie. Hiermee wil de

Inspectie lood in combinatie met chroom,

Rijsenhout en ook lokaal gebruikt, omdat

Commissie het probleem van de toene-

in concentraties van 40 tot 100 keer de

de inzamelwagens van De Meerlanden

mende grondstoﬀenschaarste aanpak-

toegestane norm (van 100 ppm).

op het groengas rijden. Lokale bedrijven

ken.

van

kunststof,

GRAM

december 2011

Repair Café maakt werk van afvalpreventie Door Karin Giesen Gun je spullen een tweede ronde, weggooien is zonde. Jaren geleden was dit het credo van de schoenmaker. In een notendop is het de ﬁlosoﬁe van de Stichting Repair Café. Het Repair Café was een van de projecten die meedeed aan de Afvalpreventie Demodagen, de Nederlandse versie van de Europese Week van de Afvalvermindering (van 19 t/m 27 november). In het Repair Café draait alles om repareren. Op de

staan vaak zelfs ongewild aan de kant. Hun ervaring

locatie waar het Repair Café wordt gehouden, is ge-

wordt niet of nauwelijks benut.

reedschap en materiaal aanwezig om alle mogelijke reparaties uit te voeren. Deskundige vrijwilligers, zoals

Mentaliteitsverandering

een elektricien, naaister, timmerman en ﬁetsenmaker,

Het Repair Café wil hier verandering in brengen. Men-

helpen bij het repareren van kleding, meubels, elektri-

sen die anders misschien aan de kant staan, doen weer

sche apparaten, speelgoed, etc. Bezoekers nemen van

mee. Waardevolle praktische kennis wordt overgedra-

thuis kapotte spullen mee. In het Café gaan ze zelf,

gen. Spullen worden langer bruikbaar en hoeven niet te

met hulp van de vrijwilligers, aan de slag. Zo ervaren

worden weggegooid. De hoeveelheid grondstoﬀen en

zij dat repareren niet alleen leuk kan zijn, maar vaak

energie die nodig is om nieuwe producten te maken,

ook makkelijker dan ze denken.

evenals de CO2-uitstoot die daarmee gepaard gaat, wordt beperkt. In het Repair Café leren mensen op een andere manier naar hun spullen kijken en er opnieuw de waarde van in te zien. Het Repair Café wil zo bijdragen aan een mentaliteitsverandering. Deze verandering is noodzakelijk om mensen enthousiast te maken voor een duurzame samenleving.

Stichting Repair Café Het allereerste Repair Café werd in oktober 2009 georganiseerd in Amsterdam-West. Toen het concept aansloeg, besloot organisator Martine Postma de Stichting Repair Café op te richten. De stichting wil het repareren van spullen als vanzelfsprekendheid verankeren in de duurzame samenleving. Daarnaast stelt de stichting zich ten doel reparatiekennis te behouden en te verspreiden. Ook het bevorderen van de sociale cohesie in de lokale samenleving is een van de doelstellingen. De Stichting Repair Café krijgt voor haar activiteiten subsidie van de Stichting DOEN en van Agentschap NL. Vrijwilligers van het Repair Café Nijmegen repareren door de bezoekers mee-

Met deze subsidie ondersteunt de stichting de verschil-

gebrachte artikelen.

lende initiatieven voor Repair Café in het land. Inmiddels zijn er Repair Cafés in onder meer IJsselstein, Til-

Repareren is uit

burg, Haarlem en Nijmegen. Bedrijven en organisaties

In Nederland gooien we veel weg. Ook dingen waar

kunnen de Stichting Repair Café sponsoren. Uiteraard

bijna niets mis mee is en die na een eenvoudige repara-

zijn ook donaties welkom.

tie weer prima bruikbaar zouden zijn. Repareren zit bij

velen niet meer in het systeem, sterker nog, de meeste

Transition Town

mensen weten niet (meer) hoe dat moet. Mensen die

Ook in Nijmegen wordt iedere derde zaterdag van de

deze praktische kennis nog wel bezitten, worden door

maand een Repair Café georganiseerd. Een groep van

de maatschappij niet altijd even hoog gewaardeerd en

zes vrijwilligers startte op 15 oktober met het eer-

GRAM

december 2011

ste Repair Café. Bij succes gaat het Nijmeegse Repair

volkswijk Waterkwartier heeft het initiatief genomen

Café oﬃcieel van start met een opening op 21 januari

om ook daar een Repair Café te starten.

2012.

Vrijwilligerspool Initiatiefnemer is Cécile van de Pol. Zij maakt deel uit

De vrijwilligers voor het Nijmeegse Repair Café zijn ge-

van Transition Town Nijmegen. Transition Towns zijn

worven tijdens een thema avond van Transition Town.

lokale gemeenschappen in steden, dorpen en wijken

Extra vrijwilligers zijn zeker welkom. “Het is heel han-

die zelf aan de slag gaan om hun manier van wonen,

dig als we een pool van vrijwilligers hebben,”geeft Van

werken en leven minder afhankelijk van fossiele brand-

de Pol aan. “Niet iedere vrijwilliger kan of wil immers

stoﬀen en meer duurzaam te maken. Daarbij vertrou-

iedere maand meedoen.”

wen zij op de (veer)kracht van de lokale gemeenschap. Burgers ondernemen samen lokale initiatieven om meer

Lokale sponsoren

zelfvoorzienend te worden. Een voorbeeld hiervan zijn

Het Café zoekt ook nog sponsoren en vooral donateurs.

de ‘eetbare tuinen’ in Nijmegen.

Van de Pol: “We hebben bijvoorbeeld geld nodig om ﬂyers te maken en reparatiematerialen aan te schaﬀen.”

