GRAM by NVRD

JAARGANG 104 | NUMMER 3 | april 2013

Ervaringen Avri met beheer openbare ruimte in Buren Gevolgen Activiteitenbesluit voor milieustraten

Grondstoffen liggen op straat

plannen particuliere afvalbrengstations

Afvalstoffenheffing recreatiewoning per gemeente anders geregeld

Bestel nu het best presterende wegenzout onder de zon Dan zit u gebakken Op basis van onderzoek naar korrelgrootte door Provincie Gelderland en RWS blijkt dat steenzout 0-1.6mm als best presterende wegenzout uit de bus komt. Speciaal voor u hebben we een uniek en duurzaam product ontwikkeld: steenzout met een korrelgrootte van 0-1.6 mm. De mix van kleine en grote korrels levert een perfect strooipatroon en zorgt dat de weg op korte én lange termijn veilig blijft. Door het lage vochtpercentage vervoert u meer zout per strooiwagen en is een efficiëntere uitruk gegarandeerd. Vult u uw loodsen nog voor de zomer met het nieuwste wegenzout onder de zon? We doen u een aanbod dat u niet kunt weerstaan. Dan kunt u vervolgens van uw vakantie gaan genieten. Bel nu en vraag naar de voorwaarden.

0800 0180 of 0168-393 200 www.eurosalt.nl

K0-1.6 wegenZOUT • speciale introductieprijs • perfect strooipatroon • minder CO2-uitstoot • minder kosten

inhoudsopgave

Officieel vakblad van de NVRD

Hoe doen zij dat? Deze maand: het gebruik van routeoptimalisatie-systemen 6

In dit artikel lichten medewerkers van verschillende organisaties toe welk systeem voor routeoptimalisatie zij gebruiken, waarom zie hiervoor hebben gekozen en hoe de ervaringen hiermee zijn.

Afvalstoffenheffing is grillig, beleid erachter niet 9

De afvalstoffenheffing blijft het fundament voor gemeenten om de afvalkosten dekkend te houden. Naast de landelijke verschillen in heffingssystematiek, gaan gemeenten verschillend om met de variëteit aan woonvormen binnen hun gebied.

Avri vindt weg in beeldgericht BOR 12

Het beheer van de openbare ruimte (BOR) is voor Avri uit Geldermalsen sinds vorig jaar een nieuwe activiteit. Buren was de eerste gemeente uit de Regio Rivierenland die het integraal beheer van haar openbare ruimte overdroeg aan AVRI, inclusief zestien medewerkers en materieel.

Goed opdrachtgeverschap volgens ROVA, Cyclus en GAD 16

"Uitbesteden is geen doel op zich, maar is een goed middel om je doelstellingen te realiseren," stelt Hans Groenhuis, algemeen directeur bij ROVA.

5 Bezem Uitslag van de poll 14 Grondstoffen liggen op straat 19 Landelijke Opschoondag groot succes 20 Vakwerk 23 NVRD Nieuws 24 Gevolgen Activiteitenbesluit voor milieustraten 25 Aanzienlijke milieuwinst door Foto voorplaat, lees verder op pag. 9

nascheiding grof huishoudelijk restafval

( foto: Kim Kaminski, Nationale Beeldbank)w

27 Nieuwe plannen particuliere afval brengstations 29 Nieuwe regels btw-compensatiefonds 31 Duurzaam inkopen afvaldiensten: van nood naar deugd 33 Nieuws op de markt 34 Agenda

GRAM | april 2013

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

www.bandenmilieu.nl 4

GRAM | april 2013

Oude banden, nieuw leven.

BEZEM Argentina Rules Zo sta je als Zuid-Amerikaans land bekend van de ‘de dwaze moeders’, rundvlees en wijn. En zo ben je ineens hofleverancier van kopstukken in de maatschappij. Wie had ooit kunnen denken dat het Nederlands Koninklijk Huis, het Vaticaan en FC Barcelona aan elkaar verbonden zouden worden door de herkomst van een koningin, een paus en een profvoetballer. Is dit uiteindelijk de verovering, ‘de conquistadores’, waar we met elkaar op zaten te wachten? We hebben het over drie verschillende verbindende functies die met elkaar hele belangrijke stromingen in de maatschappij beïnvloeden. Hebben we nu de oplossing bij de hand?

top in Kyoto, Kopenhagen, Doha of Quatar biedt geen vertrouwen, volgend jaar komt er één in Polen. Dat is alweer twee Pausen geleden! Nee! Die klimaattop moet gewoon in Buenos Aires (schone luchten) worden gehouden. Dan kunnen we stappen maken. Het kan zo simpel zijn……

Wereldleiders praten met elkaar over mondiale problemen, armoedebestrijding, droogte en klimaatverandering. Soms heb ik het gevoel dat dit allemaal nergens toe leidt. En nu snap ik ook waarom. Er wordt elke keer weer voor de verkeerde locatie gekozen. Want zeg nu zelf, een klimaat-

Uitslag van de poll maart: Alle uitvoerende taken in de openbare ruimte horen bij één aannemer 100 % Eens 0

% Oneens

Dit was voorlopig de laatste poll. Wilt u hierop reageren? Doe dit dan via de GRAM lezersgroep op LinkedIn.

GRAM | april 2013

Hoe doen zij dat ? D e z e maand:

het gebruik van routeoptimalisatiesystemen routes en andere gegevens eerst in Excel gezet. Later hebben we alle data overgeheveld naar Afval Atlas. Voordeel van dat programma is dat de gegevens goed gevisualiseerd kunnen worden. Zowel voor de chauffeurs als het management. Voor welke activiteiten gebruikt u het systeem? Nu gebruiken we het alleen nog maar voor bedrijfsafval. Mettertijd willen we het uitbreiden naar de huisvuilroutes en de ondergrondse verzamelcontainers.

Peter Groen, coördinator buiten-

Martin Brinkman, manager logistiek

dienst RAD Hoekse Waard,

Hoe zijn de ervaringen?

Circulus/Berkel Milieu, acht gemeen-

verzorgingsgebied 86.000 inwoners.

Bij het overhevelen van de gegevens ging

ten waaronder Apeldoorn, Zutphen,

Contact p.groen@radhw.nl

weleens wat mis. Soms moest een en

totaal 440.000 inwoners.

ander opnieuw ingevoerd worden. Maar

Contact: martin.brinkman@circulus.nl

we kwamen ook verouderde informatie tegen, die nu weer up to date is gemaakt.

RAD Hoekse Waard

Het was dus een mooie opschoning van

verzamelcontainer met huishoudelijk af-

Waarom heeft u gekozen voor

val mee, op hun bedrijfsafvalroute. Dat

routeoptimalisatie?

kan nu niet meer. Voor de chauffeurs was

We wilden minder afhankelijk zijn van

ons bestand. Ook is het bedrijfs- en huishoudelijk afval nu beter gescheiden. Voorheen pakten chauffeurs weleens een

Circulus

het nieuwe systeem wel even wennen.

mensen in de uitvoering. Alle routes wa-

Ik kom zelf uit de transportsector. Toen ik

Ze vonden dat het voorheen ook al goed

ren door chauffeurs bedacht, dat was

hier een paar jaar geleden kwam werken,

ging en begrepen niet waarom het anders

historisch zo gegroeid. Maar de een is

zag ik dat het veel beter kon, vooral bij

moest. Maar nu gaat het heel goed.

daar handiger in dan de ander. Bovendien zitten er mensen tussen die graag

de inzameling van bedrijfsafval. Ik keek mee via de TomTom en zag de inzamel-

Wat heeft u bereikt, aan efficiency

alle auto’s laten rijden, om lekker vroeg

wagens veel onlogische routes rijden. Dat

en/of kostenbesparing?

klaar te zijn.

kon en moest echt beter.

Nogal wat. We besparen sinds de routeoptimalisatie 1500 manuren op jaarbasis. Het

Welk systeem gebruikt u en waarom

scheelt anderhalve wagen per week. Eerst

dit systeem?

reden we met 10 wagens, nu met 8,5.

We wilden af van dat handmatig gepuzzel en kwamen uit bij Blue Kaizen, zoals de

We reden al met TomTom, maar daar kun je geen honderd adressen in invoeren. Om-

Tips voor andere gemeenten/

software destijds heette. Dat programma

dat ik als planner uit het bedrijfsleven veel

inzamelbedrijven?

is nu opgegaan in Ortec van GMT Europe.

logistieke ervaring heb, ben ik eerst zelf

Ik denk dat er bij veel gemeenten nog

We kozen daarvoor, omdat dat het enige

aan het puzzelen gegaan. Waar zitten de

heel wat te halen valt, als het gaat om

routeoptimalisatieprogramma bleek dat

klanten, welke containers hebben ze, wat

optimalisatie van de routes. Laat er eens

speciaal op huis-aan-huisinzameling was

is het tonnage van de wagen. Toen ik alles

goed naar kijken door een logistiek des-

gericht. We zijn speciaal in Frankrijk gaan

in beeld had, heb ik de geoptimaliseerde

kundige, zou ik zeggen.

kijken, omdat het alleen daar nog maar

GRAM | april 2013

In dit artikel lichten medewerkers van verschillende organisaties toe welk systeem voor routeoptimalisatie zij gebruiken, waarom zie hiervoor hebben gekozen en hoe de ervaringen hiermee zijn.

tekst: Hetty Dekkers

gebruikt werd. Voor bedrijfsafvalinza-

dus ook glas, blik, elektrische apparaten,

Wat heeft u bereikt, aan efficiency

meling waren er routeoptimalisatiepro-

noem het maar op. Bovendien willen we

en/of kostenbesparing?

gramma’s genoeg, maar dan praat je over

het programma inzetten om juiste kos-

We verwachten minstens een kostenbe-

een paar vaste ophaallocaties. Huis-aan-

tencalculaties te kunnen maken, in geval

sparing van 3 tot 5%. Dat zit hem in uit-

huisinzameling stelt heel andere eisen

van uitbesteding bijvoorbeeld.

gespaarde kilometers en manuren. Maar ik denk dat we hoger uitkomen, want het

aan die software. Hoe zijn de ervaringen? Voor welke activiteiten gebruikt u

We hebben het systeem nu ruim een jaar

het systeem?

ziet er veelbelovend uit.

in gebruik, maar we liepen tegen één

Tips voor andere gemeenten/

van

groot probleem aan. We konden de ge-

inzamelbedrijven?

huishoudelijk afval. We halen er rest-,

optimaliseerde routes nog niet presente-

Ik weet dat veel grote inzamelaars nog

gft-afval, papier en plastic mee op. In de

ren aan de chauffeurs. Er waren namelijk

steeds een dagtaak hebben aan het hand-

toekomst willen we het systeem uitbrei-

geen boardcomputers die de routes kon-

matig plannen van routes. Schaf direct

den naar de verzamelcontainers. Maar

den laten zien. Inmiddels is dat probleem,

zo’n systeem aan, zou ik zeggen. Het

dan met dynamische planning, dat wil

in samenwerking met GMT, opgelost. We

werkt een stuk professioneler. Voordeel

zeggen dat ook de gegevens over vol-

hebben zojuist de eerste tien voertuigen

is ook dat je minder ervaren chauffeurs,

melding automatisch gekoppeld worden.

uitgerust met geschikte boardcomputers.

zoals vakantiekrachten, de routes kunt

Voor

huis-aan-huisinzameling

Nu moet een medewerker dat in de gaten

laten rijden. Voor alle chauffeurs geldt

houden. Op termijn willen we alles aan

dat niet hun routekennis, maar hun vak-

de routeoptimalisatiesoftware koppelen,

manschap centraal staat.

GRAM | april 2013

Hoe doen zij dat ? Twente Milieu

restafval. Binnenkort gaan we dat uitbou-

Waarom heeft u gekozen voor

wen naar de glas- en kunststofverzamel-

routeoptimalisatie?

containers. Op langere termijn willen we

Toen we in de ondergrondse verzamel-

ook de minicontainers in gaan zamelen

containers een uitbreiding kregen van

met een routeoptimalisatiesysteem.

een paar honderd naar meer dan duizend, hadden we behoefte aan automa-

Hoe zijn de ervaringen?

tisering. Tot dan toe reden de chauffeurs

Heel positief. In het begin moesten de

‘een rondje om de kerk’, vaste routes op

chauffeurs wel even wennen omdat ze

vaste dagen. Dat kon toen niet meer.

geen vast patroon meer hadden. Nu we-

Gerbert Stegehuis, manager

ten ze op maandag niet welke route ze

bedrijfsbureau Twente Milieu,

Welk systeem gebruikt u en waarom

dinsdag gaan rijden. Maar inmiddels zijn

173.000 aansluitingen.

dit systeem?

ze allemaal tevreden, wij ook.

Contact: info@twentemilieu.nl

Wij hebben gekozen voor Transvision. Deze leverancier begreep onze vragen

Wat heeft u bereikt, aan efficiency

Tips voor andere gemeenten/

het beste en bood een oplossing die aan-

en/of kostenbesparing?

inzamelbedrijven?

sloot bij onze wensen.

Meer dan verwacht. We hadden ingezet

Je moet wel goed zoeken naar een systeem

op een kostenbesparing van 20%, dat

dat bij je past. Leveranciers zeggen nogal

Voor welke activiteiten gebruikt u

blijkt 25% te zijn. Maar het milieuvoordeel

snel dat ze een oplossing hebben, in de

het systeem?

vinden we minstens zo belangrijk. CO2-

praktijk pakt dat vaak anders uit. Selecteer

Nu alleen voor de ondergrondse verza-

uitstoot, brandstofverbruik en aantal ver-

dus goed op leverancier en kies er een die

melcontainers, meest voor huishoudelijk

voersbewegingen zijn sterk gereduceerd.

de vraag goed begrijpt.

