GRAM maart 2012 by NVRD

JAARGANG 103

NUMMER 3

MAART 2012

Interview met Rob Karstens - directeur Stadswerk | Wetenschappers twisten over publiek of private afvalinzameling | Jantje Beton in de openbare ruimte | AVRI succesvol met IBORplus

Afval in en rondom het water is een groot probleem

Van Schijndel Afvalinzamelsystemen “iets anders, veel beter”.

VSAII + SCB1700-Eurosplit

VSAIII + SCB1700-Combi Gesc voor hikt arm- haak,k kettin abel- en gop syste name men .

adv van Schijndel 1/1 VSAII + ACB500 Archiefbelading

Onderdelenservice

Waarom voor van Schijndel kiezen: Langere levensduur door toepassing van slijtvast staal voor achterlader en opbouw. Standaard met verzwaard juk en persschot. ot. Twee jaar garantie.

ON D E

Eenvoudig, betrouwbaar. Beproefd concept voorzien van de nieuwste technieken. Ongecompliceerde moderne hydrauliek & elektronica.

E RD

LE N

www.vanschijndel.eu Van Schijndel BV • Stationsweg 78 • 6051 KL Maasbracht • Nederland T +31 (0)475 465636 • F +31 (0)475 466540 • E info@vanschijndel.eu

www.vanschijndel.eu

inhoudsopgave

Officieel vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? Deze maand: de publieks app voor buiten beheer 6

In dit benchmarkartikel leggen vier personen van verschillende gemeenten uit welke app zij gebruiken. Ze lichten hun keuzes toe en benoemen de voor- en nadelen.

Zwerfvuil in het water is een groot probleem 10

Jaarlijks worden er miljoenen uitgegeven om zwerfvuil bij water â&#x20AC;&#x201C; soms moedwillig gedumpt - op te ruimen. In de Provincie Limburg worden de krachten gebundeld om het afvalprobleem bij de Maas aan te pakken

AVRI werkt met IBOR Plus 14

Mix van IBOR, gedragsbeĂŻnvloeding, participatie en handhaving is succesvol

Nieuwe rubriek: Vakwerk 18

Interview met een professional uit de branche

Wetenschappers twisten over beste inzamelvorm 20

Gemeenten hanteren verschillende organisatievormen voor de inzameling en verwijdering van afval, van zelf inzamelen en verzelfstandiging in de overheids-NV tot uitbesteden aan een publieke of private partij. Wat is nou het beste? Een aantal wetenschappers zocht het uit.

Bezem Oproep; stem mee

13 Dagelijks vuilvissen in watergangen 14 Maatwerkplan zwerfafval Tiel 18 Jantje Beton in de openbare ruimte 20 Interview met voorzitter commissie BOR Martin Nooijens 22 Interview met Rob Karstens, directeur Stadswerk Foto voorplaat, lees verder op pag. 24 (foto: Gijsbert Tweehuysen)

26 Combineer Wet werken naar vermogen met onderhoud en beheer 28 Keep it clean day 29 Gemengde berichten afval & milieu 34 Themadag NVRD 35 NVRD Nieuws 36 Inzameling lampen en armaturen 37 Dystopia: stad uit verpakkingsafval 38 Nieuws op de markt 42 Agenda

GRAM

maart 2012

adv v Werven Biddingringweg 23 8256 PB Biddinghuizen

1/2

Telefoon: 0321 - 33 05 73 kunststofrecycling@vanwerven.nl

Kunststof Recycling Van Werven B.V.

• Afvalinzameling & Verwerking

Kunststof Recycling Van Werven recyclet post consumer kunststoffen tot schone herbruik bare grondstoffen voor de kunststofverwerkende industrie.

• Energie & Grondstoffen

De mix aan verschillende soorten kunststoffen wordt na sortering in meerdere stappen bewerkt tot kwalitatief hoogwaardige grondstoffen welke in bigbags of bulksilo’s naar afnemers in Europa worden getransporteerd. Naast de terugwinning van grondstoffen uit afval wordt tevens een aanzienlijke CO2 besparing gerealiseerd.

• Infra

Voor haar kunststofrecycling activiteiten ontving het bedrijf in februari de Flevopenning voor meest innovatie onderneming in Flevoland. Ook maakt Kunststof Recycling Van Werven deel uit van de MKB Innovatie Top 100. Hiermee behoort het bedrijf tot de groep van meeste innovatieve bedrijven van Nederland. Duurzaam en innovatief ondernemen is één van de belangrijkste speerpunten van het bedrijf. Voor meer informatie zie de website van Van Werven www.vanwerven.nl of bel met Kunststof Recycling Van Werven in Biddinghuizen via telefoonnummer 032 133 05 73.

WWW.VANWERVEN.NL

Lease

Roteb Lease Roteb Lease is gespecialiseerd in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere

adv Roteb

voertuigen. Het accent ligt op afvalinzamelvoertuigen, veegmachines, rioolreinigingsvoertuigen, hoogwerkers, containerauto’s, ambulances en brandweervoertuigen.

1/2

Roteb Lease staat voor klantgerichte mobiliteitsservice.

Verkoop & Beheer:

Werkplaatsen:

Advisering bij aanschaf

Onderhoud, reparatie en keuringen

Aanschafcoördinatie

Schadeherstel

Voertuiginstructie

Constructiewerk

Assurantie en schadeafwikkeling

Bedrijfswageninrichting

Leasing

Servicesteunpunt voor RAVO, HIAB,

Wagenparkbeheer Managementinformatie Verhuur

Geesink, Haller, BekkerLaGram en KOKS Adrem veiligheidskeuringen

Meer weten? Een vraag? Een uitdaging? Informeer naar onze mogelijkheden. Roteb Lease Kleinpolderplein 5

Bel 010 - 267 86 00

Postbus 11011

Of mail naar lease@roteb.rotterdam.nl

3004 EA Rotterdam

www.roteb.rotterdam.nl

BEZEM Een nieuwe Lente Het is weer maart, natuur komt tot leven, de lente in aantocht, de klok vooruit! Een nieuwe lente, een nieuw geluid? We wachten allemaal met spanning op de uitkomsten van de diverse discussies over de Afvalbrief, de toekomst van het verpakkingendossier en natuurlijk het Statiegeld. Komt er een ander geluid? Geven we invulling aan de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven daar waar het gaat om verpakkingen? Belonen we de consument voor zijn bereidheid tot afvalscheiding? Of belonen we de industrie door statiegeld af te schaffen en zadelen we de gemeenten én de consument op met de kosten van zwerfafval. Verpakkingenbelasting wordt als ﬁnancieringsstroom voor de inzameling van verpakkingen afgeschaft. Bij af-

schafﬁng van statiegeld komen verpakkingen niet meer rechtstreeks terug bij de verpakkende industrie. Minder ﬁnanciering, meer verpakkingen in het huisvuil en op straat, is dat de juiste verhouding? De branche oriënteert zich op alle mogelijke alternatieven om invulling te geven aan de gewenste afvalvermindering en grotere recyclingresultaten. Daarnaast zien we dat gemeenten, als gevolg van kortingen op het gemeentefonds, onderhoud aan de openbare ruimte c.q. kwaliteitsnormen van de openbare ruimte neerwaarts bijstellen. Het is dus zaak om de aanvoer van alle mogelijke afvalstromen zoveel als mogelijk te beperken. Ook in de Afvalbrief, al is dat minder prominent, is het hoogste goed op de welbekende ladder van Lansink, namelijk preventie van afval, benoemd. Is het dan niet vreemd dat een belangrijke maatregel ter voorkoming van afval dreigt te worden afgeschaft in plaats van uitgebreid? Maart, een nieuwe lente ? Gaat de klok nu voor- of achteruit?

Stem mee Verlaging van de schoonheidsgraad in de openbare ruimte kost alleen maar geld Eens Oneens Reageren? Ga naar www.nvrd.nl Uitslag van de poll februari Afval scheiden in grote steden moet verplicht worden. Eens: 82% Oneens: 18% Verder discussiëren over dit onderwerp? Sluit u aan bij de GRAM lezersgroep op LinkedIn.

GRAM

maart 2012

HOE DOEN ZIJ DAT ? D E Z E MAAN D:

het gebruik van een publieks A voor buitenbeheer

Via een buitenbeheerapp als Buiten Beter, Verbeterdebuurt en Opgeruimd, kan iedereen met een smartphone (Blackberry, iPhone en dergelijke) ongeregeldheden melden zoals een kapotte lantaarnpaal, opgeblazen prullenbak of illegale vuilstort. Men hoeft niet, zoals gebruikelijk, het meldpunt van de gemeente te bellen, maar doet de melding via de gratis app. Gebruikers maken een foto en geven een korte beschrijving van het probleem. Deze gegevens worden via de app rechtstreeks naar de gemeente gestuurd. Dankzij een gpssysteem weet de ontvanger, de gemeente, exact waar de foto is gemaakt en dus welke locatie het betreft. Eindhoven was in 2010 de eerste gemeente die met een publieksapp voor buitenbeheer werkte. Inmiddels hebben tientallen gemeenten dit systeem in gebruik.

Gemeente Veghel

Welke app gebruikt u en waarom deze? Tijdens een beurs zag ik de Buiten Beter app. Het leek mij een goed systeem.

Waarom koos uw gemeente voor een app?

Hoeveel meldingen heeft uw ge-

Het is een makkelijke en innovatieve ma-

meente ontvangen?

nier om onregelmatigheden te melden.

Sinds juni 2011 informeren we de bur-

Inwoners kunnen 24 uur per dag, zeven

ger over deze app. Het eerste half jaar

dagen in de week de app gebruiken. Het

leverde dat 170 meldingen op. Wat je

is een aanvulling op het bestaande meld-

wel merkt, is dat het aantal meldingen

systeem.

via de app ďŹ&#x201A;ink toeneemt na een publicatie. Daarna neemt het ook snel weer af. Je moet dus blijven communiceren. Hoe werkt de integratie tussen app en het bestaande meldsysteem? Het is aan elkaar gekoppeld. Een melding die via de app binnenkomt, wordt opgenomen in het bestaande meldsysteem. Hoe worden de meldingen verwerkt? De medewerker verwerkt de melding in het bestaande meldsysteem, daarna stuurt hij dit naar de betreďŹ&#x20AC;ende medewerker die het probleem gaat oplossen. Wat is het belangrijkste voordeel/

n Elsen Caroline van de te Veghel, 37.000 en me wethouder ge info@veghel.nl inwoners. Contact:

nadeel van de app? Via de foto en de gps-gegevens zien medewerkers meteen waar het probleem zich voordoet en wat er aan de hand is. Hierdoor nemen zij ook de juiste mate-

GRAM

maart 2012

In dit benchmarkartikel leggen vier verschillende organisaties uit hoe hun inwoners via een App op de smartphone melding kunnen doen van allerlei zaken in de openbare ruimte. De organisaties lichten dit toe en benoemen de voor- en nadelen.

App

tekst: Hetty Dekkers

rialen mee. Voorheen kreeg je bijvoorbeeld een melding dat ‘een lantaarnpaal aan het begin van de straat’ kapot is. Het is dan onduidelijk waar de lantaarnpaal zich bevindt. Verbeterpunten mogelijk? Eigenlijk niet. Ook de burgers zijn tevreden. Via de app geven zij in vier stappen een melding door, het werkt dus heel eenvoudig. Het enige nadeel is dat nog niet iedereen een smartphone heeft. Daarom moet je je bestaande kanalen om meldingen door te geven (telefoon, website en balie) zeker handhaven. Tips voor andere gemeenten?

Peter Posthuma teamleider wijkbeheer en service gemeente Huizen, 42.000 inwoners. Contact: p.posthuma@h uizen.nl

Informeer de burgers met regelmaat over het bestaan van de Buiten Beter app. Steeds meer mensen kopen een smartphone en hebben hierdoor de mogelijk-

ontvangen en verwerkt. Slechts een paar

heid om gebruik te maken van deze app.

procent daarvan is via de app gegaan.

Daarnaast merken we dat mensen de app

Overigens nam het totaal aantal mel-

pas downloaden als er iets te melden valt.

dingen sterk toe sinds april. Er is bijna sprake van een verdubbeling.

Gemeente Huizen

Hoe werkt de integratie tussen app en bestaand meldsysteem? Dat is allemaal gekoppeld, zodat alles in hetzelfde systeem terechtkomt. Er moe-

Waarom koos uw gemeente voor

ten wel steeds een paar menselijke han-

een app?

delingen verricht worden; de koppeling

April vorig jaar voerden we zaakgericht

is niet geheel automatisch.

melden in, dat wil zeggen dat burgers hun meldingen voortaan digitaal via in-

Hoe worden de meldingen verwerkt?

ternet kunnen doen, zodanig dat ze de

Via het meldsysteem worden de bood-

afhandeling van de melding kunnen vol-

schappen in categorieën verdeeld en ko-

gen. Toen leek het ons logisch om ook

men ze bij de juiste ambtenaar terecht.

een app in gebruik te nemen. Het ge-

De gemeente moet binnen vijf dagen de

bruik van sociale media is een ontwikke-

klacht hebben behandeld.

ling die niet meer te stoppen is. Wat is het belangrijkste voordeel/ Welke app gebruikt u en waarom

nadeel van de app?

deze?

Voordeel is dat je met een foto en de gps-

Buiten Beter, omdat die app toevallig op

gegevens meteen de juiste informatie

ons pad kwam. Het was mij destijds niet

paraat hebt. Ook het digitaal verwerken

bekend dat er ook andere apps bestaan.

is een voordeel, dat kun je doen op een moment dat het jou uitkomt. Dat kun je

Hoeveel meldingen heeft uw ge-

beter inplannen dan telefonische meldin-

meente ontvangen?

gen. Een nadeel is dat de drempel nu wel

Sinds het zaakgericht melden via de

erg laag is en dat sommige mensen ál-

website hebben we zo’n 4000 meldingen

les gaan melden. Bijvoorbeeld één blikje

GRAM

maart 2012

HOE DOEN ZIJ DAT ? naast een vuilniszak. Voorheen meldden

Welke app gebruikt u en waarom

mensen zulke futiliteiten niet en raapten

deze?

ze het blikje misschien zelf op. De app

Buiten Beter, mede omdat deze app voor

kan, als het zo doorgroeit, weleens tot

veel verschillende smartphones beschik-

overbelasting leiden.

baar is. Uit ervaringen van andere ge-

Stadsdeel AmsterdamWest

meenten had ik begrepen dat Buiten Beter Verbeterpunten mogelijk?

goed werkt, vooral voor meldingen van

Waarom koos gemeente voor een

Die menselijke handelingen, om de app-

zwerfvuil. Maar dat zal voor andere apps

app?

melding te koppelen aan het bestaand

ook gelden. Ik vind het een beetje jam-

De app is een mooie aanvulling op de be-

meldsysteem, zag ik liever niet. Voor je

mer dat er nu weer allerlei verschillende

staande communicatiemiddelen. Je kunt

het weet heb je mensen met een muis-

systemen op de markt worden gebracht.

gemakkelijk en snel meldingen doorge-

arm.

Eén systeem zou zo veel handiger zijn.

ven over viezigheid, rommel of slecht

Tips voor andere gemeenten?

Hoeveel meldingen heeft uw ge-

Met de app wil de gemeente Amsterdam

Zeker doen. Al met al is het een waar-

meente ontvangen?

de dienstverlening aan de burger verder

devolle aanvulling voor je meldsysteem

Wij zijn nu een paar maanden bezig, dat

verbeteren.

en een goede service naar de burger toe.

heeft nog geen hausse van klachten op-

onderhoud op straat.

Welke app gebruikt u en waarom

geleverd.

Gemeente Schiedam

deze? Hoe werkt de integratie tussen app

Wij gebruiken de app Opgeruimd. De

en bestaand meldsysteem?

achterliggende software wordt ook ge-

Prima. Buiten Beter is gekoppeld aan ons

bruikt in een aantal andere gemeenten.

zaaksysteem, dus in plaats van dat we

In opdracht van de gemeente Amsterdam

Waarom koos uw gemeente voor

een mail over moeten typen staat de mel-

is Opgeruimd in een Amsterdams jasje

een app?

ding meteen in ons systeem.

gegoten.

lening rondom klachten en meldingen te

Hoe worden de meldingen verwerkt?

Hoeveel meldingen heeft u ontvan-

verbeteren. Een gebruiksvriendelijke app

Klachten over zwerfvuil, kapot straat-

gen?

past daar goed in.

meubilair en dergelijke gaan naar Irado.

Stadsdeel West had de eer om uit te tes-

Sommige klachten of vragen, waar wij als

ten of een dergelijk communicatiemiddel

gemeente geld voor beschikbaar moeten

zou aanslaan. En dat bleek. We hebben

stellen, behandelen we zelf. Bijvoorbeeld

gedurende de proefperiode – juni tot en

als iemand vraagt om een extra afvalbak

met november – gemeten hoe vaak de

op straat.

app gedownload is; in totaal 1312 keer.

We zijn intensief bezig om de dienstver-

In die periode zijn er 729 meldingen binWat is het belangrijkste voordeel/

nengekomen.

nadeel van de app? Ik ben er heel blij mee. Je weet direct

Hoe werkt de integratie tussen de

wat er aan de hand is, maar je hebt ook

app en bestaand meldsysteem?

meteen de contactgegevens. Vooral bij

De meldingen via de app worden op de-

meldingen via e-mail ben je soms lang

zelfde wijze behandeld als de meldingen

aan het zoeken voor je alle gegevens

die via de andere communicatiekanalen

compleet hebt.

bij ons binnenkomen. Medewerkers van het contactcenter zorgen ervoor dat ze

Nicole Cup reiniging en procesmanager afval, Schiedam, gladheid gemeente 75.000 inwoners. edam.nl Contact: n.cup@schi

Verbeterpunten mogelijk?

geregistreerd worden en dat ze bij de

Eigenlijk niet.

juiste personen terechtkomen.

Tips voor andere gemeenten?

Hoe worden de meldingen verwerkt?

Gewoon doen. We hebben er nog geen

Voor alle meldingen die bij het stadsdeel

cijfers van, maar ik vermoed dat we met

binnenkomen, geldt dat we ze binnen 48

de app een jonge doelgroep beter berei-

uur afhandelen. Als dat niet lukt, probe-

ken. Jongeren waren tot nu toe een moei-

ren we zo nauwkeurig mogelijk te laten

lijk bereikbare doelgroep.

weten wanneer we het kunnen oplossen.