Free publicity Cecile van de Pol is al heel tevreden over de belang-

In de locatiekosten is voorzien. Ouderencentrum het

stelling voor het Nijmeegse Repair Café. Door meer

Oud Burgeren Gasthuis stelt iedere maand gratis een

en vooral handiger gebruik te maken van de moge-

ruimte beschikbaar voor het Repair Café. En een plaat-

lijkheden voor free publicity, hoopt Van de Pol op nog

selijke supermarkt, Coop Walraven, sponsort het eve-

meer aanloop. En een tweede Repair Café in Nijmegen

nement met een gratis lunch voor de vrijwilligers.

zou natuurlijk ook heel mooi zijn. Dat komt er naar alle waarschijnlijkheid aan, want een bewoner van de

Meer weten over het Repair Café: www.repaircafe.nl ■

Schuitemaker. Winterdienst in de volle breedte De oerdegelijke strooimachines van Epoke uit Scandinavië. Maar ook sneeuwploegen, zoutoplossers en sproeimachines: Voor de winterdienst in de volle breedte, leidt de weg naar Schuitemaker. Bovendien is Schuitemaker voor u continu op zoek naar innovatieve oplossingen, zoals onze nieuwe houten opslagsilo’s. Want alleen Schuitemaker biedt kwaliteitsmerken, een gevarieerd en compleet programma, doortimmerd advies en uitstekende service. Zegt u winterdienst, denk dan aan Schuitemaker!

Schuitemaker B.V. | Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Holland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 | www.sr-schuitemaker.nl

Impressie Pollutec Parijs 2011

Het moet gezegd: de Parijsse variant van de jaarlijkse internationale milieubeurs Pollutec is iets minder groots opgezet dan zijn in Lyon georganiseerde ‘grote broer’ eind 2010. Toch bood ook de afgelopen editie van de beurs (29 november tot en met 2 december 2011) een zeer goed beeld van de internationale ontwikkelingen op het gebied van milieutechniek, recycling en duurzaamheid. De kleinere ruimte voor de expositie van grote recycling machines werd ruimschoots gecompenseerd door een gevarieerde verzameling van (voornamelijk) Europese aanbieders van de nieuwste ontwikkelingen op de markt van de milieu-innovatie. Geﬂankeerd door een breed programma aan debatten, workshops en seminars hadden circa vijftien Nederlandse bedrijven, natuurlijk voorzien van meertalige standbemanning, de beurs dit jaar wederom gevonden. Waar deze exploitanten vorig jaar nog bij elkaar stonden onder de Nederlandse vlag, waren ze nu te vinden te midden van hun internationale collega’s: milieuinnovatie stopt niet bij de grens. Circa 1500 exposanten brachten hun kennis, producten en diensten op het gebieden van afval, recycling, water, lucht, hernieuwbare energie, klimaat en duurzaamheid aan de man. Geheel volgens Franse gewoonte, veelal onder het genot van een goed glas Champagne en de nodige versnaperingen. Dat de exposanten kosten noch moeite hadden gespaard, bleek ook uit de fraai ontworpen stands. Als de nog te realiseren milieuwinst van deze bedrijven net zo mooi is als hun stands doen vermoeden, gaat onze planeet een mooie toekomst tegemoet. Hoe het ook zij, de professionaliteit van de exposanten geeft vertrouwen in de

stukken in combinatie met ‘state of the art’ oplossin-

bijdrage die deze sector kan leveren aan een goed, schoon, gezond en

gen. Nieuwsgierig geworden? Eind 2012 vindt de beurs

duurzaam leefmilieu.

weer in Lyon plaats. Inlichtingen: www.pollutec.com

Een bezoek aan de Pollutec is zeer de moeite waard voor iedereen die interesse heeft in brede of speciﬁeke maatschappelijke milieuvraag-

GRAM

december 2011

Tekst: Samuel Stollman

■

nieuws Tekst: Bas Peeters

inzamelwagens en de back oﬃce. Open De NVRD verhuist

standaarden zorgen ervoor dat verschil-

Per 1 januari is het bureau van de

lende digitale systemen beter op elkaar

NVRD gehuisvest op een nieuwe kan-

aansluiten, wat de eﬃciëntie verbetert

toorlocatie. Het aﬂopend huurcontract

en administratieve lasten verlicht. Het

op Kroonpark was aanleiding om een

College Standaardisatie beheert twee

verkenning uit te voeren naar alterna-

lijsten met verplichte en aanbevolen

tieve locaties. Dit heeft geresulteerd in

open standaarden. De STOSAG open

de verhuizing naar een A-locatie. Vanaf

standaarden zijn nu opgenomen op de

1 januari is het bureau NVRD gevestigd

‘pas toe of leg uit’-lijst. Daarmee worden

in het WTC bovenop het NS-station

overheidspartijen of overheidsbedrijven

(blauwe toren; tweede verdieping).

die afval inzamelen gestimuleerd om de STOSAG standaarden te gebruiken.

Het nieuwe adres is:

Bij nieuwe aanschaf van ICT-apparatuur

Nieuwe Stationsstraat 10,

is een overheidspartij verplicht om met

6811 KS Arnhem

standaarden van de lijst te werken, tenzij

Telefoon: 088 - 3770000

uitgelegd kan worden waarom daarvan moet worden afgeweken. STOSAG staat voor ‘Stuurgroep Open Standaarden voor Afval en Grondstoﬀen en is een initiatief

Sterk in drie domeinen

een bijdrage leveren aan de Duurzaam-

van de NVRD. Momenteel is de stuur-

‘Sterk in drie domeinen’ is het thema van

heidagenda, Social Return in de branche

groep bezig met nieuwe open standaar-

het Jaarplan 2012 dat in de Algemene

en uiteraard het formuleren van de nieu-

den voor digitale begeleidingsbiljetten.

Ledenvergadering van 23 november is

we meerjarenstrategie voor de NVRD. Het

vastgesteld. Met de drie domeinen wordt

huidige meerjarenbeleidsplan loopt tot

gedoeld op Afval- en grondstoﬀenbeheer,

2013. Dit betekent dat in 2012 weer een

Ereleden

Beheer Openbare Ruimte en Bedrijf- en

nieuwe strategische koers moeten wor-

Op de Algemene ledenvergadering

Organisatie. Alle inhoudelijke activiteiten

den vastgesteld die richting gaat geven

zijn Henk Klösters (links op de foto)

van de NVRD worden binnen deze do-

aan de activiteiten in de periode 2013-

en Bram Robaard (rechts) benoemd

meinen gegroepeerd. Nieuw hierin is de

2017. Het Jaarplan 2012 is te vinden op

als ereleden van de NVRD. NVRD

verbreding van reiniging naar het beheer

www.nvrd.nl

voorzitter Govert Veldhuijzen (mid-

van de openbare ruimte. Afvalbeheer en

den) benadrukte dat zij zich vanuit

reiniging moeten binnen de activiteiten

STOSAG open standaarden

verschillende

en de uitstraling van de vereniging meer

landelijk erkend

belangeloos en met groot enthou-

gelijkwaardige onderdelen worden. Dit

Op 15 november heeft het College Stan-

siasme hebben ingezet voor de ver-

betekent uitbreiding van het servicepak-

daardisatie besloten de STOSAG open

eniging.