A B

GRAM | april 2013

A f valstof fenheffing is grillig , be l e i d e racht e r n i e t

Sturen op de afvaleuro door Pieter van den Brand De afvalstoffenheffing, kortweg ash, blijft het fundament voor gemeenten om de afvalkosten dekkend te houden. Naast de landelijke verschillen in heffingssystematiek, gaan gemeenten verschillend om met de variëteit aan woonvormen binnen hun gebied. Toch is de afvaleuro nooit reden inkomenspolitiek te gaan bedrijven. Een korte rondgang leert dat de keuze om nieuw beleid te formuleren nauwelijks wordt gemaakt. In de 35 grootste gemeenten betaalt een doorsnee ge-

Systematiek varieert

zin €291 om van zijn afval af te komen. Dat is 1,5%

Ook de heffingssystematiek varieert door het hele land

meer dan in 2012. De gegevens komen van COELO,

heen. Waar vooral grote gemeenten een vast bedrag

het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de

hanteren naar gelang het aantal personen in een huis-

Lagere Overheden van de Rijksuniversiteit Groningen.

houden, zijn er ook gemeenten die het ash-bedrag

Wie de tarieven van de onderzochte gemeenten beter

koppelen aan de hoeveelheid afval die een huishou-

bekijkt, ziet dat grilligheid troef is. In Nijmegen zijn

den aanbiedt (diftar). En dan zijn er nog gemeenten

eenpersoonshuishoudens het goedkoopst uit met €96,

die met nieuwe inzamelconcepten oefenen en burgers

waar een alleenstaande in Rotterdam €340 moet neer-

bovenop de ash laten betalen voor restafvalzakken

tellen. Een gezin van meer dan drie personen is in de

of chipsystemen voor ondergrondse containers in de

Waalstad eveneens het goedkoopst uit met €156. In

wijk. Wie als burger zijn afval goed scheidt, betaalt in

Groningen betaalt datzelfde gezin jaarlijks €362. “Ons

totaal dus minder.

beleid is dat de kosten van het inzamelen en verwerken van huishoudelijk afval volledig kostendekkend

Diftar

moeten zijn”, zegt beleidsmedewerker belastingen Ar-

De variatie in de gemeentelijke heffingssystematiek uit

jan Hageman. “Ook in 2013 is dat het geval.”

zich al in het belastinggebied van Almelo, Borne, Enschede, Haaksbergen, Hengelo en Losser. Hengelo is in

Vooral verhoging

2012 op diftar overgestapt. Inwoners betalen voortaan

Tien gemeenten hebben volgens het onderzoek van

voor het aantal keren dat ze hun container aan de straat

COELO hun ash verlaagd. Den Bosch met 9,1% het

zetten. “Hiervoor hanteerde Hengelo een vast bedrag

meest. Twaalf gemeenten voerden een verhoging door,

per perceel, ongeacht het aantal leden in het gezin”,

met Nijmegen (+19%) als wederom een van de uitschie-

vertelt stafadviseur Ben Nijboer van het Gemeentelijk

ters. Ook elders van het land zijn de verschillen tussen

Belastingkantoor Twente (GBT). Goed scheiden is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de portemonnee, weet de Hengelose bevolking inmiddels. De afvalkosten van 80% van de huishoudens, blijkt uit

Sinds januari 2012 geldt dat bij

onderzoek van de gemeente, is dankzij het principe van de vervuiler betaalt omlaag gegaan. Bij de ove-

kamerverhuur de verhuurder direct voor de

rige huishoudens, die minder gedreven aan ‘keukenmanagement’ doen, is de ash juist hoger dan in 2011

afvalstoffenheffing wordt aangeslagen.

(in dat jaar €273). Gemiddeld betaalden de Hengelose gezinnen in 2012 €240 voor hun afval. Buurman Enschede rekent nog steeds een vast bedrag per aansluiting, maar maakt onderscheid tussen eenpersoons- en

gemeenten groot, blijkt uit het jaarlijkse onderzoek

meerpersoonshuishoudens (€276 resp. €310). “Al is

van Vereniging Eigen Huis. In het Groningse Belling-

het verschil tussen deze twee categorieën huishoudens

wedde is de ash voor gezinnen in 2013 van €217 naar

relatief klein vergeleken met andere gemeenten in het

€300 gegaan (+38%), terwijl in Rucphen een gezin nog

land”, zegt Nijboer. De overige gemeenten in het GBT-

maar €208 betaalt in plaats van €327 in 2012 (-36%).

gebied hanteren volgens Nijboer een vast ash-tarief

De lagere ash moet echter vooral de tien procent hoge-

met een opslag afhankelijk van het volume en soort

re OZB in de Brabantse gemeente compenseren. Over

container (restafval of gft).

het hele land beschouwd is de ash met welgeteld één procent gedaald.

Lees verder op de volgende pagina

GRAM | april 2013

Kamerverhuur

Twentse gemeenten maken geen onderscheid en vra-

Sinds januari 2012 geldt dat bij kamerverhuur de ver-

gen van alle type woningen het volle ash-bedrag.

huurder direct voor de ash wordt aangeslagen, die de kosten weer kan doorberekenen. De wet is gewijzigd

Vakantiewoningen

omdat het opleggen van de ash aan één van de bewo-

Op Waddeneiland Ameland hanteert de gemeente voor

ners soms problemen gaf om andere bewoners mee te

vakantiewoningen verschillende tarieven, afhankelijk

laten betalen. “Wij hebben daar slechts in een enkel ge-

van het aantal bedden in de woning. De tarieven zijn

val moeilijkheden mee gehad”, beschrijft Nijboer de er-

het afgelopen zo’n 30% gedaald ten opzichte van de

varingen in Twente. “Het gros van de studenten schrijft

standaard-ash voor één- en meerpersoonshuishoudens

zich in bij de gemeente. Wie het langst staat ingeschre-

(€169 respectievelijk €204). “Een van de eigenaren,

ven, kreeg doorgaans de ash voor dat perceel. Nu gaat

een deskundige in het afvalbeheer, rekende op de ach-

de heffing voortaan naar de huiseigenaar.”

terkant van een sigarenkistje voor dat onze tarieven aan de hoge kant waren”, verklaart Hans Kuperus, me-

Kwijtschelding

dewerker reiniging en groen van de toeristische wad-

Kamerbewoners die er niet in slagen de ash op hun

dengemeente, de substantiële tariefsverlaging. “We

huisgenoten te verhalen, dienen doorgaans een be-

willen niet het onderste uit de kan halen.” Bezitters van

zwaarschrift in. In studentenstad Groningen gebeurde

een Bed & Breakfast ontvangen weer een hogere ash

dat tot 2012 ‘met de regelmaat van de klok’, zoals

(€267).

Hageman het uitdrukt. “Wij moesten dat bezwaar afwijzen, omdat de ash terecht in rekening werd gebracht

Maatwerk

bij één van de kamerbewoners. We wezen die bewoner

Een gemeente met veel recreatiewoningen is het

dan wel op de kwijtscheldingsregeling. Dat is een rege-

Zeeuwse Schouwen-Duiveland. Voor deze woningen

ling die erop neerkomt dat mensen op het sociale mini-

geldt een lager tarief aangezien de afvalinzameling

mum geen ash hoeven te betalen omdat hun inkomen

is aangepast, laat wethouder Wim Stouten weten. Ei-

te laag is. De meeste kamerbewoners hebben een laag

genaren van campings en niet-permanent bewoonde

inkomen waardoor zij in de oude situatie vaak recht op

bungalowparken kunnen kiezen voor een ash of hun

kwijtschelding van de ash hadden.” De ‘fietshoofdstad

afval bedrijfsmatig laten verwijderen. “We kiezen voor de pragmatische lijn. Zeker op campings en bungalowparken is maatwerk soms noodzakelijk. Bij de gewone

Een woonvorm waar zich mogelijk ontwikkelingen voordoen,

woonvormen hebben we geen enkel probleem.”

is de kamer of flat in het verzorgings- en verpleegtehuis.

Seniorencentra Een woonvorm waar zich mogelijk ontwikkelingen voordoen, is de kamer of flat in het verzorgings- en

van Nederland’ mag dan wel een kostendekkende ash

verpleegtehuis. Nu nog wordt het afval uit de senioren-

nastreven, vorig jaar haalde Groningen meer afvaleu-

centra collectief opgehaald door private of publieke af-

ro’s op dan begroot. “Dat lag niet aan de ash-wijziging

valbedrijven. “Je zou als gemeente kunnen concluderen

bij kamerverhuur. In feite is dat al een aantal jaren het

dat het om volwaardige woningen gaat waar een inza-

geval. Er zijn meerdere oorzaken. De verwerkingskos-

melplicht voor geldt”, zegt Nijboer in Twente, “waar-

ten vallen lager uit. Ook hebben we het aantal wonin-

mee de bewoners ervan ook ash-plichtig zijn.” Volgens

gen te laag ingeschat”, legt Hageman uit. De raad heeft

Nijboer heeft dit onderwerp weliswaar de aandacht van

bepaald dat de winst terug moet naar de burger. Voor

de gemeentelijke beleidsmakers, maar heeft het nog

2013 is de ash dan ook met €7 verlaagd.

niet tot aanpassingen in het beleid geleid. “Daar zijn goede redenen voor. De jurisprudentie op dit terrein

Recreatiewoningen

is niet eensluidend en het wachten is op een oordeel

Gemeenten kennen allerlei soorten permanente en

van de Hoge Raad. Budgettair schiet je er als gemeente

tijdelijke woonvoorzieningen. Naast studentenhuizen

ook niets mee op, er vanuit gaande dat de ash 100%

zijn er verpleeg- en verzorgingstehuizen, aanleunwo-

kostendekkend is. Tegenover de extra inkomsten staan

ningen, vakantiehuizen en woning/stacaravans op va-

ook extra kosten voor nieuwe inzamelroutes en de ver-

kantieparken, enzovoort. Bij deze variëteit aan woon-

werking van het afval.”

vormen blijken gemeenten verschillend om te gaan

met het opleggen en innen van de ash. Zo kent Losser

Bedrijfsafval

een apart tarief voor recreatiewoningen. Grosso modo

Groningen biedt verzorgingstehuizen de keuze om

beslaat dit de helft van het normale heffingsbedrag.

hun afval in een contract door de gemeentelijke inza-

Nijboer legt uit: “Voor deze woningen geldt immers

meldienst op te laten halen. Het alternatief is met een

dat ze niet permanent bewoond mogen worden, dus

private inzamelaar in zee te gaan. “Wij zien dit als be-

wordt er minder vaak een beroep op inzameldiensten

drijfsafval”, zegt Hageman, “net als bij volkstuincom-

gedaan.” Haaksbergen haalt bij woningen in het bui-

plexen en vakantieparken. Bewoners van aanleunwo-

tengebied de gft-container minder vaak op en heeft het

ningen krijgen zonder meer een ash in de bus. Dit type

daarvoor geldende ash-tarief aangepast. De overige

woningen zien we als normale percelen dus ze zitten

GRAM | april 2013

Hogere afvalstoffenheffing moeilijk te verkopen aan burger Gemeenten zijn op grond van artikel 10.21 en 10.22 van de Wet milieubeheer (Wm) verplicht huishoudelijke afvalstoffen in te zamelen ‘bij elk binnen haar grondgebied gelegen perceel waar zodanige afvalstoffen geregeld kunnen ontstaan’. Gemeenten kiegewoon in de heffing.” Ook de afvalstromen van de

zen ervoor de kosten hiervoor op te vangen met de

vakantiepark

campings op Ameland worden door de gemeente zelf

afvalstoffenheffing (ash). Ze zijn niet verplicht de

Ameland

als bedrijfsafval ingezameld. Voor de verhuurders van

kosten voor het afvalmanagement met een aparte

foto: Kruwt Foto-

zomerwoningen geldt weer een ash. “Dat afval zame-

ash dekkend te maken. Ze kunnen de afvalkosten

grafie, Nationale

len we via een aparte route in, wat dus kosten met zich

ook via de Onroerendezaakbelasting (OZB) verha-

Beeldbank

meebrengt”, geeft Kuperus als uitleg. Tot 2012 legde

len. Wettelijk is het is niet toegestaan om een meer

het Waddeneiland zowel huishoudens als bedrijven

dan kostendekkende ash op te leggen (110% mag

een ash op. “Tot die tijd hield deze constructie zelfs

niet, 90% mag wel). De ash moet in het debat over

stand voor de rechter, maar de markt werd opengebro-

de gemeentelijke begroting vaak concurreren met

ken door een privaat afvalbedrijf. Sindsdien zamelen

de rioolheffing en de veel populairdere OZB. De in-

we nog bij driekwart van de bedrijven afval in, maar

komsten uit de OZB kunnen immers voor alle mo-

hanteren we tarieven per aantal ledigingen of naar ge-

gelijke doelen worden aangewend, terwijl de ash-

wicht. Geen ash meer.”

gelden alleen voor het afvalbeheer bestemd zijn. Zo zie je in menig gemeente dat de afvalkosten voor

Eén tarief

een deel uit de algemene middelen worden betaald

Venray heeft het ash-beleid voor 2013 niet aangepast.

en de ash niet dekkend is. Een verhoging van de ash

Voor alle woningen in de Noord-Limburgse gemeente

is vaak politiek gezien niet aan de orde, wanneer

gelden dezelfde tarieven, een vast tarief per woning

een gemeenteraad al voor een hogere OZB-heffing

en een variabel tarief per keer dat er restafval of gft

heeft gekozen. Beide heffingen verhogen is niet te

wordt aangeboden. Een woning op een recreatiepark

verkopen aan de burger, redeneert men vaak.

valt daarbuiten. “We hebben in Venray twee parken met vakantiewoningen”, vertelt Inez van Kronenberg, beleidsmedewerker afval. “Beide parken voeren het eigen

Netwerkinfo

afval als bedrijfsafval weg. We hebben er dus geen kos-

Gemeente Groningen, Arjan Hageman (beleidsmede-

ten aan en missen feitelijk ook geen ash-geld. Hooguit

werker belastingen), arjan.hageman@groningen.nl.

krijgen we juist extra opbrengsten van bezoekers die

Gemeentelijk Belastingkantoor Twente, Ben Nijboer

hun glas, blik en verpakkingskunststof braaf schei-

(stafadviseur), b.nijboer@gbtwente.nl,

den.” Verzorgingstehuizen in Venray moeten dezelfde

www.gbtwente.nl.

regels als de vakantieparken volgen, namelijk het af-

Gemeente Ameland, Hans Kuperus (medewerker,

voeren van hun afval zelf organiseren en betalen. Ook

groen, sport en reiniging), hkuperus@ameland.nl,

voor deze woonvormen geldt geen ash. Verder kent de

www.ameland.nl

landelijke gemeente aan de Maas geen grote studen-

Gemeente Schouwen, Gemeente Schouwen-Duiveland,

tenhuizen. “Hooguit hebben we een aantal huurwonin-

Wim Stouten (wethouder), wim.stouten@schouwen-

gen met studenten, maar daar geldt hetzelfde voor als

duiveland.nl, schouwen-duiveland.nl.

voor andere woningen”, zegt Van Kronenberg. “Al zul-

Gemeente Venray, Inez van Kronenberg (beleidsmede-

len er nauwelijks tot geen studenten in Venray wonen.

werker afval), inez.van.kronenberg@venray.nl,

De dichtstbijzijnde hogeschool staat 25 kilometer ver-

www.venray.nl, nl.linkedin.com/in/inezvankronen-

derop in Venlo.”

berg, @InezVKronenberg.