GRAM

maart 2012

Het kan ook zijn dat het gaat om iets dat

van dit onderzoek, bepalen we hoe we

wij als stadsdeel niet kunnen oplossen.

meldingen via Opgeruimd en soortge-

In dat geval sturen we de melding zelf

lijke apps zo optimaal mogelijk kunnen

door of verwijzen we de burger naar de

verwerken.

juiste instantie. Tips voor andere gemeenten? Wat is het belangrijkste voordeel/

In veel gevallen kunnen we meldingen

nadeel van de app?

voor andere diensten en bedrijven auto-

Het voordeel is de snelheid en het ge-

matisch doorsturen. Moet je gaan door-

mak. Daarbij is het ook heel handig dat

verwijzen, dan krijgt de burger al snel

je een foto mee kunt sturen. Een nadeel

het gevoel dat hij van het kastje naar

is dat de positiebepaling via gps niet al-

de muur wordt gestuurd. Dat geldt natuur-

tijd even nauwkeurig is; zeker niet als er

lijk altijd, maar met een eigen app schep

veel hoge gebouwen in de buurt staan.

je wel de verwachting dat alles makke-

Dit probleem komt vaker voor bij gps-

lijker en sneller gaat. Goede werkafspra-

apparaten.

ken maken met andere diensten is een must. Nog een tip: we krijgen ook

Verbeterpunten mogelijk?

regelmatig meldingen en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s via Twit-

Opgeruimd is een succes, maar wordt

ter of Facebook. Bijvoorbeeld van over-

nu niet verder ontwikkeld omdat er nu

volle containers waar niets meer bij

onderzoek gedaan wordt naar vervan-

kan. Spreek in de organisatie goed af wie

ging van het huidige meldingenregistra-

deze kanalen in de gaten houdt en wie

tiesysteem. Afhankelijk van de uitkomst

de actie inzet.

Hetty Welsc hen wethouder (p ortefeuilleho uder Dienstverlening), St adsdeel Amst erdam-West, 133.000 inw oners. Contact: info @west.amst erdam.nl

103

Containerwielen van Haco...

Adv Protempo 1/2

... besparen u mankracht! Haco wielen maken uw containers ĂŠcht mobiel. De garantie voor uitstekende rijeigenschappen.

Bel voor informatie:

Protempo bv Postbus 21, 6500 AA NIJMEGEN Nederland Tel. +31(0)24-3711711. Fax +31(0)24-3711700 verkoop@protempo.eu www.protempo.eu

Zwerfvuil in water is groot probleem Jaarlijks worden er miljoenen uitgegeven om zwerfvuil bij water – soms moedwillig gedumpt – op te ruimen. In de Provincie Limburg worden de krachten gebundeld om het afvalprobleem bij de Maas aan te pakken.

door Ronald Schalekamp

Beleidsmedewerkster Carlijn van Tijen: “Zwerfvuil

wacht, dat plastic afval in rivieren de grootste bron is

langs rivieren en ander water is niet alleen lelijk, maar

van de plasticvervuiling van de zee. Een deel daarvan

ook een zeer hinderlijk en kostbaar probleem voor

spoelt aan op stranden. Het zeeplastic levert onder

stuwen, havens en dijkbeheerders. Bovendien vormt

meer gevaar op voor zeedieren en vogels. Volgens het

klein plastic een gevaar voor dieren die in het water

onderzoek van Van Paassen wordt in Nederland naar

leven. Het aanwijzen van één eindverantwoordelijke

schatting jaarlijks 250 miljoen euro besteed aan het

partij om het probleem aan te pakken blijkt niet goed

opruimen van zwerfvuil. Beheerders van waterwegen,

te werken; samenwerking met alle betrokken partijen

Rijkswaterstaat en de waterschappen nemen 10,5 mil-

is nodig.”

joen euro van deze kosten voor rekening. Dan gaat het vooral om zwerfvuil in de grote rivieren, maar ook in

Vervuiling van de zee

de kleine waterlopen. Een groot deel van de kosten

Uit een onderzoek naar plastic afval in rivieren van José

wordt aan reiniging (69%) uitgegeven. Maar ook het

van Paassen (december 2010), in opdracht van Stich-

plaatsen van afvalbakken neemt een deel van het bud-

ting de Noordzee uit Utrecht, blijkt, niet geheel onver-

get (19%) in.

GRAM

maart 2012

Dijken kwetsbaar door drijfvuil Niet alleen in het Zuiden van Nederland speelt de vervuilingproblematiek van water. Ook Waterschap Rivierenland heeft ervaring met schoonmaakacties. Het waterschap beslaat 38 gemeenten in Gelderland, Utrecht, Zuid-Holland en Noord-Brabant. Het gebied telt ongeveer 1 miljoen inwoners en het waterschap heeft de zorg over onder meer de dijken langs de grote rivieren. Met het oog daarop wordt het drijfvuil dat na een hoogwaterperiode achterblijft op veel dijken in opdracht van het Waterschap Rivierenland opgeruimd. Teamleider dijkbeheer Dert van Ree vertelt: “Drijfvuil dat blijft liggen op de dijken verstoort de grasmat. Hierdoor worden de dijken kwetsbaarder. In januari 2011 hadden we bijvoorbeeld een hoogwaterperiode, waarna veel drijfvuil achterbleef langs Rijn, Lek, Maas, Waal en Merwede. Dit is voor een groot deel plantaardig materiaal, maar ook zwerfvuil, waaronder hout, glazen ﬂessen, metaal zoals blikjes en spuitbussen en allerlei soorten plastic en verpakkingsmateriaal. Het organische materiaal willen we niet op de dijk hebben, omdat het verteert en een vorm is van overbemesting en verstikking met dode plekken in de grasmat als gevolg. Later ontstaat op deze kale plekken ruigtebegroeiing en pioniervegetatie waardoor het dijktaluud minder goed is beschermd tegen erosie en golfafslag. Een gevarieerde en soortenrijke grasmat met een goede doorworteling is de beste natuurlijke bescherming hiertegen. Het niet verteerbare zwerfvuil is vooral lastig wanneer het gras in de zomer weer gemaaid moet worden. Het afgemaaide gras heeft vaak nog een nuttige bestemming als veevoer, maar is gevaarlijk voor de dieren als er glasscherven en metaalstukjes in zitten. Daarom geven wij na een hoogwaterperiode een aannemer de opdracht om het drijfvuil op te ruimen. Dat gebeurt dan rond begin april, voordat het gras begint te groeien. Hoe korter de grasmat, hoe beter je het aanspoelsel ziet en op kan ruimen. Je moet het ook niet te snel doen, want voor je het weet komt er nog een hoogwaterperiode. Gemiddeld is de noodzaak er zo eens in de vijf jaar. Maar twee jaar achtereen komt ook voor. Het opruimen kost ons waterschap tussen de 150.000 en 200.000 euro, maar gelukkig niet elk jaar. Preventief is er niet veel mogelijk. Er kan erg veel aanspoelen in Nederland. Alles wat in het water komt en blijft drijven, komt uiteindelijk op de oever terecht; of het nu een rivierdijk is, of een Noordzeestrand. Wij ruimen op wat op de waterkering achterblijft en waar deze waterkering ons eigendom is. Als er bijvoorbeeld drijfvuil achterblijft in de uiterwaarden van een rivier, dan is het de verantwoordelijkheid van Rijkswaterstaat en de grondgebruikers.”

Schoonmaker Als beheerder van alle Rijkswateren doet Rijkswaterstaat veel om ons water schoon te maken en te houden. Rijkswaterstaat heeft de taak afval uit rivieren op te ruimen als het risicovol is voor scheepvaart, stuwen of andere kunstwerken. Verder wordt Rijkswaterstaat ingeschakeld bij calamiteiten. Bij bijvoorbeeld een olieramp of bij vervuiling door chemicaliën treedt Rijkswaterstaat op als schoonmaker. Maartje van der Helm van Rijkswaterstaat: “Waar gewenst sluiten wij voor het opruimen van zwerfvuil aan bij initiatieven van provincies en waterschappen.” Ze verwijst naar de samenwerking in Limburg, waar partijen al langer samenwerken, omdat men langs de Maas veel last heeft van zwerfafval.

Ruud van Heel: “We hebben te maken met veel dumpingen in het buitengebied. Het diftar systeem moet onder de loep.” Ruud van Heel van Waterschap Roer en Overmaas weet er alles van: We geven jaarlijks meer dan 150.000 euro uit aan het opruimen van zwerfafval langs en in beken, regenwaterbuﬀers en kaden. Het probleem is gigantisch. Mensen gooien rotzooi op straat. Het verwaait en komt in het water terecht. Wij zitten vervolgens met een probleem van vervuiling en bijvoorbeeld verstoppingen van stuwen. Het probleem moet aangepakt worden bij de bron. “Gedragsverandering is noodzakelijk.” Van Heel ziet een deel van het probleem in het diftar inzamelsysteem. “We hebben te maken met veel dumpingen in het buitengebied. Het diftar systeem moet onder de loep. Natuurlijk is het ook een grensoverschrijdende problematiek. We hebben er bij GRAM

maart 2012

Foto’s: Gijsbert Tweehuysen

Loosdrechtse en Vinkeveense Plassen in gevecht tegen zwerfvuil Onder de naam Recreatie Midden-Nederland werken vier recreatieschappen samen: Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied, Recreatieschap Stichtse Groenlanden, Recreatieschap Vinkeveense Plassen en Plassenschap Loosdrecht en omgeving. Op de Loosdrechtse en Vinkeveense Plassen beheert men ook de vaarwegen. Met verschillende verordeningen zijn de regels voor gebruikers van de waterrijke omgevingen vastgelegd. Huishoudelijk afval van beperkte omvang mag in de daartoe bestemde afvalbakken worden gedeponeerd. Op de verschillende recreatieve eilandjes in het gebied is een ophaalsysteem ingericht. De 1000-liter containers – of groter – worden in het seizoen meerdere keren per week geleegd. Alex van der Heiden, opzichter recreatievoorzieningen in de Vinkeveense en Loosdrechtse Plassen, vertelt: “Het is echt niet nodig dat afval in het water verdwijnt. En toch gebeurt het veel te vaak. Er ligt enorm veel zwerfvuil in het water, van tuinafval en plastic tot piepschuim.Vaak gaat het om recreatieafval. In de Vinkeveense Plassen ruimen we regelmatig de waterkanten op. In de Loosdrechtse Plassen is dit lastiger door de begroeiing. Veel zwerfvuil komt diep in het riet terecht, wat tot beschadiging van het riet leidt. Het is dus niet alleen heel lelijk, maar ook schadelijk.” Het grootste probleem is volgens Van der Heiden de verkeerde instelling van mensen. “Gooi het maar van je af. Men hoort toch echt beter te weten. Maar bekeuren is lastig, want je moet het wel ter plekke constateren.”

dation worden opgericht (zie ook http://plasticsoupfoundation.org), die de verschillende activiteiten gaat coördineren. Samen met studenten onderzoekt Tweehuysen, die in het verleden vanuit DSM meewerkte aan het convenant verpakkingen, de omvang van het afvalprobleem in de Maas. “Vreemd genoeg is er weinig onderzoek gedaan naar de zwerfvuilproblematiek van rivieren. Als zeiler kom ik regelmatig op de Maas en zie ik dat het probleem enorm is. Op rivieroevers spreek je vooral van hinder, omdat het niet toxisch is. In zee is het probleem echter veel groter. Chemische afvalstoﬀen komen vrij en het plastic valt uiteen in kleine microdeeltjes die een gevaar vormen voor zeedieren, watervogels en het milieu.”

Normering ontwikkelen Met een soort catamaran en een net inventariseren Tweehuysen en zijn studenten wat voor zwerfvuil er in het water aanwezig is. Maar ook waar, op welk tijdstip en zo mogelijk waar vandaan. Men wil ook weten welk deel van de vervuiling te wijten is aan rioolpro-

de Internationale Maascommissie IMC al aandacht voor

blemen en welk deel aan zwerfafval. Ook wordt na-

gevraagd.”

gedacht over mogelijkheden om het zwerfvuil uit het water te verwijderen. Tweehuysen: “Belangrijk is dat

Haal het zwerfvuil uit de Maas

er kengetallen komen die het probleem in kaart bren-

In 2012 start het project ‘Haal het zwerfvuil uit de Maas’

gen. Er bestaan wel normen voor de waterkwaliteit op

(voorlopige werktitel). De Provincie Limburg trekt de kar,

basis van opgeloste stoﬀen, maar niet voor de niet-

onder leiding van gedeputeerde Patrick van der Broeck.

opgeloste stoﬀen. Er is dus ook geen wettelijk kader

De nieuwe aanpak is er één van grootschalige samen-

om die vervuiling aan te pakken. Er moet een norm

werking. Het programma Gemeente Schoon brengt in

komen op basis waarvan we dit grensoverschrijdende

Limburg de mogelijke samenwerkingspartners voor

probleem kunnen aanpakken. Alles wat we in Zuid

het schoonmaken van het water in kaart. Carlijn van

Limburg (Eijsden) op de oevers in de vegetatie hebben

Tijen van de Provincie Limburg: “Bij de samenwerking

hangen, komt uit België en Noord-Frankrijk. Internati-

betrekken we onder meer gemeenten, waterschappen,

onale samenwerking en afstemming is dus absoluut

Rijkswaterstaat, de Vuilwaterwacht, agrariërs, vrijwil-

noodzakelijk.”

ligersorganisaties, sport(vis)verenigingen en natuurterreinbeheerders. De opruimactie wordt gezamenlijk ge-

Ver van het bed

organiseerd. Er zijn ook genoeg vrijwilligers die willen

Tweehuysen beseft dat het probleem van plastic in de

helpen. Het gaat vooral om goede coördinatie.”

zee voor veel mensen een ver-van-mijn-bedshow is. “Dat is volkomen onterecht. We zijn veel te nonchalant

Mosa Pura

over wat we allemaal via de rivieren in de zee terecht

Docent Gijsbert Tweehuysen is vanuit de Hogeschool

laten komen. Eenmaal in zee kun je er niets meer aan

Zuyd het project Mosa Pura (schone of zuivere Maas)

doen, maar daar ontstaan de problemen pas écht.

gestart. Het doel: in 2020 is de Maas schoon bij Mook.

Daarin moeten wij onze verantwoordelijkheid kennen

Binnenkort moet ook de Stichting River Litter Foun-

en nemen.”

GRAM

maart 2012

■

Dagelijks vuilvissen in watergangen Water nodigt uit tot dumpen van afval. Bij Spaarnelanden bijvoorbeeld, het Haarlems onderhoudsbedrijf voor de openbare ruimte, vissen medewerkers complete bankstellen uit het water. In Aalsmeer vinden ze weer veel bouwafval in de sloten. Je kunt als gemeente kiezen de watergangen in eigen beheer schoon te houden, uitbesteden kan uiteraard ook. Van beide opties een voorbeeld. De boot van Spaarnelanden voor het vuilvissen

en de benodigde tractoren- wordt ingehuurd volgens Spaarnelanden kent een lange traditie – meer dan 70

een bestek.” Het drijfvuil wordt afgevoerd en ver-

jaar – in het schoonhouden van de Haarlemse grachten,

brand, het slootvuil wordt extern gecomposteerd.

watergangen (sloten, kanalen) en Het Spaarne, in totaal

De kosten: bermen en slootbestek e 150.000,- ; zwerf-

zo’n 60 km. Dagelijks varen drie medewerkers uit op

en drijfvuil verwijderen e 8.400,- (200 uur x e 42.000);

visvletten, die Spaarnelanden speciaal voor dit werk

afvoer e 26.000,- à e 30.000. Maximale kosten per jaar

heeft laat bouwen.

e 188.400,-.

Welvaartvuil

Preventie

“In 2011 is bij benadering circa 100 ton opgevist aan

Preventie van vervuiling van wateren blijkt lastig. “Hoe

welvaartvuil uit de openbare wateren. Dit varieert

wil je dat vormgeven?,” vragen ze zich bij De Meerlan-

van huisvuilzakken tot aan ﬁetsen en banken, maar

den af. Bij projecten op scholen besteedt Spaarnelan-

’s winters ook kerstbomen”, meldt Arno de Wit, senior

den er aandacht aan door te laten zien wat de gevolgen

coördinator bij Spaarnelanden. De Wit stuurt de vuilvis

zijn van vuil in het water.

■

medewerkers aan. Het opgeviste afval wordt op het milieuplein van Spaarnelanden grof uitgesorteerd op her-

Tekst: Geke Wassink

bruikbare producten (apart afgevoerd naar verwerkers van deze stromen) waarna de restfractie daarna alsnog naar een recyclingbedrijf wordt afgevoerd. Over de kosten zijn afspraken gemaakt tussen gemeente Haarlem, Rijnland en Spaarnelanden.

Sloten schouwen Tot 2009 onderhield de gemeente Aalsmeer zelf de meer dan 40 km sloot binnen haar grenzen. Sinds dat jaar is het werk uitbesteed aan De Meerlanden, net zoals in Hillegom en Lisse. André Bokhorst van de gemeente: “Een tot twee keer per jaar worden de sloten geschouwd, de begroeiing weggehaald en de watergangen vrijgehouden.” In Aalsmeer worden veel bouwprojecten uitgevoerd, dat betekent erg veel bouwvuil in de sloten: piepschuim, hout en plastic, naast het ‘gewone’ drijfvuil zoals ﬁetsen en drankblikjes. In totaal levert dat 600 tot 650 ton groenvuil en tussen de 10 à 20 ton aan drijfvuil op. Bokhorst: “Het materiaal voor het onderhoud en schoonmaken – de maaikorven, hydraulische kranen

Een vervuilde sloot in Aalsmeer

GRAM

maart 2012

G E HEIME WAP E N AV RI HE E T IB ORPL U S

Mix IBOR, gedragsbeïnvloeding, part door Laurent Chevalier

Bij Avri zijn ze er beretrots op dat de in het afgelopen jaar in een Culemborgse wijk gehouden ‘IBORplus-proef’ z’n vruchten heeft afgeworpen. Als bewijs vertelt Ivo Geerits, beleidsadviseur en projectleider, dat de wijk schoon en op orde is en dat de reinigingskosten dankzij deze proef zijn gedaald met een dikke 21 procent, met zelfs een mogelijke doorloop naar 36 procent.

Avri in Geldermalsen is het afvalbedrijf van het samenwerkingsverband Regio Rivierenland in Zuidwest-Gel-

Ivo Geerits van AVRI: “IBORplus toont aan dat je door slimmer

derland. Per jaar zamelt Avri in deze regio voor tien

te werken kostenbesparingen kunt realiseren zonder aan

gemeenten op jaarbasis circa 115.000 ton huishoude-

kwaliteit in te leveren.”

lijk afval in. Sinds eind 2010 legt het bedrijf zich steeds meer toe op de zorg voor een schone leefomgeving.

directeur Erik de Vries begin 2011, toen de proef op

Met ondersteuning van het programma Gemeente

het punt stond van start te gaan: “Uniek in afvalland.