ket, uitbreiding van de doelgroepen en

standaarden van de NVRD op de ‘pas

meer en andere activiteiten op dit ter-

toe of leg uit’-lijst van de Rijksoverheid

rein. Het verder ontwikkelen van de rei-

te plaatsen. Opname op deze lijst is

nigingspoot is één van de 6 speerpunten

een mijlpaal voor de techniek in de af-

in het jaarplan 2012. De andere speer-

valinzamelingsbranche. Met de STOSAG

punten zijn; het handen en voeten geven

standaarden wordt leveranciersonafhan-

aan de ambitie voor meer preventie en

kelijkheid bij gemeentelijke afvalinzame-

recycling van huishoudelijk afval zoals

laars bevorderd. De standaarden regelen

geformuleerd in de Afvalbrief, producen-

de uitwisseling van informatie tussen

tenverantwoordelijkheid en de nieuwe

minicontainers en inzamelwagens, ver-

overeenkomsten Verpakkingen en WEEE,

zamelcontainers en inzamelwagens, en

GRAM

december 2011

posities

langdurig,

Benchmark Afvalscheiding 2011: opzet, ervaringen en resultaten door Geke Wassink Sinds 5 jaar wordt er steeds meer huishoudelijk afval gescheiden ingezameld en neemt de hoeveelheid restafval af. Oorzaken: de gescheiden kunststoﬁnzameling, steeds meer gemeenten die een vorm van diftar of containermanagement hebben ingevoerd, maar ook de uitbanning van de duobak. Zo blijkt uit de presentatie van Folkert Starreveld (bureau Cyclusmanagement, uitvoerder van de benchmark) tijdens de slotbijeenkomst van de benchmark Afvalscheiding 2011 van AgentschapNL Milieu- en Leefomgeving. De deelnemers waarderen de benchmark met hoge cij-

beleidsplan 2010-2014 is onder andere voor afval als

fers. Men ervaart de benchmark als nuttig omdat de re-

ambitie voor 2014 opgenomen: maximaal 200 kg per

sultaten en ervaringen goed toepasbaar zijn in de eigen

inwoner en een bronscheidingspercentage van 70%.

praktijk. Dit blijkt ook uit de reactie van de deelnemers

Het college heeft onlangs besloten om, mede op basis

Inge Verlaan, beleidsondersteuner Afvalinzame-

van de benchmarkrapportage, te onderzoeken welke

ling en Accommodatiebeheer in de gemeente Dron-

aanvullende prikkels nodig zijn om tot de gewenste re-

ten (twee jaar deelnemer), Nicole Cup, procesmana-

sultaten in 2014 te komen.”

ger afval en reiniging van de gemeente Schiedam (drie jaar deelnemer, dit jaar voor het eerst met andere

Van elkaar leren

Irado-gemeenten) en Leo Ligthart, beheerder Afval

De drie deelnemers vinden de contacten met collega’s

afdeling gemeente Oss (al enkele jaren deelnemer).

stimulerend. Verlaan: “Door alle informatie die je krijgt

De drie gemeenten doen mee om de eigen prestatie in

van AgentschapNL en van benchmarkcollega’s ga je na-

de loop van de tijd te volgen, de prestaties te spiegelen

denken hoe je die kunt gebruiken ter verbetering van

aan andere vergelijkbare gemeenten en om ideeën op

het afvalbeleid en -inzameling van je eigen gemeente.

te doen voor verbeteringen van afvalscheiding, betere

Alleen al omdat je via de benchmark in contact komt

service of lagere kosten. “We willen vooral weten hoe

met collega’s van gemeenten of samenwerkingsverban-

we het doen op het terrein van milieu en of kosten en

den buiten je eigen regio of provinciegrens. Vooral de

service in een juiste balans zijn. Deze informatie komt

themabijeenkomsten en de mogelijkheden die worden

juist ook in tijden van bezuinigingen goed van pas om

geboden om van elkaar te leren (kennisuitwisseling) le-

beleid zonodig bij te sturen”, stelt Leo Ligthart.

veren een toegevoegde waarde op”, vult Ligthart aan. “Dit jaar waren er weer interessante presentaties, merkt

Nicole Cup: “Zo bleek uit de vorige benchmark dat wij

Cup nog op, “bijvoorbeeld over statiegeldautomaten

in Schiedam met onze 10 verzamelcontainers relatief

en het ‘afval loont’ project in Pijnacker-Nootdorp.”

weinig textiel gescheiden inzamelden en dat er ook nog veel textiel in het restafval zat. Daarom hebben

In de benchmark staat het leren door zelf te vergelij-

wij in 2011 de huis-aan-huis-textielinzameling geïn-

ken en te reﬂecteren centraal. Er worden twee kringbij-

troduceerd. De resultaten zijn goed. Inge Verlaan: “Ik

eenkomsten gehouden: tijdens de eerste bijeenkomst

heb veel geleerd over manieren waarop afval kan wor-

vergelijken en analyseren de deelnemers hun presta-

den gescheiden. Onze kosten zijn eens goed op een

ties met vergelijkbare gemeenten. In de tweede bijeen-

rij gezet en ik hoorde natuurlijk weer verbetermoge-

komst zijn, op basis van de analyse, de verbeterpunten

lijkheden. Verbeterpunten voor onze gemeente zijn: de

geïnventariseerd. Starreveld: “Door te reﬂecteren aan

afvalbeheerskosten in de komende jaren onder de loep

de gemeente met de beste prestatie (best practice)

nemen, zodat deze nog verder kunnen dalen en het

kunnen gemeenten voor zichzelf nagaan of ze be-

bronscheidingspercentage verder te laten stijgen onder

paalde inzamelmethoden en/of maatregelen ook voor

andere door betere communicatie naar de inwoners.”

de eigen situatie kunnen toepassen. Op basis van de resultaten van de kringbijeenkomsten vullen de deel-

Ligthart: “Ondanks een goede algemene score zien

nemers de afvalproﬁelen zelf aan met verbeterpunten.