GRAM | april 2013

Avri vindt weg in beeldgericht BOR Het beheer van de openbare ruimte (BOR) is voor Avri uit Geldermalsen sinds vorig jaar een nieuwe activiteit. Buren was de eerste gemeente uit de Regio Rivierenland die het integraal beheer van haar openbare ruimte overdroeg aan AVRI, inclusief zestien medewerkers en materieel. In plaats van de gevraagde €50.000 leverde het een besparing op van €528.000. Maar niet zonder opstartproblemen.

door Ronald Schalekamp Avri is een dienstonderdeel van Regio Rivierenland, een

een dienstverleningsovereenkomst) vormen de basis

samenwerkingsverband van tien gemeenten in Zuid-

van de samenwerking. Het resultaat is inmiddels ge-

West Gelderland: Buren, Culemborg, Geldermalsen,

bleken uit de jaarcijfers van Avri; een besparing van

Lingewaal, Maasdriel, Neder-Betuwe, Neerijnen, Tiel,

€528.000 oftewel 25%. De gemeente droeg weliswaar

West Maas en Waal en Zaltbommel. De gemeente Buren

bij in de overheadkosten van Avri, maar realiseerde als-

droeg op 1 maart 2012 als eerste in de regio de BOR-

nog een nettobesparing van €304.000.

taken over aan Avri. Een grote omslag voor zowel de gemeente - die als opdrachtgever de regierol inneemt

Directeur Erik de Vries van Avri legt in zijn kantoor

- als voor Avri, die voor het eerst het beheer van de

de jaarcijfers op tafel en vertelt: “Wij kunnen grote

openbare ruimte in de dienstverlening opneemt. Ge-

besparingen realiseren dankzij onze schaalgrootte.

zamenlijk opgestelde contracten (een raamcontract en

De gemeente Buren is weliswaar de eerste gemeente waarvoor we het beheer van de openbare ruimte verzorgen, maar dankzij onze schaalgrootte kunnen we de 16 medewerkers die naar Avri zijn overgegaan efficiënt inzetten. Juist omdat we met beeldgericht beheer besparen op de inzet van mankracht, is het goed dat deze mensen ook op andere (afval)taken ingezet kunnen worden. Daarnaast is bedrijfsmatig werken voor ons dagelijkse realiteit. We zijn het gewend om te werken volgens vastgelegde, gecontroleerde processen die gericht zijn op kwaliteit en efficiency. Ten opzichte van een gemeente staat de politiek daarbij op afstand, waardoor ze zich niet meer mengt in de dagelijkse uitvoering, Dit draagt bij aan de besparingen.” Of een gemeente het niet gewoon ook zelf kan? “Beeldgericht werken wel”, denkt De Vries. “Een gemeente kan zelf ook het beheer op basis van frequentie vervangen door beeldgericht beheer. Maar als je dan uren overhoudt, moeten je medewerkers wel elders aan de slag, anders heb je geen besparing. Onderschat bovendien niet de impact voor BOR-medewerkers die al tientallen jaren werken volgens een bepaalde methode en ineens een omslag moeten maken. Bij Avri richten we ons sterk op integratie, begeleiding en opleiding. De gemeentelijke BOR-medewerkers hebben bij Avri hun

GRAM | april 2013

plek en draai gevonden. De mensen zijn gemotiveerd

derneming. Goede onderlinge verhoudingen zijn van

en zitten goed in hun vel; dat is heel belangrijk. Er is

groot belang.”

zelfs al één medewerker die de stap heeft gezet naar een andere functie binnen Avri. Zo bieden we perspec-

Extra besparingen mogelijk

tief aan de voormalige medewerkers van Buren, waar

Zo zijn in goed overleg enkele verbeterpunten gefor-

die er vroeger niet was.”

muleerd, die moeten leiden tot een extra besparing in 2013 van minimaal €100.000. Afspraken zijn gemaakt

Kwaliteitsniveaus

over onder meer de afhandeling van (standaard) mel-

De opdracht van de gemeente aan Avri was om te be-

dingen, die door Avri binnen 3 dagen na binnenkomst

sparen op het beheer van de openbare ruimte, met

moeten worden afgehandeld. Ook komt er een vast

behoud van de kwaliteit. Het beeldgericht beheer om-

stramien voor frequentie en inhoud van rapportages.

vat het onderhoud volgens verschillende vastgestelde

Avri gaat bovendien in 2013 de toeleverende aanne-

beeldniveaus. Daarbij wordt door Avri actie onderno-

mers nog scherper aansturen op het werken volgens

men voordat het straatbeeld onder het afgesproken

de beeldsystematiek. De Vries: “De gemeente contro-

niveau komt.

leert onze BOR-prestaties. We monitoren echter zelf

De Vries erkent zonder meer dat het eerste half jaar

ook nauwkeurig of alles goed verloopt en daar sturen

een aantal van de afgesproken kwaliteitsniveaus niet

we onze mensen vervolgens weer op. Die interne ver-

werd gehaald. Deze aanloopproblemen wijt hij ten dele

betercyclus stuwt de efficiëntie en kwaliteit. Die moni-

aan de omslag voor medewerkers die volgens een an-

toring willen we de komende tijd intensiveren en ver-

dere methodiek moesten werken. De Vries: “Maar er

beteren. Zodra hierin voldoende vertrouwen is, hoeft

was in de zomer zonder meer teveel onkruid in het

de gemeente straks alleen nog steekproeven uit te

straatbeeld. Die problemen hadden deels te maken met

voeren en kan zij intern weer besparen. De komende

nieuwe aanplant. Hiertoe was de grond omgewoeld,

periode zullen we ook onze manier van werken verder

wat veel onkruidgroei teweeg bracht. Deze zomer gaan

verfijnen. De omslag van frequentie- naar beeldgericht

we hier scherper op inspelen. Ook zijn we deze winter

beheer vindt deels gefaseerd plaats. In de toekomst

al bezig met onkruidbestrijding, waardoor we minder

kunnen we eventueel ook burgermeldingen zelf ver-

onkruid in de zomermaanden verwachten.”

werken. Op deze manier streven we ernaar om in 2013 de kosten en lasten voor gemeente en burgers verder

De Vries vervolgt: “Natuurlijk ligt Avri in deze fase ook

te verlagen.”

onder een vergrootglas. En de kwaliteitscriteria moes-

Inmiddels hebben meerdere gemeenten in de Regio Ri-

ten vanaf dag één gehaald worden. Gelukkig hebben

vierenland interesse getoond in de overdracht van het

we de aanloopproblemen, in overleg met de gemeente,

BOR aan Avri. “We zijn in contact met de gemeenten

later meer dan weggewerkt. Het gaat hier echt om een

Neder-Betuwe, Tiel en Neerijnen. Wanneer we op deze

partnertraject, waarbij Avri samen met de klant - de

manier schaalvergroting realiseren, kunnen we ons ma-

gemeente Buren - werkt aan het behalen van het beste

terieel en onze mensen nog beter inzetten. Dat biedt

resultaat. Voor beide partijen is het een spannende on-

extra kansen voor besparing."

GRAM | april 2013

Grondstoffen liggen op straat door Emile Bruls en Inger van Gelderen

Heeft afval scheiden op straat zin? Om dat te onderzoeken plaatsten de gemeenten Weesp en Huizen het afgelopen jaar gescheiden afvalbakken in vier pilotgebieden. De pilot is uitgevoerd in opdracht van Gemeente Schoon en onder de coördinatie van het GAD Gooi en Vechtstreek. De resultaten van de pilot zijn positief en nodigen uit ook in andere gemeenten hiermee verder te gaan. Gescheiden inzameling op straat is de volgende stap in het optimaliseren van de grondstoffenstroom. Nederland wordt grondstoffenland: ons afval kan opnieuw als grond-

Tijdens de proefperiode zijn de ingezamelde hoeveel-

stof benut worden. Restafval- en grondstoffen komen niet alleen bij de

heden restafval, papier en kunststof op diverse mo-

inwoners thuis vrij, maar ook in de gemeentelijke prullenbakken op

menten gemeten. De respons op de gescheiden inza-

straat en als zwerfafval. Waarom scheiden we dit afval eigenlijk nog

meling van papier is vergelijkbaar of vaak zelfs beter

niet? De restafval- en grondstoffenstromen van de straat zijn in om-

dan de respons op de gescheiden inzameling van pa-

vang weliswaar kleiner dan de huishoudelijke stromen. De impact op

pier dat in huis vrijkomt. Voor papier ligt de respons

de openbare ruimte en beeldvorming van inwoners is echter minstens

tussen de 67% en 87% en voor kunststof tussen de 43%

zo belangrijk.

en 65%. Voor kunststof ligt het responspercentage op straat beduidend hoger dan thuis.

Onderzoeksvragen

De zuiverheid van het gescheiden ingezamelde papier

Deze uitgangspunten vormden de basis voor de vraagstellingen van de

en kunststof laat in de meeste gevallen nog wel te wen-

pilot: Hebben voorzieningen voor het gescheiden aanbieden van afval

sen over. De vervuiling bestaat overigens in vrijwel alle

in de openbare ruimte een positief effect op het weggooigedrag en

gevallen uit afvalstromen die relatief gemakkelijk uit

de hoeveelheid zwerfafval? Leveren die voorzieningen in de openbare

het papier en kunststof kunnen worden gehaald. Papier

ruimte herbruikbare grondstoffen op?

is vooral vervuild met kunststof en blik en kunststof is vooral vervuild met papier en blik.

In de periode juli tot en met december 2012 is dit onderzocht in de pilot ‘gescheiden afvalbakken in de openbare ruimte’. De pilot vond

Vervolg

plaats op vier locaties in Weesp en Huizen: twee winkelcentra met een

De resultaten van deze pilot tonen aan dat er volop

grote scholengemeenschap in de buurt, een strand in Huizen en een

kansen zijn voor gemeenten die met gescheiden afva-

deel van het stadscentrum van Weesp. Op elke locatie zijn speciaal

linzameling in de openbare ruimte aan de slag willen

ontworpen bakken geplaatst, waarin mensen papier, kunststof en rest-

en zo willen werken aan de verdere ontwikkeling van

afval gescheiden weg kunnen gooien. Via monitoring, sorteeranalyses

de grondstoffeninzameling.

en interviews zijn antwoorden gevonden op de onderzoeksvragen. De discussie over een circulaire economie waarbij afval Meest opvallende uitkomsten

een grondstof wordt, zal zich verder ontwikkelen. Hoe

Tijdens de proef waren de afvalbakken zelf het belangrijkste communi-

kan het dat je krant die thuis in de papierbak belandt

catie-instrument. Maar liefst 92% van de ondervraagden is positief over

waardevolle grondstof wordt, terwijl dezelfde krant in

de gescheiden inzameling met afvalbakken. Ze vinden het een goed

het park verbrand wordt?

initiatief waarmee de gemeenten moeten doorgaan en zelfs uitbreiden.

In het vervolg is wel nog een aantal belangrijke vragen

Ondanks de beperkte communicatie begrijpen gebruikers meteen waar

te beantwoorden. Op welke manier kunnen gemeenten

het om gaat en hoe zij de bakken moeten gebruiken.

de gescheiden stromen bijvoorbeeld het beste afvoeren en verwerken? En is integratie met huishoudelijke

Over de beleving en bewustwording kwamen ook een paar opvallen-

afvalinzameling mogelijk? Hoeveel kost gescheiden in-

de feiten uit de pilot naar voren. Hoewel de hoeveelheid zwerfafval

zameling of levert het gemeenten juist geld op?

niet bleek afgenomen, beleefden mensen de openbare ruimte toch als schoner. Dit wordt vooral toegedicht aan de aanwezigheid van nieuwe

Uitnodiging

mooie bakken.

Huizen, Weesp, GAD en Gemeente Schoon gaan daarom

GRAM | april 2013

verder met het onderzoek en nodigen anderen uit om zich aan te sluiten. Steeds meer gemeenten zien het afval dat ontstaat in de openbare ruimte als grondstof en willen die kans benutten. Er zal niet één werkwijze zijn om dat voor elkaar te krijgen. Zo is Alphen aan den Rijn nu juist bezig met nascheiding van afval uit prullenbakken. Met meer gemeenten kunnen verschillende opties voor de weg naar recycling worden uitgewerkt. Gemeente Schoon organiseert in mei een bijeenkomst om de vervolgvragen te bespreken met gemeenten en hun partners in afval en in de openbare ruimte. Heeft u plannen om afval uit de openbare ruimte te recyclen tot nieuwe grondstof? Neem dan contact op met Emile Bruls. Het evaluatierapport van het proefproject ‘Gescheiden afvalbakken in de openbare ruimte’ in Huizen en Weesp kunt u downloaden in de kennisbank van Gemeente Schoon op www.gemeenteschoon.nl. Over de auteurs: Emile Bruls is adviseur Rijkswaterstaat Leefomgeving Gemeente Schoon: emile.bruls@rws.nl. Inger van Gelderen is projectmedewerker bij GAD, i.vangelderen@gad.nl

— Een veilige werkomgeving, dat is toch de normaalste zaak van de wereld . . .