Schoon werd de onlangs beëindigde IBORplus-proef

Wij zijn het eerste afvalverwijderingsbedrijf waar bur-

gehouden in de Culemborgse wijk Terweijde. De be-

gerparticipatie, gedragsbeïnvloeding en handhaving

trokkenheid van Gemeente Schoon omvatte onder-

bij het beheer van de openbare ruimte worden geïn-

steuning bij de aanpak van een gebiedstraject: in dit

tegreerd.” Daarbij sprak hij haast profetische woorden

geval een winkelcentrum met aansluitend woningen

met de voorspelling dat het ‘bezuinigingspotentieel

en twee thematrajecten op het gebied van monitoring

van deze aanpak ligt tussen de 10 en 40 procent’.

en burgerparticipatie. Met deze proef wilde Avri samen met de gemeente Culemborg ervaring opdoen met een

Positieve balans

werkwijze die ze zelf omschrijft als IBORplus. Voor zo-

Avri is bij de proef met IBORplus niet over één nacht

ver nodig: IBOR staat voor ‘Integraal Beheer Openbare

ijs gegaan. Het project begon eind 2009 met een pre-

Ruimte. De plus staat voor de koppeling van integraal

sentatie voor de in Avri deelnemende gemeenten over

en beeldkwaliteitgestuurd beheer aan directe gedrags-

kwaliteitgestuurd beheer en de concrete uitvoering

beïnvloeding van de gebruikers van de openbare ruim-

daarvan in de openbare ruimte. De gemeente Culem-

te én aan burgerparticipatie.

borg bood zich daarna aan als proefkonijn. Vervolgens begon de proef eind 2010 met een looptijd van een

Handhaving

jaar. Nu is dan de positieve balans opgemaakt. Volgens

Bij de door Avri gekozen werkwijze om ook in te zetten

projectleider Geerits en communicatieadviseur Anne-

op gedragsbeïnvloeding is een belangrijke rol wegge-

mieke Brinkman is daaruit gebleken dat de IBORplus

legd voor een wijkmeester. Die is namelijk voor de be-

aanpak niet alleen in harde pecunia winstgevend is: de

woners het herkenbare en direct aanspreekbare meld-

kosten van vegen, legen en het opruimen van zwerf-

punt van vervuilde plekken en is ook coördinator voor

afval in de proefperiode zijn gedaald van 40.000 euro

de inzet van middelen. Dat laatste is van belang, om-

naar 32.000 euro. Uit belevingsonderzoek is ook ge-

dat het Avri en Culemborg daarmee mogelijk maakte

bleken dat de bewoners vinden dat de wijk schoner is

om bijvoorbeeld de veegmachine gericht in te zetten.

geworden. “Al met al een heel mooi resultaat,” zeggen

Projectleider Geerits zegt daarover: ”In het kader van

Geerits en Brinkman. De overige Avri-gemeenten heb-

deze proef zijn wij overgestapt van het op de automa-

ben volgens hen enthousiast gereageerd op de behaal-

tische piloot op vaste tijden vegen volgens een vaste

de resultaten in Culemborg. Zo gaat de buitendienst

route naar het in overleg met de wijkmeester alleen

van de gemeente Buren per 1 maart 2012 over naar

vegen van plekken die vervuild zijn. Een ander belang-

Avri. Geleidelijk gaat Avri ook hier het beeldgericht

rijke element van de ‘plusaanpak’ en van de taak van

werken introduceren. De gemeente Culemborg heeft

de wijkmeester daarin is voorlichting én het toezien

besloten zelfstandig verder te gaan met het op IBOR-

op strikte handhaving Dit totale pakket noemde Avri-

plus leest geschoeid beheer van de openbare ruimte.

GRAM

maart 2012

icipatie en handhaving is succesvol Gedragsbeïnvloeding

Brinkman. Ze voegt daaraan toe dat het de moeite waard is hier samen

Over de gedragsbeïnvloeding door voorlichting zegt

met Gemeente Schoon nog eens goed naar te kijken. ‘Misschien is het

Brinkman: “Dat is niet iets wat je een keertje moet doen.

wel iets voor een apart thematraject.”

Om eﬀect te hebben, vooral onder jongeren, moet je dergelijke acties in overleg met de scholen regelmatig

Leerpunten

herhalen. Als onderdeel van het voorlichtingspakket

De proef in Culemborg heeft volgens projectleider Geerits diverse be-

hebben wij bij het begin van de proef voor de jeugd in

langrijke leerpunten opgeleverd. “Als je als gemeente met IBOR of nog

de wijk Terweijde een succesvolle graﬃtiworkshop ge-

beter IBORplus aan de slag wilt gaan, moet je alle acties en daaruit

organiseerd. Bovendien werd in samenwerking met het

voortvloeiende kosten tijdig in de begroting en bestekken van de ge-

Culemborgse ‘Veiliger Wijk Team’ en het Koningin Wil-

meente opnemen. En de diverse activiteiten goed afstemmen met alle

helmina College een actie georganiseerd om zwerfafval

betrokken partijen, waaronder ook eventuele onderaannemers. Verder

op de snoeproute tegen te gaan. Die actie bestond uit

moet je er voor zorgen dat alle betrokkenen elkaar in een zo vroeg

voorlichting op school over het belang van een schoon

mogelijk stadium leren kennen en via interne communicatie ook van

milieu en over de manier waarop jongeren daar, bij-

de ontwikkelingen en vooral resultaten op de hoogte blijven. Dat loopt

voorbeeld ook via maatschappelijke stages, zelf hun

van de wijkmeester en het overige uitvoerende personeel van de rei-

steentje aan kunnen bijdragen. Als onderdeel van het

nigingsdienst tot winkeliers, bewoners, scholen en de politie voor de

Annemieke Brinkman: “De voorlichtingsacties hebben aangetoond dat jongeren tussen 14 en 18 jaar het moeilijkst te bereiken zijn.’’ plan van aanpak hebben wij ouders schriftelijk geïnfor-

handhavende taak. Belangrijk is verder om bij de start de nulsituatie

meerd en werd hen gevraagd om zelf ook het belang

voor de diverse onderdelen van IBORplus aanpak over het hele front

van een schoon milieu bij hun kinderen onder de aan-

goed te inventariseren en vast te leggen. Hetzelfde geldt voor tus-

dacht te brengen. Ander onderdeel van onze actie was

sentijdse inventarisaties en rapportages. En zoals al gezegd, gedrags-

strikte handhaving. Dat leidde tot beduidend minder

beïnvloeding is geen eenmalige zaak. Het is een kwestie van steeds

zwerfafval op straat, maar ook tot 19 boetes voor di-

weer doen en dus van lange adem. Deze proef heeft ons verder geleerd

verse scholieren. De bedragen varieerden van 50 tot

dat het in tijden van schaarste en bezuinigingen mogelijk is om, zon-

100 euro.” De voorlichtingsacties hebben aangetoond

der aan kwaliteit in te leveren, ﬁkse kostenbesparingen te realiseren

dat jongeren tussen 14 en 18 jaar het moeilijkst te be-

door slimmer te werken. Dan moet je voor het beheer van de open-

reiken zijn. “Dat is best een punt van aandacht,” zegt

bare ruimte natuurlijk wel kiezen voor een integrale aanpak met een wijkmeester. Bovendien moet je niet alleen afspraken maken over het kwaliteitsniveau, maar moet je ook beeldgestuurd reinigen en inzetten op gedragsbeïnvloeding van de gebruikers van de buitenruimte. Voor mij is dat kort gezegd: werken volgens IBORplus.” Over de samenwerking met Gemeente Schoon (Agentschap NL) zijn Geerits en Brinkman positief. “We hebben veel support gekregen vanuit Gemeente Schoon. Het zou jammer zijn als dit programma aan het eind van dit jaar zou moeten stoppen als het Afvalfonds wordt opgeheven en er geen andere financiering komt. Dat zou een flinke stap achteruit betekenen.” Op de vraag of het probleem van zwerfafval door IBORplus definitief kan worden geëlimineerd, antwoorden Geerits en Brinkman unaniem: “Dat is een illusie. Het is wel mogelijk om het probleem met een effectieve aanpak beheersbaar en betaalbaar te houden. Bovendien gaat het om veel meer dan zwerfafval. IBORplus gaat over het totaalbeeld van de openbare ruimte. Wij hebben aangetoond dat het voor het beheer van de openbare ruimte een uitstekend instrument is.”

GRAM

maart 2012

■

MAATWE RKPLAN ZWE RFA FVA L TIE L

“Leer kinderen dat afval op straat gooien niet stoer is” door Laurent Chevalier Voor Ron Lamain, Teamleider Realisatie en Uitvoering bij de gemeente Tiel, staat het als een paal boven water: “Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Daarom moet je het probleem van zwerfafval bij de bron aanpakken. Dus bij de opvoeding. Leer kinderen dat afval op straat gooien niet stoer is, maar juist het tegenovergestelde. Dat werkt ook door naar volwassenen.” In het vorig jaar – met ondersteuning van het pro-

monitoring plaats, waarna we de gewenste schoon-

gramma Gemeente Schoon – opgestelde ‘Maatwerk-

heidskwaliteit voor het weekend bepalen. We scheren

plan voor de aanpak van zwerfafval in het centrum

bewust niet alles over één kam, maar we werken selec-

van Tiel’ is onder het hoofdstuk Participatie veel plaats

tief. Op die manier kunnen we de schaarse middelen zo

ingeruimd voor het betrekken en informeren van jon-

eﬀectief en gericht mogelijk inzetten. Het schoonhou-

geren over de overlast van zwerfafval. Tiel mikt overi-

den van de stad is grotendeels uitbesteed aan een lo-

gens niet alleen op de lokale jeugd bij de strijd tegen

kale aannemer. Als er grote evenementen zijn, springt

stadsvervuiling. De gemeente betrekt ook bewoners

onze eigen buitendienst wel altijd bij. ’s Ochtends

van met name winkelstraten en ondernemers nauw

vroeg moet het centrum er voor de eerste bezoekers

bij de strijd tegen het veelkoppige monster dat zwerf-

namelijk weer keurig bij liggen; op beeld gebracht,

afval nu eenmaal nog steeds is. Het monster is overi-

zoals wij het zeggen. Deze aanpak is natuurlijk best

gens niet alleen een ongewenste, maar ook zeer dure

arbeids- en kostenintensief.”

kostganger. Per jaar is de gemeente Tiel, inclusief stortkosten, bestekskosten en uren van eigen mede-

Maatwerkplan

werkers, namelijk ongeveer 400.000 euro kwijt aan

De hoofdvraag in het samen met Gemeente Schoon

het opruimen van zwerfafval.

en een extern adviesbureau opgestelde maatwerkplan was: hoe kan Tiel de kwaliteit van het onderhoud van

Kwaliteit verbeteren

het centrum nog verder verbeteren, zonder aanzien-

Het probleem in Tiel is volgens Lamain voornamelijk

lijke kostenverhogingen. Om dat voor de toekomst uit

de combinatie van regulier zwerfafval en het zwerfaf-

te dokteren, werd een analyse gemaakt van de Tielse

val dat ontstaat bij de vele evenementen die worden

problematiek. Lamain vertelt dat medewerkers van

gehouden in deze fraaie historische en voor bezoekers

de gemeente daar nauw bij werden betrokken, omdat

populaire Betuwse ‘hoofdstad’, waar het centrum re-

zij de lokale situatie het beste kennen en uiteindelijk

cent opnieuw is ingericht. Lamain zegt daarover: “We

ook zelfstandig verder moeten met de aanpak van het

besteden veel tijd en energie aan het schoonhouden

zwerfafvalprobleem. Het accent van deze actie lag op

van het intensief gebruikte centrum. De evenementen

de ondersteuning via Gemeente Schoon van de commu-

die vrijdagavond of zaterdagavond op de Waalkade

nicatie naar de bewoners en ondernemers. Het zwaar-

worden gehouden, hebben hun uitloop naar het cen-

tepunt ligt daarbij op het bewust maken van de diverse

trum, waar de evenementenbezoekers vaak het afval

doelgroepen, zoals ouderen, jongeren en ondernemers

op de eerste de beste plek neergooien.”

van de grote overlast die zwerfafval veroorzaakt en de aanzienlijke kosten die moeten worden gemaakt om

Het regulier ruimen van zwerfafval heeft Tiel georga-

alles schoon en leefbaar te houden.

niseerd in een beeldbestek van CROW, het nationale

kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer

Knelpunten

en openbare ruimte. Voor het centrum van Tiel is het

De eerste actie na de analyse van het probleem was

kwaliteitsniveau A (‘er ligt weinig ﬁjn zwerfafval ofwel

het benoemen van knelpunten. Aan de hand daar-

gelijk of minder dan drie stuks per m2’) vastgesteld en

van werden concrete adviezen opgesteld, inclusief

voor de overige stadsdelen geldt niveau B (‘er ligt re-

de uitvoeringstermijn. Uit de analyse bleek nog eens

delijk veel ﬁjn zwerfafval, ofwel gelijk of minder dan

duidelijk dat de lokale problematiek vooral is gecon-

tien stuks per m2’). Lamain: “Elke vrijdag vindt er een

centreerd in enkele winkelstraten met restaurants, ter-

GRAM

maart 2012

rasjes en pleintjes waar ook twee keer per week de

ondernemers zelf kunnen en moeten oppakken. Lamain denkt dat dit

markt wordt gehouden. Een quickscan toonde vervol-

laatste haalbaar is. “Als het goed wordt ingebed in een duidelijke set

gens aan dat de kwaliteit van de openbare ruimte in

van afspraken en als de gemeente zich ook aan die afspraken houdt,

de gemeente op zich best in orde is, behalve op de

ben ik daar optimistisch over.” Over zijn eigen stokpaardje om vooral

momenten dat de gebruikersdruk door evenementen

de jeugd bij de uitvoering van de plannen een belangrijke plaats te

en markten toeneemt. In het plan is bij het onderdeel

geven, zeggen de auteurs van het maatwerkplan: “Het is belangrijk

communicatie extra aandacht besteed aan het contact

om jongeren te betrekken bij en te informeren over het reinigen van

met jongeren, omdat daar volgens alle deskundigen de

de openbare ruimte. Dit kan door excursies voor basis- en middelbare

meeste lange-termijn-winst is te behalen. Ook werden

scholieren te organiseren naar de gemeentewerf, door voorlichting te

de ondernemers nauw bij het plan betrokken. Lamain:

geven over reiniging, vervuiling en boetes, evenals door maatschap-

“De ondernemers in deze gemeente zijn zich altijd al

pelijke stages aan te bieden bij het reinigingsteam van de gemeente.”

goed bewust geweest van het belang van een schone openbare ruimte. Dat is immers goed voor hun busi-

Gemeente Schoon heeft voor de diverse groepen jongeren lespakketten

ness. Als er zwerfafval ligt, ruimen ze dat vaak zelf

op de plank liggen. Lamain zegt het zo: “Het betrekken van gebruikers

direct op. Sommige winkeliers hebben zelfs op eigen

van de openbare ruimte begint bij het voorlichten en opleiden van de

initiatief afvalbakken geplaatst. Bij de analyse van knel-

jeugd. Helaas wordt daar nog vaak te weinig bij stilgestaan. Verder is

punten bleek dat de ondernemers door de gemeente

het natuurlijk in alle gevallen belangrijk om ook goed te handhaven,

niet altijd goed en tijdig worden betrokken bij plannen

maar dan wel in combinatie met goede voorlichting en participatie.

rond het onderhoud van de openbare ruimte. Daarom

Handhaving is belangrijk, omdat je als gemeente dan duidelijk maakt

is in het Maatwerkplan nadrukkelijk geadviseerd om de

dat het beheer van de openbare ruimte een serieuze zaak is.” In het

ondernemers en trouwens ook bewoners en jongeren

maatwerkplan wordt er van uitgegaan dat alle voorgestelde acties eind

van straten in de naaste omgeving van winkelbuurten

2012 zijn gerealiseerd. Lamain twijfelt er niet aan dat dit lukt. Gevraagd

nauwer en vooral ook structureel te betrekken bij het

naar zijn eindoordeel over het maatwerkplan zegt hij: “Het is een waar-

beheer van de openbare ruimte en daarbij duidelijke

devol document. Zonder de steun van Gemeente Schoon hadden wij

afspraken te maken over de rol van iedere partij.”

zo’n plan en de uitvoering niet zo snel voor elkaar gekregen.”

■

Volgens deskundigen valt de meeste ‘lange-termijn-winst’ in

Ron Lamain: “Naast voorlichting en het er bij halen van alle

het voorkomen van zwerfafval

betrokken partijen is ook handhaving erg belangrijk.”

te behalen in de communicatie met jongeren Het bij de uitvoering ingeschakelde adviesbureau heeft daarvoor een zogeheten participatieladder geïntroduceerd, die in zes stappen loopt van informeren naar meebeslissen. De vier tussenstappen zijn: raadplegen, adviseren, delegeren en coproduceren. Verder werd geadviseerd om samen met de betrokken ondernemers en burgers bijvoorbeeld maandelijks of halfjaarlijks een schouw van de buurt te houden. Als zeer belangrijk punt werd ook gewezen op het belang om alle direct betrokkenen daadwerkelijk mee te laten denken over de inrichting van de openbare ruimte. Daarom werd geadviseerd om als gemeente te zorgen voor een duidelijke contactpersoon, waar ondernemers en bewoners altijd terecht kunnen met vragen, meldingen over overlast van zwerfafval of klachten over het beheer. Als onderdeel van de participatieladder is ook afgesproken dat de gemeente vooral met ondernemers afspraken moet proberen te maken over zaken die de

GRAM

maart 2012

J ANTJE B E T ON IN D E OPE NB A RE RU IM TE

Laat kinderen meedenken Jantje Beton zet zich in om meer en betere openbare speelruimten te creëren. De stem van kinderen speelt bij de inrichting van speelplekken een grote rol. “We vinden het ook belangrijk dat dit echt plekken van de kinderen en de omwonenden worden en dat ze zich hierbij betrokken voelen”, vertelt Anne Koning van Jantje Beton. Jantje Beton ondersteunt lokale initiatieven voor ver-

is via het wijkenproject de muur van een ﬂatgebouw

betering of vergroting van de speelruimte voor kinde-

in Tilburg met een muurschildering opgevrolijkt. Het

ren, maar heeft ook speciﬁeke projecten. Zo heeft de

gebouw valt onder het beheer van een corporatie. Bij

organisatie wijkprojecten in vier Nederlandse steden.

Jantje Beton hebben kinderen bij de herinrichting van

Met deze gemeenten heeft Jantje Beton een convenant

een speelplek een belangrijke stem. Zo dachten de kin-

gesloten om in een bepaalde wijk de speelruimte te

deren van de J.P. Thijsseschool in Den Helder mee over

verbeteren. Een ander project van Jantje Beton richt

het ontwerp van hun nieuwe schoolplein. Kinderen

zich op het vrij toegankelijk maken van schoolpleinen,

speelden daar vaak een zelfbedacht spel, waarbij ver-

waardoor ze deel worden van de openbare ruimte en

schillende groepen tegen elkaar strijden. Dit werd de

kinderen er ook buiten schooltijd kunnen spelen. Voor

basis voor het nieuwe schoolplein, waar veel mogelijk-

haar activiteiten in de openbare ruimte werkt Jantje Be-

heden zijn om te klimmen, kruipen en je te verstoppen.

ton samen met partijen als gemeenten, scholen, het welzijnswerk maar ook met woningcorporaties. Zo

Knijpers Voor Jantje Beton staat voorop dat een speelplek echt een plek van de kinderen en de omwonenden wordt. Anne Koning, hoofd afdeling Programma’s bij Jantje Beton: “Het is belangrijk dat zij zich betrokken en ook verantwoordelijk voelen. Dit leidt er toe dat ze helpen met zwerfafval opruimen, schoﬀelen tussen de plantjes, maar ook melding maken als er iets kapot is.” Dat kinderen betrokken kunnen worden bij het schoonhouden en het onderhoud van een speelplek, is vaak nog een eyeopener voor gemeenten. Koning: “Terwijl kinderen het hartstikke leuk vinden om hun eigen plek mooi te houden. Als ze knijpers krijgen om zwerfafval op te ruimen, gaan ze meteen aan de slag. En geef ze een verfkwast in de hand en ze helpen de boel op te ﬂeuren.”