wij nog kansen tot verdere verbeteringen op milieu

Omdat er vergelijkbare gemeenten meedoen, kunnen

(bronscheiding) en kosten. In het Gemeentelijk Milieu-

de deelnemers hun ervaringen uitwisselen.” Ook ko-

GRAM

december 2011

men actuele themaâ&#x20AC;&#x2122;s aan bod in de benchmark die in

chmarkdeelnemers voorgelegd. Met behulp van facts-

groepen â&#x20AC;&#x201C; ingedeeld op basis van belangstelling â&#x20AC;&#x201C; van

heets met uitsluitend ďŹ guren en tabellen hebben de

maximaal acht deelnemers worden uitgediept.

deelnemers de verschillen geanalyseerd, aan de hand daarvan formuleren de deelnemers verbeterpunten. Bij

Voor het verzamelen van de gegevens wordt gebruik

een goede analyse dienen deze zich bijna vanzelf aan,

gemaakt van een internetapplicatie. Naast een invul-

zo was de ervaring.

module voor milieu, kosten, dienstverlening en regie bestaat de internetapplicatie ook uit een resultaat-

Persoonlijk afvalproďŹ el

module waar de scores op de prestatieindicatoren

In aanvulling op de kringrapporten â&#x20AC;&#x201C; waarin de afval-

bekeken kunnen worden. â&#x20AC;&#x153;Vooral voor gemeenten die

prestaties van alle deelnemende gemeenten naast el-

voor het eerst deelnemen aan de benchmark is het

kaar staan weergegeven â&#x20AC;&#x201C; krijgt elke deelnemende ge-

verzamelen van de juiste gegevens al een leerproces

meente een afvalproďŹ el opgesteld. Een afvalproďŹ el is

op zich. De juiste milieugegevens verzamelen gaat

een persoonlijk, op maat gesneden rapportage waarin

meestal nog wel, maar de juiste kostengegevens ver-

de afvalprestaties van een gemeente worden vergele-

krijgen is veelal lastig (de kostenopzet van de bench-

ken met de gemiddelde prestaties van vergelijkbare

mark loopt dan niet synchroon met de begrotingsopzet

benchmarkgemeenten. Met het afvalproďŹ el in de hand

van de gemeente). Zo hebben verschillende gemeenten

ziet men in ĂŠĂŠn oogopslag op welke prestatiegebie-

naar aanleiding van de benchmark een nieuwe begro-

den de gemeente beter of slechter dan het benchmark

tingsopzet gemaaktâ&#x20AC;?, vertelt Starreveld.

gemiddelde scoort en hoe groot dit verschil is. Het afvalproďŹ el biedt niet alleen inzicht in de prestatiegebie-

Nadat de gegevens zijn gecheckt op juistheid en volle-

den milieu, kosten en dienstverlening, maar ook een

digheid, worden de prestatie-indicatoren gegenereerd.

niveau dieper: in speciďŹ eke afvalstromen. Welke afval-

Ter bevordering van het leerproces zijn de prestatie-

stromen zijn debet aan de hoge bronscheiding of lage

scores met minimale toelichting en analyse aan de ben-

kosten?

â&#x2013;

Benchmark NVRD In onderstaande grafiek zijn de ingezamelde hoeveelheden kunststofafval van de NVRD-benchmarkdeelnemers in stedelijkheidsklasse 3 weergegeven. Uit de figuur blijkt dat haalsystemen gemiddeld hoger lijken te scoren en dat het systeem van de gemeente Geldrop-Mierlo, met een tweewekelijkse inzameling met zakken aangevuld met een brengvoorziening op de milieustraat, goed functioneert.

+UNSTSTOF INZAMELING KG INWONER IN STEDELIJKHEIDSKLASSE

december 2011

'ELDROP -IERLO

+AMPEN

GRAM

(OOGEZAND 3APPEMEER

6ERZAMELCONTAINERS

$OETINCHEM

"OXTEL

/OSTERHOUT

.IEUWEGEIN

3AVER .6

(OOGEVEEN

6ALKENSWAARD

-IDDEN $ELFLAND

7ASSENAAR

-EPPEL

!SSEN

!AN HUIS INZAMELING

:EIST

!LMELO

(EERHUGOWAARD

(AARLEMMERMEER

,ANSINGERLAND

0IJNACKER .OOTDORP

Naast de benchmark Afvalscheiding van Cyclus management heeft de NVRD ook een benchmark Afvalinzameling die sinds 1998 wordt uitgevoerd en dit jaar volledig is vernieuwd. De benchmark Afvalinzameling is in opzet en inhoud vergelijkbaar, maar legt in tegenstelling tot de benchmark Afvalscheiding meer nadruk op operationele factoren zoals inzamelwijze, inzamelmiddelen, voertuigtype en productiviteit. De benchmarks kennen een andere oorsprong. De benchmark van Cyclus-management is destijds opgezet om de realisatie van de beleidsdoelstellingen te stimuleren. De NVRD-benchmark beoogt naast dit doel ook de bedrijfsvoering verder te professionaliseren. Naast beleidskeuzes liggen hierin belangrijke oorzaken van de prestatieverschillen. De huidige NVRD-benchmark is ook geschikt voor regiegemeenten (de module operationeel is facultatief). Beide benchmarks vertonen in proces en inhoud een grote overlap en vullen elkaar prima aan. Inmiddels hebben beide initiatiefnemers, mede op basis van verzoeken van de deelnemers, de intentie uitgesproken beide benchmarks te integreren. In de volgende GRAM verschijnt een uitgebreid inhoudelijk artikel over de resultaten van de NVRDbenchmark Afvalinzameling. Hier alvast een klein voorproefje:

/P -ILIEUSTRAAT

EEN GOED VERZORGD WEGDEK, DAG EN NACHT Onze dienstverlening omvat een volledig pakket, waarmee aan al uw eisen en wensen kan worden voldaan. Daarin is het reinigen van bedrijfsterreinen en het schoonmaken van freesvakken van oudsher onze specialiteit. Het grondig reinigen van asfalt gebeurd voor zowel overheid en gemeenten als voor bedrijven. Grondigheid is niet het enige kenmerk van ons werk. Ook ďŹ&#x201A;exibiliteit is voor ons

Achterlader

Kraan-haak

Zijlader

een sleutelbegrip.