SINDS 1 JANUARI WORDEN OVERTREDINGEN STRENGER BESTRAFT

. . . we zorgen er altijd voor dat ál onze werknemers gezond kunnen werken, in een veilige werkomgeving. Je hebt als werkgever gewoon een verantwoordelijkheid voor je mensen. Ik heb daarom ook totaal geen probleem met strengere straffen bij overtredingen. —

G E Z O N D E N V E I L I G W E R K E N ? K I J K O P W E E T H O E H E T Z I T. N L D I T I S E E N I N I T I AT I E F V A N H E T M I N I S T E R I E V A N S Z W I N S A M E N W E R K I N G M E T D E S V B , U W V E N G E M E E N T E N

SZW-GRAM-190x130-vrouw.indd 1

2/26/13 3:18 PM

GRAM | april 2013

Goed opdrachtgeverschap volgens ROVA, Cyclus en GAD door Laurent Chevalier

"Uitbesteden is geen doel op zich, maar een goed middel om je doelstellingen te realiseren," stelt Hans Groenhuis, algemeen directeur bij ROVA. Walter van Kessel, operationeel directeur bij Cyclus, zegt het zo: "Uitbesteden houdt de organisatie flexibel." Bij de Gewestelijke Afvalstoffendienst voegt directeur Eric Bodar hier aan toe: "Uitbesteden biedt toegevoegde waarde, maar je moet het goed organiseren."

Volgens Bodar is het in de dagelijkse praktijk belangrijk ROVA is werkzaam in de regio IJssel-Vecht, Zuidwest Drente, Amers-

dat de opdrachtgever zorgt voor een goede structurele

foort en in de oostelijke Achterhoek. Het verzorgingsgebied telt

werkrelatie. "Van oudsher is de afvalmarkt conserva-

20 gemeenten. ROVA verzorgt er vrijwel alle taken op het gebied

tief op het gebied van externe opdrachtverstrekking.

van afval, het beheer van de openbare ruimte en van het openbaar

Dat zie je hier en daar nog steeds aan de houding van

groen. Het bedrijf heeft een omzet van €75 miljoen en telt 500 me-

sommige bedrijven als ze de aanbestedingsmarkt op

dewerkers. Cyclus zamelt in Midden Holland-Rijnstreek afval in bij

gaan. Voorheen werden - en soms nog - opdrachten ja-

15 gemeenten en exploiteert diverse afvalbrengstations. Ook is het

ren achtereen ondershands verstrekt aan vaste relaties

bedrijf verantwoordelijk voor het beheer van de openbare ruimte,

en werd er verder niet of nauwelijks naar omgekeken.

verkeersinstallaties en riolering. De totale omzet van Cyclus be-

Het voordeel van een lange relatie is natuurlijk dat je

draagt €40 miljoen. Het bedrijf telt 180 medewerkers. De Geweste-

elkaar goed leert kennen. Het is echter weinig transpa-

lijke Afvalstoffendienst (GAD) verzorgt in de Gooi- en Vechtstreek de

rant. Voor mij geldt dat de samenwerking gebaseerd

inzameling van huishoudelijk afval in 9 gemeenten. Daarnaast is de

moet zijn op openheid, vertrouwen én op transparantie

organisatie ook belast met de zorg voor de gescheiden en milieuver-

naar de gemeente en de gemeenschap. Als je dat goed

antwoorde verwerking van huishoudelijk afval. GAD realiseert een

regelt, varen alle partijen er wel bij. Wij werken volgens

omzet van circa €23 miljoen en telt 110 medewerkers.

de officiële Europese aanbestedingsregels, maar alleen daarmee ben je er niet. Voor een goede uitvoering van het werk is het belangrijk om over zaken als planning, kwaliteit en toezicht goede interne en externe afspraken te maken en die ook vast te leggen. Verder overleg-

Goede werkrelatie belangrijk

gen wij regelmatig met bedrijven die voor ons werken

De uitspraken van de directies van ROVA, Cyclus en

en worden ze conform de ISO-richtlijnen regelmatig

GAD tonen aan dat uitbesteding in afvalland geen be-

door ons bezocht en ondervraagd over de manier

smet woord meer is. Uit het relaas blijkt klip en klaar dat

waarop ze invulling geven aan duurzaamheid."

aanbesteden nuttig wordt ingezet om de organisatie en

de uitvoering van het werk soepel te laten draaien. Be-

Verdieping met distantie

langrijke overwegingen om taken uit te besteden, zijn:

ROVA-directeur Groenhuis vertelt dat zijn bedrijf veel

kostenbesparing, kostenbeheersing en het vermijden

ervaring heeft met het uitbesteden van werkzaamhe-

dat personeel in vaste dienst moet worden genomen

den. "Ongeveer zestig procent van onze afvalinzame-

voor specialistisch of omvangrijk seizoensgebonden

ling is bijvoorbeeld uitbesteed. Soms schakelen we ook

werk. De drie gesprekspartners benadrukken dat de

zzp-ers (zelfstandigen zonder personeel) in en soms

kunst van het aanbesteden niet draait om het even snel

personeel van de werkvoorziening. Voor ons is uitbe-

maken van afspraken met externe leveranciers, het or-

steding geen doel op zich, maar een middel om vorm

ganiseren van strenge controles en het vastleggen van

en inhoud te geven aan de gewenste kwaliteit van het

sancties, maar dat het vooral goed moet worden inge-

werk en aan de politiek-maatschappelijke doelen. Het

bed in de organisatie. Dit is in ieder geval nodig door

belangrijke van aanbesteden is voor mij dat het alle

de verscherpte Europese aanbestedingsregels.

partijen scherp houdt. Afhankelijk van de uit te beste-

GRAM | april 2013

Hans Groenhuis

Walter van Kessel

Eric Bodar

den taken en de marktsituatie maken wij onze keus

nadrukkelijk mee in het periodieke overleg met onze

voor de selectieprocedure. Soms loopt dat via open-

opdrachtnemers. Zo kunnen wij snel schakelen als er

bare tenders en soms is er sprake van aanbesteding

iets aan de hand is en voorkom je escalatie. Door re-

op basis van een uitnodiging aan bekende samenwer-

gelmatig contact met de gemeenten blijven wij boven-

kingspartners.

dien goed op de hoogte over wat er in de markt speelt;

In alle gevallen geldt nadrukkelijk dat wij wel harde

welke ontwikkelingen zijn er en hoe kunnen wij daar

afspraken maken over de uitvoering van het werk. Via

op reageren. Dat gaat niet alleen over technische za-

controles en periodieke monitoring zien wij er scherp

ken, maar ook over administratief - juridische zaken,

op toe dat de gemaakte en vastgelegde afspraken tot

die van invloed kunnen zijn op het maken van goede

in detail worden nagekomen. Vaste prik is dat wij fre-

bestekken en een correcte uitvoering van het werk."

quent met de aannemer van het werk overleggen en elkaar ook onomwonden aanspreken op verbeterpun-

Cyclus besteedt veel werkzaamheden Europees aan.

ten. Daarnaast vind ik het belangrijk om óók positieve

Het uitbesteden van werkzaamheden is dan ook strak

feedback te geven in de vorm van complimenten als

georganiseerd. Bestekken worden gemaakt door het

er goed wordt gepresteerd. Wij noemen dit de posi-

Expertisecentrum (zeg maar het ingenieursbureau) en

tieve en negatieve leermomenten." Op de vraag hoe

de afdeling Inkoop-Bedrijfsbureau regelt vervolgens

'intiem' zijn bedrijf omgaat met opdrachtnemers ant-

alle administratieve en juridische zaken en ondersteunt

woordt Groenhuis: "Ik raad collega's altijd aan om open

de hele aanbestedingsprocedure. Van Kessel: "Het mag

te staan voor verdieping van de relatie, maar wel met

duidelijk zijn dat aanbesteding in onze bedrijfsvoering

de nodige distantie. Zo'n aanpak komt het werk ten

is geïntegreerd. Basisvoorwaarde voor uitbesteding is

goede. Het spreekt voor zich, dat je als opdrachtgever

dat het operationeel gezien toegevoegde waarde moet

altijd de zakelijke verhoudingen scherp in acht moet

bieden en dat het past bij onze uitgangspunten op het

nemen."

gebied van kwaliteit en scherpe prijsstellingen. Verder geldt dat geen concessies mogen worden gedaan aan

Toegevoegde waarde bieden

maatschappelijke componenten als duurzaamheid en

Cyclus-directeur Walter van Kessel hecht net als zijn

ruimte voor de inzet van mensen met een afstand tot

collega's aan het verdiepen van de relatie. "Op diverse

de arbeidmarkt."

gebieden besteden wij werk uit. Denk bijvoorbeeld aan het inzamelen van afval en glasbakken en het huis-aan-

Communicatie

huis inzamelen van diverse afvalstromen. Op het ge-

Op de vraag hoe uitbesteding bij zijn bedrijf in de prak-

bied van het beheer van de openbare ruimte besteden

tijk van alledag is geregeld en welke afspraken worden

wij asfalteringswerkzaamheden, bestraten, riolerings-

gemaakt over de uitvoering van het werk, controle,

werk en groenonderhoud uit. Onze accountmanagers

sancties bij ondermaats presteren, periodiek overleg,

overleggen zeer regelmatig met onze opdrachtge-

rapportage en dergelijke, antwoordt Van Kessel: "Bij

vende gemeenten om op de hoogte te blijven over het

het inzamelen van afval bieden aantallen en hoeveel-

oordeel van de gemeenten over de dienstverlening van

heden goede controlemogelijkheden. Daarnaast kijken

de ingehuurde bedrijven. Die geluiden nemen wij dan

wij naar meldingen of klachten van burgers en bedrij-

GRAM | april 2013

ven. In het bestek nemen wij ook altijd de kwalitatieve

mits de organisatie daaromheen professioneel is geïn-

voorwaarden op, die door onze eigen directievoerders

tegreerd in de totale bedrijfsvoering.

en toezichthouders op het werk worden gecontroleerd. Bij het beheer van de openbare ruimte werken wij met

Netwerkinfo

het in onze branche bekende systeem van beeldkwa-

Hans Groenhuis

liteit. De voorwaarden en kwaliteitseisen daarvoor

HGroenhuis@Rova.nl

nemen wij in het bestek op. Via periodieke metingen

www.rova.nl

(schouw) controleren wij ter plekke de kwaliteit." Net

Walter van Kessel

als de collega-bedrijven ROVA en GAD hecht Cyclus

W.vanKessel@cyclusnv.nl

aan een goede zakelijke communicatie met opdracht-

www.cyclusnv.nl

nemers. "Daar staat of valt alles mee," stelt Van Kessel.

Eric Bodar

"Afspraken daarover leggen wij vast in het bestek." Les-

e.bodar@gad.nl.

sons learned: uitbesteding biedt toegevoegde waarde,

www.gad.nl

Omdat de Europese aanbestedingsregels steeds verder worden aangescherpt, heeft de NVRD samen met de Bestuursacademie een modulair trainingsprogramma ontwikkeld voor het bijbrengen van kennis over professioneel opdrachtgeverschap bij afvalbeheer en het beheer van de openbare ruimte. Inl. www.bestuursacademie.nl

Lease

Roteb Lease Roteb Lease is gespecialiseerd in reparatie, onderhoud en beheer van bijzondere voertuigen. Het accent ligt op afvalinzamelvoertuigen, veegmachines, rioolreinigingsvoertuigen, hoogwerkers, containerauto’s, ambulances en brandweervoertuigen. Roteb Lease staat voor klantgerichte mobiliteitsservice.

Verkoop & Beheer:

Werkplaatsen:

Advisering bij aanschaf

Onderhoud, reparatie en keuringen

Aanschafcoördinatie

Schadeherstel

Voertuiginstructie

Constructiewerk

Assurantie en schadeafwikkeling

Bedrijfswageninrichting

Leasing

Servicesteunpunt voor RAVO, HIAB,

Wagenparkbeheer Managementinformatie Verhuur

Geesink, Haller, BekkerLaGram en KOKS Adrem veiligheidskeuringen

Meer weten? Een vraag? Een uitdaging? Informeer naar onze mogelijkheden. Roteb Lease Kleinpolderplein 5

Bel 010 - 267 86 00

Postbus 11011

Of mail naar lease@roteb.rotterdam.nl

3004 EA Rotterdam

www.roteb.rotterdam.nl

RTB017_07 DOW A5 Adv Roteb Lease liggend MAM.indd 1

GRAM | april 2013

11/7/11 3:48 PM

Landelijke Opschoondag groot succes Dat Supporters van Schoon zich niet laten weerhouden door een beetje regen en kou bleek ook dit jaar weer tijdens de Landelijke Opschoondag van Nederland Schoon. Zaterdag 9 maart gingen meer dan 65.000 Supporters van Schoon op pad om de handen uit de mouwen te steken. In vrijwel alle Nederlandse gemeenten gingen duizenden mensen de straat op om hun buurt, wijk of speeltuin zwerfafvalvrij te maken. Verspreid over de gemeenten werden meer dan 1.000 acties georganiseerd. Sneeuwbaleffect

Veel jonge Supporters

In veel gemeenten versterken de opruimacties de on-

Het is geweldig om te zien dat gemeenten er veel aan

derlinge sociale band met buurtbewoners. Samen de

doen om met name jongeren en kinderen te stimule-

buurt zwerfafvalvrij maken, heeft een positief effect op

ren een handje te helpen. Van de 65.000 mensen die

het saamhorigheidsgevoel. De grote voorjaarsschoon-

meededen, waren circa 20.000 kinderen. Zo werd Ber-

maak stond dit jaar in het teken van Supporter van

gen op Zoom omgedoopt tot Bergen op Schoon. Hon-

Schoon. Een Supporter van Schoon is iemand die een

derden basisscholieren gingen daar aan de slag om de

schone leefomgeving echt belangrijk vindt en daar ook

schoolomgeving schoon te maken. In De Biezen, pro-

best wat voor wil doen. Eigen afval in de prullenbak

vincie Noord-Brabant, ging men op zoek naar de Groot-

gooien, of zo af en toe eens iets van een ander.

ste Zakkenvuller van het jaar. Ook in Amsterdam was

Het daadwerkelijk laten zien dat je Supporter van

de jeugd actief. In Gein, Amsterdam-Zuidoost, gingen

Schoon bent is belangrijk, want wetenschappelijke stu-

álle basisscholen aan de slag om zwerfvuil op te rui-

dies tonen aan dat schoon gedrag aanstekelijk werkt

men. Daarnaast deden ook de Brede School, de mensen

op anderen: het zogeheten sneeuwbaleffect. Door alle

van de naschoolse opvang en het ROC mee. Uiteraard

individuele, lokale ‘schoon’ initiatieven met elkaar te

mocht ook dit jaar Natuurlijk Schoon niet ontbreken.

verbinden, maken we een grotere vuist en wordt be-

Met een recordaantal van 15.000 deelnemers organi-

wezen dat vele Nederlanders eensgezind en met het-

seerden zij acties in Gelderland en Overijssel. En dit is

zelfde doel aan de slag zijn: een schone leefomgeving

slechts een greep uit de meer dan 1.000 activiteiten die

en daarmee een schoner Nederland. Daarom roept Ne-

in de gemeenten werden georganiseerd.

derland Schoon iedereen op om zich aan te melden via www.supportervanschoon.nl.