Kniehoogte Het schoon, heel en veilig houden van een speelplek is uiteraard primair een taak van de gemeente. Koning: “Betrokkenheid van kinderen en omwonenden mag ook niet resulteren in een soort vervangende verantwoordelijkheid.” Een gemeente die rechtstreeks aan bewoners vraagt bij te dragen aan het schoonhouden en onderhoud van de buitenruimte stuit vaak op weerstand en wantrouwen. “Sommige bewoners denken dan dat de gemeente deze taak vanwege bezuinigingen op hen wil afschuiven. Als wij echter als Jantje Beton zeggen: het is jullie plek en we vragen jullie een handje te helOpﬂeurdag in Gouda (foto: Bertels Fotograﬁe)

GRAM

maart 2012

pen om deze mooi en schoon te houden, zijn bewoners daartoe meestal sneller bereid.” De betrokkenheid wordt ook gestimuleerd als gemeenten omwonenden al vanaf het ontwerp betrekken bij de inrichting van de ruimte om hen heen. De stem van kinderen mag daarbij niet worden vergeten. “Het is daarom belangrijk dat informatiebijeenkomsten of inspraakmomenten voor de herinrichting van een gebied niet alleen ’s avonds plaatsvinden, maar ook overdag, zodat kinderen hun zegje kunnen doen. En het ophangen van posters van het toekomstige ontwerp op kniehoogte zorgt ervoor dat kinderen kunnen meekijken en meedenken”, licht Koning toe.

Hergebruik

Hondenpoep actie in Huizem, Leeuwarden

Tenslotte ziet Koning mogelijkheden om kinderen meer te betrekken bij het thema ‘afval is grondstof’.

deze manier opnieuw wordt gebruikt, kunnen kinde-

Dat kan door dit op bepaalde plekken in de openbare

ren daar weer iets van leren. Ik ben nieuwsgierig naar

ruimte inzichtelijk te maken. Voorbeelden hiervan zijn

verdere mogelijkheden hiertoe. Kinderen zijn continu

takken uit snoeiafval die kinderen op speelplekken

bezig met leren en hun ontwikkeling. Het thema ‘afval

kunnen gebruiken om hutten van te bouwen of valon-

is grondstof’ biedt wat dat betreft volop kansen voor

dergronden bij speeltoestellen, die zijn gemaakt van

de afvalwereld.”

■

oude autobanden. Koning: “Als op een bordje ernaast de informatie staat dat dit eigenlijk afval is, dat op

Tekst: Ans Aerts

Achterladers van de merken Haller en Zoeller, 80 tot 5000 liter, voorzien van gescheiden automatische opname adv Haller van 2Ͳwiel containers Opbouwen van de merken Haller en Zoeller geschikt voor het ledigen van ondergrondse containers, met 1/2 mogelijkheden voor diverse opnamesystemen Zijladers van het merk Haller, met enkele gripper en dubbele gripper, met vaste of verwisselbare opbouw. Verder o.a. in het leveringsprogramma: satelliet voertuigen, smalspoor opbouwen, diverse beladingsystemen

SPECIALIST OP HET GEBIED VAN REINIGINGSVOERTUIGEN WWW.HALLERBENELUX.NL Haller Benelux BV | Postbus 90, 5320 AB Hedel | Parallelweg 7, 5321 JA Hedel Telefoon: 073Ͳ5991234 | Fax: 073Ͳ5991177 | eͲmail: info@hallerbenelux.nl

Reiniging heeft veel raakvlakken met BOR door Hetty Dekkers Martin Nooijens is sinds eind vorig jaar voorzitter van de NVRD-commissie Beheer Openbare Ruimte (BOR). In die functie voelt hij zich als een vis in het water. “Ik heb tien jaar in het bedrijfsleven gewerkt, was wethouder in Venlo, algemeen directeur van de sociale Martin Nooijens, voorzitter

werkvoorziening regio Venlo en tien jaar directeur Stadsbeheer in die plaats. Sinds vijf

van de NVRD-commissie beheer

jaar ben ik directeur Stadsbedrijven Den Bosch. Al die functies hebben raakvlakken met

openbare ruimte (BOR)

wat je tegenkomt bij de commissie BOR.”

Nooijens vindt het terecht en logisch dat de NVRD de

tels van onze gemeente bedachten een veegwagen die

vroegere commissie reiniging omgedoopt heeft in de

ook voor gladheidbestrijding kan worden ingezet. Door

commissie BOR. “Reiniging kun je niet meer als een

een compartiment met pekel te vullen en een sproeiarm

apart onderdeel zien van het gemeentelijk beleid. Als

te bevestigen, kan die veegwagen in één beweging ve-

je gaat reinigen, krijg je ook te maken met plantsoe-

gen én strooien. Hoe meer je samenwerkt binnen ver-

nen, met kolken die vervuild zijn met veegzand, met

schillende vakgebieden, hoe makkelijker en innovatie-

de wegbeheerder en met maatschappelijk verantwoord

ver het gaat. Daar is zo’n strooi-veegwagen een mooi

ondernemen. Vooral kleinere gemeenten hebben niet

voorbeeld van.” Volgens Nooijens moet het mogelijk

meer de middelen om voor elk vakgebied een speci-

zijn om op termijn zelfsturende teams samen te stellen,

alist in huis te halen. Zij willen de verschillende ta-

met mensen van verschillende afdelingen. “Denk aan

ken zo veel mogelijk onderbrengen in één organisatie.

een team met vertegenwoordigers van reiniging, groen,

Kleinere gemeenten willen de verschillende taken zo veel mogelijk onderbrengen in één organisatie

riool, verlichting enzovoort die zelf de taken aansturen en eventuele problemen in teamverband oplossen. Nu worden die taken vaak via aparte kokers aangestuurd, zonder dat ze goed op elkaar afgestemd zijn. In Den Bosch hebben we vanuit deze gedachte de afdeling BOR samengevoegd met het ingenieursbureau. We spreken nu over de afdeling Realisatie & Beheer. De taken kun-

Eén die huisvuil in kan zamelen, vegen, plantsoenen

nen op deze wijze eﬃciënter verdeeld worden, kennis

bij kan houden en die liefst ook nog weet hoe je een

kan overgedragen worden en in tijden van schaarste

parkeerplaatsje kan aanleggen. Gemeenten voeren

kan men werk van elkaar opvangen. Iemand die alles

daarbij steeds meer de regie en laten de uitvoerende

weet van reiniging, verbreedt zijn kennis als hij zich ook

taken aan anderen over. Binnen het gehele beleids-

intensief bezig houdt met riolering of plantsoenen.”

veld beheer openbare ruimte kunnen we dus veel van elkaar leren. Uiteraard is kennis van de inhoud

Apps

wel belangrijk, daar ligt een taak voor de NVRD en

Digitalisering en automatisering hebben het (integraal)

voor de commissies. Een programma als Gemeente

beheer van de openbare ruimte eenvoudiger gemaakt,

Schoon bijvoorbeeld, levert heel veel cijfermateriaal

meent Nooijens. “Als een ondergrondse container drie-

en nieuwe inzichten op over zwerfvuil en de oorza-

kwart vol zit, krijg je tegenwoordig vanzelf een seintje.

ken daarvan. Van de uitkomsten van zo’n onderzoek,

En door slim gebruik te maken van de social media,

waar de NVRD mede in geïnvesteerd heeft, kan elke

heb je veel intensiever contact met je burgers en kun

gemeente proﬁteren.”

je ook veel actueler zijn. Vroeger werd er gecommuniceerd via een wijkkrant die eens per drie maanden

Strooi-veegwagen

verscheen. Nu kun je berichten plaatsen op het eigen

Ook in Den Bosch, de thuishaven van Nooijens, wordt

webportal van wijkverenigingen en sms’jes sturen. Met

steeds meer samenwerking gezocht tussen de verschil-

meldsystemen als de app Buiten Beter, voor op smart-

lende afdelingen. Dat levert innovatieve en soms ver-

phones, betrek je de burger bij alles wat er in de bui-

rassende resultaten op. Nooijens: “Een paar Willie Wor-

tenruimte gebeurt. Zo heb je veel meer ogen op straat.

GRAM

maart 2012

Vroeger moest je je gemeente bellen als je een kapotte

ring, daar moeten we gebruik van maken. CROW intro-

lantaarnpaal zag. Voordat je een straat verder bent, of

duceerde bijvoorbeeld de beeldbestekken voor zwerf-

een winkel ingeschoten, ben je dat alweer vergeten.

vuil. Voorheen veegde een gemeente een x-aantal keer

Met die apps ondervang je dat probleem. Meldingen

de straat, ongeacht of dat nodig was of niet. Nu wordt

die binnen komen via de digitale meldsystemen kun-

er veel eﬃciënter gewerkt, afgestemd op de werkelijke

nen bovendien gekoppeld worden aan allerlei andere

mate van vervuiling.”

gegevens, zoals werken materiaalstaten. Je hele boekhouding is in een keer in orde. Door digitalisering krijgt

Sociale werkvoorziening

samenwerking met de burger dus nieuwe impulsen.”

Bij alles wat je doet, of het nu gaat om aanbestedingen of taken die je als gemeente zelf uitvoert, vol-

Beheergericht ontwerp

gens Nooijens is het zaak om oog te houden voor

Naast meer samenwerking tussen gemeentelijke afde-

maatschappelijk verantwoord ondernemen. “Houd je

lingen is Nooijens ook voorstander van externe bun-

milieudoelstellingen in de gaten, maar kijk ook naar

deling van de krachten. “Als commissie kunnen we

mensen met een achterstand. In de sociale werkvoor-

heel goed samenwerken met Stadswerk, een landelijke

ziening wordt steeds meer gekort, met als gevolg dat

organisatie met onder meer stedenbouwkundigen en

steeds meer mensen extern aan het werk worden ge-

BOR-managers. Als je een woonwijk ontwerpt, denk

zet. Alleen de allerzwaksten krijgen nog intern werk

dan ook aan ruimte voor inzamelvoertuigen of boven-

aanboden. De sociale werkvoorziening gaat haar taken

grondse containers. Ontwerp je een hek, zorg er dan

dus verbreden. Hier in Den Bosch heeft een woning-

voor dat de maaimachine er nog langs kan. Beheerge-

bouwcorporatie zich verplicht honderd mensen met

richt ontwerp noemt men dat. Stadswerk let daar heel

een achterstand aan de slag te helpen. We zijn pas een

goed op, op dat samenspel tussen BOR en ontwerp. In

jaar bezig en er zijn er al zestig geplaatst. Ook indirect,

de praktijk gaat het maar al te vaak fout, omdat ieder-

want de corporatie eist bijvoorbeeld van een schilders-

een vanuit zijn eigen standpunt denkt. Een architect

bedrijf dat het mensen met een achterstand in dienst

wil mooie dingen ontwerpen, een reinigingsdienst wil

neemt. Zo zullen gemeenten en reinigingsdiensten ook

ondergrondse containers op locaties waar ze makkelijk

steeds meer aan contract compliance gaan doen. Via

te bedienen zijn.”

de achterdeur halen we deze mensen weer binnen. Dat biedt niet alleen kansen voor de sociale werkvoorzie-

Behalve met Stadswerk wil voorzitter Nooijens van de

ning, ook voor de bedrijven en instanties zelf. Als je

BOR-commissie ook nauw samenwerken met instanties

maatschappelijk verantwoord onderneemt, heb je een

als CROW en Rioned. “Daar zit heel veel kennis en erva-

concurrentievoordeel en dus een dikke plus.”

■

Onderhoud aan een ondergrondse container in ’s Hertogenbosch

GRAM

maart 2012

VERE NIGING STADSWE RK

Wethouders vinden portefeuille openbare ruimte niet sexy door Laurent Chevalier Zijn passie voor milieu en de openbare ruimte

len staan. Daar gebeurt het immers. Helaas wordt de

kreeg Rob Karstens, directeur Stadswerk, van

openbare ruimte niet ervaren als een sexy portefeuille.

huis uit mee. “Zeg maar gerust, er in gedrild.

Terwijl je als bestuurder op die plek juist werkelijk veel

Mijn vader was en is nog steeds erg milieube-

kan betekenen voor de samenleving. Ik zou dit op ie-

wust. Decennia geleden werd oud papier bij ons

dere zeepkist in het land willen verkondigen.”

al apart gehouden en werden theezakjes uit elkaar geplukt. Het rapport van De Club van Rome

Over die samenleving en de vervuiling van de aarde

lag bij mijn vader steeds binnen handbereik.”

maakt Karstens zich namelijk zorgen. Tegelijk zegt hij: “Aan de andere kant ben ik ook weer een beetje hoop-

Rob Karstens heeft altijd gewerkt in de ruimtelijke en

vol, omdat de wal het schip altijd weer keert. Kijk naar

milieuhoek. Zo was hij milieu-inspecteur, hoofd milieu-

de Arabische lente, de Occupy-beweging tegen de ﬁ-

vergunningen en consultant voor bedrijven en organi-

nanciële markten en de discussies over de opwarming

saties in de publieke sector. Sinds januari 2011 is hij

van de aarde. Er komt steeds meer goede energie vrij,

werkzaam als directeur van de vereniging Stadswerk.

waarbij wordt gepleit voor minder consumeren, een

“Deze baan past helemaal bij mij. Alles komt hier sa-

schonere aarde en beëindiging van de ratrace. Veran-

men: milieu, duurzaamheid en vooral de zorg voor de

dering is hard nodig. Anders gaat het mis met de ruim

openbare ruimte.” Volgens Karstens draait het in de

zeven miljard mensen op deze aarde.” ‘Teruggekomen

huidige maatschappij allemaal om de openbare ruimte.

op aarde’ voegt Karstens daar nuchter aan toe: “Goed integraal beheer van de totale openbare ruimte kan een

“Goed integraal beheer van de totale openbare ruimte kan een belangrijke bijdrage leveren aan een prettiger samenleving” “Daar speelt het leven zich immers voor een belangrijk deel af, omdat juist daar de menselijke en maatschappelijke interactie plaatsvindt. Voor mij is goed beheer van de openbare ruimte dan ook synoniem aan het werken aan welzijn en maatschappelijke, sociale cohesie. En daar is Stadswerk nu precies van. Onze leden zijn in diverse functies hoeders van de openbare ruimte. Een schone en groene omgeving werkt immers positief op het gedrag van mensen en daarmee van onze maatschappij. Ik zeg daarom altijd dat mensen die in het

openbaar bestuur werken, bijvoorbeeld als wethouder,

Rob Karstens: “Zwerfafval heeft alles te maken heeft met

eigenlijk altijd de portefeuille openbare ruimte zouden

belangrijke zaken als welzijn, welbevinden, gezondheid,

moeten opeisen. Er voor in de rij zouden moeten wil-

veiligheid en duurzaamheid.”

GRAM

maart 2012

belangrijke bijdrage leveren aan een prettiger samenleving. Ik denk daarbij ook aan de problematiek rond zoiets aards als het aanpakken van zwerfafval. Dat is een niet te onderschatten punt omdat zwerfafval alles te maken heeft met belangrijke zaken als welzijn, welbevinden, gezondheid, veiligheid en duurzaamheid. En in deze tijden van recessie draait het natuurlijk ook nog eens om het eﬃciënt besteden van de ﬁnanciële middelen.”

Integraal beheer Ondanks zijn enthousiasme voor de goede zaak gaat Karstens niet zo ver dat hij voor Stadswerk het monopolie claimt op het gebied van de openbare ruimte. “Zeker niet. Zou praktisch ook niet kunnen. Wij zijn vooral een brede netwerkorganisatie, waarin - en dat is het unieke - vrijwel alle disciplines zitten die betrokken zijn bij de openbare ruimte. Andere organisaties en brancheverenigingen zijn vooral op deelterreinen van de openbare ruimte actief. Denk bijvoorbeeld aan de Stichting Rioned, CROW, de Vereniging Afvalverwerkers en natuurlijk als belangrijke speler de NVRD. Om de openbare ruimte op alle niveaus en in de hele breedte goed in de greep te krijgen, is het noodzakelijk dat

Blikvangers langs de weg stimuleren het weggooigedrag en moeten daarom

de min of meer collega-organisaties meer met elkaar

worden weggehaald, vindt Rob Karstens

samenwerken en waar mogelijk activiteiten onderling afstemmen. Dan krijg je echt het noodzakelijke integrale beheer van de openbare ruimte. Op dat terrein

te beginnen moeten al die zogeheten blikvangers die je her en der

valt namelijk nog winst te boeken, want soms is er

langs wegen en ﬁetspaden ziet staan, direct worden opgeruimd. Die

sprake van overlap.”

verschrikkelijke dingen stimuleren het weggooigedrag. Bovendien kunnen de meeste mensen niet mikken, waardoor veel rotzooi naast de

Zwerfafval-proof

■

blikvanger op de grond terecht komt.”

Met de voorzitter van de NVRD commissie BOR spreekt Karstens binnenkort over de mogelijkheden om nauwer samen te werken bij zaken die de openbare ruimte raken. Karstens heeft goede hoop dat Stadswerk en de NVRD bij het gezamenlijk bestrijden en vooral voorkomen van zwerfafval nog goede slagen kunnen maken. “Ik denk onder andere aan activiteiten op het gebied van gedragsbeïnvloeding. Daar begint het immers mee én natuurlijk bij de verantwoordelijkheid die ouders hebben voor het gedrag van hun kinderen. De overheid heeft nog te weinig oog voor het feit dat ouders een belangrijke verantwoordelijkheid hebben, niet in de laatste plaats voor de schade die kinderen veroorzaken door hufterig gedrag. Kijk alleen maar hoeveel schade er jaarlijks wordt aangericht door vuurwerk. We moeten er daarom alles aan doen om het gedrag van jongeren te beïnvloeden. Het zou niet gek zijn als jongeren directer worden betrokken bij het zoeken naar het antwoord op de vraag wat er moet gebeuren in de openbare ruimte om te voorkomen dat ze alles maar op straat gooien. Nu zenden we vooral nog alleen berichten uit, zo van: doe dit en doe dat.”

Stadswerk telt ruim 2500 leden, die vaak in gemeentelijke dienst werken op het brede terrein van de openbare ruimte. De ledenlijst telt overigens ook veel personen die werkzaam zijn bij ingenieurs- en adviesbureaus. De vereniging heeft diverse vakgroepen, zoals Omgevingsrecht, Civiele Techniek & Verkeer, Groen, Natuur & Landschap, Ruimtelijke Ordening & Planologie en Management. Daarnaast zijn er zes regiogroepen. Voor deze groepen organiseert Stadswerk regelmatig bijeenkomsten, gericht op kennisuitwisseling en verdieping. Ook is de vereniging belangenbehartiger voor de openbare ruimte in de breedste zin van het woord. In ﬁnancieel opzicht bedruipt de vereniging zich met de contributies van de leden. Hoewel het belang van Stadswerk wordt onderkend, zijn rijk en provincies niet bereid het werk te subsidiëren. “Helaas,” zegt Karstens, “maar sponsoren mogen zich bij mij melden. Als ze maar niet willen knibbelen aan onze onafhankelijkheid.” De vereniging heeft een lange geschiedenis, waarvan de sporen teruggaan tot aan het begin van de vorige eeuw. Toen heette het nog: ‘Vereniging van directeuren van openbare werken’. Anno 2012 is het woord ‘openbare werken’ vervangen door ‘de openbare ruimte’ en zijn alle professionals op dat gebied welkom als lid.