Verhuur van reinigingsmaterieel Service, revisie en onderhoud Ecopark 28, 8305 BK Emmeloord Tel: 0527 622882 info@awmaterieel.nl â&#x20AC;˘ www.awmaterieel.nl

NIEUWS

N IEUWTJES VAN DE ZAKE LIJKE M A RK T

Schone kunst met Roteb Eco Monument Begin oktober werd het Roteb Eco Monu-

maakt van ﬁetswrakken bekleed met

ment onthuld voor het hoofdkantoor van

Aquadyne; afval plastic waar gras op

Roteb aan het Kleinpolderplein in Rotter-

groeit. Een deur gemaakt van aluminium

dam. Het duurzame kunstwerk werd ont-

productieresten verleent toegang tot de

worpen door kunstenaar Jan Eric Visser.

sokkel die apparatuur herbergt die no-

Hij inventariseerde daarvoor alle afval-

dig is om de beplanting op delen van de

stromen bij de verschillende afdelingen

sculptuur van voedingstoﬀen te voor-

van Roteb en realiseerde zijn ontwerp

zien. De benodigde energie wordt opge-

samen met medewerkers.

wekt door op de sculptuur aangebrachte zonnepanelen.

Het Roteb Eco Monument heeft als funde-

Inl. www.janericvisser.nl

ring de negen ton zware trap uit het recentelijk duurzaam gerenoveerde dienst-

Zonder Titel, 2010 - 2011 – Trap, puin, giet-

gebouw met daarop een drie meter hoog

mortel, aluminium productieresten, 90 ﬁets-

sokkelgebouw van puin, vrijgekomen bij

wrakken, 11 m3 verpakkingsfolie, Aquadyne,

diezelfde renovatie. Bovenop dit sokkel-

zonnepanelen, irrigatie apparatuur, gras.

gebouw is een sculptuur geplaatst, ge-

402 x 402 x 455 cm (Foto: W. Vermaase)

Europees onderzoek naar nieuwe materiaaltoepassingen textiel Tijdens het Nationaal Symposium Textiel-

In veel beroepen wordt beroepskleding

kelen om te refunctionaliseren. Refuncti-

beheer in Oss werd onlangs het startsein

gedragen, vaak textielproducten die zijn

onaliseren is het behouden of herstellen

gegeven voor het Europese onderzoeks-

gekozen op grond van functionele eigen-

van de vereiste functionaliteit tijdens het

traject Wash & Load. Het project onder-

schappen. Ook na reiniging moet men er

wasproces. De Technische Universiteit

zoekt en test hoe tijdens het wassen

van uit kunnen gaan dat de kleding nog

Twente en andere onderzoeksinstituten

beschermende eigenschappen kunnen

steeds functioneert. De doelstelling van

uit Nederland, Duitsland en Italië zijn

worden aangebracht aan bedrijfskleding

het internationaal georiënteerde project

gedurende drie jaar met elkaar verbon-

en andere textiele producten.

(Reload & Trace) is een methode ontwik-

den in dit zogeheten FP7 project van de Europese Commissie. Het bedrijf Lavans uit Helmond levert als participant in-

Gewichtige vrachtwagen

breng op het gebied van marktkennis, wasproces en productcontrole. Lavans is dienstverlener op het gebied van bedrijfskleding en hygiënesystemen voor toiletten en vloerreiniging. Goed voor mens en milieu De verwachtingen zijn hooggespannen. Professor M. Warmoeskerken van de TU Twente (EFSM, Engineering of Fibrous Smart Materials) verwacht goede eindresultaten:

“De

gebruikte

materialen

moeten het textiel gaan beschermen

De nieuwe PRECIA-MOLEN vrachtwagen voor het keuren van weegbruggen is operationeel. Het ministerie van I&M heeft PRECIA-MOLEN bijzondere vrijstelling verleend om met deze zware vrachtwagen, een combinatie beladen met 80 ton aan gewichten en heftruck, over de Nederlandse wegen te rijden. Hierdoor kan PRECIA-MOLEN met één meetwagen, dus zonder extra ballast, alle weegbruggen keuren.

tegen invloeden van buitenaf en moeten tegelijkertijd goed zijn voor mens en milieu. Dat klinkt tegenstrijdig, maar gaat zeker lukken. Er zal daarnaast veel werk gaan zitten in het vinden van de juiste meettechnieken.”

GRAM

december 2011

Attero ontvangt certificaat voor eerste groengashub in Nederland

waterschap aan de installatie van Attero. Samen met het eigen stortgas wordt het opgewerkt tot aardgaskwaliteit en ingevoed op het gasnet van Tilburg. Sinds de

Op de locatie Tilburg van afvalverwer-

herleidbare bronnen dit groen gas is ge-

start van de levering van dit duurzaam

kingsbedrijf Attero bevindt zich de eerste

produceerd.

geproduceerde gas aan het net is zo de

en enige groengashub van Nederland. Er

inzet van circa 85 miljoen kubieke meter

is sprake van een groengashub, als bio-

Opgewekt gas

gas van meerdere partijen samen in één

Ruim dertig jaar geleden startte de op-

aardgas vermeden.

installatie opgewerkt wordt tot gas van

werking van stortgas uit de toenmalige

Ontwikkeling

aardgaskwaliteit en ingevoed wordt op

gemeentelijke

tot

Attero heeft begin oktober van dit jaar

het gasnet.

aardgaskwaliteit, dat vervolgens via het

een SDE+beschikking ontvangen voor de

Op 23 november kreeg Attero uit handen

aardgasnet aan burgers en bedrijven

bouw van een gft-vergistingsinstallatie

van certiﬁceringorganisatie Vertogas het

werd geleverd. In 1992 volgde de samen-

op de locatie Tilburg en de opwerking

eerste certiﬁcaat voor het groen gas uit

werking met de naastgelegen rioolwater-

van biogas tot groen gas. De opwerking

deze unieke installatie. Ook Waterschap

zuivering van Waterschap De Dommel.

tot groen gas zal plaatsvinden in de nu

De Dommel ontvangt een certiﬁcaat, om-

Bij de zuivering van afvalwater houden

gecertiﬁceerde groengashub. De bouw

dat het gas dat zij uit haar Tilburgse riool-

zij slib over. Als je dat vergist, komt er

van de vergistinginstallatie start in 2012.

waterzuivering levert aan Attero voldoet

biogas vrij. De zuivering in Tilburg voor-

Met deze nieuwe stap hoopt Attero meer

aan de gestelde duurzaamheideisen. Een

ziet zo in 45 procent van haar eigen

initiatieven te stimuleren om biogas lo-

certiﬁcaat toont voor elke geproduceer-

energiebehoefte. Een klein deel van het

kaal te produceren en te koppelen aan de

de hoeveelheid groen gas aan uit welke

hier geproduceerde biogas levert het

gecertiﬁceerde groengashub.

stortplaats

Tilburg

Voor iedereen een goed ingestelde stoel! - elektrisch instellen - met geheugen

SAVAS // Livingstone de stoel die meegroeit met ieder postuur, met een oneindig aantal geheugens. Instellen met GPRS, I phone of tag. Optie: armleuningen en vering of onderstel naar keuze.