Tekst: Nederland Schoon

GRAM | april 2013

VAKWERK Afvalbedrijf

Omrin

deed

vorig jaar mee aan een medewerker

betrokkenheidon-

derzoek (en in het kielzog daarvan aan een verkiezing tot werkgever van het jaar, die het bedrijf de 14e plaats opleverde). Daar kwam een goed resultaat uit. Volgens P&O-adviseur en verzuimcoördinator Jolanda de Ridder (rechts op de foto) heeft dat veel te maken met het werk dat Omrin doet: “Daarmee leveren we echt een bijFoto: Tjerk de Jong fotografie

drage aan een duurzame samenleving en dat geeft veel betrokkenheid van de mensen bij hun werk. Sowieso is de betrokkenheid van de gemiddelde Fries bij zijn werk groot.”

“Als P&O-er moet je goed kunnen luisteren, ook naar dat wat niet gezegd wordt” Hoe Fries is Omrin?

van de bedrijvengroepen Recycling en Commercie &

Dit is een echt Fries bedrijf. We hebben niet alleen een

Logistiek. Ik richt mij op de bedrijvengroep Inzame-

Friese naam, Omrin is Fries voor kringloop, bijna al

ling & Reiniging. Verder doe ik organisatiebreed pro-

onze medewerkers komen hier vandaan. Zelf ben ik

jecten, zoals het project functioneren en beoordelen

ook geboren en getogen in Leeuwarden. Typisch Fries

en de gezondheidsweek. Als verzuimcoördinator ben

is ook dat we niet veel woorden gebruiken voor wat we

ik verantwoordelijk voor het beleid rondom ziekte en

doen. Er wordt hier Fries gesproken op de werkvloer

verzuim. Ik ben ook het aanspreekpunt voor wat wij

en in de wandelgangen. In vergaderingen spreken we

onze providerboog noemen; dat zijn mensen als de be-

overigens gewoon Nederlands.

drijfsarts en de bedrijfsmaatschappelijk werker. En ik ondersteun leidinggevenden bij de uitvoering van ons

Hoe lang doe je dit werk al?

verzuimbeleid.

Ik ben hier in januari 2007 gekomen, als verzuimcoördinator. Na een half jaar ging de toenmalige P&O advi-

Hoe zit het met het verzuim bij Omrin?

seur naar een andere functie binnen Omrin; toen heb ik

Omrin is al jaren bewust bezig met het voorkomen en

een deel van haar taken er bij gekregen.

verminderen van verzuim. Een bedrijf als het onze is ook gevoelig voor verzuim; er wordt veel buiten ge-

Wat houdt je functie in?

werkt en het werk is lichamelijk behoorlijk belastend.

Binnen ons team hebben we de werkterreinen verdeeld:

Ik ben hier destijds begonnen met de opdracht bij te

mijn collega adviseurs ondersteunen de directeuren

dragen aan een bedrijfsvisie op verzuim. Dit is inzet-

GRAM | april 2013

De rubriek Vakwerk gaat over het vakmanschap en de bevlogenheid in de branche. In afval- en beheer van de openbare ruimte werken vele professionals, die hart hebben voor de ‘schone zaak’. Wat drijft hen in hun werk? En waarom doen zij dit werk graag en goed?

door Karin Giesen baarheidsbeleid geworden, dat is breder dan verzuim.

het middenkader sparren we over hoe we dat het beste vorm kunnen

Daarbij is het accent ook verschoven van curatief naar

geven. Dat vraagt wel een lange adem. Medewerkers moeten zelf hun

preventief. Dat is echt noodzaak: allerlei regelingen

eigen verantwoordelijkheid gaan zien in het inzetbaar blijven.

voor vervroegd uittreden zijn opgedroogd, de beroepsbevolking vergrijst... We moeten langer doorwerken en

Chillen

dus langer vitaal blijven.

Twee keer per jaar organiseren we een gezondheidsevenement met een speciaal thema. Vorig jaar hebben we tijdens de gezondheidsweek een

Lager dan gemiddeld

hardloopclub opgezet, een cursus stoppen met roken georganiseerd en

We hebben bewust expertise op het gebied van ver-

was Weight Watchers hier om medewerkers te begeleiden. In totaal zijn

zuim in huis gehaald en daarmee de drempels voor

we toen meer dan 300 kg afgevallen! Dit jaar organiseren we een ‘chill-

zorg en hulp verlaagd. Een keer per drie weken houdt

week’. De werkweek (van 22 tot en met 25 april) staat dan in het teken

de bedrijfsarts hier spreekuur op locatie. De bedrijfs-

van ontspanning, met activiteiten als yogalessen en stoelmassages. In

fysiotherapeut komt iedere week en de bedrijfsmaat-

al onze vestigingen krijgen medewerkers die week ook gratis fruit en

schappelijk werkster komt als het nodig is. Dit zijn

een koeltasje met een gezonde lunch.

allemaal ZZP-ers, die we inhuren via de organisatie waarmee we samenwerken. Ook vinden we het belang-

Wat is het grootste misverstand over de branche?

rijk dat leidinggevenden zich bewust zijn van hun rol

Het gros van de mensen weet niet hoeveel rendement er gehaald kan

in het verzuimproces en zich hierin proactief opstel-

worden uit het goed omgaan met afval. Mensen gaan daar dan ook

len. En dat werkt; ze bellen me nu over medewerkers

vaak nogal achteloos mee om. Als je ziet hoeveel gas en stroom we

vóórdat het verzuim ontstaat. Dit heeft ook geleid tot

er mee opwekken en wat we met het plastic kunnen doen! Voordat ik

lagere verzuimcijfers; we scoren binnen de branche af-

hier werkte, wist ik wist ook niet dat er zoveel nuttigs gebeurde met

val en milieu beneden het gemiddelde met 3,5 procent

de inhoud van mijn container. Eigenlijk zouden we alle inwoners van

verzuim in 2012. Landelijk ligt het op 4,2 procent en in

Friesland hier moeten uitnodigen.

de branche iets hoger. En over jouw werk? Wat beweegt jou om dit werk te doen?

Medewerkers hebben weleens het idee dat wij als P&O-ers vooral de

Werken met mensen is mijn inspiratie. Ieder mens is

opdrachten van het management uitvoeren. Terwijl bij ons echt het

uniek en vereist een andere benadering of heeft een

belang van de medewerkers centraal staat. We begeleiden iemand niet

andere vraag. Door de opbouw van onze afdeling heb

naar een andere functie om hem een oor aan te naaien, maar om deze

ik de mazzel dat ik me met de brede scope van P&O

persoon langer inzetbaar te houden. En dat is vooral ook in zijn ei-

kan bezighouden. Dit maakt het werk iedere dag an-

gen belang. Medewerkers die regelmatig (langer) ziek zijn geweest,

ders en houdt je scherp.

en door mij, vanuit mijn functie als verzuimcoördinator, worden uitgenodigd voor een gesprek, denken nogal eens dat ze op het matje

Wat viel je op toen je hier kwam werken?

worden geroepen. Maar zo’n gesprek (waar de leidinggevende ook bij

Het heeft me verbaasd hoe betrokken de medewerkers

is) is bedoeld om de hulpvraag te bepalen en eventuele problemen op

zijn bij ons product. Iedereen denkt mee en kijkt hoe

te lossen. Door zo open mogelijk met onze medewerkers te communi-

het anders en beter kan. Allemaal willen we het rende-

ceren over verzuim en inzetbaarheid, proberen we deze beeldvorming

ment verhogen. Dat leeft hier echt. Afval spreekt na-

te veranderen. Wij bieden echt een oplossing op maat en dat willen we

tuurlijk ook tot de verbeelding, het staat dicht bij ons

graag duidelijk maken.

eigen dagelijks leven.

Soms moet iemand naar een andere functie. Natuurlijk is daar dan weerstand tegen, maar meestal pakt dit goed uit. Veelal geven medewerkers

Wat is er zo leuk aan werken in deze branche?

achteraf aan dat de nieuwe functie beter bij hun mogelijkheden past.

Dit is toch wel een echt mannenbedrijf. En persoonlijk hou ik daar wel van; een cultuur van recht voor zijn

Wat maakt iemand tot een goede P&O-adviseur?

raap en niet lullen, maar poetsen. Om de drempel laag

Je moet goed kunnen luisteren, ook naar dat wat niet gezegd wordt.

te houden, loop ik hier dan ook niet ‘strak in het pak’

En verder moet je nuchter zijn en gewoon doen. De heren van de werk-

rond, maar in gewone kleding.

vloer zijn niet gediend van dure woorden. Ik heb ook echt mijn woordkeuze moeten aanpassen. Jargonwoorden als duurzame inzetbaarheid,

Waar haal jij de meeste voldoening uit?

daar moet je niet mee aankomen bij de mensen op de inzamelwagens.

Uit de projecten die we doen, gericht op bewustwording van het belang van langdurige inzetbaarheid en

Netwerkinfo:

terugdringen van het verzuim. Met leidinggevenden in

www.omrin.nl, jderidder@omrin.nl

GRAM | april 2013

www.orlaco.nl

Vision is our mission

RADAREYE

Actief detectie systeem

Telefoon: (0) 342 404 555 E-mail: info@orlaco.nl Ad_OT_GRAM_Orlaco.indd 1

19-03-13 11:39

De totaaloplossing voor uw textiel-inzameling en -sortering.

effectieve inzameling

- korte transportlijnen - centrale verwerking

Handelsweg 8 Wormerveer

GRAM | april 2013

volledige sortering

WIELAND TEXTILES F I R S T I N S E C O N D H A N D C L OT H I N G

- TÜV Rheinland / TNO gecertificeerd sorteersysteem - 95% hergebruik

075 - 622 86 00 info@wieland.nl

rendabele recycling

www.wieland.nl

- hoge vergoeding - transparant proces aar n 25 j me a d r e al me t in duurza is l a i c ring spe lsorte textie

nieuws Tekst: Bas Peeters

Regiobijeenkomsten textiel

mark Reiniging ontwikkeld en in een aan-

congres ‘Meerwaarde’. Dit jaar vindt het

De NVRD regiobijeenkomsten staan in

tal pilots uitgetest. De Benchmark legt de

congres plaats in de gemeente Haarlem-

veel gevallen in het teken van de textiel-

focus op schoon en specifiek op de aan-

mermeer. Het congres is met jaarlijks ruim

inzameling. De bijeenkomsten worden

pak van zwerfafval op zowel verharding

300 bestuurders, directeuren, managers

georganiseerd in samenwerking met RWS

als groen. Ze is bedoeld voor zowel (regie)

en beleidsmakers hét podium waar wordt

Leefomgeving (voorheen Agentschap NL)

gemeenten als uitvoerende organisaties

gesproken over de grote trends in het be-

bij textielsorteer of –recyclingbedrijven.

en kan in de toekomst worden verbreed

heer van de openbare ruimte, afvalbeheer

Ze hebben een interactief karakter; met

naar andere taken in het beheer van de

en duurzame energie.

NVRD-leden wordt gediscussieerd, ge-

openbare ruimte. Met een afsluitende bij-

Voor meer informatie:

brainstormd of anderszins actief gewerkt

eenkomst in maart is de pilotfase afgeslo-

www.meerwaarde2013.nl

aan ideeën om de textielinzameling te

ten. Binnenkort gaat de benchmark 2013

verbeteren. Tijdens het Gemeentelijk Af-

van start. Dus wilt u de prestaties van uw

Algemene ledenvergadering

valcongres op 11 april worden de resulta-

organisatie op het gebeid van schoon in-

Op 31 mei, als afsluiting van het NVRD-

ten en bevindingen uit deze sessies terug-

zichtelijk maken, wilt u kijken hoe u pres-

congres ‘Meerwaarde’, vindt de ALV van de

gekoppeld.

teert ten opzichte van anderen en wilt u

NVRD plaats. Onderwerpen op de agenda

weten wat u van anderen kunt leren? Meld

zijn onder andere het financieel jaarver-

u dan aan. Er is ruimte voor drie bench-

slag 2012 , actuele beleidsontwikkelingen

markgroepen met acht deelnemers.

en de voortgang van het Jaarplan 2013. Ook draagt het bestuur de herverkiezing van twee bestuursleden voor.

De benchmark wordt uitgevoerd in het kader van het programma Gemeente Schoon en deelname is gratis.

Agenda

Voor meer informatie of aanmelden: Bas peeters, peeters@nvrd.nl

9 april Commissie Internationaal

Design for Recycling van jeans

Commissie BOR aan de slag

Op 7 en 8 maart heeft de NVRD in sa-

De NVRD commissie BOR heeft in de agen-

11 april

menwerking met ISWA een workshop

da voor het jaar 2013 vastgesteld. Dos-

Gemeentelijk Afvalcongres

georganiseerd over Design for Recy-

siers waarmee de commissie(leden) aan

cling van jeans. Zestien studenten van

de slag gaan, zijn: taakverbreding naar het

16 april

ArtEZ (NL), Saxion (NL), Mode & Design

sociale domein (participatiewet), integraal

Werkgroep Stosag

Akademie (DE) en Hochschule Niederr-

beheer en de integratie van afvalbeheer,

hein (DE) presenteerden in vier groepjes

reiniging en beheer openbare ruimte, de

22 april

hun design-for-recycling oplossingen.

participatie van burgers en andere actoren

Commissie I&R

Ieder groepje bedacht een spijkerbroek

bij het beheer van de buitenruimte, hoe

die gemakkelijk te recyclen is door in-

om te gaan met de bezuinigingen en pro-

23 april

novatief ontwerp en materiaalgebruik.

fessioneel opdrachtgeverschap. Voor de

Redactiecommissie GRAM

Aan alle details was gedacht, zoals kno-

verschillende dossiers worden werkgroe-

Commissie BOR

pen van gerecyclede petflessen en een

pen ingesteld die aan de slag gaan met de

QR-code in de broek met achtergrond-

onderwerpen. Wilt u betrokken worden bij

24 april

informatie. Tijdens de Mode Biënnale

één van de onderwerpen? Meldt u aan bij

Regio Zuid-Holland

Arnhem zullen de projecten te zien zijn.