Karstens denkt verder dat er nog veel is te winnen bij een slimmere inrichting van de openbare ruimte. “Om GRAM

maart 2012

VAKWERK

Straatreiniger Kees Aalders uit Winterswijk is de eerste in de reeks. Kees Aalders werd op 18 mei 2011 verkozen tot Uitblinker van het jaar. De verkiezing van de beste reiniger van Nederland werd vorig jaar voor de eerste maal georganiseerd door de NVRD, Gemeente Schoon en Nederland Schoon. Uit handen van TV-presentator en juryvoorzitter Rob Geus ontving Kees Aalders een trofee en een cadeaubon ter waarde van 250 euro. De uitreiking vond plaats tijdens de Reinigings Demo Dagen (RDD) in Lelystad.

‘Ik ga gewoon lekker door’ Wat is je functie?

Hoe lang doe je dit werk al?

Ik ben straatreiniger. Ooit met een karretje achter de

Ik werk al meer dan 25 jaar voor ROVA als straatreini-

ﬁets en een ‘stokkie’ begonnen, later werd dat de bak-

ger. Oﬃcieel werk ik voor SW-bedrijf Hameland, daar-

ﬁets. Sinds kort heb ik een ﬁets met elektrische trapon-

van krijg ik mijn loon. Hameland heeft mij uitgeleend

dersteuning. Dat scheelt een stuk, daar ben ik echt als

aan ROVA*. Toen ROVA dit nog niet deed, werkte ik

een speer mee weg.

voor de gemeente Winterwijk. Ik zit dan ook al 34 jaar ‘in de plantsoenen’. Mijn vader werkte vroeger ook bij

Mijn werkgebied is het centrum van Winterswijk. Daar

de gemeente, dus het was eigenlijk logisch dat ik dat

houd ik de boel schoon, met bezem en stofzuiger.

ook ging doen.

Vooral na de wekelijkse markt (op woensdag) en spe-

ciale feestdagen is daar veel te doen. De veegmachine

Wat is er zo leuk aan je werk? Waar haal jij je

komt dan eerst en ook de marktlieden ruimen wel op,

voldoening uit?

maar er blijft toch altijd nog genoeg liggen. En daar

Ik houd de boel graag schoon en netjes. Ik moét dit

zorg ik dan voor.

werk gewoon doen. Het is belangrijk dat het schoon en

GRAM

maart 2012

GRAM start met een nieuwe rubriek. Vakwerk gaat over het vakmanschap en de bevlogenheid in de branche. In de afval en reiniging werken vele professionals, die hart hebben voor ‘de schone zaak’. Wat drijft hen in hun werk? En waarom doen zij hun werk graag & goed? Iedere maand passeert een professional uit de branche de revue.

goed blijft. Bovendien kom ik veel mensen tegen. Dat

Zo ben ik. Als het regent, trek ik een regenpak aan. En

maakt het werk elke dag weer leuk om te doen.

in de winter hebben we dikke kleding. Ik kom lekker iedere dag met de ﬁets, ik hoef geen ruiten te krabben

En ik vind het ﬁjn als de mensen op straat zeggen dat

als het gevroren heeft. Dan pak ik mijn bakﬁets en ga

het mooi schoon is. Ook de winkeliers zijn er blij mee.

aan de slag.

Ik krijg van hen regelmatig een kopje koﬃe. De mensen kennen je, het is maar een kleine gemeente. Dan

Wat merk je van het imago van de branche?

roepen ze ‘hoi Kees, alles goed? Lekker aan het schoon-

Ik vind dat dit werk wel voldoende gewaardeerd wordt.

maken?’ Dat vind ik mooi.

Vooral hier in Winterswijk.

Ik ben 53 en moet waarschijnlijk door tot mijn 67e.

Henk Mulder, rayoncoördinator bij ROVA en direct lei-

Maar dat maakt me niet zoveel uit. Ik werk gewoon

dinggevende van Kees Aalders beaamt dit: “Het is hier

door. En nee hoor … ik ben niet op vakantie geweest,

ons kent ons. Mensen maken de waardering voor het

ik ben altijd zo bruin. Dat komt door de gezonde bui-

werk echt wel duidelijk. En vooral naar Kees. Hij is het

tenlucht. Ik zou het iedereen aanraden.

visitekaartje van de straatreinigers van ROVA, van heel Winterswijk zelfs. Kees is hier echt een fenomeen. Ieder-

Wat doe je ná je werk?

een kent hem. Bovendien is hij een zeer gewaardeerde

Ik werk 5 dagen in de week, van 7.30 tot 16.00 uur.

collega, we hebben veel plezier aan en met Kees.”

Dan stap ik op mijn ﬁets en ben lekker op tijd thuis. Daar heb ik genoeg te doen hoor. Ik woon alleen, dus

Ben je trots op je baan?

moet ook alles in huis zelf doen. Wasjes draaien, beetje

Ja, ben ik. Ik ga met plezier naar mijn werk. Gewoon

boodschappen doen, TV kijken. Ik kijk bijvoorbeeld

lekker werken, een beetje ouwehoeren met mijn col-

graag naar Goede Tijden Slechte Tijden. En ik werk

lega’s. Ik ben ook trots op ROVA, ze leveren goed werk.

graag in mijn tuin. Wat is het meest bijzondere dat je hebt meegeWaar erger jij je aan?

maakt in je werk?

Al die rommel op straat, ook hondenpoep en peuken.

Dat was toch wel toen ik de Uitblinker werd. Vooral

Ik denk weleens, moet dat nu zo? Prullenbakken zat,

dat ik geëerd werd op de markt. Daar werd ik door de

maar ze gooien het er toch naast. Vooral scholieren

winkeliers en marktlieden in het zonnetje gezet. Ook

doen dat. Mensen zijn makkelijker geworden, het is

de krant, De Gelderlander, was erbij. Er hing een groot

niet van hen en het wordt toch wel opgeruimd. Ik zou

spandoek met mijn foto op de markt. Dit spandoek

het wel anders willen, maar ik het kan dat niet alleen.

hangt nog steeds bij mij thuis.

Ik erger me dus wel, maar ik ruim het gewoon op. Dat is ook mijn werk.

Henk Mulder : “We hebben veel lol gehad, die dag. Veel voorpret ook, want we hadden in het geheim een feestje

Spreek je mensen op straat weleens aan op hun

voorbereid voor Kees, voor het geval hij verkozen zou

gedrag?

worden. En dat werd een geweldig feest. Al zijn col-

In het begin heb ik dat wel gedaan, maar doe ik nu niet

lega’s waren erbij en zelfs de wethouder.”

meer. Je kunt wel zeggen ‘ruim het op’, maar dat wordt toch niet gedaan. Ik heb ook weleens een grote mond

Tot slot

gekregen. Maar dat gaat bij mij het ene oor in en het

Ik ben niet nog harder gaan werken hoor, sinds ik de

andere weer uit.

Uitblinker geworden ben. Daarin is niets veranderd. Weer of geen weer, ik ga gewoon lekker door…

Maar, er was een keer een meisje. Zij sprak me aan en zei ‘wat een rommel hè, zal ik het bij elkaar vegen?’ Ja, zei ik toen, dan ruim ik het op. Dat meisje zegt me nu

* ROVA is de afvaladvies-, regie- en verwijderingsorganisa-

nog steeds goeiedag. Dat ben ik nooit vergeten. We

tie van 19 gemeenten in Midden- en Oost-Nederland. In de

moeten het toch samen doen hè?

gemeente Winterswijk is ROVA sinds 2011 verantwoordelijk voor het volledige beheer van de openbare ruimte. ROVA

Wat maakt iemand geschikt om dit werk te

werkt samen met SW-bedrijven uit de regio. Voor onder meer

doen?

groen-, speeltuin- en bomenonderhoud worden medewerkers

Je moet goed gehumeurd zijn en optimistisch. Elke dag

uit de sociale werkvoorziening gedetacheerd aan ROVA.

opnieuw. Hé, de vogeltjes ﬂuiten weer, denk ik dan. GRAM

maart 2012

le, ZO

Gemeenten: combineer Wwnv met onderhoud en beheer door Mark Leemans De wereld van het gemeentelijk onderhoud van groen en straten

Het onderhoud van de openbare ruimte is bij uitstek

verandert. De afgelopen jaren was de trend om zoveel moge-

een terrein waar bezuiniging en de Wwnv samenko-

lijk werk door marktpartijen te laten uitvoeren. Daar is nu een

men. Niet alleen gaat er veel geld in om - wat het van-

kentering in gekomen. Mede door de Wet werken naar vermo-

uit bezuinigingsoogpunt interessant maakt -, maar ook

gen (Wwnv) ontstaan nieuwe publieke organisatievormen voor

gaat het (deels) om relatief eenvoudig werk dat prima

het onderhoud van de openbare ruimte. In een aantal gevallen

uitgevoerd kan worden door mensen met een gedeel-

wordt daarbij ook de afvalinzameling en het schoonmaken van

telijke arbeidsbeperking.

de straat betrokken. De sociale plantsoenendienst anno 2012? Iedere gemeente kiest haar eigen weg in deze discussie. Maar voor allemaal is het de uitdaging om op zoek Gemeenten staan voor een aantal uitdagingen die forse impact op de

te gaan naar een organisatievorm die aan de ene kant

werkwijze en organisatie gaan hebben. Kijken we naar het beheer en

bedrijfsmatig en eﬃciënt het onderhoudswerk in de

onderhoud van de openbare ruimte, dan is naast de bezuinigingen met

openbare ruimte kan uitvoeren én aan de andere kant

name de komst van de Wet werken naar vermogen een aanjager van het

ruimte biedt voor mensen met een afstand tot de ar-

denken over nieuwe organisatievormen.

beidsmarkt.

Werken naar vermogen

Wat gebeurt er in de praktijk?

De Wwnv vervangt in 2013 de bestaande regelingen voor de WBB, de

In ﬁguur 1 staan een aantal voorbeelden van gemeen-

Wajong, de Wij en de WSW. Doel van de regeling is dat alle mensen met

ten die hier in de praktijk invulling aan te geven.

en zonder arbeidshandicap naar eigen vermogen werken op een zo reguliere mogelijke arbeidsplaats. De gemeente wordt verantwoordelijk

Twee voorbeelden

voor deze totale groep inwoners (met een afstand tot de arbeidsmarkt)

Na deze alinea volgen twee in het oog springende

en heeft een voorbeeldrol in het creëren van geschikte arbeidsplaatsen

voorbeelden. Let wel: nog niet al deze organisaties

voor deze groep. De huidige groep mensen die in de sociale werkvoor-

Verkopen ten volop in de discussie wat de consequentie hiervan (privatiseren)

ziening werken, blijven dat overigens gewoon.

Nieuw: loondispensatie

staan al in deze vorm. De deﬁnitieve contouren van de Wwnv zijn pas recent duidelijk én veel gemeenten zitis voor de gemeente en het SW-bedrijf.

Nieuw instrument voor gemeenten is de loondispensatie, die vanaf 2013 kan worden ingezet. De doelgroep omvat alle personen in de

Uitbesteden

Wijkbedrijf gemeente Doetinchem

Wwnv die door een verstandelijke, lichamelijke en/of psychische be-

Gemeente Doetinchem onderzoekt de oprichting

perking, dan wel om andere redenen, niet in staat zijn zelfstandig 100

van een leerwerkbedrijf binnen de eigen organisatie:

procent van het wettelijk minimumloon te verdienen. De werkgever

het Wijkbedrijf. In het Wijkbedrijf wordt een zo groot

betaalt alleen de loonwaarde. Dat wordt periodiek vastgesteld met een

mogelijk deel van het onderhoud van de openbare

erkende methode die de arbeidsprestatie van een werknemer op de

ruimte uitgevoerd door mensen met een afstand tot

Externe werkplek meet. De gemeente vult de rest van het loon aan tot maxizelfstandiging maal het minimumloon.

Werk heeft niet alleen een belangrijke meerwaarde voor mensen zelf. Arbeidsparticipatie dient ook een ﬁnancieel doel voor de gemeente. Bij

Gemeente Arnhem sinds 2003 achter het onderhoudstaken wijkbedrijf is het meer betrekken van inwoners bij het beheer en onderhoud van de openbare geprivatiseerd ruimte. de arbeidsmarkt. Eigen medewerkers verzorgen de vakinhoudelijke begeleiding. Een tweede drijfveer

iedereen die duurzaam uitstroomt naar werk, bespaart de gemeente op zijn of haar uitkering. Bij de komst van de Wwnv zal ook toename

De inzet van bewoners richt zich vooral op het bewerk-

van de arbeidsparticipatie ﬁnancieel lonen. De gemeente betaalt in de

stelligen van een hoger kwaliteitsniveau dan de basis-

regeling een uitkering voor het deel dat de persoon niet kan werken.

kwaliteit die de gemeente realiseert. Het Wijkbedrijf on-

Hoe hoger de verdiencapaciteit, hoe lager de uitkering die de gemeente Gemeente Gouda verstrekt. Dienst Beheer overgedragen an NV 26Cyclus + detachering GRAM | maart 20 2012 SW-medewerkers

dersteunt de bewonersinitiatieven door vakkennis en materiaal aan te bieden. Doetinchem wil doorstroom

Figuur 1 : de as: zelf doen - privatiseren

Verkopen (privatiseren)

Gemeente Zwolle, NV ROVO, WEZO Uitbesteden Externe verzelfstandiging

Gemeente Doetinchem, Wijkbedrijf

Gemeente Arnhem sinds 2003 onderhoudstaken geprivatiseerd

Regionale samenwerking

Zelf doen

Gemeente Gouda Dienst Beheer overgedragen aan NV Cyclus + detachering SW-medewerkers

verschil zien, verschil maken

en arbeidsparticipatie van de genoemde doelgroep ver-

De samenwerking past uitstekend in de strategische visie van de ROVA.

hogen. Het Wijkbedrijf geeft hier invulling aan door:

Het bedrijf streeft naar een rolverbreding door ook actief te worden in

1 de omvang van het werkpakket voor mensen met

het beheer en onderhoud van de openbare ruimte (ontzorgen van aan-

een afstand tot de arbeidsmarkt te vergroten; 2 het werk onder directe aansturing van de gemeente

deelhouders). De WEZO wil – in lijn met het kabinetsstandpunt – zijn SW-medewerkers in een zo regulier mogelijke omgeving laten werken.

op te pakken, zodat mensen in een reguliere organisatie werken. Dit past binnen het uitgangspunt van

Hoe gaat de samenwerking eruitzien? ROVA neemt de uitvoerende

de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) om mensen

mensen en middelen (materieel, huisvesting) van de gemeente Zwolle

zo veel mogelijk de ontwikkeling door te laten ma-

over en voegt deze samen met de SW-medewerkers van WEZO Groen.

ken van ‘binnen’ naar ‘buiten’;

Ook het niet-SW personeel van WEZO Groen en bijbehorende bedrijfs-

3 doorstroom vanuit het Wijkbedrijf naar het reguliere

middelen gaan over naar de ROVA. ROVA gaat daarmee deze nieuwe

bedrijfsleven te organiseren door:

groepen medewerkers functioneel aansturen. De WEZO blijft voor de

a bij de aanbesteding van werkzaamheden in de

SW-medewerkers de leer-werk ontwikkeling – gericht op het doorstro-

openbare ruimte ‘social return’ als een van de gun-

men naar de reguliere arbeidsmarkt – verzorgen.

ningscriteria op te nemen. Een marktpartij die inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt inzet,

Als de komende jaren het werk op groengebied in Zwolle toeneemt

heeft daarmee een grotere kans op het verkrijgen

(bijvoorbeeld door areaaluitbreidingen) en/of het huidige aantal SW-

van de opdracht;

medewerkers afneemt (door natuurlijke uitstroom), dan hebben ROVA

b enkele onderhoudsbudgetten meerjarig aan te besteden, waarbij het overnemen van (enkele) – door

en gemeente afgesproken om hiervoor zo veel mogelijk mensen vanuit de Wwnv in te zetten.

het Wijkbedrijf opgeleide mensen – een randvoorwaarde is.

Andere oplossingen

Het Wijkbedrijf start op korte termijn in twee wijken en

Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is: de genoemde praktijkvoor-

breidt in 2013 uit naar heel Doetinchem.

beelden passen goed in de lokale/regionale context én verhoudingen, maar zijn niet de enige oplossingen. Zo kiest Tilburg ervoor om het

Samenwerking Zwolle uitvoering, WEZO Groen

groenonderhoud van de gemeente en de reinigingstaken die voorheen

en ROVA

bij BAT zaten, onder te brengen bij een nieuwe uitvoeringsentiteit van

In 2011 zijn de gemeente Zwolle, werkvoorziening-

het werkvoorzieningschap de Diamant-groep. Gemeenten als Arnhem

schap WEZO Groen en regionaal afvalbedrijf ROVA een

die al vrijwel alle onderhoudstaken in de openbare ruimte hebben uit-

onderzoek (businesscase) gestart naar de mogelijkhe-

besteed, zetten maximaal in op de mogelijkheden van social return:

den voor samenwerking in beheer en onderhoud van

aannemers moeten ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt

de openbare ruimte. Met bundeling van de vakdeskun-

inzetten. En natuurlijk maakt een aantal afvalbedrijven al gebruik van

digheid van de afdeling Uitvoering, de inzet van WSW-

met name SW-medewerkers bij bijvoorbeeld kringloopactiviteiten en

medewerkers en de (commerciële) deskundigheid van

de milieustraat. Kortom: gemeenten kunnen juist deze nieuwe verant-

de ROVA worden de volgende eﬀecten beoogd:

woordelijkheden invullen vanuit beleid én budget.

■

1 structureel lagere kosten voor groen- en serviceonderhoud grijs op korte en langere termijn; 2 langdurige werkgelegenheid voor mensen met een

Over de auteur: Mark Leemans is senior adviseur bij de afdeling PR & Communicatie van organisatieadviesbureau KplusV.

grotere afstand tot de arbeidsmarkt; 3 een bijdrage aan de duurzaamheid omdat productie en verwerking van groenafval in één hand komt.

GRAM

maart 2012

H O E MAAK J E E E N WE RE L D S CH OON?

Keep It Clean Day! Nederland Een tikkeltje ambitieus is het wel, maar na vier dagen in een conferentiecentrum in Estland is er geen van de 150 deelnemers meer die daar nog aan denkt. Wel denken we aan blauwe luchten. Aan schone rivieren. En groene bossen. En aan de haalbaarheid van het plan. Het plan om in zes maanden de wereld te schoon te maken. De Estlandse organisatie Let’sDoIt die op 3 mei 2008 hun hele land in één dag opruimde, heeft een nieuw plan bedacht: Tussen 24 maart en 25 september vinden op de hele wereld CleanUpDay’s plaats. Opruim acties die maar één dag duren en waar aan zoveel mogelijk mensen deelnemen. Wereldwijd!