SAVAS Seating BV – Zaltbommel 0418 - 51 53 22 – www.savas.com

INDEX 2011

ITEMS A.4.6

AFVAL

A.2 Huishoudelijk afval

A.2.2

Preventie en hergebruik / (Gescheiden) inzameling

A.2.3

Oudpapier en karton Kunststoﬀen

A.2.5

Glas/statiegeld

A.2.6

Textiel

A.2.7

Metalen

A.2.8

Kga

A.2.9

Grof huishoudelijk afval

A.2.10

(Drank)verpakkingen

A.2.11

Wit- en Bruingoed

A.2.12

Kringloopbedrijvigheid / milieustraat

A.2.13

Afvalregistratie

A.2.14

Inzamelmiddelen

A.2.15

Inzamelmaterieel

A.4.2

Kwdi-afval Speciﬁek ziekenhuisafval

A.4.4

Bouw- en sloopafval

A.4.5

Bodemvervuiling

Storten

Overige verwerkingstechnieken

C.1 Organisatie C.2 Milieubeheer

ORGANISATIE & MANAGEMENT

C.2.1

Milieutaken

C.2.2

Voorlichting en educatie

A.6.1

Be- en verwerking van reststoﬀen

C.3 Financiën

A.6.2

Composteren/vergisten

C.4 Management en personeel

A.6.3

Verbranden

C.5 Automatisering

A.6.4

Storten

C.6 Monitoring C.7 Wagenparkbeheer Diversen organisatie & Management

BEHEER OPENBARE RUIMTE & REINIGING

B.1 Beheer openbare ruimte

ORGANISATIES

D.1 (Branche)organisaties

B.2 Reiniging

D.1.1

NVRD-(branche)vereniging

B.2.1.

Straatreinigen/Zwerfvuil

D.1.2

B.2.2.

Hondenpoep

Overige (branche) organisaties

B.2.3.

Onkruidbestrijding

D.2 Maatschappelijke organisaties

B.2.4.

Straatmeubilair

D.3 Overheidsorganisaties

B.2.5.

Reinigingsmaterieel

Diversen organisaties

B.3 Winterdienst DIVERSEN

B.4 Overige reinigingstaken B.4.1

Riolering

mnd

A.4.3

A.5.3

Diversen Afval

A.4 Bedrijfsafval Gevaarlijk afval

Verbranden

A.6 Techniek en technologie

A.3 Afvallogistiek A.4.1

Composteren/vergisten

A.5.2 A.5.4

Gft

A.2.4

A.5.1

A AFVAL

A.2.3

Oudpapier en karton

pag.

A.2.1

Ongediertebestrijding

Diversen Beheer openbare ruimte en reiniging

mnd

A.1 Afvalbeleid

B.4.2

Avi-reststoﬀen

A.5 Afvalverwerking

pag.

A.1 Afvalbeleid

We leven in een urban forest. Ans Aerts

Rijk wil bijdrage Afvalfonds vanaf 2013 in eigen zak stoppen. Laurent Chevalier

A.2.4 01 08

Afvalbrief Atsma: recycling tandje hoger. Pieter van den Brand

Inzameling kunststoﬀen; producentenverantwoordelijkheid vs zorgplicht. Willy Brinkbäumer 01 11

09 10

Nederland kansrijk als grondstoﬀenrotonde. Pieter van den Brand

Hoe doen zij dat? Inzamelsystemen kunststof verpakkingen. Hetty Dekkers

02 24

10 10

Kunststofrecycling goed op dreef. Hetty Dekkers

03 22

A.2 Huishoudelijk afval

Opening kunststofsorteerinstallatie Sita. Marc Veenhuizen

09 17

A.2.1

A.2.5

Preventie en hergebruik / (Gescheiden) inzameling

Innovatieve inzamelproeven maken grijze container leeg

02 18

Proefproject recyclen leer en stof uit GHA. Ronald Schalekamp

04 30

Sturen op samenstelling van afval. Marc Maassen Zweden tevreden over Quattro Select systeem. Hetty Dekkers Materiaalketenprojecten. Pieter van den Brand A.2.2

Gft

06 23

Glas/statiegeld

Tweespalt rond statiegeldsysteem. Ronald Schalekamp A.2.6

02 14

Kunststoﬀen

09 22

Textiel

Hoe doen zij dat met textielinzameling? Hetty Dekkers

10 06

Garen spinnen uit een oude spijkerbroek. Hetty Dekkers

10 09

A.2.7

Metalen

7/8 40

A.2.8

Kga

10 12

A.2.9

Grof huishoudelijk afval

Minimum standaard grof huishoudelijk restafval aangepast. Maarten Goorhuis 11 16

GRAM

december 2011

INDEX A.2.10

A.6 Techniek en technologie

(Drank)verpakkingen

Zeven nieuwe verpakkingen per dag. Hetty Dekkers

01 06

A.6.1

Be- en verwerking van reststoﬀen

Drankenkartons beter scheiden. Pieter van den Brand

Composteren/vergisten

09 14

A.6.2

Milieubonus voor kleine petﬂes en blikjes. Ronald Schalekamp

10 20

Nieuwe turbine, vergister en nacomposteringsinstallatie ARN. Laurent Chevalier

Verzet tegen mogelijke afschaﬃng statiegeld. Hetty Dekkers

11 14

A.2.11

Wit- en Bruingoed 02 26

Inzameling e-waste in kilo’s neemt af. Hetty Dekkers

7/8 36

Wecycle wil lek in e-waste aanpakken. Hetty Dekkers

10 15

Kringloopbedrijvigheid / milieustraat 01 20

Puik Hergebruik. Geke Wassink

03 24

Afvalregistratie

Open standaarden voor de afvalbranche. Michiel Westerhoﬀ A.2.14

Inzamelmiddelen

A.2.15

Inzamelmaterieel

Verbranden

A.6.4

Storten

Europees voorstel om toepassing bioafval en zuiveringsslib nieuw te regelen. Martin van Nieuwenhoven 02 16