Bas Peeters, peeters@nvrd.nl. 25 april

Benchmark Reiniging van start

NVRD-Congres Meerwaarde

Commissie Regievoering

De afgelopen twee jaar is onder de naam

Op 29, 30 en 31 mei 2013 organiseren

Bestuursvergadering NVRD

benchmark Gemeente Schoon een bench-

NVRD en De Meerlanden het NVRD Jaar-

GRAM | april 2013

Gevolgen Activiteitenbesluit voor Door Maarten Goorhuis Sinds 1 januari van dit jaar gelden het nieuwe activiteitenbesluit en de activiteitenregeling (verder activiteitenbesluit). Dit activiteitenbesluit bevat algemene regels voor verschillende bedrijfstakken. Bedrijven die onder het activiteitenbesluit vallen, hebben voor dat deel van de activiteiten geen milieuvergunning meer nodig, maar moeten zich in plaats daarvan houden aan de algemene regels uit dit besluit. Ook gemeentewerven, milieustraten en KCA-depots vallen onder het activiteitenbesluit . Voor gemeenten en afvalbedrijven betekent dit dat zij zich sinds 1 januari moeten houden aan de algemene regels die in dit besluit zijn opgenomen. Niet alle gemeentewerven, milieustraten en KCA-

traten die een milieuvergunning hebben, hoeven ook

depots vallen onder de werking van het activiteiten-

geen melding te doen in het kader van het activitei-

besluit. Of dit besluit van toepassing is, hangt vooral

tenbesluit. Dat is pas nodig als er iets wijzigt. Het is

af van de uitgevoerde activiteiten. Als deze gecombi-

wel belangrijk om na te gaan of bestaande werkwijze

neerd worden met andere vergunningplichtige activi-

en voorzieningen volgens de algemene regels uit het

teiten, dan is het activiteitenbesluit voor een deel van

activiteitenbesluit zijn. Voor zover dat niet het geval

toepassing. In dat geval zal er nog steeds een milieu-

is, moet dit alsnog in overeenstemming worden ge-

vergunning aangevraagd moeten worden. Dat kan ook

bracht.

het geval zijn als er grote hoeveelheden (gevaarlijke) Restafval nasorteren of verbranden? Voor het grof huishoudelijk restafval geldt als algemene regel dat dit moet worden nagesorteerd. De gedachte hierachter is dat in het restafval in veel gevallen nog herbruikbare grondstoffen zitten die in een sorteerinrichting kunnen worden nagescheiden. Het is daarom niet toegestaan om het restafval van de milieustraat af te zetten voor verbranding in een afvalverbrandingsinstallatie. Uit eerder onderzoek van de toenmalige VROM-Inspectie (tegenwoordig ILT) bleek dat desondanks circa een derde deel van het grof huishoudelijk restafval toch in de AVI belandde. Milieustraten die het grof huishoudelijk restafval nog niet laten nasorteren, moeten zich dan ook heroriënteren op de afzet van deze stroom. Keuze Wanneer een milieustraat een zeer uitgebreid voorzieningenniveau en acceptatiebeleid heeft, is nasorteren

Foto: BRBS

afvalstoffen worden geaccepteerd, of wanneer er ook

niet verplicht. De milieustraat moet dan minstens 18

bedrijfsafval wordt geaccepteerd. Zolang het uitslui-

verschillende afvalstromen actief scheiden (zie kader).

tend om activiteiten gaat die samenhangen met de

Verondersteld wordt dat het grof huishoudelijk restaf-

wettelijke zorgplicht voor huishoudelijk afval, zal er

val van dergelijke milieustraten weinig tot geen ma-

meestal geen milieuvergunning meer nodig zijn. Om

terialen bevat die er via nasortering nog uitgehaald

te beoordelen of het activiteitenbesluit van toepassing

kunnen worden. Milieustraten met dit voorzieningen-

is en welke regels daaruit voortvloeien, kan de Acti-

niveau en acceptatiebeleid hebben dus de keus of ze

viteitenbesluit Internet Module geraadpleegd worden

het grof huishoudelijk restafval laten nasorteren of dat

(http://aim.vrom.nl).

ze dit afzetten voor verbranding.

Wat verandert er met het activiteitenbesluit?

Samenvattend

Het activiteitenbesluit bevat voorschriften over de pro-

Het activiteitenbesluit betekent voor gemeenten en af-

cedures voor de acceptatie en opslag van afvalstoffen,

valbedrijven in veel gevallen een wijziging van het ver-

de wijze waarop verschillende afvalstromen moeten

gunningenregime en daardoor mogelijk ook een wijzi-

worden opgeslagen en de bodembeschermende voor-

ging van de geldende voorschriften. Het is verstandig

zieningen die daarbij getroffen moeten worden. In veel

om te controleren in hoeverre dit leidt tot een aanpas-

gevallen zullen deze voorschriften overeen komen met

sing van de huidige werkwijze en voorzieningen. Het

wat hierover al in de milieuvergunning staat. In dat

grof huishoudelijk restafval van de milieustraat moet in

geval verandert er op deze punten niet veel. Milieus-

principe worden aangeboden voor nasortering.

GRAM | april 2013

Aanzienlijke milieuwinst door nascheiding grof huishoudelijk restafval

milieustraten Alleen wanneer er sprake is van een zeer uitgebreid

Door Jan Hommes

voorzieningen- en scheidingsniveau mag het restafval ook worden afgezet voor verbranding. In de meeste

Sorteerbedrijven zijn in staat via nascheiden van grof huishou-

gevallen zal nasortering echter verplicht zijn.

delijk restafval (GHRA) goede milieuprestaties te leveren. In het algemeen leveren stromen die samenkomen na het gescheiden

Over de auteur:

inzamelen een restfractie op die nog een groot percentage aan

Maarten Goorhuis is senior beleidsmedewerker NVRD,

recyclebaar materiaal bevat. Deze restfractie kan prima worden

e-mail: goorhuis@nvrd.nl

gesorteerd in afzonderlijke herbruikbare stromen. Dit geldt vooral voor milieustraten die nog geen voorzieningenniveau hebben

Uitgebreid Voorzieningenniveau Milieustraat volgens

van 18 afvalcategorieën volgens het Activiteitenbesluit. Ook voor

Activiteitenregeling:

milieustraten die hier wel over beschikken, is nasorteren van de

• afgedankte elektrische en elektronische apparatuur

restcontainer zeker de moeite waard.

• asbest • C-hout

Een groot deel van de restfractie GHRA bestaat uit voorwerpen met meer-

• gasflessen, brandblussers en overige drukhouders

dere materialen. Denk aan textiel met hout of metaal met kunststof of glas

• grond, onderscheiden naar de functieklassen van

met hout. Bij een milieustraat worden deze afvalstromen niet uit elkaar

het Besluit bodemkwaliteit

gehaald en in de verschillende containers gedeponeerd, maar gaan deze

• A-hout en B-hout

naar de restcontainer. Overigens is het vanuit veiligheidsoogpunt ook af te

• banden van voertuigen

raden dergelijke stromen bij een milieustraat verder te demonteren.

• dakafval • geëxpandeerd polystyreenschuim

Sorteerrobots

• gemengd steenachtig materiaal, geen asfalt en

De techniek van het nascheiden bestaat uit een combinatie van zeven, zif-

geen gips

ters, magneetbanden, Eddy Current-installaties, röntgenscheiding en NIR-

• gips

installaties. Ook maken sommige bedrijven in het sorteerproces gebruik

• grof tuinafval

van sorteerrobots. Hierdoor wordt de ongesorteerde afvalstroom geschei-

• harde kunststoffen

den in de diverse herbruikbare materiaalstromen en een residufractie.

• matrassen • metalen

Samenwerking

• papier en karton

Onderzoeken en proeven bij verschillende sorteerbedrijven hebben laten

• textiel, geen tapijt

zien dat het sorteren van de restfractie van milieustraten in sommige ge-

• vlakglas.

vallen zelfs 60% uit de restcontainer geschikt maakt voor materiaalhergebruik. Diverse recyclingbedrijven hebben de afgelopen jaren fors geïnvesteerd om dit hergebruikpercentage (nog) verder omhoog te brengen. In de regio Nijmegen is een samenwerking tussen ARN, DAR en Baetsen

residu naar AVI

Materiaalhergebruik ( >60%) zeefzand

non ferro

en gerecycled. Door deze afvalstroom om te buigen, worden hieruit alsnog ongeveer 50% aan herbruikbare componenten gehaald. De resterende 50%

overige nuttige

Recycling gestart. Door DAR ingezamelde GHRA, via de restcontainer op de milieustraat en met kraakperswagens, wordt door Baetsen gesorteerd

(39%)

puin

ferro

papier/karton

folie

harde kunststoffen

Hout A/B

van het afval wordt aansluitend naar ARN afgevoerd, om er alsnog te worden benut als brandstof voor energieopwekking.

toepassing (<1%)

Verplicht Het laten nascheiden van de restcontainer van een milieustraat door een goed sorteerbedrijf levert dan ook aantoonbaar milieuvoordeel op. Voor PVC

C-hout

HDPE

dakleer

milieustraten die niet beschikken over het vereiste voorzieningenniveau is deze route sinds 1 januari 2013 verplicht. Voor milieustraten die dit niveau wél hebben, is nascheiden uit oogpunt van milieurendement aan te bevelen. Veel sorteerbedrijven zijn in staat en bereid de gemeenten inzicht

gips

te geven in het behaalde milieuresultaat van de sortering door middel van een verklaring.

Dit figuur geeft een schematische weergave van de

Over de auteur: Jan Hommes is secretaris van de Branchevereniging

potentiële resultaten van het nasorteerproces.

Breken en Sorteren

GRAM | april 2013

Bij Zandrecycling Nederland is uw RKG-slib en veegzand veilig tot de kleinste fractie. Wilt u af van uw riool-, kolk-, gemaalslib of veegzand? Zandrecycling

RKGV-specialist sinds 1988

Nederland laat u graag zien hoe het kán en hoe het hóórt. We zijn im-

Meerdere locaties in Nederland

mers de enige afvalverwerker in Nederland die volledig is toegespitst

Snelle dienstverlening

op het verwerken van RKGV. Ofwel het reinigen en recyclen tot schone (bouw)materialen, en het verwerken van restfracties volgens de kleinste

Diverse transportmogelijkheden

paragrafen van de Milieuwet. Kijk op www.zandrecycling.nl, of bel

ISO- en VCA-gecertificeerd

0174-24 39 50 voor meer info, een vrijblijvende afspraak of een offerte.

Gratis afvalstroomnummer

Af van uw RKGV-afval? Zó hoort ‘t. Zandrecycling Nederland BV • ABC Westland 227, 2685 DC Poeldijk • T 0174-243950 • F 0174-291148 • www.zandrecycling.nl • info@zandrecycling.nl

GRAM | april 2013

Nieuwe plannen particuliere afvalbrengstations door Hetty Dekkers

Particuliere partijen spannen zich in om afval in te zamelen. Afval Loont timmert hard aan de weg met (bemande) filialen waar huishoudens hun afval gescheiden aan kunnen leveren. Retourette ontwikkelde onlangs een nieuw brengstation, dat zelfstandig bij winkelcentra geplaatst kan worden. Afval Loont is een initiatief van Ryck BV. Vorig jaar

bare stromen komen brengen. Op een spaarpas krijgen

werd een grote pilot gehouden in Pijnacker-Nootdorp,

ze, afhankelijk van het soort afval, een bedrag bijge-

die veelbelovend was. “We hebben daar 2,9 miljoen

stort. Die vergoeding varieert van 5 tot 25 cent per

kilo ingezameld en bijna de helft van de huishoudens

kilo. “In Pijnacker-Nootdorp spaarden de deelnemers

deed mee”, aldus directeur Jørgen van Rijn van Ryck.

op deze manier gemiddeld €40 tot €50 bij elkaar”, al-

“We gaan het concept nu uitrollen over heel Nederland,

dus Van Rijn. “Toch een leuke prikkel.” Volgens hem is

samen met partner Rebel. Binnenkort hopen we met

het belangrijk bewoners bij het initiatief te betrekken.

een van de grote G4 gemeenten een handtekening te

“Een briefje in de bus met ‘aan de bewoners van dit

kunnen zetten.”

pand’ is niet genoeg. Wij bedachten allerlei ludieke acties, om de mensen enthousiast te maken. Zo hebben

Leuke prikkel

we duizend taarten weggegeven, een gerecyclede fiets

Afval Loont is gebaseerd op het principe dat mensen

en een duurzaam weekendje weg.”

hun afval graag inleveren als je ze daarvoor betaalt. In bemande filialen kunnen huishoudens hun petflessen,

Hoogbouw

kunststof, papier, glas, blik en tal van andere recycle-

Ondanks het succes van de eerste pilot, gaat Pijnacker-

Bij een pilot in Pijnacker-Nootdorp verzamelde Afval Loont 2,9 miljoen kilo recyclebaar afval

GRAM | april 2013

Een Retourette bij een supermarkt in Oud-Beijerland

Nootdorp niet met het concept verder. “Dat was voor

Gemeenten betalen

ons een tegenslag”, geeft Van Rijn toe. “De resulta-

Bedoeling is dat de 3.0 betaald wordt door Retouret-

ten waren prima, het aantal deelnemers bleef groeien

te zelf en de gemeenten. Van der Wolf: “We hopen er

tot op het laatst en eigenlijk was iedereen tevreden.

dit jaar zo’n twaalf te kunnen plaatsen. Wij doen de

Maar de plaatselijke politiek besliste nu eenmaal an-

investering en de exploitatie, gemeenten betalen ons

ders. Er speelden perikelen met een andere inzamelaar,

een bijdrage per kilo recyclebaar afval. Dit concept is

waardoor het gemeentebestuur wat huiverig was ge-

gebaseerd op de kostenbesparing die het gemeenten

worden.” Van Rijn gelooft stellig in zijn concept Afval

oplevert als ze minder restafval hoeven te verwerken.”