85 landen hebben al bevestigd mee te zullen doen. 19 van hen hebben de jaren hiervoor al succes gevierd. Landen waar je in eerste instantie niet aan zou denken, maar waar we nu diep voor mogen buigen. Want ga d’r maar aan staan: even in één dag je land een grote schoonmaak geven. En niet in je eentje. Nee. Met duizenden. Honderdduizenden landgenoten samen. Een kleine 5 miljoen mensen van over de hele wereld nam de afgelopen jaren deel aan het initiatief van Let’s Do It! en ruimde een stukje aarde op. Tijdens de CleanUpDays wordt er voornamelijk opgeruimd in grote natuurgebieden waar zich illegale dumpplekken bevinden. Waar mensen ongestoord hun aanhangwagentje leeg kunnen kieperen en waar niemand de baas is. Niet verwonderlijk dus, dat CleanUpDays het beste werken in landen met andere organisaties dan de onze. In Nederland en andere westerse landen bestaat de zogeheten verstopte vervuiling: blikjes in de bosjes,. Blikjes in de bosjes, plastic zakjes op de stoep en sigarettenpeuken bij de bushalte. Dus bedachten we een plan dat aansluit bij LetsDoIt, maar dat veel Hollandser is en bij onze bodem past. Op 21 september 2012 houden we een KeepItCleanDay! waarbij we zoveel mogelijk Nederlanders oproepen om het zwerfafval in hun directe omgeving op te ruimen. Dat kan een uurtje zijn of een hele middag, zolang er maar collectief opgeruimd wordt! Bij bedrijven, organisaties, op scholen en in gemeenten. Schoon moet het worden, en samen gaan we het waarmaken. De Keep It Clean Day op vrijdag 21 september kent een enorm simpele organisatie: want wie zijn wij om te zeggen hoe je opruimen moet? Daarom doen we hetzelfde als bij een Koninginnedag: de datum is een gegeven. De naam ook. En in plaats van troep creëren ruimen we het nu lekker op. Verpakt als feest. De organisatie van de KeepItCleanDay zorgt dat alle verbindingen er liggen. Dat faciliteiten beschikbaar zijn. Dat er extra vuilniszakken, scheppen, en knijphandjes zijn. Dat er meer vuilniswagens en containers rijden dan op een andere doordeweekse dag. Het enige dat Nederland hoeft te doen, is samen te werken, naar buiten wandelen met een vuilniszak en geloven dat het kan! Tekst: Annette Dölle

■ Voor meer informatie: www.letsdoitworld.org en www.keepitcleanday.nl

GRAM

maart 2012

G EM EN G D E BE RI CH TE N

AFVAL & MILIEU

Rd4 introduceert ‘BEST-tas’ Reinigingsbedrijf Rd4 is op 1 maart in de gemeente Landgraaf begonnen met een nieuw inzamelmiddel: ‘de BEST-tas’. Dit is een speciale tas voor het apart houden van oude boeken, elektrische apparaten, speelgoed en textiel. Rd4 wil met deze tas voorkomen dat deze materialen met het restafval worden afgevoerd naar een verbrandingsinstallatie. Met de BEST-tas is het eenvoudig om herbruikbare materialen thuis gescheiden te houden en aan te bieden. De BEST-tas wordt maande-

foto: Herman van Ommen, Nationale Beeldbank

lijks gratis huis aan huis opgehaald. De proef is een gezamenlijk project van de

Haarlem betaalt voor afval

sportcomplex en de bibliotheek via een

sten Rd4 en Wecycle en duurt tot eind

In navolging van de Zuid-Hollandse ge-

warmwaternetwerk voorzien van warm-

2012. Bij voldoende succes van de proef

meente Pijnacker denkt Haarlem er over

te. De centrale kost ongeveer 1 miljoen

is de kans groot dat de BEST-tas ook in

na om haar burgers op de een of andere

euro. Een deel daarvan komt uit subsi-

de rest van Landgraaf en de andere Rd4-

manier geld te geven voor het geschei-

dies van het Rijk en van de EU. De bio-

gemeenten wordt geïntroduceerd.

den aanbieden van papier, plastic, glas,

massacentrale verstookt ongeveer 1.800

metalen en oude elektronische produc-

m3 hout per jaar. In totaal bespaart de

Gemeenten willen anders afvalscheiden

ten uit huishoudelijk afval. De gemeente

centrale jaarlijks circa 220.000 m3 gas.

Ruim 100 gemeenten hebben bij staats-

fen terug te kunnen winnen.

gemeente

Landgraaf,

Reinigingsdien-

hoopt hiermee meer nuttige grondstof-

Warmtenet Rotterdam

secretaris Joop Atsma van Milieu een pe-

Het Warmtebedrijf Rotterdam is begonnen met de aanleg van een pijpleiding

zelf te mogen beslissen over de manier

Leeuwarden maakt biogas van hondendrol

van afvalscheiding. De gemeenten wil-

Onder het motto ‘Pecunia non olet’ (geld

dingbedrijf AVR in Rozenburg (onder-

len vooral bron- en nascheiding kunnen

stinkt niet) maakt de gemeente Leeuwar-

deel van de Van Gansewinkelgroep) en

combineren. De petitie is een initiatief

den sinds enige tijd gebruik van de zo-

Rotterdam-Zuid. Als het warmtenet klaar

van afvalverwerkingsbedrijf Attero. Dit

geheten ceppbak om hondendrollen een

is, kunnen 50.000 huishoudens en be-

bedrijf verwerkt ruim 40 procent van al

nuttige bestemming te geven. Via deze

drijven worden voorzien van duurzame

het afval in het land. Het bedrijf heeft 130

bak komt de poep rechtsreeks in het ri-

stadverwarming. De komende 30 jaar zal

gemeenten als aandeelhouders. Attero

ool, waarna het waterschap er biogas van

AVR restwarmte, die vrijkomt bij afval-

vindt dat het combineren van bron- en

maakt. De plastic drollenopraper wordt

verbranding, in de vorm van warm water

nascheiden het optimale resultaat biedt.

in een ﬁlter opgevangen, waardoor de

leveren aan het net. Hierdoor hoeft veel

Het probleem is echter dat nascheiding

poep niet in het riool terechtkomt. Diver-

minder warmte te worden opgewekt met

niet wordt vergoed als er al bronschei-

se andere gemeenten in het land hebben

kostbaar aardgas. Bovendien is de warm-

ding heeft plaats gevonden.

inmiddels ook voor deze milieuvriende-

te die vrijkomt bij het verbrandingspro-

lijke en bovendien kostenbesparende

ces van AVR biogeen (biologische of

Herziening wetgeving elektronisch afval

oplossing gekozen. Dankzij de ceppbak

organisch materiaal), waardoor de CO2-

hoeven de traditionele straatbakken na-

uitstoot laag is. Door de aanleg van het

Het Europees Parlement is bezig met

melijk niet meer dagelijks te worden ge-

warmtenet wordt jaarlijks 70 tot 80 kilo-

herziening van de wetgeving voor elek-

leegd. Leeuwarden telt inmiddels ruim

ton minder CO2 uitgestoten.

tronisch afval, waarbij het apart inzame-

150 van deze bakken.

titie ingediend met het verzoek voortaan

van 26 kilometer tussen het verbran-

Plastic uit biomassa

len en hergebruik van elektronisch afval centraal staat. Kleine apparaten kunnen

Biomassacentrale in Marum

Scheikundigen van de Universiteit Utrecht

daardoor straks worden ingeleverd bij

In het Groningse Marum is in februari de

zijn er in geslaagd met behulp van een

elektronicawinkels. Met deze maatregel

eerste schop de grond in gegaan voor de

katalysator met microscopische ijzerbol-

wil het parlement het dumpen van elek-

bouw van een unieke biomassa centrale.

letjes bouwstoﬀen voor bioplastic te ma-

tronica in Afrikaanse landen aan banden

Deze centrale wordt gestookt op hout-

ken uit snoeiafval en houtsnippers. Dit is

leggen. Bovendien kunnen zo kostbare

snippers en gaat lokale voorzieningen

weer een nieuwe veelbelovende stap op

grondstoﬀen worden hergebruikt.

als een zwembad, verzorgingstehuis,

weg naar de bio-based economie.

GRAM

maart 2012

WETE NSCHAPPE RS TWISTE N OVE R B E S TE INZ A M E LVORM

Privaat is beter, nee samenwerking! door Pieter van den Brand Gemeenten hanteren verschillende organisatievormen voor de inzameling en verwijdering van afval, van zelf inzamelen en verzelfstandiging in de overheids-NV tot uitbesteden aan een publieke of private partij. Wat is nou het beste? Een aantal wetenschappers zocht het uit. Met opvallende verschillen in uitkomst. Het gemeentelijk afvalbeheer mag zich in de aandacht

Dataset

van de wetenschap verheugen. Maar liefst twee studies

Wat nu eerst goed is om te weten, is uit welke bron bei-

naar de kosteneﬃciency en doelmatigheid van het af-

de wetenschappers putten. Voor beide onderzoeken is

valmanagement door gemeenten zagen recent het le-

dat de dataset die via Agentschap NL afkomstig is van

venslicht. De eerste is van hoogleraar economie Elbert

COELO, dat staat voor het Centrum voor Onderzoek

Dijkgraaf van de Rotterdamse Erasmusuniversiteit.

van de Economie van de Lagere Overheden. Dit onaf-

Samen met Raymond Gradus, zijn collega aan de Vrije

hankelijke onderzoeksinstituut van de Rijksuniversiteit

Universiteit in Amsterdam, neemt hij al sinds 1997 het

Groningen enquêteert gemeenten jaarlijks over van al-

gemeentelijk afvalbeheer onder de loep. “Veel keuze

les en nog wat, ook over hun afvalbeheer. Deze ge-

hadden gemeenten toen nog niet”, blikt hij terug. “Het

gevens beslaan inmiddels tientallen jaren, namelijk de

alternatief voor zelf inzamelen waren de private jon-

periode van 1998 tot en met 2010. De onderzoekers

gens, die zich in die tijd op het scherpst van de snede

Dijkgraaf en Gradus beschikten over deze volledige set

in de markt probeerden in te vechten met lage tarie-

aan data. In Delft gebruikte men de gegevens van 2001

ven. De publieke NV bestond nog niet. Pas in de laatste

tot en met 2009.

jaren zie je samenwerking echt opbloeien.” Op basis van vijftien jaar afvalmarktstudie noteert Dijkgraaf een

De onderzoeken zelf hebben een net iets andere fo-

ongekende dynamiek. “Geen enkel jaar is hetzelfde.”

cus. Dijkgraaf en Gradus kijken naar de kosten van de gemiddelde gemeente voor een bepaald productieni-

Gemeenten die de afvalinzameling aanbesteden aan een private partij kiezen vaker voor diftar

veau en hoe dat gemiddelde bij de verschillende organisatievormen (van zelf inzamelen en overheids-NV tot samenwerking tussen gemeenten en aanbesteden aan een private partij) verschuift. In Delft probeert men de laagst mogelijke kosten voor een bepaald productieniveau (lees: aantal huishoudens en hoeveelheid afval) vast te stellen. Vervolgens kijkt men naar de afwijkin-

Het tweede onderzoek werd uitgevoerd door IPSE – de

gen daarvan. Gemeenten kunnen zo leren hoe goed

letters staan voor Innovatie en Publieke Sector Eﬃciën-

ze het doen doordat ze zich met andere gemeenten

tie Studies – aan de Technische Universiteit Delft. Deze

kunnen vergelijken, het schoolvoorbeeld van bench-

onderzoeksgroep houdt zich bezig met de productivi-

marking. De score voor doelmatigheid varieert tussen

teit van de publieke sector. Een aanzienlijk deel van dit

0 en 100 procent. Een percentage van 70 betekent dat

onderzoek maakt deel uit van een door het ministerie

een gemeente zijn kosten met 30 procent kan redu-

van Binnenlandse Zaken gesubsidieerde vierjarig onder-

ceren. De gemiddelde score is hoog: in 2009 bijvoor-

zoeksprogramma. Naast een groot aantal trendstudies

beeld 96,7 procent. Felsö: “Dit komt doordat veel van

worden vier sectoren nader toegelicht. Dit onderzoek

de verschillen verklaard worden door factoren die voor

loopt tot eind 2013. Een van die sectoren is de afval-

de gemeente nauwelijks te beïnvloeden zijn en waar-

inzameling en -verwijdering. “Een belangrijke branche

voor wij eerst corrigeren, zoals het aantal huishou-

waar veel geld in omgaat”, zegt onderzoekster Flóra

dens, de hoeveelheid afval, straatlengte en het niveau

Felsö. De sector leent zich bij uitstek om productiviteit

van stedelijkheid.” Door al deze correcties werden de

te meten en de eﬀecten van beleidskeuzes (aanbeste-

verschillen dus kleiner, wat de hoge gemiddelde score

den of niet) en de verdere invulling ervan te onderzoe-

van 96,7 procent verklaart. Wat echter overeind bleef

ken, legt de van origine Hongaarse uit.

staan, was de conclusie dat het aanbesteden van de

GRAM

maart 2012

inzameling aan een private partij het meest doelmatig

gemiddeld twaalf procent op de totale kosten kon be-

is, dat wil zeggen dat deze gemeenten dichter bij het

sparen voor uitbesteding aan een privaat bedrijf, blijkt

laagste mogelijke kostenniveau zitten. “Bij privaat zien

de samenwerking tussen gemeenten in het tweede mo-

we een significant effect optreden, al is het effect niet

del vier procent goedkoper te zijn. Uitbesteding aan

zo groot”, zegt Felsö.

een private onderneming is (nog maar) drie procent goedkoper dan zelf afval ophalen met de eigen inza-

Verschillen

meldienst, het niveau waarop geijkt wordt.

Waarmee je eigenlijk zou verwachten dat uit het onderzoek van Dijkgraaf en Gradus een zelfde beeld zou rol-

Contractduur

len met hooguit kleine verschillen in cijfers. Dat blijkt

Een vreemde conclusie, vindt Felsö, want in het in

geenszins het geval. Hun hoofdconclusie is namelijk

ESB gepubliceerde artikel van Dijkgraaf en Gradus

dat samenwerking bij de afvalinzameling het goed-

van oktober vorig jaar vond ze geen enkele aanwij-

koopst is. De in Delft getrokken conclusie was echter

zing dat samenwerking het meest oplevert. “Bij een

ook in de eerste studies van Dijkgraaf en Gradus de

contractduur van vijf en tien jaar scoort privaat het

dominante gevolgtrekking. Pas in de laatste studie

best. Stond de private partij niet bovenaan, dan liet

kwam samenwerking signiﬁcant als goedkoopste op-

de publieke inzamelaar het goedkoopste resultaat

tie uit de bus. “Allereerst een kwestie van voortschrij-

zien, maar nergens de keuze van samenwerking. Al-

dend inzicht”, zegt Dijkgraaf. “Omdat we nu over een

leen bij de contracten die voor veertien jaar of meer

dataset voor bijna alle gemeenten in de periode 1998-

worden gesloten, vinden we voor twee jaartallen

2010 kunnen beschikken, zien we dat gemeentelijke

de samenwerkende gemeenten aan top. Echter, bij

samenwerking de meest eﬀectieve methode is om

vijf jaartallen doet privaat het weer het goedkoopst.

schaalvoordelen te benutten.” Een resultaat dat werd ingegeven door een andere statistische methode toe te passen. Dijkgraaf legt uit: “In het huidige model dat we hebben gebruikt, kunnen we rekening houden met allerlei specifieke kenmerken. Er zijn namelijk factoren die niet in de dataset zijn terug te vinden, die dus niet geobserveerd kunnen worden, maar wel van invloed zijn op de kosten. De ene gemeente kan bijvoorbeeld vastzitten aan een langjarig, hoog tarief, terwijl de ander op de spotmarkt terecht kan. Of denk aan cultuurverschillen. De ene gemeente is nou eenmaal kostenbewuster dan de ander. Ook corrigeert dit nieuwe model automatisch voor diftar, dat van grote invloed is op de hoeveelheid ingezameld afval. Gemeenten die kiezen voor aanbesteden aan een private partij kiezen vaker voor diftar.” Deze zogeheten fixed effects-methode geeft volgens Dijkgraaf uiterst betrouwbare resultaten, “naast het feit dat we veel data hebben.” Maar levert wel een ontluisterend verschil in uitkomst op. Waar een gemeente Doelmatigheidsscore gemeenten bij afvalinzameling (IPSE/TU-Delft, 2009)

GRAM

maart 2012

VanDoClean GEEN COMPROMIS

Hoge kosten voor reinigen olielekkages?

adv Gebr. de Vor

adv van Do Clean

1/4

ALTIJD INZETBAAR HOLDER is het gehele jaar inzetbaar: o.a. voor onkruid borstelen, maaien, snoeiwerkzaamheden, blad ruimen, vegen, versnipperen en de winterdienst. Per saldo goedkoper: één aandrijfmachine voor alle voorkomende werkzaamheden!

Gebr. De Vor Achterveld BV Hessenweg 164 • Postbus 2 • 3790 CA ACHTERVELD Tel. 0342 45 95 41 • info@devor.nl • www.devor.nl

Olielekkages zijn gemakkelijk zelf te reinigen m.b.v. AQUAQUICK 2000. Deze unieke wegdekontvetter wordt al toegepast door bijna alle brandweerkorpsen en wegbeheerders.

1/4

Bespaar op kosten en tijd, wij informeren u graag!

VanDoClean B.V. / Absorbit Tel. 0416-66 80 60 Fax 0416-66 80 65 info@vandoclean.nl www.vandoclean.nl

Adv Schuitemaker

1/2 Schuitemaker. Winterdienst in de volle breedte De oerdegelijke strooimachines van Epoke uit Scandinavië. Maar ook sneeuwploegen, zoutoplossers en sproeimachines: Voor de winterdienst in de volle breedte, leidt de weg naar Schuitemaker. Bovendien is Schuitemaker voor u continu op zoek naar innovatieve oplossingen, zoals onze nieuwe houten opslagsilo’s. Want alleen Schuitemaker biedt kwaliteitsmerken, een gevarieerd en compleet programma, doortimmerd advies en uitstekende service. Zegt u winterdienst, denk dan aan Schuitemaker!

Schuitemaker B.V. | Morsweg 18 - 7461 AG Rijssen - Holland Tel.: +31 (0)548 - 51 41 25 | www.sr-schuitemaker.nl

“Deze conclusie is wel erg snel genomen. De uitspraak

dat privaat minder sterk scoort voor lange-termijncon-

dat samenwerken goedkoper is dan privaat, is onjuist.

tracten. Felsö heeft een andere uitleg. “Gemeenten die

Je kunt hooguit stellen dat samenwerken goedkoper

van organisatievorm veranderen, gaan vaak over op

is dan zelf inzamelen. Publiek of privaat, daar kun je

iets nieuws, denk aan ondergrondse containers. Daar

geen uitspraak over doen. Overigens vinden wij geen

staan investeringen tegenover door de private partij.

signiﬁcant verschil tussen zelf doen of samenwerken.”