Piepschuimketen eenvoudig voor 100% te sluiten. Geke Wassink A.2.13

A.6.3

06 18

Diversen

Zeven miljoen voor e-waste projecten

A.2.12

pag.

mnd

pag.

mnd

2011

01 05

Diversen huishoudelijk afval

REINIGING & BEHEER OPENBARE RUIMTE

B.1 Beheer openbare ruimte Hoe doen zij dat? Regie in de buitenruimte. Hetty Dekkers 03 06 Afstemmen beheer openbare ruimte

05 31

Primeur voor afvalland bij het beheer openbare ruimte. Laurent Chevalier

03 10

Gemeenten evalueren invoering RWS. Frits Steenhuisen

03 15

Gemeente Schoon biedt ondersteuning op maat

03 20

Duurzaam innoveren is lef hebben. Karin Giesen

06 29

B.2 Reiniging

Vijftien keer peer jaar een volle container, utopie? Geke Wassink

05 40

B.2.1

Soerendonk Afvalloos. Hetty Dekkers

05 50

Met loze boodschappen bereik je niets. Hetty Dekkers

02 11

06 13

Zwerfafval als start voor nieuwe aanpak in de openbare buitenruimte. Henny de Wit

03 08

09 26

Beeldgericht werken maakt integraal beheer mogelijk. Herman Beerding

03 13

Worden recyclingpercentages overschat? Ans Aerts Inzamelproef met meerdere reststromen in één container. Laurent Chevalier A.3 Afvallogistiek A.4 Bedrijfsafval A.4.1

Gevaarlijk afval

Apotheken en gemeenten lijden aan groeipijnen. Ronald Schalekamp A.4.2

Kwdi-afval

A.4.3

Speciﬁek ziekenhuisafval

Afvalscheiding in ziekenhuizen. Marcel van Westerhoven A.4.4

Bouw- en sloopafval

A.4.5

Bodemvervuiling

A.4.6

Avi-reststoﬀen

Waar blijft het afval uit afval. Ronald Schalekamp

04 24

11 18

02 09

A.5.2

06 20

Succesvolle aanpak folderdumping GAD. Ronald Schalekamp

7/8 30

Wat doe jij met je peuk. Renee Uijtjens & Marc Maassen

09 32

Hoe doen zij dat met de feestdagen. Hetty Dekkers

12 06

B.2.2

Hondenpoep

B.2.3

Onkruidbestrijding

B.2.4

Straatmeubilair

B.2.5

Reinigingsmaterieel

B.3 Winterdienst

Bij extreem weer moet je improviseren. Hetty Dekkers

7/8 07

04 16

Gladheidbestrijding: inzetten op hoog niveau. Marc Eijbersen

7/8 09

11 10

Regel achtervang om ellende strooizout te voorkomen. Laurent Chevalier

7/8 10 7/8 13

Verbranden

Nederland als afvalimportland. Pieter van den Brand

03 17

Verkiezing Uitblinker groot succes

01 12

Composteren/vergisten

Het gaat de goede kant op met vergisten en nacomposteren van gf-afval. Laurent Chevalier

Wie wordt de Uitblinker 2011

Strooidiensten vorige maand al ﬂink in de problemen. Hetty Dekkers

A.5 Afvalverwerking A.5.1

Straatreinigen/Zwerfvuil

A.5.3

Storten

Noviteiten winterdienst

A.5.4

Overige verwerkingstechnieken

B.4 Overige reinigingstaken

Gipsrecycling in Duitsland. Ronald Schalekamp

05 36

Diversen afvalverwerking Een tweede leven voor houtafval. Ans Aerts

GRAM

december 2011

7/8 34

B.4.1

Riolering

B.4.2

Ongediertebestrijding

Hoe doen zij dat met plaagdierbestrijding. Hetty Dekkers

09 06

INDEX Handreiking plaagdiermanagement. Diverse auteurs

09 09

Diversen

ORGANISATIE & MANAGEMENT

Tijd voor integriteit. Harrie Nouwens

05 63

Welke rol vervult de afvalbranche. Samuel Stollman

06 16

C.1 Organisatie

pag.

mnd

pag.

mnd

2011

ORGANISATIES

D.1 NVRD

Aanbesteden of niet? Maarten Goorhuis

03 26

Interview met DAR directeur Peter van Heeswijk. Laurent Chevalier

05 48

Limburg zet de toon met deprivatisering. Laurent Chevalier

04 32

Escalatiemodel nog geen gemeengoed. Laurent Chevalier

06 10

Interview met Reinis-directeur Van Kruijl. Laurent Chevalier

7/8 38

C.2 Milieubeheer Hoe doen zij dat? Communicatiecampagnes. Hetty Dekkers

7/8 19

Campagne in Utrecht ‘Doe meer met afval’. Geke Wassink

7/8 22

Alle kinderboerderijen duurzaam deel 1. Connie Taheij

09 29

Alle kinderboerderijen duurzaam deel 2. Connie Taheij

10 38

C.3 Financiën Gemeenten zetten mes in groen en reiniging. Hetty Dekkers

01 16

Hoe rekbaar is de afvalstoﬀenheﬃng? Hetty Dekkers

10 32

C.4 Management en personeel

NVRD-themadag verpakkingen. Willy Brinkbäumer

03 28

NVRD Congresspecial

05 05

NVRD ledensessies kunststoﬀen

05 35

Terugblik NVRD Jaarcongres. Karin Hegeman

06 15

NVRD komt met concrete voorstellen voor ambities uit Afvalbrief. Diverse auteurs

10 22

NVRD-themadag IBOR. Herman Beerding

10 36

Nieuws uit de Commissie KAM. Karin Giesen

11 22

Nieuws uit de Commissie Markt & Overheid. Laurent Chevalier

12 14

D.2 Overige (branche)organisaties Gemeente Schoon campagnemateriaal

02 23

Eerste lustrum voor ReinigingsDemoDagen

02 29

Special Reinigings Demodagen

04 37

Themadag sociale media en ict. Karin Giesen

05 54

Europese week van de afvalvermindering. Maarten Goorhuis

10 27

Gemeenten kunnen rol spelen in transitie naar duurzame samenleving. Laurent Chevalier