Loont. “We willen landelijk toe naar een hergebruikpercentage van 65%. Dat haal je niet met de huidige in-

Het nieuwe concept is een belangrijke wijziging, want

zamelsystemen alleen. Afval Loont is een uitstekende

tot nu werden de Retourettes betaald en geëxploiteerd

aanvulling, met name geschikt voor stedelijke gebieden

door de supermarkten. “Gezien de actuele ontwikke-

met veel hoogbouw. Flatbewoners scheiden doorgaans

lingen, zoals het verdwijnen van statiegeld op petfles-

slecht en waarderen dus die beloningsprikkel. Onze fi-

sen, denken we dat het steeds minder vanzelfsprekend

lialen staan altijd in de buurt van een winkelcentrum of

wordt dat supermarkten inzamelvoorzieningen in

op andere drukbezochte plaatsen. Daar kun je telkens

stand houden”, aldus Van der Wolf.

bij het boodschappen doen kleine hoeveelheden afval meenemen. Dat levert resultaat op, voor de inzamelaar

Bemannen

én voor de burgers. Het werkt nu eenmaal niet zo, dat

De uitvoering 3.0 is geschikt voor twintig fracties en

je op je vrije zaterdag naar de milieustraat rijdt met

kan buiten geplaatst, in de buurt van winkelcentra. Van

een föhn die dinsdag kapot is gegaan. Bij onze filialen

der Wolf: “Plan is om de opstelling minimaal twee uur

kun je alle materialen zo inleveren en je krijgt er nog

per dag te bemannen, voor het aannemen van middel-

geld voor ook.” De exploitatie van de filialen van Afval

grote elektrische apparaten, zoals beeldschermen en

Loont kan naar keuze door de gemeente zelf of door

koffiezetapparaten. Op verzoek van gemeenten kun-

Ryck worden verzorgd.

nen we ook bijvoorbeeld piepschuim of ander fracties aannemen.” In de Retourette zelf kunnen plastic, drank-

Stand alone

kartons, blik, papier, glas en tal van andere recyclebare

Een ander particulier initiatief is de Retourette 3.0, een

verpakkingen ingeleverd worden. Het nieuwe model

stand-alone-opstelling, die binnenkort in gebruik wordt

3.0 heeft ook persvoorzieningen voor blik, kunststof

genomen. Op langere termijn komt het bedrijf met een

en drankkartons, zodat het volume afneemt. Per Retou-

mobiel brengstation, voor markten, buurtgebonden

rette 3.0 kan zo’n 1500 ton afval per jaar ingezameld

inzamelacties en kleine kernen. “We hebben nu zo’n

worden.

dertig Retourettes opgesteld staan in heel Nederland”,

meldt directeur Kars van der Wolf. “De meeste staan in

De mobiele Retourette, die nog in ontwikkeling is, is

of bij supermarkten. Deze winkelbedrijven nemen ook

bedacht op verzoek van gemeenten. “Zij vroegen ons

de investering en exploitatie voor hun rekening. Om-

om een rijdende uitvoering, voor weekmarkten, actie-

dat we verwachten dat het statiegeld op flessen steeds

matig gebruik en kleinere kernen”, aldus Van der Wolf.

meer verdwijnt, hebben we de 3.0 ontwikkeld. Dit is

“Deze mobiele uitvoering wordt een bus met oplegger

een stand-alone-opstelling, die in of bij winkelcentra

of grote aanhanger. Maar daar zijn we nog volop mee

kan worden geplaatst.”

bezig.”

GRAM | april 2013

Nieuwe regels btw-compensatiefonds Door Armand Fanchamps Het nieuwe voorstel waarbij het btw-compensatiefonds (bcf) een maximum krijgt, raakt de afval- en reinigingsbranche niet direct. Zolang gemeenten (en provincies) minder dan het maximum declareren bij het fonds, worden zij niet gekort. Sterker nog, als het hen lukt onder het maximum te blijven, krijgen zij extra geld via het fonds. De afval- en reinigingsbedrijven (mits voornamelijk in handen van overheidsbedrijven) kunnen hun gemeenten daarbij helpen. De meest voor de hand liggende mogelijkheid is het gebruik maken van huidige weten regelgeving. Vooral als de kosten van de afval- en reinigingsbedrijven bestaan uit loonkosten, kan het bedrag dat gemeenten moeten declareren, aanzienlijk omlaag. Met het nieuwe regeerakkoord zou het btw-compensa-

Per gemeente/provincie wordt bepaald welk bedrag

tiefonds verdwijnen. Gemeenten, provincies, maar ook

zij extra krijgt. Ook hier is het gedeclareerde bedrag

de leveranciers van goederen en diensten zijn na deze

bij het bcf de basis voor de verdeling. Het is dus van

aankondiging gaan kijken naar de effecten. Deze zou-

groot belang voor gemeenten en provincies om zo min

den aanzienlijk zijn, vooral in financiële zin. Daarom

mogelijk btw te declareren. Voor een deel zal dit niet

hebben het ministerie van Financiën en de belangor-

mogelijk zijn, omdat bepaalde kosten gewoonweg ge-

ganisaties van gemeenten, provincies en waterschap-

maakt moeten worden. Het is bovendien een uitdaging

pen een alternatief plan geschreven. In dit plan blijft

om het maximum niet te overschrijden: uitbesteden en

het btw-compensatiefonds in stand, maar krijgt het

samenwerking op steeds meer gebieden wordt op an-

een maximum. Naast het btw-compensatiefonds bevat

dere dan fiscale gronden gestimuleerd en leidt al snel

het plan ook voorstellen voor de Wet Houdbare Over-

tot meer btw voor de gemeenten en provincies. Er is

heidsFinanciën (Wet HOF) en het schatkistbankieren.

een aantal mogelijkheden voor gemeenten om onder

De achterbannen van de belangenorganisaties hebben

het maximum declaratiebedrag te blijven:

ingestemd met het alternatieve plan. Naar verwachting wordt het maximum ingevoerd per 1 januari 2014.

Inzetten eigen personeel Gemeenten kunnen zoveel mogelijk met eigen perso-

Gemeenten en provincies kunnen grofweg gezegd de

neel het werk doen. Op eigen personeel drukt geen

btw op kosten voor hun overheids- en niet-onderne-

btw. De kans van slagen voor deze mogelijkheid is

mershandelen declareren bij het bcf. Vanaf 2014 kan

echter gering. Willen gemeenten weer met eigen per-

dit dus niet meer onbeperkt. Het bcf krijgt een maxi-

soneel afvalinzameling en – verwerking gaan oppak-

mum. Als er door gemeenten en provincies samen

ken, dan zal flink geïnvesteerd moeten worden. Geld

teveel wordt gedeclareerd (overschrijding), dan keert

voor extra investeringen zal – gelet ook op de crisis en

het bcf gewoon uit. Echter de gemeenten en provincies

de Wet HOF – niet makkelijk voor handen zijn. Daar-

gaan de overschrijding zelf betalen, omdat zij minder

naast speelt ook andere wetgeving een belemmerende

krijgen uitgekeerd uit het gemeente- of provinciefonds.

rol voor gemeenten en provincies. Denk daarbij aan

Per gemeente en provincie zal worden bepaald hoeveel

de wet Markt en Overheid, maar ook aan de mogelijke

minder. De hoogte van het bij het bcf gedeclareerde

vennootschapsbelastingplicht voor overheden. Deze

bedrag vormt de basis.

laatste is weliswaar nog nu nog niet van kracht, maar

Hoe minder een gemeente/provincie declareert, des

de eerste inventarisatieronde vanuit het Ministerie van

te langzamer wordt het maximum bereikt. Mocht er

Financiën is in volle gang.

toch sprake zijn van een overschrijding dan krijgt een gemeente/provincie die minder declareert ook minder

Kosten maken als btw-ondernemer

korting op de uitkering uit het gemeentefonds. Als het

Een andere mogelijkheid om minder te declareren bij

maximum niet wordt bereikt (onderschrijding) dan

het bcf is door kosten te maken als btw-ondernemer

krijgen gemeenten en provincies deze onderschrijding

in plaats van als overheid. Deze methode zou zowel

extra uitgekeerd via het gemeente- of provinciefonds.

voor de gemeenten als de afval- en reinigingsbedrijven

GRAM | april 2013

de meest eenvoudige oplossing zijn. Voor de branche

rijkste; de samenwerking kan dus (niet langer) streven

verandert er dan niets. Er kan op dezelfde wijze als

naar winst. Bovendien zal sprake moeten zijn van een

nu, gewoon btw in rekening worden gebracht. De ge-

afval – of reinigingsbedrijf dat voornamelijk in over-

meenten kunnen deze btw via de reguliere btw-aangif-

heidshanden is.

te in aftrek brengen. Op basis van de huidige weten

Als deze wettelijke regels toegepast kunnen worden,

regelgeving en jurisprudentie zijn er mogelijkheden

kan het afval- of reinigingsbedrijf de btw op haar kos-

om de afvalinzameling – en verwerkingsplicht van de

ten niet langer in aftrek brengen. Door een bijzon-

gemeente aan te merken als ondernemersactiviteit.

dere regeling mag dit bedrijf in beginsel de btw die

De Belastingdienst en/of het Ministerie van Financiën

bij haar opkomt, doorschuiven naar deelnemers in dit

zal deze stelselwijziging echter niet zomaar toestaan.

afval- of reinigingsbedrijf. Elke gemeente of provincie

Omdat het een eenvoudige oplossing is voor alle be-

declareert vervolgens hun portie van deze btw bij het

trokken partijen, kan het toch zinvol zijn hiervoor een

bcf. Per saldo hoeven bij deze oplossing de gemeenten

politieke lobby in gang te zetten.

en/of provincies alleen de btw te declareren op kosten die de afval- en reinigingsbedrijven extern maken.

Toepassing wettelijke regels

Ten opzichte van de huidige situatie wordt er dan dus

Er is nog een laatste mogelijkheid, die tot besparing

wel minder gedeclareerd! Ik zie goede mogelijkheden

van btw leidt én direct past binnen de huidige weten

om deze weten regelgeving toe te passen. Een zorg-

regelgeving. De besparing is de btw op kosten die bij

vuldige uitwerking is, zoals in bijna alle fiscale zaken,

het afval- of reinigingsbedrijf opkomen zonder btw; de

noodzakelijk.

loonkosten zijn hiervan een bekend voorbeeld. Om als afval- of reinigingsbedrijf in aanmerking te komen voor

Over de auteur:

deze mogelijkheden, zal aan een aantal voorwaarden

Armand Fanchamps is btw-specialist bij Ernst & Young

voldaan moeten worden. Het verdelen van de uitgaven

Belastingadviseurs LLP - Indirect Tax Arnhem,

naar verbruik door de afnemers is hiervan de belang-

e-mail: armand.fanchamps@nl.ey.com

VanDoClean

Olielekkages zijn gemakkelijk zelf te reinigen m.b.v. AQUAQUICK 2000. Deze unieke wegdekontvetter wordt al toegepast door bijna alle brandweerkorpsen en wegbeheerders.

COMBI COMFORT 100

Hoge kosten voor reinigen olielekkages?

WAAROM EEN PROBLEEM? ALS DE OPLOSSING BESTAAT!

Brandstofverbruik per uur lager dan € 8,50 excl. BTW (gebaseerd op Eco Trac + frontmodule)

Hetelucht onkruidbestrijding bij ca. 400°C ƒ 60% warmte terugwinning ƒ Geringe investering ƒ Preventief inzetbaar ƒ Werkt volvelds, doodt ook zaden en kiemen ƒ Geen schade aan bestrating ƒ Inzetbaar op halfverharding

Bespaar op kosten en tijd, wij informeren u graag!

VanDoClean B.V. / Absorbit Tel. 0416-66 80 60 Fax 0416-66 80 65 info@vandoclean.nl www.vandoclean.nl

GRAM | april 2013

ƒ Geen roetuitstoot en minimale CO2 uitstoot

WeedControl Specialist in gifvrij onkruidbeheer

T 0416 54 07 18 www.weedcontrol.nl info@weedcontrol.nl

DUUR ZAAM INKOPE N AF VALDIE NSTE N:

Van nood naar deugd Door Jan IJzerman De zelfredzaamheid van de inkoper bij decentrale overheden wordt dikwijls zwaar op de proef gesteld. Vooral bij duurzaam inkopen, waar hij heeft te maken met een reeks aan beleidsadviezen, handlei-dingen en criteriadocumenten. En als hij zich hier doorheen geworsteld heeft, komen duurzaamheidelementen er in het bestek niet zelden bekaaid en onsamenhangend vanaf. Vooral bij de aanbesteding van afvaldiensten wreekt zich dit uiteindelijk ook in de portemonnee van gemeenten, provincies en waterschappen. Het vooroordeel dat ‘duurzaam’ ook duur uitpakt, is hardnekkig. Op de kosten voor luchtkwaliteit na, is de Nederlandse

om hun begroting rond te krijgen. Sinds 2005 is de kostprijs met 7%

overheid als geheel het meeste kwijt aan afval. Jaarlijks

gestegen, terwijl het afvalaanbod met 3% is gedaald. De vraag is of

wordt ruim €300 miljoen aan afvalbeheer uitgegeven,

een niveau van rond €100 per inwoner gerechtvaardigd wordt door de

exclusief riolering en reiniging. Vrijwel alle afvaldien-

oplopende waarde van afvalstromen.

sten van overheden worden aanbesteed. Dit schept dus een kans om hierop niet alleen budgettair, maar ook

Afval is in toenemende mate grondstof. Dat is geen loze reclamekreet,

duurzaam te sturen. Uit recent onderzoek van MWH

maar de harde werkelijkheid. En dat betekent dat eraan verdiend kan

Global(*) blijkt dat dit bij lagere overheden nauwelijks

worden. Afvalverwerkers hoeven steeds minder te leunen op het alou-

gebeurt. En dat is vreemd, aangezien kostenbeheersing

de poorttarief, waar hun klassieke verdienmodel op is gebaseerd. An-

en duurzaamheid binnen het afvaldossier hand-in-hand

ders gezegd: het automatisch neertellen van een ‘gate fee’ door lagere

gaan. Bovendien hanteren lagere overheden zelden de

overheden is, zowel uit een oogpunt van gezond economisch verkeer

Ladder van Lansink als kapstok bij de aanbesteding

van goederen als duurzaamheid, niet meer van deze tijd. Bovendien,

van afvaldiensten, hoewel deze afvalhiërarchie stevig

elke kilo afval die niet in de verbrandingsoven verdwijnt, bespaart op

verankerd is in het Landelijk Afvalbeheerplan.

basis van de lopende contracten gemiddeld zo’n 9 tot 11 eurocent.