De gemeente stelt de nieuwe partner in staat deze investering terug te verdienen. Daarmee zijn wel ho-

De tweede opmerking die Felsö over het onderzoek van

gere kosten gemoeid.” Keiharde data heeft Felsö hier

Dijkgraaf en Gradus wil maken, is de vraag hoe groot

niet voor, “maar we gaan dit in ons vervolgonderzoek

de zogeheten ‘n’ in hun tweede onderzoek met statis-

dit jaar wel proberen te achterhalen. Dan nemen we

tisch model 2 is. “Op hoeveel waarnemingen is hun on-

ook nog niet onderzochte kenmerken mee, zoals de

derzoek gebaseerd? Ik heb dat nergens terug kunnen

kosten die gemeenten maken voor aanbestedingen en

vinden. Vanwege de speciﬁeke kenmerken hanteren ze

het monitoren van de private partij en de incentives

een gemeente-dummy. Als een gemeente echter in al die

die zij met hun private partner overeenkomen, zoals

jaren haar inzamelmethode niet heeft aangepast, valt ze

een inspanningsverplichting of een prestatieafspraak.

vanzelf uit het onderzoek. Dan gooit de computer zo’n gemeente eruit. In dat geval gaat het om veel gemeenten. Zo zijn Amsterdam en Rotterdam hun inzameling sinds 2001 nooit anders gaan organiseren. Als we dat op ons databestand zouden doen, zouden we maar 42 procent overhouden. De conclusie dat samenwerking signiﬁcant vier procent goedkoper is dan zelf inzamelen, is dan wel op veel kleinere aantallen gemeenten gebaseerd. Dat maakt het onderzoek niet sterker.”

Dijkgraaf: “je kunt niet stellen dat de ene organisatievorm beter is dan de andere. Dat hangt af van de dynamiek in de markt en die is elk jaar anders.”

Analyse “Onze conclusie is nou eenmaal de uitkomst van onze

Hiervoor willen we bij gemeenten de bestekken gaan

analyse”, reageert Dijkgraaf. “Wij geven een gemiddel-

opvragen. Diftar zit zijdelings in ons eerste onderzoek,

de aan. Dat hoeft niet automatisch uit de onderzoeks-

maar dat is inderdaad ook een van de volgende aan-

gegevens, zoals we ze in onze tabellen gepresenteerd

dachtspunten. Private partijen zijn nu een paar procent

hebben, naar voren te komen. Wat wij doen is jaarlijks

goedkoper. Maar stel dat je als gemeente veel kosten

de eﬀecten van de door gemeenten gekozen inzamel-

moet maken bij de controle of de private partij zijn af-

vorm laten zien. Daarmee tonen we aan dat de eerder

spraken nakomt, dan kun je je afvragen of deze uit-

getrokken conclusie dat privaat het goedkoopst was,

voeringskosten wel opwegen tegen de keuze voor een

niet klopte. Dat is de kern van ons nieuwe onderzoek.

private partij.”

Dat we een signiﬁcant resultaat hebben gevonden, betekent dat we volgens de wetten van de statistiek vol-

Verzet

doende waarnemingen hebben gedaan. Wat wij vooral

Dijkgraaf looft de Delftse ambities. “Een derge-

willen zeggen is: pas op, je kunt niet stellen dat de ene

lijk vervolg zou schitterend zijn. Het is echter ook

organisatievorm beter is dan de andere. Dat hangt af

noodzakelijk, om nog meer aspecten boven water te

van de dynamiek in de markt en die is elk jaar anders.”

krijgen.” Zelf zegt hij dat hem de tijd ontbreekt om

Dijkgraaf heeft in dat opzicht juist kritiek op de studie

aan zijn eigen onderzoek een dergelijk vervolg te ge-

van IPSE. “Zij komen met één doelmatigheidsscore voor

ven. Naast zijn hoogleraarschap is de wetenschapper

de hele periode van 2001 tot en met 2009. Ze gooien

druk als Tweede-Kamerlid voor de SGP. Dat gegeven

alles op één hoop. Dat is weinig zinvol, want je gaat

gaf overigens weer voeding aan het in een aantal me-

zo voorbij aan de enorme dynamiek in de afvalmarkt.”

dia gesuggereerde verwijt dat zijn onderzoek politiek

Volgens Felsö is dit onjuist. “De door ons gepresen-

zou zijn gekleurd. Dijkgraaf en Gradus, ook directeur

teerde gegevens hebben betrekking op het laatste jaar,

van het wetenschappelijk bureau van het CDA, zouden

namelijk 2009. De ontwikkelingen in de tijd zijn wel

met hun conclusie aan willen sluiten bij het groeiende

degelijk onderzocht. Er zijn schommelingen, maar het

verzet tegen aanbestedingen. Dat samenwerking als

algemeen beeld blijft hetzelfde. Op twee jaar na is pri-

goedkoopst uit de bus komt, zou dus geen toeval zijn.

vaat wel degelijk het meest doelmatig. Overigens, ook

Dat is absoluut niet het geval, wenst Dijkgraaf te bena-

als we alles op één hoop gooien dan kom je uit op

drukken, “en is volstrekt irrelevant. Sommige mensen

ongeveer hetzelfde als voor 2009.” Een verklaring die

kunnen er blijkbaar niet tegen dat iemand twee func-

Dijkgraaf en Gradus aanvoeren voor waarom privaat

ties heeft. Ik weet dat volledig te scheiden. Deze kritiek

slechter uit de bus komt dan in eerder onderzoek, is

doet me helemaal niets.”

■

GRAM

maart 2012

NVRD Themadag: Wegwijs in werken naar vermogen De Wet werken naar vermogen heeft

landse vereniging van gemeentelijke

werken naar Vermogen

vanaf 2013 forse consequenties voor ge-

managers op het terrein van participatie,

Vertegenwoordiger van leerwerkbedrijf

meenten, afval- en reinigingsbedrijven,

werk, inkomen en sociale vraagstukken

IW4 Veenendaal

SW-bedrijven en andere partijen actief in

Social return in aanbestedingen

de buitenruimte.

René van Wilgenburg, hoofd inkoop, Ro-

Deze themadag is ook interessant voor

teb Rotterdam.

bestuurders en iedereen die te maken

Op 5 april organiseert de NVRD in de

Oprichting van regionale werkbe-

krijgt met de Wet werken naar vermogen.

Reehorst Ede de themadag ‘wegwijs in

drijven

Stuur deze uitnodiging gerust door.

werken naar vermogen.’ Op het program-

Robert Schouten, partner IPR Normag

ma tijdens deze themadag staan de ach-

Management Consulting

Voor informatie: secretariaat NVRD, tel.

tergronden, kaders, gevolgen en keuze-

Een mix van integratie en op af-

088-3770000, e-mail post@nvrd.nl

mogelijkheden die de wet biedt voor de

stand plaatsen; kansen om beleids-

Aanmelden kan op www.nvrd.nl

branche. Ook staan voorbeelden uit de

doelstellingen te koppelen en te

huidige branchepraktijk centraal. Onder-

realiseren

werpen en sprekers op de themadag zijn:

Cees

Paridaans,

directeur

Brabants

Afval Team, Tilburg De kansen van de Wet werken naar

Leer- en ontwikkeltrajecten

vermogen

André Hertog, Directeur Irado

Mark Leemans, senior adviseur bij KplusV

De rol van kringloopbedrijven

organisatie advies

Hen Schreurs, Projectleider WAA Groep

Gevolgen Wet werken naar vermo-

Hoe om te gaan met opleidingen,

gen voor gemeenten

loonvorming

René Paas, voorzitter Divosa, de Neder-

werknemers afkomstig uit de Wet

kwaliﬁcatie

van

De ondergrondse perscontainer van Sidcon

Adv Sidcon Een schone en veilige binnenstad (zie referenties op onze website)

1/4 De meest effectieve manier van kunststof inzameling (zie op onze website welke besparingen mogelijk zijn)

Bijsterhuizen 11-20a | 6546 AS Nijmegen t 024 - 344 66 82 | e info@sidcon.nl | www.sidcon.nl

024 - 344 66 82 | www.sidcon.nl

nieuws Tekst: Bas Peeters en Ilse van der Grift

Onderhandelakkoord Verpakkingen, meer dan alleen statiegeld

De NVRD vindt dat het Onderhandelakkoord op de volgende punten nog tekortschiet: • Te lage recyclingambities • Producentenverantwoordelijkheid onvolledig ingevuld • Nog geen duidelijkheid over vergoedingen voor gemeenten • Afschaﬃng statiegeld voorbarig • Totaalplaatje mist De volledige reactie van de NVRD is te vinden op www.nvrd.nl Algemeen Overleg Tweede Kamer De eerste reactie van de politiek kwam tijdens het Algemeen Overleg op 7 maart. Met name de voorgestelde afschaﬃng van statiegeld leverde veel discussie op, zeker omdat er nog weinig concrete resultaten tegenover stonden. Een aantal partijen

Na langdurige en moeizame onderhande-

bron- en nascheiding en wordt gestart met

bepleit uitstel van deze beslissing. Daar-

lingen is op 5 maart het langverwachte

een verduurzamingsagenda voor het ver-

naast waren partijen het erover eens dat

Onderhandelakkoord

pakkend bedrijfsleven. Op hoofdlijnen een

er ook afspraken gemaakt moeten worden

belangrijk resultaat voor de sector.

voor de drankenkartons en blik. De keuze-

Verpakkingen

ge-

presenteerd. De NVRD is eind november gevraagd haar deskundigheid mee aan de

vrijheid voor gemeenten tussen bron- en

onderhandeltafel te brengen maar heeft

Reactie NVRD

nascheiding werd breed omarmd. Net als

nadien feitelijk niet meer deelgenomen aan

Toch zijn er nog te veel open eindes in het

het Onderhandelakkoord had het debat

de onderhandelingen. Wel is de VNG-dele-

Akkoord die snel opgelost moeten worden.

veel open einden.

gatie desgevraagd van informatie voorzien

De kranten hebben vol gestaan over de

en is advies gegeven aan de wethouders

voorgenomen afschaﬃng van statiegeld.

in de klankbordgroep. Het Onderhandel-

Naast het feit dat dit slechts een onderdeel

Staatsecretaris Atsma

akkoord geeft goede ambities weer voor

is van het Onderhandelakkoord, is afschaf-

op NVRD-Congres

meer recycling en verduurzaming van ver-

ﬁng wat de NVRD betreft nog geen gelopen

Het NVRD Jaarcongres Schoon-gewoon

pakkingen. Ook zijn in het akkoord de con-

koers. De afschaﬃng van de verpakkingen-

op 24 mei 2012 in Dalfsen belooft

touren van een nieuwe ﬁnancieringstruc-

belasting leidt tot een forse lastenverlaging

een groot succes te worden. Promi-

tuur neergelegd en wordt geen beperking

voor het bedrijfsleven. Hiervoor zouden

nente sprekers zoals staatssecreta-

gegeven voor de hoeveelheid in te zame-

nieuwe en afrekenbare doelen voor in de

ris Atsma, Thomas Rau, Maurice de

len kunststoﬀen en papier. Verder wordt er

plaats moeten komen zoals de inzameling

Hond, Jan Terlouw en Maurits Groen

structureel 20 miljoen beschikbaar gesteld

van drankenkartons en blik en een verduur-

zullen tijdens het congres spreken.

voor de zwerfafvalaanpak in gemeenten,

zaming van alle verpakkingen. Gemeenten

Onderwerpen zoals de integratie van

is er keuzevrijheid voor gemeenten tussen

en hun publieke bedrijven zijn graag bereid

het afvalbeheer en het beheer van de

te investeren in de inzamelstructuur om tot

openbare ruimte, hoe om te gaan met

Agenda

meer recycling te komen. Maar dan moet

grondstoﬀenschaarste en het activeren

28 mrt werkgroep

in het Akkoord voor 10 jaar een helder

van de rol van de burger zullen uitge-

Huishoudelijk Afval

vergoedingen- en dus investeringskader

breid aan bod komen. Kom ook naar

29 mrt commissie Markt & Overheid

worden opgenomen en moeten afspraken

dit congres en laat u inspireren! Kijk

5 apr

Themadag

worden gemaakt over de recycling van alle

snel op www.schoon-gewoon.nl voor

10 apr

redactievergadering GRAM

verpakkingen, dus ook drankenkartons,

meer informatie en meldt u vast aan.

blik en piepschuim. GRAM

maart 2012

Inzameling lampen en armaturen laat ﬂinke groei zien door Sarah Valkering In 2011 leverden Nederlanders 22% meer lampen en armaturen in voor recycling, maakt Stichting LightRec bekend. LightRec is in Nederland namens de producenten opdrachtgever voor de inzameling en recycling van armaturen. De aanzienlijke stijging is voornamelijk te danken aan een snel groeiend volume armaturen (48%). De inzameling van lampen zelf steeg met 4%. LightRec is tevreden over de inzamelresultaten, maar vindt de groei van de inzameling bij de professionele markt nog onvoldoende. In 2011 werd in totaal 1.687 ton aan armaturen ingeleverd, 545 ton

Voorlichting

meer dan het jaar ervoor. Een stijging die voornamelijk te danken is

LightRec investeerde de afgelopen jaren met de Wecycle-

aan de armaturen die terugkomen via ingeleverd bruin- en witgoed.

campagnes fors in voorlichting over de inzameling van

Na een stagnatie in 2009 en 2010 van de inzameling van tl-buizen

energiezuinige lampen en armaturen, hetgeen nu zijn

- die mede werd veroorzaakt door een aanhoudende malaise in de

vruchten lijkt af te werpen. Uitvoeringsorganisatie We-

bouwsector - zit deze nu weer in de lift en groeide het ingezamelde

cycle startte op 27 februari een vervolgcampagne voor

volume met 5% naar 1.173 ton.

installateurs. Daarin staan de diverse gratis inzamelbakken voor lampen, tl-buizen en armaturen centraal.

Professionele markt De focus voor dit jaar zal bij LightRec en uitvoeringsorganisatie Wecy-

Daarnaast staat Wecycle dit jaar opnieuw op diverse

cle blijven liggen op de professionele markt. Eerder onderzoek door

beurzen. Daar licht men zowel consumenten als profes-

Möbius toont aan dat ongeveer 80% van de in te zamelen lampen en

sionale gebruikers voor over om zowel consumenten als

armaturen uit dit circuit zal komen. De installatiebranche levert mo-

professionele gebruikers voor te lichten over het nut en

menteel nog minder lampen in dan op grond van de verkoopcijfers

de noodzaak van de inzameling van elektrische appa-

mag worden aangenomen.

raten in het algemeen en lampen en armaturen in het bijzonder.

Jeroen Bartels, manager van LightRec, legt uit: “We weten niet waar de oude lampen en armaturen uit de professionele markt dan wél terechtkomen. Er zijn geen signalen dat tweedehands lampen en armaturen worden geëxporteerd. Om erachter te komen waar de lampen armaturen blijven, stellen we dit jaar een onderzoek in. Op die manier hopen we de inzameling binnen de professionele markt structureel te kunnen verbeteren.”

Adv Humana 1/4

■

NIEUWS Dystopia: stad uit verpakkingsafval Zeventig scholieren van het Amadeus Lyceum in Vleuten werkten mee aan het project Dystopia van kunstenaar Patrick van Vught*. Het resultaat: een 70m2 grote maquette van een witte stad gemaakt uit gipsafdrukken van verpakkingsafval. door Geke Wassink

“Scholieren zijn dol op appelﬂappen,”

Dat had nog een bijzonder gevolg, de

weet Patrick van Vught aan de hand van

school geldt als koploper op het gebied

het afval voor zijn deur, hij woont aan

van onderwijsvormen. Talrijke schoolde-

een snoeproute. Aanvankelijk ergerde hij

legaties en zelfs het ministerie van On-

zich behoorlijk aan dat zwerfafval totdat

derwijs bezochten de school om te kij-

hij een verpakking eens goed bekeek. De

ken wat daar gebeurt en maakten zo ook

geribbelde zijkant en de wafeltjes struc-

kennis met het twaalf weken durende

tuur aan de bovenkant deden hem aan

project. Het Fonds BKVB (grootste fonds

een gebouw denken. Vanaf dat ogenblik

op het gebied van beeldende kunsten,

verzamelde Van Vught kunststof verpak-

vormgeving en bouwkunst) subsidieerde

kingen met een bijzondere vorm.

het project.

“Negatief om te zetten in positief hield

Het Dystopia project vond plaats tijdens

me al een tijd bezig. Als je een leeg

de lessen Handenarbeid. Uit elke klas

doosje volgiet met gips, maak je positief

deden vijf vrijwilligers mee. Uiteindelijk

een miniatuur gebouw zoals je op een

werkte Van Vught met twaalf groepjes

maquette ziet.” Van Vughts idee was:

van vijf leerlingen over de week ver-

meer vormen verzamelen. In het begin

spreid. De vrijwilligers brachten zelf

raapte hij die van straat, op een gegeven

het afval in allerlei vormen mee. Het

moment werd de supermarkt een ‘Fund-

Amadeus Lyceum, net in een nieuw ge-

grube’. “Je ziet normaal nooit hoe mooi

bouw, is als groeischool ruim opgezet.

die vormen zijn, je kijkt er niet op die

Het enorme atelier stond nog leeg, daar

manier naar. Piepschuim is ook fascine-

richtte Van Vught zijn laboratorium in:

rend.” In zijn atelier gebruikte hij al het

een ruimte voor het gips aanmaken, een

afval voor het bouwen van een stad.

ruimte om de vormen te vullen en een droogruimte. “Grote ramen scheiden het

Vanuit een behoefte naar groter werk

atelier van de kantine, zo was ons werk

ontstond het idee met jongeren die afval

voor iedereen zichtbaar.” Dystopia werd

voor zijn deur gooien het project in een

in de kantine tentoongesteld. “Voor de

bredere context te plaatsen: jongeren be-

opening was iedereen uitgenodigd, tot

wust maken van afval en wat je er mee

opa’s en oma’s toe.” Nu staat Dystopia

kunt doen, een kunstproject met archi-

genummerd in delen opgeslagen. Mis-

tecturale trekken. Nee, de school met de

schien voor een volgende tentoonstel-

vervuilende leerlingen wilde niet mee-

ling of, in delen, als relatiegeschenk voor

werken, te druk met andere zaken. In

verpakking- of reinigingsindustrie. Lukt

het Amadeus Lyceum, een cultuurschool

dat niet, dan kan het gips nog altijd naar

in de nieuwe wijk Leidse Rijn was Van

een gipsrecyclingbedrijf.

Vught welkom als ‘artist in residence’.

Dystopia (detail)

* Van Vught studeerde af aan de HKU (Hoge School voor Kunst Utrecht), afdeling Fine Arts (autonome beeldende kunst). Voor meer informatie: www.patrickvanvught.nl

GRAM

maart 2012

N IEUWT JE S VAN DE ZAKE LIJK E M A RK T

NIEUWS

Hergebruik van bitumen dakbedekking

Icopal, producent van producten voor de

hoeft niet meer naar de stortplaats. Dit

bescherming en afdichting van bouw-

levert een besparing op verwerkingskos-

constructies, introduceerde op de Nati-

ten op. Bovendien zijn er minder nieuwe

onale Dakendag (26 oktober 2011) een

grondstoﬀen nodig, waardoor energie

volledig inzamelen recyclingprogram-

bespaard wordt. Bitumen snijafval kan

ma voor bitumen dakbedekking. Dit pro-

ingeleverd worden bij de inleverpunten

gramma, BiELSo® (Bitumen Endless Life

die onder het BiELSo® systeem vallen.