02 06 10 30

Werk aan gedeelde normen en waarden. Harrie Nouwens

7/8 28

Henk Klösters neemt afscheid van GRAM. Karin Hegeman

Werken naar vermogen. Karin Giesen

09 18

Diversen Organisaties

Dreigend tekort aan chauﬀeurs in de afvalbranche

7/7 42

Arbocatalogus voor de afvalbranche gereed. Hetty Dekkers

Hoe doen zij dat? invulling geven aan de stedenband. Hetty Dekkers

09 35

05 20

C.5 Automatisering DIVERSEN

Hoe doen zij dat? Gebruik van containermanagementsystemen. Hetty Dekkers

06 07

Snelle opmars standaard voor de afvalbranche. Erwin Folmer en John de Groot

06 31

C.6 Monitoring

Opinie. Is de burger nog wel van de gemeente? Marc Veenhuizen

04 11

Interview met Arnhemse wethouder Margreet van Gastel. Laurent Chevalier

05 24

02 20

Opinie. Niets is zo blijvend als verandering. Marc Veenhuizen

06 09

Afval-CO2mpas. Alexander Vos de Wael

05 31

De vele mogelijkheden met Social Media. Bas Boone

7/8 26

Benchmark Agentschap NL afgrond. Geke Wassink

12 26

Kansen in Marokko. Sietske de Boer

09 40

Vernieuwde Benchmark NVRD geeft extra toegevoegde waarde

Afvalcompas maakt duurzaamheid meetbaar. Karin Giesen 10 18

C.7 Wagenparkbeheer Met elektrisch rijden op weg naar schone logistiek. Geke Wassink

04 12

Avalex en Ryck organiseren Nederlandse Recycle Bank. Laurent Chevalier

10 24

Hoe doen zij dat? Inzamelen met de zijlader. Hetty Dekkers

04 06

Hoe doen zij dat met de adoptie van de buitenruimte. Hetty Dekkers

11 06

04 22

Interview met Machiel van Haaften, Midwaste. Laurent Chevalier

11 26

Creatief aan de slag met duurzaam inkopen. Ans Aerts

04 20

Gemeenten maken werk van duurzame toekomst. Laurent Chevalier

Interview met lector Ronald Rovers over duurzaamheid. Hetty Dekkers

12 10

05 44

Duurzaam inkopen

05 59

Interview met Marga Hoek van De groene Zaak. Pieter van den Brand

12 18

Voertuigen van Irado worden groener. Jos van de Velde Diversen Organisatie & Management

GRAM

december 2011

Colofon Uitgever NVRD, Kroonpark 2, 6831 GV Arnhem Telefoon (026) 377 13 33, fax (026) 445 01 55 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Redactiecommissie Rob Schram, RMN (hoofdredacteur), Marc Maassen, GAD Drs. Bas Peeters, NVRD Herman Beerding, BMS Drs. Andrea van de Graaf, De Meerlanden Ing. Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Martin van Nieuwenhoven, Agentschap NL

Eindredactie Drs. Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. (026) 377 13 33 fax (026) 445 01 55 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Agenda 2 februari 2012 Rioneddag 2012, Beatrixtheater, Jaarbeurs Utrecht Inl. www.riool.net 8 februari 2012 NVRD Themadag ‘Ambities met huishoudelijk afval’, congrescentrum NBC in Nieuwegein Inl. www.nvrd.nl 23-25 mei 2012 NVRD Jaarcongres ‘Schoongewoon’. Inl. www.schoon-gewoon.nl

Bladmanagement Sander Retra, Retra PubliciteitsService bv

Advertentie-exploitatie Retra PubliciteitsService bv Postbus 333, 2040 AH Zandvoort tel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02 e-mail: vera@retra.nl

Opmaak Betuwe Promedia bv, Buren

De redactie van GRAM wenst u prettige feestdagen en een mooi en schoon 2012!

Druk Spijker Drukkerij bv, Buren

Oﬃcieel vakblad van de NVRD

Abonnementenadministratie Postbus 333, 2040 AH Zandvoort tel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02 Jaarabonnement ad € 92,50 incl. BTW. België € 120,– (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 9,50.

/L[ YLZ\S[HH[ [LS[

Beëindiging abonnement

Als grootste textiel inzamelaar in Nederland zorgt Leger des Heils ReShare op vele manieren voor een duurzaam hergebruik van ingezamelde kleding en textiel. We willen uit respect voor mens en milieu de textielketen sluitend krijgen en dat inspireert ons voortdurend.

Het opzeggen van een abonnement dient schriftelijk te geschieden uiterlijk op 15 november bij Retra PubliciteitsService. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458

Leger des Heils ReShare draagt structureel bij aan de zoektocht naar innovatieve manieren om van textiele reststoffen weer hoogwaardige producten te maken en biedt tal van professionele en succesvolle inzamelconcepten. Maak een afspraak met één van onze adviseurs, zodat we samen met u het bewustzijn rond de inzameling van textiel kunnen vergroten. Met als doel een nóg beter resultaat!

© NVRD GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC-keurmerk en verschijnt 11x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

Meer weten? Bel 0900 - 9322 (10ct per min)

Koopvaardijweg 15 | 4906 CV Oosterhout | info@reshare.nl | www.reshare.nl

GRAM

december 2011

Strooieffect bereiken per m2

Het is tijd voor meer met minder! Vacuümzout van AkzoNobel is vochtig en het heeft een ﬁjne korrelgrootte. Dankzij deze eigenschappen wordt een gelijkmatig strooipatroon bereikt. Het stuitert nauwelijks weg, zoals bij grove soorten wegenzout het geval is. Doordat AkzoNobel vacuümzout zo goed hecht aan het wegoppervlak kan het ook met hogere snelheden worden gestrooid. Het gevolg is dat met minder AkzoNobel vacuümzout - in vergelijking met ander wegenzout - ten minste hetzelfde resultaat wordt bereikt. Een optimaal strooieffect voor maximale veiligheid van weggebruikers met een minimaal verbruik van wegenzout. Kortom: méér strooieffect bereiken per m².

Voor vragen: wegenzout@akzonobel.com Voor informatie: www.wegenzout.nl