Prijselasticiteit

Groenafval

Inmiddels beweegt de ene na de andere gemeente he-

Nemen we groenafval onder de loep, dan blijken duurzaamheid en

mel en aarde om lopende afvalcontracten open te bre-

kostenreductie vrijwel recht evenredig aan elkaar. De inzameling, ver-

ken. Men heeft zich een aantal jaren geleden behoor-

wijdering en verwerking van groenstromen blijkt onnodig een enorme

lijk verkeken op de prijselasticiteit die de afvalmarkt

kostenpost voor zowel rijksdiensten als gemeenten, waterschappen en

kenmerkt. In 2000 bedroeg de gemiddelde afvalstof-

provincies. Denk alleen al aan ons gft-afval, bermgras van wegen en

fenheffing per inwoner nog €77 in 2012 is dit gestegen

dijklichamen, knip- en snoeihout. De hoeveelheid gemeentelijk groen

naar €106. In totaal verwachten de gemeenten dit jaar

loopt jaarlijks tegen de 700kton, tegen een gemiddeld verwijderings-

samen €1,766 miljard aan reinigingsheffingen te innen

tarief van €21 per ton. Waar voor ons huishoudelijk (grof) restafval

GRAM | april 2013

bronscheiding steeds verder doorgevoerd wordt, staat dit bij het aanbie-

kelijke randvoorwaarden voor de markt scheppen om

den van allerhande groenstromen (met uitzondering van huishoudelijk

het groenafval ook daadwerkelijk tot waarde te kun-

gft-afval) door overheden nog in de kinderschoenen. Bijvoorbeeld van

nen brengen. De belangrijkste voorwaarde is wel dat

B-hout en ruwe houtchips wordt slechts 10% voor hergebruik aangebo-

de groenstromen in homogene delen worden aangebo-

den. Zou de aanbesteding van deze groenstromen vanuit bijvoorbeeld

den. Waar relatief schoon en hoogwaardig natuurgras

Klimaatbeleid worden aangestuurd – vervanging van fossiele door groe-

gemengd met wegbermgras wordt aangeboden, zal

ne grondstoffen, inclusief voor kunststoffen, chemische hulpstoffen en

er sprake zijn van waardevermindering in plaats van

bouwmaterialen – dan zijn er weinig redenen om nog (hoge) gate fees uit

waardevermeerdering. Met papier en plastic is dit niet

te betalen. De recycling- en grondstoffenindustrie weet inmiddels zoveel

anders. Wordt gegund volgens het principe dat herge-

waarde uit groenafval te creëren, dat publieke organen binnen afzien-

bruik en recycling van het groenafval tot een lagere

bare termijn dit ten minste kosteloos moeten kunnen laten afvoeren.

fictieve inschrijfprijs leiden dan energieconversie (ver-

Joan Prummel, kwartiermaker Grondstoffenmanagement bij het Minis-

gisting en verbranding), dan wordt de markt geprik-

terie van Binnenlandse Zaken, verwoordt de afvalambitie van de rijks-

keld het hoger op de Ladder van Lansink te zoeken. En

overheid als volgt: “Het Rijk verandert van inkoper van afvaldiensten

hoe hoger men deze ladder beklimt, hoe minder men

naar leverancier van grondstoffen”. Volgens Prummel moeten en kunnen

van een gate fee afhankelijk zal zijn. Hergebruik en re-

overheden hun eigen grondstofkringlopen sluiten. Daarmee kan een be-

cycling leiden dus ook in een groenbestek in principe

langrijke bijdrage worden geleverd aan de bezuinigingsopgave.

tot beduidend lagere verwijderingskosten.

Klimaat- en grondstoffenbeleid kruisen elkaar bij de noodzaak om zo-

Een andere randvoorwaarde moet zijn dat zowel het

veel mogelijk van het organisch koolstof in groenafval te behouden en

behoud van zoveel mogelijk organisch koolstof in het

in allerhande materialen te hergebruiken. Op de Ladder van Lansink

groenafval als CO2-emissiereductie tot de gunning-

staan hergebruik en recycling ook bóven verbranding of vergisting van

criteria worden gerekend. Ook dit element speelt het

groenstromen: materialentransitie (bijvoorbeeld biomassa voor bouw-

klimmen op ‘de Ladder’ in de kaart. Tot slot moeten

materialen) gaat dus vóór energietransitie (verbranding, vergisting).

deze beide gunningcriteria in meetbare prestaties zijn

Dit betekent voor de inkoper van afvaldiensten dat hij hergebruik en

vertaald in het bestek, waarop na gunning ook wordt

recycling hoger moet waarderen dan energietoepassingen; bij energie-

gemonitord. In de snel veranderende markt van groene

conversie gaat immers alle opgeslagen koolstof (in de vorm van CO2)

grondstoffen leent vrijwel iedere aanbesteding zich

verloren. Daarmee is hij bovendien onherroepelijk goedkoper uit dan

voor het aangaan van een prestatiecontract, waarin

wanneer louter op CO2-uitstoot (transport en verwerking) wordt gelet.

innovatie wordt beloond. Ook bij overheden waar

Hergebruik en recycling impliceren een positieve waarde van afval,

schraalhans keukenmeester is, moeten prijs en kwali-

waar verbranding en vergisting nog geld kosten. De winst van een

teit evenwichtig deel uitmaken van hetzelfde groenbe-

publieke aanbesteding op klimaat- én grondstoffenefficiency is dus in

stek. Geheid dat hij naderhand spekkoper blijkt te zijn.

klinkende munt uit te drukken. Inkopers kunnen daartoe sinds kort gebruik maken van een Beslisboom Duurzaam Aanbesteden Groenstro-

Over de auteur: Jan IJzerman is senior adviseur

men (BDAG).

Waste & Resources, Hoofd Vakgroep Reststoffen bij MWH Global, e-mail: jan.ijzerman@mwhglobal.com

Homogene afvalstromen Een beslisboom kan overheden tot leidraad dienen bij het inkopen van

(*) Het aanbestedingsonderzoek van MWH Global is tot

afvaldiensten. Het BDAG- model loodst de inkopende dienst in no time

stand gekomen met medewerking van Gerard Teuling

door een aantal principes bij het opstellen van uitsluitings- en gun-

(MVO Nederland) en Henk Wijnen (Expertisecentrum

ningcriteria. Daarbij moet de aanbestedende overheid wel de noodza-

Aanbesteden PIANOo).

‘ Ik wil per maand weten hoeveel textiel is ingezameld.’ Wij regelen dat. Wij zijn stichting KICI. Specialist in inzameling en hergebruik van textiel. Wij doneren de gehele opbrengst aan goede doelen in binnen- en buitenland. Bel 070 383 0306 voor een vrijblijvend gesprek. www.kici.nl

GRAM | april 2013

N IEUWTJES VAN DE ZAKE LIJKE M A RK T

NIEUWS

De Branche Vereniging Organische Reststoffen (BVOR) organiseert op 19 en 20 juni 2013 de BVOR-Demodagen ‘Groen is duurzaam’ bij BVOR-lid Attero in Maastricht. Verschillende bedrijven demonstreren machines en toebehoren die bij het opwerken van groene reststromen tot biobased producten worden gebruikt zoals shredders, verkleiningsmachines, chippers, omzetmachines en zeven. Het evenement is gratis toegankelijk. Inl. www.bvor.nl

Kunststof efficiënt inzamelen met Sidcon perscontainers Om zoveel mogelijk kunststof verpak-

Duur omdat de meeste gemeenten nu

Nederlandse huishoudens over, die geen

kingsafval in te zamelen, komen er

twee keer per maand extra gingen rijden

ruimte heeft voor deze manier van inza-

steeds meer initiatieven, zoals omge-

om de plastic zakken op te halen. Naast

melen, maar wel bereid is om kunststof

keerd inzamelen, belonen voor afval en

de inzet van zakken werden omgebouw-

- net als glas en papier - zelf weg te bren-

diftar in allerlei vormen. In 2010 is ge-

de glascontainers ingezet om het kunst-

gen. Dit kan alleen door een geschikte

start met het huis-aan-huis inzamelen

stof afval in te zamelen. Gemeenten kun-

brengmethode te implementeren. Zeker

van plastic afval, ondermeer

met de

nen verder werken aan het optimaliseren

wanneer gemeenten gebruikmaken van

Plastic Heroes zakken. Dit systeem kent

van het inzamelen van kunststof nu de

routeoptimaliserende technieken en ver-

minimale investeringen door de inzet

grote petflessen waar vroeger statiegeld

dichtende containers, zijn de voordelen

van de bestaande vuilniswagens. Nadeel

op zat, er waarschijnlijk bij komen. De

groot. Met het in gebruik nemen van on-

was, hoewel niet goed zichtbaar door de

vergoeding die hiervoor wordt betaald,

dergrondse perscontainers dalen de kos-

ruime vergoedingen die gemeenten ont-

is een stuk hoger dan de opbrengst van

ten per ton naar €175. Afgezet tegen een

vingen, dat dit een dure methode was.

petflessen in de handel. Apart inzamelen

vergoeding van €475 in 2012, kunnen

van petflessen is geen optie door de zeer

deze apparaten in enkele jaren worden

hoge kosten die hieraan verbonden zijn.

terugverdiend. Wanneer vuilniswagens

Omgekeerd inzamelen is een moge-

minder hoeven te rijden, besparen ge-

lijkheid, hoewel er nog weinig bekend

meenten op transportkosten, wordt het

is over de kosten die dit met zich mee

milieu minder belast en worden de stra-

brengt. Het plaatsen van extra mini-

ten veiliger.

containers is ook een optie. Maar ook dan blijft er nog een groot deel van de

Inl. www.sidcon.nl

Eén ondergrondse perscontainer van Sidcon heeft een verdichtingsfactor van 13 en vervangt daarmee tien gewone containers van 3 tot 5 m3

GRAM | april 2013

Colofon Uitgever NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM Telefoon 088 - 3770000 E-mail post@nvrd.nl I-net www.nvrd.nl

Redactiecommissie Rob Schram, RMN (hoofdredacteur) Marc Maassen, GAD Bas Peeters, NVRD Herman Beerding, BMS Riny de Jonge, stadsdeel Amsterdam-Oost Marc Veenhuizen, gemeente Apeldoorn Willy Brinkbäumer, Twente Milieu Martin van Nieuwenhoven, Agentschap NL Diederik Notenboom, De Meerlanden

Eindredactie Karin Hegeman en Karin Giesen Postbus 1218, 6801 BE Arnhem tel. 088 - 3770000 e-mail: hegeman@nvrd.nl

Agenda 11 april Gemeentelijk Afvalcongres, Rijtuigenloods Amersfoort Organisatie: VNG Congres- en studiecentrumbureau en NVRD 29-30-31 mei NVRD Jaarcongres ‘MeerWaarde’ Organisatie: Meerlanden en NVRD Inl. www.Meerwaarde2013.nl 29-30 mei ReinigingsDemoDagen, Lelystad 19-20 juni

Advertentie-exploitatie

BVOR Demodagen, Attero Maastricht

Bureau Van Vliet Postbus 20, 2040 AA Zandvoort tel. 023 - 5714745 e-mail: M.dewit@bureauvanvliet.com

11 september NVRD themadag afval & grondstoffen, Reehorst Ede

Opmaak en druk Weevers Grafimedia, www.weevers.nl

Officieel vakblad van de NVRD

Abonnementenadministratie NVRD, Postbus 2118, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad € 98,– excl. BTW. België € 122,50 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: € 11,50.

Beëindiging abonnement Het opzeggen van een abonnement dient schriftelijk te geschieden uiterlijk op 15 november bij de NVRD. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. ISSN 1569-0458 © NVRD

DÉ SPECIALIST IN GEIJKTE MOBIELE WEEGSYSTEMEN Waarom? Naast onze jaren aan ervaring bent u bij ons verzekerd van service van a tot z. Wij bieden u een breed en innovatief scala aan geijkte mobiele weegsystemen. Wij denken graag voor u of met u mee. Neem vrijblijvend contact met ons op via info@welvaarts.com of bel naar +31 (0)73 6 927 927. GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

GRAM | april 2013

De Tweeling 4, 5215 MC ’s-Hertogenbosch www.welvaarts.com

Van Schijndel Afvalinzamelsystemen

VSAII + SCB1700-Eurosplit

VSAII + ACB500 Archiefbelading

VSAIII + SCB1700-Combi

Gesc voor hikt arm- haak,k kettin abel- en gop syste name men .

Onderdelenservice

Waarom voor van Schijndel kiezen:

 Langere levensduur door toepassing van slijtvast staal voor achterlader en opbouw.  Standaard met verzwaard juk en persschot.  Twee jaar garantie.

ON D E

 Eenvoudig, betrouwbaar.  Beproefd concept voorzien van de nieuwste technieken.  Ongecompliceerde moderne hydrauliek & elektronica.

www.vanschijndel.eu

“iets anders, veel beter”.

ELE N

www.vanschijndel.eu Van Schijndel BV • Stationsweg 78 • 6051 KL Maasbracht • Nederland T +31 (0)475 465636 • F +31 (0)475 466540 • E info@vanschijndel.eu

www.vanschijndel.eu

Uitnodiging

Voor de enige branchebrede afval & reinigingsbeurs

RDD 2013, hĂŠt evenement voor de Reinigingsbranche. Kom naar Lelystad en ervaar de ontwikkelingen op het terrein van: boven- en ondergronds inzamelen, vegen, opslaan, persen, containers, veiligheid, schoon en duurzaam en nog veel meer. Gratis toegang en parkeren alleen even registreren dat houden wij u ook digitaal op de hoogte.

www.reinigingsdemodagen.nl De initiatiefnemers van de ReinigingsDemoDagen