Solutions), zorgt voor het hergebruik

Hiervoor zijn gratis zakken verkrijgbaar

van snijafval van bitumineuze dakbedek-

bij door Icopal geselecteerde inlever-

king tot nieuwe bitumineuze producten.

punten. Voor sloopdaken geldt dat een stukje van het materiaal opgestuurd kan

Icopal kan met het BiELSo® proces bi-

worden naar Icopal. Icopal bekijkt dan of

tumineuze dakbedekking 100 procent

het materiaal voor recycling geschikt is.

recyclen tot nieuwe hoogwaardige, gecertiﬁceerde dakbedekking in de vorm

Inlichtingen www.bitumenrecyling.nl. Op

van ‘nieuwe’ BiELSO® rollen. Snijafval

de site staan ook de inleverpunten.

Pols Zuidland importeur RSP zuig-graafmachines Sinds begin dit jaar is de technische han-

RSP zuigmachines bieden een korte

delsonderneming C. van der Pols & Zn.

inzettijd

alleen importeur van RSP zuig-/graafma-

zonder beschadigingen. Ook is er sprake

chines voor de Benelux. Dankzij de RSP

van beperkte verkeershinder en milieu-

zuigtechniek kan er worden gegraven zon-

belasting.

snelle

gronduitgraving

bereikbare plaatsen tot een lengte van ±40 meter – reinigen van ondergrondse afvalopvangsystemen

der het risico op beschadiging van kabels

– reinigen van afvoerputten en straatkolken

of leidingen. Deze machines zijn een op-

De toepassingsgebieden zijn onder meer:

lossing op plaatsen waar grondverzet met

– snel

verwijderen

van

grond/zand

hydraulische graafmachines niet mogelijk,

rondom leidingen en kabels zonder

te gevaarlijk of te arbeidsintensief is.

schade

– verwijderen van grond/zand op moeilijk

GRAM

– verwijderen van vervuilde grond rondom boomwortels. Inlichtingen www.rsp-germany.com

maart 2012

NIEUWS Duitsland krijgt nieuwe afvalwet De Duitse Bondsdag heeft een nieuwe

gen met bijbehorende maatregelen

als de gemeente zelf een eﬃciënt inza-

afvalwet goedgekeurd, het Kreislaufwirt-

moet vastleggen in een afvalpreventie-

mel- en recyclingsysteem heeft. Daarmee

schafts- und Abfallgesetz. Deze wet legt

programma.

voldoet de wet volgens de Duitse milieu-

de focus op vermindering en hergebruik van afval.

minister ook aan alle Europese voorwaarWertstoftonne

den voor een eerlijke verdeling van de

Het moet mogelijk worden om recycle-

markt tussen de publiekrechtelijke en de

De wet is de implementatie van de Eu-

bare materialen (verpakking en niet-

commerciële afvalbedrijven.

ropese Kaderrichtlijn Afval (KRA) en be-

verpakkingen, zoals speelgoed) in te

paalt dat:

zamelen in één afvalcontainer, de Wert-

Digitaal

– het vanaf 2015 verplicht is de inzame-

stoﬀtonne. De wetgever gaat ervan uit

Het door de Bondsdag aangenomen wets-

ling van glas, papier, kunststof, meta-

dat door deze Wertstoﬀtonne 7 kilo per

ontwerp is digitaal beschikbaar: http://

len en bioafval te scheiden;

inwoner per jaar extra gerecycled gaat

dip.bundestag.de/btd.

– vanaf 2020 ten minste 65 procent van

worden.

het huishoudelijk afval en 70 procent

Het standpunt van de branchevereniging

van het bouwen sloopafval moet wor-

Voorrang

van commerciële afval- en recyclingbedrij-

den gerecycled;

De nieuwe afvalwet bepaalt ook dat

ven (BDE Bundesverband der Deutschen

– het ministerie samen met de deelsta-

gemeentelijke afvalbedrijven voorrang

Entsorgungs-, Wasser- und Rohstoﬀwirt-

ten voor 2013 preventiedoelstellin-

hebben op commerciële afvalbedrijven

schaft) staat op www.bde-berlin.org.

Preventie zwerfafval bij landelijke winkelketens Landelijke winkelketens lijken zich niet

wordt beperkt. Daarnaast wordt met Ne-

keer per maand bezoek van een mistery

zo druk te maken over zwerfvuil voor

derland Schoon gekeken naar initiatieven

shopper, in die ‘mistery-shopping’ ver-

de deur. Enkele zien af van medewerking

om het zwerfafval nog verder te reduce-

slagen wordt dit meegenomen. Van der

(V&D en NS), hebben geen landelijk be-

ren.” Aan de hand van checklists wordt

Vorm: “Verder houden onze eigen ﬁeld-

leid of ze kennen geen landelijke richtlij-

gemeten hoe schoon het parkeerterrein

consultants dit ook in de gaten.”

nen. “Het schoon en netjes houden van

en omgeving is, elk restaurant moet die

de winkelomgeving behoort bij de taak

lijsten gebruiken. Schoon scoort hoog bij

van het ﬁliaal” laat een HEMA pr-mede-

McDonald’s: elk restaurant krijgt twee

Tekst: Geke Wassink

werkster weten. Daar steekt McDonald’s erg gunstig bij af. McDonald’s hanteert strenge regels om zwerfafval rond hun vestigingen te voorkomen. “Vanaf het moment dat een restaurant opent, dienen alle medewerkers zich dagelijks aan diverse richtlijnen rond zwerfafval te houden,” vertelt Art van der Vorm, communicatie coördinator McDonald’s Nederland B.V. Dat houdt in dat ze het eigen parkeerterrein en de directe omgeving moeten schoonhouden. “Veel restaurants gaan daar nog veel verder in en houden een wijdere omgeving schoon. Elk restaurant ruimt meerdere keren per dag het zwerfafval op waardoor het tot een minimum

McDonald’s voert een strikt landelijk beleid ter bestrijding van zwerfafval

GRAM

maart 2012

N IEUWT JE S VAN DE ZAKE LIJK E M A RK T

NIEUWS

Stichting NCO Onlangs is de Stichting Niet-Chemische Onkruidbestrijding

verhardingen

(Stichting NCO) opgericht. Stichting NCO vertegenwoordigt de belangrijkste leveranciers van niet-chemische methoden en technieken van onkruidbestrijding in Nederland. Voorbeelden van deze methoden zijn onkruidbestrijding door middel van heet water, branden, borstelen en hete lucht. De stichting heeft als doel de ontwikkeling en bevordering van niet-chemische bestrijding van onkruid op verhardingen, het verspreiden en delen van objectieve kennis en informatie over niet-chemische

onkruidbestrijding

het toegankelijk maken van alle kennis en argumenten voor niet-chemische onkruidbestrijding. Saﬀaan-Fotograﬁe, Nationale Beeldbank

Inlichtingen www.stichting-nco.nl

Voor iedereen een goede stoel! Probeer 4 weken gƌĂƟƐ͙ Stoelen voor verschillende toepassingen en gebruik.

Adv VDL Container

1/4

Zaltbommel 0418 - 51 53 22 www.savas.com

* ex BTW, inbouw- en transportkosten

Adv Savas

Opnieuw opgevraagd!

N IEUWT JES VAN DE ZAKE LIJKE M A RK T

NIEUWS

Kunststof Containershield biedt duurzame bescherming Een vloeistofdichte of vloeistofkerende

ontwikkelden samen een beschermings-

vloer is voor milieustraten en afvalver-

plaat van HMPE-kunststof. Van ‘t Klooster:

werkers een kostbare investering. Het

“De beschermingsplaten zijn gemaakt

gebruik van containers kan deze voorzie-

van lichtgewicht kunststof: Hoog Molecu-

ningen snel aantasten. Advies- en ingeni-

lair Poly Ethyleen (HMPE 500 R). De plaat

eursbureau Oranjewoud ontwikkelde in

voorkomt hiermee niet alleen beschadi-

samenwerking met NOLIM een nieuw pro-

gingen, het beschermt ook tegen corrosie

duct: Containershield. Dit is een ﬂexibele

en roestwater. Omdat de beschermings-

lichtgewicht plaat die voorzieningen be-

platen niet in de vloer zijn verankerd, kun

schermt tegen beschadigingen. Volgens

je ze eenvoudig verplaatsen. Resultaat is

de Wet Bodembescherming is een vloei-

een optimale ﬂexibiliteit in het gebruik en

rusten. Het is in alle opzichten een inves-

stofdichte of -kerende vloer een verplichte

de inrichting van de locatie. De onderlig-

tering die zich terugbetaalt. Neem alleen al

voorziening om het milieu te beschermen

gende vloer is altijd beschikbaar voor in-

de levensduur. De gemiddelde milieustraat

tegen gevaarlijke stoﬀen. “In milieustra-

spectie, reiniging of onderhoud.”

is ontworpen voor de duur van 15 jaar. Stalen platen zijn na die periode niet meer

ten en bij afvalverwerkers wordt intensief gewerkt met zware containers. Dit leidt

Almere

te gebruiken. Containershields neem je ge-

snel tot beschadigingen. Zodra een vloer

Een eerste proefopstelling bij één van de

woon weer mee naar een nieuwe locatie.

geen optimale bescherming meer biedt,

milieustraten in de gemeente Almere le-

De platen passen hiermee uitstekend in de

krijgen bedrijven te maken met verplichte

verde positieve resultaten op. Gert Mey-

duurzaamheidvisie van gemeente Almere.”

onderzoeken, reparaties, herkeuringen en

berg van de gemeente Almere: “Ze zorgen

mogelijk zelfs bodemsanering.

niet alleen voor optimale bescherming, de

Kenmerken Containershield:

beschermingsplaten zijn door hun ﬂexibi-

– ﬂexibel toepasbaar, geen bevestigingspunten in uw vloer

Geen staal, maar kunststof

liteit vooral makkelijk in het gebruik. We

Tot voor kort waren er geen afdoende op-

leggen de platen overal op het terrein

lossingen die optimale bescherming bo-

neer waar wij containers willen hebben

den. Remco van ‘t Klooster, adviseur bij

staan. Dankzij de platen zijn we in staat

Oranjewoud: “Op dit moment werken veel

om allerlei verschillende type containers

bedrijven met stalen beschermingsplaten.

te gebruiken. Daarbij kunnen wij ons in

Hier kleven echter nadelen aan. Ze gaan

de toekomst meer richten op ‘groeiper-

roesten, verbuigen, raken beschadigd,

rons’. Bij uitbreiding van perrons of een

– grote rek, lange levensduur

moeten verlijmd of verankerd worden en

andere opstelling, kun je platen eenvou-

– geluidsreductie bij het plaatsen van

geven geluidsoverlast. Dit bracht ons op

dig verplaatsen.”

– de onderliggende vloer blijft eenvoudig te reinigen en/of te inspecteren – voorkomt beschadigingen, opeenhoping van vuil en water en corrosie – verlengt levensduur (vloeistofdichte) verharding

Containers

het idee een ﬂexibele kunststofplaat te

– afmetingen: 7000 x 2500 x 30 mm Meyberg: “Door onze positieve ervaring

recht bij NOLIM, leverancier van kunststof

hebben we de keuze gemaakt al onze

Inlichtingen:

rij- en stempelplaten.” Beide bedrijven

milieustraten met Containershields uit te

www.oranjewoud.nl/containershield

Zijlader

ontwikkelen. Met dit idee kwamen we te-

Achterlader

Kraan-haak

Adv AW materieel 1/4

www.containershield.nl en

Verhuur van reinigingsmaterieel Service, revisie en onderhoud Ecopark 28, 8305 BK Emmeloord Tel: 0527 622882 info@awmaterieel.nl • www.awmaterieel.nl

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Redactiecommissie Rob Schram, RMN (hoofdredacteur), Marc Maassen, GAD Drs. Bas Peeters, NVRD Herman Beerding, BMS Drs. Andrea van de Graaf, De Meerlanden Ing. Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Martin van Nieuwenhoven, Agentschap NL

Agenda 5 april 2012 NVRD Themadag ‘Wegwijs in werken naar vermogen’ Inl. www.nvrd.nl 7 – 11 mei 2012 IFAT Entsorga, Neue Messe München 23 – 25 mei 2012 NVRD Jaarcongres ‘Schoongewoon’

Eindredactie Drs. Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Inl. www.schoon-gewoon.nl 5 – 6 juni 2012 VNG Jubileumcongres, Den Haag

Bladmanagement Sander Retra, Retra PubliciteitsService bv

Advertentie-exploitatie Retra PubliciteitsService bv Postbus 333, 2040 AH Zandvoort tel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02 e-mail: cisca@retra.nl

Opmaak Betuwe Promedia bv, Buren

Druk Spijker Drukkerij bv, Buren

Oﬃcieel vakblad van de NVRD

Abonnementenadministratie Postbus 333, 2040 AH Zandvoort tel. (023) 571 84 80, fax (023) 571 60 02 Jaarabonnement ad € 95,– incl. BTW. België € 122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 11,50.

Beëindiging abonnement Het opzeggen van een abonnement dient schriftelijk te geschieden uiterlijk op 15 november bij Retra PubliciteitsService. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

adv v.d. Pols 1/4

ISSN 1569-0458 © NVRD GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC-keurmerk en verschijnt 11x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

VPM Hondenpoepruimer Fluisterstil en geveerd! De VPM Hondenpoepruimer is met z’n 68 dBA ﬂuisterstil. Het voertuig is geveerd en heeft rondom ruim zicht wat een optimaal comfort voor de bestuurder biedt. Met een snelheid van 28 km/uur en een hooglosser kan er schoon en snel gewerkt worden. Veel opties mogelijk voor inzet het hele jaar.

T 0181 - 45 88 45 info@pols.nl www.pols.nl

Advertorial

Beheer openbare ruimte

Slim werken aan een opgeruimde leefomgeving Gemeenten zien budgetten verkleinen en moeten keuzes maken, ook wat het dagelijks beheer van de openbare ruimte (BOR) betreft. Hoe pak je dat aan? Hou je het in huis of besteed je het uit? En waar breng je het dan onder? Prangende vragen over een complexe materie waar Leendert van Bloois, algemeen directeur van Cyclus uit Gouda, zijn visie op geeft.

Invloed Van Bloois over de belangstelling voor laatstgenoemde organisatievorm: “Gemeenten moeten bezuinigen, maar willen en kunnen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid voor mens en milieu niet naast zich neer leggen. Als aandeelhouder hebben gemeenten invloed, is lokale gebondenheid geborgd en ligt de nadruk niet alleen op financieel, maar juist ook op maatschappelijk rendement.”

Synergie Het feit dat bedrijven zoals Cyclus hun wortels hebben in afvalbe-

Gemeenten staan voor de maatschappelijke taak de openbare ruim-

heer is volgens Van Bloois geen toeval. “Eerder al maakten gemeen-

te te onderhouden. Dat valt niet mee in een tijd dat budgetten onder

ten de keuze om afvalinzameling gezamenlijk op enige afstand te or-

druk staan. Van Bloois trapt af met de aanpak, die naar zijn zeggen

ganiseren, omdat die krachtenbundeling veel voordelen oplevert. Nu

niet alleen kwaliteit oplevert, maar ook tijd en dus geld bespaart.

worden die afwegingen voor BOR gemaakt. En die twee werkvelden kunnen meer dan prima samen. Het gaat bij beide om kort cyclisch

Kwaliteit

Cyclus Advertorial werk, dat zich afspeelt op straat. En het ligt bovendien in elkaars

“Wie de openbare ruimte dagelijks onderhoudt, moet werken op

verlengde. Een ideale mix dus voor een opgeruimde leefomgeving.” 1/1 basis van beeldkwaliteit. Leg met elkaar vast welke kwaliteit op welke plek noodzakelijk is. Dan kun je bijvoorbeeld afspreken dat de perkjes er in de woonwijken gewoon goed moeten uitzien, maar

Leendert van Bloois van Cyclus: “Het kan geen toeval zijn dat het

dat een beetje onkruid langs een doorgaande weg wel acceptabel

regent bij het maken van deze foto. We staan in het werkgebied van

is. De getrainde hoveniers kennen de gemaakte kwaliteitsafspraken,

Cyclus. Dit is niet alleen het laagste punt van Nederland. Het wordt

beoordelen de locaties en handelen ernaar. Zo krijgen alle locaties

bovendien gekenmerkt door ‘slappe bodems’. Dit vraagt om speci-

het juiste onderhoud en zet je de vakmensen optimaal in”, aldus

fieke kennis over bijvoorbeeld riool- en boomonderhoud. En wat te

van Bloois. Zulke afspraken moet je maken over alle BOR-aspecten.

denken van het plaatsen van ondergrondse containers.”

“Pak al die aspecten vervolgens ook integraal op. Dan haal je er echt alles uit.”

Vakmensen Of gemeenten het integraal beheer van de openbare ruimte in huis moeten houden of moeten uitbesteden, is volgens Van Bloois niet de juiste vraag. “Het gaat erom of je dit als gemeente in deze tijd nog in huis kúnt organiseren. Grotere gemeenten kunnen dat wellicht. Voor kleinere gemeenten is het onhaalbaar om voor alle BOR-aspecten vakmensen in huis te hebben, qua beleid, werkvoorbereiding en uitvoering.” Er zijn verschillende manieren om het werk elders onder te brengen. Gemeenten splitsen de verschillende BOR-activiteiten bijvoorbeeld en besteden het werk aan bij één of meerdere commerciële partijen. Of ze werken samen in gemeenschappelijke regelingen of overheidsNV’s en kiezen voor de integrale benadering.

NVRD themadag 5 april

Wegwijs in werken naar vermogen

NVRD leaﬂet themadag 1/1

De Wet werken naar vermogen heeft vanaf 2013 forse consequenties voor gemeenten, afval- en reinigingsbedrijven, SW-bedrijven en andere partijen actief in de buitenruimte. Om u wegwijs te maken in deze veranderingen organiseert de NVRD een themadag.

Tijdens deze NVRD themadag wordt u geïnformeerd

Met deze themadag bent u in één dag wegwijs in de wet

over de achtergronden, de kaders, de gevolgen en

werken naar vermogen. Noteer nu alvast in uw agenda:

keuzemogelijkheden die de wet biedt voor de branche.

Themadag Wegwijs in werken naar vermogen op

Op de themadag staan voorbeelden uit de huidige

donderdag 5 april >°Ã°Ê Ê£ä°ääÊÕÕÀÊ Ê`iÊ,ii ÀÃÌÊÌiÊ `i°Ê

branchepraktijk centraal, zoals bijvoorbeeld: UÊ - V > ÊÀiÌÕÀ Ê Ê>> LiÃÌi` }i Ê

Aanmelden voor de themadag kan op www.nvrd.nl.

UÊ -> i Û i} }ÊÀi } }ÃvÕ VÌ iÃÊ iÌÊ-7 Li`À Ûi

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ine van

UÊ "«À V Ì }ÊÛ> ÊÀi} > iÊÜiÀ Li`À Ûi

>ÀÃ > «\ÊännÊ ÊÎÇÇÊääää

UÊ iÊÀ ÊÛ> Ê À } «Li`À Ûi UÊ i Ê ÝÊÛ> Ê Ìi}À>Ì iÊi Ê «Ê>vÃÌ> `Ê« >>ÌÃi Æ UÊ Ìi}À>Ì iÊi Ê>> ÃÌÕÀ }ÊÛ> ÊÜiÀ i iÀÃÊ iÌÊii Ê>vÃÌ> `Ê tot de arbeidsmarkt